MUSTAFA M0FT0oCLU

YALAN SbYLEYEN T ARlH UT AN SIN!..

B1RtNC1 ClLD

(Onunrn Baslu)

ene/ n VAYINLARI

~ Beyazsaray Kitap~llar ~~qlst No. 14

Te1. 522 99 94 34490 Bllyezid ~ istanbul

低协娠

䝩楮汩楫 祡穊污牺浤愠灥欠䉬欠歵汬慮摺桭 « Yalan �s�o�y�l�~� yen tarih» 瑡扩物 摯污祊獩祬攠潫畹畣畬慲䩭摡渠洧敫瑵灬慲 汬汊奯爬 歯湬敲慲Ⅱ牺浤愠獵慬汥牥 浵桡瑡戠 潬畹潲畭⸠卯牵祯牬慲㨠«Tarih yalan &Oyler mi? .. »

Hak/1 扩爠獵慬⅟ 䕬扥瑴攬 浥癣畴 瑡物栠畳畬楩湥 �~�o�r�e�,� 扵 �~�e�r�e�l�l�i� 楬浩渠祡污渠獢祬敭敭敳椠来牥歩爡 ⸮ 䅮捡欬 扩穤攠湩捥 穡浡湤慮 扥物Ⱐ扡空 瑡物档㭩汥牣攠⠡⤠畳畬攠• 浥瑯摡Ⱐ浡慬敳敬 楴楢慲 �e�d�i�l�m�e�m�i�~� 癥 扩爠瑡汵洠畹摵牭愠癥獩歡污爬 摯獴挻愠浥摩栠癥祡 摩楦㭭慮捡 歩渠楬慤攠eden 汩瑦污牬愠�~�u�y�a� 瑡物栠祡穬汭窧Ⱐ扏祬敳楮攠扩爠瑡物栠摥Ⱐ敬扥琠祡污渠猶祬敹断�/�l�e�l�m�i�~�t�i�r�!� .• 䕳支䩥 歡祤整浥欠浥换畲楹整楮摥祩稠歩Ⱐ扵瑩楮 瑡物栠

慤穮愠祡空污湬䉲洠⵰敫 慺稠haric;- 捩業汥慩湩渠汬敲爻敫 �t�~�r� 物桬攠慬慫慳ㄠ祯歴畲⅟ 䉵Ⱐ来牲㭥欠瑡物桬攠慬慫慭 潬浡祡渠渮攻物祡琬 瑡物桩Ⱐ�~�a�n�.�.�

汩楫 灯汩瑩歡浮 �o�y�u�n�c�a�~�z� 桡汩湥 䄬整楲楰Ⱐ楫扂䨠慡桩扬敲楮楮 慲穵污渠楳瑩歡浥瑩湤攠祡空瀠獯祬敭敹椠adet 敤楮敮 獯穤攠瑡物档㭩汥牣攠祡灬氱ㄱ汬椠癥 潲瑡祡 慴穬慮 o 祡污渠䥂ⅉ慲Ⱐ祺汬慲 扯祵Ⱐ浥歴数 䕺牡污牺湤慮 gazete 癥 mecmua 獩楴畮污牭愠歡摡爠桥爠祥牤攠o 歡摡爠挻潫 瑥歲慲楡湲牵ⱴ穲 ki, 扵琬楩渠o 祡污渠汩摬慲洠䅩楲楬汴楩獩楮摥渠䅥牲㭥欠瑡物桩渠獥獩 摵祵汭慺 潬浵汩瑵爡 ⸮ 䉵 歯牫畮挻 桡欠癥 桡歩歡琠歡汰慺慮決栠歡牬楺獺湤愠

扩稬 �~� 歩瑡扺牲畺污 bazz 瑡物桩 潬慹污牡 穴㭺欠瑵瑡牡欠祡污渠牯祬敹敮 瑡物桩 畴慮摺牭慹愠琺㭡汬晬楬欮 䑥癡洠敤敧敬敮 䤡䨠楩 䅩楺慬 �g�i�i�r�i�i�l�t�i�i�~�i�i� 䐮瑡獺湤愠瑥牣㭥欠瑡物桩渠獥獩湩 摵祵牡扩汩爠⸮ 䉥欬 癡穩汥 �y�a�p�m�z�~� 楮獡湬慲洠扡桴楹慲氱杭愠歡癵晩慣愸空⸠

14 Temmuz 1975 Kandilli/tstan but

䵵獴慦愠䵴汆呴汏䝌唠

䤧䱁ⵙ䤠䭅䱉䵅呕䱌䅈  啇剕乁℠ ⺕ 

1230 v•hndo Erzincon clvormda gecen me!,)hur «Yoss•ce-men Sava,umdon sonro Selcuki hukOmdon Birinci Aloaddin Keykubtld'ln izniyle Ankara yakmlanndaki Koracadag havoli-sine gelen ve bilohore �S�O�~�O�t� �k�t�~�l�a�g "� ile Domanic yaylag•no «Uc Beyh olarak yerle!,)tirilen Ertugrul Gozi'nin kOcOk d$ireti. Oguz-lann Kay• boyi.ino mensuptur. �~�a�i�r�i�n�:� «Cihangirdne bir devlet e•kardtk blr a,iretten• diye and1g1 bu kOcuk Kay1 O!,)ireti, muh-te$em imparatorlugumuzo be!,)ik alan SogOt ve Demonic hava-lisine geldiginde ozami dort yuz ccd1rdan iboretti. Bu dart yQz codtrl1k kucuk a!,)iret, 1235 y11t civonndo SogOt ve Demonic ho-vollsine �y�e�r�l�e�$�m�i�~� ve ihtiyor a!,)iret reisi muhterem Ertugrul Ga-zi'nin 1281'de vefat1 Ozerine Koy•lar'm ba!,)ma, oglu Osman Ga-zi gecmi!,)tir.

Yirmi uc yO!,)tndo Kay1 O!,)ireti ba9tn0 «Bey, clan Osmon Gozi, Oguz Hon'm klfk olttnCI bat1nda torunudur. 㤠May1s 1258 Pen?embe gOnG SogOt'de dogmu$tur. Annesi. Hayme-Ana (Hoy-mana)dtr. Lokab1 «Fahreddin» clan Osman Gazi'yi boz1 kaynak-lor gKara Osmon Bey», «Osman- $oh Bey» diye onmoktad•r-lor. Kay1 o:;;iretinin muhim simalarmdan Orner Bey'in kiZI Mat-Hatun ve �~�e�y�h� Edebali Hazretlerinin k1z1 Bala-Hotun ile evli clan Osmon Gozi'nin evlod!anndon Orhon Gazi. babosmdon sonra hQkOmdar �o�l�m�u�~�t�u�r�.�

a YALAN SOYLEYEN TARIH UTANSIN I

Muhte~em imparotorlugumuza odm1 veren Osman Gazl, Kay• a9ireti boli)ma gectiginde, bobas1 Ertugrul Gazi'nln gozO orkada91on olen Abdurrahman, Akca-Koca, Konur Alp, Turgud Alp, Hoson Alp. Soltuk Alp, Kora Mursel, Kora Tekin. Samso Covu9 ve $eyh Mohmud gibi kahramanlarlo birlikte cah9m•9 ve k1so bir zamand::; bi.itlln Rum tekfurlann• dize getirerek. birer b1rer Beyligine baglam•~tlr. 1300 Y•h civanndo iznik Golu'nun guney sohlllerine dayamp Bizans·• tehdide ba~layan Osman Gazi'nin bu sur'otle buyuyen tutOhat1m durdurmak uzere, 18 Temmuz 1302 Soh gUnu. lzmit'in guneydogusunda Bizonshlo-nn cBaphoeon, dedikleri Koyunhisor mevkiinde be~ bfn ki~llik Bizans Ordusu. Osmanl•larla corp1~m•l? ve tutuhat ydfannm bu muhim meydQn SOVO~IOI OsrnQn Gazi kazanm•9tlr.

Osmon Gozi'nin siyasi ve askeri dehas1 oo*h ba9ma bir ki-tap mevzuudur. Oevlet kurucusu bu buyuk kumandon. emrinde-ki mukemmel istihborat te~kilotl vasttos•vle civardoki Rum tek-furlmmm butun faaliyetlerinden gunu gunUne hoberdcr olmu!ii-tur. TUccor k•l•gmo giren Turk yigitlerinin Rum kolelerl arcsin-do mekik dokudugu o devirde Koyunhisar Sova~n haz!f\rklanm en ince teferruottno kador ogrenen Osmon Gozi, 18 Temmuz 1302 Soh gunu soboha kor:;;1 Koyunhisor'o vorm•:;; ve Bizans lm-poratoru lkinci Andronikos Paleologos·un Hasso kumandam Muso!on emrin-deki dU!';mom aroda bulmu~tur.

Koyunhisor Meydan Muhorebesi, o gun gee vakte kadar devom etmif;i ve Osman Gozi'nin yegenterinden Aydogdu Bey'ln ~ehid dii!';tU~U bu muhim SOVO!'JtO, Blzonshlar. ba:;;ta magrur ku· mandanlan Musolon olmok Uzere selameti firardo bulmu~\ardlr.

Vukonda kaydett!gimiz gfbl, futOhot YIIIOnntn muhim SO· va~lonndon alan bu Koyunhis~...:r Meydan Muharebesi'nden son-ro, Kopruhisar fethedilmi:;;. Dinboz zaferiyle Kestel. Kefe ve Uluoot ka!eleri ele gecmi~. imrah Ados1 zaptediterek Osmano-gulion Marmara Denizi'ne dayonm•~· biliihore Bursa muhosa-ros• ba~laml$ ve boylece muhte~em imparatorlu~umuzun ku-rulu!;>uno, Frans1z olimi Grenard: e:Su yent imparatorfugun ku~ ruJu~u. be$er tarihinln en hayrete de!)er ve en buyiik vakala· nndan biridir•, demi$tir.

Nedir bu. devomh kuffdr uzerine hucumra !'Jehddet ve go-zo pe$;nde ko~nlonn gayesi? .. Bu insanlar basit bir mucadete ve yeni yeni toproklaro sahip olabilme pe*inde midirler?

YALAN S0YLEVEN TARIH UT.ANSIN 1 㤠

Hcy1r! .. Ecdad1m1z istamiyeti. �k�c�r�~�1�l�o�n�n�d�o�k�i� orduloro moglup ola-

rak zorlo ihtida' �~�e�k�l�i�n�d�e� kabul �e�t�m�e�m�i�~�.� bllakis muzaffar ve kuvvetli olduklan bir devirde Allah'm lutfu ve kendi arzulonyle Musluman �o�t�m�u�~�l�o�r�d�1�r�.� Bu bir gercektir ve butun tarihciler bu gercek i.izerinde ittifak �e�t�m�i�~�l�e�r�d�i�r�.�

islamiyetin TOrkler aras1ndo yoy11mas1 sur'atle �i�n�k�i�~�f� et-�m�i�~�.� �y�e�t�i�~�e�n� ilim adomlonylo mutasow1ftar kitleleri monen yuk-�s�e�l�l�m�i�~� ve Turk i'LA-Yi KELiMETULlAH �U�G�R�U�t�~�A� devomlr kuf-for Ozerine hucumlo �~�r� ⸮⸮ '"looet ve gaza pe9inde �k�o�~�m�u�~�t�u�r�1� ..

Ne diyordu. Osman Gozi vasiyyetinde oglu Orhan Gozi'ye: «Bizlm mesleglmlz Allah yolu ve maksadumz Allah'm dinini yay-maktlr. Yoksa kuru t!lvga ve clhanglrlik d0vas1 degildlrb

剕䵅䱉  F0T0HATINDAN 䉉删 SAYFA

Ecdod1m1zm Rumeli futCthot1 SO!eymon �P�o�~� He �b�a�~�l�a�r�.� SOieymon �P�a�~�o�.� Orhan Gozi'nin bOyOk os}lu ve Sirincl Murad (Murad HudavendiQor)m ogobeyidir.

Torihimize •Rumeli Fatlhl• Onvomyle gecen SOieyman Pa-�~�o�.� 1354'de Gelioolu'yu fethederek burado oturmayo �b�a�f�?�I�O�m�l�~� ve Rumell totuhotmo bOyOk ehemmiyet veren babas1 Orhon Gazi, bo$to kOcuk oglu Murad Bey otmak Ozere Hac1 ilbey, Lola $ohiJ) �P�a�~�o�.� Evranos Gazi. Ece Yakup Bey gibi devrin mti· him kumandonlonm hep SOieyman P0$0 emrine vermi$tir.

Ecdad1m1zm bu �~�e�k�i�l�d�e� Rumeli'ye �g�e�c�i�~�i�.� ya:n1z Turk ta· rihinin degil. dOnya tarihinin de mOhim oloyl-:mndcnd1r. Her no kadcr Suleyman PO$O'don evvel blrcok defalor Rumeli've gP.-cilmi$58 de. bunlar hep muvokkot �o�t�m�u�~� ve esas Rumeli futu· hat1 Suleymon Po!?a'mn Gelibolu'yu fethi ile �b�o�!�?�l�o�m�:�~�u�r�.�

$airin:

«Keramet gosterip halkc suyc seccade salmi,Stn Vckasm Rumell'nln dest-1 takva lie alm:1S1n.1t

  YAlAN S0YLEYEN TAPlH UTANSIN!

d1yerok tebci/ etligl Suleymon �P�a�~�a�.� Gelibolu'yu us edindikten sonro. Bo!ay1r, $

YALAN SOYLEYEN TARIH UTANSIN! 11

�S�t�r�p�-�S�m�d�t�~�l� zoferinden yedl y1l sonro. 26 Ey101 1371 Cuma gunO kozond!(}lmiZ Clrmen zoferi, Htristiyan oleminin tertiple-dlgl ikinci Hoell Seferi'dir. Ekserivetini S1rplonn te:;;kil eyledtgi bu ardu, Strbistan Krait �V�u�k�o�~�i�n� ldoresinde Edirne uzerine yu-�r�u�m�u�~� ve Marie boyundoki Cirmen mevkiinde yine �m�u�d�h�i�~� bir maglubiyete ugrayon Strp Kroll �V�u�k�a�~�:�n� kocarken oldurulmO!ii, karde:;;i Veliohd-Prens Uyliye$o ile Elick Prensl Voyko ise sudo boQu I m �u�~� lord 1 r! ..

Cirmen'de kozamlan zofer. Mokedonva koptlanm Turk fU· tOhottno ocmt$ ve Turk oktnc•lon bir toroltun Adr;Jottk �~�~�h�,�l�-lerini olt-ust ederken: diger torofton Yunoniston'o inip, ya-nmodoy• bir ba$tOn bir bo:;;o toroytVermi$1erdir! ..

Gerek Strp-SmdJQ!, gerek Cirmen zoferJeri Avrupohyt pe-ri$on etmi$ ve Ruma!i'deki Turk fOtOhottnl durdurobilmek leln giri$1ikleri her horeket, muozzam Hoell kuvvetlerinin imhdsmo vesile olmu$tur! ..

Bi rinci Kosova (1389). Nigbolu ( 1 396). Varna (1 444). ik inci Kosovo !1448) zalerleri ecdod•m•zm Bolkanlar ve Orto-Avrupa hOkirniyyetinl sogloyocok ve torihimiz, doho nice zaferlerle suslenecektir.

--···-Mllli kulturOmuzun unutulmu, mOhlm blr simast:

SULTAN iKiNCi MURAD

ikinci Murad, Ce\ebl Sultan Mehmed'in buyuk ogludur. Anos1, Dulgadtr hOki.imdarlanndon Sufi Bey'in k111 Emine Ha-tun'dur.

Osmanogullon'nJn �o�l�t�m�c�~�s�'� olarok on sek1z �y�o�~�m�d�o� Bur-so'do taht'do c1kan ve cem·an yirmi dokuz ytl saltanot surcn lkinci Murod'm bu soltonotJ iki devreye �o�y�n�l�1�~� Ilk �s�a�t�·�~�n�a�l�t� yJr-mi Lie; ik1nC1 soltonott ise, olt1 yli devom etmJ$ ve onun bu 1ki sa\tanott orasmdo. oglu lkinci Mehmed (F6t1h Sultan Mehmed Han) bir y1l kodar Devlet·i Aliyye b(l!?lnda kolmt!iillr.

