MAGAZYN IZBY GOSPODARCZEJ GAZOWNICTWA

wrz

esie

ń 2

01

1

nr3 (31)

cena 14 zł (w tym 8% VAT)

Temat wydania:Temat wydania:

Rynek gazu – pierwsze otwarcie

POLSKA PREZYDENCJA W RADZIE UE KORZYSTNADLA GAZOWNICTWA

PGNiG SA staje siê koncernemmultienergetycznym

Rynek gazu – pierwsze otwarcie

POLSKA PREZYDENCJA W RADZIE UE KORZYSTNADLA GAZOWNICTWA

PGNiG SA staje siê koncernemmultienergetycznym

Rada Programowa

przewodnicz¹cy Mieczys³aw Men¿yñski,– wiceprezes PZITS

wiceprzewodnicz¹cyCezary Mróz – cz³onek zarz¹du Izby GospodarczejGazownictwa

cz³onkowie:

Maja Girycka– Górnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa Sp. z o.o.

W³odzimierz Kleniewski– Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA

Leszek £uczak– Wielkopolska Spó³ka GazownictwaSp. z o.o.

Bo¿ena Malaga-Wrona– Karpacka Spó³ka GazownictwaSp. z o.o.

Ma³gorzata Polkowska– Operator Gazoci¹gów Przesy³owychGAZ–SYSTEM S.A.

Andrzej SchoeneichIzba Gospodarcza Gazownictwa

Emilia Tomalska– Mazowiecka Spó³ka Gazownictwa Sp. z o.o.

Piotr Wojtasik– Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwa Sp. z o.o.

Katarzyna Wróblewicz – Pomorska Spó³ka Gazownictwa Sp. z o.o.

Joanna Zakrzewska– Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA

Wydawca: Izba Gospodarcza Gazownictwa01-224 Warszawa, ul. Kasprzaka 25tel. 22 631 08 46, 22 631 08 38faks 22 631 08 47e-mail: office@igg.plwww.igg.pl

Redaktor naczelny: Adam Cymertel. kom. 0 602 625 474e-mail: adam.cymer@gmail.com

Przygotowanie i opracowanie redakcyjneBARTGRAF00-549 Warszawa, ul. Piêkna 24/26tel. 22 625 55 48faks 22 621 14 55e-mail: bartgraf@bartgraf.com.pl

Projekt graficzny:Jolanta Krafft-PrzeŸdziecka

DTPEwa Ksiê¿opolska-BisiñskaEwa Wojtowicz-Topi³ko, Anna Zabrocka

Nak³ad 2700 egz.

Szanowni Czytelnicy,obserwuj¹c przebieg polskiej prezydencji w Radzie UE, trzeba przyznaæ, ¿e dok³adamy wielustarañ, by wype³niæ wytyczone wczeœniej priorytety.Liczba odbytych konferencji eksperckich i konsultacjipolitycznych, wypracowane ju¿ dokumenty (jak choæby mandat negocjacyjny UE–Azerbejd¿an–Turkmenistan do rozmów w sprawie budowy transkaspijskiej infrastruktury gazowej) wskazuj¹, ¿e poczynione zosta³y znaczne postêpy w budowaniu wspólnej polityki energetycznej UE i europejskiego bezpieczeñstwa.Tak¿e na niwie krajowej nie brak dowodów, ¿e kwestia bezpieczeñstwa energetycznego oraz rozwoju rynku energii i gazu zaczê³a byæ traktowana w ostatnim czasie z wiêksz¹ uwag¹. Wypracowane zosta³y wreszcie wieloletnieramy regulacyjne, maj¹ce na celu zapewnienie rozwoju sektora dystrybucji gazuw Polsce, ruszy³ program uwalniania gazu, czyli postawiono krok w kierunku liberalizacji rynku. Jak zapewnia Ministerstwo Gospodarki, zakoñczono prace nad ca³oœciowym pakietem regulacji prawnych dotycz¹cych rynku gazu – z nowym prawem gazowym i stosownymi rozporz¹dzeniami. Mo¿na by rzec – wiele postulatów naszego œrodowiska zdoby³o wreszcie status „przekazane dorealizacji”. Komercyjny rynek gazu równie¿ nie pró¿nuje. Olbrzymie inwestycje w rozwójinfrastruktury, znacz¹co wspierane z funduszy UE, zaczynaj¹ przynosiæ efekty. Po raz pierwszy w historii otworzyliœmy siê w wiêkszym stopniu na zachodnioeuropejski rynek gazu w Lasowie, a ostatnio tak¿e na po³udniu, poprzez gazoci¹g Polska–Czechy. Jeœli dodaæ, ¿e PGNiG SA w znowelizowanejstrategii do 2015 roku planuje staæ siê koncernem multienergetycznym na europejsk¹ skalê, perspektywy polskiego rynku gazu i energii zaczynaj¹ wygl¹daæ optymistycznie. Jest tylko jedna kwestia, która mo¿e ten optymizm zachwiaæ – niestabilna i ma³o przewidywalna polityka. W tocz¹cej siê w³aœnie kampanii wyborczej do parlamentu kwestie rynku gazu i energii nie pojawiaj¹ siê, a jeœli ju¿, to czêsto w krzywym zwierciadle, jak choæby problem gazu niekonwencjonalnego, na którym znaj¹ siê podobno kandydaci ze wszystkich partii. A tymczasem rozpoczête projekty legislacyjne wymagaj¹ kontynuacji po wyborach, czêsto (jak w przypadku programu uwalniania rynku gazu) – szybkich regulacji, bo UE ju¿ dawno upomina³a siê o zmianê modelu jego funkcjonowania. Konieczna jest do tego profesjonalna kadra w administracji rz¹dowej, ale i profesjonalni parlamentarzyœci, znaj¹cy i rozumiej¹cy realia orazpotrzeby sektora gazowniczego i energetycznego, sektorów o fundamentalnymznaczeniu dla rozwoju gospodarczego kraju. Jak wskazuje publikowana w naszym kwartalniku rubryka „Osobowoœæ”, poœwiêcona tym razem prof. Maciejowi Kaliskiemu, mamy œwietnych specjalistów, rozumiej¹cych rynek, regu³y legislacji i maj¹cych du¿e doœwiadczenie praktyczne. Tu¿ przed wyborami parlamentarnymi trzeba jasno powiedzieæ, ¿e bez g³osówoddanych na takie osobowoœci – a nie brakuje ich na listach wyborczych wieluugrupowañ – optymistyczne perspektywy dla sektora gazowniczego mog¹ okazaæ siê nie do spe³nienia. Zachêcaj¹c do lektury najnowszego numeru naszego kwartalnikapozostajê z powa¿aniem

Mieczys³aw Men¿yñskiprzewodnicz¹cy Rady Programowej „Przegl¹du Gazowniczego”

S p i s t r e œ c i

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 14

TEMAT WYDANIA8 Nowe wyzwania dla europejskiego sektora energii. Patrycja Niemczyk-Favaro, specjalista

w MSZ, analizuje zmiany na rynku gazu.10 Krajowy kontekst polskiej prezydencji. Adam Cymer omawia problemy rynku gazu

w Polsce w kontekœcie zmian na rynku europejskim.

NASZ WYWIAD12 W kierunku wspólnej polityki energetycznej. Rozmowa z Miko³ajem Dowgielewiczem,

sekretarzem stanu ds. europejskich w MSZ

PUBLICYSTYKA14 Rynek gazu ziemnego w Polsce – pierwsze otwarcie, Andrzej Schoeneich analizuje program

uwalniania gazu przedstawiony przez URE.16 Unijne wsparcie dla inwestycji sektora gazowniczego w Polsce omawiaj¹ Micha Szpila i Grzegorz Ga³ek.19 Polska prezydencja wypromowa³a gaz ziemny. Andrzej Schoeneich podsumowuje konferencjê IGG

w Juracie.20 Szerszy obszar uregulowañ w projekcie dyrektywy o efektywnoœci energetycznej. Zofia Grajwoda komentuje

projekt nowej dyrektywy unijnej.22 Poszukiwany gaz. I gazownicy. Sektor gazowniczy rozwija szkolnictwo zawodowe, wyrêczaj¹c resort edukacji.24 Nowy wieloletni model regulacji spó³ek gazownictwa. Podpisany ju¿ przez prezesa URE dokument komentuje

Adam Wêgrzyn.56 Gaz i wielka chemia (2) Adam Cymer kontynuuje cykl publikacji zwi¹zanych ze wspó³prac¹ firm WSCh

z gazownictwem.

LISTY DO REDAKCJI27 Izolacje – lepiej ju¿ by³o. Problemy zwi¹zane z ochron¹ antykorozyjn¹

w gazoci¹gach poruszy³y naszych czytelników – listy do redakcji

FOTOREPORTA¯30 Otwarcie gazoci¹gu Polska–Czechy. Relacjonuje Aneta Szczepañska

PGNIG SA32 Upstream i energetyka – dwa filary strategii GK PGNiG do 2015 r.

Ma³gorzata Olczyk omawia zaktualizowan¹ strategiê Grupy Kapita³owej.

GRUPA KAPITA£OWA PGNIG SA34 Efektywna komunikacja dziêki telefonii IP. Ewa Kruszelnicka omawia

nowoczesne rozwi¹zania telekomunikacyjne w DSG.36 £¹cznoœæ bezprzewodowa – radiotelefony. Jacek Dêbski opisuje flotê radiotelefoniczn¹ w GSG.38 Pierwszy w KSG pomiar ultradŸwiêkiem. Krzysztof Wiœniewski prezentuje nowo otwart¹ stacjê pomiarow¹

w Sworzycach.40 Centralna ksiêgowoœæ. Joanna Kajszczak-Kamiñska oraz Julita Rudolf przedstawiaj¹ nowe rozwi¹zanie

organizacyjne w MSG – Oddzia³ Obs³ugi Ksiêgowej.42 Fundusze unijne na rozwój systemu dystrybucyjnego. O funduszach wspieraj¹cych PSG pisze Tomasz Roman.44 Unijne wsparcie dla WSG omawia Leszek £uczak.

GAZ–SYSTEM S.A.46 Inwestycje powi¹zane z realizacj¹ korytarza infrastrukturalnego Pó³noc–Po³udnie prezentuj¹ Rafa³ Wittmann,

Pawe³ Sêk i Adam Marzecki.

OSOBOWOŒÆ48 Wiedza rodzi nadziejê. Adam Cymer kreœli sylwetkê prof. dr. Macieja Kaliskiego.

TECHNOLOGIA 50 Podziemny magazyn gazu „Kosakowo”. Rafa³ Mrzyg³ód omawia innowacyjn¹ technologiê zastosowan¹

w PMG Kosakowo, s³u¿¹c¹ ochronie œrodowiska.54 Polityczny gaz ³upkowy. Henryk Piekut udowadnia, ¿e poszukiwania gazu ³upkowego nie zaszkodz¹ œrodowisku.

SPORT 59 Tenis w stolicy polskiej prezydencji. Sandomierski turniej pi³ki siatkowej

Na ok³adce – osuszalnia gazu w Maækowicach. Zdjêcie z archiwum GAZ–SYSTEM S.A.

30

12

Minê³y wakacje, ale trudno nazwaæ jeczasem wypoczynku, bowiem okres letniobfitowa³ w wiele istotnych wydarzeñ dlabran¿y, poniewa¿ intensywnie pracowa³ par-lament i polski rz¹d.

28 lipca 2011 r. Izba Gospodarcza Gazo-wnictwa wraz z Kancelari¹ Prawn¹ Wierciñ-ski, Kwiecinski, Baehr zorganizowa³a dlaPGNiG SA, operatorów systemu dystrybu-cyjnego i oddzia³ów obrotu gazem warsztatyszkoleniowe pt. �Instrukcja ruchu i eksploa-tacji sieci dystrybucyjnych i przesy³owych�.W warsztatach wziê³o udzia³ ok. 30 osób.

W okresie od 31 sierpnia do 2 wrze�nia2011 r. tradycyjnie w Juracie odby³a siê miê-dzynarodowa konferencja pt. �Czy polskaprezydencja pomo¿e w rozwoju gazowni-ctwa?�. W konferencji udzia³ wziê³o wieluwybitnych go�ci. Swoj¹ obecno�ci¹ u�wiet-ni³ obrady m.in. prof. Maciej Kaliski, podse-kretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki,wyg³aszaj¹c referat na temat perspektywrozwoju polskiego rynku gazu ziemnego.Nasze zaproszenie przyj¹³ równie¿ przed-stawiciel wêgierskiego Ministerstwa Rozwo-ju Regionalnego, Pál Ságvári, który � wrazz Gaborem Molnarem z Hungarian Gas As-sociation � przedstawi³ g³ówne osi¹gniêciawêgierskiej prezydencji w zakresie politykienergetycznej. Priorytety polskiej prezyden-cji zaprezentowa³ za� Artur Lorkowski,przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagrani-cznych. W konferencji tradycyjnie udzia³wziêli równie¿ Maria Belova, ekspert rosyj-ski, oraz Andreas Potetzki, przedstawicielE.ON Ruhrgas AG. Relacja z obrad konfe-rencji znajduje siê na str. 19 i 58.

22�23 wrze�nia br. odby³a siê w Krakowie� organizowana przez Akademiê Górniczo--Hutnicz¹ i Izbê Gospodarcz¹ Gazownictwa� konferencja pt. �Gaz ziemny paliwem przy-sz³o�ci w pojazdach�. Celem konferencji by-³o przede wszystkim pog³êbienie wiedzy w za-kresie najnowszych rozwi¹zañ technicznychstosowanych w przoduj¹cych w rozwoju tech-nologii CNG/NGV krajach oraz omówieniekluczowych uwarunkowañ rynkowych, organi-zacyjnych, prawnych i innych, wp³ywaj¹cychna efektywno�æ procesu substytucji paliw.W konferencji wziê³o udzia³ ok. 115 osób,w tym przedstawiciele samorz¹dów terytorial-nych i zak³adów komunalnych i producentów�rodków transportu CNG.

W trzecim kwartale 2011 r. Izba Gospo-darcza Gazownictwa dzia³a³a równolegle ró-wnie¿ na innych polach. 1 sierpnia 2011 r.zg³osi³a do Ministerstwa Gospodarki uwagi(na podstawie opinii firm cz³onkowskich) do

Z ¿ycia Izby Gazownictwa

AgnieszkaRudzka

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 5

projektu rozporz¹dzenia ministra gospodar-ki w sprawie zakresu i warunków dozoru tech-nicznego nad gazoci¹gami. Prace nad pro-jektem ww. rozporz¹dzenia s¹ w dalszymci¹gu w toku.

Przedstawiciele IGG aktywnie uczestni-czyli tak¿e w posiedzeniach Komisji Gos-podarki w sprawie rz¹dowego projektu usta-wy o zmianie ustawy o zapasach ropy nafto-wej, produktów naftowych i gazu ziemnegooraz zasadach postêpowania w sytuacjachzagro¿enia bezpieczeñstwa paliwowegopañstwa i zak³óceñ na rynku naftowym orazo zmianie ustawy �Prawo energetyczne��, re-prezentuj¹c stanowisko bran¿y gazowniczej.

W trzecim kwartale 2011 r. zakoñczy³ysiê równie¿ prace prowadzone we wspó³-pracy z Urzêdem Regulacji Energetykiw zakresie przygotowania WieloletniegoModelu Regulacji Spó³ek Gazownictwa.W drugiej po³owie sierpnia 2011 r. Izba Gos-podarcza Gazownictwa przekaza³a do UREorygina³y uchwa³ zarz¹dów i rad nadzor-czych wszystkich sze�ciu spó³ek gazowni-ctwa, przyjmuj¹ce wspomniany dokument.Wieloletni Model Regulacji Spó³ek Gazowni-ctwa zosta³ w zwi¹zku z tym ostatecznieprzyjêty przez Urz¹d Regulacji Energetykii ju¿ obowi¹zuje.

W miesi¹cach letnich kontynuowane by-³y równie¿ prace dotycz¹ce przygotowania�Studium rozwoju systemów elektroe-nergetycznego oraz gazowego Polskiw �rednim i d³ugim okresie�. Celem stu-dium jest analiza potencjalnych mo¿liwo�cii systemowych uwarunkowañ rozwoju ener-getyki gazowej w Polsce i wskazanie nie-zbêdnych propozycji zmian w �Polityceenergetycznej Polski do 2035 roku�.

Obecnie trwaj¹ prace nad bud¿etem UniiEuropejskiej na kolejny okres programowa-nia. W zwi¹zku z tym � maj¹c nadziejê napozyskanie przez firmy gazownicze kolej-nych unijnych �rodków pomocowych narozwój rynku gazu � Izba Gospodarcza Ga-zownictwa w drugiej po³owie lipca skierowa-³a do firm cz³onkowskich � jako potencjal-nych beneficjentów dotacji z funduszy struk-turalnych UE � komunikat nr 10/2011 z za-pytaniem o ewentualne inwestycje, zw³asz-cza z zakresu budowy i przebudowy siecidystrybucyjnych gazu ziemnego. Mog³ybyone staæ siê projektami realizowanymi w la-tach 2014�2020, finansowanymi ze �rod-ków unijnych. Zestawienie przes³anych pro-pozycji zadañ inwestycyjnych ca³ej bran¿yIGG przeka¿e do Ministerstwa Rozwoju Re-gionalnego oraz do wiadomo�ci Minister-

stwa Gospodarki i Instytutu Nafty i Gazu.Zestawienie ma byæ wa¿nym argumentemw negocjacjach nad zapewnieniem �rodkówunijnych na lata 2014�2020 oraz sposobemich podzia³u, z uwzglêdnieniem niezbêdne-go rozwoju rynku gazu ziemnego.

5 wrze�nia br. w siedzibie Izby Gospodar-czej Gazownictwa odby³o siê posiedzenieZespo³u ds. Wspó³pracy Bran¿ Gazowniczeji Chemicznej. Podczas spotkania zaprezen-towano strategiê rozwojow¹ PGNiG SA do2015 r. w aspekcie otwierania siê rynku gazuziemnego oraz wspó³pracy z wielk¹ syntez¹chemiczn¹. W spotkaniu wzi¹³ udzia³ AdamLeszkiewicz, wiceminister skarbu pañstwa,oraz przedstawiciele Ministerstwa Gospodar-ki, którzy wspólnie z przedstawicielami IGGoraz Polskiej Izby Przemys³u Chemicznego(PIPC) uznali konieczno�æ jak najszybszejzmiany tzw. rozporz¹dzenia taryfowego.

We wrze�niu i pa�dzierniku br. Izba Gos-podarcza Gazownictwa wspólnie z Gdañ-sk¹ Fundacj¹ Kszta³cenia Mened¿erówzoorganizowa³y dla absolwentów studiówMBA specjaln¹ edycjê Studium Mene-d¿erskiego TOP MENAD¯ER dla Wy¿szejKadry Zarz¹dzaj¹cej.

Realizuj¹c postanowienia Walnego Zgro-madzenia Cz³onków IGG z 29 marca br.,dla wszystkich prezesów firm cz³onkow-skich zrzeszonych w IGG zaplanowanospotkanie z Zarz¹dem i Komisj¹ Rewizyj-n¹ Izby Gospodarczej Gazownictwa,które odbêdzie siê hotelu Ossa k. Rawy Ma-zowieckiej 6�7 pa�dziernika 2011 r. Celemspotkania jest omówienie w gronie firm zrze-szonych w IGG problematycznych, ¿ywot-nych dla funkcjonowania firm cz³onkowskichkwestii dotycz¹cych dalszego rozwoju tychfirm w warunkach uczciwej konkurencji.

Przypominamy równie¿, ¿e Zarz¹d IzbyGospodarczej Gazownictwa, maj¹c na uwa-dze sukcesy poprzednich edycji, prowadziprzygotowania do organizacji III KongresuPolskiego Przemys³u Gazowniczego, któ-ry odbêdzie siê 18�20 kwietnia 2012 r.w hotelu Ossa k. Rawy Mazowieckiej. Mottemprzewodnim spotkania planujemy uczyniæhas³o: �Nowe wyzwania � bran¿a gazowni-cza sektorem multienergetycznym�.

6

WYDARZENIA

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

! 4.07. 2011 Prezydent Hanna Gronkiewicz-Waltz i W³o-dzimierz Kurnik, rektor Politechniki Warszawskiej, podpisalideklaracje dotycz¹ce przyst¹pienia Warszawy i PolitechnikiWarszawskiej do Regionalnego Klastra E-Mobilnoœci „War-szawski Klaster E-Mobil”. Inicjatywa powo³ania klastra sku-piaj¹cego – zgodnie ze sprawdzonymi wzorcami unijnymi –œrodowiska administracji publicznej, nauki i biznesu, wysz³az Politechniki Warszawskiej, przy wsparciu Ministerstwa Gos-podarki, zosta³a podchwycona w warszawskim ratuszui w rozmowach z instytucjami zainteresowanymi wspólnymdzia³aniem na rzecz nowoczesnego transportu w aglomeracjiwarszawskiej. Dlatego klaster „E-Mobil” skupia wielu wartoœ-ciowych partnerów, m.in. PGNiG SA, ENEA S.A. i Fiat AutoPoland.

! 28.07.2011 PGNiG SA otworzy³o rozbudowany maga-zyn gazu Strachocina. Rozbudowa magazynu trwa³a dwa la-ta. Jej celem by³o znaczne zwiêkszenie pojemnoœci czynnej ze150 do 330 mln m3. Inwestycja, której ca³kowity koszt wy-niós³ ponad 550 mln z³, otrzyma³a dofinansowanie UE w wy-sokoœci 53,2 mln z³.

! 23.08.2011 PGNiG SA naby³o 24 591 544 akcje sta-nowi¹ce ponad 99,8% akcji Vattenfall Heat Poland SA (VHP).Zakup sto³ecznych elektrociep³owni jest dla PGNiG kolejnym,po projekcie w Stalowej Woli, etapem rozwoju PGNiG jakokoncernu multienergetycznego. Cena nabycia na dzieñ pod-pisania umowy wynosi oko³o 2,96 mld PLN, co odpowiadawartoœci przedsiêbiorstwa na poziomie oko³o 3,5 mld PLN.Cena nabycia jest indeksowana, odzwierciedlaj¹c koszt pie-ni¹dza w czasie. Wysokoœæ ostatecznej ceny nabycia bêdziezale¿na od daty zamkniêcia transakcji. Inwestycja zostaniew ca³oœci sfinansowana z programu obligacji PGNiG.

! 31.08.2011 Prezes Urzêdu Regulacji Energetyki (URE)zatwierdzi³ Instrukcjê Ruchu i Ekspolatacji Sieci Przesy³owej(IRiESP) Polskiego Odcinka Systemu Gazoci¹gów Tranzyto-wych Jama³–Europa. – Dzisiejsza decyzja prezesa URE po-zwoli nam w praktyce pe³niæ rolê operatora polskiego odcin-ka gazoci¹gu jamalskiego i jednoczeœnie wype³niæ oczekiwa-nia Komisji Europejskiej w zakresie zapewnienia przejrzyste-go dostêpu do wolnych mocy przesy³owych na tym gazoci¹-gu dla wszystkich zainteresowanych uczestników rynku. Do-stêp do polskiego odcinka gazoci¹gu jamalskiego oraz mo¿li-woœæ wirtualnego rewersu s¹ elementami budowania konku-rencyjnego rynku gazu – powiedzia³ Jan Chadam, prezes za-rz¹du GAZ–SYSTEM S.A.

! 4.09.2011 W Katowicach, z inicjatywy Regionalnej IzbyGospodarczej, sektor gazowy i wêglowy wspólnie debatowa³y nadbezpieczeñstwem energetycznym Europy i Polski. Przedstawicieleobu sektorów zgodnie wyra¿ali niepokój, ¿e Polsce grozi za³ama-nie systemu energetycznego z powodu niedoboru mocy. Górni-ctwo jednak nie ma mo¿liwoœci zwiêkszenia wydobycia, a gazo-wnictwo nie mo¿e inwestowaæ na wiêksz¹ skalê, bo system taryfo-wania na to nie pozwala. Strony zgadza³y siê, ¿e górnictwo wci¹¿jeszcze pozostanie wa¿nym elementem polskiej gospodarki, ale

Z inicjatywy BSiPG GAZOPROEJKT SA na rok akademicki2011/2012 zosta³o zaplanowane przez Wydzia³ In¿ynieriiŒrodowiska oraz Centrum Kszta³cenia Ustawicznego Polite-chniki Wroc³awskiej uruchomienie pionierskiego kierunkustudiów podyplomowych skierowanych do bran¿y gazowni-czej. Program studiów to „Wspó³czesne zagadnienia projek-towania, budowy i eksploatacji systemów gazoci¹gowych”.Studia bêd¹ szans¹ do konfrontacji teorii z praktyk¹, dziêkipo³¹czeniu w ramach jednego kursu wiedzy i doœwiadczeniawyk³adowców akademickich oraz specjalistów z zakresu ga-zownictwa, którzy na co dzieñ zajmuj¹ siê projektowaniem,budow¹ i eksploatacj¹ gazoci¹gów. Ze strony uczelni bêd¹to doœwiadczeni pracownicy Politechniki Wroc³awskiej, In-stytutu Nafty i Gazu, Politechniki Œl¹skiej oraz UniwersytetuWroc³awskiego. Natomiast specjalistów z bran¿y gazowni-czej reprezentowaæ bêd¹ praktycy, m.in. z nastêpuj¹cychfirm: BSiPG GAZOPROJEKT SA, GAZ–SYSTEM S.A., SGTEuRoPol GAZ s.a. oraz Wielkopolska Spó³ka Gazownictwa.Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do odwiedzeniastron www.cku.prw.wroc.pl i www.gazoprojekt.pl lub prosi-my o bezpoœredni kontakt z kierownikiem studiów,dr. hab. in¿. Paw³em Malinowskim, pod adresem:e-mail: pawel.malinowski@pwr.wroc.pl

Do Izby Gospodarczej Gazownictwa w III kwartale2011 r. przyst¹pi³y nastêpuj¹ce firmy:

1. Przedsiêbiorstwo ALMAK Sp. z o.o. z siedzib¹ weWroc³awiu przy ul. Bocznej 4. Firma zatrudnia oko³o15 osób. Prowadzi roboty w zakresie instalacji gazowych,budowy i remontu ruroci¹gów przesy³owych i stacji gazo-wych (www.almak.wroclaw.pl);

2. „Gaz media” sp. z o.o. z siedzib¹ w Wo³ominie przyul. Pi³sudskiego 2. Firma zatrudnia ok. 60 osób, zajmujesiê wykonywaniem projektów, budow¹ sieci i instalacji ga-zowych, prowadzi prace na czynnej sieci gazowej(www.gazmedia.pl);

3. HAM Polska Sp. z o.o. z siedzib¹ w Zabrzu przy ul. Pys-kowickiej 3. Firma zatrudnia do 50 osób, zajmuje siê dys-trybucj¹ i obrotem gazem LNG, gazem ziemnym, prowa-dzi monta¿ urz¹dzeñ regazyfikacji LNG oraz urz¹dzeñ dodystrybucji gazu ziemnego (www.Inghampolska.pl);

4. AVK ARMADAN sp. z o.o. z siedzib¹ w Pniewach przyul. Jakubowskiej 1. Firma zatrudnia 21 osób i prowadzisprzeda¿ na terenie Polski armatury do sieci gazowych,produkcji AVK (www.avk.com.pl).

5. Gas Efficiency Controls sp. z o.o. z siedzib¹ we Wroc-³awiu przy ul. Ruskiej 22. Firma zatrudnia 11 osób. Pro-wadzi dzia³alnoœæ w zakresie budowy stacji gazu i biogazu,zbiorników ciœnieniowych, nawanialni gazu i serwisu.

6. ATW Doradztwo Biznesowe sp. z o.o. z siedzib¹ w Ru-dzie Œl¹skiej przy ul. Mieszka I 4. Firma zatrudnia 4 oso-by. W zakresie dzia³alnoœci firmy znajduj¹ siê analizyekonomiczne, feasibility study, biznesplany, programy re-strukturyzacyjne, strategie dzia³ania, analizy organizacyj-ne, badania marketingowe, strategie i plany marketingo-we, wyceny firm, fuzje i zakup/sprzeda¿ firm, due dilligence,monta¿e finansowe, szkolenia pracowników itd.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 7

przysz³oœæ nale¿eæ bêdzie jednak do gazu i polski miks paliwowybêdzie siê musia³ zmieniæ.

! 6.09.2011 Ko³o Wyborga, w pobli¿u granicy z Finlan-di¹, rozpoczê³a siê we wtorek operacja nape³niania gazemGazoci¹gu Pó³nocnego (Nord Stream). Kurek odkrêci³ W³adi-mir Putin, premier Federacji Rosyjskiej.

! 7.09.2011 Komisja Europejska proponuje, aby krajeUE po³¹czy³y si³y i wspólnie negocjowa³y z dostawcami miê-dzynarodowe porozumienia dotycz¹ce dostaw energii. Po-zwoli to zapewniæ bezpieczne dostawy po konkurencyjnychcenach. Metody zabezpieczenia dostaw to miêdzy innymi:zwiêkszenie przejrzystoœci (kraje UE powinny wymieniaæ siêinformacjami na temat zawieranych przez siebie umów miê-dzynarodowych dotycz¹cych energii), uspójnienie podejœciado krajów partnerskich i sformu³owanie wspólnego stanowis-ka na forum organizacji miêdzynarodowych, budowaniewszechstronnych partnerstw w dziedzinie energii z najwa¿-niejszymi krajami partnerskimi. W zwi¹zku z tym – zgodniez za³o¿eniami nowej strategii – UE bêdzie wspólnie negocjo-waæ z dostawcami, co da jej krajom cz³onkowskim lepsz¹ po-zycjê negocjacyjn¹ na rynkach miêdzynarodowych, ni¿ gdy-by dzia³a³y w pojedynkê.

12.09.2011 GAZ–SYSTEM S.A. zosta³ wyró¿niony tytu³emInwestora Roku Europy Œrodkowo-Wschodniej podczas IV Fo-rum Inwestycyjnego w Tarnowie. Wyró¿nienie zosta³o przy-znane za realizacjê projektów inwestycyjnych zapewniaj¹-cych bezpieczeñstwo energetyczne kraju, w tym budowê ga-zoportu, po³¹czeñ transgranicznych, nowych sieci gazowych,a w efekcie budowê tzw. korytarza Pó³noc–Po³udnie, zape-wniaj¹cego integracjê europejskiej sieci przesy³owej.

! 14.09.2011 Parlament Europejski przyj¹³ unijne rozpo-rz¹dzenie w sprawie integralnoœci i przejrzystoœci rynku ener-gii (REMIT). Nowe przepisy maj¹ na celu zapobieganie nadu¿y-ciom w hurtowym handlu energi¹.

