yapı maliyeti dersi · web viewyapı maliyeti dersi ahmet taşkın, 142110010 düzce İlinde...

DÜZCE

09.01.20182018

Yapı Maliyeti DersiAhmet Taşkın, 142110010

Düzce İlinde Yapılan Zemin Etüt Uygulamalarının İncelenmesi Ve Yapı Müteahhitlerinin Bu Uygulamalara Bakış Açısı

DÜZCE İLİNDE YAPILAN ZEMİN ETÜD UYGULAMALARININ İNCELENMESİ VE YAPI

MÜTEAHHİTLERİNİN BU UYGULAMALARA BAKIŞ AÇISI

Ahmet Taşkın

Düzce Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,İnşaat Mühendisliği Bölümü, Merkez, Düzce

ÖZ

Bu çalışma, Düzce ilinde bulunan Yapı Müteahhitlerine uygulanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Düzce ilinde yapılan projelerde temelin oturduğu zemin hakkında ne derecede etüt çalışmalarının yapıldığı, yapılanların ne kadar sağlıklı olduğu, yapı müteahhitlerinin bu çalışmalar hakkında ne kadar bilgisi olduğu, yapılan zemin etütleri sonrası raporda belirtilen zemindeki kusurlar ve iyileştirme seçeneklerinin ne derecede uygulandığı, zemin etüt çalışmalarının yapı maliyetine etkisinin ne olduğu hakkında araştırmalar yapılmış araştırmalar sonucunda anket soruları hazırlanıp Düzce ilindeki Yapı Müteahhitlerine uygulanmıştır. Bu anket sonucunda, elde edilen verilere göre Düzce ilindeki Yapı Müteahhitleri ve Yapı Denetim firmalarının zemin etüt çalışmaları hakkında bilinçlendirilmesi amacıyla zorunlu eğitim seminerleri yapılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar sözcükler: Yapı Müteahhitleri, Zemin Etüdü, Yapı Maliyeti, Değerlendirme Yapma

GİRİŞ

Bu çalışmada Düzce ilinde yapılan projelerde zemin etüt işinin ne derece uygulandığı ve yapı maliyetine olan etkisi hakkında bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada Düzce yapılan zemin etütleri hakkında bilgi edinmek için Düzce’deki belli başlı zemin etüt firmaları ile görüşülmüştür. Bu görüşmeler sonucunda elde edilen izlenimler aşağıda kısa bir şekilde belirtilmiştir:

Düzce’de yapılan projelerde zemin etüdü yapmak zorunludur. Düzce’de önlemli alan ve uygun alan olmak üzere iki alan vardır. Önlemli alan genel olarak Düzce Merkez kısmını, uygun alan ise kalıcı konutlar, Konuralp tarafını kapsamaktadır. Bu alanlamanın yapılma amacı o bölgenin zemin durumuyla alakalıdır. Düzce Merkez itibariyle zemin olarak sıkıntılı yerler bulunmaktadır. Hemen hemen her projede zemin sıvılaşma riski bulunur ve bu durumda ne yapılması gerektiği zemin etüt raporlarına yazılır. Düzce’de önlemli alan denilen yerde yani zemin açısından daha tehlikeli gerekli önlemler alınmazsa yapılar açısından risk taşıyan alanlarda 250 m²’ye kadar bir sondaj yapılması Düzce Belediyesindeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından yeterli görülmüştür. Uygun alanlarda ise bu 500 m²’ye kadar bir tane yeterli görülmüştür. Düzce’de yapılan zemin etüt çalışmalarında sondaj çalışmalarının yanı sıra sismik çalışmalarda yapılmaktadır. Bu iki çalışmanın yaklaşık maliyeti 1000 Türk Lirasıdır. Gerekli laboratuvar test deneyleri yapılması ve zemin etüt firmalarının belli bir kazanç elde edebilmesi için toplam olarak yapı müteahhidine olan maliyeti 3000 Türk Lirasıdır. Bu çalışma kapsamında yapılan anketlerde de görüldüğü gibi Düzce’deki yapı müteahhitleri de zemin etüt çalışmalarının maliyetinden şikâyetçi değildir. Aynı zamanda Düzce’deki zemin etüt firmalarından bazıları mikro tremor ölçümlerinin

yapılması gerektiğini söylemektedir. Bu sayede zemin titreşim hakim periyodunu daha doğru sonuca yakın bir şekilde tespit edilebileceği kanaatindeler ancak Düzce’de bu çalışmanın zorunlu olmadığı ve sadece Düzce Üniversitesi tarafında yapılan yüksek katlı binalarda bu çalışmanın yapıldığı söylenmiştir. Düzce Belediyesi 10 dk’lık bir mikro tremor ölçümünü yeterli bulmaktadır. Zemin etüt firmaları bu konu hakkında aynı görüşte değildir. En az 15 dakika uygulanması kanaatindedir. Böylece daha verimli sonuçlar elde edilebileceğini düşünmektedirler. Mikro tremor çalışmasının maliyeti yaklaşık 200 Türk Lirasıdır. Bu gibi başka detay bilgilerde zemin etüt firmalarından alınmıştır ve amaç ve kapsam kısmında daha detaylı bir şekilde makale okurlarına sunulmuştur. Aşağıda, zemin etüt çalışmalarının ne olduğu, maliyetini etkileyen unsurları ne olduğu gibi bilgiler çeşitli kaynaklardan alınarak makale okurlarına sunulmuştur.

Zemin etüdü, bir mühendislik yapısının teşkil edileceği sahada mevcut jeolojik koşulların belirlenmesi ve tasarıma esas mühendislik parametrelerin sunulması amacıyla yapılan, arazi, laboratuvar ve büro çalışmaları şeklinde yürütülen hassas, zaman alıcı ve titiz yer bilimsel çalışmalardır. Bu çalışmalar ile zemine ait kalınlık, fiziksel özellikler, yeraltı suyu durumu, mekanik özellikler ve sismik parametreler belirlenir. Olası zemin problemleri önceden tespit edilerek proje öncesi gerekli tedbirlerin alınması sağlanır. [1]

Yerkabuğunun jeomorfolojik evrimi içinde gerçekleşen depremler, yaşamın var oluşundan bu yana insanları ve insan faaliyetlerini etkileyen en önemli doğal olaylardan biri olmuştur. Zaman zaman büyük can ve mal kayıplarına neden olmaları, insanlar tarafından doğal afet olarak algılanmalarına yol açmıştır. Oysa depremler; verimli ovaların, bol su kaynaklarının, şifalı suların, bazı maden yataklarının oluşum ve gelişiminde doğrudan veya dolaylı etkilerde bulunarak insanlara büyük imkânlar sunar. Ancak insanoğlunun yanlış arazi kullanımı, doğal bir olay olan depremlerin afetle sonuçlanmasına neden olmaktadır. Bir depremin oluşturacağı etkinin boyutu, depremin karakteristiği, yerel zemin özellikleri ve mühendislik yapılarının durumuna göre değişir. Bunlar içerisinde zeminlerin zayıf ya da sağlamlığı önemli bir yere sahiptir. Herhangi bir depremde en büyük tahribat zayıf zeminlerde gerçekleşir. [2]

Ülkemizin büyük bir bölümü deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır. Düzce, tarih boyunca maruz kaldığı depremlerde çok büyük can ve mal kaybına uğramıştır. Ancak, 17 Ağustos 1999 depreminden sonra can ve mal kaybını en aza indirmek için Düzce Belediyesi ile Düzce Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ortak bir çalışma başlatmıştır. Bu çalışma ile Düzce’de inşa edilen yapılarda bir kalite standardına ulaşılmaya çalışılmaktadır. Ancak, bu aşamada sadece kullanılan malzeme ve betonun miktar ve kalite bakımından yeterli olup olmadığı, inşaatın her aşamasında titizlikle kontrol edilmekte ve gerekli laboratuvar deneyleri ile test edilmektedir. [3]