Varna ve lkmci Kosova �s�o�v�o�~�i�o�n�n�m� �m�u�z�a�l�f�e�~� BO$kumon-d:lnl I kmc i Murad. istonbul'u a!tmct de fa �k�u�!�;�)�a�t�m�t�~�.� Belgrod ·m muhosorosJ, Vened1klllere kor:;;• Gel;bolu zaferi, Yonya·nm let-

12 奁䱁丠 匰奬䕙䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 䤠

桩Ⱐ䵯牡 䑥獰潴汵杵湵渠 桡牯捡 扡杬慮浯玕 杩扬 浩桩洠�b�o�~�a�-湬慮 祡湊却牡Ⱐ䅮慤潬甧摡 �M�e�n�t�e�~�e� 癥 呥步 䉥祬汫汥物湩渠�i�~�-gali. 䍯湤慲潧㩵 楳晥湤楹潲 䉥礧楮 楴慡琠潬瑭漠慨湭慳ㄬ 䝥犭浩祡渠 畬步獩渺渠佳浡湨  䑥癬整楮攠楬瑩桡欱 癥 䭯牡浯渠 �h�u�k�u�m�~� 捡渠 䥢牡桩洠䉥礧楮 瑥湫楬椠桥瀠 汫楮捩 䵵牡搠 摥癲楮摥 �b�m�~�a�r�t�l�-�m�t�~�t�t�r�.� 氺㹵 �c�e�~�1�t� 摡桡 湩捥 穯晥牬敲楮 歡桲慭慮䨠 潬潮 卵汴慮 䵵牡搠 䝡穩⸠ �s�a�v�o�~� 浥祤慮污湮摯歩  ba$QnStnL 扵祵欠 摥癬整 慤慭锠 潬慲慫 摩来爠獡桯汯牤愠 摯 �g�o�s�t�e�r�e�b�i�l�m�i�~� 扡桴楹慲污犭摡湤瑲⸠

䉵 潲捤愠戡汨慳獯 歯祤敤攡業 ki. 楫楮捩 䵵牡搬 浩汬椠歵沭瑵爠桡牥步瑩湥 潮慹慫 捬慮 敮 扵祵欠 �~�o�h�s�i�y�e�t�l�e�r�d�e�n� 扩物摩爡⸮ 䵵栠 洠 呵牫捥 敳敲汥物渠捯杵⸠潮畮 穡浡渭ㄠ 獡汴慮慴浤愠 祡관穲汭 ℻楴瑲㨠奡穲捲潧汵 䅬椠䕬敮摩❮楮 佧畺 慮❡湥汥物湩 楨瑩癡 敤敮 ꭔ敶摲楨ⴱ A-li 卥楊㬺畫镵⸠䵯汬漠䅲楦 䕦敮摬❮楮 潮 扩物湣氠慳瑲摡歩 䅮慤潬甠 晥瑨楹汥 慬摫潬氠镄潮椻㭭敮摮潭斕獩Ⱐ �~�e�y�h�i�'�-湩渠镈畳牥瘭甠⑩物溕椠癥 䵥牣業敫 䅨浥搧楮  镋潢畳湃業斕獴 杩扩 呵牫捥湩渠瑡物桩 扡歲浭摯渠 灥欠浵桩洠 敳敲汥牬攠摩潩 敤断扩祡璕浭渠 桥獥牬敲楮摥渠潬慮 奯穲掕潧汵 䵥桭攼映 䕦敮摩➭湩渠浥⑨畲 镍畨慲湭敤楹祥镳椠 桥瀠 楫楮捩 䵵牡搧洠 瑥ㄱ癩欠癥 桩浯祥獩祬攠潮畮 摥癲楮摥 �y�o�z�r�l�m�r�~�t�r�r�.�

佳浯湬氠 湥獥扩湩渠楬欠摥晡 潬慲慫 䭡祲ⵈ慮 湥獬汮攠扯汽관歭浡獲 癥 佳浡湬ㄠ 浯摥湩 灡牡Ⅱ湮愠 伡絵稠呵牫汥物❮楮 䭡礱 扯祵湡 慩搠摯浧潮镮  癵牵汭慳锠 摯Ⱐ卵汴潮 䵵牡搠 䝯穬❮楮 敳敲楤楲⸠佳浯湨  �~�e�h�z�a�d�e�l�e�r�i�n�e� 摯桡 獯湲慫椠禕汬慲摯 捏併測 捋潲歵携⸠杩扬 楳業瑥爠癥物汭敳椠�~�k�l�n�c�l� 䵵牯搧洠 伨⡴瑧爠扵 捴汽犭潮 湥瑩捥獩摩爡 ⸮ 

佳浡湴爠 �p�d�d�i�~�a�h�t�o�n� 뜠楣楮摥 楳汬業椠扩爠獬祯獥琠瑯歩扩湥 �b�a�~�~� 汯祡渠楬欠灯摩琿佨 摯Ⱐ瑫楮捩 䵵牯搧摲爮 楫楮捩 䵵牡搬 楬欠摥晡 䡩捡稧漠•Surre• 杯湤敲敲敫 o 啬步 桯汫涕 佳浯湨污牯 牳浤牲관浯欠 条祥獩湩 �g�u�t�m�u�~�t�u�r�!�.�.�

卵汴慮 䵵牡搠 䝡穬Ⱐ 扏瑏渠 扵 浥穲祥瑬敲椠�y�a�n�t�s�~�r�o�.� 湩捥 業潲 敳敲汥物湩渠摥 獯桩扩摩爺 䉵杵渠 捕穵湫潰牵묠 摩祥 慮瑬慮 Erger.e 歯獯扡獲 楫楮捩 䵵牡搠 瑡牯晲湤潮 歵牵汭由ㅴ畲⸠楮卉 潮 潩瑲 祲氠獵牥測 扩渠畣 祵稠摯歳潮 楫椠浥瑲攠畺畮汵杵湤慫氠�m�e�~�h�u�r� 䕲来湥 䭯灲畳甧湵 祯㭊瑲牯渠卵汴潮 汫楮捩 䵵牡搬 呵溭捯Ⱐ䵥牬攮 䅲摡 癥 䕲来湥 獵污湭渠 欶灲〠扵瑵湭慹慮 歴獲涭汯湮愠癡歴映歯礱歬慲 瑡桳楳 敤敲敫 桡汫㩮 �k�o�r�~�t�d�a�n� �k�o�r�~�r�y�a� 扥관摯癥 �g�e�~�;�m�e�s�m�i� 摥 �s�o�g�l�o�m�t�~�t�l�r�.�

楫楮捩 䵵牡搧洬 䉵牳愬 䕤楲湥Ⱐ汰獡污 癥 卥汯湩欧摥 祡瀭

VALAN SOVLEVEN TARIH UTANSlN I ㄳ 

t1rd1g1 eserlerln pek col}u bugun oyoktad1r. Edime'yl l'mor edip, Balkanlann en bfiyuk ve muhlm �~�e�h�r�l� haline getiren Sui· ton Murad Gazi'nin bu f;iehirdeki dev eserleri: Me!jihur •Ue $e-refeli• comi ile, •Muradiye• ve c06riilhodis• camileridir. Mus-luklonndon kt!iiR s1cok su okan bu cUe �~�e�r�e�f�e�l�i "� comiin mi· noreleri ise, birer �~�h�e�s�e�r�d�i�r�.�

ikinci Murad'm Bursa'do yapt1rd1Q1 coml, medrese ve ima-ret cMur6dlye• diye cmlan mohaldedlr. OstO oc1k alan kendl turbesl de �o�r�a�d�o�d�~�r�.� Uzun y111or bak1mS1ZI1kton horop alan Mu· rodiye'deki Sultan Murad eserteriyle biiOhare o mahalle gomu-len �~�e�h�z�a�d�e�l�e�r�i�n� tOrbelerl son yJIIarda onanlmlfiiSO do, turbele· rtn lcini susleyen ve her birl paha bl'cllmez k1ymet tO(IIyan cinl-

Bursa'da Muradlye ComU

14 VAlAN SOYLEYEN TARIH UTANSIN I

ler maalesef yer yer �d�o�k�t�.�H�m�u�~� ve �s�a�k�a�t�r�a�n�m�r�~�t�r�r�!�.�.� Fatih Sulton Mehmed Hon·m to!ihsiz �~�e�h�z�o�d�e�s�i� Cern Sultan ve Kanuni'nin yigit evlddr �~�e�h�z�d�d�e� Mustofa'nrn tUrbelerl de Murddiye'dedir.

MIIH kulturumuzun unutulmu!? muhim simasr Sultan Murad Gazi'nin vasiyyetnamesi, onun �~�h�s�i�y�e�t�i�n�i� pek guzel ortaya koyor ... Okuyahm bu vasiyyetnOmeyl:

11- Oldi.igi.im zamon beni Bursa'ya, camlin yckmrndokl o\}-lum Alaaddin'in i.ic dort �o�~�1�n� yamno gomuni.iz. Mezonmm i.isti.i-ne bi.iyuk hukumdarJar icin yoprlan �m�u�h�t�e�~�m� turbelerden �b�l�~� rini yoptrrmayrnrz. Vi.icudumu dogrudan dogruya topraga go· mi.inuz ki, Cen6b·• Hakk'rn rahmetine �l�~�r�e�t� olon yagmur, usti.i-me yagsm. Mezarrmrn etrafrna dort duvar yapmrz 癥 hafrzlarrn oturma!an lcln, kenarrna maholler koyunuz. Etratrma, evlad ve akrabamdan kimseyl gommeylniz. Eger Bursa'da' olmezsem, �n�a�'�~�r�m�r� oroyo naklediniz. Bu nokil bir Peftiembe gi.ini.i olsun kl, defnim Cuma gOni.i cereyon edebllsin.•

ikinci Murad'rn vefatrnr mutedkip toht'da crkon oglu ikincl Mehmed !Fdtih Sulton Mehmed Han). bobosmm ruhu icin fakir fukaraya pek cok ikramdo bulunmu!? ve cenozeyi, ishok Pa$a ile Edirne'den Burso'yo gondererek babasrnm vosiyyetini ye-rine �g�e�t�l�r�m�i�~�t�i�r�.�

Vefatrndo (1451). krrk yedl - kirk sekiz yo$fannda olan iklnci Murad, Burs.o'ya defnedilen son Osmonll p6di$ohrdrr ..

-···--AYASOFVA CAMii'NOE KILINAN

ILK CUMA NAMAZI

Bizans'1 fethederek Hodis-1 $erlf'ln srmna mozhor otan Fotih Sulton Mehmed HOn, fetfh gunu Topkapr'dan �~�e�h�r�e� glrip �d�o�~�r�u�c�a� Ayasofyo'ya �g�e�l�m�i�~� ve dunva tarihinln en buyuk �~�a�h�-siyyeti VOce Fctih'in o gun verdigi bir emirle Hrrsitiyan �o�l�e�m�l�~� nin uniO kilisesi Ayasofyo, carnie tahvil �o�l�u�n�m�u�~�t�u�r�.�

Osmanh tonhinde, fethedilen iilkelerdejl kiliselerin camia tahvlli eskl bir an'onedir. FutOhat yrllorrnda bu an'oneye daima riavet �o�l�u�n�m�u�~� ve «hilalllln thac•a goliblyetinin timsoti mo-hiyetrndeki bu an'aneye gore: Feth olunan kalenin burclanna_

YAL.AN S0YLEYEN TAR:H UTANSIN I 15

bayrak dikilip, sOrlarm OstUnden ezon sesleri yukselirken; ~ehrin en buyuk kilisesi de carnie tohvil edilrnl!? ve pooi~ohlor Ilk Cumo nomoz1n• bu comilerde kilm•~lord•r. ~air Boki, rne!;ihur Konuni mersiyesinde:

«Aidun hezar bi.itkedeyl mescid eyledun Nakuus yerlerfnde okuttun ezanlart•

m•sralarryle bu eski zofer an'anesini, en guzel $ekliyle Edebi-yot Torihimize mol etmi~tir.

Fotih Sultan Mehmed Hdn. k•lrc• ile fethettrg, t:Sizons'do ilk cumo nomaz1m. i~te bu eski on'aneye uyarak carnie tahvil et-trgi Ayasofya'da I Haziran 1453 gl.ini..i io!mJ~t•r.

Bizons mimorisinin ~dheseri sayilan Ayasofyo. lmparotor Justinian cevrinde, MiiOdm 532 senesinden 537 torihine kadar be~ senede in$d olunup, o y•lrn 25 Aralrk gi.inu Noel munase-betiyle oc•lm•!? ve Feth-i Mubin'e kodor, dokuz yuz on be~ sene. be!? ay. be~ gun kitise olarok kullanJIIp, fethi mutedkip com:e tohvil olunmu!;itur.

Ayasofya'mn $imdiki yerinde bulunan ve aym ismi ta~1yon kOcuk kilise 532 y1lmdo yanml$ ve imparator Justinien. ayn1 mahalle oogunku Ayosotya'y1 yaptlrrnr!;itrr. iki Anadolulu mimar nezoretinde yap•lan bu untO kilise in:?Qotmda en guzel mermer-ler kullanllm•~ ve dlger viloyetlerdek• 6bidelerin en k•vme~ 1 1 parcatan hep Ayosofya'va ta~mrnl$tlf. Ancak, otuz bir metre kutrunda ve verden elli metre yukseklikte bulunan me$hur orto kubbesi. Justinian devrinde ylkllrnl$, bildhore yeniden in$d olunmustur.

Feth-i Mubin'l muteokip sehre girip do~ruca Ayasofya'ya g!den Fotih Sulton Mehmed Han. Bizons·m bu me$hur kilisa 4 sini pek horeb bulmus ve VOce Fotih'in emriyle carnie tohvtl o!unon kilise. yine Fdtih'in emrly!e tamir edilmi$tir. Guney-

VALAN SOYLEYEN TARIH UTANSINI

Papa Alhnc1 Paul'un Arasotra'da duo en!Ain!n resmldlrl ..

nrndo �i�n�~�a� �o�l�u�n�m�u�~�.� sonrolon Ayosofyo'yo bOtun podieohlonn kotkrsr �o�:�m�u�~�.� boylece Ayosolyo, Mus!Oman- TOrk'un emek ve hassosiyetlyle zomonrmrza kadar gelebilmil;itir.