! 15.09.2011 – Od 15 listopada do koñca roku bêdziemo¿na sk³adaæ wnioski na wykorzystanie 35 proc. mocy rega-zyfikacyjnych terminalu LNG – poinformowa³ Zbigniew Rap-ciak, prezes Polskiego LNG. 65 proc. zakontraktowa³o wczeœ-niej Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo.

! 20.09.2011 NajpóŸniej w pocz¹tkach przysz³ego rokuw nale¿¹cej do Kompanii Wêglowej (KW) kopalni Brzeszczeruszy pilota¿owa instalacja do spalania niskostê¿onego meta-nu. Firma zamierza wspó³pracowaæ w tej sprawie z InstytutemIn¿ynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk. Gdy trudnejest klasyczne, p³omieniowe spalanie metanu, mo¿liwe jest –jak wskazuj¹ naukowcy – zastosowanie innych rozwi¹zañ. Ta-k¹ metod¹ jest opracowana w gliwickim instytucie PAN tech-nologia „rewersyjnego spalania niskostê¿onego metanu”.Dziêki temu osi¹gane s¹ korzyœci energetyczne, a jednoczeœ-nie nastêpuje utylizacja tego gazu z kopalnianej wentylacji.Wiêkszoœæ metanu z kopalñ jest wyprowadzana do atmosfe-ry drog¹ wentylacyjn¹, szkodz¹c klimatowi, bo potencja³cieplarniany metanu jest 21-krotnie wiêkszy ni¿ dwutlenkuwêgla.

! 22.09.2011 Spó³ka KRI Marketing and Trading, dzia³a-j¹ca pod mark¹ DUON, od kilku dni przeprowadza pierwszepróbne dostawy gazu nowo otwartym po³¹czeniem gazowymw Cieszynie. Jest, jak do tej pory, jedyn¹ spó³k¹ korzystaj¹c¹z tego po³¹czenia transgranicznego systemów gazowniczychPolski i Czech.

! 23.09.2011 W Jaros³awiu odby³a siê uroczystoœæ ot-warcia zmodernizowanej T³oczni Gazu. T³ocznia Gazu Jaro-s³aw II to jeden z wa¿niejszych obiektów w polskim systemieprzesy³owym. T³ocznia przeznaczona jest do sprê¿ania gazuimportowanego, przesy³anego z Ukrainy poprzez wêze³ Droz-dowicze–Hermanowice oraz ze z³ó¿ krajowych zlokalizowa-nych w rejonie Jaros³aw–Przemyœl.

22.09.2011 Ministerstwo Gospodarki przygotowa³onowe prawo energetyczne, gazowe i dotycz¹ce OZE.– Projekty tych regulacji s¹ ju¿ gotowe, na etapie uzgo-

dnieñ wewn¹trzresortowych. Jestem przekonany, ¿e dokoñca wrzeœnia projekty pojawi¹ siê na stronie interneto-wej Ministerstwa Gospodarki i zostan¹ poddane konsulta-cjom miêdzyresortowym i spo³ecznym – poinformowa³w Katowicach Maciej Kaliski, wiceminister gospodarki.

GAZ–SYSTEM S.A. pozyskuje finansowanie

Wpisuj¹c siê w europejskie priorytety rozwoju infra-struktury GAZ–SYSTEM S.A. pozyskuje finansowanie zeœrodków UE, w tym m.in. funduszy Programu Operacyj-nego „Infrastruktura i Œrodowisko”, European EnergyProgramme for Recovery (EEPR), TEN-E (Trans-European Networks – Energy) czy Programu Operacyj-nego „Innowacyjna Gospodarka”.

GAZ–SYSTEM S.A.

782 mln PLN (POIiŒ) 300 mln PLN (EEPR)

rozbudowa krajowej Baltic Pipe, Lasów,

sieci gazoci¹gów Cieszyn

Polskie LNG S.A.

456 mln PLN (POIiŒ) 220 mln PLN (EEPR)

Terminal LNG

SUMA 1,76 mld PLN

1,24 mld PLN (POIiŒ) 0,52 mld PLN (EEPR)

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 18

TEMAT WYDANIA

Nowe wyzwaniadla europejskiego sektora energii

KAZUS NIEMIECKIEGO PHASING-OUT

Awaria elektrowni j¹drowej w Fukuszimie w Japonii spo-wodowa³a rozpoczêcie, a w³aœciwie przyspieszenie, szerszejdebaty dotycz¹cej miejsca energii j¹drowej w koszykach energetycznych pañstw cz³onkowskich UE oraz swobody w kszta³towaniu tych koszyków w czasie obowi¹zywaniaTraktatu z Lizbony.

Z jednej strony, znakomita wiêkszoœæ pañstw cz³onkow-skich w pe³ni racjonalnie nie wycofuje siê ze swoich progra-mów j¹drowych, a z drugiej – W³ochy podjê³y decyzjê o nierozwijaniu energetyki j¹drowej, a Niemcy o stopniowejz niej rezygnacji.

Pañstwa cz³onkowskie UE maj¹ swobodê w kszta³towaniuswoich koszyków energetycznych, nie nale¿y jednak zapo-minaæ, i¿ w wyniku integracji europejskiej rynki uleg³y po³¹-czeniu, systemy energetyczne s¹ powi¹zane i decyzja o wy-cofaniu z koszyka energetycznego jednego pañstwa 8GWnie pozostaje bez wp³ywu na pozosta³ych uczestników ryn-ku. Nie pozostaje równie¿ obojêtna dla polityki energety-cznej UE, kszta³tu rynku czy np. ceny uprawnieñ do emisji CO2.Jest to nieodwracalnie system naczyñ po³¹czonych.

Oczywiœcie, te utracone gigawaty musz¹ zostaæ jak najpil-niej odtworzone. Niemiecki rz¹d, podejmuj¹c decyzjê o re-zygnacji z energii j¹drowej, zrobi³ to pod naciskiem opiniipublicznej i organizacji ekologicznych, nie wydaje siê wiêcprawdopodobne, by pod czujnym okiem konsumenta nie-

mieckiego próbowano „³ataæ koszyk” energi¹ nuklearn¹ importowan¹ z innych pañstw cz³onkowskich czy nawet spo-za UE. Oficjalnie niemiecki rz¹d zapowiada chêæ ³atania tejdziury energi¹ odnawialn¹. Prawdopodobne jest tak¿e, ¿e w krótkim i œrednim terminie przynajmniej czêœæ utraconychŸróde³ j¹drowych zostanie zast¹piona energi¹ z gazu i wêg-la. Zarówno pierwsze, jak i drugie rozwi¹zanie ma dla nasze-go zachodniego s¹siada du¿e wady. Zwiêkszenie produkcjienergii elektrycznej z gazu mo¿e doprowadziæ do zwiêksze-nia koniecznoœci jego importu (g³ówne Ÿród³a s¹ poza UE), z kolei energia elektryczna produkowana z wêgla przedawari¹ w Fukuszimie nie cieszy³a siê najlepsz¹ opini¹. Byæ mo¿e, ostatnie wydarzenia pozwol¹ przywróciæ jej dobreimiê.

CO NA TO SYSTEM?

Polityczna decyzja pojedynczego pañstwa cz³onkow-skiego o drastycznej zmianie swojego energy-mix w sy-tuacji funkcjonowania po³¹czonych systemów stwarzadu¿e problemy dla sieci. Przyspieszony rozwój RES w Niemczech bêdzie mia³ wp³yw na europejski system elektroenergetyczny, wiele sieci s¹siaduj¹cych bêdzie mu-sia³o borykaæ siê z problemem nowych, nieprzewidywal-nych przep³ywów (tzw. loop-flows), generowanych napó³nocy Niemiec. Ju¿ obecnie tzw. przep³ywy ko³owe s¹olbrzymim obci¹¿eniem dla polskiej sieci przesy³owej. Po-nadto, tak olbrzymia iloœæ energii z RES wymaga równie¿stabilnego back-up w postaci stabilnych Ÿróde³ gazowychlub wêglowych.

ILE TO BÊDZIE KOSZTOWAÆ I KTO POWINIEN ZA TO ZAP£ACIÆ

Niew¹tpliwie niemiecka decyzja wp³ynie na ceny emisji CO2.Ale to, oczywiœcie, nie wszystko. Niemcy bêd¹ musia³yponieœæ koszty przestawienia siê z energetyki j¹drowej naodnawialn¹ (z pomostowymi rozwi¹zaniami w postaci

Patrycja Niemczyk-Favaro

Polityczna decyzja pojedynczego pañstwacz³onkowskiego o drastycznej zmianieswojego energy-mix w sytuacji funkcjonowania po³¹czonych systemówenergetycznych nie pozostaje bez wp³ywu na pozosta³ych uczestnikówrynku, zw³aszcza s¹siadów.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 9

technologii gazowych i wêglowych), w tym koszty rozwojusieci.

Wed³ug wstêpnych szacunków, w pierwszej fazie, czyli do2022 r., niemiecki sektor energetyczny wymagaæ bêdzie inwestycji oko³o 200–250 mld EUR (g³ównie w OZE, elektro-wnie gazowe i niskoemisyjne wêglowe). Ponadto, odbiorcykoñcowi bêd¹ musieli liczyæ siê ze wzrostem cen pr¹du.

Problemem dla realizacji ambitnych niemieckich za³o¿eñs¹ równie¿ kwestie techniczne. Zgodnie z istniej¹cymi plana-mi, dla zape³nienia luki w poda¿y pr¹du niezbêdna bêdziebudowa nowych instalacji wiatrowych o ³¹cznej mocy od 7 do 10 000 MW. Problemem bêd¹ te¿ zaleg³oœci w rozbu-dowie sieci przesy³owych pr¹du na osi pó³noc–po³udnie (potrzeba dodatkowych 3,6 tys. km sieci).

Obecnie KE finalizuje prace nad pakietem infrastruktural-nym (ma zostaæ opublikowany pod koniec paŸdziernika),który okreœli m.in. zasady dofinansowania z bud¿etu unijne-go inwestycji infrastrukturalnych. Dofinansowaniem w za-miarze KE maj¹ zostaæ objête tzw. projekty wspólnego euro-pejskiego interesu. W ramach nowego Connectivity Fund naten cel zostanie zarezerwowanych ponad 9 mld EUR. �le bysiê sta³o, gdyby te fundusze zamiast finansowaæ prioryteto-we inwestycje zwiêkszaj¹ce bezpieczeñstwo dostaw UE,których rynek nie jest w stanie sam sfinansowaæ, przezna-czono na finansowanie skutków suwerennej i samodzielnejdecyzji rz¹du niemieckiego, de facto inwestycji czysto rynko-wych (przecie¿ w Niemczech jest popyt na zast¹pienie ener-gii ze Ÿróde³ j¹drowych energi¹ odnawialn¹ i konsument nie-miecki chce za to zap³aciæ, wiêc inwestycja jest rynkowo op³acalna i nie wymaga w³aœciwie publicznego finansowa-nia). By³oby nieetyczne, gdyby za t¹ kosztown¹ i nowatorsk¹decyzjê p³aciæ mieli podatnicy polscy, czescy czy wêgierscy,zw³aszcza ¿e niemiecki rz¹d planuje z technologii RES uczy-niæ ko³o zamachowe niemieckiej gospodarki. Traktat Lizboñ-ski gwarantuje pañstwom cz³onkowskim swobodê w decy-dowaniu o w³asnym energy-mix, jednak ka¿de pañstwo,które takie suwerenne i niezale¿ne decyzje podejmuje, niemo¿e oczekiwaæ, i¿ czasem ryzykowne i bardzo kosztownerozwi¹zania bêd¹ finansowane przez s¹siadów.

Kazus suwerennej decyzji niemieckiego rz¹du jest dosko-na³ym studium przypadku dla nowego energy-mix dla Euro-py. Wydarzenia te pokaza³y – z jednej strony – jak wa¿najest zarówno w UE, jak i w ka¿dej wspólnocie, koordynacjai odpowiedni mechanizm informacyjny, a z drugiej –niemiecka decyzja pokazuje absolutn¹ suwerennoœæ pañstwcz³onkowskich w wyborze swojego energy-mix i sposobuwytwarzania energii, co jest niezmiernie istotne dla Polski w kontekœcie planowanej elektrowni j¹drowej i wydobyciagazu ³upkowego. Po trzecie, równie¿ na tym przyk³adziemo¿na zobaczyæ, jak obecnie toczy siê wielka gra o pie-ni¹dze z unijnego bud¿etu na rozwój infrastruktury ener-getycznej. "

Autorka jest głównym specjalistą w Departamencie PolitykiEkonomicznej MSZ.

Przedstawione pogl¹dy s¹ prywatnymi pogl¹dami autorki i niestanowi¹ oficjalnego stanowiska MSZ.

KALENDARIUM POLSKIEJ PREZYDENCJI W RADZIE UE

# 14.07.2011 – Jestem przekonany, ¿e konkluzje spotkaniaw Be³chatowie bêd¹ stanowiæ dobry materia³ dla Komisji Europej-skiej do przygotowania strategii energetycznej do roku 2050 –podkreœli³ Marcin Korolec, wiceminister gospodarki, podczaskonferencji prasowej po spotkaniu dyrektorów generalnychds. energii ze wszystkich pañstw cz³onkowskich. Konferencjaz udzia³em Philipa Lowe, dyrektora generalnego ds. Energii KE,odby³a siê 14 lipca 2011 w Be³chatowie. Philip Lowe, dyrektorgeneralny ds. energii KE, podkreœli³, ¿e przedsiêbiorcy sektoraenergetycznego oczekuj¹ stabilnoœci polityki ram regulacyj-nych, aby móc odpowiednio planowaæ swoje inwestycje. – Dla-tego szczególn¹ uwagê w tworzeniu Energy Roadmap 2050 chce-my zwróciæ na regulacje prawne w tym zakresie – wyjaœni³ Lowe.– Dania, przejmuj¹ca po Polsce przewodnictwo w UE, potwierdzi³aju¿, ¿e kontynuacja prac nad strategi¹ bêdzie jednym z jej prioryte-tów – podkreœli³ wiceminister Korolec.

# 18.07.2011 Polska prezydencja, przewodz¹c obradomCOREPER I, poinformowa³a, ¿e w wyniku intensywnych dysku-sji podczas grupy roboczej osi¹gniêto jednomyœlnoœæ pañstwcz³onkowskich dla mandatu na negocjowanie umowy gazowejw sprawie ram prawnych dla Transkaspijskiego Systemu Gazo-ci¹gów z Azerbejd¿anem i Turkmenistanem. Tekst mandatu zo-sta³ przyjêty formalnie 12 wrzeœnia br. przez UE i – wed³ugwstêpnych planów – rozpoczêcie negocjacji (na podstawiemandatu) mog³oby siê rozpocz¹æ we wrzeœniu w Warszawie.Dyskusja nad mandatem negocjacyjnym dla KE do negocjacjiz Azerbejd¿anem i Turkmenistanem porozumienia w sprawietranskaspijskiej infrastruktury gazowej toczy³a siê od maja br.na forum UE w ramach prac grupy roboczej ds. energii. Polskaprezydencja, KE oraz s³u¿by prawne Rady przygotowa³y projektdokumentu z uwzglêdnieniem modyfikacji zg³aszanych przezposzczególne pañstwa cz³onkowskie w toku prac nad porozu-mieniem.

# 19–20.09.2011 We Wroc³awiu odby³o siê dwudnio-we spotkanie nieformalnej Rady ds. Transportu, Telekomu-nikacji i Energii – Energia (TTE-Energy) w ramach polskiegoprzewodnictwa w Radzie UE. Guenther Oettinger, unijny ko-misarz ds. energii, przedstawi³ ministrom „surow¹” jeszczekoncepcjê rozbudowy sieci europejskich w kierunku siecipaneuropejskiej. – Wszystkie pañstwa cz³onkowskie powinnybyæ zintegrowane z rynkiem energetycznym. Nie mo¿e byæ tzw.wysp energetycznych, jak w tej chwili. Musimy mieæ mo¿liwoœæprodukowania energii tam, gdzie jest to najkorzystniejsze i prze-sy³ania jej do miejsc, gdzie zu¿ywa siê jej najwiêcej. Chcemysprawiæ, ¿e sieci elektryczne i gazowe bêd¹ docieraæ wszêdzie.Inwestowaliœmy dotychczas w pojedyncze du¿e projekty, przy-chodzi czas na ich po³¹czenie – powiedzia³ komisarz i zapo-wiedzia³, ¿e pod koniec paŸdziernika Komisja Europejskaprzedstawi propozycje prawne dotycz¹ce infrastruktury energetycznej, przede wszystkim sieci przesy³u energii elek-trycznej i gazoci¹gów. Zaznaczy³, ¿e w bud¿ecie UE na lata2014–2020 KE chce przeznaczyæ ponad 9 mld euro na dofi-nansowanie takich przedsiêwziêæ.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 110

TEMAT WYDANIA

Efektem ubocznym polskiej prezydencji – jeœli mo¿na takpowiedzieæ – jest promocja gazu ziemnego jako pe³no-prawnego sk³adnika energy mix polskiej gospodarki.

Dopuszczenie do publicznego dyskursu sektora gazownicze-go jako partnera w budowaniu bezpieczeñstwa energety-cznego kraju sta³o siê mo¿liwe pewnie dlatego, ¿e Europastawia na gaz, a decyzja Niemców o rezygnacji z energetykiatomowej tendencjê tê dodatkowo wzmacnia. A mo¿e rów-nie¿ dlatego, ¿e pozbyliœmy siê widma „zakrêconego kurka”dziêki uregulowaniu relacji biznesowych z naszym wscho-

dnim dostawc¹. Swoje pewnie do³o¿y³ wyniesiony medialniena wy¿yny gaz ³upkowy. Wszystko to jednak oznacza, ¿e niema dzisiaj nic pilniejszego ni¿ nowe otwarcie polityki energe-tycznej ze zdecydowanie wiêkszym rozdzia³em poœwiêconym„b³êkitnemu paliwu” i deklaracj¹, ¿e dla gazownictwa otwo-rzymy prawdziwe perspektywy rozwoju.

OTOCZENIE PRAWNE

Nikt ju¿ dzisiaj nie broni prawa energetycznego, po sto-kroæ nowelizowanego i nieprzystosowanego do rzeczywisto-

œci, zdominowanego przez szczegó³owe regulacje dla elek-troenergetyki, a pozbawionego wielu regulacji dedykowa-nych sektorowi gazowniczemu. Ale te¿ nie by³o do tej porydeterminacji, by ten stan rzeczy zmieniæ, korzystaj¹c z kon-kretnych propozycji legislacyjnych, sk³adanych przez IzbêGospodarcz¹ Gazownictwa. To jest dzisiaj wyzwanie podsta-wowe – ustawa prawo gazowe z ca³ym pakietem rozporz¹-dzeñ, otwieraj¹ca now¹ przestrzeñ prawn¹ dla funkcjonowa-nia sektora. Now¹ – to znaczy woln¹ od „radosnej twórczoœci”rozlicznych urzêdów i urzêdników, z³aknionych dodatkowychuprawnieñ i nadzoru we wszystkich segmentach rynku gazu.

Jeœli ju¿ otwieramy perspektywy dla paliwa gazowego,konieczna jest pilna debata i szybkie rozwi¹zania prawnezwi¹zane z modelem regulowania rynku. Tak jak uruchomio-ny zosta³ wreszcie program uwolnienia gazu, a wiêc otwar-ta zosta³a œcie¿ka dochodzenia do liberalnego rynku, tak mu-si powstaæ model regulacji rynku, bo w ka¿dym innym przy-padku liberalizacja bêdzie pozorna. Jaki bowiem inwestor za-ryzykuje „grê rynkow¹”, jeœli nie bêdzie zna³ jej regu³. Coprawda, coraz bardziej wspólny europejski rynek sam wciskasiê do nas poprzez uchylone w Lasowie drzwi, ale przy takichmocach przesy³owych to jest kropelka w morzu potrzeb.Czytelne regu³y gry dla konkurencyjnego rynku to nie dobro-dziejstwo dla sektora gazowniczego, ale dla gospodarki, bowszystkie sektory „¿yj¹ce z gazu” doœwiadcz¹ wreszcie do-stêpu surowca po cenach wiarygodnych, bo stworzonychprzez rynek, a nie przez urzêdników, wed³ug niejasnych za-sad i z du¿ym opóŸnieniem wobec zmian rynkowych. Otwó-rzmy perspektywy dla polskich gie³d i hubów gazowych,przecie¿ jesteœmy du¿ym rynkiem, z wielkim potencja³emrozwoju.

Jeœli ju¿ otwieramy perspektywy dla paliwa gazowego,skoñczmy wreszcie trwaj¹c¹ od dobrych nastu lat przepy-chankê z inwestorami, przestañmy mno¿yæ w nieskoñczo-noœæ specustawy i stwórzmy wreszcie przejrzysty kodeks in-westycyjny dla inwestycji liniowych. Nie rozbudujemy szyb-ko i skutecznie naszej infrastruktury, nie skasujemy „bia³ychplam” na mapie gazowej bez gigantycznych inwestycji. Pra-ce nad ustaw¹ o korytarzach przesy³owych otwieraj¹ dobr¹perspektywê dla regulacji prawnych, które przyspiesz¹ i ob-ni¿¹ koszty inwestycji liniowych. Rozwiñmy intencje tej usta-wy w kierunku kodeksu inwestycyjnego.

Jeœli ju¿ otwieramy perspektywy dla paliwa gazowego,zdecydujmy, jakie kierunki rozwoju bêd¹ najkorzystniejszedla polskiego gazownictwa. Uznajemy koniecznoœæ przesta-

Krajowy kontekst polskiej prezydencjiAdam Cymer

Wbrew wielu malkontentom – szczególnie z krajów „starej” UE – wêgierska prezydencjazakoñczy³a siê sukcesem, a Polska sprawnieprzejê³a pa³eczkê i ju¿ na pó³metku trwanianaszej prezydencji mamy znacz¹ce sukcesy, jak np. deklaracja KE o wspólnej polityce energetycznej czy mandat negocjacyjny w sprawie budowy transkaspijskiej magistraligazowej. Sukcesy na forum europejskim nie mog¹ jednak przes³aniaæ wyzwañ stoj¹cychprzed nami na krajowym podwórku.

Potrzeb¹ chwili jest prawo gazowe z ca³ym

pakietem rozporz¹dzeñ, otwieraj¹ce now¹

przestrzeñ prawn¹ dla funkcjonowania

sektora.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 11

wienia czêœci mocy wytwórczych energetyki z wêgla na gaz.Ale to tylko czêœæ problemu. Doœwiadczenia wielu europej-skich krajów pokazuj¹, ¿e przysz³oœæ energetyki to energety-ka rozproszona, energetyka lokalna oparta na kogeneracji.Prof. ¯mijewski od lat twierdzi, ¿e buduj¹c instalacje o mocy2–3 kW, zbieramy tak¹ moc, jaka jest okreœlona w programieenergetyki j¹drowej. Ale tego efektu nie osi¹gniemy – a mo-¿e siê on okazaæ lada chwila niezbêdny – jeœli nie w³¹czymywspomagania dla kogeneracji, tak jak jest na ca³ym œwiecie.Dotychczasowy system wsparcia niebawem wygaœnie i nadalnie wiadomo, co dalej. Chwalimy siê, ¿e jesteœmy blisko wytwarzania 15 proc. energii z OZE. Fakt, sporo osi¹gniêto,ale dziêki wsparciu. Inwestuj¹c w rozwój kogeneracji, tenwynik mo¿emy tylko wzmocniæ, bo przecie¿ instalacje teznakomicie dzia³aj¹ z ka¿dym paliwem. A przecie¿ energety-ka rozproszona to wykorzystanie lokalnych zasobów energe-tycznych, od wody i wiatraków, po odpady komunalnei uprawy energetyczne. A mo¿e ktoœ zrobi wreszcie rzetelnybilans kosztów i korzyœci, by sprawdziæ, czy system wsparciadla kogeneracji to koszt dla pañstwa, czy mo¿e zysk, bo od-zysk surowców, bo po¿ytek z upraw rolniczych, bo miejscapracy, bo zdrowe œrodowisko, a to oznacza mniej pieniêdzyna lecznictwo i pomoc spo³eczn¹. Ale do osi¹gniêcia tegowszystkiego potrzebne jest prawo, które pozwoli z tych po-¿ytków skorzystaæ. Prawo tak¿e w tym wymiarze, które po-zwoli dowolnemu Kowalskiemu zainstalowaæ sobie w domumikrouk³ad kogeneracyjny i nadwy¿kê wytworzonej energiisprzedaæ do sieci OSD. Ale bez koniecznoœci rejestrowaniadzia³alnoœci gospodarczej, jak jest dzisiaj, bez koniecznoœciwymuszania na operatorze, by tê energiê chcia³ kupiæ. Bra-kuje tych prostych rozwi¹zañ, a one mog¹ przyczyniæ siê dorozminowania pola zwanego blackoutem.

Jeœli ju¿ otwieramy perspektywy dla paliwa gazowego,dostrze¿my wreszcie, ¿e bez jakiegokolwiek wsparcia i bar-dzo powoli, ale jednak rozwija siê rynek paliwa gazowegoCNG, przysz³oœci transportu. W Europie ju¿ potê¿na czêœætransportu publicznego z tego korzysta, powstaj¹ projektytranseuropejskich szlaków CNG. Nie dorównamy innym, je-œli polskie gazownictwo co roku bêdzie toczyæ boje z fisku-sem, by nie d³awi³ tego rynku wzrostem podatku akcyzowe-go. Nawet nie zawsze, ale na czas budowania rynku CNG w Polsce. I ¿aden koncern krajowy nie sprosta inwestycjomw rozwój tego rynku, jeœli nie bêdzie mia³ pewnoœci, ¿e zdo-³a zbilansowaæ koszty. I pañstwo (ustawodawca) nie mo¿edopuszczaæ, ¿e raptem jakiœ urz¹d postanawia, wbrew logicei na przekór rozwojowi rynku, ¿e raczkuj¹ce dopiero stacjeCNG bêd¹ musia³y szkoliæ i zatrudniaæ fachowców od tanko-wania, podczas gdy wszêdzie tam, gdzie ten rynek funkcjo-nuje, to sam kierowca tankuje gaz ziemny, bez doradcy i po-mocnika.

OTOCZENIE SPO£ECZNE

Nawet w przypadku istnienia solidnych programów stra-tegii rozwoju energetyki – wêglowej, gazowej czy ze Ÿróde³odnawialnych – i dobrze dla niej dopasowanych ram praw-nych, ¿aden program nie powiedzie siê, jeœli nie uwzglêdni otoczenia spo³ecznego, w jakim bêdzie realizowany. Pakiet

energetyczno-klimatyczny, ze swoimi restrykcyjnymi regula-cjami w zakresie ochrony œrodowiska nie pozwala nawet je-dnej ³opaty u¿yæ, jeœli tylko mo¿e to negatywnie oddzia³ywaæna œrodowisko. Inwestorzy przygotowuj¹cy nowe projekty li-niowe czy kubaturowe potrafi¹ powiedzieæ, jak wa¿na jestsztuka nawi¹zania dialogu ze spo³ecznoœci¹ lokaln¹. I tylkooni naprawdê wiedz¹, jak ma³o maj¹ sprzymierzeñców dlaswoich planów. Niestety, tak¿e wœród w³odarzy regional-nych, samorz¹dowców wszystkich szczebli.

Jeœli nie w³¹czymy samorz¹dów lokalnych do programuratowania polskiego systemu energetycznego, jeœli w tymœrodowisku nie znajdziemy sojuszników, ¿aden program energetyki rozproszonej, nawet najlepszy i najbardziej rento-wny, siê nie powiedzie.

A dane statystyczne s¹ doœæ niepokoj¹ce. Zapis w starymprawie energetycznym o koniecznoœci przygotowywaniaprzez gminy za³o¿eñ do planów i samych planów zaopatrze-nia w energiê elektryczn¹, ciep³o i paliwa gazowe od pocz¹t-ku by³ martwy, bo nie mia³ wsparcia finansowego, a nawetszkoleniowego ze strony pañstwa. Na przygotowanie tychplanów zdoby³o siê zaledwie oko³o jednej trzeciej samorz¹-dów. I ten brak wiedzy do dzisiaj ci¹¿y nad rozwojem lokal-nej energetyki. Nie tylko dlatego, ¿e trudno planowaæ inwe-stycje i rozwój, jeœli nie dysponuje siê wiedz¹ o potrzebach.

Brak wiedzy sprawia, ¿e gminy najczêœciej nie s¹ partneremdla lokalnego zak³adu komunalnego – choæ czêsto s¹ w jegow³aœcicielem – w planowaniu jego przysz³oœci. Choæbyw uœwiadomieniu zarz¹dzaj¹cym, ¿e jeœli nie sprostaj¹ ostrymwymogom œrodowiskowym, po 2013 roku firma – mimo ¿ekomunalna – przestanie istnieæ.

Wydaje siê, ¿e bez zmiany tego stanu rzeczy nie ma co li-czyæ na rozwój energetyki lokalnej. A zmieniæ to mo¿e tylkousankcjonowanie obowi¹zuj¹cego prawa. Na gminach nale-¿y wymóc planowanie lokalnej polityki energetycznej, alekonieczny jest jakiœ system wsparcia finansowego. Bez tegonic siê nie zmieni. A mo¿e jeszcze nie jest za póŸno, by w ko-lejnej perspektywie finansowej UE, na lata 2014–2020, za-planowaæ jakieœ œrodki na system wsparcia dla gmin w kreo-waniu ich polityki energetycznej?

Myœl¹c o otoczeniu spo³ecznym inwestycji infrastruktural-nych trzeba braæ pod uwagê jeden jeszcze aspekt – komuni-kacjê spo³eczn¹, umiejêtnoœæ przekonania spo³ecznoœci lokal-nej do zasadnoœci realizowanej inwestycji. Jak pokazuj¹ ba-dania organizacji pozarz¹dowych, akceptacja spo³eczna dlawszelkich inwestycji kojarzonych z jakimœ zagro¿eniem tylkowówczas jest mo¿liwa, jeœli uda siê dowieœæ, i¿ nie zagrozizdrowiu i przysporzy korzyœci finansowych. A zatem sami in-westorzy musz¹ przygotowaæ plan komunikacji spo³ecznejrespektuj¹cy te wyniki badañ. "

Jeœli nie w³¹czymy samorz¹dów lokalnych,

¿aden program energetyki rozproszonej,

nawet najlepszy i najbardziej rentowny,

siê nie powiedzie.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 112

NASZ WYWIAD

W kierunku wspólnej polityki energetycznej

Jednym z kluczowych celów polskiej prezydencji jest wspólnapolityka energetyczna UE. W polityce energetycznej UE za wa¿n¹kwestiê uznawaliœmy koniecznoœæ przesuwania siê w kierunkuwschodu w kontekœcie Partnerstwa Wschodniego i dalszego po-szerzania Wspólnoty Energetycznej. Na jakim etapie jest debata w tych kwestiach, szczególnie w zakresie tworzenia wspólnych ramprawnych dla partnerów zewnêtrznych?