Depremler esnasında suya doygun zemin tabakalarında çevrimli yüklemeler altında oluşan boşluk suyu basıncı artışları zeminde katı fazdan sıvı faza dönüşme olarak nitelendirilebilecek sıvılaşma durumunun ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Zeminlerin sıvılaşa bilirliği tane boyutu ve dağılımı yanında, jeolojik yaşı ve çökelme koşulları, başlangıç sıkılık derecesine bağlı hacim değişim potansiyeli ve su geçirgenliği gibi özellikleri yanında depremin büyüklüğü, süresi uzaklığı gibi sismik faktörlere bağlıdır.[15] Zemindeki yeraltı su seviyesinin yüzeye yakın olmasıyla birlikte zeminin gevşek şartlarda olması, zeminin sıvılaşması için etkili olan koşullardandır. Sıvılaşma olayı, pek çok depremde gelişmesine karşın ülkemizde, 1992 Erzincan depremiyle dikkate alınmaya başlanmış, 1999 Marmara depreminde meydana gelen sıvılaşma olayları ile bu olgunun önemi tüm kesimlerin ilgisini çekmektedir. [4]

Toprak insanoğlunun tarihi boyunca sık kullandığı ve belki de en karmaşık yapı malzemesidir. Üzerinde bulunan tüm yapıların taşıyacakları yükler, o yapılar üzerinde oluşacak çatlamalar, çökmeler ve gerilmeler zeminin fiziksel ve mühendislik özellikleri tarafından belirlenir. Bu karmaşıklığın çözümlenmesinde zeminin davranışının önceden bilinmesi ve gerekli tüm önlemlerin alınabilmesi için zemin mekaniği ile yapı mekaniği mühendislik branşları birlikte çalışmalıdır. Oturmakta olduğumuz evler, kullandığımız yollar ve barajlar zemin üzerine inşa edildiğinden bir yapı tasarım ve inşaatından önce zemin koşullarının bilinmesi, oturma şartı, taşıma gücü şartı ve güvenlikle beraber ekonomik çözümlere gidilmesi çok önemlidir. Günümüzde sık karşılaşılan zemin sorunları arasında şişme, çökme ve dispersif özelliği taşıyan zeminler bulunmaktadır. Bu zeminler yapılarda çok ciddi hasarlara neden olmakta ve ekonomik yönden maddi kayıplara yol açmaktadırlar. Zemin etüdü yapılmamış yapılarda zemin-yapı etkileşiminde bilinmediğinden daha sonra oluşacak olan hasarlarda önceden kestirilememektedir.[16,17] Zemin etüdünün önemi yaşanan birçok talihsiz olaydan sonra daha iyi algılanmaya başlandı. 1999 Gölcük depreminin acı bilançosu tüm yurtta bir seferberliğin yaşanmasına, mevcut deprem yönetmeliklerinin ivedilikle gözden geçirilmesi hazırlanmasına ve zemin etüdünün iskân izinlerinden önce sonuçlandırılması gerekliliğini bir kez daha ortaya çıkarttı. Eğer ciddi bir bilimsel çalışma yapılmış olsaydı, inşaat firmalarının kendilerine ek maliyet getirdiğinden dolayı yapmak istemedikleri zemin etüdü, daha sonra yapılarda oluşacak olan hasarların tamirinden ve yapı güçlendirilmesi için harcanacak zaman ve ekonomiden daha az olduğu ortaya çıkacak ve ilgili firma zemin etüdü yapmadığından dolayı oluşan bu hasarlardan kaynaklanan prestij kaybına uğramamış olacaktır. Zemin etüdü sanıldığı kadar zor ve masraflı olmadığı gibi elde edilen bulgular sayesinde kalıcı bir çözüme ulaşıla bilinmektedir. Zemin etüdünde üzerinde durulan iki ana olgu vardır. Birincisi üzerine yapıları oturttuğumuz zeminin fiziksel diğeri ise mühendislik özellikleridir. Bu iki bilimsel parametrenin bir araya gelerek değerlendirilmesi sonucunda çok değerli bilgiler elde edilmektedir. Fiziksel özellikler arasında o zeminin dane boyu dağılımı, aktivitesi, plastisitesi, likit limit, büzülme limiti ve sıkıştırma değerleri bulunmakta, mühendislik özellikleri arasında ise zemin geçirgenliği, şişen basınç, serbest şişme, şişme indisi, tek ve üç eksenli basınç dayanımı, zemin oturma değerleri, zemin taşıma kapasitesi, zemin emniyet gerilmesi ve baraj veya gölet inşaatlarında ise ek olarak dispersif zemin özelliklerinin saptanması bulunmaktadır. Tüm bu değerlerin laboratuvarda saptanması fiziksel özelliklerde projenin büyüklüğüne göre 2-3 gün, mühendislik özelliklerinde ise 2-3 haftayı aşmamaktadır. Günümüz laboratuvar koşullarında bu 1 haftaya kadar inebilmektedir. Yapılması gereken inşaat, yapılacak alan üzerinde gerekli yerlerden örselenmiş (doğal olmayan) ve örselenmemiş numuneler almaktır. 2-3 değişik yerden alınmış sondaj numuneleri sayesinde tüm fiziksel ve mühendislik özellikleri tayin edilebilmektedir. [16,17]

İnşaat mühendisliğinde çok farklı maksatlara yönelik olarak yapılan yapıların ya zeminin içinde ya da üzerinde yapıldığını düşünürsek, zeminle ilgili olarak bir ara kesiti bulunmaktadır. Her yapı; temeli altında bulunan zemin tabakalarında yapı yükü ile orantılı olarak gerilmelerin ve deformasyonların meydana gelmesine sebep olur. Zemin tabakalarında meydana gelen bu deformasyonlar, üzerinde bulunduğu yapıda arzu edilmeyen ilave zorlamalara yol açar. Bu yapıların bir bölümünde geoteknik konusu ağırlıkta olmasına karşılık bazılarında ise daha az ağırlıkta olabilmektedir. Yapı ile zemininin karşılıklı tesirlerini açıklamak, bu tesirlerin büyüklüğünü önceden belirleyebilmek oldukça önemli olmaktadır. Zemin davranışları ve çözüm yöntemleri geotekniğin uğraştığı konuların başında gelmektedir.İnşaat mühendisleri hem yapının yer aldığı zeminin, hem de tasarladığı mühendislik yapısının ortam özelliklerini bir arada düşünüp projelendirmeyi buna göre yapmak zorundadır. Burada, yapı farklı bir ortam, yapının yer aldığı zemin katmanları farklı bir ortamdır. Zemin

ortamının özelliklerini çok fazla değiştirmek mümkün değildir. İnşaat mühendisi öncelikle, zemin ortamının özelliklerinin geoteknik açıdan incelemesini tamamlamakta ve daha sonra yapabileceği değişiklikleri de göz önünde tutarak mühendislik yapısını projelendirmektedir. Bu nedenle, statik projelendirme öncesinde, yapı altındaki zeminin davranış özelliklerinin doğru bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir. [6]

Yapıların Projelendirilmesi aşamasında yapı temelinin teknik parametrelerinin belirlenmesi amacıyla zemin etütleri hazırlanmaktadır. İyi bir projelendirme için zemin-yapı etkileşiminin, dolayısıyla da zeminin geoteknik özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. [7]