Yukando koydettigimiz g:bl, Bizans mimorisinin !iiOheseri soyrlon Ayosofyo'yr, Feth-1 MObin'den sonro yoprlon TOrk mi-morisinin �~�o�h�e�s�e�r�l�e�r�i� cok geride brrokmr!i ve Hrrisllyon olemi-nin OniO kilisesi. mimorimiz eoheserleri yonmdo sonOk kolmr$-trr. Bu b:r gercektir ve yoboncr sonot odomlon dohi. bu gercegi itirofa mecbur olmu$1ordrr! ..

icmde nice torihi oloylor cereyon eden ve ㄠ$ubot ㄹ㌵ 

VALAH SOYLEYEN TARIH 啔䅎卉丠 䤠 11

tonhinden beri •muze• olorok ziycrete octk bulunon Avosotvo'· n1n, gunumi.ize kadar gelen hik6yesi oyn bir tedktk mevzuudur. $u kadorm1 koydedelim ki. Feth·i Mi.ibin't muteokip F6t•h'tn emriyle Ayosotya'dok.i tosvirler. heyk.e!ler, putlar keldmllp ge· ce gi.induz �c�o�l�t�~�l�l�o�r�a� k uc gun icinde, 'kilise1. •comiJ ha I• ne gettnlmt!;' ve lstanbul'do ilk cumo nomoz• Ayasotyo'do kthn-�m "�~�t�t�r�.� 0 gun. hutbe. fethin m6nevi hderi �A�k�~�e�m�s�e�d�d�t�n� Haz-retterl toraf:ndon �o�k�u�n�m�u�~� ve cumo nomazt do. v•nc bu zot te· raftndon �k�t�l�d�t�r�t�l�m�t�~�t�:�r�.� Kthclo lethedtlen Bizons'do zafer o16-metr o;crek •cornu holtne getinlen Ayosotyo, �b�e�~� osro yckm ib6dete octk tutuldukton sonro •muze1 �o�l�m�u�~� ve geriptir. son v•ttorae P..:po AlttnCL Poul'un lstonbul'u ziyoretinden on �b�e�~� gun evvel. bu "�m�u�z�e�H�~�e� nomoz ktlan btr gene takibata u!)rem•:$· tu• �U�g�1�o�m "�~�U�r� ammo. bu tak•batton hemen tki holta sonro lstonbt..l"a gelen Papa Al!tnc• Paul, vontndo devr:n Horictye i.'ektlt lhson Sabri �C�o�~�l�a�y�o�n�g�t�l� �o�l�d�u�~�u� hotde Ayoso•ta'v• ZJVO· ret �e�t�m "�~� ve o gunlerdeki gozete heberlerine gore. Pope. He-riclye Vek•hnden nezoketen musoode isternJ!ji, sonre Vektltn �c�~�-vobtnt bcklemeden hemen diz cokup. !jieytoni gozlerini kubbeve dtkerck lhson Sabri Coglayongil'in �~�o�~�k�t�n� �b�a�k�t�~�l�o�n� orostndo du6 �e�d�t�l�l�e�r�m�t�~�l�i�r�!�.�.�

䙁呩䠠 单䱔䅎  䵅䡍䕄  䡁丧䥎 噅䙁呉 噅 䭉䱉卅䱅剄䔠 奁偉䱁丠 «!;i0K0R 䅙楎榕 ! ..

Fotih Sulton Mehmed Han. ㈹⼳〠Mart ㄴ㌲ Cumortesi/ Pozar gecesi Edirne'deki Eski-Soray'do dogmu!;> vc on ookuz V0$1n m ictnde Osma nol}ullor!'ntn yedi ncis i ala rek ㄸ $ubot ㄴ㔱 �P�c�r�~�e�m�b�e� gOnO. b-:lbas1 ikinci Murad'm vc1.:J:; uzcrine tk•n· ci dele toht'da CJktp, otuz sene. iki oy, on dart �g�u�~�l�u�k� bir sal· tonottan sonro. ktrk dokuz �y�o�~�m�d�o� vefat �e�t�m�t�~�t�i�r�.�

Muhtef,f vesllelerle keydettig:miz gibi, tanh. Turk dli!ji· monhl}tmn �c�e�~�t�t�h� tezohurlenyle doiuljur ve bunlordon biri de:

䘠⼲ 

18 YAL.AN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I

FOtih Sultan Mehmed Hon'm, Venediklller tarofmdan zehirle-tllerek oldurulmesidir! ..

Bizans'1 fethederek ehl-i solibin son kol'osm1 y1k1p Hodis-1 :;;eritin s•rnno mozhor olen Fotih Sultan Mehmed Hdn'1 yak ede· bilmek icin Venediklflerin tertipledigi on dort suikosd bir ne-tice �v�e�r�m�e�m�i�~�.� nihayet on be$inci ve sonuncu su'i.kosdle Bu-yuk Turk H6kon1. bir yahudiye zehirlettir!llp oldi..ir01mu$tur!..

Maestro Jocopo odl1 Venedikli bir yohudi. sozde Musli.imon otorak �~�Y�a�k�u�p�»� Odlnt Qlrnl$, bilahore «P0$0t Qnvan1n1 do ko· zonorak «Yakup Pc$0» olen bu donme. Fdtih'in hususi hekim-ligine kCidur yukselebilmi$tir!!! Venediklilerin. bu donme he-krmle yopt1g1 onlo$moya gore, $

YALAN S0VLEVEN TARIH UTANSIN I ㄸ 

tafa Efendi k1id!Tm1~ ve tobutun olt1no ilk glrenrer. o~lu Boye-zid lie devrin i.mlu vezirleri olmu!?tur.

F6t1h Sulton Mehmed Hon'l, ~ehotletinln v•ldonumunde "uKron ve mmnet hLSienmizle on1p rohmet dilerken; okuyahm, Abdulhok Hom1d mechumun •Merkod-1 Fatlh-1 Zlyorehini:

Her ku~es:nc:e dehrin nom-1 beka-nlsonn ~yestedir denllse fllem senin mezorm. Kold1n cihonda bir fin, her flmn oldu bit devr 䵵汫 띉 ezeldi guy a tohtmdo hem-civorm. 䵣楺椬 o perde·i goyb, ukf(lde-i huzurun Ati, 漠roh-1 muzlim, amode-1 guzonn. Herdem sana Ot:1kt1r ebv6b·l an;-• rahme!, Turbendlr en azimi fethettlt}in diyannl Goslerdlgin meoli ehramd11 muselsel, Kuhsorlor umumen bolin·l lhtizonn. lster ldln kl olsun dutmonlo yar yekdll, Devrim 汤椠뜠rokibin, Allah ldl nlgarm.

ⴭ랷뜭ⴀCEM SULTAN'lN OLOMONOEKi ESRARI..

FOtih Sulton Mehmed Han'm kucuk o~lu olon Cem Sulton. ol}abevi ikinci BOyezid'den on ikl yo~ kucuktUr. 22 Aroilk 1459 Cumortesi gunu Edirne'de dogmustur. Annesr. Cicek Hotun'dur.

Bobostn·n on\ vefotl StTOStndo Konyo Volisi olon ve kendl· line g6nderllen hobercinin yoldo Bayezid toroftorlonnco oldu-rOimesl doloyrs1yle oOabeyinin toht'do Clkl~mdan ancok bir haf. to sonra Burso'yo geiebiien Cem Sulton. Bursa'do kendlsinl Podi~ah ilon etmi!;' ve odmo hutbe okunup. sikke kesilmi~tir.

iki korde~ oros•ndoki soltonot dovos• boyiece ba!;'lom•l) ve ylilor boyOJ devom eden bu mucodele, Oevlet-i Aliyye'de moddi. monevi buyuk koy•blonno yol oc1p, du~monlonmfzm l~ine vorotm•~t~r•.

t~Sulton 䉏祥摤 Han-• Soni• unvon•vle toht'do c•kan vc •Bayezid-i 癥憕 olorak an•lon ikinci BOyezid'ie Cem Sulton oro-smdokl toht kovgos1, evv:.:!c Surso Veni$ehiri'nde boslomll) 噉䨠bu sov0$1 koybeden Cem Sulton. Konyo'yo d6nerek Oilesl ef-rodiyle hazinesini ohp Suriye uzerinden Kohire'ye gitmi$tir.

VALAH S0Yt.EYEN TARIH UTANSINI

0 y11 haec forizosm1 yerlne getlrerek Osmano~ullcm lctn-de tek «hacr• clan. ertesl v•l tekra,. .l\ncrdolu'yo gellp saltanot dOvOs1na devam eden ve bu kerre de mucadeleyl koybedip d6nu~unde Rodes $()valyeleri ellne dll$en, bilahore bir esir gi-bl Fronsa ve ltalya'ya goturOien Cern Sultan. on Jki sene. dort ay, ylrml dokuz gun H1ristiyon memleketlerinde wk ac• bir g u rbet h a vu t1 geei rm hitlrf ..

On ue seneve yaklar,an bu OCI gurbet hoyotmrn ilk otuz dOrt gOna Rodos'da: sonra, alt1 sene. uc ay, yirm! olt1 gunO Fronsa'da: son be' sene, on blr oy, yirmt gunu de italya'do gecml,tlr. .

Cern Sultan'ta aCjabeyl lkincl Bovezfd orasmdakl maca-dele yaln•z sava$ mevdanlannda kalmom•~· edeblyot•m•zo do mal olmue:tur:

•Sen plster-1 glllde vatasun ~evk ife hondtln Ben kut dl),enem klllhan-• mlhnetde sebep ne?•

dlven Cem Sultan'a, lk!ncl Bdyezld'ln verdi!}! $1J cevop met-hurdur:

•Clln nlz-1 ezel k1smet otunmuf bize devtet Takdire nzc1 venniyesun bOyle sebeo ne? Haccii'l HorameynQm dlyuben da'vl k1lursun Bu soltanal-1 diinyeviye bunco toleb ne? ..•

Muhtelif kaynaklann tesbitlne gore, Cern Sultan'm alUm sebebi, zehirdir. Fotih'in bahts•z l)ehzodesi zehirletilrnek su-retiyle oldurillrnil$tiir!.. Papa AltlnCI Alessendro Borgia torofiO-dan zehirletilen Cern Sultan'•n vefatmdaki karanhk nokta, bu olcakco cinoyette iklncl Bovezid'ln parmaQ• bulunup, bulunmo4 d!Qid!r!..

Bo~torofto kaydetti()irnlz gibl, Cern Sultan'•n H~ristlyon memleketlerlnde kotmos1, devlete pek pahahya mol olmu~. iklncl Blilyezid. korde$1 lcin evvelo Rodos ~ovalyelerme. bilOhore Pa4 palora tom olt1 yuz bi-n duka olt1m oderni~ ve Avrupa devlet-leri Cem Sulton'• ele gecirip hazinernizl soymok icin birb!rlerly-le yarr~a girrni$. hotta bir oro. oym gaye lie bu yan$0 MISir Sultam dohi i$tirok etrnl$tlr!..

Bu soygunculuk yams~ra. bohts1z $ehzlldeyl kendi pollti4 kalormo lillet etmek istevenler de bulunmu$. Devlet-1 Aliyye tehdid edilmi$fir!.. Bu durumda. iklnci Bavezld'in bir goaileyi

YALAN SOVLEYEN TARIH UTANSIN I 21

def'etmek icin, �k�a�r�d�e�~�i�n�i� zehlrletti!}i b6z1 kaynaklarca lddiO edll-AOekte ise de, bu husus henuz karonhkttr. Ve blr vesika ele gec;anceye dek ikinci Bayezid'l suclomok yersizdlr.

Cern Sulton'm zehirlendi!)i muhokkaktlr omo. klmin �a�r�z�u�~� eu uzerine zehirletildi!)i mechuldOr. Osmonll menbalonnda, Cem Sulton'tn zehirli bir ustura ile �t�r�a�~� edilrnek suretiyle ze-hirlendigi �k�a�y�d�e�d�i�l�r�n�\�~�.� Bottlt .kaynoklar ise, kullandt!)l �~�e�k�e�r�e� beyaz btr toz kart$hnld•g•m iddio �e�t�r�n�i�~�l�e�r�d�i�r�.�

Vefottndon evvel k1so bir hostol•k devresi geciren Cern Sutton·• Fronso Krait stk s•k ziyaret �e�t�r�n�i�~� ve bu zryoretlerinin binnde;

•- Beylm, hot1rm h'* tut, gayret eyle. $1mdlden sonra sen lizadsun, kendini mohbus ve esir tosavvur etme• deyince, Cern Sultan bir cocuk gibi sevinip moiyyetindekilere:

•- Elhamdulillah ... Azod ve hollis sozu kulagamaza glrdl• �d�e�m�i�~�t�i�r�!�.�.�

Son gunlerde: cYli Rob! Eger bu kafirJer beni bahone edtp ehl-1 isk1m i.istune hun:.C etrnek kasd•n ederlerse, benl o gun· lere �e�r�~�t�i�r�m�e�,� canumu kobzeyleb diye duo eden Cern Sul-ton'm bir de vosiyyeti vard1r. Aynen nakledelirn:

•- Elbette, elbette benum mevti.irn haberin lnti,ar ldesuz. Meooda ki, kOffor benim ad1mo Mi.isli.imanlor uzerine hurtle eyliye! Benden sonro kormda,urn tiudovendigor Sulton 86ye-zid HazretJeri.ine vorosuz, diyesuz ki, benl reddetmesi.in, ne veeh lie alurso olsun benlm tobutumu kafir memleketinde ko· masun! Ehl-1 islam memleketi.ine c•korsun ve cemi boreloru-mu eda eylesun ve benum onom• ve k1z1m1 ve salr teallukotumu ve benum ustumde hidmette s6b1kos• alan huddamumu ortar-moyup hollu haiUne gore riayet eyliye!»

Cern Sulton'm cenazesini moiyyet erkdntndan Celol ve Sinon Seyler ytkaytp kendi kovuk ve turbentlenyle kefenlemi!?-ler. olt1 yedi kJ;;iilik btr cernaatle de cenoze narnazm• �k�t�l�~�t�~�!�o�r�-dtr.

T:Jiihsiz �~�e�h�z�o�d�e�n�i�n� �n�o�·�~�~�.� Franso Kroll'nm ernriyle tohnit edilip. �k�u�r�~�u�n� btr tobutlo Napoli Saray• bohcesine defnedilmi-? ve act heber istonbul'o ula$ttgmdo, ikinci Bayezid'in emriyle her torollo �~�g�a�a�i�b�~� cenaze nornoz• klltnm•!?. fakir fukoroyo bol aodoko �d�a�Q "�t "�l�m "�~�.� halk teessurunden dukkanlonm �k�o�p�a�m�t�~�d�t�r�.�

YALAN s0YLEYEN TARIH 啔䅎卉丠 䤠ⴭⴭⴭ

Cern Sultan'1n tabutu dahl Avrupa devletlerl arasmda pa-zarhk mevzuu olmu9 ve bahts1z $ehzdde'nln cenazesi. vefo-tmdon ancak dort y11 sonro yurda �g�e�t�i�r�i�l�e�b�i�l�m�i�~�t�i�r�!�.�.�

㈴ㄲ㔠 �~�u�b�o�t� ㄴ㤵 �S�o�i�i�/�C�a�~�a�m�b�a� gecesl atuz olt• �y�o�~�e�m�n� · lcinde vefot eden Cern Sulton'm tlirbesi. Burso'do Muradiyo semtindedir.

ⴭ⢷뜭ⴀ•ELHAMD0LiLLAH! 1$TE $1MDI MISIR FETHEDILDI! .. •

Turk tarihintn en bOyOk kohromanlormdan biri alan Vavuz Sultan Salim Hen, ㄵㄶ y11m1n 5 Hoziron gunO, istanbul'do'1 Oskudar'o hareketle M1s1r seferine �c "�k�m�n�~� ve Yovuz'un 24 Agustos'do kozond1!}1 �m�e�~�h�u�r� Merc-i OOb1k sovolii•nda M1s1r Sultan·, Konsu-Govri telef o1mu9tur. 愠v•llordo seksen- seksen be9 �y�o�~�l�o�n�n�d�a� alan ihtiyar M•-

卩爠Sul!on,·n•n 61umu hokk.ndo �c�e�~ "�t�l�i� rivoyetler vordlf: Zeh•r icmek suretiyle int•hor ettil)i. horb meydonmdan kacorken moiyyetmden biri taraf•ndon oiduruidOQu, �s�a�v�a�~� �s�~�r�a�s�.�n�d�o� atm-dan d0$UP hoyvoniann oyoklan--oltlnda ez•idigi, bu rivayetler orosJndodlf.

Konsu-Gavri'nin oiOmunO mOteoklp, korde9inln oglu Tu-manboy, MISif'o sultan olmu9 ve 22 Ocak ㄵㄷ Per$embe gu:-ul cereyon eden Ridoniyye Meydan Muhorebesinde. Yavuz Sui· tan Selim Hon'•n kar$1SJno bu Tumanbay �c "�k�m "�~�t�l�f�.� C•krnl$tlf ama, Caldlfon'm ve Mere-/ DOb•k'm muzaffar ba$kumandor11 Vavuz, Ridoniyye Meydan Muharebesini de kozonml$ ve Tu-manbay o rnel?hur sova9ton oncak kacarak �k�u�r�t�u�l�o�b�i�l�m�i�~�t�i�r�!�.�.�

Ridaniyye Meydan Muhorebesinden hemen iki gun sortro, her evl adeto bir istihkom hollne getirilen Kahire �i�~�g�d�l� olun-mu$ ve bu �i�~�g�o�l�i�n� ertesi gunu Kansu-Govrl'nin �o�~�l�u� Mehmed. Turk ordugohma geierek Yovuz'o itdot ve ink1yodm1 orzet-mi$tir.