Kamieniem milowym w dyskusji by³o opublikowanie przez KE 9 wrzeœnia 2011 r. komunikatu o zewnêtrznym wymiarze polityki energetycznej pt. „The EU Energy Policy: Engaging with Partnersbeyond Our Borders”. Do ostatniego momentu przed publikacj¹ ko-munikat by³ przedmiotem prac i konsultacji z prezydencj¹. Treœæ komu-nikatu nale¿y oceniæ pozytywnie i zgodnie z oczekiwaniami polskiejprezydencji, daje on dobr¹ podstawê do dalszej dyskusji na forum Ra-dy UE i Parlamentu Europejskiego.

19 i 20 wrzeœnia 2011 r. we Wroc³awiu odby³a siê nieformalna Ra-da TTE, maj¹ca na celu przygotowanie projektu konkluzji formalnejRady TTE w listopadzie 2011 r. Zakres tematów obejmowa³ komunikatKE w sprawie zewnêtrznego wymiaru polityki energetycznej, podsta-wowych zasad zewnêtrznej polityki energetycznej oraz zestawu prio-rytetów i dedykowanych dzia³añ. Przeprowadzono równie¿ dysku-sjê nt. rozwoju infrastruktury energetycznej oraz Wspólnoty Ener-getycznej.

Jednym z widocznych elementów realizacji priorytetu prezydencjiby³a formalna akceptacja 12 wrzeœnia 2011 r. przez Radê mandatu ne-gocjacyjnego dla KE na rozmowy z Azerbejd¿anem i Turkmenistanemw sprawie budowy transkaspijskiej infrastruktury przesy³u gazu. Jest toistotny etap budowy po³udniowego korytarza energetycznego i stwo-rzenia bezpoœredniego dostêpu UE do gazu ziemnego z regionu ka-spijskiego. To wydarzenie przybli¿a UE do stworzenia kolejnego(oprócz wschodniego, pó³nocnego i po³udniowego) korytarza prze-sy³owego, który przyczyni siê do dalszej dywersyfikacji dostawców,Ÿróde³ i tras przesy³u, i wzmocni bezpieczeñstwo dostaw. W po³owiepaŸdziernika 2011 r. odbêd¹ siê negocjacje miêdzy UE a Azerbejd¿anemi Turkmenistanem w tej sprawie. Polska prezydencja bêdzie aktywniedzia³aæ na rzecz mo¿liwie szybkiego uzgodnienia tekstu porozumieniatrójstronnego oraz parafowania porozumienia jeszcze w tym roku.

Ponadto, przeprowadzono pierwsze debaty eksperckie i polityczne.6 wrzeœnia 2011 r. w Parlamencie Europejskim Ko³a Polskiego odby³osiê po³¹czone z debat¹ seminarium pt. „Zewnêtrzny wymiar polityki energetycznej UE”. Skierowane by³o do polskich pos³ów, asystentów

i doradców. W wydarzeniu udzia³ wziêli wszyscy wiod¹cy MEP z dele-gacji polskiej, których praca koncentruje siê wokó³ kwestii energety-cznych. Pokreœlenia wymaga, i¿ poza MEP z Klubu PO–PSL udzia³wziêli równie¿ przedstawiciele PiS i SLD. 7 wrzeœnia 2011 r. w Warsza-wie odby³o siê seminarium eksperckie MSZ i Wspólnoty Energetycznejpt. „Jak pog³êbiæ i poszerzyæ Wspólnotê Energetyczn¹”. Seminariumskierowane by³o do wiod¹cych ekspertów z krajów Wspólnoty Ener-getycznej (m.in. z Ukrainy), krajów bêd¹cych potencjalnie przedmio-tem procesu rozszerzenia (Turcji, Gruzji) oraz organizacji, krajów,przedsiêbiorstw i analityków zainteresowanych procesem pog³êbieniai rozszerzenia Wspólnoty Energetycznej. W wydarzeniu udzia³ wziê-³o ok. 100 goœci, z czego ok. 90% stanowili goœcie miêdzynarodo-wi, g³ównie z pañstw Wspólnoty Energetycznej oraz PartnerstwaWschodniego. Seminarium okaza³o siê du¿ym sukcesem i wydajesiê wa¿nym g³osem w dyskusji na temat przysz³oœci Wspólnoty Energetycznej.

Jednym z najwa¿niejszych elementów polityki klimatyczno-energetycznej jest problem efektywnoœci energetycznej. Jak takwestia jest teraz debatowana, w kontekœcie og³oszonego projek-tu nowej dyrektywy efektywnoœciowej?

G³ówne cele wprowadzania œrodków efektywnoœci energe-tycznej to zmniejszenie zu¿ycia energii i redukcja strat energii. Popra-wa efektywnoœci energetycznej mo¿e nast¹piæ dziêki zmianom tech-nologicznym, gospodarczym lub zmianom zachowañ. Racjonalne wy-korzystanie energii jest jednym z istotnych elementów zrównowa¿o-nego rozwoju, przyczynia siê do poprawy stanu œrodowiska i oszczêdzania zasobów surowców energetycznych.

W 2011 r. stworzyliœmy w kraju ramy prawne oraz system wspar-cia dzia³añ zwi¹zanych z popraw¹ efektywnoœci energetycznej (usta-wa o efektywnoœci energetycznej z 2011 r.). Ustawa okreœla celew zakresie oszczêdnoœci energii, z uwzglêdnieniem wiod¹cej roli sek-tora publicznego oraz ustanawia mechanizmy wspieraj¹ce oraz systemmonitorowania i gromadzenia niezbêdnych danych, co przyczyni siêdo zwiêkszenia racjonalnoœci wykorzystania energii.

KE zaproponowa³a w lipcu projekt dyrektywy ustanawiaj¹cejwspólne ramy s³u¿¹ce dalszemu wspieraniu efektywnoœci energetycz-nej w UE, które w zamierzeniu KE maj¹ zapewniæ osi¹gniêcie celuzmniejszenia do 2020 r. zu¿ycia energii pierwotnej o 20% w stosunkudo prognozowanego zu¿ycia (z szacunków KE wynika, ¿e UE jest nadrodze do zrealizowania jedynie po³owy wyznaczonego celu).

Rozmowa z Miko³ajem Dowgielewiczem,sekretarzem stanu ds. europejskich w MSZ

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 13

Poprawa efektywnoœci energetycznej, przezwyciê¿enia nieprawid-³owoœci w funkcjonowaniu rynku oraz racjonalne wykorzystywanieistniej¹cych zasobów energetycznych, w perspektywie wzrastaj¹cegozapotrzebowania na energiê w PL, UE i na œwiecie to obszary, do rea-lizacji których Polska przywi¹zuje wielk¹ wagê.

Obecnie, w sytuacji spowolnienia gospodarczego, efektywnoœæ energetyczna ma kluczowe znaczenie dla osi¹gniêcia celów redukcji emisji, poprawy bezpieczeñstwa dostaw i zmniejszenia zale¿noœci UEod importu paliw. Nale¿y jednak rozs¹dnie gospodarowaæ szczup³ymiœrodkami. Doœwiadczenie Polski jako „kraju na dorobku” przyda siêprzy weryfikacji œmia³ych i szczytnych, ale zbyt kosztownych rozwi¹-zañ, na które Europy po prostu nie staæ. Najlepszymi metodami popra-wy efektywnoœci energetycznej s¹ rozwi¹zania oparte na mechaniz-mach rynkowych, które zapewni¹ wymierne korzyœci ekonomiczne.

Niezbêdne jest zagwarantowanie, aby w obecnej sytuacji gospo-darczej wykorzystanie potencja³u oszczêdnoœci energii nastêpowa³o w sposób efektywny ekonomicznie, przynosz¹cy oszczêdnoœci finan-sowe przy uwzglêdnieniu niezbêdnych nak³adów inwestycyjnych(most cost efficient measures). Polska bêdzie sta³a na stra¿y ekonomi-cznej efektywnoœci proponowanych œrodków, nie ma bowiem sensujakakolwiek oszczêdnoœæ, do której trzeba bêdzie dop³acaæ. Wszelkieproponowane przez KE rozwi¹zania musz¹ zostaæ przeanalizowanepod k¹tem wyboru tych najbardziej efektywnych kosztowo. Kosztyplanowanych inwestycji nie mog¹ przewy¿szyæ oczekiwanych ko-rzyœci.

Polska prezydencja nie dopuœci, aby przy projektowaniu dzia³añs³u¿¹cych efektywnoœci energetycznej zbudowano jednoczeœnie barie-ry dla wzrostu gospodarczego. Zbyt du¿e obci¹¿enia i przeregulowa-nie mog¹ spowodowaæ odp³yw inwestycji z UE. W ¿adnym przypad-ku nie wyrazi te¿ zgody, aby koszty podejmowanych œrodków popra-wy efektywnoœci energetycznej przeniesione zosta³y na odbiorcówkoñcowych i doprowadzi³y do wzrostu cen energii. Równie¿ œcie¿karedukcji CO2 w Europie wymaga przedyskutowania, zw³aszcza w œwietle braku porozumienia globalnego w zakresie ochrony klimatu.Œwietn¹ okazj¹ do tego bêdzie przygotowywana w³aœnie mapa drogo-wa dla energetyki do 2050 r. To w³aœnie efektywnoœæ energetycznamo¿e okazaæ siê dzia³aniem, które pozwoli doprowadziæ do redukcji emisji CO2 w sposób efektywny kosztowo i pozwoli unikn¹æ najgor-szego mo¿liwego scenariusza, tzn. nie doprowadzi jednoczeœnie dowzrostu kosztów wytwarzania dóbr w UE, co w efekcie obni¿y³obykonkurencyjnoœæ Europy i uzale¿ni³o j¹ od importu. „Efektywna efek-tywnoœæ” energetyczna po wejœciu w ¿ycie nowej dyrektywy pozwoliutrzymaæ konkurencyjnoœæ produktów europejskich na globalnymrynku, m.in. dziêki zmniejszeniu cen uprawnieñ do emisji CO2w wyniku zmniejszenia na nie popytu.

Na jakim etapie jest postulowany przez Polskê plan rozbudowyinfrastruktury gazowej i projekty zwi¹zane z wytwarzaniem ener-gii w naszym regionie i jakie s¹ polskie priorytety w tym zakresie?

Prace Polski oraz pozosta³ych partnerów regionalnych, przy wspar-ciu KE (w ramach Grupy Wysokiego Szczebla ds. po³¹czeñ pó³noc-po³udnie w EŒW) wkraczaj¹ obecnie w fina³ow¹ fazê, zmierzaj¹c¹ dowstêpnej identyfikacji projektów infrastrukturalnych (z zakresu ropy,gazu i pr¹du) o znaczeniu regionalnym. Jednoczeœnie prowadzona jestanaliza wstêpnych kryteriów zaproponowanych przez KE, na podsta-wie których nastêpowaæ bêdzie identyfikacja tego typu projektów. Dlakluczowych projektów w regionie przygotowany zostanie plan dzia-³añ, który zaproponuje sposoby wsparcia projektów (w tym przewidy-

wane wsparcie finansowe). Prace te s¹ powi¹zane z rozpoczynaj¹cymsiê procesem legislacyjnym w ramach tzw. pakietu infrastrukturalnego.

Dok³adne informacje dotycz¹ce wy¿ej wymienionych prac zostan¹zaprezentowane 11–12 paŸdziernika 2011 r. w Krakowie, gdzie odbê-dzie siê konferencja wysokiego szczebla pt. „Competitive and integra-ted energy market as a guarantee of the UE energy security”, którejjednym z elementów bêdzie konsultacja z zainteresowanymi krajamispoza regionu EŒW w zakresie wstêpnych wniosków i planu dzia³añ opracowywanych w ramach Grupy Wysokiego Szczebla ds. po³¹czeñpó³noc-po³udnie w EŒW. Ponadto, w jej ramach odbêdzie siê zgroma-dzenie ogólne ACER. Uczestnikami bêdê kraje UE dostarczaj¹ce noœ-niki energii, podmioty gospodarcze, organizacje miêdzynarodowe, in-stytuty badawcze, organizacje bran¿owe i przedstawiciele œwiata aka-demickiego.

Jakie postulaty zg³osiliœmy w debacie nad rozporz¹dzeniem w sprawie integralnoœci i przejrzystoœci rynku energii (REMIT).

Polska popiera inicjatywê KE stworzenia regulacji prawnej na po-ziomie UE, maj¹cej na celu zwiêkszenie przejrzystoœci oraz spójnoœcirynku energii. Rozporz¹dzenie w sprawie spójnoœci i przejrzystoœcirynku energii jest dobrym, kolejnym po III pakiecie liberalizacyjnym,krokiem w kierunku polityki prokonsumenckiej UE. Ponadto, Polskazgadza siê z ide¹ skutecznego wykrywania nadu¿yæ na rynku naszczeblu wspólnotowym oraz mo¿liwie wczesnego reagowania (wy-krywania oraz eliminowania) na wszelkie naruszenia mog¹ce mieæ ne-gatywne konsekwencje dla konsumentów. Polska stoi na stanowisku,¿e okreœlona w projekcie rozporz¹dzenia inicjatywa monitorowaniatransakcji na hurtowych rynkach energii w skali ca³ej Unii Europej-skiej przyczyni siê do zwiêkszenia efektywnoœci funkcjonowania tychrynków oraz pozytywnie wp³ynie na ceny energii dla odbiorców koñ-cowych.

Jednak¿e, popieraj¹c inicjatywê stworzenia ram okreœlaj¹cych spój-ne przepisy dostosowane do specyfiki rynków energii, sformu³owanew celu skutecznego wykrywania nadu¿yæ na rynku i zapobiegania im,Polska wyra¿a³a zastrze¿enie odnoœnie do niektórych szczegó³owychrozwi¹zañ zawartych w projektowanym rozporz¹dzeniu. Szczególnieistotn¹ i wra¿liw¹ kwesti¹ jest zakres i metoda upubliczniania danychgromadzonych przez agencjê oraz zakres materii przewidziany do uregulowania w aktach delegowanych. Wydaje siê s³uszne, i¿ mo¿li-wie najszerszy zakres spraw powinien zostaæ uregulowany w akcieprawnym rangi rozporz¹dzenia, a nie w aktach delegowanych, ogra-niczaj¹c kompetencjê KE jedynie do wydawania wytycznych stosowa-nia tej regulacji. Niezwykle wa¿n¹ kwesti¹ by³o szczegó³owe okreœle-nie pojêcia commercially sensitive information, poniewa¿ po zakwali-fikowaniu takiej informacji jako not comercially sensitive, agencji przy-s³uguje prawo podania takiej informacji do publicznej wiadomoœci. Is-totne jest zatem doprecyzowanie, kto bêdzie dokonywa³ oceny cha-rakteru/kwalifikacji takiej informacji, która w niektórych przypadkachmo¿e stanowiæ tajemnicê handlow¹ przedsiêbiorstw. Rozporz¹dzenienak³ada na krajowe organa regulacyjne obowi¹zek przekazywania narzecz agencji kluczowych informacji dotycz¹cych hurtowego rynku energii, w tym danych na temat transakcji podmiotów uczestnicz¹cychw tym rynku, co jest kwesti¹ niezwykle wra¿liw¹. Kszta³t tego mecha-nizmu bêdzie mia³ bardzo istotne znaczenie ze wzglêdu na znacz¹ceskutki ekonomiczno-prawne dla uczestników rynku. "

Rozmawia³ Adam Cymer

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 114

PUBLICYSTYKA

Jednak rosn¹cy stale nacisk organów brukselskich na polskirz¹d oraz dynamicznie zmieniaj¹ca siê sytuacja w pañ-stwach oœciennych (w Niemczech, Czechach i S³owacji)

powoduj¹, ¿e Polska nie mo¿e pozostawaæ d³u¿ej krajem,w którym 98% rynku obrotu (dostaw) gazu ziemnego nale¿ydo jednej firmy – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA(tzw. przedsiêbiorstwo zasiedzia³e). Organa rz¹dowe,zw³aszcza Ministerstwo Gospodarki, Urz¹d Regulacji Ener-getyki oraz Urz¹d Ochrony Konkurencji i Konsumentówuzna³y za konieczne zintensyfikowanie dzia³añ w kierunkuzbudowania p³ynnego hurtowego rynku gazu zdolnego dowykreowania rynkowej ceny gazu ziemnego.

Jednym ze sposobów przyspieszenia demonopolizacji ryn-ku gazu i zainicjowania rozwoju konkurencji jest wykorzysta-nie tzw. programu uwalniania gazu. Programy uwalnianiagazu by³y wprowadzone ju¿ w wielu krajach europejskich w sposób ró¿ny, stosownie do rozwoju rynku, i s¹ rekomen-dowane do stosowania przez dyrektywê Parlamentu Europej-skiego i Rady 2009/73/WE z 13 lipca 2009 r. dotycz¹c¹wspólnych zasad rynku wewnêtrznego gazu ziemnegoi uchylaj¹c¹ dyrektywê 2005/55/WE (pkt 33 preambu³y).Generalnie, program uwalniania gazu polega na odsprzedaniuna rynek hurtowy czêœci gazu nale¿¹cego do podmiotu maj¹-cego pozycjê monopolistyczn¹ lub dominuj¹c¹, wraz z istnie-j¹cymi mocami przesy³owymi i magazynowymi. Programy ta-kie pozwalaj¹ na zmianê struktury podmiotowej rynku gazubez ingerencji w prawa w³asnoœci przedsiêbiorstwa i posiada-ne przez niego aktywa, w tym tak¿e bez naruszania jego im-portowych zobowi¹zañ d³ugoterminowych.

Na podstawie zatwierdzonych przez Rz¹dowy Zespó³ds. Liberalizacji Rynku Gazu Ziemnego rekomendacji prezesURE zamierza, po konsultacji z zainteresowanymi (potencjal-nie) uczestnikami rynku gazu (termin zbierania opinii: koniecwrzeœnia 2011 r.) przygotowaæ program uwalniania gazu(PUG). Szczegó³owy (8 stron) kwestionariusz (ankieta) jest dopobrania na stronie internetowej URE, stanowisko (od-

powiedzi) bêd¹ mia³y z pewnoœci¹ du¿y wp³yw na tempo i za-kres wprowadzenia PUG. Za³o¿ono, ¿e program ten bêdziewprowadzony dobrowolnie, zaœ URE i UOKiK nie bêd¹ musia-³y siêgaæ po przymusowe narzêdzia administracyjno-regu-lacyjne. Tym samym g³ówni gracze – PGNiG SA oraz OGPGAZ–SYSTEM S.A. – bêd¹ mogli wy³o¿yæ swoje racje komer-cyjne i zwi¹zane z utrzymaniem bezpieczeñstwa gazowo-energetycznego w nowych warunkach quasi-rynkowych.

Z analizy europejskich przyk³adów zwi¹zanych z urucho-mieniem przez regulatora programu uwalniania gazu wynika-j¹ nastêpuj¹ce wnioski:1. PUG to sposób, w jaki narodowi regulatorzy rynku energii

mog¹ kszta³towaæ funkcjonowanie rynku gazu, aby wytwo-rzyæ na nim konkurencjê. Nie nale¿y wi¹zaæ z nim nadmier-nych nadziei, poniewa¿ roczna iloœæ gazu objêta tym progra-mem waha³a siê od 2,5 do 11%, w zale¿noœci od sytuacji da-nego kraju. W wielu przypadkach roz³o¿ony by³ na lata.

2. Programy odnios³y sukces, gdy cena oferowanego uczest-nikom gazu by³a na tyle niska, zaœ przepustowoœæ mog³a byæudostêpniona nowym podmiotom, by zaistnia³a konkurencja.Istot¹ s¹ te¿ krótkoterminowe dostawy gazu (nieprzekracza-j¹ce jednego roku) oraz zakres elastycznoœci dostaw.

3. Na rynkach regulowanych pojawia siê dylemat kolejnoœciprojektowanych zdarzeñ: co powinno byæ pierwsze – po-wstanie konkurencji czy uwolnienie cen? W wiêkszoœciprzypadków uwalnianie cen by³o stopniowe i œciœle kontro-lowane regulacyjnie.

4. Na rynkach zliberalizowanych cenowo rozwój gie³d gazuproponowa³y firmy zasiedzia³e, do stosowania w transpa-rentnych strefach handlowych oraz w warunkach odejœciaod cen gazu indeksowanych do cen ropy w kierunku ce-ny indeksowanej do cen gazu w wybranych jako referen-cyjne wirtualnych punktach handlu.

5. Wa¿n¹ dat¹ dla PUG by³ moment wprowadzenia me-chanizmu zmiany dostawcy oraz rozdzielenie zakupówgazu i przepustowoœci.

6. Przyk³ady: a) czeski – pokazuj¹cy przekazywanie gazu wraz z klienta-

mi; przy braku nadwy¿ek importowych RWE musi oddaægaz oferowany dotychczasowym klientom. Adresowanydo nowych graczy i wprowadzony administracyjnie obo-wi¹zek sprzeda¿y gazu klientowi czeskiemu zapobiegaodp³ywowi gazu z kraju, co wp³ywa na bezpieczeñstwodostaw.

b) niemiecki – inny rozwój sytuacji po kilku latachwdra¿ania PUG: s³aba pozycja nowych shipperów, gie³-

Rynek gazu ziemnego w Polsce – pierwsze otwarcieAndrzej Schoeneich

Wszystkie podstawowe dokumentyza³o¿ycielskie Unii Europejskiej oraz dyrektywyi rozporz¹dzenia UE bezpoœrednio dotycz¹cerynku energetycznego stanowi¹, ¿e rodzaji zakres liberalizacji tego rynku jest zasadniczosuwerenn¹ decyzj¹ danego pañstwacz³onkowskiego.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 15

dy wolumenów i przepustowoœci nie funkcjonuj¹ spraw-nie i równolegle, wystêpuj¹ spory z regulatorami i kolej-ne zmiany wymuszane na firmach zasiedzia³ych poprzezustalenie obowi¹zku odsprzeda¿y gazu na konkretnyokres ustalonych iloœci gazu pochodz¹cego z importu.

Odnosz¹c siê do rekomendacji zespo³u doradczegods. zwi¹zanych z liberalizacj¹ rynku gazu ziemnego w Polsce,przeprowadzenie programu uwalniania gazu musi siê odbyæbez uszczerbku dla odbiorcy koñcowego.

KWESTIE KLUCZOWE

A. W bilansie gazu PGNiG zakontraktowane iloœci importo-we oraz iloœci pochodz¹ce z produkcji krajowej s¹ maksy-malnie wykorzystane dla potrzeb dotychczasowych odbior-ców. Niewielkie ró¿nice pomiêdzy kontraktacj¹ a rzeczywi-stym zu¿yciem, oko³o +/- 0,7 mld m3 (mo¿liwe do realiza-cji dziêki elastycznoœci kontraktowej wed³ug klauzuli takeor pay), musz¹ byæ wykorzystywane na potrzeby bilanso-wania w razie szczególnych warunków pogodowych. Zewzglêdu na gwarantowan¹ umownie przez PGNiG ci¹g³oœædostaw do odbiorców koñcowych (kary z tytu³u niezreali-zowania kontraktów importowych), mo¿na przewidywaæ,¿e „uwolnienie” gazu przez PGNiG do obrotu hurtowegobêdzie odbywaæ siê z jednoczesnym przekazaniem dotych-czasowych klientów PGNiG. Bez zgody obecnych odbior-ców PGNiG na przekazanie ich innym podmiotom (na ichwniosek) nie jest to mo¿liwe. Chyba ¿e nast¹pi szybka(nowa) regulacja prawa gazowego b¹dŸ rozporz¹dzeniasystemowego.

B. Przy uwalnianiu cen gazui i wprowadzeniu na rynek kon-kretnych „uwolnionych” wolumenów gazu PGNiG jestzainteresowany odzwierciedleniem kosztu zakupu gazuz uwzglêdnieniem p³aconych przez siebie stawek importo-wych. Spó³ka gie³dowa nie mo¿e zrealizowaæ PUG ze stra-t¹ finansow¹, nie rekompensuj¹c przynajmniej kosztów za-kupu gazu.Sytuacje takie wyst¹pi³y m.in. w 2010 r. na rynku czeskim,

gdy firma zasiedzia³a (RWE Transgaz) uzyska³a niekorzystnewyniki finansowe w tym programie. Istotna jest te¿ informa-cja, ¿e udzia³ RWE Transgaz w rynku czeskim stopnia³ z 84%w 2006 r. do 50,5% 1 lipca 2011 r. (udzia³ w imporcie wy-nosi 70%). Realizacja PUG w Polsce bêdzie z pewnoœci¹ jed-nym z podstawowych tematów dyskutowanych w œrodowis-ku gazowniczym w najbli¿szych miesi¹cach.

Kolejnym krokiem, który ma u³atwiæ wchodzenie na polskirynek nowych podmiotów zainteresowanych prowadzeniemobrotu gazem z zagranic¹ oraz wsparciem dla funkcjo-nuj¹cych na polskim rynku prywatnych firm gazowych prowa-dz¹cych ju¿ tak¹ dzia³alnoœæ w Polsce, dotychczas na niewielk¹skalê, jest istotna nowelizacja ustawy z 16 lutego 2007 rokuo zapasach ropy naftowej i gazu ziemnego... jak¹ przyj¹³obecny parlament RP w ostatnim dniu swojej kadencji,tj. 16.09.2011 r. Znowelizowana ustawa o zapasach przedewszystkim dopuszcza:1) mo¿liwoœæ utrzymania zapasów obowi¹zkowych gazu ziem-

nego przez zainteresowane podmioty równie¿ w instalacjachmagazynowych usytuowanych poza granicami kraju, na te-

renie pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej lub pañstwcz³onkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Han-dlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospo-darczym. W takich instalacjach magazynowych, których po-³o¿enie gwarantuje realn¹ mo¿liwoœæ dostarczenia ca³kowitejiloœci zapasów gazu ziemnego zgromadzonych poza granica-mi kraju do polskiego systemu przesy³owego lub dystrybu-cyjnego w sytuacji wzmo¿onego zapotrzebowania lub kryzy-su w okresie nieprzekraczaj¹cym 40 dni;

2) ograniczenie obowi¹zku utrzymywania zapasów gazu ziem-nego wy³¹cznie do przedsiêbiorstw energetycznych wykonu-j¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w zakresie przywozu gazuziemnego w celu jego dalszej odsprzeda¿y odbiorcom;

3) zwiêkszenie wielkoœci progów uprawniaj¹cych do ubieganiasiê o uzyskanie zwolnienia z obowi¹zku utrzymywania zapa-sów gazu ziemnego z 50 do 100 mln m3 rocznie.W trakcie przyspieszonego i intensywnego procesu legisla-

cyjnego i wys³uchañ publicznych przedstawiciele bran¿y gazo-wniczej zwracali parlamentarzystom uwagê na niedoskona³o-œci przygotowywanych zmian, w praktyce niewiele zosta³ouwzglêdnionych, zaœ kwestia, jakie to mo¿e mieæ konse-kwencje dla olbrzymiej rzeszy indywidualnych konsu-mentów, wymaga odrêbnej analizy (i artyku³u). Nale¿yjednak¿e poinformowaæ, ¿e niektóre firmy cz³onkowskieIGG podkreœla³y, ¿e w znakomitej wiêkszoœci pañstw unij-nych nie istnieje (ustawowo) obowi¹zek magazynowaniagazu ziemnego, zaœ tego typu przepisy stanowi¹ raczejprzeszkodê ani¿eli postêp w liberalizacji rynków. Wykazy-wanie (udowadnianie) rzeczywistych mocy magazynowychza granic¹ mo¿e byæ iluzoryczne do czasu „rozpracowania”punktu wirtualnego i wprowadzenia do przepisów praw-nych. Firmy te powo³uj¹ siê na przyk³ad Lasowa, tj. równe-go podzia³u dostêpnych 500 mln m3 pomiêdzy ponad20 zainteresowanych, podczas gdy po stronie niemieckiejprzepisy ustalaj¹ zasadê „kto pierwszy, ten lepszy”.

Zg³aszane s¹ te¿ postulaty, aby w miejsce zapisówutrzymywania zapasów obowi¹zkowych, a tak¿e skomplikowa-nych warunków magazynowania poza granicami Polski ponow-nie rozwa¿yæ koncepcjê zapasów strategicznych, których obo-wi¹zek utrzymania spoczywa³by na organach naszego pañstwa,zaœ ich uruchamianie zwi¹zane z unikniêciem zagro¿enia bez-pieczeñstwa gazoenergetycznego obejmowa³oby wszystkichodbiorców. Dlatego w szybkim tempie musz¹ nast¹piæ zmianyw rozporz¹dzeniach w sprawie zasad funkcjonowania rynku,tak aby uwzglêdnia³y zmiany kszta³tu tego rynku. W celu obni-¿enia kosztów dla bud¿etu pañstwa – ka¿de przedsiêbiorstwosprzedaj¹ce gaz mia³oby obowi¹zek np. uwzglêdniaæ op³atê za„bezpieczeñstwo”, któr¹ finansowa³by odbiorca. Pomys³ takiwynika z preambu³y rozporz¹dzenia Unii Europejskiej z 20 paŸ-dziernika 2010 roku w sprawie œrodków zapewniaj¹cych bez-pieczeñstwo dostaw gazu, tzw. SOS.

Reasumuj¹c, bez szybkiego (na pocz¹tku nowej kadencjiparlamentu) uchwalenia prawa gazowego – najlepiej po³¹czo-nego z ww. omówion¹ ustaw¹ o zapasach i równoleg³egoprzyjêcia zmienionych kluczowych rozporz¹dzeñ: taryfowegoi systemowego, a nastêpnie mo¿liwie szybko zmienionych „in-strukcji ruchu i eksploatacji sieci” – ogromnie trudno bêdzie li-beralizowaæ polski rynek gazu ziemnego. "

Bran¿a gazownicza skutecznie ubiega siê o unijne dota-cje na inwestycje. Do tej pory z funduszy korzysta³yPGNiG SA oraz OGP GAZ–SYSTEM S.A. Teraz do³¹czy-

³o do nich szeœæ spó³ek dystrybucyjnych gazu ziemnego, któ-re w lipcu podpisa³y pierwsze umowy o dofinansowanie in-westycji budowy gazoci¹gów.

Dotacje unijne udzielane ze œrodków Europejskiego Fun-duszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Opera-cyjnego „Infrastruktura i Œrodowisko” na lata 2007–2013wspieraj¹ inwestycje infrastrukturalne realizowane z posza-nowaniem zasady zrównowa¿onego rozwoju. Du¿e inwe-stycje, o szczególnym znaczeniu dla gospodarki, umieszczo-no na liœcie indykatywnej wskazuj¹cej projekty, które otrzy-muj¹ dofinansowanie po spe³nieniu okreœlonych warunków.