Zemin etüt projeleri üç aşamada gerçekleşmektedir. [8]

Arazi Tespit Çalışmaları Arazi Çalışmaları Büro Çalışmaları

Arazi çalışmaları aşamasında zemin etüt sondaj makinaları kullanılmaktadır. Sondajın amacı; zemine giren matkap ve numune alıcılar sayesinde belirli derinliklerdeki temel zemininin mühendislik parametreleri doğrultusunda, yer altı su seviyeleri ve zemin dayanımları saptamaktır. [8]

Zemin etüt sondaj işlemi 1,5 metre uzunluğundaki matkapların ( auger ) zemine dönme hareketiyle girmesi şeklinde yapılmaktadır. [8]

Zemin etütleri sırasında açılan sondajlarla çok kısıtlı bir alan hakkında bilgi edinilmekte, çoğu kez yer altı hakkında daha güvenilir bilgi edinmek için sondaj sayısı ve derinliğini arttırmak gerekmekte ve bu da yapılan çalışmaların maliyetini arttırmaktadır. Diğer bir sorun da sondajlardan alınan numunelerin çok lokal bir alanı ve sonuçların çalışma alanının tamamını ne derecede temsil ettiğidir. Bu nedenle zemin etütlerinde kullanılmak üzere, yeryüzünün doğal yapısını bozmayacak şekilde, hızlı ve ekonomik teknolojiler geliştirilmektedir. Jeofizik yöntemlerden sismik kırılma ve yer radarı yöntemleri uygulamada kullanılan teknolojinin başlıcalarıdır. Günümüzde yer altı hakkında sismik kırılma ve yer radarı yöntemi gibi tekniklerle daha geniş alanlar hakkında, kısa sürede daha ekonomik olarak bilgi edinmek mümkündür. Sismik kırılma yönteminin çalışma prensibi, yapay olarak oluşturulan sismik dalgaların yeraltına gönderilmesi ve bu dalgaların ilerledikleri ortamların fiziksel özelliklerini kayda alarak yüzeye yerleştirilen jeofonlar aracılığı ile sinyallerin kaydedilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. Diğer bir yöntem olan yer radarı (GPR), verici anten tarafından üretilen ve yeraltına gönderilen yüksek frekanslı elektromanyetik dalgaların ilerledikleri ortamların dielektrik farklılık gösterdiği ara yüzeylerinden yansıyarak alıcı anten tarafından kayıt cihazında toplanması ve yeraltının sürekli profilinin çıkarılması şeklinde çalışır. Arazi çalışmalarında GPR, kullanım kolaylığı bakımından çok basit bir sistem olup, bu yöntem kullanıldığında çok hızlı bir şekilde veri elde edilmektedir. Bu özellikleri GPR’ı mühendislik çalışmalarında sık kullanılan bir yöntem haline getirmektedir. [10]

Daha sağlıklı İmar Planı ve güvenli kentleşme için derin jeofizik ve jeoteknik uygulamalar ile taban kaya topoğrafyası ve yanal değişimlerinin saptanması, ayrıntılı S-dalga hız profilinin elde edilmesi ve ana kayaya kadar yer alan formasyonları zeminin mühendislik parametrelerinin elde edilmesine yönelik olarak makrobölgelendirme yapmadan, yani sismik dalgaların odaklanabileceği, kapaklanabileceği, köşe etkileri nedeniyle sismik dalga girişimi ve sismik yüzey dalgaların oluşabileceği mevkiler saptanmadan, sığ derinlikli etütler yapmak,

parsel bazında sadece 4-5 m derinlikli araştırma çukuru ile yapılan, S-dalga hızı bilgisine dayanmayan dinamik parametreleri içermeyen sadece statik verilere dayanan, 30 m derinliğe ulaşmayan sığ derinlikli zemin etütleri eksik ve sakıncalıdır. Sonuç olarak öncelikle daha derin ve ayrıntılı zemin yapısı bilgilerini içeren bölgesel zemin etüdü raporları hazırlanması gerekmektedir. Aksi takdirde sığ derinlikli zemin etütleri ağır hasar mevkilerini önceden belirlemeyeceğinden bu noktalarda parsel bazında yapılan çalışmalar yetersiz olup, eksik bilgi içermektedir. [11]

Şekil 1: Zemin haritasının oluşturulma şeması [18]

Şekil 2: Laboratuvarlarda yapılması gereken deneylerin özeti [16,17]

Günümüzde zemin etüt raporları hazırlanırken uyulması gereken format, 10 Ağustos 2005’te Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından yayınlanan “Zemin ve Temel Etüdü Genel Formatıdır.” İmar planına esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporunda yerleşime uygunluğu belirlenmiş alanda kalan bir parselde temel tasarımı için gerekli olan zemin değerlendirmesi amacıyla, “Zemin ve Temel Etüdü Raporu” formatına ilişkin hükümler belirtilmekte olup, raporu hazırlayacak kişi/kuruluşlara yol göstererek yeterli ve kabul edilebilir belirlemelere dayalı raporlar bu formata göre düzenlenecektir. Zemin ve Temel Etüdü Raporu, genel anlamda beş bölümden oluşmaktadır. Genel Bilgiler başlığı altındaki birinci bölümde, mevcut yerel zeminin mekanik ve fiziksel özellikleri ile Jeolojik koşullara ait verilere ilişkin bilgilere yer vermeli, Arazi Araştırmaları-Deneyler, Laboratuvar Deneyleri-Analizler başlığı altında ikinci ve üçüncü bölümlerde, tasarım için seçilen zemin parametreleri ve yapılan çalışmalar literatüre atıfta bulunarak güncel bilimsel yöntemlere göre açıklanmalı, Mühendislik Analizleri ve Değerlendirmeler başlığı altındaki dördüncü bölümde; temel tasarımına yönelik zemin parametreleri, sıvılaşma, oturma, şişme-büzülme, göçebilme, şev duyarlılığı, temel

çukurunda stabilite gibi muhtemel problemlerin mühendislik analizleri ile ortaya konmalı ve değerlendirmeli; Sonuç ve Öneriler başlığı altındaki beşinci bölümde ise, temel tasarımına ve inşaatına yön verecek öneriler ve uyarılar yer almalıdır [19].

Arazide yapılan sondaj çalışmaları ve laboratuvarda belirlenen zemin özelliklerine bağlı olarak, zemin etüt raporlarının sonunda Türkiye Deprem Yönetmeliği (TDY)’ne göre yerel zemin sınıfı ve zemin grubu belirlenmektedir. Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmeliğin 6. bölümü, zemin grubu ve yerel zemin sınıfının belirlenmesinden bahsetmektedir. Bu bölümde zemin A, B, C ve D olarak dört gruba ayrılmaktadır. Bu grupların belirlenmesi arazi ve laboratuvar deney sonuçlarına dayanmaktadır. Zemin Grubu, arazi çalışmaları kapsamında yapılan Standart Penetrasyon Deneyi (SPT N/30), sismik yöntemler kullanılarak belirlenen kayma dalgası hızı sonuçları kullanılarak belirlenmektedir. Laboratuvar deney çalışmaları kapsamında ise, kil ve kaya zeminlerde belirlenen serbest basınç direnci değerleri ve relatif sıkılık (%) değerleri kullanılmaktadır. [20]