Kohire'nin 1$gollne ragmen, Yavuz Sultan Selim Hdn bu �~�e�h�i�r�d�e� oturmoytp ordugah.n• Kahire'nin Kuzey-Bot1S1ndak1 Vastaniyye'ye �k�u�r�d�u�r�m�u�~� ve firari M1s1r Sultom Tumanbay. bundon istifode ile iliigdlden Oc gun sonro, on iki bjn kif$tlik

YAI...AN SOVLEYEN TARIH UTANSIN l

blr kuvvetfe Kohire'yi lstirdOd edivermi$1irL ~chirdeki Turk muhof•zlonn cumlesini kll•cton geciren Tumonboy, $ehre to· momJyle hokim olup, gerekli mudafaa tedbirlerini aim•~ ve Va· vuz. bu vok'odan sonro Vezir-i-o'zom Yunus Pa~a·y• Kahire'· n.n ist•rdadmo me'mur etmi$1ir.

l

㈴  VALAN SOYLEVEN TARIH UTANSIN I

d1r: Sir rivoyete gore Tumonboy, Hasan - ibnu- Mer'l ad•ndo bir Aroo �~�e�y�h�i�n�e� iltico etmi!? ve soblk MISir Sultam bu �~�e�y�h� toro-fmaan �y�o�k�o�l�o�l�t�l�n�l�m "�~�t�J�r�.� lkinci rivoyet ise. Tumanboy'm N;l nehrini yuzerek gecerken yakolandJQJdlr. Bu rivoyetlere ragmen, bihnen gercek: Tumonbay'• yokalayan Turk takipcilerin kendi-sine hurmette kusur etmedikleri. bir mendille ellerini bagloylp ate bindirmek suretiyle ordugoho getirdikleridir! ..

Tum a nbay. yokoland•g•mn ertesi gunu, • Ommtl'd- Dinar• kororgahJnda Yovuz'un huzuruna CJkonlrnl$ ve bu mi.inosebet-le porlak bir merosim tertip edilmi$tir. Bu torihi kabul merosiml lie olokah buti.ln kaynaklor, Yovuz Sulton Salim Hon'1n. mag-汏戠Tumanbay'o iyi muomele ettiginden, mulakat• muteokip Yeniceri Agos•'n•n cad•nno misofir edilen eski M•s•r Sulton(no Yevuz'un emriyle hurmet ve ridyet gosterildi"inden. ancok M•-�s�~�r� ha!km1n Tumonbay lehindeki numoyi$1erlnden ku$kulonon Yovuz'un bu endi!?e ilt1 Tumanboy'• idem ettlrdil}inden ittifoklo bahsetmektedlrler ..•

ⴭ랷뜭ⴀꭅ䵁乁吭ㄠ 䵕䉁剅䭅镎楎  噁噕娠 单䱔䅎  卅䱩䴠

䡁丧䄠 呅卌楍 䕄楌䵅卬 

cMerc-1 Dab1k• ve cRictaniyye• me•{dan m!.!hiJrebelerinin muzoffer bo$kumandanl Yovuz Sultan Selim Hem. 1517 v•l•mo 15 $ubot Pozor guni.i muhle$em bir merasim:e Kahire'ye gir-mi$ ve Turk torihinin en buvuk kohramonlanndan biri olon Ya-vuz. bu torihten itibaren Osmonh soltanot•yle islam hilofelini birle$tirip •Emiru'I-Mu'mlnin. unvan1m olml$tlr. Hildfetin bu �~�e�k�1�l�d�e� Osmonogullonna intikalinden son halite Abdlilmec1d Efendi'nin yurt di$lnO CJkanld•O• 3 Mart 1924 torihine kador, Osmanh honedom tom dart yuz yedi yil, bir gun Hilofet �m�a�k�e�~� mmda �k�o�l�m�l�~� ve bu mi.iddet zarfmda gecen yirmi sekiz Os-manll padi9ah1 hep «Emiru'I-Mu'minim i.invon1yle on•lm•!i>- son halife Abdulmecid Efendi'ye ise, yalmz halite olmasJ doloyJ-SJyle «Halife-i Mi.islimin» denilmi$tir.

Yovuz Sultan Selim Han·a «Emanat-• Mubdreke•nin �t�e�s�~� 汬浬⸠�P�O�d�i�~�h�m� iskenderiye'deki Donanme-v• Humoyunu tefti$

噁䱁丠 匰噌䕙䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 䤠

敤汰Ⱐ䭯桩牥❹攠摯湭敳楮摥渠 桥浥渠 獯湲慤ㅲ⸠〠卌牯摯 䡩捡稠敭慲整椠 �o�a�~�m�d�o� 扵汵湡渠 癥 䴱猱爠 獵汴慮汯湮愠琶戱 潬異⸠�O�s�~� 浡湬氠浥湢慬慮湤漠 ꭍ敫步  �~�e�r�i�f�h�t� 摩祥 慭污渠 ⑥物映䉥牥歡琬 潧汵 䕢甠 乵浥祹❩ 䭡桩牥❹攠杯湤敲敲敫 汭灡牡瑯牬畧畭畺漠步湤楬楧楮摥渠楬瑩桯欠瑥ℿ敢扵獏湤攠 �b�u�l�u�n�m�u�~�t�u�r�.�

䕢甠 乵浥祹Ⱐ �~�:�H�a�r�e�m�e�y�n "�i�n�,� 祡湩 䵥歫攠 屬攠䵥摩湥❮楮 潮慨瑡牬潮祬漠扯扡猱湭 瑥扲楫 癥 楴潯琠潲楺慳洱 ꭅ浡湡璷氠 �M�u�~� 扯牥步묠 楬攠扥牡扥爠䭡桩牥❹攠来啲楰 浥牡獩浬攠 �k�o�r�~�L�i�a�n�m�L�!�?� 屬攠㘠呥浭畺  ㄵㄷ 偯穡牴敳椠杵湵⸠奯癵稠 卵汴慮 卥汩洠䡡渠 瑡牡관℠ㅮㅯ渠 歡扵氠敤楬浩ℿ瑩爮 䕢甠 乵浥祹Ⱐ 漠杵渠奡癵稧畮 桵穵牵溭

噁䱁丠 匰奌䕖䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 䤠

ꭒ敶潮 䭯⅊㭫氮椧湤攠来穥牫敮 歵污獽䩭漠摥牬湤敮 扬爠䭵爧慮 獥獩 来汤椮 䉩牤敮扩牥 楳污洠浩浡物獬湩 瑡洠 浡湡獩祬攠杯牤椮業⸠䍩湫甠楳污洠浩浯物獩湦渠楣楮攠扩爠牏栠杩扩 浵桡歫慫 牡桬攠扡관❭摯 扩爠䭵爧慮 獥獩 䩴楺ㅭ⸠〠 獥猠漱浡搱兊  穡浯渠 扵 浩浯物 歵牵 扩爠Ⅺ楥歩汤攠杯物湩祯爮 䉵 晩歲業椠牥桢敲汭 䱏瑴椮椠䉥礧攠獯禭䩥摩洮 噥 䭵爧慮 獥獩湩渠湥牥摥渠 来汤楧楮椠獯牤畭⸠ 䡵歡ⴱ 卡摤整 䑡楲敳桭摥渠 摥摩⸠�Y�a�v�a�~� �y�a�v�a�~� 獥獩渠来汤楧氠灥湣敲断祥 祡次漤瑊洮 䉯歴ㅭⰠ �y�e�~�i�l�,� 祥浶敩楩氬 牵桡湩 �y�e�~�i�l� 扩爠摯ㅲ攬 灥湣敲敹攠 慲歯玕洠 �c�e�v�i�r�m�i�~� 扩爠栶昱稬 潴敫椠汩汥浥 �d�a�l�m�c�~� 扩爠物汨畮 楳瑩牯桯璕祬愠潫畹潲㬠摩来爠扩爠桡昱稠摯 杯穬敲楮椠�y�u�m�m�u�~�,� 扩爠�k�o�~�e�d�e� 瑥獢楨楮椠捥步牥欠扥歬楹潲⸠

剥桢敲業 䱩瑦椮椠䉥礧攠獯牤畭㨠 ⸺䠮牫愭椠卯慤整❤攠 湥 穡관浡湬潲 扵 桡瑩洠楮摩牬汩爿锠䱵瑴甠䉥礠 杵汩浳敹敲敫 歵汯杲浑 摥摩 歩㨠⸺䡥爠杵渡 䡥爠獯潴℠䑯牴 祵稠獥湥摥渠 扥物 来捥汩 杵溭摵穬甠扩污瑡獊楯琠

䡡祲整瑥渠杯穬敲業 歡灡湭氡㼠摩湬汹潲摵洮 䱏瑦椮椠䉥礠 扩牡稠浡汵浡琠 癥牤椺 捖慶畺 卵汴慮 卥汩洬 桩污晥瑩渠慬慭潴䨠漱慮 䡬犭歡 �~�e�r�i�f�,� 卥湥搭椠 �~�r�i�f� 癥 摩来爠䕭瑭慴ⴱ 䵵扡牥步❹椠䶕玕犷관摯渠 楳瑯湢畬❡ 桡瑩浬敲 楮摩牴敲敫 �g�e�t�i�r�m�i�~�,� 楳瑯湢畬❡ 癯牤瑧氠来捥Ⱐ獡牯礧摯 祵歳敫 扩爠祥牥 祥牬攡㽴楲楬浩ℿ⸠䵩浡牢愧琠癥 畳관瑯污爬 慳瑬 瑥癤椠潬畮慣慫 浡歡洱  桡湬 桯湬 �i�n�~�a� 敤敲汥牫敮Ⱐ獥晥爠祯牧畮汵杵湡 扯歭潫獴穴渠 獡扡桡 歡摡爠慹慫瑡 扥歬断浩ℿⰠ〠 来捥Ⱐ来捥汩 杩湤佺汩椠䭵爧慮 潫畮浯玕 楣汮 扩爠癡穩晥 瑥牴楰 敤敲敫 殕牫瑮捩卉 扩空潴 步湤椠潬浡欠 椮楺敲攠欱牫 桡晴稠瑯관祩渠�e�y�f�e�m�i�~�.� 氡㽴攠漠杵湤敮 扵 慮愠歯摡爠扵 摯汲敤攠扩爠獯湬祥 瑥癡歫畦 整浥歳瑺楮 䭵爧慮 潫畮畹潲⸠䉵 桤晬穬潲 敬❡渠欱牫 歬관�~�i�d�i�r�.� 䑯業漠 �i�k�l�~�e�r�i� �n�o�b�e�t�l�e�~�e� 癡穩晥汥物湩 楦愠敤敲汥爮 䉵杏渠 摥Ⱐ扵 楫椠�h�a�f�J�z�~�n� 湯扥瑩묠摥摩⸠

䉵 来捥Ⱐ扵 獯潴Ⱐ扥渠扵牡摡 扵 獡瑬牬慮 祡穡牫敮 䠱牫漭椠卡慤整 䑡楲敳椧湤攠䭵爧慮 潫畮畹潲℠卩稠扵 獯潴 扥湩洠 ,u 獡관瑴牬潦汭氠潫畲步渠 �H�~�r�k�a�-�i� 卯慤整 䑡楲敳椧湤攠䭵爧潮 潫畮畹潲氠呯洠 dort 祵稠獥湥摥渠 扥牬 摥Ⱐ扯祬攠景獴污玕稠潫畮浵献 

o 杩楮摥渠扥物 扵 �d�u�~�u�n�c�e� 扩爠獯潴 牡歫潳锠杩扩 桡晴穡浤愠獯汬潮瑹潲⸠䡩汯晥琠浯歡牮 ⡭敲步穩⤠慬慮 楳瑡湢畬❤愠扯祬攠扩爠浯歯浭  祡湭摡  摏牴 慳汦摊爠獵獭慭锡㼠 扩爠䭵爧潮 獥獩 潬摵관杵湵 扬汭敺摩洮 乩捥 呵牫❬敲Ⱐ桡瑴愠湩捥 楳瑡湢畬汵污爠摯 扩沭浥穴敲⺻ 

--•*•--

YALAN S0VLEYEN TARIH UTANSIN I

OLUMUNE HEM KILICIN, HEM DE KALEMiN AGLADIOI BUYUK ADAMI..

27

�O�s�m�a�n�o�~�u�l�l�a�n�m�n� dokuzuncusu o!arok 24 Nisan 1512 Cu-marteSI gi.inu �k�~�r�k� iki YO!?Inda taht'da c1kon Yovuz Sultan· Se-ltm Han. sekiz sene, dart oy, yirmi sekiz gunluk bir saltanottan sonra 21 䤠22 E y tu I 1520 C u mo 䤠Cu ma rte si gecesi e IIi �y�o�~�~� n da vefat etmt$tir.

Soltonott boyunca. i'lc-y1 Ke!imetuHah �u�~�r�u�n�o� devomh gaze �p�e�~�i�n�d�e� kO$cn Vavuz. 1520 y1hnm 18 Temmuz gi.inu Mocanston Seferi icin lstanbul'dan Edirne·ye hareket ederken haste idi. �M�e�~�h�u�r� redimi Hasan Can'1n rivoyetine gore. hareketinden bir koc gun evvel omuzkm crasmda bir ac1 hisseden Yavuz, Hasan Can·a:

•- Strtlmda bir $SY durur, aceb diken ml girml$ olo?• diyerek 1St1robm1 �s�o�y�l�e�m�i�~� ve Podi$ah• muayene eden Hosa'1 Can, Yovuz'un iki omuzu orasmda. derinligine i$1emekte �o�t�o�~� hafifce �k�1�z�o�r�m�!�~� bir c1bon bai?' �g�o�r�m�u�~�t�u�r�.�

«- Efendim!z, S1rtm1zda henuz hom olan bir c•ban var, bu-nu zec!elemek caiz degildir. Sir munasip merhem koymok ge-rek. Emir buyurunuz. cerrahlora haber vereyim• diyen Hasan Con'a, Yavuz'un verdigi:

«- B;z, celebi deQ:iliz ki, bir c•ban icln eerrohlara mOra-coot edelim• cevob1 me$hurour!..

Boylece Clbono mu

VALAN SOVLEVEN TARIH UTANSlN I

Yovuz Sultan Selim Han'm hostaltgt boyunca, yamndon hie oyn!mayan mer;;hur nedimi Hasan Can, padi~ohtn rahatstzhgt-nm seyrini, oglu Hace-i Sultoni l;)eyhOiislam Sadedd!n Efendi'yt9 aynen anlotmts ve Hoco Sadeddin Efendl, «Selim-Name»slno Hasan Con'm anlatttk\mtnt telerruottyla yozmt~trr.

Bu yoztlon\oro gore, Yavuz Sulton Se\im Han. hostoltli}tntn gun be gun artmost Ozerine. son vezir-i-o'zomt muhterem Pi;l Mehmed Pa~a'yt Edirne'den Strt Koyu'ne cogtrtmt!ji ve Vezir-1 a·zamma:

•- Cumlenizden zlyodesiyle ikdam beklerim. Asker evlad-lar•m hostaiiQimdan kat'lyyen haberdar olmamolldlr. Burada )..o-nak/oy•f•m•~ ·n. Anadolu canibinden gelecek oskere intizar lcln oldugu l'tiylensin. Yonndon tezl yak, tevzii monas1b ve tertii merotlb yapdmasm• lrade ederim. Asker evladlanma lhson do· QIIIISin, osor-1 surur gOsterilmesl lc:in Yenic:eri te!;Vik edllsin. Du!;manlanm•z yataga d0$t0gumuze zinhor muttali olmastn. Goyri !;imdilik soyleyecek sozum yak» diyerek son emrint ver-mi~ ve bu vak'adon hemen birkoc gun sonro vefot etmi!;tir.