Na liœcie znalaz³y siê m.in. magazyny gazu ziemnego budowa-ne przez PGNiG SA, rozbudowa systemu przesy³owego OGPGAZ–SYSTEM S.A. czy gazoport w Œwinoujœciu, budowanyprzez Polskie LNG S.A. Natomiast projekty budowy i przebudo-wy gazoci¹gów dystrybucyjnych do dofinansowania wybiera-ne s¹ w ramach procedury konkursowej. Obok spe³nienia wa-runków formalnych, beneficjent powinien wykazaæ okreœlonewartoœci wskaŸników, zw³aszcza liczbê nowych odbiorcówprzy³¹czonych do gazoci¹gu oraz wzrost wolumenu dystrybuo-wanego gazu w wyniku realizacji inwestycji.

Instytut Nafty i Gazu, któremu powierzono organizacjêkonkursu oraz wybór projektów dystrybucyjnych do dofi-nansowania, przeprowadzi³ dotychczas dwa nabory wnios-ków. Do pierwszego konkursu beneficjenci zg³osili 20 pro-jektów budowy gazoci¹gów oraz gazyfikacji gmin i miej-scowoœci. W koñcu kwietnia INiG poinformowa³ o wyni-kach – dofinansowanie otrzyma 8 inwestycji. Beneficjencipodpisali umowy o dofinansowanie projektów w pier-wszych dniach lipca. Ca³kowita wartoœæ inwestycji to pra-

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 116

FUNDUSZE UNIJNE

Wsparcie dla inwestycjisektora gazowniczegoSpó³ki dystrybucyjne siêgaj¹ po dotacje

Beneficjenci, którzy podpisali umowy o dofinansowanie i ich projektyBeneficjent Tytu³ projektu Wartoœæ projektu Kwota dofinansowania Dotacja

Karpacka Spó³ka Gazyfikacja rejonu W³odawy 79 067 983,75 z³ 27 165 874,69 z³ 34,36%Gazownictwa sp. z o.o.

Mazowiecka Spó³ka Rozwój gazyfikacji na terenie gmin 37 342 870,02 z³ 7 048 789,00 z³ 25,43%Gazownictwa sp. z o.o. Pra¿mów, Tarczyn, Góra Kalwaria

i ¯abia Wola – etap I

Wielkopolska Spó³ka Stworzenie równego dostêpu 22 815 671,83 z³ 8 388 369,43 z³ 36,77%Gazownictwa sp. z o.o. do sieci gazowej na terenie

powiatu gorzowskiego

Pomorska Spó³ka Po³udniowo-wschodnie zasilanie 122 233 445,63 z³ 34 501 804,64 z³ 28,23%Gazownictwa sp. z o.o. miasta Gdañsk wraz z gazyfikacj¹

Wiœlinki i Wyspy Sobieszewskiej

Pomorska Spó³ka Budowa sieci gazowej w/c relacji 150 757 266,59 z³ 41 446 451,32 z³ 27,49%Gazownictwa sp. z o.o. Szczytno–M³ynowo–Mu³awki

k. Kêtrzyna oraz gazyfikacja gmin

Pomorska Spó³ka Budowa sieci gazowej w/c relacji 122 395 215,70 z³ 38 017 563,88 z³ 31,06%Gazownictwa sp. z o.o. Brodnica–Nowe Miasto Lubawskie

–I³awa DN 300 oraz gazyfikacja gmin

EWE energia sp. z o.o. Gazyfikacja gmin powiatu wieluñskiego 79 484 164,56 z³ 28 055 567,01 z³ 35,30%i pajêczañskiego

Górnoœl¹ska Spó³ka Gazyfikacja miejscowoœci 27 721 746,60 z³ 10 039 787,91 z³ 36,22%Gazownictwa sp. z o.o. w gminach Komprachcice i D¹browa

Razem 641 818 364,68 z³ 194 664 207,88 z³ 30,33%�ród³o: www.centrumfede.pl

wie 650 mln z³, z czego przesz³o 190 mln z³ bêdziepochodzi³o z unijnych dotacji.

INiG opublikowa³ te¿ tzw. listê rankingow¹ projektów zg³o-szonych do drugiego konkursu. Znalaz³o siê na niej 21 inwesty-cji, które otrzymaj¹ dofinansowanie pod warunkiem osi¹gniê-cia gotowoœci realizacyjnej. Oznacza to, ¿e projekt w wyzna-czonym terminie musi zawieraæ komplet decyzji œrodowisko-wych oraz przynajmniej jedn¹ decyzjê zatwierdzaj¹c¹ projektbudowlany dla co najmniej jednego zadania inwestycyjnego.Rozstrzygniêcie drugiego konkursu i wskazanie beneficjentów,z którymi zostan¹ podpisane umowy o dofinansowanie, po-winno nast¹piæ w pierwszej po³owie 2012 roku.

CO W PERSPEKTYWIE 2014–2020

Nie zapad³a jeszcze decyzja o przeprowadzeniu trzeciegokonkursu. Jest to wa¿ne, dlatego ¿e inwestycje mog¹ce staæsiê projektami unijnymi wymagaj¹ odpowiedniego przygo-towania, tak aby – zgodnie z wymogami INiG – mog³y byæzrealizowane i rozliczone do po³owy 2015 roku. Poniewa¿w perspektywie bud¿etowej UE na lata 2007–2013 spó³kidystrybucyjne nie mog¹ ju¿ liczyæ na du¿e dotacje z innychŸróde³, coraz wiêkszego znaczenia nabiera pytanie: co dalej?Jak bêdzie wygl¹da³ system wsparcia dla gazownictwaz unijnego bud¿etu na lata 2014–2020?

Informacje p³yn¹ce z dokumentów Komisji Europejskiejwskazuj¹, ¿e kszta³t polityki spójnoœci nie ulegnie zasadni-czym zmianom. Polska pozostanie jednym z jej najwiêk-szych beneficjentów, z kwot¹ pomocy na dotychczasowympoziomie. Równie¿ gazownictwo mo¿e liczyæ na podobnewsparcie. Jednoczeœnie wiêkszy nacisk po³o¿ony zostaniena efektywnoœæ, w ramach której udzielenie dofinansowa-nia warunkowane bêdzie osi¹gniêciem zak³adanych celówle¿¹cych w interesie UE. Zamierzeniem KE jest te¿, w przy-padku projektów mog¹cych przynieœæ zasadniczy zwrot za-

inwestowanych œrodków, czêstsze korzystanie z innowacyj-nych narzêdzi finansowania, zw³aszcza instrumentówzwrotnych, które by³yby uzupe³nieniem wsparcia udzielo-nego w formie dotacji.

Decyduj¹ce negocjacje bud¿etu UE na lata 2014–2020bêd¹ siê toczyæ w najbli¿szych dwóch latach. W tym samymczasie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego chce przyst¹piædo prac nad nowymi programami operacyjnymi, w którychzostan¹ szczegó³owo okreœlone obszary wymagaj¹ce unijne-go wsparcia. Maj¹c na uwadze czasoch³onnoœæ projektówinwestycyjnych, decyzje o ich realizacji powinny byæ po-dejmowane z du¿ym wyprzedzeniem, a zwa¿ywszy nawysokie koszty realizacji takich projektów, czêsto s¹ onebardzo trudne do zrealizowania na zasadach komercyjnych.W tym kontekœcie ju¿ dziœ konieczne jest wypracowanieprzez bran¿ê gazownicz¹ planu potrzeb w dostêpie do œrod-ków unijnych w latach 2014–2020.

Izba Gospodarcza Gazownictwa przeprowadzi³a wœród firmcz³onkowskich ankietê dotycz¹c¹ inwestycji planowanych nalata 2014–2020, których realizacja uwarunkowana jest pozys-kaniem dodatkowego Ÿród³a finansowania w postaci bez-zwrotnej dotacji. Wyniki wskazuj¹, ¿e potrzeby s¹ ogromnei nie ograniczaj¹ siê jedynie do rozbudowy gazoci¹gów na te-renie kraju. Unijne dotacje mog¹ przyczyniæ siê do wzrostubezpieczeñstwa energetycznego poprzez zapewnienie nowychi wzmocnienie istniej¹cych Ÿróde³ gazu, pozwol¹ te¿ na konty-nuacjê rozpoczêtych wieloetapowych inwestycji.

Zamierzeniem IGG jest przekazanie zestawienia projektówdo instytucji uczestnicz¹cych w systemie udzielania wsparcia –Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Gospodarkioraz INiG – tak, aby mog³o ono pos³u¿yæ jako istotny g³os bran-¿y gazowniczej w dyskusji nad rozdzia³em œrodków z funduszyUE w perspektywie bud¿etowej 2014–2020. "

Micha³ Szpila, MSG Sp. z o.o.Wed³ug stanu na 31 sierpnia 2011 r.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 17

�ród³em wspó³finansowania realizowanych przez PGNiGSA projektów inwestycyjnych zwi¹zanych ze zwiêksza-niem pojemnoœci magazynowych (projekty PMG) s¹ fun-

dusze unijne przyznane Polsce na lata 2007–2013. Œrodki teznalaz³y siê m.in. w Programie Operacyjnym „InfrastrukturaiŒrodowisko” (POIiŒ). W ramach tego programu zosta³ zdefinio-wany Priorytet X „Bezpieczeñstwo energetyczne, w tym dywer-syfikacja Ÿróde³ energii”. W Dzia³aniu 10.1 „Rozwój systemówprzesy³owych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy nafto-wej oraz budowa i przebudowa magazynów gazu ziemnego”umieszczono cztery projekty PMG, które s¹ realizowane przezPGNiG SA od stycznia 2007 roku (tabela 1). Ze œrodków UE mabyæ wspó³finansowana rozbudowa dwóch magazynów z³o¿o-wych, tj. PMG „Strachocina” i PMG „Wierzchowice”, a tak¿erozbudowa magazynu kawernowego KPMG „Mogilno”. No-wym, budowanym od podstaw magazynem typu kawernowe-go jest KPMG „Kosakowo”. 28 lipca br. nast¹pi³o uroczyste ot-

warcie PMG „Strachocina”. Obecnie odbywa siê ju¿ zat³aczaniegazu ziemnego, a przed sezonem jesienno-zimowym w maga-zynie bêdzie zgromadzone 330 mln m3 „b³êkitnego” paliwa.Tak¿e w przypadku drugiego magazynu z³o¿owego, tj. PMG„Wierzchowice”, inwestycje powinny zakoñczyæ siê w 2011 ro-ku. Natomiast jeœli chodzi o magazyny kawernowe, koniec in-westycji, które maj¹ byæ wspó³finansowane ze œrodków UE,przewidywany jest na 2014 r. Budowa KPMG „Kosakowo” bê-dzie prowadzona do 2020 r. Projekt unijny obejmuje budowêdo 2014 r. czterech komór o ³¹cznej pojemnoœci 100 mln m3

wraz z instalacj¹ ³ugownicz¹ i napowierzchniow¹. Po zakoñcze-niu ca³ej inwestycji w 2020 r. PGNiG SA bêdzie dysponowaæw KPMG „Kosakowo” 250,00 mln m3 pojemnoœci czynnej.

Beneficjentem pomocy przyznanej z opisanych wy¿ej œrod-ków UE jest PGNiG SA jako jedyny inwestor buduj¹cy i rozbu-dowuj¹cy podziemne magazyny gazu w Polsce. Poniewa¿ pro-jekty te maj¹ du¿¹ wartoœæ, to – zgodnie z wytycznymi KomisjiEuropejskiej – s¹ rozpatrywane w trybie indywidualnym ad hoc.W PO IiŒ wartoœci¹ graniczn¹, po przekroczeniu której projektjest definiowany jako du¿y, jest 50 mln euro. W praktyce ozna-cza to m.in., ¿e projekty PMG musia³y obligatoryjnie zostaæ pod-

Dofinansowane nowe pojemnoœcimagazynowe PGNiG SA

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 118

FUNDUSZE UNIJNE

dane ocenie przez ekspertów Inicjatywy JASPERS. Pozytywnewyniki oceny formalnej i merytorycznej, wykonanej przez Insty-tut Nafty i Gazu z Krakowa (dzia³aj¹cy jako instytucja wdra¿aj¹-ca), oraz akceptacja projektów przez JASPERS, otwiera³y drogêdo przyznania przez Komisjê Europejsk¹ pomocy publicznej.

23 czerwca 2010 r. KE zaakceptowa³a wstêpnie pomoc publi-czn¹ w kwocie 390 mln euro. PGNiG SA – jako beneficjent – po-winno te œrodki wykorzystaæ do 2015 r. Nowe pojemnoœci ma-gazynowe maj¹ byæ udostêpniane zgodnie z zasad¹ Third PartyAccess (TPA). Nale¿y zaznaczyæ, ¿e ostateczna decyzja KE o po-

twierdzeniu wk³adu wspólnotowego dla projektów PMG zale¿yod wprowadzenia zmian w ustawie o zapasach ropy naftowej.Sejm dokona³ tych zmian na swoim wrzeœniowym posiedzeniu.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, jako instytucja zarz¹-dzaj¹ca, przygotowa³o „Listê projektów indywidualnych dlaPO IiŒ”. Lista jest okresowo aktualizowana i zawiera podstawo-we informacje o realizowanych w Polsce projektach inwestycyj-nych, które s¹ wspó³finansowane przez UE w ramach PO IŒ. Dlaczterech znajduj¹cych siê na tej liœcie projektów PMG, realizo-wanych przez PGNiG SA, przewidziano dofinansowanie w kwo-cie 673,49 mln z³.

W zwi¹zku z pozytywn¹ decyzj¹ Komisji Europejskiejz 23.06.2010 roku mo¿liwe sta³o siê podpisanie umów o dofi-nansowanie projektów PMG. Stronami tych umów s¹ InstytutNafty i Gazu – jako instytucja wdra¿aj¹ca – oraz PGNiG SA – ja-ko beneficjent. Podstawowe informacje o tych umowach zawie-ra tabela 2. Z chwil¹ podpisania ww. umów mo¿liwe sta³o siê re-finansowanie wydatków kwalifikowalnych, które PGNiG SA po-nosi³o w zwi¹zku z realizacj¹ projektów PMG, poczynaj¹c od sty-cznia 2007 roku. W zwi¹zku ze z³o¿onymi i zatwierdzonymiprzez INiG wnioskami o p³atnoœæ, PGNiG SA jako beneficjentotrzyma³o do 30.06.2011 roku refinansowanie na kwotê107 127 653,64 z³. P³atnoœci te zwi¹zane by³y z kosztami kwali-fikowalnymi poniesionymi w zwi¹zku z rozbudow¹ PMG „Wie-rzchowice” i PMG „Strachocina”. Kolejne zatwierdzone przezINiG 19.08.2011 roku wnioski na kwotê ponad 50 mln z³ obej-muj¹ tak¿e wydatki poniesione na budowê KPMG „Kosakowo”.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jako instytucja zarz¹-dzaj¹ca systematycznie – co pó³ roku – dokonuje weryfikacji sta-nu przygotowañ i realizacji tzw. projektów kluczowych – naj-wiêkszych inwestycji infrastrukturalnych dotowanych przezUE w ramach Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Œrodo-wisko”. 12.08.2011 roku na stronach internetowych MRRopublikowana zosta³a najnowsza, zaktualizowana wersja tej li-sty. Na tzw. listê rezerwow¹ wpisany zosta³ pod numeremPOIiŒ 10.1-24 kolejny projekt inwestycyjny PGNiG SA pod na-zw¹ Rozbudowa PMG „Husów”. Orientacyjny koszt ca³kowi-ty tej inwestycji wynosi 67,7 mln z³, a szacunkowa kwota do-finansowania z UE to 38,6 mln z³. W wyniku realizacji tegoprojektu w latach 2011–2013 powiêkszona zostanie pojem-noœæ czynna istniej¹cego PMG „Husów” o 100 mln m3. Zwiê-kszenie pojemnoœci czynnej PMG „Husów” do 500 mln m3

bezpoœrednio wp³ynie na poprawê bezpieczeñstwa energety-cznego Polski. "

Grzegorz Ga³ek, Departament Inwestycji w PGNiG.

Tabela 2. Kwota dofinansowania przyznana PGNiG SA w ramach Dzia³ania 10.1 na realizacjê projektów PMG

Oznaczenie Nazwa Koszty kwalifikowalne Maksymalna kwota IntensywnoϾ

projektu projektu projektu dofinansowania pomocy publicznej

(w mln z³) (w mln z³) (w %)

PO IiŒ 10.1-6 PMG „Strachocina” 165,98 53,20 32,06

PO IiŒ 10.1-7 PMG „Wierzchowice” 1603,27 503,63 31,41

PO IiŒ 10.1.-9 KPMG „Kosakowo” 369,56 93,52 25,31

PO IiŒ 10.1-13 KPMG „Mogilno” 60,59 23,12 38,17�ród³o: MRR, „Lista projektów indywidualnych dla PO IiŒ” (dane z 12.08.2011 r.).

Tabela 1. Informacje o podziemnych magazynach gazu (PMG), na które PGNiG SA uzyska³odofinansowanie ze œrodków Unii Europejskiej z Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Œrodowisko”

Nazwa PMG Aktualna pojemnoϾ PMG Charakter inwestycji Rodzaj PMG

„Strachocina” 150,00 mln m3 Rozbudowa do 330 mln m3 Z³o¿owy

„Wierzchowice” 575,00 mln m3 Rozbudowa do 1200 mln m3 Z³o¿owy

„Mogilno” 378,00 mln m3 Rozbudowa do 492 mln m3 Kawernowy

„Kosakowo” 0 Budowa do 100 mln m3 Kawernowy�ród³o: PGNiG SA (dane z 25.08.2011 roku).

Izba Gospodarcza Gazownictwa przeprowadzi³a wœród firm cz³onkowskich ankietê dotycz¹c¹ inwestycji planowanych na lata 2014–2020, których realizacja uwarunkowana jest pozyskaniem dodatkowego Ÿród³a finansowania w postaci bezzwrotnej dotacji.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 19

PUBLICYSTYKA

Obradom przewodniczy³ prof. dr hab. Waldemar Kam-rat, prorektor Politechniki Gdañskiej, ekspert rynku energii we wszystkich jego obszarach.

Konferencjê otworzy³a „Prezentacja dorobku prezyden-cji wêgierskiej w Radzie UE”. Pál Ságvári z ministerstwarozwoju kraju oraz Gabor Molnar, dyrektor zarz¹dzaj¹cyHungarian Gas Association, zgodnie stwierdzili, ¿e – wbrewwczeœniejszym obawom niektórych pañstw cz³onkowskich –wêgierska prezydencja by³a bardzo efektywna. W sprawachzwi¹zanych z rynkiem energii osi¹gniêto porozumienie: do2015 roku ¿aden kraj cz³onkowski UE nie bêdzie wykluczo-ny z pod³¹czeñ dostaw gazu, a przy tym uzgodniono, ¿e za-pewnione bêdzie wspó³finansowanie rozbudowy europej-skich sieci gazowych ze œrodków UE. Zwrócili tak¿e uwagêna zas³ugi prezydencji wêgierskiej, dziêki której mo¿liwe by-³o tak szybkie procedowanie nad projektem rozporz¹dzeniaw sprawie integralnoœci i przejrzystoœci rynku energii (REMIT), przyjêtym ju¿ przez Parlament Europejski. W dys-kusji po wyst¹pieniu przedstawicieli Wêgier pojawi³ siê nie-pokój, ¿e ich zabiegi o dalsze eliminowanie wêgla (CO2) z bi-lansu paliw pierwotnych mo¿e byæ problemem dla krajów, w których paliwa kopalne wci¹¿ odgrywaj¹ wa¿n¹ rolê. Od-notowane zosta³o równie¿ realne wsparcie wêgierskiej pre-zydencji, podobnie jak teraz polskiej, dla budowy gazoci¹gupó³noc–po³udnie, uznawanego za wa¿ne ogniwo europej-skiego rynku gazu, ju¿ nie jako projektu poszczególnych kra-jów, ale jako projektu wspólnotowego, popieranego oficjal-nie przez Komisjê Europejsk¹.

„Priorytety polskiej prezydencji w zakresie rynku ga-zu” omówi³ Artur Lorkowski, zastêpca dyrektora departa-mentu ekonomicznego MSZ. Podkreœli³, ¿e nast¹pi³o p³ynneprzejêcie spraw po wêgierskiej prezydencji, co oznacza spra-wnoœæ procedur, mimo rotacji przewodnictwa w UE. Odno-towa³ równie¿, ¿e zarówno wêgierska, jak i polska prezyden-cja sprawom energii poœwiêcaj¹ bardzo du¿o uwagi. Powsta-³o tak wiele nowych regulacji, tak wiele ró¿nych projektów

implementacyjnych, bo mo¿e okazaæ siê, ¿e w kolejnychprezydencjach (Dania, Cypr), europejscy dyplomaci nie bêd¹ich traktowaæ jako najwa¿niejszych. Podkreœli³, ¿e – zgodnie z art. 194 Traktatu Lizboñskiego – budowa po³¹czeñ miêdzy-systemowych przeniesiona do dyrektywy gazowej pozostajeeuropejskim priorytetem. Mówca zwróci³ uwagê, ¿e zapisytraktatowe s¹ tak jednoznaczne, i¿ w wiêkszoœci krajówprzewa¿a opinia, ¿e nie nale¿y zwiêkszaæ ju¿ zakresu inge-rencji organów UE w poszczególne polityki krajowe, bo-wiem zakres odpowiedzialnoœci pañstw nie powinien byænaruszany.

Maria Bie³owa, analityk rosyjski, omówi³a „Rozwój sto-sunków pomiêdzy Rosj¹ a UE w zakresie wspó³pracy narynku gazu ziemnego”. Podkreœli³a, ¿e kontakty te ocenia-ne s¹ najczêœciej przez pryzmat dominacji Rosji jako do-stawcy, podczas gdy naprawdê chodzi o to, ¿e Rosja oczeku-je od UE wiarygodnych prognoz zapotrzebowania na gazziemny w perspektywie kilku dziesiêcioleci, bowiem musi byæprzygotowana na zwiêkszenie poziomu dostaw przez uru-chomienie kolejnych z³ó¿. Rosja odwleka decyzje inwesty-cyjne z tym zwi¹zane bez pewnoœci, ¿e znajdzie odbiorców.A to rodzi obawy, ¿e bez uruchomienia np. z³o¿a Sztokman,Rosja wpadnie w deficyt wydobycia. By tego unikn¹æ, na po-cz¹tku 2012 roku ma powstaæ unijna platforma internetowa– jako forum wymiany informacji i zawieraj¹ca analizy do-tycz¹ce prognoz dla rynku gazu. Rosja chce do³¹czyæ do tejplatformy i chce byæ równoprawnie traktowana. Maria Bie-³owa zwróci³a uwagê, ¿e mimo „syndromu Fukushimy”, wo-bec braku bilansu potrzeb UE, zasadne staje siê pytanie: czypotrzebne s¹ nowe instalacje LNG czy nowe gazoci¹gi, zaró-wno Nabucco, jak i South Stream? W sprawach przysz³oœcieuropejskiego rynku gazu konieczny jest bardziej otwarty i bardziej precyzyjny dialog. Zdaniem Bie³owej, Rosja zabie-ga równie¿ o to, by UE uregulowa³a w bardziej sformalizo-wany sposób mechanizm wczesnego ostrzegania i chce z te-go mechanizmu korzystaæ, by jej wizerunek nie by³ kojarzo-ny tylko z konfliktami, np. z Ukrain¹.

„Perspektywy rozwoju polskiego rynku gazu” przedstawi³prof. dr Maciej Kaliski, wiceminister gospodarki. Swoim wyst¹-pieniem roztaczaj¹cym œwietlan¹ przysz³oœæ dla sektora gazo-wniczego tchn¹³ wiele optymizmu. Minister mówi³, ¿e ju¿ w po-lityce energetycznej do 2035 roku gaz stanie siê wiod¹cym noœ-nikiem energii (w tym tzw. gaz ³upkowy), a gazownictwo przed-stawi otwart¹ kartê pomocy dla zagro¿onej zapaœci¹ elektro-

Polska prezydencja wypromowa³a gaz ziemnyAndrzej Schoeneich

W Juracie w dniach 31 sierpnia – 2 wrzeœnia2011 r. odby³a siê miêdzynarodowa konferencjazorganizowana przez Izbê Gospodarcz¹ Gazownictwa, której temat przewodni stanowi³o pytanie: „Czy polska prezydencja pomo¿e w rozwoju gazownictwa?”

Dokoñczenie na str. 58

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 120

PUBLICYSTYKA

Zamiarem jej jest nadanie nowej dynamiki zagadnieniom efektywnoœci energetycznej, dlatego po³¹czono kwestiepoprawy efektywnoœci przez odbiorców koñcowych z po-

praw¹ u¿ytkowania energii pierwotnej poprzez wykorzystaniewysokosprawnej kogeneracji. Po³¹czenie w jeden dokumentdwóch dyrektyw wskazuje, jak wielkie znaczenie przypisuje siêpoprawie efektywnoœci wykorzystania energii dla realizacji ce-lów ustalonych do 2020 r., tj zmniejszenia o 20% poprawy wy-korzystania energii. Komisja Europejska uzna³a za niewystar-czaj¹ce œrodki dla realizacji celów wynikaj¹cych z III pakietu energetycznego i zaproponowa³a we wspomnianym powy¿ejwniosku nowelizuj¹cym dyrektywê zmiany dotycz¹ce:1. Zobowi¹zañ dla krajowych celów w zakresie efekty-

wnoœci energetycznej" Ustalenie wspólnych ram wspierania efektywnoœci, tak

aby uzyskaæ cel zmniejszenia o 20% zu¿ycia energii pier-wotnej do 2020 r. w latach nastêpnych. Przewiduje siê ustanowienie krajowych celów poprawy efektywnoœciw postaci ustanowienia krajowego, bezwzglêdnego po-ziomu zu¿ycia, bêd¹cego wype³nieniem realizacji obni¿e-nia zu¿ycia w UE o 368 Mtoe.

2. Zobowi¹zania dla instytucji publicznych:" Ustalenie, pocz¹wszy od 1.01.2014 r., obowi¹zku podda-

wania renowacji corocznie 3% ca³kowitej powierzchnibudynków (o powierzchni u¿ytkowej wiêkszej ni¿ 250 m2)nale¿¹cych do instytucji publicznych, w celu spe³nienia conajmniej minimalnych wymagañ w zakresie charaktery-styki energetycznej budynku.

" Zakup urz¹dzeñ produktów, us³ug i budynków o wysokiejcharakterystyce energetycznej.

" Pe³nienie funkcji wzorcowej przez instytucje publiczne w zakresie poprawy efektywnoœci energetycznej.

3. Inne systemy zobowi¹zuj¹ce do efektywnoœci energe-tycznej:

" Wskazano na obowi¹zki uzyskania przez dystrybutorówenergii lub przedsiêbiorstwa prowadz¹ce detaliczn¹ sprze-da¿ energii (bez sprzeda¿y w transporcie ) – 1,5% osz-czêdnoœci ich wielkoœci sprzeda¿y z poprzedniego roku. Teobowi¹zki dotycz¹ wiêkszej grupy podmiotów ni¿ prze-widuje to obecna ustawa o efektywnoœci energetycznej(DZ.U 94 poz. 551), gdy¿ obowi¹zki te na³o¿one s¹ naka¿d¹ postaæ energii, a wiêc nie tylko na przedsiêbiorstwasprzedaj¹ce energiê elektryczn¹, ciep³o czy gaz ziemny.Ten cel uzyskania oszczêdnoœci 1,5% odnosi siê do zu¿y-cia w roku poprzednim, co jest ró¿nic¹ w stosunku doobowi¹zuj¹cej ustawy o efektywnoœci energetycznej,w której odnosi siê do œredniego zu¿ycia finalnego z lat2001–2005 i oszczêdnoœæ do 2016 roku oszacowano na53 452 GWh, tj. 4596 Mtoe)4. Taki cel ustanowiony zo-stanie po uprzednim – do 30 czerwca 2014 roku – doko-naniu oceny, czy mo¿liwe jest osi¹gniêcie celu – o 20% zmniejszenia zu¿ycia energii pierwotnej do 2020 r.Poziom zmniejszenia zu¿ycia zarówno bie¿¹cego, jak i planowanego do 2020 roku – podlegaæ bêdzie, pocz¹w-szy od 30 kwietnia 2014 roku, i dalej co 3 lata, raporto-waniu do UE jako sprawozdania wg okreœlonym ram.

" Propozycje zapisów dyrektywy nieobligatoryjnie dopu-szczaj¹ mo¿liwoœæ „trzyletniego systemu rozliczeñ”, tj. nazaliczenie oszczêdnoœci uzyskanych w danym roku, takjakby dokonane by³y 2 lata wczeœniej lub póŸniej, a tak-¿e zaliczenie w poczet zobowi¹zania certyfikowanych oszczêdnoœci uzyskanych przez dostawców us³ug energe-tycznych lub inne strony trzecie, czy w³¹czenie wdro¿o-nych œrodków poprawy efektywnoœci w gospodarstwachdomowych dotkniêtych ubóstwem energetycznym.

" Dopuszczono mo¿liwoœæ zwolnienia z wype³niania obo-wi¹zków 1,5% oszczêdnoœci w odniesieniu do ma³ychdystrybutorów lub ma³ych przedsiêbiorstw dokonuj¹cychsprzeda¿y detalicznej (tj. sprzedawców o sprzeda¿y poni-¿ej 75 GWh, zatrudniaj¹cych poni¿ej 10 osób, dla któ-rych obrót jest poni¿ej 2 mln euro).

" Dopuszczono mo¿liwoœæ stosowania innych œrodków uzy-skania przez odbiorców oszczêdnoœci energii, pod wa-runkiem zgodnoœci uzyskiwanych efektów z celami przy-jêtymi t¹ dyrektyw¹. Dla Polski ustawa o efektywnoœci energetycznej ustala system „bia³ych certyfikatów” jakomechanizm s³u¿¹cy finansowaniu przedsiêwziêæ poprawy

Szerszy obszar uregulowañw projekcie dyrektywyo efektywnoœci energetycznejZofia Grajwoda

23 czerwca 2011 roku do Parlamentu Europejskiego i Rady wp³yn¹³ wniosek KomisjiEuropejskiej1 – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie efektywnoœcienergetycznej oraz uchylaj¹ca dyrektywy2006/8/WE2 i 2006/32/WE3.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 21

efektywnoœci energetycznej u odbiorców koñcowychi w ograniczonym zakresie potrzeb w³asnych przedsiê-biorstw wytwarzaj¹cych energiê elektryczn¹ oraz ciep³o,lub zmniejszeniu strat w przesy³aniu i dystrybucji gazuziemnego, energii elektrycznej i ciep³a.

4. Zobowi¹zanie dotycz¹ce audytów " Poddanie du¿ych przedsiêbiorstw obowi¹zkowi przepro-

wadzania, pocz¹wszy od. 30 czerwca 2014 roku, i dalejco 3 lata, niezale¿nemu audytowi energetycznemu lub ta-kiemu audytowi wchodz¹cemu w sk³ad audytu œrodowis-kowego.