Zemin grubu belirlendikten sonra, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik (Tablo 6.2.) göz önüne alınarak Z1, Z2, Z3 ve Z4 olarak yerel zemin sınıfları belirlenmektedir. Bu belirlemeyi yapabilmek için ise, en üst zemin tabakasının kalınlığının bulunması gerekmektedir. Bu kalınlığın doğru bir şekilde bulunabilmesi, arazide yapılan sondaj çalışmalarının güvenilirliğine ve bu çalışmayı yapan mühendisin tecrübesine bağlıdır. Yapıların proje aşamasında zemin sınıflarında veya deprem bölgelerinin seçiminde yapılabilecek küçük hatalar, eşdeğer deprem yüklerinde değişikliklere sebep olmaktadır.[21] Bu nedenle, zemin etüt raporlarında verilen zemin grubu ve yerel zemin sınıfı değerlerinin doğru ve güvenilir olması, depreme dayanıklı yapı tasarımı için çok önemlidir. [12]

Saha ve laboratuvar çalışmalarının sonunda geoteknik raporun hazırlanması ve bu raporun belli bir formatla sunulması da en az araştırma çalışmaları kadar önem taşımaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kabul edilen ve ülkemizde kullanılmaya devam edinilen zemin ve temel etüdü raporu genel formatı aşağıdaki gibidir (Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, 2005):

1. Genel Bilgiler 1.1 Etüdün Amacı ve Kapsamı 1.2 İnceleme Alanının Tanıtılması 1.3 Jeoloji2. Arazi Araştırmaları ve Deneyler 2.1 Arazi, Laboratuvara ve Büro Çalışma Metotlarının Tanıtılması 2.2 Araştırma Çukurları 2.3 Sondaj Kuyuları 2.4 Yeraltı ve Yerüstü Suları 2.5 Arazi Deneyleri3. Laboratuvar Deneyleri ve Analizler 3.1 Zeminlerin İndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi 3.2 Zeminlerin Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi 3.3 Kayaların Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi4. Değerlendirme 4.1 Bina-Zemin İlişkisinin Belirlenmesi 4.2 Zemin ve Kaya Türlerinin Değerlendirilmesi5. Sonuç ve Öneriler6. Ekler ve Referanslar

Bu format genel itibariyle mühendislere mantıklı bir şablon teşkil etmiştir ve bu şablona mühendisler tarafından kolayca uyulmaktadır. Ancak bu konuda başka hiçbir bağlayıcı dokümanın olmaması, görünümde bu şablona uyan fakat içerik olarak yetersiz raporların yazılmasını olağanlaştırmış, etüt raporlarını denetleme mekanizmalarını da sadece rapor başlıklarının formata uygunluğunu kontrol eder hale getirmiştir. [9]

Zeminde karşılaşılabilecek problemler; Temel zeminlerinin sıvılaşma potansiyeli olması Yetersiz taşıma gücü Yapım esnası veya sonrasında belirebilecek aşırı toplam oturmalar Yapının eğitilmesine zarar görmesine veya yıkılmasına yol açabilecek farklı oturmalar Temel kazısı ile ilgili problemler Şev duyarsızlığı Kazı sonucu kabarmalar. Problemli zeminlerin varlığı(çökebilen, şişen, organik vb zeminler) [5]

Yetersiz zemin koşulları ile karşılaşıldığında yapılabilecek çözümler; Sorunlu parselden vazgeçilip yeni bir arazi seçilebilir. Daha iyi nitelikli zemin tabakalarına ulaşmak için derin temeller tasarlanabilir. Zayıf zemin üzerine inşa edilecek yapı, zeminden beklenen davranışa uyum

sağlayabilecek biçimde tasarlanabilir. Yetersiz ve zayıf zemini iyileştirme yoluna gidilebilir. [5]

Zemin İyileştirme Tekniğinin Seçimini Etkileyen Faktörler; Zemin/kaya profili ve özellikleri (incelerin yüzdesi, kıvam, normal yüklenmiş/aşırı

konsolide vb.) Yeraltı suyu durumu Gözetilen iyileştirme seviyesi(büyüklüğü) Farklı metotlarla elde edilebilecek iyileştirmelerin görece büyüklüğü ve yararı İyileştirmeye ilişkin gerekli olan derinlik Yapıma ilişkin faktörler(iş planı, ulaşılabilirlik, malzemeler, geçit hakkı, ekipman iş

gücü, yeraltında çalışabilme alanlarına ilişkin engeller) Çevresel faktörler Maliyet Yeni veya mevcut yapılarla etkileşim Bakım, dayanıklılık ve işletme gereksinimleri Diğerleri(sözleşme, politika, gelenek vb.) [5]

Zeminin iyileştirilmesi ile zeminde aşağıdaki durumlar ortaya çıkmakta ve gözlenmektedir.1. Kayma dayanımı artar,2. Gerilme-deformasyon modülü artar,3. Sıkışabilirliği azalır,4. Şişme ve büzülme potansiyeli kontrol altına alınır,5. Geçirimliliği azalır,6. Çevre koşullarına bağlı olarak fiziksel ve kimyasal değişimleri önlenir,7. Sıvılaşma potansiyeli azalır. [5]

Zemin ıslahı ve etüdü ile ilgilenen firmaların oluşturduğu sektör büyük yatırımlara ve elde edilen düşük kar marjlarına rağmen her geçen gün daha da gelişip dünyada ve ülkemiz ekonomisinde önemli paya sahip olmaktadır. Bu gelişimle birlikte elbette bu sektörde faaliyet

gösteren işletmeler kendi bünyelerinde varlıklarını sürdürebilmek ve kâr maksimizasyonunu gerçekleştirmek amacıyla kaliteden de ödün vermeden maliyet unsurlarını kontrol altında tutmayı ve gerçekleştirebilirlerse maliyetlerini azaltmayı hedeflemektedirler.Bu durum özel sektörde faaliyet gösteren şirketlerde olduğu gibi kamu sektöründe faaliyet gösteren şirketler için de geçerlidir. Ülkemizin yaşadığı ağır ekonomik krizler ve GSMH’mize oranla çok yüksek olan borç yükünün en büyük sorumlusu olarak gösterilen kamu açıkları, toplumun kamu kurum ve kuruluşlarının yöneticilerinden beklentileri de değiştirmiş, bu kurum ve kuruluşların görevlerinin sadece kamu hizmeti sunmak değil, aynı zamanda maliyetlerini minimize etmeleri olduğu görüşü toplumda genel kabul görür hale gelmiştir. Söz konusu durum Türkiye’de olduğu kadar dünya üzerindeki bayrak taşıyıcısı durumundaki diğer kamu şirketleri içinde geçerlidir. Bu durum sonucunda maliyetlerin doğru şekilde belirlenmesi ve kontrolü özel işletmeler için olduğu kadar kamuya ait işletmeler için de büyük önem kazanmıştır; tüm işletmeler karşı karşıya oldukları maliyet unsurlarını doğru şekilde tanımlamalı ve analiz etmelidirler. [14]

Maliyeti oluşturan unsurların doğru ve güvenilir olarak saptanmasıyla hesaplanan üretilen mamul veya hizmet birim maliyetinin, şirketler için kısa ve uzun vadede öngörecekleri amaç ve hedeflerinin belirlenmesinde çok önemli rolü vardır. İşletmenin kendi maliyet kalemlerine hâkim olması bilmesi fiyat teklifi ve rekabet gibi konular içinde oldukça önemlidir. Elde edilen verilere göre yapılan planlamalar ve daha sonrasında planların yürürlüğe konulması ve ardından sonuçların yorumlanması safhalarında sürekli maliyet analizlerine ihtiyaç vardır ve olacaktır. [14]