Hasan Con'm anlott1klarmo gore. o gece hostahg• arton Yovuz"\o nedimi arostndo $byle bir konu$mo gecml!;tir:

- Bu ne haldir Hasan Con? - Sultonum, Cenab-t Hokk'a teveccuh idup Allah fie ola-

cok zomondur! - Bizi bunco zamandan beri.i kimin lie bllur ldun? Cenab-1

Hakk'a teveccuhiimuzde kusur mu fehm lttun? - HoJ?O ki. b1r zamon zikr-i Rohmon'don gu!UI muJ?ohede

itmi.i~ olam. Lakin t:lu zorr•an, gayri ezmano benzemedugO cihet-den iht1yoten cesaret eyleduml..

Vovuz Sulton Selim Hon. bu Slfada Hasan Can'o: «- Sure-1 Yoslni tllavet eyle», demi~ ve Hasan Con'la be-

rober Surei Yos:n'i kendisi de okumu~tur. Yos'n·i $erifi ikinci kere okumoya bo~I';'YOn Hasan Can. tam •Selom'l oyet-1 kert-mesine geld1(li zaman, Yavuz Sultan Selim Han. emaneti tes!im edip gozlerini yummu~lUr.

•ES·SELAM» ism-1 serili ~Esmo'ui-HOsnludandJ;. Yovuz Sulton Sel'm H6n'tn vefo.tt incelenirken bu. •ES-SELAM• ism-1 ~erifi de tedkik olunmaltdtr.

Osmanl1 tarihinde vefal1 gizlenen: Celebi Mehmed. ikincl Murad ve Fatih'den sonra Yovuz Sulton Selim Han dordunctl

YAVUZ SULTAN SELIM HAN

30 VALAN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I

olmu~ ve oglu Suleyman (Kanuni), Man!so'dan istanbul'o gelin-ceye kadar gecen dokuz gun icinde Yovuz'un vefattndon kimse hoberdor olmomt~. devlet i~leri, Vezir-i-o'zom Piri Mehmed Po-~o taraftnCon idare o;unmu~tur.

Ollimline hem kthcm, hem de kalemin agladtQI Yavuz Sul-tan Selim Hdn'm ~ahsiyyetine aynco temas edeceqiz ...

VAVUZ SULTAN SELIM HAN VE BiR GERCEK

OIOmOne hem ktltcm, hem de kalemin ag!adtgt Yovuz Sul-ton Sefim Han, Turk tarihinin en buyuk kohramonlanndon bin-dir. Eski Osmanh menbalarmda: •Salim Hon-1 Evvel• ve •Selim-1 Kadim• ~ekilnde de antlan Yovuz. devletin v'lrltgt ve bekastnt tehdtd eden ce~itli cereyonlon olonco deh~etiyle gorup. boba-sma isyCinlo i~ba~tno gelmt~ ve ktsa suren saltanatt, bir bokt-ma pek kanh olmu~turl..

Yavuz Sulton Selim Han. bu konlt icroott doloytstyle b6z1 Bot1 koynaklarmca «kan dokucu• olorak kabul edilmi~se de, Yovuz, keyf icin adam o:duren bir aNeron» degildir! .. Turk'un ~erefli e'IIOdt Yovuz. devletin icinde bulundugu o gunku ~artlen butun ctplakltQIYle gormu~. gorebilmi~ ve «devlehle •mll-letti kurtarmok icin en isobetli yolu secip. hoklt olorok kan d6kmu9. hotta en yakt~lanm dohi fedddan cekinmemi9tir!..

Ktymetli mudekkik merhum Ismail Hdmi Ddni9mend, •Kro-f"lr)lOjiJJSinde Yavuz'un bu durumuna temasla gercegi ne guzel ortaya koymu~tur ... Diyor kl, is mail Homi Bey:

«$urast muhakkokur ki. Yovuz'un yavuzlugu bircok kana mol o!mu~. fakat icerde dokulen kanltm.n bo$a gitmedigi, dt-!?Ortda istihsal edilen buyuk neticelerle sdbit olmu$tur. Bu ne-ticelerin en bO$rndu, $arki Anodolu'nun zaptiyle Anadolu Turk birli~inin temlni gelir. Yavuz'un bu buyuk eserL anoyurdumuzun ebedi birligini kat'i surette temin etmi$tir. Birinci Selim'in en buyuk eser ve Turk milletine en haytrlt hizmeti i~ta budur.

Tam dart astr Turk hakimiyyetinde kalan di{ler futuhatmm ehemmiyeti de, yalnrz o zomonki Osmonlt imporotorlu~unu bir mislinden fazla genistetmi$ olmosrndan ibaret deaildir. Mrsrr,

YALAH SOYLEYEN TARIH UTANSIN I 31

Hicoz, Fil1stin ve Suriye'ye hakim alan ve hotta Kilikya'v• bile nutuzu altma alan Kelemen lmparotorlugunun ortodan koldiril· mos1, o:mlorc'l Anadotu'nun cenup 癥 cenubu~arkiden emn•· ye1101 tem1n etm•~ ve b·r torollon do lrok'm lettune yol ocm•$· hr. Cold•ron zofenn•n net•ces• de, ~orki·Anodolu •!e ~,m.,•i lrok'rn zoptmdon ibaret kolm•'? deglidtr. Yen;cenlenn kusloh· lrkl::mnoon doloy• Sofevi lmporatorlugu busbutun ortadan kol· dlfllamam•~so do. o zcman s1yosi brr kuvvet mah.yet1n1 olm1~ o•cn ~. 1i(, b1r darbeae l·on hududuno sokul~u$ ve orttk gen•$· leme kab•l•yet• kmlm1~t1r.

Ti.irk•ye'nin vorhg1 bok•m•ndan torihi birer zaruret hukmu· nu a!an bu muozzom l$1erin ~Jddets•z tem1nine ve rr.eseld daha boba.a"n'n zomomnda &altonot ddvds1no kolkt!}m•$ ~ehzode· ler :n tatlll•kl'l •toot olt•na a!•nmasma, Iron yo hut A~obtston se· ter1e~,ne mdn1 olmak •c1n Yenicerilen isydno sevkeden veyohut du~manlorlo gizli muhoberelere g1ri$en b1rtok1m ho•n vez•r· lerin sodakat•n• mulayemetle te'mine vev :hut ecneb,:C!rle el-b.rllgi eden S•i 1eri nos•hotlo yolo getirmeye imkan m1 olobiiJr?

M.lleller·n hoyotmdo buyuk i$1er cok deta konlo te'min edil-mi~. ideo! pe$•nde ko~on buyuk odomlar umumiyetle kon dok-mu.$le•(llr. Muhterem Vovuz Sulton Sehm, i~te bunlonn en mli· h•mlerindcn biridir. Herholde lkinci Bavezid'in oczinden dogo:t anorr;.i dcvnne nihoyet vermek icin Yavuz ~addetinde bir tip, tarJhi zir zoruret demekt~r.

Yovuz'lo Veniceri OcaQ:1 aros•nda mutemodi bir gerginlil< vordar. Cald:ran sefennden itiboren Yen•cenler. Yavuz·un ilerl horcket.enne hemen doimo engel almok istemi$1er ve bozo~ till olmu$:ardtr. Meseld. Iron sefennin devom etmemesinc .... o hand Mtstr'don b;r on evvel ovdet edilmes•nce en muh m am.l bunlonn mukovemet ve muhoiefettdir Tab•; boyle he., kendi ordusu. hem dll$mon ordulany!e mllcodele etmek ve hem ken-di vuzeros1, hem du~mon adomlonyle ugro$mok mecburlye-tinoe kolon 01r ideal adamt icin ~iddet en buyuk meziyyet. mu-hjyemet en bi.iyuk kusurduu

Gercck budur! Bu gercek goz oni.ine al•nmo!l ve Yavuz Sul-tan Selim Han·m icraat•ndaki "~iddeh mevzuundo b•lahar~ hukme ·tanlmalrd•r! ..

Yovuz·un tokip ettig• palihka hokkmda ise. Y1imoz Oztuna

㌲  奁䱁丠 协奌䕙䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 䤠

捔畲歩祥 呯物桩瑮摥㨠镙潶畺❵渮 扩爠潮 礱ㄠ摡桡 �y�a�~�o�y�1�p� 楲潮➕ 晥瑨整瑬枕 晡 牺敤楬散敫 潬畲獡⸠呵 牫汵 欠❵渠楳琱止慨湭 歯歵湤攬 摥杩汩楥捥朱Ⱐ獯湲慫 慳汲污牤愠来捥渠 桡摩獥汥爠杯稠潮畮攠 慬浭뜠捡⸠瑥穡桩䩲 敤敲⸠䍉䩮歵 呵牫楹攬 摯杵祡 摯杲甠 �g�e�n�i�~�l�e�y "�n�c�e�,� 汮杩啥牥띭渠䢕湤楳瑡渧漠癥 創獹愧渱渠 呌楲歩獴愺ⴺ❯ 潮 摯歵穵溷 捵 慳瑲摯殕 浵摡桡汥汥物 灥欠捯欠 �z�o�r�l�o�~�;�o�c�a�k� 癥 �~�u�p�h�e�s "�z� 浯관桯瑬椠歡污捡歴椮 䅮捡欬 呵湡❹ㄠ瑵瑡扩汭敫 楣楮 呵湡 潴敳楮摯 来湩昿 戮爠桭瑥牬慮摯 獡桩瀠 潬浯欠 楳瑥杩 癥 䍨潲汥猭併楮琧楮 穵梕涕 楬愠䅶牵灯❹氠瑥欠敬摥 瑯灬潭慹愠 �c�a�h�~�m�a�s "� �k�a�r�~�J�S�i�n�d�a� 呵牫瑹斷湭 步湤楮椠瑥桤楤 慬瑴湤愠桩獳整浥獩Ⱐ佳浡渡℠ 呵牫汥뜠物洠来湩℻椠㙩捵摥 佲瑡 䅶牵灡띹愠 獵牵歬敹敮 瑡物桩 慭楬汥爠潬관�m�u�~�t�u�r�t� 摩祯爮 

奯皕愠 卵汴慮 卥汩洠䡡測 猱欠猱欠瑥浡猠 整浥欠 浥换畲楹攮 瑩湩 摵祤畧畭畺  桯楮 癥穩牬敲楮 獯瑴慮潴㩮䨬 偩物 䵥桭敤  �P�a�~�a� 朱扩 浵桴敲敭 戱爠穡氡 噥穯牥琭椭畺浯 浯歯涕湡  来瑩牥牥欠皕歡渠慯慭搱爮 奯癵稠 摥癲浩渠 浵欮瑥摩爠摥癬整 慤慭锠 偩物 䵥桭敤 偡℻㭯Ⱐ奯癵稠 卵汴潮 却㨺沕洠䡣渢镮 ℿ佨猱祹整㩹汥 扩牬镫瑥 楮捥汥溭浥沕 癥 祡污渠獢祬敹敮 뜮䩲楨洠慤ㅮㄠ 潮浡歴潮  歯牫瑵杵 奡관癵稧畮 獯渠 癥窕爭椭漧穡涕⸠瑡牴桤敫椠浵桴攤敭  浥癫楩湥 潴畲뜠瑵污牯欠倱物 䵥桭敤  偯⑯⸠敶汣摬慲牭镺愠瑡溕璕汭愺ㅤㅲ℮⸠

ⴭ锪锭ⴀ

奡污渠獯祬敹敮 瑡物桬渠湩獹潮愠瑥牫整瑬杩 摥瘠扬爠�~�a�h�s�i�y�y�e�t�:�

偩剩 䵅䡍䕄  �P�A�~�A� ⸮⸠

䉵祵欠 摥癬整 慤慭ㄬ 浵桴敲敭 楮獡渠偩物 䵥桭敤  偯㥡❹锠�~�e�h�O�d�e�t�l�n�i�n� 祊楤潮畭畮摥  扩爠摡桯 牯桭整汥 潮潣慧䩺⸠

佳浡渡锠 瑯物昱楮楮 敮 扵祵欠 癥穩牬敲楮摥渠潬敮 •1e 湩捥 獩뜠祯獩 �b�a�~�a� 湬慮 祯渠汓䤠牡Ⱐ潳步物 摥桡獊Ⱐ椠汭 椬 晡穩 汥瑩Ⱐ�~�e�f�k�o�t� 癥 浥牨潭整楹Ⅵ 瑥浯祵稠 敤敮 偩物 䵥桭敤  偯②⸠祡污渠獢祬敹敮 瑯物栠楮 渠ㅓ礶湯 瑥牫整瑩杩 扵祵歬敲摥湤 楲℠⸮ 奯污渠獢祬敹敮 瑯 湨Ⱐ湩捥 捵捥瑥物 扩Ⅹ湭敹敮 扵祵歬畫汥渠摯瑯礱獩祬攠摥癬攤瑩物牫敮㬠偩物 䵥桭敤  偡㬻愠朱扩 摥瘠 扩爠�~�c�h�s�i�y�y�e�t�i� 渱獹畮愠 瑥牫整浥殷 瑥渠畴潮浡涕␠ �~�o�~�e� 摯汯祩半祬攠偩物 䵥桭敤  倰 瑯浮浯牮锤⸠瑯溕璕汭潭锤 琱爡 ⸮ 

YALAN S0VLEYEN TARIH UTANSIN I 3S

MekO:eb!erimizde, evloolanmtza okutulan torih kitoplonn-da, mel'anet!eriyle devleti txltlron nice Min vezirler cbuyuk adam» olorok ele ahmp pek yukseklere ucurulmw;;tur do, Yovuz Sultan Selim Han'tn o Min vezirler hakimiyyetini y1kmak lcin �i�!�?�b�o�~�:�n�a� getirdigi Piri Mehmed �P�a�~�o� gibi muktedir bir vezir-1-o'zam unutulmu!?tur! ..

Gercek torihin bongtr bongtr hayktrdt!)t hakikotlara kulak vererek buyuk devlet adam! Piri Mehmed �P�o�~�o�'�y�t� mutloka to-ntmak ve evladlonm:zo do tomtmak mecburiyetindeyiz! .. Zira, Piri Mehmed �P�a�~�a�.� impotorlugumuzun 6ylesine nazik bir dev-resmce i!?bO!?tnO �g�e�l�m�i�~� ve yine bu buyuk vezirin i:;;bas:ndon uzak O!?ltnlmast bylesine nazik bir durum meydano �g�e�t�i�r�m�:�~�t�i�r� ki. bu muhim olay Osmonlt torihinde bir donum noktost denil· se, yeridirl ..

F6t1h Sultan Mehmed Han devrinde Vezir·l·a'zam Candorh Halil �P�a�~�a�·�n�:�n� azl' ve id6mm1 muteak'p Oev!et·i Aliyye �b�a�~�t�n�a� c61 eklenen h6in vezirler gunihunun hakimiyyeti, Piri Mehmed Pa!?a'ntn vez6ret·i-uzm6 mokamtna getirilmesiyle �k�t�r�:�l�m�r�~�.� hi· lahore Kanuni oevrinde Piri Mehmed Po!?o'ntn tekoude �~�e�v�k�i�y�·� le yine o huviyyetleri ma'!Om vezirler hakimiyyeti �b�a�~�l�a�'�{�a�r�o�k�,� bu tarihten sonra pek oz istisnosiyle memleket:n �~�·�a�h�.�b�·�i� ashs• ulan Muslumon - Turk �i�~� bJ:;;mo gelememi:;;tir!..