" W odniesieniu do ma³ych i œrednich przedsiêbiorców lubgospodarstw domowych zachêcanie do poddania siê au-dytowi energetycznemu przeprowadzonemu w sposóbniezale¿ny przez wykwalifikowanych lub akredytowanychekspertów po przystêpnej cenie.

5. Zobowi¹zanie dla pañstw cz³onkowskich " Dopilnowanie zapewnienia odbiorcom koñcowym energii

elektrycznej, gazu ziemnego, centralnego ogrzewania oraz ciep³ej wody u¿ytkowej mo¿liwoœci korzystania (niepóŸniej ni¿ od 1 stycznia 2015 roku) z indywidualnychliczników, które dokonuj¹ dok³adnych pomiarów i umo¿-liwiaj¹ odczytanie rzeczywistego zu¿ycia energii i infor-muj¹ o czasie korzystania z energii, a tak¿e nieodp³atne-go otrzymywania przez odbiorcê informacji pochodz¹-cych z opomiarowania i rozliczeñ indywidualnych doko-nywanych z odpowiedni¹ (za³¹cznik VI) czêstotliwoœci¹.W odniesieniu do gazu ta minimalna czêstotliwoœæ od-czytów i rozliczeñ to comiesiêczny obowi¹zek dla tychodbiorców wykorzystuj¹cych gaz do ogrzewania lubch³odu, a co 2 miesi¹ce – dla pozosta³ych odbiorów. W ww. za³¹czniku doprecyzowane s¹ równie¿ wymaganiaco do liczników indywidualnych, które powinnyumo¿liwiaæ sprawdzanie poziomu zu¿ycia w przesz³oœci w jednostkach rozliczeniowych oraz w walucie lokalnej.Po³o¿ono równie¿ nacisk na dostêp do informacji o pro-filu zu¿ycia porównywalnego odbiorcy.

" Dopilnowanie promowania efektywnoœci poprzez:! Opracowanie (do 1 stycznia 2014 r.) krajowych planów

w zakresie ogrzewania i ch³odzenia w celu rozwijania po-tencja³u zastosowania wysokosprawnej kogeneracji i efek-tywnych systemów lokalnego ogrzewania i ch³odzenia.

! Udzielanie zezwoleñ lokalizacyjnych dla nowych Ÿróde³o mocy powy¿ej 20 MW dostosowanych do lokalnegorynku zapotrzebowania na ciep³o stosownie do warun-ków progowych zwi¹zanych z dostêpnoœci¹ do obci¹-¿enia cieplnego bloków skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciep³a.

! Zapewnienie, aby nowe oraz istniej¹ce instalacje elek-trowni lub ciep³owni przemys³owych o mocy nominal-nej powy¿ej 20 MW, poddawane procesowi renowacji,by³y wyposa¿ane w wysokosprawn¹ kogeneracjê,pod warunkiem, ¿e ciep³o odpadowe mo¿e byæ wyko-rzystywane ekonomicznie w obiektach.

! Zapewnienie zgodnoœci aktów prawnych i planowaniaprzestrzennego miast i wsi z kryteriami udzielania ze-zwoleñ na budowê obiektów, infrastruktury i Ÿróde³ energii (w tym z kogeneracji), a tak¿e z planami efekty-

wnoœci (za³¹cznik VII dyrektywy) w zakresie ogrzewa-nia i ch³odzenia.

" W zakresie przetwarzania energii zobowi¹zanie do spra-wozdawczoœci i sporz¹dzania wykazu danych dotycz¹-cych produkcji oraz efektywnoœci energetycznej dla obie-któw o mocy nominalnej na wejœciu 50 MW oraz obiek-tów instalacji rafinacji oleju i gazu. Obowi¹zek raporto-wania do UE streszczeñ i zagregowanych informacji.

" Dopilnowanie, aby krajowe organa regulacyjne energety-ki musia³y uwzglêdniaæ efektywnoœæ energetyczn¹ w de-cyzjach dotycz¹cych eksploatacji sieci (IRiESP, IRiESD) dlagazu ziemnego i elektroenergetyki, a tak¿e przy zatwier-dzaniu taryf przesy³owych i dystrybucyjnych.

" Zobowi¹zanie do opracowania (do 30 czerwca 2013 ro-ku) planów zawieraj¹cych ocenê potencja³u w zakresie efektywnoœci energetycznej dla infrastruktur gazowych i elektroenergetycznych oraz lokalnego ogrzewania i ch³odzenia.

" Dopilnowanie, aby od 1 stycznia 2014 r. systemy certyfi-kacji lub systemy kwalifikacji by³y dostêpne dla dostaw-ców us³ug energetycznych, audytów energetycznych oraz œrodków poprawy efektywnoœci.

" Wspieranie rynku us³ug poprawy efektywnoœci oraz dostêpma³ych i œrednich przedsiêbiorstw do tego rynku poprzez:a) dostêp do aktualizowanego wykazu dostawców us³ug

energetycznych i audytorów;b) udostêpnienie wzorów umów o poprawê efektywno-

œci energetycznej w sektorze publicznym i odbiorcówkoñcowych oraz klauzul, które powinni zawrzeæ od-biorcy koñcowi w umowach o us³ugi energetyczne,

c) udostêpnienie informacji na temat instrumentów fi-nansowych, œrodków zachêcaj¹cych, dotacji i kredy-tów na wspieranie projektów w zakresie us³ug energe-tycznych.

To, co jest zauwa¿alne w tym projekcie dyrektywy, toznaczenie, jakie przywi¹zuje siê do efektywnoœci energety-cznej nie tylko po stronie koñcowego u¿ytkowania, ale rów-nie¿ przetwarzania energii, w tym poprzez promowanie wy-sokosprawnej kogeneracji.

Moim zdaniem, dyrektywa w równy sposób traktujewszystkich uczestników, którzy zaanga¿owani s¹ w procespoprawy efektywnoœci energetycznej.

Przedstawione powy¿ej kwestie dotycz¹ce wnioskowa-nych zmian w dyrektywie o efektywnoœci energetycznejwskazuj¹, i¿ w polskich warunkach ustawa o efektywnoœci energetycznej, która niedawno (11 sierpnia) wesz³a w ¿ycie,bêdzie musia³a byæ nowelizowana. Zakres tej nowelizacjibêdzie zale¿a³ od ostatecznego kszta³tu tej dyrektywy, a tak-¿e od szczegó³owych rozwi¹zañ zawartych w niewydanychjeszcze aktach wykonawczych do tej ustawy. "

Autorka jest doradcą Zarządu PGNiG SA.

1 2011/0172(COD).2 W sprawie wysokosprawnej kogeneracji.3 W sprawie efektywnoœci koñcowego wykorzystania energii i us³ugenergetycznych.4 Wg Krajowego Planu Dzia³añ dotycz¹cego efektywnoœci energe-tycznej – Ministrestwo Gospodarki, sierpieñ 2007 r.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 122

EDUKACJA

KROSNO – JU¯ 64 LATA

Historia przemys³u naftowego zrodzi³a siê na Podkarpaciu,bowiem to w Bóbrce ko³o Krosna „wszystko siê zaczê³o”. Tupowsta³y pierwsze kopalnie, i – co wydaje siê w pe³ni uza-sadnione – pierwsze szko³y naftowe: w Ropience, Jaœlei Kroœnie. Jedna z nich – zwana kroœnieñsk¹ „Naftówk¹” –prê¿nie dzia³a do dziœ.

By³ rok 1947. Instytut Naftowy w Kroœnie na podstawiezezwolenia ministra przemys³u i handlu powo³a³ szko³êPrzemys³owo-Naftow¹ dla m³odocianych. Od tego roku da-tuje siê bogata historia kroœnieñskiej „Naftówki”. Szko³awielokrotnie zmienia³a nazwê. Najpierw by³o to GimnazjumPrzemys³owe Kopalnictwa Naftowego w Kroœnie, potem Tech-nikum Naftowo-Gazownicze, Zespó³ Szkó³ Naftowo-Gazo-wniczych, a obecnie jest Zespó³ Szkó³ Ponadgimnazjalnychnr 4 im. Ignacego £ukasiewicza w Kroœnie. Chocia¿ nazwyszko³y siê zmienia³y, nie zmieni³ siê podstawowy profil kszta³-cenia: wiertnictwo, eksploatacja, urz¹dzenia przemys³u naf-towego i gazowniczego, geologia. Technik gazownik to kie-runek reaktywowany po latach dziêki wsparciu KarpackiejSpó³ki Gazownictwa. Ale nie sposób nie doceniæ zas³ug Po-szukiwañ Nafty i Gazu w Krakowie i Jaœle, PGNiG – Oddzia³w Sanoku i Zak³adu Robót Górniczych w Kroœnie. Firmy tewspieraj¹ szko³ê, umo¿liwiaj¹c uczniom odbycie praktyk czyfinansuj¹c zakup niezbêdnych pomocy naukowych. Prawiewszyscy absolwenci klasy wiertniczej – rocznik 2010(27 osób) – podjêli pracê w zawodzie.

Kroœnieñska szko³a przetrwa³a kolejne reformy, a jej bo-gat¹ historiê tworz¹ pracownicy i – przede wszystkim – ab-solwenci, którzy wspó³tworzyli polski przemys³ naftowy i ga-

zowniczy. S¹ wœród nich osobowoœci wybitne i powszechnieznane, jak np. prof. Roman KuŸnar – politolog, pracownikUniwersytetu Warszawskiego, a obecnie doradca prezyden-ta Komorowskiego. Twórcy i pracownicy Pañstwowej Wy¿-szej Szko³y Zawodowej w Kroœnie – Franciszek Tereszkiewicz,Stanis³aw Rymar, Czes³aw Rybicki, wieloletni wyk³adowcaAGH, B³a¿ej B³a¿ejowski, pracownik PAN i NASA, jestcz³onkiem grupy przygotowuj¹cej lot na Marsa. Absolwenciszko³y piastuj¹ wysokie stanowiska w ca³ej grupie kapita³o-wej PGNiG, a wœród nich m.in. Zdzis³aw Dybaœ, Henryk Dyt-ko, Mieczys³aw Jakiel, Jan Kruczak, Józef Lenart, Andrzej Li-put, Kazimierz Nowak.

Dyrekcji, nauczycielom i wszystkim pracownikom szko³ypozostaje mieæ nadziejê na kolejne lata dzia³alnoœci wewspó³pracy z bran¿owymi zak³adami pracy i dalej realizowaæ£ukasiewiczowskie idea³y – pracowitoœci, patriotyzmu,skromnoœci i troski o drugiego cz³owieka.

Joanna Kubit

WIELKOPOLSKA MA KOŒCIAN

Na podstawie umowy podpisanej 1 czerwca 2010 r. miê-dzy Wielkopolsk¹ Spó³k¹ Gazownictwa i Starostwem Powia-towym w Koœcianie, w koœciañskim Zespole Szkó³ Pogimnaz-jalnych im. Franciszka Ratajczaka uruchomiono kieruneknauki zawodu: technik gazownictwa.

WSG zobowi¹za³a siê do wyposa¿enia szkolnej pracownigazowniczej w sprzêt specjalistyczny potrzebny do nauki za-wodu – m.in. zgrzewarki, gazomierze, reduktory, fragmentyrur gazowych i liczne materia³y pogl¹dowe. WSG przyjmo-waæ bêdzie uczniów technikum na praktyki zawodowew swoich placówkach oraz pomagaæ w realizacji takich prak-tyk w innych firmach bran¿y gazowniczej.

Absolwenci tego technikum bêd¹ mieli prawo przyst¹piædo egzaminu zewnêtrznego potwierdzaj¹cego ich zawodo-we kwalifikacje w celu uzyskania stosownych uprawnieñ za-wodowych.

W³adze powiatu koœciañskiego zapewni³y uczniom tech-nikum gazowniczego spoza Koœciana miejsca w internacie.

1 wrzeœnia 2010 r. naukê rozpoczê³o pierwszych 16 ucz-niów nowego kierunku.

W marcu ZSP w Koœcianie uczestniczy³ w targach eduka-cji, zorganizowanych na terenie Miêdzynarodowych TargówPoznañskich. G³ównym celem udzia³u w tej imprezie by³opropagowanie wœród m³odzie¿y gimnazjalnej mo¿liwoœcizdobycia zawodu technika gazownictwa. WSG pomog³aw przygotowaniu targowego stoiska.

Leszek £uczak

Poszukiwany gaz.I gazownicyMasowa likwidacja szkolnictwa zawodowegow Polsce na pocz¹tku lat 90. ubieg³ego wiekusprawi³a, ¿e w wielu bran¿ach – budownictwie, motoryzacji, przemyœle ciê¿kim, energetyce i gazownictwie – zabrak³owykwalifikowanych pracowników œredniegoszczebla. Powsta³a olbrzymia luka pokoleniowa, któr¹ dopiero od niedawnausi³uje siê zlikwidowaæ. Niestety, nie z inicjatywy resortu edukacji. Tego zadaniapodejmuj¹ siê sami pracodawcy, a wœród nichtak¿e przedsiêbiorstwa gazownicze.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 23

EDUKCJA GAZOWNICZA W £ODZI Minê³y ju¿ 3 lata od chwili, kiedy Mazowiecka Spó³ka Ga-

zownictwa podjê³a pierwsze starania zmierzaj¹ce do urucho-mienia w ZSP nr 3 w £odzi klasy o profilu gazowniczym, któ-ra zapocz¹tkowa³a póŸniejsze Technikum Gazownicze. Tympierwszym krokiem by³o podpisanie listu intencyjnego po-miêdzy MSG, dyrekcj¹ ZSP nr 3, ³ódzkim kuratorem oœwiatyi Wydzia³em Edukacji Urzêdu Miasta £odzi. We wrzeœniu2008 r. w klasie o specjalnoœci sieci i instalacje gazu naukêrozpoczêli pierwsi uczniowie. Inwestowanie w rozwój œre-dniego szkolnictwa zawodowego zosta³o wpisane do przyjê-tej przez spó³kê Strategii Zrównowa¿onego Rozwoju i Od-powiedzialnego Biznesu. Takie podejœcie – œwiadome i zapla-nowane – gwarantuje, i¿ podejmowane na wielu polachdzia³ania przynios¹ zamierzony efekt. Uczestnictwo w kszta³-towaniu programu nauczania, organizacja warsztatów szkol-nych u³atwiaj¹cych praktyczn¹ naukê zawodu, wsparciepromocyjno-reklamowe (udzia³ w targach edukacyjnych,przygotowanie ulotek reklamowych, plakatów itp.) to tylkoniektóre dzia³ania podejmowane na rzecz szko³y. Jako patrontechnikum spó³ka stara siê równie¿ uczestniczyæ w wa¿nychdla szko³y wydarzeniach.

W 2009 roku MSG wyst¹pi³a z wnioskiem o wpisanie za-wodu technik gazownictwa do klasyfikacji zawodów szkolni-ctwa zawodowego prowadzonych przez Ministerstwo Gos-podarki oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej.W kwietniu 2010 r. zawód technik gazownictwa zosta³ wpi-sany do ww. klasyfikacji.

Ogromne zainteresowanie tym kierunkiem kszta³ceniasprawi³o, ¿e w 2009 roku uruchomiono równie¿ – z myœl¹o osobach ju¿ pracuj¹cych w zawodzie, które chcia³yby pod-wy¿szyæ kwalifikacje – technikum zaoczne dla pracuj¹cych,a tak¿e policealne studium. Osoba z dyplomem technika ga-zownictwa mo¿e wykonywaæ wiêkszoœæ prac w obszaracheksploatacji i utrzymania sieci na stanowiskach: mistrz, mon-ter, kontroler sieci gazowej, pracownik ds. technicznych, któ-re obejmuj¹ oko³o 6500 etatów w skali kraju.

W technikum gazowniczym wiedza teoretyczna idziew parze z praktyk¹. Jest to mo¿liwe dziêki uruchomieniuwarsztatów szkolnych na terenie Zak³adu Gazowniczego£ódŸ. W trakcie praktyk uczniowie mog¹ przekonaæ siê, jakfunkcjonuje wspó³czesne przedsiêbiorstwo gazownicze i po-znaæ specyfikê pracy poszczególnych dzia³ów technicznych(m.in. pogotowia gazowego, komórek zajmuj¹cych siêochron¹ antykorozyjn¹, sieciami gazowymi, aparatur¹kontrolno-pomiarow¹, projektowaniem i dokumentacj¹ te-chniczn¹). Zajêcia z przedmiotów zawodowych prowadz¹pracownicy szko³y oraz kadra Zak³adu Gazowniczego £ódŸ,maj¹ca uprawnienia pedagogiczne. Program przewidujekszta³cenie m.in. w zakresie podstaw mechaniki i termody-namiki, elektrotechniki i automatyki, bezpieczeñstwa pracyi ochrony œrodowiska, wiedzy o gazownictwie, sieciach i in-stalacjach gazowych.

Udzia³ w projekcie unijnym „Kompleksowy program pod-noszenia kwalifikacji zawodowych uczniów TechnikumUrz¹dzeñ Sanitarnych w ZSP nr 3 w £odzi we wspó³pracyz MSG sp. z o.o.” otworzy³ przed uczniami technikum nowe

mo¿liwoœci. Œrodki finansowe pozyskane przez spó³kê z EFSw ramach Programu Operacyjnego „Kapita³ Ludzki” pozwo-li³y na organizacjê ró¿nego typu zajêæ pozalekcyjnych dlauczniów. Specjalistyczne kursy (m.in. zgrzewacza polietyle-nu, spawacza elektrycznego oraz na uprawnienia elektry-czne), oraz warsztaty umo¿liwi³y zdobycie wielu prakty-cznych umiejêtnoœci. Projekt przeprowadzany by³ w okresieod 01.04.2009 r. do 31.03.2011 r., a jego bud¿et przewi-dziany by³ na ponad 1,2 mln z³.

Z myœl¹ o uczniach technikum rusza kolejny projektz inicjatywy Mazowieckiej Spó³ki Gazownictwa. Objêtychnim zostanie 40 uczniów kszta³c¹cych siê w zawodzietechnika gazownictwa (o ich wyborze zadecyduje m.in.œrednia ocen z przedmiotów zawodowych) oraz dodatko-wo nauczyciele i pracownicy MSG, zaanga¿owani w pro-jekt „Rozwój kompetencji kluczowych i zawodowych dro-g¹ do sukcesu”, który jest finansowany z programu opera-cyjnego „Kapita³ Ludzki”. Jego realizacja przewidziana jestna lata 2011–2013. Wartoœæ tego projektu wynosi oko³o1,3 mln z³, a dofinansowanie w ramach programu oko³o1,1 mln z³. Pozosta³¹ czêœæ bêdzie stanowi³ wk³ad w³asnyspó³ki. Z funduszy spó³ki zakupione zostan¹: profesjonalnysprzêt do spawania, zgrzewania instalacji gazowych, ate-stowana odzie¿ robocza oraz sprzêt do prowadzenia szko-leñ BHP. Warto podkreœliæ, i¿ w realizacjê projektu zaanga-¿owani bêd¹ partnerzy zagraniczni. Partnerami programubêd¹ bowiem niemiecka firma Viessmann oraz hiszpañskafirma Barnagas Norte. W ramach projektu przewidziane s¹wizyty studialne u partnerów zagranicznych. Podsumo-waniem projektu bêdzie broszura stanowi¹ca opis do-brych praktyk wypracowanych we wspó³pracy z partnera-mi zagranicznymi. Wydaje siê, i¿ wykorzystanie szansy,jak¹ daj¹ fundusze unijne, pozwoli uczniom technikum nazdobycie niezbêdnych kompetencji zawodowych, dziêkiktórym stan¹ siê cennym nabytkiem dla firm z sektora ga-zowniczego. "

Renata £atanik

£ódzkie tradycjeEdukacja gazowników w £odzi ma swoje tradycjesiêgaj¹ce pocz¹tków XX wieku. Od 1 wrzeœnia 1906 r.dzia³a³a tam 2-klasowa Pocz¹tkowa Ogólna Szko³aTowarzystwa Gazowego.Obecnie na kierunkach zwi¹zanych z gazownictwemw ZSP nr 3 w £odzi kszta³ci siê 262 uczniów:" 103 – w systemie 4-letnim," 87 – w technikum uzupe³niaj¹cym dla pracu-

j¹cych," 99 – w policealnym studium. W klasach gazowniczych dla doros³ych kszta³ci siê68 pracowników Mazowieckiej Spó³ki Gazowni-ctwa oraz 19 osób zatrudnionych w innych przed-siêbiorstwach gazowniczych. S¹ wœród nich praco-wnicy Wielkopolskiej Spó³ki Gazownictwa, Pomor-skiej Spó³ki Gazownictwa, Karpackiej Spó³ki Gazo-wnictwa oraz pracownicy OGP GAZ–SYSTEM.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 124

KOMENTARZ

W lipcu 2011 r. zakoñczono uzgadnianie wieloletniegomodelu regulacji sektora

dystrybucji gazu w Polsce. Prace nadmodelem prowadzone by³y pod egid¹Izby Gospodarczej Gazownictwaprzez wspólny zespó³ roboczy z³o¿onyz przedstawicieli szeœciu spó³ek gazo-wnictwa oraz Urzêdu Regulacji Ener-getyki. Prace moderowane by³y przezzewnêtrznego doradcê – firmê Ernst&Young.

Wypracowany model bêdzie obo-wi¹zywa³ przez kolejne trzy lata taryfo-we, pocz¹wszy od po³owy br. Uzgo-dnione w ramach modelu rozwi¹zaniaregulacyjne wprowadzaj¹ now¹ jakoœæw obszarze taryfowania dystrybucji ga-zu w Polsce. Dziêki nim tworzy siêprzewidywalne œrodowisko dialogu ta-ryfowego pomiêdzy operatorami a re-gulatorem, które bêdzie stanowiæ fun-dament dla kszta³towania taryf dystry-bucyjnych w trzech najbli¿szych latach.

Wypracowany model regulacyjnyjest wzorowany na dobrych prakty-kach europejskich w zakresie regula-cji przedsiêbiorstw sieciowych.

Jeszcze przed przyst¹pieniem dow³aœciwych prac koncepcyjnych w za-kresie nowego modelu regulacji sekto-ra dystrybucji gazu w Polsce dokonanoprzegl¹du re¿imów regulacyjnych w in-nych krajach europejskich. Badania teujawni³y wiele dobrych praktyk regula-cyjnych ukierunkowanych na zape-wnienie zrównowa¿enia interesów re-gulatorów oraz firm sieciowych. Prak-tyki te obejmuj¹:

" wyd³u¿anie okresów regulacji przed-siêbiorstw sieciowych, maj¹ce na ce-lu zapewnienie przewidywalnoœcidzia³añ regulatorów oraz ich nie-zmiennoœæ w danym okresie,

" stosowanie motywacyjnych (bodŸ-cowych) metod regulacji przedsiê-biorstw sieciowych ukierunkowa-nych na podnoszenie efektywnoœcioperacyjnej (w tym poprzez moty-wowanie do obni¿ki kosztów pro-wadzonej dzia³alnoœci koncesjono-wanej),

" ustalanie jasnych, przewidywal-nych regu³ dotycz¹cych ustalaniauzasadnionego poziomu kosztówoperacyjnych w kolejnych latachtaryfowych na podstawie przejrzy-stych formu³ indeksacyjnych(w tym najczêœciej poprzez formu-³ê RPI-X, w której wskaŸnik X sta-nowi kompilacjê ró¿nych zmien-nych wp³ywaj¹cych na poziom ko-sztów przedsiêbiorstw sieciowych,

np. wskaŸniki optymalizacji ko-sztów, wskaŸniki zmiany skali dzia-³alnoœci itp.),

" uwzglêdnianie w kosztach operacyj-nych przedsiêbiorstw sieciowychdzia³añ zawi¹zanych z wdra¿aniemnowych technologii maj¹cych na ce-lu m.in. ograniczenie zu¿ycia ener-gii/gazu, monitorowanie zu¿yciaenergii/gazu, efektywniejsze zarz¹-dzanie sieci¹ (np. smart metering,smart grid itp.).Kluczowe wnioski z przeprowadzo-

nej analizy by³y jednoznaczne – regula-cja przedsiêbiorstw sieciowych powin-na byæ oparta na jasnych i przejrzy-stych zasadach, umo¿liwiaj¹cychprzedsiêbiorstwom podejmowanie ra-cjonalnych decyzji oraz stymuluj¹cychje do ci¹g³ego podnoszenia efektywno-œci operacyjnej, prowadz¹cej do obni¿-ki jednostkowych kosztów œwiadczeniaus³ug. Cech¹ ka¿dego podejœcia do re-gulacji przedsiêbiorstw sieciowych po-winno byæ zapewnienie stabilnoœci oto-czenia regulacyjnego w d³ugim okresie,co prowadzi do zmniejszenia ryzyka in-westycyjnego oraz zapewnienia bez-pieczeñstwa funkcjonowania systemugazowniczego. W tym celu kluczowejest ustalenie jak najd³u¿szych okresów

Nowy wieloletni modelregulacji spó³ek gazownictwaAdam Wêgrzyn

Spó³ki gazownictwa we wspó³pracy z Urzêdem RegulacjiEnergetyki wypracowa³y nowe d³ugookresowe ramyregulacyjne maj¹ce na celu zwiêkszenie stabilnoœcioraz zapewnienie zrównowa¿onego rozwoju sektoradystrybucji gazu w Polsce.

Cele modelu regulacji

Spó³ki gazownictwa Urz¹d Regulacji Energetyki

Stworzenie warunków do osi¹gania Poprawa efektywnoœcirozs¹dnego poziomu rentownoœci kosztowej spó³ek gazownictwa.operacyjnej.

Otrzymywanie pe³nego zwrotu Optymalizacja zmiany wysokoœciz godziwej wartoœci maj¹tku taryf dystrybucyjnych.dystrybucyjnego.

Zapewnienie obiektywnej oceny Dostêp do analitycznych narzêdziefektywnoœci spó³ek gazownictwa. oceny efektywnoœci

spó³ek gazownictwa.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 25

regulacyjnych (3-5-letnich), w trakciektórych zasady regulacji taryfowej nieulegaj¹ istotnym zmianom.

W³aœciwe prace koncepcyjne nad wie-loletnim modelem regulacji rozpoczê³ysiê pod koniec roku 2010, kiedy to ze-spo³y robocze spó³ek gazownictwa orazUrzêdu Regulacji Energetyki wspólnymisi³ami uzgodni³y kluczowe cele, zakresi za³o¿enia przysz³ego modelu.

Nowy model regulacji spó³ek gazo-wnictwa wymaga³ wypracowania no-wych lub doprecyzowania istniej¹cychzasad regulacyjnych w trzech podsta-wowych obszarach, które obejmuj¹: " okresy regulacji dzia³alnoœci dystry-

bucji gazu, " zasady regulacji uzasadnionego

zwrotu z kapita³u oraz " zasady regulacji uzasadnionego po-

ziomu kosztów operacyjnych.Podczas spotkañ zespo³u roboczego

Urzêdu Regulacji Energetyki oraz spó-³ek gazownictwa doprecyzowano klu-czowe kwestie w ramach poszczegól-nych obszarów prac. Wraz z d³ugoœci¹okresu regulacyjnego nale¿a³o opraco-waæ zakres za³o¿eñ oraz parametrów,które pozosta³yby niezmienne podczasca³ego okresu. W ramach prac nad regu-lacj¹ zwrotu z kapita³u nale¿a³o wypraco-waæ metodê ustalania godziwej wartoœcizaanga¿owanego kapita³u oraz doprecy-zowaæ metodologiê kalkulacji œredniowa¿onego kosztu kapita³u (tzw. WACC).Je¿eli chodzi o wyznaczenie uzasadnio-nych kosztów operacyjnych, w celuzró¿nicowania metod regulacji nale¿a³odokonaæ obiektywnej klasyfikacji nakoszty zale¿ne oraz niezale¿ne. W tymobszarze niezwykle istotn¹ kwesti¹ by-³o ustalenie wyjœciowego (bazowego)poziomu kosztów operacyjnych zale¿-nych (tzw. OPEX0), który by³by podstaw¹wyznaczania (indeksacji) kosztów na ko-lejne lata okresu regulacji. Sposób indek-sacji kosztów operacyjnych oraz wypra-cowanie wskaŸników indeksuj¹cych po-zosta³y kolejnymi istotnymi kwestiami,których uzgodnienie zajê³o znaczn¹ czêœæczasu pracy nad modelem.

ISTOTA UZGODNIONEGOWIELOLETNIEGO MODELUREGULACJI

Podstawowym rezultatem intensy-wnych prac nad modelem regulacji jest

elektroniczna wersja arkusza kalkula-cyjnego, opisuj¹ca ca³oœciowy modelregulacji spó³ek gazownictwa. Arkuszten sk³ada siê z dwóch podstawowychmodu³ów. Pierwszy to model bench-markingowy (model porównawczyefektywnoœci kosztowej spó³ek gazo-wnictwa), który na podstawie danychdotycz¹cych historycznych kosztów, in-formacji o maj¹tku, wypracowanychwspólnie ujednoliconych obszarów ko-sztów, a tak¿e innych za³o¿eñ, pozwalana porównanie efektywnoœci koszto-wej poszczególnych spó³ek, a w rezul-tacie na wyznaczenie indywidualnychwskaŸników poprawy efektywnoœcikosztowej. Drugim elementem jestmodel prognozy przychodu regulo-wanego, w którym, z uwzglêdnieniemdanych zawartych w czêœci benchmar-kingowej prognozowane s¹ koszty,zwrot z kapita³u, przychód regulowanyoraz œrednie ceny dla poszczególnychlat obowi¹zywania modelu regulacji.

Propozycja rozwi¹zañ zawartychw elektronicznej formie modelu by³apodstaw¹ do podjêcia negocjacji z pre-zesem URE. Ich wynikiem jest wielo-stronne porozumienie regulacyjnew zakresie zasad i za³o¿eñ wieloletniegomodelu regulacji spó³ek gazownictwa.

Porozumienie to dokumentuje na-stêpuj¹ce kwestie:

Okres obowi¹zywania – obejmujeon trzy pe³ne lata taryfowe, tj. od15 lipca 2011 roku do 30 czerwca2014 roku. Oznacza to, i¿ za³o¿eniamodelu bêd¹ jednolicie stosowane wewszystkich latach taryfowych i na ichpodstawie spó³ki bêd¹ corocznie opra-cowywaæ i przedk³adaæ do akceptacjiprezesowi URE wnioski taryfowe nakolejne lata taryfowe.

Zasady ustalania dopuszczalnegopoziomu przychodu regulowanego– celem spó³ek gazownictwa jest alo-kowanie w taryfach uzasadnionychkosztów dzia³alnoœci dystrybucyjnejoraz pe³nego zwrotu z kapita³u odMSR-wej wartoœci maj¹tku; oznacza-³oby to jed-nak¿e jednorazowy, drasty-czny wzrost stawek dystrybucyjnych.Okreœlone w modelu procentowezmiany przychodu regulowanegow kolejnych latach stanowi¹ kompro-mis pomiêdzy d¹¿eniem spó³ek do jaknajszybszego osi¹gniêcia maksymal-

nego przychodu regulowanego a ce-lem URE, jakim jest równowa¿enieinteresów przedsiêbiorstw sieciowychi odbiorców.