Zemin etüt çalışmalarında maliyetleri iki sınıfta incelemekte yarar vardır. Bunlar saha maliyetleri ve büro maliyetleridir. Saha maliyetlerindeki maliyet kalemleri yapılan sondajlar, sismik ve rezistivite çalışmaları sonucu ortaya çıkmaktadır. Sondajlar sırasında kullanılan endirekt malzemeler, işçilikler ve genel üretim giderleri zemin etüdü maliyetlerinin saha kısmını oluşturmaktadır. Büro maliyetleri kısmında ise raporlama işinde çalışan mühendislerin maliyetleri düşünülmelidir. Raporların kapsamına göre, onaylanacağı makamlara göre doğru fiyatlar maliyetlere yansıtılmalıdır. Hazırlanacak bir raporun hazırlanma süresi direkt işçilikle doğrudan orantılıdır. Raporlamayla ilgili birim maliyetler hazırlanırken raporlama işiyle doğrudan ilgilenen mühendislerin işçilik giderlerinin yanı sıra dolaylı yollarla bu işe destek sunmuş personelinde maliyetleri yansıtılmalıdır. Laboratuvar maliyetleri kısmında ise bu işe doğrudan emek veren personel maliyetinin yanı sıra dolaylı destek sunan personel maliyeti, makine-ekipman amortismanları ve genel yönetim giderlerinin yansıtılması gerekmektedir.Bir sondaj kuyusunun bir metresinin kaç liraya mal olduğunu hesaplamak son derece değişik ve karışıktır. Zira bu hesaplama her memlekete ve bir memleketin muhtelif bölgelerine ve hatta bir memleketin bir bölgesinde çalışan muhtelif şirketler ve müesseselere göre değişmektedir. Ayrıca sondaj kuyusunun maliyetine etkisi olan durumlar aşağıdaki gibidir: [14]

Kazılan sondaj kuyusunun derinliği, Sondaj kuyularının sayısı, Kullanılan sondaj makinesi sistemi ve takati (Kablo veya Rotary sistemi), Sondaj makinesi çalıştıran muharrik kuvvetler (Buhar makinesi, Dizel motoru, elektrik

veya gaz motorları), Sondaj yapılan bölgenin coğrafî durumu (Modern nakil vasıtalarına ve suya yakınlığı), Üzerinden sondaj yapılarak geçilen tabakaların cinsi (rastlanan taşların sertlik,

yumuşaklığı),

Sondaj işlerinde çalıştırılabilecek kalifiye işçi ve ustaların bulunması (bulunmazsa bu uzmanların yabancı memleketlerden getirilmesi),

Çalışılan yılın normal veya buhranlı olması,gibi birçok etken sondaj birim maliyetlerine doğrudan veya dolaylı olarak etkimektedir. [14]

Amaç ve Kapsam

Bu yapılan çalışmada amaç, Düzce’de yapılan projelerde zemin etütlerinin ne derece yapıldığı yapılanların ne kadar sağlıklı olduğu yaklaşık maliyetinin ne kadar olduğu projeye maliyet olarak etkisinin ne olduğu ve yapılan bu ölçümlerin sonucunda hazırlanan rapora ne kadar mutabık kalındığı basitçe söylenmek isterse projelere uygulanıp uygulanmadığı araştırmaktır. Bunun için Düzce’deki zemin etüt firmalarının birçoğu ile görüşülüp görüşleri makale yazarı tarafından alınmış aşağıda özet bir şekilde verilmiştir.

Görüşme yapılan zemin etüt firmaları:

Tuna Mühendislik Gürel Mühendislik Akkurt Mühendislik Özyapıcı Mühendislik Acar Jeofizik J&J Yer Bilimleri

Yapılan görüşmeler sonucunda şu bilgiler edinilmiştir. Düzce’de yapılan yapılarda zemin etüdü yapmak zorunludur. Bir binanın zemin etüt çalışmaları sondaj ve sismik çalışmalardan oluşur. Düzce’de arazinin durumuna göre isimlendirme yapılmaktadır. Daha uygun bir ifadeyle anlatılmak istenirse, iki çeşit alan belirtilir. Biri önlemli alan diğeri ise uygun alandır. Düzce’nin Merkez kısmı önlemli alan bölgesindedir. Düzce Üniversitesinin kampüsünün olduğu ve kalıcı konut tarafları ise uygun alan kısmına girmektedir. Önlemli alan; deprem potansiyeli bakımından risk taşıyan alanlara denir. Yer altı su seviyesinin çok yakın olması, faylanma, sıvılaşma riski gibi risklerin bir kaçını sağlaması durumunda o bölgeye önlemli alan denir. Uygun alan ise; deprem riski bakımından risk taşımayan yada düşük risk taşıyan alanlara denir. Düzce bina oturma alanına göre sondaj sayısı belirlenir. Yönetmeliklerde her yapılan yeni binalarda sondaj ve sismik çalışmalar istenir ancak bunların detayları hakkında bilgi verilmez. Yani yapılacak sondajın sayısı gibi bu ayrıntılar şehirlerdeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine bırakılır bu değerler bu müdürlüklerce verilir Bundan dolayı bir tutarsızlık oluşur. Bizim çalışma kapsamımız olan Düzce’de önlemli alanda 250 m²’de bir adet sondaj yapılması istenir. Uygun alanlarda ise bu değer 500 m²’de birdir. Bu sondajların bir tanesinin yaklaşık olarak piyasa değerleri 1000 TL civarındadır(Zemin etüt firmalarına mal olan değeri). Görüşülen firmaların hepsinde yapılan zemin etütlerinin güvenilirliği sorulduğunda ise bu sorumluluğun yapı müteahhitlerine ve yapı denetim firmalarına ait olduğu belirtilmiştir. Zemin etüt firmaları gerekli incelemeleri arazi çalışmalarını uygular. Bu uygulamalar sırasında belediye tarafından takip edilir denetlenir. Elde ettiği değerleri belediyelerdeki komisyona sunar komisyon bu değerleri onayladıktan sonra iş artık yüklenici firma ile yapı denetim firmasına kalmıştır. Düzce’deki zemin etüt firmaları en çok yapı denetim firmalarında çalışanların zemin konusundaki bilgilerinin yetersiz olmasıdır. Düzce Merkez sulak bir alandır. Bundan kaynaklı zeminde sıvılaşma, zeminde oturma problemleri oluşmaktadır. Bu durumlarda alınacak tedbirler zemin etüt raporlarında sonuç ve öneriler kısmında yüklenici firmalara belirtilir. Bu çözüm ve önerileri uygulamak yüklenici firmanın sorumluluğundadır. Alınabilecek çözümlere bir örnek vermek gerekirse her 10 cm’de bir