Kimrlir, bu ktymetli :;;ohsiyyetiyle devletin vorltgt ve bekaSt d6v6stndo b6ylesine muh'm bir mevkii olen Piri Mohmeo Pa$a? .. Piri Mehmet �P�a�~�a� aslen Karamanh (Kardmanil olup, oncorauncu osnn me:;;hur u.emosmdan Cemale:::Jai0-1 Alcarayi'. nin soyundandtr. Yavuz Sultan Selim H6n'tn saltonat1 bo·tunco Me$ihot mo1

14 YALAN SOVLEVEN TARIH UTANSJN I

Mehrned Celebi'yi Dcuncu vezirlik makamma �g�e�t�i�r�m�i�~�.� M1s1r se-ferlne t:;:lkorken Istanbul rnuhafazasma onu me'mur eyleyip po-yitahtl bu muhterem zata emanet etmi$ ve nihayet M1s1r sefe-rinden �d�o�n�O�~�i�.�i�n�d�~� $om'a davet ettigi Piri Mehmd �P�a�~�a�'�y�l� Ve-zOret-i-uzma rna kamma getirerek Min vezirler hdk im lyyeti nl Vlkmaga muvaffok �o�l�m�u�~�t�u�r�!�.�.�

Vezi r-1-a 'zorn olrnadan ewe I. heni.iz OcUncO vezirli"l es-nasmda Halic Ter!:iAne!:ii'm geni9letip meydana getirdigi donanma ile Avrupo devletlenni sindiren ve boy!ece M �~�~�r�·� 半뜠ferini·n ernniyetini temin edip o �m�u�h�t�e�~�e�m� zaferleri hamlayarl zat: Piri Mehmed �P�a�~�a�'�d�J�r�.� Turk tarihinin en bUyi.ik kahraman-larJndan biri alan Yavuz Sultan Se:im Hen, Piri Mehmed �P�a�~�a�·�.� nm bu mOhlm hizrnetini gorup tokdir ettigi kador. o hOviyetferi mo'lurn vezirler gOrOhunun CaldJran'don evvel ve sonraki mel'-anetlerini. bu aroda �~�a�h�s�i� rnenfaatleri ugruna oskeri nasil tah-rik ettiklerini ve yine M1s1r seferi boyunca oym oyunun ne de-race �b�a�~�·�m�y�l�a� oynandiQinl do bilmektedir! Ve i:;te bunun ici·1, buyuk i$1erin adamt alan Yovuz Sultan se:im Han, �c�u�c�e�~�e�r�e� kot'i �b�~�r� darbe vurorak o hdin vezirleri �i�~� bo!;ilndan uzo!

VALAN S0YLEVEN TARIH UTANSIN I

«Gaoyet ak1fu dana, sahibl fozl u zekli ve mudebbir-1-kar 6zm0 pir-i vakuur idi. Hatta arza girdlkce SaadetiO Pdlfoh kena dunden hicab ceker ve ziyade tevkir u ihtiram ederdi.»

tMuneccim·b0$1» ise, oyn. mevzuo temoslo:

�c�M�u�~�r�l�i�n�i�l�e�y�h� bir ilim ve foz•l ve vakuur pir olup ashnda pederleri vaktinde Vezir-i-o'zom bulunmagla $ehriyar Hazretlerl ondon h1cab idiip istedikleri gibi kullonamazlardl. Kendulerl gene �p�a�d�i�~�o�h� oiup umw-t soltonatdo istiklol-u-isUbdad have-since idlter.»

Yavuz Sulton Selim Hon'm, huviyetleri mo'IOm o hOin ve-wler soltanat•n• y1kmak uzere �i�:�;�;�b�o�:�;�;�~�n�a� getird1gi Piri Mehmed �P�a�~�a�.� yukcr•da gori.i!di.igu gibi, k1ymetli :;;ahsiyyetiyle Vezaret+ uzmo mokornlf"ll doldurmu':;; ve bu mi.idebbir zat. gerek Yavuz. gerek Konuni devirlerinde boy:es:ne temoyi.iz ederken: pusudo bek\eyen o hOin vezirlerin mel'oneti de elbet durmornl:;'itlrl.. 〠 aevirde :;;u ..:MokbGi• Onvanh Porgal• serseri, Konuni'nln

ayaklorrm yrkodrg1 suyu icecek derecede kopekle:;;mi:;; ve o Rum mu, H•rvot m1, itatyan m1, ne idugu belirsiz serseri, bulun-dugu Hasoda-ba:;;•hk, yoni, soroy hizmetinde dolkavuklugun zirvesine c•korak Konuni'ye hulul edebi:mesini becermi:;;tir1 ..

Kanuni, soltonoun•n ilk v•llanndo. kar:;;•smda ezilip buzul-di.igu ve padi:;;ohhk tod1n1 duyomad•9• Piri Mehmed Po!?o'v•. �l�~�t�e� bu. ayoklanm y1kad1Q1 suyu icen Porgol1 serseri ugruna fed 愠etmi:;; ve babos•nm. hd:i n vezirler sa Ilona tma kar:;;1 Vez(J. ret-i-uzmd makomma get!rdigi buyOk devlet 6dom1 Piri Meh· �r�n�~� PO!?O'yl odeto lstifaya zorlamak suretiyle 1523 y1lmm 27 Haziron Cumortesi gunu i:;;ba!?Jndan uzaklo:;;t1np, dev'etm en muhim mokom1m tekror o huv:yetlerl mo'lum hain vezirler ell· ne teslim edivermi:;;tirl..

Gercek budur!.. Ve blitun muteber kayna:.-!ann kaydetti-Oine gore. Konuni, hoysiyyet sohibi bir vezir·i-o'zoml nefsi or-zulon ugruno tekoude sevkederek o ne idugu belirsiz cMok-bGI» unvanl1 serseriyi i:;;bo:;;mo getirmi:;;tir!..

t:Hayrulloh Efendi»nin vazd1gma gore. Piri Mehmed Pa-!?O'nm tekaude sevkedilmesinden sonra Kanuni: 攺ⴀPiri �P�a�~�o�'�y�1� Scdaretden azlitmeylnce �p�a�d�i�~�o�h�h�k�d�o� okJn

lstiklal lezzetini bulomad1m. Zlra, her ne zamon Piri �P�~� hu-zura giru ben kendumi.i her �~�e�y�d�e� cesaretsiz ve umur-1 terti-

YALAN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I

汹祥摥 mUtereddid g6..Ur ldlma, �d�e�m�i�~�.� Piri Mehmed �P�a�~�a�·�.�,� bu goye uQruno �i�~�b�o�~�r�n�d�o�n� �u�z�o�k�l�o�~�t�r�r�o�n� Konuni. bu muoebbir Vezrr·r-o'zomdon �b�o�~�o�l�o�n� muhim mevk;e, oyoklarrm yrkodrQr suyu icen no idu\)u be!irsizi getrrmekte mohzur �g�O�r�m�e�m�i�~�t�i�r�l� ..

Piri Mehmed �P�o�~�o�'�n�m� Vczaret-i-uzma ·makamrndon uzak· �l�a�~�t�r�r�r�l�m�a�s�m�d�o�k�i� gercek sebeb budur!.. Ve bu me•nuda eski mu· tabor kuynaklordo doha p3k cok koyrt vordrr. Bunion �b�i�~�e�r� bl-rer nakletmeye soyfolarrmrz maolesef musoit degil. .. Bu iti-borla �~�u� kodannr koydedelrm kr. Piri Mehmed �P�a�~�a�·�n�r�n� �i�~�b�o�-'mdan uzokloli)trrrlmosrylo Kanuni vesayet oltrndon kurtu;mu,, fokot Devlet-i Aliyye buhronlor Ieino yuvorlonm:J;)trr! .. Devrin �l�h�t�l�~�a�m�r� ve devom eden IOtOhot doloyrs1y1e bu feci buhron Ko-nuni devrinde �g�o�r�u�l�m�e�m�i�~�.� fakot mrk•obun vucuddo yoptrgr tej-rlci zoror misOii, doho sonroki yrllordo b:J feci buhron olonco �d�e�h�~�e�t�r�y�:�e� lmporotorluQumuz bunyesrni horob �e�t�m�i�~�t�i�r�!�.�.�

Piri Mehmed �P�o�~�o�'�n�1�n�,� �b�e�~� yrl, �b�e�~� oy, dart gun devom eden sadOretinin ilk iki yrl, sekiz oy. yirmi ye::li gi.inu Yovuz Sulton Selim Han devrinde. bokryye iki sene. sek:z oy, yirml yedi gOnQ de Konuni devrrndedir. Yrldo iki yuz b:n akca i:e te-kauCe se·..-ke::Hen Piri Mehmed Po$o. �r�~�b�o�~�r�n�d�o�n� uzoklo$trnl· masrndcn soma Srlrvri'dek' Ciftl:g:ne ce

奁䰮䅎 匰奌䕙䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 䤠 31

潬摵杵 扩汩湭敹敮 漠ꭍ慫扑䤺漠 佮癡湨 楢牡桬洠�P�a�~�a� 楬攬 扵 慬관捡枕渠楧晡Ⅹ湥 正灬汣測 潧汵 䕤楲湥 䭡搱匱 䵥桭敤❤楲℮⸠噥 扵 桯扯 歡慴椡椠敶Ⅿ搮 扩汣桡牥 祡湡牡欠 �g�e�b�e�r�m�i�~�.� 摩来爠歯慭 䵯止甡 沷扲慨汭 偭㽡 楳攬 湩捥 浥氧潮整Ⅵ牬湤敮 獯湲愠呯火慰ㄠ卯牯礱湤愠 扯杵Ⅱ牯欠 浵歯摤敲 捫瑢敨湩 払Ⅶ晩唡楩瑕牬⸮ 

䉵瑏渠 浥穩祥琡敲椠祡湲猱牡 歵癶整汬 扩爠摩癡渠Ⅹ楑楲椠潴慮 癥 捒敭穩묠 浡校慳瑮氠歵氡慮据 偩物 䵥桭敤  偡Ⅹ楡❭渠歡扲椠卩汩皭牬❤敤楲⸠

偩物 䵥桭敤  偡ℿ⡬❮洠�~�a�n� 癥 Ⅹ楥牥晬攠摯汵 桡祡瑭愠 獣欠玕欠瑥浯猠 敤散敫 癥 扵⸠祯汯渠獯祬敹敮 瑯物桩渠湩獹慮愠瑥犭步瑴楧椠扵祵欠摥癬整 潤慭涕 桥爠祯湵 楬攠瑡浴浯条 捡校椩慣慧镺⸠

偩物 䵣桭敤  偯ℬ⥡❶锠�~�e�h�a�d�e�t�i�n�i�n� 皕汤潮畭畮摥 㨻歲慮Ⱐㄱㄱ湮整 癥 牡桭整汥 慮慲步測 扵 浵桴敲敭 穯畮 扬爠歡挠景瑩栺㩊 汩攠祯摭漠 癥獩Ⅵ 漡愭扩汩牳敭 步湤業椠扯桴楹慲 獡祡捡杬洮 

«KIZIL ELMA:o 久剅卉䑩刿 ⺕ 

䭯湵湩 卵汴潮 卵汥祭慮➕渠 奥摩湣椠卥瑥爭ㄠ䡏浦汹兮甠 瑡관牬桩浩穥 ꭐ畬祡 卥晥物묠慤瑹汥 �g�e�c�m�i�~� 癥 䭯湵湩Ⱐ乡灯汩 䭲慬관汬杭氠晥瑨敤楰 副浡❹漠 杩牥牥欠ꭋ䥚䥌 䕌䵁뭹氠 敬攠来捩牭敫 条祥獩祬攠1537 奬汬湭 ㄷ 䵡礱猠 杵湵 潲摵獵 扡Ⅹ業摡 楳瑡渭扵氧摡渠 �a�y�n�l�m "�~�t�l�f�.� 뜠

乥摬爠扵⸠佳浯湨汭ㅮ  楬欠摥癩牬敲楮摥渠扥物 獯祬敮敧整敮 䬱稱ㄠ ⴀ䕬浯㼠⸮ 

呵牫 瑡物桩湩 摥物渠扩爠癵歵昡愠楮捥汥祥渠歴祭整汩 浵摥殭歩欠浥牨畭  楳浡楬 䡡浩 �[�)�(�l�n�i�~�m�e�n�d�,� ꭔ畲歩祡琠䉡桩獬敲榻 扯ⴱⴀ桧氠慬琱湤漠祯禕渡慤锹锠扩爠獥物 浯歯汥摥 䭴椺ㄱ ⴀ䕬浯 浥発畵溭摵 摩祯爠歬㨠

镅獫椠呵牫汥爬 佳浡湨  業灡牡瑯牬畧畮甠佣 欱瑡湭 扩牬攡䪭瑬杩 捥癲散㩴攠歵牭慤慮 敶癥氠浩汬椠癩捤慮污牭摡 歵牭甡楬慲 癥 扵瑵渠獩祡獩 癥 慳步物 桡浬敬敲楮摥 椧瑥 漠扵祏欠 啬歵湵渠 杩관摩汤楫⠺愠畺捫污②渠桵摵摵湡 摯杲甠慴汬浴Ⅹ污牤汲⸠䅮慶慴慭 桥爠瑡牡晭摡渠 �g�e�n�i�~�l�e�t�e�n� 浡湥癩 扩爠桡物瑡 捩穩汭椡椠杩扩摩爮 䝯湵沭汥牥 杩牥渠扵 癩捤潮椠桡物瑯浮 浵桴敬楦 楳瑩歡浥瑬敲摥歩 扵관祵欠浥牫敺汥物湥 桥瀠捋ㅚㅉ ⴀ�A�l�m�a�:�~� 癥祡 愺䭴穬氠Elma• 楳浩 癥ⴀ

38 YAL.AN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I

r11mJ$tir. Anadolu'nun etrafmda uzak, yak1n bir eok K1z11 - Elmo-tar vard1r. Eski Turk efsanelerine dayanan bu guzel tlmsal, or-dunun gldece!)l hedefleri gosterir. Yorulmak bilmeyen eski Turk hamleleri lfte bu KJZII - Elmalara dogru ot•ld1kea, os•rlara gO.. Otis vererek muazzam bir imparotorluk kurulrnU$ ve her ham-lede geni,lemi$tir.

Bu mtlnevi timsoli moddile$tlrerek lzah etmekte koloyhk g6ren Osmanh rriOellifleri «Oitm top», «altln elmo», coltm hok-ka», ve «kOrre-1 ld'l/yakut top» gibi elmo !?eklinde blr tok1m k1ztl kOrelerden bahsetmi$1er ve eskt Tiirklerin «K•z•l - Elmo• adnu tokt•klon $&hirlerin hepsinde, yo bir saroy dammm veya-hut bir klllse kubbesinin i$te boyle bir porlak toplo goz komor t1nflgmo oit bir tak•m tofsiliita bile giri$mi$1erdir! .. Mesela An Celebi ~Kiinhu'I-Ahbar»•nm henU.Z bos•lmom•$ k•smmda Roma ~hrine «K1z1l - Elmo» denilmasini izoh icin vaktiyle NLI$irevan'-ln hozlnesinde bulunon bir yakut kadeh icindeki «Kurre-i Lcrl'• In bir popaz tarofmdon D$1rlhp Votikon'doki Saint - Pierre kill-seslnin tovomna os•iml$ olduguna dair bir hikaye anlatlr.

KJZII - Elmo ism!nln Asyo'don sonro Avrupo tarafmdo do· ha nerelere te$mil edilrni$ oldugu aynca tedkik edllecek mii-hlm bir mes'eledir.

Herholde, Osmonll lmoarotorlu!)unu kurup geni$1etenlerin milli Ideal SJmrlan siyosi haritalonndan eok geni$tlr. COnkO Vl-yono, Ramo ve Kolonya gibi Krz1l - Elmalor hie bir zaman ulktl haritas1ndon devlet horitasma lnti~ol edemerni$tir. Bununla be-raber, bu uzak K1zd - Elmolara kors• duyulan alokamn ve bun--Ion ele geeinnek icin yap1lon bOyOk hamlelerin imparatorlugu geni$1etmekdeki biiyuk te'sirleri de kolay inkor edilebilecek 'eylerden degitdir.