Zasady prognozowania wolume-nu dostaw gazu – jest to wa¿ny ele-ment modelu regulacyjnego, poniewa¿ma znacz¹cy wp³yw na wysokoœæ je-dnostkowych stawek taryfowych. Zapodstawê tych prognoz uznane zosta³owykonanie w roku 2010, przy dodat-kowym za³o¿eniu, i¿ prognozy wolu-menów na kolejne lata taryfowe niemog¹ byæ ni¿sze ni¿ 98% wykonaniaz roku 2010.

Zasady ustalania uzasadnionegopoziomu kosztów – za sukces uznaænale¿y uzgodnienia dotycz¹ce kosz-tów niezale¿nych, tj. amortyzacji, po-datków i op³at oraz ró¿nicy bilansowej.Zgodnie z zapisami zawartymi w mo-delu, koszty te zostan¹ uznane za uza-sadnione w pe³nej wysokoœci zaplano-wanej przez spó³ki, z zastrze¿eniem, i¿w przypadku, gdy ich poziom bêdzieistotnie wy¿szy ni¿ wynika to z formu³zdefiniowanych w opisanej uprzednioelektronicznej wersji modelu, spó³kizobowi¹zane bêd¹ do przed³o¿eniaprezesowi URE szczegó³owych wyjaœ-nieñ uzasadniaj¹cych wnioskowanypoziom kosztów niezale¿nych.

Pozosta³e koszty tworz¹ce grupê tzw.kosztów zale¿nych ustalane bêd¹ we-d³ug wzorów zawartych w modelu regu-lacyjnym. Dla pierwszego roku taryfowe-go podstaw¹ do ustalenia poziomu tychkosztów jest ich wykonanie w 2010 roku(tzw. OPEX0), skorygowane o nastêpuj¹-ce wskaŸniki, okreœlone dla poszczegól-nych spó³ek gazownictwa:" RPI – wskaŸnik inflacji ustalany na

bazie za³o¿eñ przyjêtych przez RadêMinistrów do opracowania projektubud¿etu pañstwa na rok 2011,

" Y – wskaŸnik zmiany skali dzia³alno-œci, kalkulowany na podstawie zmia-ny rok do roku takich parametrówjak d³ugoœæ sieci z przy³¹czami, licz-ba uk³adów pomiarowych, liczbastacji gazowych oraz wolumen do-staw gazu,

" X – indywidualny wskaŸnik efekty-wnoœci kosztowej, obliczany w elek-tronicznej wersji modelu, w czêœcibenchmarkingowej,

" Z – wskaŸnik efektywnoœci sektoro-wej okreœlany przez prezesa URE.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 126

KOMENTARZ

Dla kolejnych okresów taryfowychpodstaw¹ do wyznaczenia kosztówoperacyjnych zale¿nych s¹ koszty za-le¿ne uznane do kalkulacji taryfy w ro-ku poprzednim, skorygowane o inflacjêi wskaŸnik Y na dany rok.

Zasady ustalania uzasadnionegozwrotu z zaanga¿owanego kapita³u– ostatni element wieloletniego mode-lu regulacji. Podstaw¹ do obliczeniapoziomu tego zwrotu jest:" wartoœæ maj¹tku podlegaj¹ca wyna-

grodzeniu (WRA), oparta przede wszy-stkim na wartoœci ksiêgowej maj¹tkudystrybucyjnego netto (wynikaj¹cejz ksi¹g rachunkowych spó³ek gazowni-ctwa prowadzonych zgodnie z miêdzy-narodowymi standardami sprawo-zdawczoœci finansowej) na koniec rokukalendarzowego poprzedzaj¹cego da-ny rok taryfowy oraz na planowanychna dany rok amortyzacji i nak³adów in-westycyjnych netto wed³ug uzgodnio-nego z prezesem URE planu rozwoju,

" wartoœæ ksiêgowa kapita³u obro-towego prognozowana na danyrok, nie wy¿sza jednak ni¿ 1% WRA,

" stopa œredniowa¿onego kosztukapita³u przed opodatkowaniem(WACC pre-tax).

Zwrot z kapita³u obliczony w opisa-ny sposób jest zwrotem maksymalnym,natomiast jego wartoœæ mo¿liwa douwzglêdnienia w taryfie nie mo¿e prze-kroczyæ wartoœci wynikaj¹cej z ró¿nicymiêdzy poziomem dopuszczalnegoprzychodu regulowanego na dany roktaryfowy a kosztami zale¿nymi, amor-tyzacj¹, podatkami i op³atami oraz ró¿-nic¹ bilansow¹.

Co uzgodnienie wieloletniegomodelu regulacji oznacza dla spó³ekgazownictwa?

Wieloletni model regulacji spó³ekgazownictwa zosta³ przyjêty do realiza-cji uchwa³ami zarz¹dów poszczegól-nych spó³ek oraz pozytywnie zaopinio-wany przez ich rady nadzorcze. Wdro-¿enie za³o¿eñ w nim zawartych do ne-gocjacji z URE nowych taryf daje spó³-kom gazownictwa wymierne korzyœciw postaci miêdzy innymi:" pewnoœci wzrostu przychodu regu-

lowanego o 18,8% w trzech kolej-nych latach (min. 9,9%, maks.23,3% w poszczególnych spó³kach),

" zmniejszenia luki na zwrocie z kapi-ta³u z 203,6 mln z³ w obecnie obo-wi¹zuj¹cej taryfie do 108,0 mlnw ostatnim roku obowi¹zywania

modelu; w przypadku dwóch spó³eknast¹pi osi¹gniêcie pe³nej wartoœcinale¿nego zwrotu z kapita³u,

" neutralizacji ryzyka deprecjacji tary-fowych stawek op³at za us³ugi dys-trybucji w kolejnych latach; wzrostœredniej stawki za us³ugi dystrybucjiw odniesieniu do œredniej stawki z taryfy nr 3 wyniesie 3,9% po trzechlatach obowi¹zywania modelu.W celu osi¹gniêcia za³o¿onych celów

w zakresie zwrotu z kapita³u i przychoduregulowanego spó³ki zgodzi³y siê na bar-dziej restrykcyjne podejœcie do kwestiipoziomu generowanych kosztów opera-cyjnych zale¿nych. Dlatego w najbli¿-szych latach spó³ki bêd¹ podejmowaæwysi³ki w celu dalszej optymalizacji tychkosztów, co pozytywnie wp³ynie na osi¹-gane wyniki finansowe.

Uzgodniony i podpisany ju¿ przezprezesa URE wieloletni model regulacjispó³ek gazownictwa stwarza szansê nasprawniejszy i bardziej klarowny prze-bieg negocjacji taryf dystrybucyjnych,ukazuj¹c przejrzyœcie intencjei celewszystkich podmiotów maj¹cych swójudzia³ w ich zatwierdzaniu. "

Adam Wêgrzyn, cz³onek zarz¹du DSG sp. z o.o.

Rekomendacje zespo³u doradczego ds. zwi¹zanych z wpro-wadzeniem inteligentnych sieci w Polsce wskazuj¹, ¿e wdro-¿enie tego programu dla elektroenergetyki regulowaæ bê-dzie kolejna specustawa.Tzw. III pakiet liberalizacyjny poza okreœleniem wymaganychdzia³añ wobec sektora elektroenergetycznego, dyrektyw¹2009/72/WE wzmacnia pozycjê odbiorcy, okreœlaj¹c dodatkoweobowi¹zki przedsiêbiorstw z tego sektora w zakresie relacji z od-biorcami, w tym zasad wymiany rozliczeñ i odpowiedzialnoœci zadokonywanie pomiarów zu¿ycia.W polskich warunkach kluczow¹ przes³ank¹ do wdro¿enia inteli-gentnego opomiarowania w elektroenergetyce jest zagro¿eniezwi¹zane z niezbilansowaniem mocy w KSE w perspektywie naj-bli¿szych kilku lat. Jest to zwi¹zane – z jednej strony – z procesemwy³¹czania z eksploatacji najstarszych bloków wytwórczych,cechuj¹cych siê wysok¹ emisj¹ py³ów, a z drugiej – z brakiemaktywnoœci w zakresie budowy nowych Ÿróde³ wytwórczych,g³ównie ze wzglêdu na niepewnoœæ inwestycyjn¹ spowodowa-n¹ brakiem jasnych kryteriów przydzia³u darmowych limitówemisji CO2 po 2012 roku.Waga problemu sprawi³a, ¿e w grudniu 2010 r. minister gospo-darki powo³a³ specjalny zespó³ doradczy, którego zadaniem jestwypracowanie jednolitego modelu inteligentnych sieci elektro-energetycznych, ze szczególnym uwzglêdnieniem jednolitegomodelu inteligentnego opomiarowania oraz przygotowanie za-³o¿eñ aktów prawnych wprowadzaj¹cych ten system.

Zespó³ doradczy odby³ siedem spotkañ konsultacyjnych, analizo-wa³ dokumenty opracowane przez prezesa URE i sejmow¹ pod-komisjê ds. energetyki oraz projekty rozwi¹zañ przygotowanychna zlecenie PSE Operator SA, PTPiREE, a tak¿e projekt wdro¿enio-wy przygotowany przez ENERGA-OPERATOR SA.Na lipcowym posiedzeniu zespó³ doradczy ds. zwi¹zanych z wpro-wadzeniem inteligentnych sieci w Polsce przyj¹³ swoje rekomenda-cje, w wyniku czego na forum w³aœciwych komisji sejmowych pod-jêto prace nad tzw. specustaw¹ dotycz¹c¹ obligatoryjnego wprowa-dzenia smart metering w elektroenergetyce, nawet bez uprzedzaj¹-cej analizy CBA (Cost-Benefit Analysis), wymaganej przez dyrektywê72/WE. Jeœli specregulacja wejdzie w ¿ycie, do 31 grudnia 2017 ro-ku Polska bêdzie musia³a wymieniæ co najmniej 80 proc. tradycyj-nych liczników na liczniki dwustronnego zdalnego odczytu. Tempo prac nad przygotowaniem aktów prawnych wprowadza-j¹cych system inteligentnego opomiarowania wskazuje, ¿e przy-jêcie tych regulacji bêdzie jednym z pierwszych zadañ nowegoparlamentu, zapewne na progu nowego roku.Wiadomo, ¿e zakres wdro¿enia inteligentnego opomiarowaniabêdzie szerszy – w kolejnych etapach obejmie zu¿ycie gazu, ciep-³a i wody. Na szczêœcie, gazownictwo nie ma takich problemówjak elektroenergetyka, wiêc przygotowanie rozwi¹zañ dla wpro-wadzenia SM w gazownictwie nie wymaga dzia³añ nadzwyczaj-nych i przygotowane regulacje bêd¹ autonomiczne i odrêbne odelektroenergetyki. "

(ac)

Smart Metering w elektroenergetyce

List rzeczoznawcy SITPNiG, Andrze-ja Garyantesiewicza, opublikowanyw czerwcowym wydaniu „Przegl¹-

du Gazowniczego” porusza istotny pro-blem zabezpieczenia antykorozyjnegogazoci¹gów. Z treœci listu wynika, i¿ pro-blem jest ignorowany przez wiêkszoœæfirm zwi¹zanych z bran¿¹ gazownicz¹.Trudno zgodziæ siê z takim pogl¹dem.

Jednym z pierwszych tematów pod-jêtych przez dzia³aj¹cy w ramach IzbyGospodarczej Gazownictwa KomitetStandardu Technicznego by³o opraco-wanie i wprowadzenie Standardów Tech-nicznych normuj¹cych zagadnieniazwi¹zane z ochron¹ antykorozyjn¹ ga-zoci¹gów. W marcu 2010 r. sprawyochrony antykorozyjnej gazoci¹gów by-³y szeroko omawiane na KonferencjiNaukowo-Technicznej KOR-GAZ-NET,zorganizowanej z inicjatywy ³ódzkiegoOddzia³u SITPNiG i Ko³a Zak³adowegoSITPNiG, dzia³aj¹cych w MazowieckiejSpó³ce Gazownictwa.

Autor listu wyra¿a ubolewanie z po-wodu niewprowadzenia StandardówTechnicznych dotycz¹cych ochrony ga-zoci¹gów przed korozj¹ do obligatoryj-nego stosowania w gazownictwie. Czyjednak system nakazowy jest jedynymskutecznym rozwi¹zaniem? Brak ofi-cjalnego dokumentu potwierdzaj¹cegowdro¿enie standardu w firmie nie ozna-cza, ¿e procedury w nim zawarte nie s¹przestrzegane. A poza tym, sk¹d autorlistu czerpie wiedzê o firmach, które je

wdro¿y³y? Informujemy, ¿e decyzj¹ Za-rz¹du Górnoœl¹skiej Spó³ki Gazowni-ctwa w kwietniu bie¿¹cego rokuwprowadzone zosta³y do stosowaniaw firmie Standardy Techniczne: ST–IGG-601:2008 i ST-IGG -602:2009.

Kolejn¹ kwesti¹ poruszan¹ przez au-tora listu „Izolacje – lepiej ju¿ by³o” jestsprawa przetargów. Spó³ki gazownictwaudzielaj¹ce zamówieñ sektorowycho wartoœci ni¿szej od progów unijnychzobowi¹zane s¹ do stosowania traktato-wych zasad równego traktowania, nie-dyskryminacji i przejrzystoœci przy udzie-laniu zamówieñ. Przedmiot zamówieniaokreœla siê za pomoc¹ obiektywnychcech technicznych i jakoœciowych, który-mi s¹: Normy Unii Europejskiej, PolskieNormy, Normy Zak³adowe, a tak¿e przy-jête do stosowania w firmach procedury,w tym tak¿e Standardy Techniczne. Zaró-wno przygotowaniem wymagañ, jaki ostateczn¹ ocen¹ oferowanych wyro-bów zajmuj¹ siê kompetentni, maj¹cydoœwiadczenie specjaliœci. Zakupy mate-ria³ów izolacyjnych w GSG s³u¿¹ przedewszystkim do napraw pow³ok na istniej¹-cych gazoci¹gach stalowych oraz zabez-pieczenia miejsc po wykonanych pracacheksploatacyjnych. Nale¿y podkreœliæ, ¿erodzaj kupowanych materia³ów jest od-powiedni do pow³ok istniej¹cych, co jestzgodne z treœci¹ punktu 5.4.4 StandarduTechnicznego ST-IGG-601:2008.

Autor listu stawia zarzut dotycz¹cybraku s³u¿b ochrony antykorozyjnej

w spó³kach gazownictwa. W Górnoœl¹s-kiej Spó³ce Gazownictwa ca³okszta³tspraw zwi¹zanych z czynn¹ ochron¹ an-tykorozyjn¹ zlecany jest wy³onionymw drodze przetargu, wyspecjalizowanymfirmom zewnêtrznym, dysponuj¹cymwykwalifikowan¹ kadr¹ techniczn¹ i od-powiednim oprzyrz¹dowaniem. Fakt zle-cania na zewn¹trz ochrony antykorozyjnejgazoci¹gów nie oznacza braku specjali-stów w spó³ce. Osoby te sprawuj¹ ci¹g³ynadzór nad wykonywanymi pracamii kontroluj¹ poprawnoœæ ich wykonania.

Prace zwi¹zane z wykonaniem izola-cji po³¹czeñ spawanych i armatury popracach eksploatacyjnych wykonuj¹wyznaczone osoby po odpowiednimprzeszkoleniu. Odbiór prac wykonywa-nych przez firmy zewnêtrzne prowadzo-ny jest przez przeszkolonych i odpowie-dnio wyposa¿onych pracowników s³u¿beksploatacyjnych GSG.

Podsumowuj¹c, mo¿na stwierdziæ, ¿ezagadnienie ochrony antykorozyjnej jesttraktowane z nale¿yt¹ uwag¹. Coroczneoceny stanu technicznego gazoci¹gów,a tak¿e kontrole bie¿¹ce nie wykazuj¹zwiêkszonej awaryjnoœci spowodowanejniew³aœciwie dobran¹ lub Ÿle zamonto-wan¹ izolacj¹. Dlatego uogólnienia, jakiepojawiaj¹ siê w wypowiedzi pana An-drzeja Garyantesiewicza, s¹ krzywdz¹cedla firm bran¿y gazowniczej. "

Andrzej Hluzow,Romuald Miko³ajczak

GSG sp. z o.o.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 27

LISTY DO REDAKCJI

Izolacje – lepiej ju¿ by³oWywo³any w poprzednim numerze „Przegl¹du Gazowniczego” temat: czy sektorgazowniczy przygotowany jest do przestrzegania wymagañ technicznych wynikaj¹cychz polskich norm i standardów technicznych IGG w zakresie zabezpieczenia antykorozyj-nego gazoci¹gów, spotka³ siê z wielkim zainteresowaniem naszych Czytelników.Z korespondencji nades³anej do redakcji – z której wybór publikujemy poni¿ej –wynika, ¿e postawiliœmy problem pozorny, bo spó³ki gazownicze zachowuj¹ najwy¿szestandardy techniczne i normy bezpieczeñstwa, nie bacz¹c nawet na zwi¹zane z tymkoszty.

Uogólnienia s¹ krzywdz¹ce

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 128

LISTY DO REDAKCJI

Reminiscencja i nostalgia zawartaw tytule artyku³u „Izolacje – lepiejju¿ by³o” pana Adama Cymera

w „Przegl¹dzie Gazowniczym” nr 2, na-turaln¹ si³¹ rzeczy przenosi nas w lata 90.ubieg³ego stulecia, gdzie dystrybucj¹ po-w³ok izolacyjnych dla sektora gazowni-czego zajmowa³y siê nieliczne na polskimrynku podmioty gospodarcze. Œwiado-moœæ roli pow³ok izolacyjnych, szczegól-nie w kontekœcie stosowanej technologiiochrony katodowej, by³a udzia³em spe-cjalistów zajmuj¹cych siê tym obszaremdzia³ania, skupionych przede wszystkimw przedsiêbiorstwach zajmuj¹cych siêeksploatacj¹ sieci gazowej wysokiego ciœ-nienia. Du¿¹ rolê w podnoszeniu tejœwiadomoœci odegra³ równie¿ pan An-drzej Garyantesiewicz, rzeczoznawcaSITPNiG, a wczeœniej w³aœciciel firmy

Accor z Poznania. Wszyscy, którzy zaj-muj¹ siê lub zajmowali siê ochron¹ prze-ciwkorozyjn¹, znaj¹ i ceni¹ produkty,które oferuje ta firma. Mam nadziejê, ¿eintencj¹, któr¹ kierowa³ siê pan Garyan-tesiewicz, wysy³aj¹c tak mocny w swejwymowie list do Redakcji „Przegl¹du Ga-zowniczego” by³a troska o poziom wy-konawstwa pow³ok izolacyjnych na pla-cach budowy oraz „w³aœciwy” jej dobór.Szczególnie istotny jest fakt kontrolowa-nia i oceny tych prac bezpoœrednio naplacach budowy, wraz z poddawaniempróbom odbiorowym zastosowanychtam pow³ok izolacyjnych. Powo³uj¹c siêna Polskie Normy (PN-12068 orazPN 10329 ) oraz „wysokie” standardyz zakresu ochrony przeciwkorozyjnej,szczególnie na zapisy StandarduTechnicznego ST-IGG-0601:2008, obej-muj¹cego regulacje zwi¹zane z tym ob-szarem dzia³ania, autor listu zarzucawszystkim z wyj¹tkami przedsiêbior-stwom gazowniczym wybór pow³ok izo-lacyjnych w drodze przetargu z podsta-wowym kryterium oceny oferty w posta-ci ceny, co w konsekwencji skutkuje ob-ni¿eniem jej jakoœci. Chcia³bym zazna-

czyæ, ¿e pow³oki izolacyjne dopuszczonedo obrotu w sektorze gazowniczym po-winny posiadaæ certyfikacjê na znak bu-dowlany oraz deklaracjê zgodnoœciz przedmiotow¹ norm¹. Zatem podsta-wowe kryteria techniczne, którymi po-winny siê charakteryzowaæ pow³oki izo-lacyjne, s¹ zawarte w odpowiednich doich rodzaju normach przedmiotowych.Wymagania te mog¹ byæ na ¿yczenie in-westora podniesione i w³¹czone w sys-tem oceny, jako jedno z kryteriów obsza-ru technicznego Systemu Zarz¹dzania Ja-koœci¹. Pytanie, czy jest to konieczne?Czy parametry techniczne dostêpnychpow³ok izolacyjnych, zgodne z normamiprzedmiotowymi, maj¹ bardzo niskoustawion¹ poprzeczkê? Tym bardziej ¿enormy te przywo³ane s¹ w przytoczonymwy¿ej standardzie.

Szczególny obszar w sektorze gazo-wniczym, jakim jest obszar ochrony prze-ciwkorozyjnej, prze¿ywa w ostatnich la-tach „renesans”, miêdzy innymi za spra-w¹ pierwszych przyjêtych przez IGGstandardów. Podmioty gospodarcze zrze-szone w Izbie Gospodarczej Gazowni-ctwa zobowi¹zane zosta³y do sporz¹dze-nia harmonogramów wdra¿ania tych¿estandardów, obejmuj¹cych okres nie d³u¿-szy ni¿ 10 lat oraz do podjêcia decyzjiprzez uprawnione organa przedsiêbior-stwa o wdra¿aniu w ca³oœci lub czêœci re-gulacji w nich zawartych. Dla nowych in-westycji zaleca siê wdra¿anie ca³oœci re-gulacji zawartych w ustanowionym Stan-dardzie Technicznym, a dla obiektów bê-d¹cych w u¿ytkowaniu wybrane czêœcitych regulacji w takim zakresie, w jakimpozwalaj¹ mo¿liwoœci finansowe przed-siêbiorstwa. Oprócz okreœlania ram cza-sowych wprowadzania standardów, w¹-tek finansowy jest równie¿ brany poduwagê. Nie chcia³bym, ¿eby moje skrom-ne zdanie odbierane by³o jako zachêta dostosowania najtañszych rozwi¹zañ tech-nologicznych, ale do wyboru najbardziejoptymalnych pod ka¿dym wzglêdem, ró-

wnie¿ ekonomicznym. Problem nie le¿yw wyborze produktów danej firmy (tychmamy pod dostatkiem), ale w doborzeodpowiednich ich rodzajów do warun-ków terenowych, œrodowiskowych pracyodcinka gazoci¹gu oraz odpowiedniegosposobu ich aplikacji i rygorystycznegoprzestrzegania procedur odbiorowych.Czy jest to realizowane we wszystkichobszarach dzia³alnoœci technicznej przed-siêbiorstw zajmuj¹cych siê eksploatacj¹sieci gazowej? Pewnie mo¿na dostrzecnieprawid³owoœci, szczególnie w proce-sach odbiorowych skupiaj¹cych siêprzede wszystkim na sprawdzaniu stop-nia szczelnoœci aplikowanych pow³okizolacyjnych, ale wprowadzanie standar-dów technicznych przywo³anych w tekœ-cie to proces, który trwa i bêdzie trwaænadal. Obejmuje on nie tylko w³aœciwestosowanie technologii ochrony przeciw-korozyjnej, ale powoduje równie¿ konie-cznoœæ doskonalenia tej wiedzy przezpracowników technicznych zajmuj¹cychsiê tym obszarem dzia³ania. W obszarzetzw. ochrony biernej oprócz doœwiadcze-nia nielicznych specjalistów tej dziedziny,przyzwyczajeñ, ciê¿ar podnoszenia œwia-domoœci i kwalifikacji si³¹ rzeczy spoczy-wa na dystrybutorach i producentach po-w³ok izolacyjnych. Brak wdro¿enia nor-my o certyfikacji personelu zajmuj¹cegosiê ochron¹ przeciwkorozyjn¹, a tym sa-mym brak oœrodków nadaj¹cych kompe-tencje, powoduje, ¿e to przedstawicieledystrybutorów pow³ok izolacyjnych pe³-ni¹ rolê arbitrów i wyroczni. Proces oce-ny danej pow³oki izolacyjnej, szczególniew kontekœcie zmian parametrów techni-cznych w interwale czasowym, jest pro-cesem wymagaj¹cym – oprócz wspo-mnianego czasu – równie¿ nak³adówkosztowych. Wa¿n¹ rolê w tym aspekciemog¹ odgrywaæ liczne stowarzyszeniatechniczne zrzeszaj¹ce œrodowisko zwi¹-zane z gazownictwem poprzez np. formyrekomendacji i szeroko pojêtej wymianydoœwiadczeñ.

Mazowiecka Spó³ka Gazownictwa od2005 roku – podczas tworzenia strukturorganizacyjnych s³u¿b zajmuj¹cych siêochron¹ przeciwkorozyjn¹ – musia³aorganizowaæ szkolenia, tak¿e w zakresieochrony biernej. Rola pow³ok izolacyj-

Izolacje – jest coraz lepiej

Cieszy mnie poruszanie problemów – do niedawna

znanych tylko w¹skiej grupie specjalistów – na szerszym

forum gazowniczym.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 29

G³os raczej odosobniony

nych i metody ich aplikacji by³y tematamisystematycznych szkoleñ i spotkañ siecio-wych s³u¿b eksploatacyjnych i pracowni-ków nadzoru technicznego, czego efek-tem s¹ obligatoryjne certyfikaty wyda-wane zarówno dla pracowników zajmu-j¹cych siê bezpoœrednio aplikacj¹, jaki s³u¿b inspektorskich. Tematyka „ochro-ny biernej” obejmowa³a równie¿ studiapodyplomowe Politechniki Gdañskiej,zorganizowane dla pracowników MSG,a tak¿e kursy doskonal¹ce prowadzoneprzez wyspecjalizowane oœrodki szkole-niowe. Efektem tych dzia³añ jest syste-matyczny wzrost œwiadomoœci roli, jak¹w procesie eksploatacji pe³ni¹ pow³okiizolacyjne, co przek³ada siê na jakoœæ wy-konywanych prac. Równie¿ wdro¿enieprzez spó³ki standardów IGG z zakresu

ochrony przeciwkorozyjnej oraz obliga-toryjne stosowanie procedur i instrukcjiwewnêtrznych obowi¹zuj¹cych w tymzakresie w MSG w znacznym stopniupodnios³y jakoœæ stosowanych w firmieizolacji. W ramach Systemu Zarz¹dzaniaJakoœci¹ funkcjonuj¹cy Wykaz WyrobówZalecanych do Stosowania na terenieMazowieckiej Spó³ki Gazownictwa obej-muje równie¿ pow³oki izolacyjne. Obec-nie trwaj¹ prace zwi¹zane z jego aktuali-zacj¹, co wi¹¿e siê z wprowadzonymi no-wymi aktami prawnymi.

Poruszone wybrane problemy arty-ku³u wpisuj¹ siê doskonale w ogóln¹dyskusjê „Kryteria – Wybór – Jakoœæ –Cena”, miêdzy „œwiatem” technikia ekonomii. Nie jestem przekonany,czy obszar ochrony przeciwkorozyjnej

jest w³aœciw¹ aren¹ do rozwi¹zywaniatak skomplikowanego i szerokiego pro-blemu. Z drugiej jednak strony, cieszymnie poruszanie problemów – do nie-dawna znanych tylko w¹skiej grupiespecjalistów – na szerszym forum ga-zowniczym. Mam nadziejê, ¿e dyskusjana ten temat zostanie podniesiona ró-wnie¿ w czasie organizowanej cykli-cznie Konferencji Naukowo-Technicz-nej KOR-Gaz-NET, której druga edycjaplanowana jest na marzec 2012 roku, naktór¹ ju¿ teraz zapraszam w imieniu or-ganizatora – SITPNiG Oddzia³ w £odzi. "

Tomasz Brodnicki

Autor jest głównym koordynatorem ds. ga-zociągów wysokiego ciśnienia i ochronyprzeciwkorozyjnej w Mazowieckiej SpółceGazownictwa.

W nawi¹zaniu do artyku³u panaredaktora Adama Cymera, któ-rego spor¹ czêœæ stanowi list

pana Andrzeja Garyantesiewicza, chcieli-byœmy na ³amach „Przegl¹du Gazowni-czego” przedstawiæ w³asne stanowisko.

Nasza firma jest uczestnikiem rynkugazowniczego od szeœciu lat, natomiastosoby j¹ reprezentuj¹ce pracuj¹w bran¿y lat kilkanaœcie. Aktywnie ucze-stniczymy w pracach Izby Gospodar-czej Gazownictwa nad nowymi stan-dardami technicznymi, wspó³organizu-jemy wraz z Politechnik¹ Gdañsk¹ stu-dia podyplomowe z zakresu czynnejochrony przeciwkorozyjnej oraz wdra-¿amy najnowsze technologie ochronysieci gazowniczej.

Faktem jest, ¿e opracowane standar-dy nie s¹ przyjête obligatoryjnie przezpodmioty PGNiG oraz GAZ–SYSTEM.Natomiast stawianie tezy o ich niezna-jomoœci przez osoby przygotowuj¹ceprzetargi i sugestie o zani¿aniu wyma-gañ przetargowych godzi w dobre imiêpracowników i przedsiêbiorstw, którereprezentuj¹.

Czynnik cenowy przetargów jest, nie-stety, wyk³adnikiem naszych pokryzyso-wych realiów, natomiast nie jest to je-dnoznaczne z zani¿aniem jakoœci. Naprzyk³ad opaskê termokurczliw¹, trój-

warstwow¹ na utwardzanym termicznieepoksydzie w klasie C50 (a wiêc odwzo-rowuj¹c¹ najwierniej izolacjê fabryczn¹rury, 3LPE) mo¿na kupiæ taniej ni¿ opas-kê dwuwarstwow¹ na kleju miêkkim. Tosamo dotyczy pow³ok taœmowych, na-tryskowych itd. Zarzut zatem wydaje siêpozamerytoryczny i œwiadczy o bardzowybiórczym patrzeniu na zagadnienie,byæ mo¿e, przez pryzmat swojej by³ejfirmy.

Materia³y wiskoelastyczne, które za-pewnie pan Garyantesiewicz ma na myœ-li, jako niespe³niaj¹ce klasy C, wyprze-dzi³y swoimi w³aœciwoœciami klasyfikacjêstosowan¹ w normie PN-EN 12068. S¹one przysz³oœci¹ antykorozji i zosta³y ju¿ujête w nowym projekcie normy ISO,a ich unikalne w³aœciwoœci, takie jak sa-monaprawialnoœæ, zerowe odspojeniekatodowe,wodoszczelnoœæ, mo¿liwoœæaplikacji podwodnych i absolutna przy-czepnoœæ do stali oraz kompatybilnoœæz pozosta³ymi pow³okami s¹ bezsprze-czne. Nie jest ¿adn¹ nowoœci¹, ¿e przepi-sy lub zapisy norm nie nad¹¿aj¹ za zmia-nami i wynalazkami, natomiast nie jest topowód, aby te drugie negowaæ.