grobeton dökülerek zeminin sıkılaşması sağlanabilir. Sondaj sayısının en az 2 adet olmasından yana zemin etüt firmaları bunun sebebi olarak ise korelasyonu sağlamak için yani iki değer arasındaki farkları karşılaştırmak için böylece daha sağlıklı veriler elde edilebilir. Düzce’de yapılan binalarda mikro tremor ölçümleri istenmemektedir. Daha yeni Konuralp’te yapılan yüksek katlı binalarda 1 adet 10 dakikalık bir mikro tremor ölçümü istenmiştir. Mikro tremor, zeminin hakim titreşim periyodunu belirlemede kullanılan bir yöntem. Bu yöntem olmadan da zemin hakim titreşim periyodu değere sismik çalışmalarla elde edilebilir. Ancak mikro tremor yöntemi %90-95 değerlerinde hatta arazi konumuna göre eğer daha gürültüsüz bir ortamda ise %100’e kadar doğrulukta bir ölçüm değerleri vermektedir. Sismik çalışmalarda ise bu değer %80-85 civarındadır. Mikro tremor ölçümün maliyeti yaklaşık olarak 200 TL’dir. Mikro tremor ölçüm yöntemi aslında yönetmeliklerde en az 15 dakikalık bir ölçüm istenmektedir. Çünkü bu ölçümün başı ve sonu yani 3-4 dakikası gürültü olarak atılır. Sağlık bir sonuç için en az 15 dakikalık bir ölçüm gereklidir. Ancak Düzce’de kullanılan mikro tremor yönteminden belediye yalnızca 10 dakikalık bir ölçüm istemiştir. 10 dakikalık bir ölçümün sağlıklı bir veri vereceği tartışılır bir olaydır. Ayrıca zorunlu olmadığı için Düzce’deki yapılan binalarda bu ölçüm yapılmıyor. Bu yapılan zemin etüt çalışmalarının maliyeti zemin etüt firmalarına yaklaşık 1000 TL’dir. 3000 TL’nin altında da yüklenici firmalara mal edilmiyor ki zemin etüt firmaları para kazanabilsin. Ayrıca yakındıkları bir noktada zahmetlerle hazırlanan zemin etüt raporlarının yalnızca sonuç ve öneriler kısmının okunmasıdır. Zeminde eski bina kalıntısı var mı, sıvılaşma riski var mı, yer altı su seviyesi kaç metre vb. verilere bakılmıyor. Bütün raporlarda Düzce’deki zemin etüt firmaları zemin iyileştirilmesi yapılmasını istiyor. Bunun sebebi olarak ise temelin bir kısmının kuma bir kısmının kile oturması sebebiyle temel oturmasından kaynaklanan sorunlardan binalarda çatlak oluşumlarının başlamasının önlenmesi için zemin iyileştirilmesi yapılması istenmektedir. Böylece zemindeki farklı oturmalar engellenecektir. Minimum 30-40 cm iyileştirme isteniyor. Örneğin 20 cm’de bir vibrasyonlu silindirle malzeme ıslatılarak serilip ezilmesi. Fakat uygulamalarda yapılan çoğunlukla stabilize olmayan taşların getirilerek ıslatılmadan kepçe ile ezilmesi ve üstüne grobeton dökülmesi ve tek seferde serilmesi. Bu iyileştirmemenin düzgün yapılmaması nedeniyle temel zemine tam oturmuyor ve yapıda çatlak oluşumuna neden oluyor. Yapı denetim firmalarının zemin kontrollerini düzgünce yapmadığı bu konuda yeterli donanıma sahip eleman çalıştırmadıkları ve laboratuvar raporlarını da yüklenici firmadan istemedikleri mesela Proktor deneyi ile zeminin Sıkışabilirliği, kum konisi deneyi ile sıkışma oranı deneyi yapılıp bunların kıyaslanması gerekir. Yapı denetim firmalarının da bu raporları yüklenici firmadan istemesi gerekir kanaatinde zemin etüt firmaları. Ayrıca Düzce’de gerçek zemin değerlerinin verilmediği düşürüldüğü iddiasında bulunanda oldu. Kısaca aşağıda zemin etüt firmalarının zemin etütlerinin daha sağlıklı olabilmesi için istedikleri bekledikleri, yapılmasına tavsiyede bulundukları bilgiler aşağıda madde halinde belirtilmiştir.

Sondaj sayısının artırılması. (Örneğin 100 m²’de bir sondaj yapılması) Mikro tremor ölçümün yapılmasının zorunlu olması Yüklenici firmaların zemin etüt raporlarının tamamını okumaları ve önerilen tedbirleri

harfiyen uygulamaları Yapı Denetim Firmalarının zemin konusunda bilgili donanımlı elemanları

çalıştırmaları Zemin etütlerinin daha kaliteli yapılabilmesi için maliyetten kaçılmaması Belediyelerin denetimleri sıklaştırması

Yapı Müteahhitlerini maliyet açısından külfete sokan zemin etüt çalışmaları değildir. Zemin etüt çalışmaları sonrasında hazırlanan raporda alınabilecek tedbirlerin projede hayata

geçirilmesi maliyeti %10-15 değerlerinde artırmaktadır. Yukarıda da makale yazarı tarafından belirtildiği gibi zemin etüt çalışmalarının ortalama maliyeti 3000 TL+ civarındadır. Bu maliyeti yapı maliyetinin yanına koyduğumuzda devede pire kaldığı görülmektedir. Yapı Müteahhitlerinin ’de zemin etüdü hakkında ne kadar duyarlı olduklarını değerlendirmek ve bu yapılan uygulamalara olan bakış açısını anlayabilmek amacıyla bir anket çalışması yapılmıştır. Hazırlanan ve sorulan sorular aşağıda belirtilmiştir:

Tablo 1: Anket SorularıSORULAR

1) Düzce ilinde yapılan projelerde zemin etüt çalışmalarını yeterli buluyor musunuz?

2) Yapı denetim firmalarının, zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olduğunu düşünüyor musunuz?

3) Yapı projeleriniz için yaptırdığınız zemin etüdü sonrası çıkan raporda tavsiye edilen zemin çalışmalarını uyguluyor musunuz?

4) Düzce ilinde yapılan zemin etütlerinde 250 m²’de bir sondaj yapılması sizce yeterli midir?

5) Zemin etüt çalışmalarının maliyeti sizce uygun mu?6) Zemin etüt raporlarının tamamını okuyor musunuz?7) Zemin etüt teknik şartnamesini okudunuz mu?8) Zemin etütleri sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testleri

yaptırıyor musunuz?9) Zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olması sizce doğru mu?10) Düzce’de yapılan yapıların zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp

denetlendiğine inanıyor musunuz?11) Yapı Denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli buluyor musunuz?

12) Yapı müteahhidi olarak zemin etüdü ile alakalı yeterli bilgiye sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz?

Sizin Düzce’de yapılan zemin etütlerin hakkında şöyle yapılsa daha iyi olur diyebileceğiniz bir öneriniz var mı? Varsa aşağıdaki ayrılan boşluğa belirtiniz.

Bu yapılan çalışmayla yapı müteahhitlerinin Düzce’de yapılan zemin etüt çalışmalarına olan bakış açısı, yapı denetim firmalarının bu konudaki bilgilerinin ne derecede yeterli olduğu, raporlarda belirtilen önerilere uyulup uyulmadığı, zemin etüt çalışmalarının maliyetine olan bakış açısı, zemin etüt raporlarının zemin etüt firmalarınca belirtildiği gibi tamamının okunup okunmadığı, zemin etütleri için gerekli testlerin yapılıp yapılmadığı, zemin etüdünün yapılmasının zorunlu olmasının doğru olup olmadığı, kendilerinin bu konu hakkında yeterli bilgiye sahip olup olmadığı konularında bilgi edinilmesi amaç edinilmiştir. Bu bilgiler doğrultunda Düzce’deki yapı müteahhitlerinin zemin etüt çalışmalarına olan bakış açısı, uygulanabilirliği, ne derecede sağlıklı yapıldığı ile ilgili bilgiler elde edinilmesi amaçlanmıştır. Bulgular bölümünde bu anketin sonuçları ve gerekli değerlendirmeler yapılmıştır.

BULGULAR

Anket uygulamasına katılanların %93’ü Erkek(25 kişi), %7’si Bayan’dır(2 kişi). Mezuniyet durumları, %61’i Lisans mezunu, %17’si Ortaöğretim mezunu, %13’u Ön lisans mezunu, %9’u Yüksek Lisans mezunudur. Mesleki deneyimleri, %22’si 20 yıl ve üzeri, %22’si 1-5 yıl, %17’si 15-20 yıl, %13’ü 10-15 yıl ve %26’sı 5-10 yıldır.