Gene Osman'm Lehlstan seferinde bile bu eski Turk UlkU-Irilnun ba$hCa omil oldugu muas1r vesikalora lstinaden yozd· m•!? muhim bir eserle sobittir. Birincl Ahmed, Birinci Mustafa ve lkincl Osman devirlerinde istanbul'da bulunmu~ uc Franstz el~lsinln evraktna dayanan Madame d~ Gomez'in 1734'de ikl cild olorok c1kan «Hi~oire d'Osman» ismindeki eserine gore, «Gene Osman» denilen dohi cocugun Lehistan seferi, Boltlk denizine c1kmak, orada donanma kurup hem Akdeniz'den, hem Baltlk denizinden Avrupa'y1 abluka altma alarak italya iizerin-den k1tanm ortolonna dogru yur-Umek lmkonlanm te'min i~in

YAJ...Nf SOYLFVEN TARIH UTANSIN 1

�a�c "�l�m "�~�t�.�r�!� .. Herhofoe bu heybetll proje, «Sulton-• t.llem»in yer yuvorlog:na Mia bir K1z11 - Elmo nazanyla boktlgm1 gosterir.•

Orner Seyfeddin merhum do. o me!1hur hikoyelerinden b).. r 1 n de, K1ztl - Elmo f• krini pek guzel i!11emi :;air. Ve Orner Seyfed-dm'e g6re Klztl - Elmo: t:Ne Hind, ne Sind, ne Cin, ne Mocin, ne Viyana, ne de Roma'd1r. K1z1l - Elmo, pildi!iOhiO gitmek ls-tedigi Hokk'm onu gonderecegi yerdir!..•

«KtZII - Elmm ile alilkalt bu ktsa bilgiden sonro hemen ild-ve �~�d�e�l�i�m� ki, Kanuni Sulton Si.ileymon'tn uPulyo SeleriJ 01t1 oy, altt gun �s�u�r�m�u�~� ve bu sefer sonundo Adolor Denizi'ndeki Venedtk hokimiyyetine son verilirken. gi.iney ltalya'do Puly'l hovalisi tohrib olunmul?. bu aroda irili utokh bir cok do ado lopted:lip Naxos Dukahg• tobityyet oltmo �a�h�n�m�:�~�.� Otronto ikin.-ci de fa �f�e�t�h�o�l�u�n�m�u�~�.� Korfu'yo asker Ctkart Iorek osi ler tepe-�1�c�n�m�:�~� ve boylece Yedinci Sefer-i HumoyOn K1Z1l - Elma's•no (goyesine) �u�l�a�~�m�·�~�t�l�r�.�

tKtZII - Elmo»ntn unu1ulmas• ise. ismoil Homi Bey'ln yu-kortda ad• gecen yaz1 serisinde �~�o�y�l�e� onlattlrnaktod:r:

11Eski TUrk nesillerlnin bir gun mutlaka vanlocagmdon batt-settikleri K1zd - Elmo, Osmonh inhitfit1mn bo!ilannda ort1k unu-tulmoya �b�o�~�l�o�m�a�s�m�d�a�n� itibaren curumeye yuz tutmw;tur. BY.. hossa azamet devrinde elde edilen K1z1l - Elmalonn inhitat dew-rin

--···--MALTA'NIN FETHI VE TURGUT REiS'IN !?EHADETI

1565 ytl tntn 1 Nlson gunu, Borboros'un �B�e�!�1�i�k�t�a�~� 'do k i tllr-besint top �o�W�~�t�y�l�a� seldmlay•p istanbul'don oyrtlan Dananmo-Y• Humayun. Kopdom Derya Piyale �P�a�~�a� kumondoslnda Mol-to'ntn fethine g idiyordu.

Yi.iz otuz �b�a�~�t�o�r�d�a� ve kodtrgo. on bir kolyon. Oc koramur-sel '18 elli nakliye gemisinden mi.itel;iekkil dononmo-y1 hi.imayOn'-doki nakliye gemtlerine erzokton goyn, yuz �y�e�t�m�1�~� �b�e�~� muha-saro topu ile bol miktorda mi.ihimmat �y�O�k�l�e�n�m�i�~�t�i�.� Gemi!erda,

㐰  噁䱁丠 协奌䕙䕎  呁剉䠠 啔䅎卉丠 ㄠ

景牳潬慲摯渠bo~ka 潮 畣 扩渠汥癥湤汥 潮 慬琱 扩渠歡牡 慳步物 摥 扵汵湵祯牤甮 䉵⸠摯牴 扩渠扥Ⅹ椠祵穵 奥湩捥物㬠畣 扩渠扥Ⅹ椠祵穵 創浥Ⅹ 獲灡桩獩Ⱐ獥歩稠扩湩 摥 䅮潤潬甠 獩灯桩獩湤敮 楢慲整 漡潮 潮 愱琱 扩渠潲愠慳步物湥Ⱐ楨瑩祯爠癥穩爠䵵獴慦愠 偡Ⅹ楏 歵浯湤愠敤散敫瑩⸠

Kopdon~1 佥特搠 偩祡汥 Po~a 楬攠噥穩爠䵵獴慦愠 偡Ⅹ楡❹䨠桡관牥步瑬敲楮摥渠敶癥氠桵穵牵湯 歡扵氠敤敮 摥癲楮 灡摩⑄桬 䭯관湵湩 卵汴慮 卩汥祭潲琬 桥爠楫椠灡㥡癡 来牥歬❩ 瑯汩浡璕 癥牭椡楩 癥 獯穬敬楮楮 獯湵湤漺 甭 婩湨慲 呵牧畴挻愠偡❮镮 牥祩湥 浵桡汥晥琠整浥祩渮 

呥捲畢敳椠獩穤敮 穩祡摥捩楲⸠䍥穩牥湬渠慨癡汩湩 獩穤敮 楹椠扩汩渠摥浩㨻㹴椮 

呵牧畴 Po~o. 漠礱ㄱ慲慡 呲潢極獹慲 戠䉥祬敲扥祩 楤椠⸮⸠Do~ nanma~v• 䡩浤祵湡 漬 呲潢汵獧潲戧摡渺 Borbaros~zade 䡡獡渠偣④ 䍥穡祩爧摥渻 售汵挠䅬椠剥楳 楳攮 獫敮摥物祥❤敮 歡瑊楡捡殭汯牤䰠

19 䵡祲猠 杵湩 Donanmo~y1 䡏浡祏渠 䵡汴漧祯 癡牭ㄡ楩 癥 汨瑩祯爠癥穩爠䵵獴慦愠 倰⸠ 扩爠h1rs~1 灩物 汩攠䵡汴愠景瑩桬楧楮椠呵牧畴 偡㥯❹愠 歡灴䩲浡浡欠 楣洠桥浥渠 漠杵渠慤慹漠 佣 扩渠慳步爠捴歡牲湬Ⅹ楴镲℮⸠Kapdan~J 䑥特愠 偩祯汥 偡Ⅹ楡❮ㅮ㨠ꬭ 呵牧畴 偡㥡 来汤楫瑥渠獯湲愠扩爠浡獬慨慴 杯牥汩洱Ⱐ

~klindeki 楫慺牮愺 ꬭ 䭡汥 晥瑨椬 摥湩穤攠慤慭 獯祭慹愠 扥湺敭敺↻ 祯汵溭

摯 歵獴慨捡 扩爠捥癡瀠 癥牥渠䵵獴慦愠 偡㥡 祩湥 漠杵渠 楫楮捩 扩爠桡瑯 楬攠䵡汴愠歡汥獩 祥物湥 獡桩汤敫椠卥湴ⵅ汭漠 歡汥獩湩 浵桯獡牡祡  扯㥬潭爹瑲爡⸮ 

Sant~Eimo 浵桡獡牡猱湲渠 佣畮捵 杵湩椬 䑯湡湭愭礱  䡵관浯祏渧愠 慬瑲 歡摲牧愠癥 浵桩浭慴  摯汵 摡牴 湯歬楹攠来浩獩祬攠摯歵稠 祵稠慳步爠扡㥲湤愠 町畣 䅬椠剥楳 歡瑲汭ㄹ⸠㈠䡡穩牡渧摡 摡 呵牧畴 偭㬻愠来汭椹瑩爮 奩牭椠椮楣 桥牢 来浩獩 癥 楫椠扩渠祏稠扡桲楹攠捺慢ㄠ ⡤敮楺 灩祡摥獩⤠楬攠来汥渠呵牧畴 偡㥡❮洠 Do~ nanma~y1 䡏浡祇湡  歡瑊瑭慳氠慳步物渠浯湥癩祹慴㩮爠湥 摥牥관捥 慲瑴汲浴爻㭳愮 敳慳 歡汥 摵牵牫敮 楫楮捩 摥牥捥摥 扩爠浵獴潨관步洠 浥癫椠 慬慮 Sant~Etmo'nun 浵桡獡牡獭愠 戰慮浡獊  摯 呵牧畴 偡㥡❹琠漠摥牥捥 畺浵㥴楩爡⸮ 

䉩爠桥牢 浥捬楳椠瑯灬慹牰 杩物⑩汦Ⅾ 潳步物 桡牥歯琱 獥牴 扩爠摩汬攠瑥湫楤 敤敮 呵牧畴 偡㥡Ⱐ浥癣畴 摵牵浡 杯牥ⰠSant~EI· 浯❮畮 浵桯獯牡獭漠 摥癡浤潮  条祲椠捯牥 潬浯摊杲湴 杯牏瀬 敭物癯歩椠歡扵氠敤敲敫 䨮㩵浯湤慹ㄠ 扩空慴 畺敲楮攠慬牮氡ⰾ瑴爮 

YAL.AN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I 4f

3 Haziran gunu. limana hoktm tepe!eri tutan ve limon med›halinin bottsma yerle!?tirdigi Lie botarya ile Sant•Eimo istihkam›lonm cehsnnemi bir ate!? a!ttna alan Turgut Pa$0. bu ve bun›a. ctunyonrn en buyuk omiraller 1nden biridir. �A�~�d�e�n�i�z�’�i� btr Turk g61u haline getiren Koca Barboros onun icin: o:Turgudumu c!unyalara degi$mem! .. , «Turgud benden i1eriidur!11 demi$. in›gtl,z tarihcisi Stanley Lane-Pool ise: o:Turgut amirallikte, �B�a�r�~� boros ayannda idl ve Doria’dan ustumtuD hi..ikmu lie �g�e�r�c�e�~�)�’�:�;�,� tcmas etmesini bilmi.!?tir

Turgut Pa;>a’ntn r.enaze namoz1 Sent-Elmo kale3inin fet›hinden sonra Malta ordug6h1nda ktllnml$ ve no’;;;r. fethettiqi T rob I usgarb’a �n�o�k�l�o�i�"�J�n�m�u�~�t�u�r�.� El’an, dost libya ltlarca b1r zi• yaret mahatli olarak muhofoza edilen turbesi pek muhte$emrl1r.

Malta’ca Turgut Pc$a’ntn $ehid dU!,>ti.igu mohal. bugi.in h6!a aTurgut BurnuD od1yle anJlmakta ve Avrupoltntn o:Dragub diy&

VALAN SOYLEVEN TARIH UTANSIN I

telcttuz ettigi Turgut �P�a�~�a� adrno cik:ller1e eser yoymlanmak›tadrr.

Turl

YALAN SOVLEYEN TARIH UTANSIN 1

tllUn muddet �j�~�b�a�!�?�l�n�O�O� kalon Sokullu, yo!on soyleyen tarihin d1lmde «buyuk odom»dlr{!) ve bu Oc �p�o�d�i�~�o�h� devrindeki muh1m hew icrootm do guy a koh romamd1r!!!

Gercek odur ki, Sokultu Mehmed �P�a�~�o�.� Osman11 Vezlr-1-n’tamlon aros1nda boyunun uzunlugu i!e tanmm1:;;. hotto bu se›lloble kendisme «Tavii/Uzun Mehmed Po9m �d�e�n�i�l�m�i�~�t�i�r�,� i:;;te �~� inku II u ’nun «buyu k» 10 kle. bu. boyu nun uzunlu{lu ndo n gayri h ic tm alakas1 yok"Cur!.. Muhte:;;em imporatorlugumuzun ozomet i. moliyeden yeti$me ikinci sm1f bir devlet adamma vermek suretiyle baltatayan adamd1r! .. Vo bu muh m kanal meselesinC:e Sokuttu’nun �t�a�k�m�d�r�~�l� tav1r, k.a›c:rdiQI buyuk tarihi flfSOt. ya!un SOyleyen tarih’n goklere C1• 1

YALAN SOYLEVEN TARIH UT.ANSIN I

man �p�o�d�i�~�a�h�l�a�r�o� dahl tohckkum edebilecek derecede yaman bir di ktotor �o�r�m�u�~�t�u�r�!� ..

Hommer’e gore: Sokulfu, ecnebi devletlerle akdolunon tl›caret muahedelerinde ruey,vet ormok suretiyle mem:eket men›faotlerini b:r torolo fr!ot1p �o�t�1�v�e�r�m�i�~� ve boylece muozzam br servet rahibi �o�l�m�u�~�t�u�r�!�.�.� Nitekim 61umun�O�h�r�e�t� bu:on Soku!lu Mehmed �P�a�~�o� hokk:ndo yolon soyleyen torihin tekronndon utonmad(i lollora -evet llitloro- ku!oklonmiZI t1kcy1p, gercek torihin se›sini �d�~�n�!�e�y�e�!�i�m� ... Duyocagmz ses: �~�o�:�O�e�v�l�e�~�t�i�r�i�l�m�i�e�y� bir CuceJnin �~�o�p�k�o�r�o� icroot1ndon bO!?kO bir 98V degi!dir!..

--*--

ADiNIN BAYAGISI BIR TERTiP VE SOKULLU MEHMED �P�A�~�!�.�.�

Yoztmtzo bo!i>hk yoptlg-mlz 6dinin boyogs tertip. �Y�e�~�›cerilerin oyoklanarok yeni �P�6�d�i�~�o�h� ikinci Selim (Son Selim)in yolunu kesip, ikinci defa cuiOs �b�a�h�~�;�>�i�e�y�i� istemeleridir!..

Bozulmoyo yuz tutan Yeniceri Ocag1’nm icyuzu lie Sokul›lu’nun eyahsiyyet1ni tesbit bok1m1ndan pek manidar oran bu oloy eyoyle cereyon etmieytir:

Konuni Sulton Suleymon’m Szlgetvor kolesi on!erlnde ve›fat uzcrine. o tarihte Kutohya Va!isi olon $ehz6de Se!im giz›lice taht’da dovet �o�l�u�n�m�u�~� ve 30 Eylul 1566 Pazartesi gunu is. tanbul’o gelen $ehzade Se!im, �b�a�~�;�>�t�a� devrin unlu $eyhi..il1slam1 Ebussuud Etendi olmok uzec. poyitaht muhofiZI iskender Po!iiO ile Sz1gctvar seferine katlmavP lstonbul’do kolan ordu ve devlet erk6n toral1ndon �k�o�r�~ "�l�o�n�o�r�a�k� kendisine o gun biat �e�d�i�l�m�i�~�t�i�r�.�

ik1 gi.in istonbu!’da kalan. bu muddet �z�c�r�!�~�r�.�d�c� Hozineyi oc›tlrmayo luzum gormeden �k�1�z�k�o�r�c�e�~�i� Mthrimah �S�:�.�.�~�l�t�o�n�’�d�a�n� elli bm duke olt1n1 al1p culus �b�o�h�~�i�~�i� ve sadako otorak dog1ton. ecd6d1 nm kabi r!enni z1yoretton sonro 3 Ek1 m guni.i payitohtto n

VALAN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I 45

1• Jreketle on bel;) gOnde Belgrad’a varan ikinci Selim. burodo orduyu bek!ernil;>tir.

Vent �P�a�d�i�~�o�h�m� Belgrad’a muvasalatl heber allntnca or• du Szigetvar’dan oynlmt!} ve ktrk sekiz gundenberi gizlenen Kununi’nm olumO, bu yolculuk esnosmdo askere duyurulmul;)• tur.

Bilml - pozardo stk s:k i$i• tilmi:;;tir!.. Yeniceri Ocogt’nm Anodolu oskerine karl} giri9tigi bu hayaSIZCa tecovOzun neticesinden endi$eye du9en ikinci Selim, Anadolu oskerini Lola HOseyin Pa!}o idoresinde istan›bul’a gtindermeye mecbur almu!}, bu aroda sefer esnosmda Hazinede bulunan para do cO!Os boh9i$i olarak dagttJiffit$ttr! ..