W ostatnich latach operatorzy gazo-ci¹gów zainwestowali olbrzymie œrodkiw czynn¹ ochronê przeciwkorozyjn¹,sprzêt diagnozuj¹cy stan izolacji, stacje

ochrony katodowej, badania DCVG,mappery pr¹dów b³¹dz¹cych oraz corazpowszechniejsze t³okowanie. S³u¿by od-powiedzialne za te dzia³ania z roku na rokpodnosz¹ kwalifikacje, czynnie uczestni-cz¹ w targach, seminariach i szkoleniach,zatrudniaj¹ m³od¹ kadrê po kierunko-wych studiach in¿ynierskich. Corocznewydatki na remonty izolacji, usuwaniew¿erów i zwaræ elektrolitycznych id¹w miliony z³otych. Pan Garyantesiewiczten istotny fakt pomin¹³ lub jest tego nie-œwiadomy, skoro przedstawi³ swoje wyi-maginowane zarzuty. Pozostaje zatemnapisaæ sprostowanie, albowiem po oso-bie, która tytu³uje siê rzeczoznawc¹SITPNiG bran¿a oczekuje obiektywneji rzetelnej oceny.

Reasumuj¹c, g³os Pana Garyantesie-wicza jest raczej odosobniony, drugiw sprawie zajmuje firma AGCOR, leczz powodu uwarunkowañ historycznychjest tym samym g³osem. Przykre jest, ¿edrog¹ subiektywnej oceny próbuje siê zawszelk¹ cenê budowaæ pozycjê na rynku.Mamy nadziejê, ¿e nasze zdanie podzie-l¹ inni bran¿owi eksperci, a „Przegl¹dGazowniczy” udostêpni swoje ³amy dladalszej dyskusji. "

Krzysztof Szo³kowski

Autor jest wiceprezem zarządu Atagor Sp. z o.o.

– Wraz z uruchomieniem gazoci¹guPolska–Czechy otwieramy siê na nowykierunek wspó³pracy w Europie. Gazo-ci¹g Polska–Czechy jest drugim po³¹-czeniem krajowego systemu przesy³o-wego z systemem Unii Europejskiej,a jednoczeœnie realizacj¹ jednego z naj-wa¿niejszych unijnych priorytetów –

zapewnienia swobodnego przep³ywugazu pomiêdzy pañstwami cz³onkow-skimi. Zrealizowane na po³udniowejgranicy po³¹czenie jest elementemwdra¿anej przez GAZ–SYSTEM S.A.strategii zwiêkszania integracji rynkówgazu w Europie Centralnej poprzez bu-dowê transgranicznej infrastrukturyprzesy³owej w ramach tzw. gazowegokorytarza Pó³noc–Po³udnie – powie-dzia³ Jan Chadam, prezes zarz¹duGAZ–SYSTEM S.A.

Interkonektor Polska–Czechy po-zwoli pocz¹tkowo na uruchomienieimportu gazu z nowego punktu wej-

14 wrzeœnia 2011 roku w polskim Cieszynie oraz w czeskiejmiejscowoœci Chotebuz odby³o siê otwarcie po³¹czeniagazowego pomiêdzy Polsk¹ a Czechami. W uroczystoœci wziêliudzia³ Petr Neczas, premier Republiki Czeskiej, oraz DonaldTusk, premier Rzeczypospolitej Polskiej.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 130

Otwarcie gazoci¹guPolska–CzechyOtwarcie gazoci¹guPolska–Czechy

Widok z £¹k na kopcach.

Fot.

Grz

egor

z Ro

giñs

ki/K

PRM

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 31

œcia do polskiego systemu w iloœcioko³o 0,5 mld m3 rocznie. JednakGAZ–SYSTEM S.A. i NET4GAS s.r.o. –bior¹c pod uwagê istotn¹ rolê, jak¹po³¹czenie Polska–Czechy mo¿e stano-wiæ w procesie integracji i liberalizacjirynku gazu w tym regionie Europy –kontynuuj¹ wspó³pracê w zakresie dal-szego rozwoju tego po³¹czenia napodstawie podpisanego porozumienia.Obecnie spó³ki s¹ na etapie definiowa-nia zakresu prac niezbêdnych dozwiêkszania w kolejnych latach prze-pustowoœci do oko³o 2,5 mld m3/roki zapewnienia dwukierunkowego prze-p³ywu gazu. Wymagaæ to bêdzie dzia-³añ modernizacyjnych systemów prze-sy³owych w Polsce i w Czechach, któreobecnie s¹ ju¿ przygotowywane. "

Aneta Szczepañska

Zdjêcia: archiwum GAZ–SYSTEM S.A.

Wykonanie spoiny monta¿owej w trakcie instalacji gazoci¹gu w przewiercie pod £¹kami na kopcach o d³ugoœci 620 m.

Stacja Pomiarowa Cieszyn, widok œluzy nadawczo-odbiorczejt³oka czyszcz¹cego na gazoci¹gu o œrednicy 500 mm.

Stacja Pomiarowa Cieszyn, zespó³filtroseparatorów wraz z zaworami zwrotnymii armatur¹ steruj¹c¹ na kierunkach przep³ywu

Polska–Czechy i Czechy–Polska.

Stacja Pomiarowa Cieszyn w trakcie budowy, instalacja œluzy nadawczo-odbiorczej do t³okowaniagazoci¹gu z kierunku Czech.

Widok zmontowanych po stronie czeskiejodcinków gazoci¹gu wraz z rur¹ ochronn¹

przygotowane do instalacji.

PGNiG SA

Nadrzêdnym celem strategicznym PGNiG jestwzrost wartoœci spó³ki dla akcjonariuszy i dalszyrozwój firmy jako koncernu multienergetyczne-

go, a strategia bêdzie realizowana z uwzglêdnieniemuwarunkowañ koniecznych dla zapewnienia d³ugofalo-wego bezpieczeñstwa nieprzerwanych dostaw gazu napotrzeby rynku krajowego.

– Poszukiwania i wydobycie oraz elektroenergety-ka to dwa obszary, które dobrze ³¹cz¹ siê ze sob¹,gdy¿ najlepszym sposobem zaopatrywania Ÿróde³ wy-twarzania energii elektrycznej jest gaz pochodz¹cyz polskich z³ó¿. Dlatego PGNiG intensywnie poszuku-je gazu zarówno ze z³ó¿ konwencjonalnych, jak i nie-konwencjonalnych – podkreœla Micha³ Szubski, prezeszarz¹du PGNiG SA.

CEL: POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE

Na poszukiwania i wydobycie wêglowodorów w Pol-sce i za granic¹ PGNiG chce wydaæ ok. 14,7 miliarda z³,czyli ponad po³owê œrodków z 27 mld z³ zaplanowanychna realizacjê zadañ przyjêtych w strategii w latach2011–2015. Cele strategiczne dotycz¹ce zwiêkszeniaw³asnego wydobycia gazu do poziomu ok. 6,2 mld szeœc.i ropy naftowej do ok. 1,8 mln ton rocznie w 2015 r. zo-sta³y podtrzymane. Warto zaznaczyæ, ¿e PGNiG chceskoncentrowaæ siê na poszukiwaniu i wydobyciu wêglo-wodorów w kraju, jako najbardziej atrakcyjnym i rento-wnym kierunku dzia³añ. Szczególnie wa¿ne bêd¹ noweinicjatywy, zak³adaj¹ce prowadzenie poszukiwañ gazuniekonwencjonalnego, zw³aszcza gazu z ³upków orazgazu konwencjonalnego w g³êbokich strukturach. Pod-trzymany zosta³ plan zwiêkszenia wydobycia krajowegogazu ziemnego z obecnych ok. 4,3 mld m szeœc. roczniedo 4,5 mld m szeœc., a ropy naftowej z obecnych0,5 mln ton do 1 mln ton rocznie od 2015 r. Osi¹gniêcietego celu bêdzie mo¿liwe m.in. poprzez zagospodarowa-

nie z³o¿a Lubiatów–Miêdzychód–Grotów, którego eks-ploatacja rozpocznie siê w 2012 r., co pozwoli na po-dwojenie wydobycia ropy naftowej ju¿ w 2013 r. Udo-kumentowane zasoby wydobywalne ropy naftowej naz³o¿ach w rejonie Lubiatowa, Miêdzychodu i Grotowawynosz¹ oko³o 7,2 mln ton, natomiast udokumento-wane zasoby wydobywalne gazu ziemnego to oko³o7,3 mld m szeœc.

Dalsze zwiêkszenie wolumenu krajowego wydobyciawymaga zwiêkszenia aktywnoœci poszukiwawczej. Bar-dzo du¿¹ szans¹ jest tutaj gaz z ³upków. PGNiGobecnie ma 15 koncesji poszukiwawczych na typowychobszarach wystêpowania z³ó¿ tego gazu, najwiêcej spoœ-ród wszystkich firm, które otrzyma³y licencje na jego po-szukiwania na terenie Polski. Potencjalne zasoby gazuz ³upków znajduj¹ siê tak¿e na obszarach, na którychPGNiG ma koncesje na poszukiwania gazu konwencjo-nalnego, dziêki czemu spó³ka zachowuje pozycjê lideraw dziedzinie poszukiwañ. Pierwsze wyniki badañ s¹obiecuj¹ce. W marcu br. PGNiG zakoñczy³o pierwszy od-wiert Lubocino-1 w kierunku poszukiwañ gazu z ³up-ków na koncesji w okolicy Wejherowa, na którym za-obserwowano znaczne przyp³ywy gazu. Na pocz¹tkuwrzeœnia na tym odwiercie przeprowadzono zabiegszczelinowania, a ostatnio przy odwiercie zap³onê³a flara(tzw. œwieczka) i pop³yn¹³ pierwszy gaz z ³upków.

– Przeprowadzone dotychczas badania utwierdzaj¹nas w przekonaniu, ¿e posiadamy powa¿ne zasoby ga-zu. Na koncesji Wejherowo bêdziemy wykonywali kolej-ne odwierty jednokierunkowe. Rozpoczniemy równie¿wiercenie na koncesji Tomaszów Lubelski, odwiert Luby-cza Królewska. Bêd¹ to otwory badawczo-rozpoz-nawcze, aby zoptymalizowaæ dalsze prace zarówno jeœlichodzi o odwierty poziome, jak i zabiegi szczelinowania.To nie jest tanie i dlatego musimy zwracaæ uwagê na ko-szty – powiedzia³ Marek Karabu³a, wiceprezes zarz¹duPGNiG ds. górnictwa naftowego.

PGNiG jest w stanie sprostaæ wszystkim wyzwaniomstoj¹cym przed poszukuj¹cymi gazu z ³upków. Dotyczyto zarówno koniecznoœci przeprowadzenia setek odwier-tów, jak i mo¿liwoœci finansowych. Spó³ka chce pozyski-waæ dalsze koncesje, ale zintensyfikuje równie¿ praceposzukiwawcze gazu konwencjonalnego w g³êbokichstrukturach. Przyk³adem jest koncesja w okolicach Kutna,w której PGNiG ma 50 procent udzia³ów, a zasoby sza-cowane s¹ na ok. 100 mld m szeœc. Pierwszy odwiert nag³êbokoœæ 6,5 kilometra rozpoczêto w sierpniu, prace zo-stan¹ zakoñczone w 2012 r.

Upstream i energetyka– dwa filary strategii GK PGNiG do 2015 r.

Zaktualizowana strategia GrupyKapita³owej PGNiG do 2015 r.koncentruje siê na poszukiwaniachi wydobyciu z³ó¿ wêglowodoróworaz na elektroenergetyce, któraw poprzedniej strategii by³a bardzowa¿na, a teraz jest jednymz jej g³ównych punktów.

32 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

Ma³gorzata Olczyk

Celem strate-gicznymPGNiG jestdalszy roz-wój firmyjako koncernumultienerge-tycznego.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 33

PGNiG kontynuuje równie¿ poszukiwania i wydoby-cie za granic¹, g³ównie w Norwegii, gdzie ju¿ w drugiejpo³owie roku rozpocznie siê pierwsze wydobycie ze z³o-¿a Skarv. Bêdzie to pierwsze na tak¹ skalê zagranicznewydobycie polskiej spó³ki. Od 2012 r. wydobycie z te-go z³o¿a ma wynieœæ ok. 0,4 mln ton ropy naftoweji oko³o 0,4 mld m szeœc. gazu rocznie, co przy obec-nych cenach rynkowych pozwoli GK PGNiG na osi¹g-niêcie w przysz³ym roku przychodów w wysokoœci po-nad 500 mln USD z eksploatacji prowadzonej w Nor-wegii.

INWESTYCJE W ELEKTROENERGETYKÊ

Drugim filarem strategii GK PGNiG jest rynek energe-tyki gazowej. Rynek gazu w Polsce ma dobre perspekty-wy wzrostu, a najwiêkszym czynnikiem zapewniaj¹cymten wzrost jest energetyka gazowa. Zatem naturalnymkierunkiem dla spó³ki bêdzie anga¿owanie siê w ten sek-tor, zarówno jako dostawca gazu, jak i inwestor kapita-³owy czy bran¿owy. Na inwestycje zwi¹zane z energety-k¹ PGNiG chce przeznaczyæ ok. 2,9 mld z³ do 2015 r.

PGNiG ju¿ rozpoczê³o aktywne dzia³anie w sektorzeelektroenergetycznym, kupuj¹c pod koniec sierpnia br.prawie 100% akcji Vattenfall Heat Poland. Zakup sto³e-cznych elektrociep³owni jest dla PGNiG kolejnym, poprojekcie w Stalowej Woli, etapem rozwoju spó³ki jakokoncernu multienergetycznego. Umo¿liwi on spó³ce za-oferowanie klientom sprzeda¿y – oprócz gazu – równie¿ciep³a i energii elektrycznej, co pozwoli na zwiêkszenieprzychodów, ale te¿ pozytywnie wp³ynie na rozwój kra-jowego rynku gazu. W planach jest tak¿e wdro¿enieprogramu inwestycyjnego w VHP, dziêki któremu zwiêk-szone zostan¹ moce wytwórcze w sto³ecznych elektro-ciep³owniach.

– Odpowiadaj¹c na rosn¹ce zapotrzebowanie naenergiê elektryczn¹ i ciep³o w Warszawie, planujemyw przysz³oœci budowê co najmniej jednej elektrociep³o-wni du¿ej mocy opalanej gazem. Planowane przezPGNiG stopniowe przejœcie ze starych bloków wêglo-wych na nowoczesne bloki gazowo-parowe przyczynisiê do poprawy jakoœci ¿ycia warszawiaków, a dodatko-wo pozwoli na lepsze dostosowanie produkcji energii dopotrzeb mieszkañców stolicy. Gazowe jednostki kogene-racyjne charakteryzuj¹ siê wysok¹ efektywnoœci¹ ener-getyczn¹ oraz emituj¹ do atmosfery o oko³o 50 proc.mniej zanieczyszczeñ w porównaniu ze Ÿród³ami wêglo-wymi – podkreœla Rados³aw Dudziñski, wiceprezes zarz¹-du odpowiedzialny za strategiê spó³ki.

Przejêcie VHP istotnie wzmocni pozycjê GK PGNiGjako powa¿nego gracza na rynku energetycznym w Pol-sce oraz pozwoli uzyskaæ znacz¹cy udzia³ w rynku wy-twarzania energii. Dodatkowo, transakcja wzmocni kon-kurencjê w sektorze energetycznym w Polsce.

W maju ubieg³ego roku PGNiG zaanga¿owa³o siêw projekt budowy i eksploatacji elektrociep³owni w Sta-lowej Woli, zasilanej gazem ziemnym. Bêdzie to najwiê-ksza w Polsce inwestycja energetyczna wykorzystuj¹ca

gaz jako paliwo. Moc elektryczna nowego bloku wynie-sie 400 MWe, a moc cieplna 240 MWt. Rocznie blok bê-dzie zu¿ywa³ ok. 540 mln m szeœc. gazu, który dostarczyPGNiG. Uruchomienie elektrociep³owni nast¹pi do koñ-ca 2014 roku.

RYNEK MIÊDZYNARODOWY

GK PGNiG chce utrzymaæ wiod¹c¹ pozycjê na pol-skim rynku sprzeda¿y gazu poprzez rozwój nowych pro-duktów dla zaspokajania rosn¹cych wymagañ klientów.Jednym z celów strategii jest zwiêkszenie efektywnoœcioperacyjnej, prowadz¹cej do op³acalnoœci handlu ga-zem, którego rentownoœæ przy wysokich cenach ropynaftowej i wysokim kursie dolara do z³otego jest zerowab¹dŸ nawet ujemna. Jednak trzecim filarem strategiispó³ki jest obrót gazem w regionie europejskim poprzezspó³kê zale¿n¹ POGC Trading. PGNiG chce zdobyæ do-œwiadczenie w handlu gazem na rozwiniêtym rynku miê-dzynarodowym z du¿¹ liczb¹ hubów i transgranicznychpo³¹czeñ gazoci¹gowych, gdzie obrót gie³dowy jest is-totnym elementem rynku. Doœwiadczenia zdobyte naw pe³ni zliberalizowanych rynkach pomog¹ spó³ce po-prawiæ pozycjê konkurencyjn¹ wzglêdem rywali, którzyw bliskiej perspektywie zintensyfikuj¹ dzia³alnoœæ w Pol-sce. Nowe know-how umo¿liwi PGNiG przedstawienieklientom oferty lepiej dostosowanej do ich potrzeb, jaknp. pakiet „gaz + pr¹d”. Zadaniem POGC Trading bê-dzie te¿ uplasowanie poza Polsk¹ czêœci portfela produk-towego, zw³aszcza w kontekœcie rozpoczynaj¹cego siêwkrótce wydobycia w Norwegii, które oznacza konie-cznoœæ zagospodarowania ok. 0,5 mld m szeœc. gazurocznie. Poniewa¿ obecnie nie ma technicznych mo¿-liwoœci dostarczenia surowca do Polski, POGC Tradingumo¿liwi jego sprzeda¿ w Niemczech lub w krajachBeneluksu. Ponadto, zaanga¿owanie PGNiG w innemiêdzynarodowe projekty wydobywcze spowodujeniebawem koniecznoœæ efektywnego zagospodaro-wania gazu i ropy naftowej na rynkach poza granica-mi Polski.

BEZPIECZEÑSTWO ENERGETYCZNE

Maj¹c na uwadze wzrost bezpieczeñstwa energety-cznego Polski, PGNiG bêdzie kontynuowaæ program roz-budowy podziemnych magazynów gazu. Zgodnie ze za-ktualizowan¹ strategi¹, pojemnoœæ PMG ma wzrosn¹æz obecnych 1,6 mld m szeœc. do ponad 3 mld m szeœc.w 2015 roku. Znacz¹cy wzrost – do ok. 2,4 mld m szeœc.– pojemnoœci magazynowych nast¹pi ju¿ w tym roku.Pod koniec lipca br. zakoñczono rozbudowê PMG „Stra-chocina”, a wkrótce do u¿ytku zostanie oddany rozbu-dowany magazyn PMG „Wierzchowice”, najwiêksza in-westycja PGNiG w tym obszarze.

Wzrost pojemnoœci podziemnych magazynów gazupomo¿e elastycznie reagowaæ na zak³ócenia w regular-nych dostawach paliwa. Spó³ka planuje przeznaczyæ naten cel w latach 2011–2015 ok. 1,4 mld z³. "

DOLNOŒL¥SKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

W ramach strategii informatyzacji w Dolno-œl¹skiej Spó³ce Gazownictwa (DSG) wdro¿o-no telefoniê IP Cisco Systems. By³o to nowo-

czesne rozwi¹zanie, bêd¹ce swoistym przeskokiemtechnologicznym zastêpuj¹cym dotychczasow¹ infra-strukturê. Pocz¹tek telefonii IP w DSG siêga 2003 ro-ku i by³ reakcj¹ na potrzebê modernizacji dot¹d istnie-j¹cej sieci opartej na centralach telefonicznych umie-szczonych w siedzibach poszczególnych zamiejsco-wych jednostek organizacyjnych spó³ki. Dziêki wyko-rzystywaniu istniej¹cych ³¹czy transmisji danych doprzesy³ania g³osu rozwi¹zanie mia³o równie¿ zmniej-szyæ koszty telekomunikacji. Równolegle wdro¿onasieæ rozleg³a WAN da³a mo¿liwoœci techniczne do za-stosowania nowoczesnej telefonii IP, opartej na prze-sy³aniu danych. Centrale telefoniczne w siedzibachoddzia³ów: Wa³brzych, Zgorzelec i Wroc³aw zastê-powane by³y sukcesywnie oprogramowaniem CallManager.

Telefonia IP jest nowoczesnym sposobem komuni-kacji g³osowej w sieciach teleinformatycznych, wyko-rzystuj¹cym mechanizm transmisji g³osu w tzw. po-staci pakietowej (podobnie jak w przypadku transmi-sji danych) i korzystaj¹cym z tej samej sieci, która wy-

korzystywana jest do transmi-sji danych. Z punktu widzeniasieci g³os jest strumieniem pa-kietów IP, a zatem jedn¹ z ap-likacji dzia³aj¹cych w sieci, po-dobnie jak e-mail. Obecna te-lefonia IP w DSG funkcjonujeju¿ jako system, a co za tym idzie – poza funkcj¹ realizo-wania po³¹czeñ telefonicznychspe³nia równie¿ wiele funkcjidodatkowych.

Korzyœci z wdro¿enia tele-fonii IP w DSG s¹ niepodwa-¿alne. Istotna jest mo¿liwoœæpo³¹czenia funkcjonalnoœci te-lefonii IP z kluczowymi dla

DSG aplikacjami, jak np. Maximo. Umo¿liwia to prak-tyczne zarz¹dzanie numerem alarmowym 992, prze-kierowywanie, kaskadowanie i wariantowanie po³¹-czeñ wed³ug rozbudowanych scenariuszy (co zosta³oszeroko opisane w poprzednich numerach PG) czycentralne nagrywanie nie tylko po³¹czeñ alarmowych.Przy tak zintegrowanych us³ugach komunikacji g³oso-wej rozmowy przychodz¹ce pod numer 992 lub hel-pdesk mo¿e obs³u¿yæ dy¿urny z dowolnej lokalizacji.Po³¹czenie z pogotowiem gazowym 992 jest automa-tycznie przekierowywane do dyspozytora odpowie-dzialnego za lokalizacjê, z której dzwoni klient. W sy-tuacji, gdy dyspozytor nie mo¿e odebraæ telefonu, sy-stem przekierowuje po³¹czenie pod wskazany przezdyspozytora telefon zapasowy, a dalej do pogotowiagazowego pe³ni¹cego rolê zwierzchni¹ w stosunku dodanej lokalizacji. Powy¿sze rozwi¹zanie daje gwaran-cjê odebrania ka¿dego po³¹czenia od klienta orazunikniêcia zbyt d³ugiego oczekiwania. Dziêki mo¿li-woœci elastycznego ustawienia system sam dostoso-wuje siê do godzin pracy dyspozytora, przekierowu-j¹c rozmowê tam, gdzie w danej chwili mo¿liwe jestodebranie zg³oszenia.

W ramach telefonii IP dzia³aj¹ us³ugi typu ContactCenter, czyli kierowania ruchem przychodz¹cymw rozbudowanym systemie zapowiedzi g³osowych,automatycznej rejestracji i automatycznych informa-cji. S¹ to miêdzy innymi systemy zapowiedzi s³ownychIVR (Interactive Voice Response). Dziêki zastosowa-niu tego rozwi¹zania, bêd¹cego systemem telekomu-nikacyjnym umo¿liwiaj¹cym interaktywn¹ obs³ugêosoby dzwoni¹cej, klient dzwoni¹cy pod numer kon-taktowy s³yszy automatyczn¹ zapowiedŸ g³osow¹i ma mo¿liwoœæ wyboru na klawiaturze telefonu po-³¹czenia z wybranym dzia³em lub osob¹. Automaty-zacja obs³ugi po³¹czeñ przychodz¹cych pozwalaw krótkim czasie sprecyzowaæ sprawê, z jak¹ dzwoniklient, oraz przekierowaæ go do w³aœciwego dzia³u,ewentualnie po³¹czyæ z konsultantem. Dodatkowo,œledzenie tych po³¹czeñ jest pomocne w tworzeniuzestawieñ statystycznych, stanowi¹c dane niezbêdnedo analizy potrzeb klienta.

U¿ytkownikom wewnêtrznym integracja telefoniiIP z Active Directory daje mo¿liwoœæ samodzielnegozarz¹dzania numerem telefonu z ekranu swojego mo-nitora czy wybierania numeru z ksi¹¿ki telefonicznejza pomoc¹ myszki. Dodatkowym u³atwieniem s¹

Obecnie dzia³aj¹ca w Dolnoœl¹skiej Spó³ceGazownictwa nowoczesna telefonia IPjest wynikiem wieloletnich zmiani udoskonaleñ sieci teleinformatycznej.

Efektywna komunikacjadziêki telefonii IP Ewa Kruszelnicka

34 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

35p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

znane z telefonii komórkowej us³ugi katalogowew telefonie, dziêki którym u¿ytkownik ³atwo mo¿eprzegl¹daæ historiê po³¹czeñ czy firmow¹ ksi¹¿kê te-lefoniczn¹. W DSG funkcjonuj¹ równie¿ zaawanso-wane uk³ady sekretarsko-dyrektorskie, czyli zarz¹-dzanie po³¹czeniami kierowanymi do kadrynajwy¿szego szczebla, które umo¿liwiaj¹ sprawdze-nie dostêpnoœci wolnej linii na ekranie, przegl¹danieostatnio wybieranych numerów czy sprawn¹ obs³ugêinterkomu.

Po³¹czenie infrastruktury telefonicznej z sieci¹ kom-puterow¹ dwukrotnie zmniejszy³o iloœæ okablowaniai liczbê wymaganych gniazdek, równoczeœnie u³atwiaj¹cprzenoszenie stanowiska pracy w dowolne miejsce (np.przy przeprowadzce). Wymagany jest jedynie dostêp dosieci, dziêki czemu mo¿liwe sta³o siê równie¿ w³¹czenietelefonu i praca zdalna przez internet poza siedzib¹ fir-my (np. w domu poprzez po³¹czenie siê z sieci¹ firmow¹za pomoc¹ VPN). Stale rozwijaj¹ siê funkcje tele- i wi-deokonferencji. Wymienione zalety, a tak¿e inne udogo-dnienia poprawiaj¹ i usprawniaj¹ wewnêtrzn¹ i zewnê-trzn¹ komunikacjê biznesow¹ w DSG.

Najbardziej widoczn¹ zalet¹ telefonii IP jestobni¿ka kosztów. Us³uga g³osowa (tak¿e w relacji

miêdzystrefowej) jest bowiem w spó³ce w ca³oœci re-alizowana jako us³uga Voice-over-IP. Oznacza to, ¿ewszystkie rozmowy wewn¹trzfirmowe s¹ bardzo ta-nie. Komunikacja ze œwiatem zewnêtrznym to kosztrozmowy lokalnej, a system „kieruje ruchem” do po-szczególnych operatorów dostawców telekomunika-cyjnych tak, aby minimalizowaæ ich koszt ca³kowity.

Telefonia IP to fundamentalna zmiana modelu fun-kcjonowania rynku telekomunikacyjnego. Wczeœniej ry-nek ten by³ zamkniêtym rynkiem rozwi¹zañ producen-ckich. Wybór centrali telefonicznej konkretnej firmyoznacza³ zazwyczaj koniecznoœæ zakupu od tego produ-centa pozosta³ych elementów systemu: konkretnych te-lefonów systemowych i okreœlonych aplikacji towarzy-sz¹cych. Telefonia IP zrewolucjonizowa³a funkcjonowa-nie rynku telekomunikacyjnego, wprowadzaj¹c na rynekotwarte, ogólnodostêpne standardy internetowe w miej-sce wewnêtrznych norm poszczególnych producentów.Obecnie DSG mo¿e siê wiêc pochwaliæ jednym z wiod¹-cych na rynku rozwi¹zañ informatycznych, co rzutujezw³aszcza na u³atwienia i wygodê w codziennych obo-wi¹zkach pracowników spó³ki. "

Autorka jest pracownikiem Pionu Teleinformatyki.

Wspieranie kultury jako dobra spo³ecznegojest nie tylko budowaniem pozytywnegowizerunku, ale równie¿ elementem dba³o-

œci o otoczenie, w którym firma funkcjonuje. Kieru-j¹c siê tak¹ filozofi¹, Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazowni-ctwa od lat wspiera – jako sponsor – ró¿ne wydarze-nia z dziedziny kultury. Jednym z wa¿niejszych przy-k³adów jest Miêdzynarodowy Festiwal WratislaviaCantans, bêd¹cy nie tylko dobrem regionu, ale rów-nie¿ jednym z najwa¿niejszych festiwali artysty-cznych w Polsce, wydarzeniem o randze miêdzyna-rodowej.

Odbywaj¹cy siê co roku we wrzeœniu festiwalma bardzo bogat¹ tradycjê. Po raz pierwszy zosta³organizowany w 1966 roku. Uczestnicz¹ w nimœwiatowej s³awy muzycy, którzy nadaj¹ festiwalo-wi rangê wybitnego wydarzenia naszego konty-nentu. Na festiwalu prezentowana by³a kulturawielu narodów i muzyka sakralna ró¿nych wyznañ.

Tegoroczny, 46. Miêdzynarodowy FestiwalWratislavia Cantans odby³ siê 2–18 wrzeœnia. Pro-gram festiwalu zosta³ zbudowany wokó³ trzech te-matów. Pierwszy, zatytu³owany „Œwiêci i grzeszni-cy”, przeniós³ s³uchaczy do epoki œredniowiecza.Druga czêœæ dotyczy³a tematów egzystencjalnych.Rozpoczê³a j¹ Symfonia nr 8 Krzysztofa Penderec-kiego „Pieœni przemijania”. Motywem przewo-

dnim ostatnich dni byli „Bohaterowie biblijni”. Fe-stiwal zakoñczy³o arcydzie³o Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego – „Eliasz”.