93%

7%

Anket Katılım Oranları(Cinsiyet)Erkek Bayan

17%

13%

61%

9%

Anket Katılım Oranları(Mezuniyet Durumu)

Orta Öğretim Ön Lisans Lisans Lisansüstü

22%

26%13%

17%

22%

Ankete Katılım Oranları(Mesleki Deneyim)

1-5 Yıl 5-10 Yıl 10-15 Yıl 15-20 Yıl 20 Yıl Üzeri

Bu çalışma sonunda Düzce’de bulunan Yapı Müteahhitlerinin bazılarına 12 soruluk bir anket çalışması yapılmıştır. Aşağıdaki Tablo 2’de bu ankete verilen yanıtların bir kısmının frekans ve yüzdeleri verilmiştir.

Tablo 2: Anket sorularına verilen yanıtların dağılımı

Frekans Yüzde(%)

Evet Hayır Evet HayırDüzce ilinde yapılan projelerde zemin etüt çalışmalarını yeterli buluyor musunuz? 19 8 70 30Yapı denetim firmalarının, zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olduğunu düşünüyor musunuz? 3 20 13 87Yapı projeleriniz için yaptırdığınız zemin etüdü sonrası çıkan raporda tavsiye edilen zemin çalışmalarını uyguluyor musunuz? 26 1 96 4Düzce ilinde yapılan zemin etütlerinde 250 m²’de bir sondaj yapılması sizce yeterli midir? 17 8 68 32Zemin etüt çalışmalarının maliyeti sizce uygun mu? 13 10 57 43Zemin etüt raporlarının tamamını okuyor musunuz? 13 12 52 48Zemin etüt teknik şartnamesini okudunuz mu? 10 15 40 60Zemin etütleri sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testleri yaptırıyor musunuz? 23 1 96 4Zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olması sizce doğru mu? 27 0 100 0 Düzce’de yapılan yapıların zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp denetlendiğine inanıyor musunuz? 13 11 54 46 Yapı Denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli buluyor musunuz? 12 13 48 52 Yapı müteahhidi olarak zemin etüdü ile alakalı yeterli bilgiye sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz? 15 10 60 40

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

19

3

26

17

13 13

10

23

27

13 12

15

8

20

1

810

12

15

1 0

1113

10

Anket Sorularının Frekans Dağılımı

EvetHayır

Sorular

Yan

ıtlar

Bu çalışma kapsamında yapılan anketin sonunda belirtilen ”Sizin Düzce’de yapılan zemin etütlerinin hakkında şöyle yapılsa daha iyi olur diyebileceğinin bir öneriniz var mı?” soruya verilen cevaplar aşağıda verilmiştir:

Düzce ilinde depremde zeminde oluşan en büyük sıkıntılardan biri sıvılaşma potansiyelidir. Ancak bununla ilgili herhangi bir önlem alınmamaktadır. Kat sınırlaması düşük kaldığı için fore kazık gibi uygulamalar maliyeti kurtarmadığından yapılan bu risk üzerine inşa edilmektedir.

Parsellerde yapılacak olan zemin teknik araştırmalarının bina taban oturma alan metrekarelerine göre değil, belli gridlere göre yapılmasının daha sağlıklı sonuç vereceği kanaatindeyim.

Soru 1) Düzce ilinde yapılan projelerde zemin etüt çalışmalarını yeterli buluyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi

Sayısı)Evet 70% 19

Hayır 30% 8Toplam 100% 27

Düzce ilinde yapılan projelerde zemin etüt çalışmalarını yeterli buluyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %70’i Düzce’deki zemin etüt çalışmalarını yeterli bulmuş, %30’u ise Düzce’deki zemin etüt çalışmalarını yeterli bulmamıştır.

Soru 2) Yapı denetim firmalarının, zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olduğunu düşünüyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi

Sayısı)Evet 13% 3


Yapı denetim firmalarının, zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olduğunu düşünüyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %87’si yapı denetim firmalarının zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olmadığını düşünüyor, %13’lük kısım ise yapı denetim firmalarının yeterli donanıma sahip olduğunu düşünüyor.

Soru 3) Yapı projeleriniz için yaptırdığınız zemin etüdü sonrası çıkan raporda tavsiye edilen zemin çalışmalarını uyguluyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Yapı projeleriniz için yaptırdığınız zemin etüdü sonrası çıkan raporda tavsiye edilen zemin çalışmalarını uyguluyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %96’sı zemin etüdü sonrası çıkan rapordaki tavsiye edilen zemin çalışmalarını uyguladığını belirtmiştir. Geriye kalan %4’lük kısım ise aksi yönde görüş belirtmiştir.

Soru 4) Düzce ilinde yapılan zemin etütlerinde 250 m²’de bir sondaj yapılması sizce yeterli midir?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Düzce ilinde yapılan zemin etütlerinde 250 m²’ye kadar bir sondaj yapılması sizce yeterli midir? sorusuna yanıt verenlerin %68’i Düzce’de yapılan zemin etütlerinde 250 m²’ye kadar bir sondaj yapılmasını yeterli bulmaktadır. Geriye kalan %32’lik kısım ise aksi yönde görüş belirtmiştir.

Soru 5) Zemin etüt çalışmalarının maliyeti sizce uygun mu?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Zemin etüt çalışmalarının maliyeti sizce uygun mu? sorusuna yanıt verenlerin %57’si Düzce’de yapılan zemin etüt çalışmalarının maliyetini uygun bulmaktadır. Geriye kalan

%43’lük kısmın büyük çoğunluğu zemin etüt fiyatlarının çok ucuz olduğunu düşündükleri için hayır seçeneğini işaretlemişlerdir.

Soru 6) Zemin etüt raporlarının tamamını okuyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Zemin etüt raporlarının tamamını okuyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %52’si zemin etüt raporlarının tamamını okuduğu yönünde görüş bildirmiştir. Geriye kalan %48’lik bölüm ise aksi yönde görüş bildirmiştir.

Soru 7) Zemin etüt teknik şartnamesini okudunuz mu?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Zemin etüt teknik şartnamesini okudunuz mu? sorusuna yanıt verenlerin %60’ı zemin etüt teknik şartnamesini okumadığını, geriye kalan %40’lık kısım ise okuduğunu belirtmiştir. Bu sorunun makale yazarı tarafından sorulmasının amacı yapı müteahhitlerinin zemin etüdü hakkındaki ilgisini değerlendirmek amaçlıdır.

Soru 8) Zemin etütleri sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testleri yaptırıyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Zemin etütleri sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testleri yaptırıyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %96’sı zemin etütleri sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testleri yaptıklarını belirtmişlerdir. Geriye kalan %4’lük kısım ise aksi yönde görüş belirtmiştir.

Soru 9) Zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olması sizce doğru mu?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olması sizce doğru mu? sorusuna yanıt verenlerin tamamı zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olmasını olumlu bir karar olarak değerlendiriyor.

Soru 10) Düzce’de yapılan yapıların zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp denetlendiğine inanıyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Düzce’de yapılan yapıların zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp denetlendiğine inanıyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %54’ü Düzce’de yapılan zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp denetlendiğini düşünüyor. Geriye kalan %46’lık kısım ise aksi yönde görüş bildirmiştir.

Soru 11) Yapı Denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli buluyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Yapı Denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli buluyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %52’si yapı denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli bulmaktadır. Geriye kalan %48’lik kısım ise aksi yönde görüş belirtmiştir.

Soru 12) Yapı müteahhidi olarak zemin etüdü ile alakalı yeterli bilgiye sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz?