Bu oloy, Sokullu’nun zaferidir!.. $ahst iktidan ugruna Ye• niceri Ocag1’n1 pddi9ah aleyhine �o�y�o�k�l�o�n�d�1�r�a�b�i�l�m�i�~� ve -yu-

VALAN S0VLEYEN TARIH UTANSIN I

kanda goruldugu gibi- Anadolu askeri istanbul’a gonderil›digmden. lkmci Se!tm doyonacak maddi bir kuvvet llulamaytp Vezir-i-o’zom Sokullu’ya rom olmU!iltUrl..

DogttJian cuiOs �b�o�h�l�?�i�~�?�i�,� Hazlnedeki poronm o andoki ye›tersizligJ dolaytstyle oskerin tomomma varilememi!ii ve baz1 &or›ta»lor �b�a�h�~�1�:�;�>� olamodtgmdan Belgrad - Istanbul eras tUrlu huzursuzl u k lor icinde gecmi!?tir.

Bu huzursuzluk, Istanbul civanndaki Holka!J’ya gelindigin›de son hoddini bulrnu$ ve lkinci Selim’in Halkalt Saray1’nda g ec mj 1 g i g ece. Yemce ri ler, ertes i gun ku mel’ a net leri n i terti p-lemi$lerdir! .. •

l$te. uadinin bayagtsu dedigimiz tertip, ikinci Selim’in, HolkaiJ Saroyt’ncion oynl1p lstonbul’a geldigi gun cereyan �e�t�m�i�~�.� o gun. $eyhulislom EbussuCtd Efendi. Istanbul Muhaf1z1 lsken›der P0$0 i;e diger erkan ve ulem6 toroflndan sur dl$tnda kar›$tlanlp buyuk meros1mle lstonbul’o giren lkinci Selim’in Yeni›cerilerce yolu kesi 1’Yli$ ve Belgrod’da ikil?er bin okco (otuz ucer alt1n) culus bOh$i$i a:an Yeniceriler biner akco daha istemi!ii›lerdir!..

imparotorlugumuz tarihinde gbrulmiyen bu rezoiet kor$1-stnda. lkinci Vezir Pertev P0$0 ile Kopdon-t Derya Piyole P0$0. Yenicerilere nas:hat etmek istemi$1erse de. mJzroklorla atlo›nndan O$OQI at!lmt$lordtr!.. 0 gun daho boz1 devlet odamlarma tecovuz ed ilmi$ ve Vezirler at ian ndon C$OQJ ottltp ayaklor ol›tJndo ezilirken. bu toorruzdon masun kolan tek adam: Sokullu Mehmed Pa.;;a olmu$1ur!..•

0 gOr. POdil?Ohl Topkopt Saray,•na sokm1yacok derecede kustohi0$00 Yeniceriler, bOh$i$ iCin nora Otlp direnirlerken; biitun bu i$1erin tertipcisi Sokullu. p0di$Oho:

«- Hi.inkarum! Bunlar mubarek lisam �~�e�r�i�f�i�n�u�z�d�e�n� virgO• lerin �i�~�i�t�m�e�y�i�n�c�e� miiteselli ormazlar. lnayet eylen, fitne def’ol• sun!» demiiji. Sadr6zamm, isHnodgahJ Yeniceri Ocag1 adma yopttgl bu teklife kor.$1, ikinci Selim’in sbzu $U olmu$tur:

11- iclerinde Turkee bilur vor lse gelsun �s�o�y�l�e�~�e�i�U�m�!� .. Bilmem. tarihimizde Yeniceri Ocog1 hakkmda bundan da›

ho veciz bir s6z s6ylenmi$ midir?!.. Derler ki: Sokullu Mehmb..:l Pa$a o derece buyuk(!) bir

odomd1r ki. bu buyukiOgQ(!) ile imparotorlugumuzda i.ic podi--90h devrinde sadrozamhk �y�a�p�m�1�~�t�1�r�!�.�.� i9te. yolon soyleyen to-

YALAN S0YLEYEN TAR[H UTANSlN I 41

rihin buyuklugunden bahsettigl ve tekrar ede ede maalesef bOZI kimselere kabul ettirdigi Sokullu'nun buyuklugu bOyle adi-IHn bayag1S1 tertiblerle elde olunmu~ bir buyLikluktOr! .. Nerede uorulmi.i$ti.ir, bir podi~ha iki defa cOIOs merosimi yapildiQI Ye Ycniceri Ocag1'na iki defa cuiOs bah$i$i veriidigi?! ..

Bu rezalet. Sokullu'nun gayretiytenl ikinci Selim'in culu-sunda gercekle$mi$ '>ie p6di$aha ragmen soltonot surmek, dev-let 1cinde devlet misali hokimiyyetini yuri.itmek isteyen Sokul-lu'nun $Ohsi ihtiraslan ugruna milvonlorca okco hebe olmu$, bahusus lmporotorlugumuzun o devrinde podi$ohm yolu k.esil-rnok suretiyle, misli g6rulmemi$ bir rezalet irtikab olunmu$tur!..

Sokullu Mehmed Pa$o. Yeniceri Ocogl'no doyonJp i$te bOyle tertiblerle mok.omm1 muhafozo etmi$ ve «bi..iyuk adam• (I!!) oluvermi$tir!..

Yalan soyleyen tarihe degil, gercek tarihin sesine kulak vermesini bilelim ve lupci..ili..ikle degil, okuyup oro$tlrmok su-retiyle gercege hurmetkor olohm!..

-- •*•--

KIBRIS'IN FETHiNE DOGRU ...

Yolan s6yleyen tarihin ditinde Sokullu Mehmed Pm~a· adl1 «cuce»ye mol ediliveren Klbns'tn fethi, Sultan ikinci Selim (San Selim) devrinin en muhim olaylonndon biridir.

Anadolu'nun tobii bir parcas1 alan K1bns, Milad1n yedincl asnndo Hozret-i Osman'1n (R.A.) hilofeti devrinde Musli..imon Araplar tarofmdon Bizans!Jior elinden ohntp horace boglanml$, bilahore Abbasi halifesi Harun-ur-Re9id, adoy1 islam i..ilkesine iltihaklo Muslumon idaresine girmesini temin etmi$ ve bu ho-rekete de. Bizonshlann horae vermekten kocmmolon sebeo olmu$tur.

Boy!ece isiO.m imporatorlugunun bir eyoleti ha!ine gelen K1bns. iki osra yck1n Muslumonlor elinde kal1p, Mi!adm onun-cu asnndo 8Jzonsl1larco geri almm19 ve o torihten itiboren adoya muhtelif H1ristiyan devletler hdkim olmU!;>Iardlr.

1424 y1hnda MemiOklor torafmdan zaptedilen ve y1lda dart bin duke altm1 vergi bdeyerek M1s1r'o tabi alan K1bns, on be-

48 VALAN S0YLEYEN TARIH UTANStN t

~inci osnn sonlonndo Venedik somurgeleri orosma katJ!rnl~. boylece K1bns'm MemiOkler'e tabi olmas1 hukuken son bulmo-smo ragmen. y1llik vergi muhtazamon odenmi!?, hatta Yovuz Sultan Seli1'11 Hon'm M1S1r'1 tethini mi.iteakip, oym vergi bu kE'(· re de lstanbul'a gbnderilmeye ba:;>lanml:;>tlr.

K bns seferiyle i!gili me:;>hur tetva, devrin un!U 9eyh011S-Ioml EbussuOd Efendi torafmdan verilmi~ ve :;>u iki mel;)rO se-bebe isti nod ettiril mis;tir: 1) islo miyyetin ilk devirleri nde M Os-luman Aroplar bt.: odoy1 fethetmi:;> olduklon icin islam aleminin b0$1nda onlora voris alan Muslumon - Turklerin, Krbns uze-.rinc'" tarihi hoklan vord1r. 2) K1bns'a hokim alan Venedikliler, den1z yo!Jarrnm emniyetine ve Turk gemicilerine tecavi.izle aro-doki sulhe rioyetsizlik etmektedirler. Tobii boyle bir vaziyette sefer acdmos1 hokh ve me$r0 o!dugu icin sulhun ihloli- mes'u-liyyeti Ti.i rkiye 'ye aid degildir.

B6z1 koynak:ara gore. ikinci Selim doha veliahd iken Klb-ns seferini tasorloml!? ve M1S1r Denerdannm b'ndigi geminin K1b

YALAN SOYLEVEN TARIH UTANSIN 1 41t

lot adam1(!!!) Skullu Mehmed Pa~a. Ktbns seferine bu yuzden muho:etet etmi~mi~! ..

Gercek odur ki, ikinci Selim, Sokullu'nun butun muhalefe-tlne ragmen, Turk topraklan aras:nda Ktbns gibi bir Venedik comurgesinin bulunmasma tahammul edemeyip odanm fethi IL'crinde tsrorla durmu~ ve pddi~ahm bu kat'i kcran ile Do-nonma-yt Humdyun 15 May1s 1570 Pazartesi gur.J K!bns safe-line ctkmt~ttr.

Sefer actlmodan evvel Divdn-1 Humdyun ikinc 1 TercGm'J 11 Mahmud Ago i

VALAN S0YLEYEN TARIH UTANSIN I

Temmuz gunu bo~laytp ktrk dokuz gun devam eden Lefko~e muhosarost ise. 9 Eylul Cumortesi gunu tamamlanarak Baf, limasor. Larnaka karereri tamamen hakimiyyetimiz altJna gir-mi~tir.

Lefko~e'nin fethini muteakip eskl TOrk an'onesine gore. fetih timsoli orarak Ayasofya kilisesi carnie tahvil edilmi~ ve '\5 Eylul gunu burada ilk Cumo namozs k1lmarak Sulton ikinci Selim odma hutbe okunmu~tur. Lefko~e'nin fethi ile lmpara~ torlugumuza yeni bir eyolet daha Have edilmi1;1 ve Muzaffer Pa-f?O ilk Ktbns Beylerbeyi olmu~tur.

Boylece inki~of eden Ktbns seferinde fethin ikm61i icin yalntz Mogosa kalesinin ele gecmesi kalmt~ ve odanm bu en mustahkem mevki'n'n muhasarasma 18 Ey!ul Pazartesi gilnu bo~lonml~>tlr. Cogrofi voziyeti dolaytstyle mukovemete pek el-veri~li olen ve o!lnomayocogt iddio edilen Mogosa'n:n muha-sarast. bu tarihten itibaren 1 Agustos 1571 Cor~ambo gunune dek tam on ay, on uc gun surmD$Se de, bu muddetin ilk sekiz ayt kt$ mevsimiy!e bcharda yopllan haztr!tk!ar dolaytsty!e ha-reketsiz gecn~i$ ve sova$ harekatt ancak iki bucuk ay kadar devam e:mi~tir.

Mogosa muhasoras·nm bo$!amosJyle birlikte. kale kuman-dona s~agorlino, i0$8 Stktn!tStna ugromomok gayesiy~e oho!i-den sekiz bin ki$iyi dt~anya Ctkarm·$ ve ordumuz eze!i insaniy-yet duygusu ile bu zavol!:lonn adantn muhtelif yer!erine dogt!-mostno musoare etmi~. Batt kaynok!onndo stk stk iddia olun-dugu 9ibi. borbar!tk (1!!) yoprp 6!durmemi$tir! ..

Lefko~e·n in fethin i muteo kip yapt !an teslim tekl ifi ni red~ deden Mogosa'daki mudafi!er, muhte!if torih!erdeki a!tt umuml hucumdan sonro mukavemet imkanr kolmadtgtnr gorup, 1 Agus-tos 1571 Car~omba gunu ka!eye beyaz bayrak cekerek canla-nyla mallartnt kurtarmak pe$\ne di.i$mu~!erdir.

Vapllan muzakere sonundo. aholiden isfeyenlerin. bu aro-da kumondan!ora ait on be~ binek otmtn Ti.irk gemileriy!e Gi-rid'e goti.iri.ilmesi korar!o;;ttrt!mt~. bun!ara mukabil. Ktbrrs kor~ sonlartnm Turk ticaret ve haec qemilerinden olmt$ olduk!an Magosa'doki e!!i esir Turk'un serbest brrakt!m~st to~aftmrzdan talep edi!ip, Venedikli!erce kabul o!unmu$tur.

Lola Mustafa Pa$a kumondasmdaki Orduy-r HumayCtn bu ~rtlara tamomtyle riayet edip, bi.itun mal ve servet!eriyle Gi-

YALAN SOYLEYEN TARIH UTANSJN I 5!

rid'o gidecek olanlann Tiirl< gemllerine yerle~melerine yordJm-CI olmu~. tecavuz ve hakarette bulunmamr!;itlr. Serdor Lola Mustafa Pm~a. mogiOblan Girid'e goturecek Turk gemilerinin seromet;nl temin icin kumandanlardan birini, bu gemilerin do-nli$une kodar rehine istemesi uzerine. Turk'un degil, Hac!, Ole-mmm barborllga olanca deh~etiyle meydana cakmJ$ ve Magosa'-dakl ell! esir Turk'un Venedikliler taraf1ndan 61duruldtigu go-ru lmu$tlir! ..

Bu olcokca tecavuz uzerine, Lela Mustafa Po$o'n:n emriy!e kale kumondanlonndon on ki$i derhal idem edilmi$. ma'sum Turk esirlerine vurulan kelepc-_e. kale Ba$kumondom Bragadl-no'yo takllml$, esir!erimize reva g6rulen i$k-ence aynen ba~kumandana totbik edi!mi$ ve kesik ba$1 bu!Un K1bns'do gunlerce IO$ h" edildi kten sonro ista nbul'o gonderil m'$. aynca a dada n CJk1p gitmek uzere Turk gemilerine bindiri'enlerin cumlesi esir il!lhoz edilerek butun mal!anna el konulmu$ ve y'lpllan kohbe-l1ge mukabil giri$ilen bu horeket, tabii b:.Jtun Hach alemlnde TL r k ·,m ba rba riJgJndan (!!!) bahse vesi :e ol mu$. Venediklilerin CSIT Turkler'i katletmeleri ise, medeni olemin(!!!) icraall soyll· m1$l1r' _ lbret!._

K 1 bns·,n fethi, 15 May1s 1570 tarih inden, 1 Ag ustos 1571 C,Jr$ombo gi.inune kadar bir sene. ikl ay, on yedi gun surmii$ ve lethi muteakip bir bucuk oy kador K1bns'do ~alan Lola Mus-tafa Po~o bu yeni eyaleti te~kil0t!andlfmJ$tlf.

1572 yJ!Jndan itibaren adoyo Turk gocu bo$!am~$. Karamon eyaletinden on b;nlerce voruk. K·bns'a gitmi$ ve adanm nufusu k1sa bir zamanda uc yuz oltmJ$ bine yukseliverm'$tir.

KJbns'Jn fethini boyle kJsaco inceledil}im'z bugun bilhosso ko ydedelim ki. to rih tekerrur ediyor: Dun K1brrs! korson yato~1 hall ne qetiren Vaned i I< I in in mel 'anet!erine ka f$1 haec ve tico-ret yollonnm selametini te'min gayesiyle Ktbns'a CJkan TUrk, bugUn de, Vunanhn1n cinayetlerine son vermek. adodtJki Mus-luman Ti.irk'un haklannJ korumok. sulh ve sukOnu hokim krl-mak uzere K1brts'a ova'< basm1s ve !;ianl1 ordu. bu vesileyle Turk'On asaletini dunyan1n gozleri onune bir doho seriver-mif?tir.

Cumle !;iUhedoyJ $Ukran. minnet ve rohmet!e anryor. K1bns gaazilerimize Sthhot ve 6fiyet niyaz ediyoruz.

--c*•--

52 VAL.AN SOYLEVEN TARIH UTANSIN I

•ME$'ALELER SAVA$1• KAHRAMANI 0ZOEMiROGLU OSMAN PA$A'NIN VEFATI

Torihimlze cMe~ aieler Sava~t» diye gecan me~hur meydan muharebesinin kohromom: Ozdemiroglu Osman Pa9a'dcr. Nls-y6no terkedilmi~ «gercek kahraman,Jardan biri alan Osmon Pa~a •. 1526 ytlmda Kahire'de dogrnu$tur. Yemen ve Habe9 futQ-hat!yle $6hret bulan Ozdemir Po$o'ntn og