Yanıt Seçenekleri

Yanıtlar(%)

Yanıtlar(Kişi



Yapı müteahhidi olarak zemin etüdü ile alakalı yeterli bilgiye sahip olduğunuzu düşünüyor musunuz? sorusuna yanıt verenlerin %60’ı yapı müteahhidi olarak zemin etüdü hakkındaki bilgilerinin yeterli olduğunu düşünmektedir. Geriye kalan %40’lık kısım ise zemin etüdü hakkındaki bilgisinin yeterli olmadığı kanaatindedir.

SONUÇÇalışma kapsamında Düzce ilindeki yapı müteahhitlerinin zemin etüdüne ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi, ilgili problem ve çözümlerin değerlendirilmesi amacıyla bir anket çalışması ile belirlenmeye çalışılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:

(1) Düzce ilinde yapılan zemin etüt çalışmaları yeterli bulunmaktadır.

(2) Yapı Denetim firmalarının zemin çalışmaları hakkında yeterli donanıma sahip olmadığı düşünülmektedir.

(3) Yaptırılan zemin etüdü sonrası çıkan rapordaki tavsiye edilen zemin çalışmalarını uygulamaktadırlar.

(4) Düzce ilinde yapılan zemin etütlerin 250 m²’ye kadar bir sondaj yapılması yeterli görülmektedir.

(5) Düzce ilindeki zemin etüt çalışmalarının maliyeti uygun bulunmaktadır. Hatta ucuz olduğu düşünülmektedir.

(6) Zemin etüt raporlarının tamamı büyük bir çoğunluk tarafından okunmaktadır.

(7) Zemin etüt teknik şartnamesinden çoğu yapı müteahhidinin haberi yok.

(8) Zemin etütlerin sırasında alınan numunelere laboratuvar ortamında gerekli tüm testler yaptırılıyor.

(9) Zemin etüdü yaptırmanın zorunlu olması doğru bir karar olarak değerlendirilmektedir.

(10) Düzce’de yapılan zemin etütlerinin gerekli yönetmeliklere göre yapılıp denetlendiği görüşündeler.

(11) Yapı Denetim firmalarının zemin etüdüne verdiği önemi yeterli bulmamaktadır.

(12) Yapı müteahhitleri olarak zemin çalışmaları hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarını düşünmektedirler.

Yapılan araştırmalar ve anketler sonucunda elde edilen problemler, veriler ve çözüm önerileri yukarıda belirtilmiştir. Yapı müteahhitlerinin eğitimi konusunda gerekli işlemlerin yapılması gerektiğini düşünmekteyim. Sonuçta yapı müteahhitlerinin yaptığı yapılarda insanlar ikamet ediyor. Can tehlikesi söz konusu bu nedenden ötürü yapı müteahhitlerinin eğitim kalite düzeylerinin artırılması ve takibinin sağlanması görüşündeyim.

KAYNAKLAR

[1] Çobanoğlu İ, “Zemin Etütlerinde Kalite Problemi ve Güncel Uygulama Örnekleri”, Pamukkale Üniversitesi Müh. Fak. Jeoloji Müh. Bölümü, Kınıklı-Denizli, 2015

[2] Çobanoğlu H, “Antakya’da Zemin Özellikleri ve Deprem Etkisi Arasındaki İlişki”, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fak. Coğrafya Bölümü, Antakya-Hatay, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2006

[3] Ateş A, Toprak B, Yeşil B, “Düzce İlinde Yapı Hasarlarının Zemin Büyütme Özellikleri ve Yapı Rezonans Uyumu ile İlgisinin Araştırılması”, Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Düzce, İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Cilt:2, Sayı:3, 76-86, 2013

[4] Ateş A, Yeşil B, “Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) ile Düzce İli Darıcı Mahallesi Zeminin Sıvılaşma Potansiyelinin Araştırılması”, Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Düzce, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi Cilt:2, Sayı:2, 394-406, 2014

[5] Aydın E, Uygar E, “Zemin Etüdünün Önemi ve Zemin-Yapı Etkileşimi Üzerine Bir Ön Araştırma”, Doğu Akdeniz Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, KKTC

[6] Gündüz Z, Dağdeviren U, “İnşaat Mühendisliği Eğitiminde Geoteknik Bilimi İle İlgili Mesleki Sorumlulukların Bilinçlendirilmesi”, 1.İnşaat Mühendisliği Eğitimi Sempozyumu, Antalya

[7] Ateş A,” Kaynaşlı(Düzce) Yerleşim Alanı Zeminlerinin Zemin Büyütme Özelliklerinin ve Yapı Zemin Rezonans Uyumunun Araştırılması”, Düzce Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Düzce, İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Cilt 2, Sayı 2, 40-49, 2013

[8] İnce M, “Zemin Etüt Sondaj Makinelerinde Açık ve Kapalı(Hidrostatik) Devre Hidrolik Sistem Uygulanması”, IV. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi, İzmir, 2005

[9] Özyurt G, Toker N, “Geoteknik Etüt Raporlarındaki Yaygın Hataların Belirlenmesi ve İstatiksel Değerlendirilmesi” Türkiye Mühendislik Haberleri, Mattek Matbaacılık, Sayfa 23-27, 2013

[10] Aloğlu S, “Zemin Etüdü Sondaj Bulgularının Sismik ve Yer Radarı gibi Tekniklerle Karşılaştırılması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Ağustos 2006

[11] Sanalı M, “Kocaeli İli için Zemin Sınıflama ve Sismik Tehlike Değerlendirme Çalışmaları ve Zemin Etütlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Parametreler”, Uluslararası Deprem Sempozyumu, Kocaeli, 2007

[12] Akdeniz E, “Zemin Etüt Raporlarının Esaslara Uygunluğunun Değerlendirilmesi: Eskişehir Örneği”, Anadolu Üniversitesi Yer ve Uzay Bilimleri Enstitüsü, Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt 8, No 2, Eskişehir, 2012

[13] Keçeli A, “Neden Jeofizik Mühendisliği Etütleri Zemin Etütleri de Zorunlu Olmalı”, Jeofizik Mühendisleri Odası, İstanbul, 2013

[14] Ertürk A, “Zemin Etüdü ve Islah İşlerinde Maliyet Planlaması, Analizi ve Tahmini”, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yapı İşletmesi Mühendisliği Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Haziran 2017

[15] Özaydın K, (2007), “Zeminlerde Sıvılaşma” Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 231-255, İstanbul

[16] Uygar, E. 1999, “An Investigation on Internal Erosion Characteristics of Various Earth Dams in Turkish Republic of Northern Cyprus”, MS Thesis, Eastern Mediterranean University, Civil Engineering Department, TRNC.

[17] Aydın, E. 1999, “A preliminary Investigation of Some Selected Soils Causing Geotechnical Problems on Highways of TRNC”, MS Thesis, Eastern Mediterranean University, Civil Engineering Department, TRNC.[18] Chen, F.H. 1988, “Foundations on Expansive Soils”, Development in Geotechnical Engineering, No. 12, Elsevier, Amsterdam, 280 pp.

[19] T. C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, 2005, “Bina ve Bina Türü Yapılar İçin Zemin ve Temel Etüdü Genel Formatı”, Ankara.

[20] T. C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, 2007, “Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik”, Deprem Araştırma Dairesi, http://www.deprem.gov.tr.

[21] Muratoğlu, Ö. ve Özkan Ö., 2005, “Zemin Sınıfları ve Deprem Bölgelerinin Bina Yatay Yüklere Etkisi”, Deprem Sempozyumu, Kocaeli, sf 1097-1104.

yapı maliyeti dersi · web viewyapı maliyeti dersi ahmet taşkın, 142110010 düzce İlinde...

Documents