Podczas festiwalu odby³y siê równie¿ recitale in-strumentalne w najpiêkniejszych koœcio³ach Wroc-³awia. "

Piotr Wojtasik

Dolnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwasp. z o.o.ul. Ziêbicka 44, 50-507 Wroc³awtel. (+48) 71 336 65 66, (+48) 71 364 94 00faks (+48) 71 336 78 17

Ws³uchaæ siê w kulturê

GÓRNOŒL¥SKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

Z ³¹cznoœci¹ radiow¹ spotykamy siê, poczynaj¹cod alarmu samochodowego, przez mysz lub kla-wiaturê bezprzewodow¹, do Wi-Fi i telefonu

komórkowego. Ma ona zastosowanie zarówno wewszelkiego rodzaju s³u¿bach pogotowia, militarnych,dyspozytorskich, ochroniarskich, jak i w firmach bu-dowlanych czy transportowych. System ³¹cznoœci ra-diotelefonicznej, w porównaniu np. z telefoni¹ ko-mórkow¹, jest systemem autonomicznym – nie musici¹gle korzystaæ ze stacji bazowych w celu nawi¹za-nia ³¹cznoœci miêdzy radiotelefonami. Po³¹czenie od-bywa siê proœciej i szybciej, nawet w tak skrajnychwarunkach, jak ca³kowity brak widocznoœci. Radiote-lefony jako urz¹dzenia charakteryzuj¹ siê zwiêkszon¹wytrzyma³oœci¹ na udary mechaniczne.

JAKIE SYSTEMY?

Obecnie spoœród wielu systemów ³¹cznoœci radio-telefonicznej najbardziej powszechne s¹ dwa: ³¹cz-noœæ konwencjonalna i trankingowa. Ka¿da z nich jestrealizowana w ró¿nych wariantach.

£¹cznoœæ konwencjonalna mo¿e byæ realizowanaju¿ na poziomie dwóch radiotelefonów, tzw. walkie--talkie. Stosuj¹c profesjonalny sprzêt, otrzymujemydobrze dzia³aj¹cy system ³¹cznoœci. Obecnie jest onczêsto wykorzystywany w budownictwie – usprawniapracê i zapewnia bezpieczeñstwo pracowników wy-konuj¹cych niebezpieczne prace. Jego zasiêg zwyklenie przekracza ok. 3–4 km.

Rozbudowan¹ wersjê tego sytemu otrzymujemy,stosuj¹c tzw. repeatery, czyli przekaŸniki. Wówczasznacznie zwiêksza siê obszar zasiêgu i mo¿liwoœcikonfiguracyjne floty radiotelefonów.

Pokrewnym systemem jest system trankingowy.Ró¿nic¹ jest repeater, który w systemie trankingowym

pe³ni funkcjê bazowej stacji trankingowej – BST. Sta-cja ta umo¿liwia prowadzenie jednoczeœnie kilku roz-mów, w zale¿noœci od liczby kana³ów. W tym celu dy-namicznie przydziela wolne ³¹cze, uwalniaj¹c u¿ytko-wnika od samodzielnego i uci¹¿liwego wyszukiwaniawolnego kana³u, czyli dzia³a podobnie jak centrala te-lefoniczna, której zadaniem jest komutacja po³¹czeñ.Spe³nia wiêc rolê centralnej jednostki logistycznej,nadzoruj¹cej pracê i steruj¹cej prac¹ ca³ego sytemu.

OBECNA £¥CZNOŒÆ RADIOWA W GSG

Obecny system ³¹cznoœci radiotelefonicznej w Gór-noœl¹skiej Spó³ce Gazownictwa to tranking. Systemten, pierwotnie projektowany w celu wdro¿eniaw ca³ej Grupie Kapita³owej PGNiG, umo¿liwia³bywprowadzenie równoczeœnie okreœlonej numeracjii sprzêtu, dziêki czemu mo¿liwe by³oby wykonaniepo³¹czeñ niezale¿nie od okrêgu. Tak jak w przypadkutelefonu IP, radiotelefon funkcjonowa³by niezale¿nieod miejsca instalacji. Poniewa¿ nie dosz³o do realiza-cji projektu w ca³ej GK, nie wszystkie centralne pogo-towia gazowe i przynale¿ne do niego pogotowiaoœcienne w GSG dysponuj¹ ³¹cznoœci¹ trankingow¹.

Utworzone centralne pogotowia gazowe orazprzynale¿ne do nich pogotowia oœcienne tworz¹ gru-py, w ramach których pracuj¹ œciœle okreœlone radio-telefony. Nastêpnym aspektem jest obszar, jaki two-rz¹ miasta, w których obecnie dzia³aj¹ pogotowia ga-zowe, miêdzy innymi od Czêstochowy do Bielska--Bia³ej. Dodatkowo, ka¿de wywo³anie ma trafiæ dookreœlonego abonenta, tzn. abonent systemu nie s³y-szy rozmów prowadzonych przez innych u¿ytkowni-ków. Te zadania przejmuj¹ bazowe stacje trankingo-we, których zasada dzia³ania jest analogiczna do za-sady dzia³ania central telefonicznych z podzia³em nastrefy numeracyjne.

Numer do grupy to numer kierunkowy np. 32, 33lub 34, po którym nastêpuje numer indywidualny ra-diotelefonu, tak jak w przypadku ka¿dego telefonu.Jest szeœæ stacji obs³uguj¹cych ca³y obszar. Stacjedzia³aj¹ce w Katowicach i Gliwicach s¹ ze sob¹ po³¹-czone – zlinkowane. Oznacza to, ¿e radiotelefon, któ-ry przemieœci³ siê np. z Katowic do Zabrza, w dalszymci¹gu ma zasiêg radiowy z macierzyst¹ jednostk¹

£¹cznoœæ bezprzewodowa – radiotelefonyCech¹ wspó³czesnego ¿ycia jest szybkoœæporuszania siê, przekazywania informacji,niezale¿nie od miejsca pobytu nadawcy i odbiorcy. Szybkoœæ tê umo¿liwia szerokopojêta ³¹cznoœæ radiowa, wykorzystuj¹ca fale radiowe jako medium do transmisji informacji.

Jacek Dêbski

36 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 37

Zak³ada siêpowstanie³¹cznoœciradiowejsystemukonwencjo-nalnegoopartegona przemien-nikach – re-peaterach.w Katowicach, przez stacjê w Gliwicach i zamiennie.

Identycznie skonfigurowane miêdzy sob¹ s¹ stacjew Œwierklanach i Raciborzu. Samodzielnie pracuj¹ jesz-cze dwie stacje BST – w Czêstochowie i Bielsku-Bia³ej.

Poniewa¿ wybieranie ci¹gu dziewiêciu cyfr by³obypewnym utrudnieniem, a radiotelefony charakteryzu-j¹ siê prostot¹ nawi¹zywania po³¹czenia, wszystkieradiotelefony maj¹ zaprogramowane numery, do któ-rych dostêp odbywa siê za pomoc¹ jednego przycis-ku. Radiotelefony bazowe i przewoŸne oraz niektórenoszone maj¹ klawiaturê numeryczn¹, umo¿liwiaj¹c¹wybranie dowolnego numeru. Ponadto, posiadaj¹funkcjê zapamiêtywania ostatnio wybieranego nu-meru, co znacznie u³atwia powtórne wywo³anie tegosamego abonenta. Ka¿de nieodebrane wywo³aniejest zapamiêtane i wyœwietlane na wyœwietlaczu ra-diotelefonu.

Wspomnieæ nale¿y o wywo³aniu tzw. grupowym.Jest to wywo³anie typu jeden do wszystkich w danejgrupie. Szczególne znaczenie ma to w przypadku na-g³ego zdarzenia, gdy zachodzi koniecznoœæ szybkiegopowiadomienia wszystkich o zagro¿eniu czy wypad-ku. Takie wywo³anie zaprogramowane jest najczêœciejpod specjalnym przyciskiem alarmowym.

Zarówno numery wywo³awcze radiotelefonów, jaki oprogramowanie sieciowe odpowiedzialne zawspó³pracê radiotelefonu ze stacj¹ bazow¹ czy usta-wienia serwisowe decyduj¹ce o prawid³owych para-metrach pracy radiotelefonu, mo¿na konfigurowaæzamiennie dla ka¿dego radiotelefonu. Oznacza to, ¿eka¿dy radiotelefon mo¿e pracowaæ w dowolnej gru-pie. Tym zajmuj¹ siê pracownicy dzia³u telekomunika-cji w spó³ce.

PLANY NA PRZYSZ£OŒÆ

Szczególnie silny rozwój sieci telefonii komórkowejoraz technologii wytwarzania samych telefonów ko-mórkowych spowodowa³, ¿e podstawowym œrod-kiem ³¹cznoœci bezprzewodowej pogotowia gazowe-go sta³y siê w³aœnie telefony komórkowe. Poniewa¿sieæ komórkowa jest sieci¹ publiczn¹, nie ma gwaran-cji ci¹g³oœci realizacji po³¹czeñ. Nale¿y te¿ braæ poduwagê sprawnoœæ dzia³ania samych urz¹dzeñ. Telefo-ny komórkowe z regu³y nie s¹ przystosowane do pra-cy w trudnych warunkach œrodowiskowych. Dlatego

zaistnia³a potrzeba opracowania alternatywnej ³¹-cznoœci bezprzewodowej dla potrzeb brygad pogoto-wia gazowego oraz eksploatacji sieci w GSG innej ni¿obecna ³¹cznoœæ trankingowa, ³¹cznoœci, która bêdzieniezale¿na od zewnêtrznego operatora i bêdzieuwzglêdnia³a organizacjê pogotowia gazowego.

Zak³ada siê powstanie ³¹cznoœci radiowej systemukonwencjonalnego opartego na przemiennikach – re-peaterach. Wymaga to otrzymania przydzia³u i po-zwolenia na u¿ywanie odpowiednich czêstotliwoœcikana³ów radiowych. Niezbêdne jest równie¿ wykona-nie pomiarów zasiêgowych w celu okreœlenia miejscabudowy przemienników.

Miejsce posadowienia przemiennika ma istotnywp³yw na zasiêg jego dzia³ania. Ka¿dy przemiennikbêdzie obs³ugiwa³ swoj¹ grupê radiotelefonów.Uwzglêdniaj¹c organizacjê pogotowia gazowego,powstanie kilka grup. Aby skierowaæ wywo³anie dokonkretnej grupy, czyli okreœliæ, który przemiennik maprzej¹æ wywo³anie w systemie konwencjonalnym,stosuje siê specjalny znacznik nak³adany na sygna³g³ówny. O tym, który radiotelefon jest wywo³ywanyw grupie, decyduje numer wywo³awczy, podawanyprzez abonenta nawi¹zuj¹cego po³¹czenie. W odró¿-nieniu od trankingu, nie ma mo¿liwoœci prowadzeniajednoczeœnie dwóch rozmów w grupie i system niejest systemem „zamkniêtym”, tzn. inni u¿ytkownicyw grupie s³ysz¹ prowadzon¹ rozmowê.

Jeœli chodzi o sprzêt, ka¿dy radiotelefon mo¿e praco-waæ w dowolnej grupie. Radiotelefony zachowuj¹ swo-j¹ funkcjonalnoœæ, przede wszystkim ³atwoœæ nawi¹za-nia po³¹czenia, a przy mo¿liwoœci korzystania ze zgod-nych z zakresem czêstotliwoœci pracy radiotelefonów,bêdzie mo¿liwoœæ wykorzystania istniej¹cego sprzêtu.

System ³¹cznoœci konwencjonalnej opartej na pra-cy przemienników dzia³a obecnie w Zak³adzie Gazo-wniczym w Opolu.

£¹cznoœæ radiowa nie ogranicza siê tylko do opisa-nych powy¿ej systemów. Rozwój technologii cyfro-wych wkroczy³ i w tê dziedzinê ³¹cznoœci. Ostatniopojawi³y siê g³ównie trzy systemy ³¹cznoœci radiotele-fonicznej oparte na technologii cyfrowej. Jeden podnazw¹ TDMA (Time Division Multiple Access), któr¹realizuje firma Motorola, drugi CDMA (Code DivisionMultiple Access), której budowy podj¹³ siê Polkomtel.Trzeci – najstarszy – system pracuj¹cy w technologiicyfrowej to Tetra (Terrestrial Trunked Radio), któr¹rozwijaj¹ zarówno Motorola, jak i Siemens czy Rohde& Schwarz. "

Górnoœl¹ska Spó³ka Gazownictwasp. z o.o. w Zabrzuul. Szczêœæ Bo¿e 11, 41-800 Zabrze tel. (+48) 32 373 50 00,faks (+48) 32 271 78 01e-mail: biuro@gsgaz.pl; www.gsgaz.pl

Rys. 1

Rys. 2

Radiotelefony w grupie

Radiotelefony w grupie A

Radiotelefony w grupie B

Przemiennik A

Przemiennik B

Repeater � przeka�nik

Radiotelefon bazowydyspozytorski

Radiotelefon bazowydyspozytorski

KARPACKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

Gazomierz ultradŸwiêkowy jest pierwszym tegotypu zamontowanym na terenie KarpackiejSpó³ki Gazownictwa. Jego zasada dzia³ania

oparta jest na zjawisku rozchodzenia siê fali dŸwiê-kowej w oœrodku z prêdkoœci¹ zale¿n¹ od jego gêsto-œci, temperatury i ciœnienia.

Gazomierz MPU 1200 wyposa¿ono w szeœæ parczujników ultradŸwiêkowych, które skutecznie kom-pensuj¹ wiry krzy¿owe, zapewniaj¹ krótsz¹ drogêi skuteczniejsz¹ obróbkê sygna³u, eliminuj¹ te¿ b³êdyzwi¹zane z jego odbiciami. Dziêki zastosowaniu sze-œciu bezpoœrednich wi¹zek uzyskano dok³adny po-miar bez zaburzania strumienia przep³ywu. Gazo-mierz neutralizuje szum ultradŸwiêkowy poprzez

emisjê sygna³u o unikalnym kszta³cie i natê¿eniu,20-krotnie zmniejszaj¹c wra¿liwoœæ uk³adu na zak³ó-cenia. Zaawansowana elektronika MPU 1200 doko-nuje m.in. kompensacji zmian d³ugoœci drogi sygna³uzwi¹zanej ze zmianami ciœnienia i temperatury,zmniejszaj¹c w efekcie b³¹d pomiaru. Oprogramo-wanie gazomierza umo¿liwia jego autodiagnostykê,zapewniaj¹c ci¹g³y i dok³adny pomiar nawet w przy-padku uszkodzenia jednej z par przetworników. Ko-munikacja z gazomierzem ultradŸwiêkowym mo¿eodbywaæ siê poprzez RS-232, RS-422, RS-485,HART, Ethernet. Z uwagi na to, ¿e MPU nie ma czê-œci ruchomych, obs³uga serwisowa sprowadza siê dorutynowych oglêdzin korpusu, przetworników, elek-troniki i kabli. W przypadku awarii czujnika ultra-dŸwiêkowego jego wymiana mo¿e byæ zrealizowanabez wstrzymywania przep³ywu gazu przez uk³ad po-miarowy. MPU 1200 zamontowany na SP Sworzycedokonuje pomiaru gazu w jednym kierunku, nato-miast bez przeszkód mo¿e realizowaæ pomiary dwu-kierunkowe.

Ju¿ na etapie prac projektowych przyjêto za³o¿e-nia, ¿e stacja pomiarowa Sworzyce bêdzie stacj¹ bezsta³ej obs³ugi. Dlatego zastosowano wiele uk³adówtechnologicznych przesy³u gazu, maj¹cych wp³yw nabezpieczeñstwo oraz parametry zastosowanych uk³a-dów pomiarowych i automatyki (uk³ady zaporowo--upustowe od strony KSG i MSG; uk³ady filtrosepara-torów; sterowane zawory kulowe s³u¿¹ce do prze³¹-czania kierunku przep³ywu; zawór regulacyjny).W celu opomiarowania oraz zrealizowania sterowa-nia ww. uk³adów zastosowano urz¹dzenia zapewnia-j¹ce lokaln¹ wizualizacjê i rejestracjê danych pomia-rowych dla potrzeb rozliczeniowych gazu, jak rów-

19 sierpnia br. odby³a siê uroczystoœæ odbioru i przekazania do eksploatacji wybudowanejw Sworzycach stacji pomiarowej zlokalizowanej na granicy dwóch najwiêkszych spó³ekdystrybucyjnych w kraju: Mazowieckiej Spó³ki Gazownictwa w Warszawie i KarpackiejSpó³ki Gazownictwa w Tarnowie. Zdolnoœæ pomiarowa stacji wynosi 50 tys. Nm3/h.Stacja, której konstrukcja pozwala na dwukierunkowy przep³yw strumienia gazu ziemnego,wybudowana jest wed³ug najlepszych standardów stosowanych w gazownictwie,zapewniaj¹c pomiar dok³adny, niezawodny i bezpieczny. Zasadniczym elementemtej stacji jest uk³ad pomiarowy typu U-2, którego g³ównymi elementami sk³adowymi s¹:gazomierz turbinowy G1000, DN200, PN64, gazomierz ultradŸwiêkowy MPU 1200,DN200 ANSI600 oraz przeliczniki MSP-02-FC.

Pierwszy w KSG pomiar ultradŸwiêkiem Krzysztof Wiœniewski

38 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

Uroczyste otwarcie obiektu gazowniczego (od lewej: Józef Katra, RobertBana�, Bogus³aw Soboñ, Beata Oczkowicz, Jan Anysz, Bogus³awaGutowska, El¿bieta Siekierska).

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 39

nie¿ umo¿liwiaj¹ce sterowanie ruchem gazu w stacjiw sposób rêczny, pó³automatyczny i automatyczny.Sterowanie prac¹ uk³adów odbywa siê za pomoc¹sterownika PLC Simatic S7-317-2 PN/DP (lokalnyuk³ad logiczny i telemetryczny). Zastosowane roz-wi¹zanie zapewnia zdalne sterowanie stacji z Dyspo-zycji Gazem KSG O/ZG Kielce z systemu WinCC. Wi-zualizacja stanu zaworów sterowanych i uk³adu re-gulacyjnego zosta³a równie¿ zapewniona na froncieszafy AKP za pomoc¹ wyœwietlaczy cyfrowych MTLi w formie graficznej na panelu dotykowym TP277.

W celu zautomatyzowania procesu prze³¹czaniakierunków zasilania stacji zamontowano uk³ad stero-wania zaworem regulacyjnym z napêdem w wyko-naniu przeciwwybuchowym. Stopieñ otwarcia zawo-ru oraz odpowiednie ciœnienia dla celów kontrolnychzosta³y wyprowadzone na wyœwietlacze MTL661i panel operatorski TP277. Sterowanie napêdem za-woru jest mo¿liwe w sposób manualny (przyciski nazaworze), pó³automatyczny (przyciski na froncie sza-fy AKP), automatyczny (z panelu wizualizacji TP277lub poprzez system telemetrii).

W celu zapewnienia zdalnego nadzoru nad prac¹stacji gazowej wykonano trzy niezale¿ne uk³ady tele-metrii, umo¿liwiaj¹ce przesy³ danych pomiarowychdo KSG i MSG (uk³ad sterowania ruchem gazu w sta-cji – SCADA – WinCC KSG O/ZG Kielce oraz uk³adydla rozliczenia przep³ywaj¹cego gazu KSG O/ZGKielce i MSG Warszawa).

Stacja pomiarowa Sworzyce zosta³a równie¿ wy-posa¿ona w analizator punktu rosy wody w gazieziemnym Promet I.S, z którego sygna³ zosta³ wpro-wadzony do sterownika PLC, umo¿liwiaj¹c tym sa-mym zdalny odczyt przez system SCADA KSG ZGKielce.

Kontrolê nad prawid³owoœci¹ pracy obiektu pe³ni¹s³u¿by dyspozytorskie Zak³adu Gazowniczego w Kiel-cach, a nadzór przed nieuprawnionym dostêpem nateren stacji pomiarowej pe³ni system telewizji prze-mys³owej CCTV.

Generalnym wykonawc¹ stacji pomiarowej by³aSpó³ka Naftomonta¿ Przemyœl. Nadzór inwestorskinad przebiegiem budowy sprawowa³ in¿. MarekSzpunar oraz – w formie pomocy – s³u¿by inwesty-cyjne, pomiarowe, dyspozytorskie i eksploatacyjneZak³adu Gazowniczego w Kielcach. Nieocenion¹ po-moc przy realizacji tego zadania wnios³y s³u¿by BiuraInwestycji i Biura Pomiarów Zak³adu G³ównego KSG.

Uroczysty odbiór odby³ siê z udzia³em znamieni-tych goœci i osób, które bezpoœrednio przyczyni³y siêdo powstania stacji. Po powitaniu uczestnikówuroczystoœci i przedstawieniu historii budowy stacjiprzez Józefa Katrê, dyrektora Zak³adu Gazowniczegow Kielcach, nast¹pi³o uroczyste przeciêcie wstêgiprzez Beatê Oczkowicz, wicewojewodê œwiêtokrzys-kiego, Bogus³awa Sobonia, starostê koneckiego,Jana Anysza, wiceprezesa MSG, Roberta Banasia,wiceprezesa KSG, Bogus³awê Gutowsk¹, dyrektor

ZG w £odzi, Józefa Katrê, dyrektora ZG w Kielcach,i El¿bietê Siekiersk¹, dyrektor ds. rozwoju MSG.

Ca³y obiekt zosta³ poœwiêcony przez o. AdamaSrokê, gwardiana klasztoru ojców kapucynów. Bez-poœrednie gratulacje na rêce dyrektora Zak³adu Ga-zowniczego w Kielcach za realizacjê wzorcowegoobiektu z³o¿y³a wicewojewoda Beata Oczkowicz.Pochwa³ nie szczêdzi³ równie¿ Bogdan Soboñ, staro-sta konecki, który nawi¹za³ do dobrej wspó³pracyz Karpack¹ Spó³k¹ Gazownictwa, reprezentowan¹przez Zak³ad Gazowniczy w Kielcach. Gratulacjez³o¿y³ te¿ Jan Anysz, wiceprezes MSG. Podkreœli³znaczenie tego obiektu we wspólnym rozliczaniudystrybuowanego gazu. Robert Banaœ, wiceprezesKSG, ciep³o odniós³ siê do wspó³pracy obu spó³ekdystrybucyjnych i zaznaczy³, ¿e doœwiadczenia zdo-byte przy realizacji tej inwestycji dobrze rokuj¹ naprzysz³oœæ dla realizacji wspólnych dla spó³ek pro-jektów. "

Karpacka Spó³ka Gazownictwasp. z o.o. w Tarnowieul. Wita Stwosza 7, 33-100 Tarnówtel. (+48) 14 632 31 00, faks (+48) 14 632 31 11,sekr.(+48) 14 632 31 12www.ksgaz.pl

Nowi dyrektorzy w oddzia³ach KSG

Od 1 lipca dwa oddzia³y KarpackiejSpó³ki Gazownictwa maj¹ nowychdyrektorów. Po odejœciu na emeryturê Jana Liszki,dyrektora Oddzia³u Zak³adu Gazo-wniczego w Jaœle, dyrektorem zosta³Mariusz Konieczny. Nowy dyrektorz Karpack¹ Spó³k¹ Gazownictwazwi¹zany jest od 1997 roku. Od wrzeœnia 2008 roku pe³ni³funkcjê zastêpcy dyrektora ds. handlowych w KarpackimOddziale Obrotu Gazem w Tarnowie.

W Lublinie po odejœciu na emeryturêdyrektor Zenobii Piotrowicz, stano-wisko dyrektora Zak³adu Gazowni-czego obj¹³ Grzegorz Staniszewski.Z Karpack¹ Spó³k¹ Gazownictwazwi¹zany jest od pocz¹tku kariery za-wodowej, a ostatnio pe³ni³ funkcjêkierownika Terenowego Oddzia³u

Obs³ugi Systemów Informatycznych w Zak³adzie Gazowni-czym w Lublinie.

MAZOWIECKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

Dotychczas dzia³y ksiêgowoœci funkcjonowa³yw siedzibach poszczególnych zak³adów i g³ównyksiêgowy nie mia³ bezpoœredniego nadzoru nad

ich prac¹. Zdarza³o siê, ¿e analogiczne zdarzenia gospo-darcze by³y przez ró¿ne oddzia³y ujmowane inaczej, ró¿-nie opisywano podobne transakcje, a przez to zarównokomórka przygotowuj¹ca dane sprawozdawcze, jaki centralny controling musia³y poœwiêcaæ dodatkowyczas na uzgodnienia i korekty. Wyd³u¿a³ siê czas na ze-branie informacji zarz¹dczej. Poza tym wdro¿ony systemERP by³ przystosowany do obs³ugi centralnej i obs³ugi-wanie go w strukturze rozproszonej powodowa³o wieleproblemów. Jednoczeœnie do zarz¹du wp³ywa³y wnios-ki o dodatkowe zasoby w s³u¿bach technicznych. Sy-tuacja rynkowa nie pozwala³a na zwiêkszenie zatrud-nienia, wiêc trzeba by³o szukaæ zasobów wewn¹trzfirmy. Nie by³o prostych rozwi¹zañ, konieczna by³areorganizacja, która pozwoli³aby ograniczyæ liczbêksiêgowych bez uszczerbku dla jakoœci realizowanychzadañ, a pozyskane w ten sposób zasoby kadroweprzekwalifikowaæ i przesun¹æ do komórek potrzebu-j¹cych wsparcia.

Przygotowania do uruchomienia nowego oddzia³utrwa³y ponad rok. Rozpoczêto je od przeanalizowaniastanu wyjœciowego: przebiegu procesów, struktury or-ganizacyjnej i zakresu wykorzystania systemów infor-matycznych. Na tym etapie pracownicy mieli mo¿liwoœæzg³oszenia ró¿nych problemów, z którymi spotykaj¹ siêna co dzieñ. Porównanie efektywnoœci dzia³ania s³u¿bksiêgowych w ró¿nych oddzia³ach oraz zapoznanie siêz list¹ zidentyfikowanych nieefektywnoœci uzmys³owi³owszystkim, zarówno zarz¹dowi, jak i zwi¹zkom zawodo-wym, ¿e mo¿na w tym obszarze sporo poprawiæ. Bazu-j¹c na rozwi¹zaniach stosowanych z sukcesem w Polscei za granic¹ oraz staraj¹c siê sprostaæ wyzwaniom stoj¹-

cym przed spó³k¹, zbudowano model docelowy, zak³a-daj¹cy stworzenie centralnej jednostki odpowiedzialnejza kompleksow¹ obs³ugê ksiêgow¹ i sprawozdawcz¹spó³ki. Zasady dzia³ania tej komórki opieraj¹ siê na mo-delu centrum us³ug wspólnych, który zak³ada realizacjêpowierzonych zadañ na najwy¿szym poziomie, przy je-dnoczesnej optymalizacji zwi¹zanych z tym kosztów.Jest to mo¿liwe dziêki specjalizacji i centralizacji praco-wników, automatyzacji procesów oraz wykorzystaniuefektu skali. Charakterystyczn¹ cech¹ centrów us³ug jesttaka struktura organizacyjna, w której ka¿da komórkaodpowiada za realizacjê konkretnego procesu. Jedno-czeœnie kierownik tej komórki jest osob¹ odpowiedzial-n¹ za dany proces, w tym równie¿ za zwi¹zane z nimzmiany. Dziêki temu zawsze wiadomo, do kogo trzebazwróciæ siê z konkretnymi problemami czy pomys³amioptymalizacyjnymi. W model centrum us³ug wpisanejest d¹¿enie do ci¹g³ej optymalizacji dzia³ania, co mierzysiê za pomoc¹ kluczowych mierników efektywnoœci(ang. KPI – Key Performance Indicators).

Teraz wszyscy ksiêgowi s¹ zatrudnieni w OddzialeObs³ugi Ksiêgowej i podlegaj¹ g³ównej ksiêgowej. Zo-stali podzieleni na zespo³y obs³uguj¹ce poszczególneprocesy ksiêgowe, w tym: nale¿noœci, zobowi¹zania,maj¹tek trwa³y, sprawozdawczoœæ i ksiêgê g³ówn¹. Ka¿-dy zespó³ ma jasno okreœlony zakres odpowiedzialnoœci,wczeœniej uzgodniony z oddzia³ami i spisany w procedu-rze o poziomie œwiadczenia us³ug. Dokument ten nie tyl-ko okreœla zakres obowi¹zków ka¿dego dzia³u w nowymoddziale, ale precyzuje równie¿ zadania komórek mery-torycznych, które dostarczaj¹ do ksiêgowoœci dokumen-ty Ÿród³owe, oraz maksymalny czas, w jakim poszcze-gólne zadania maj¹ byæ zrealizowane. Zespo³y realizuj¹-ce poszczególne procesy s¹ scentralizowane i dziêki te-mu bardzo ³atwo jest dzieliæ siê wiedz¹, utrzymaæ jedno-lity standard postêpowania i wspieraæ nawzajem w rea-lizacji zadañ. Ksiêgowoœæ przesta³a realizowaæ zadaniado niej nienale¿¹ce.

Tworz¹c koncepcjê nowego oddzia³u, trzeba by³opodj¹æ wiele decyzji o kluczowym znaczeniu dla praco-wników dzia³ów ksiêgowych. Decyzje te dotyczy³y naprzyk³ad docelowej etatyzacji, podzia³u odpowiedzial-noœci, przypisania pracowników do procesów, lokalizacjioddzia³u. Zasady, jakimi kierowa³o siê kierownictwo pro-jektu i zarz¹d spó³ki to maksymalne wykorzystanie po-siadanych zasobów i ich wiedzy w miejscu, w którym tezasoby s¹ dostêpne. Takie podejœcie pozwoli³o na ogra-niczenie liczby osób wymagaj¹cych przekwalifikowania.Jednoczeœnie wszyscy, którzy zmieniali zakres realizowa-nych zadañ, zostali przeszkoleni i uzyskali wsparciew przejêciu nowych obowi¹zków.

Joanna Kajszczak-Kamiñska, Julita Rudolf

1 maja 2011 roku w Mazowieckiej Spó³ceGazownictwa uruchomiono Oddzia³ Obs³ugi Ksiêgowej, odpowiedzialny za obs³ugê ksiêgow¹ ca³ej spó³ki. Jest to kolejny krok – po wdro¿eniu zintegrowanego systemu ERP, wyeliminowaniu papierowego obiegu dokumentów zakupowych, centralizacjis³u¿b rachuby p³ac i wdro¿eniu systemu ocen pracowniczych – na drodze do zwiêkszenia efektywnoœci i usprawnienia zarz¹dzania.

Centralna ksiêgowoœæ

40 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

Najwiêksz¹ wdro¿on¹ zmian¹ jest ca³kowite przemo-delowanie procesu zakupowego. Zmianê tê wprowa-dzono nie tylko w s³u¿bach ksiêgowych, ale w ca³ej or-ganizacji. Wyeliminowano papierowy obieg dokumen-tów i zwiêkszono kontrolê nad ca³ym procesem. Dziœw przewa¿aj¹cej liczbie przypadków pracownicy, którzychc¹ coœ kupiæ, wystawiaj¹ w systemie zapotrzebowanielub zamówienie. Zamówienie, po zaakceptowaniu gow systemie przez osobê uprawnion¹, jest realizowane.Pracownik odbieraj¹cy zamówion¹ us³ugê lub towar po-twierdza w systemie zgodnoœæ realizacji z zamówieniem.Dostawca przesy³a fakturê bezpoœrednio do dzia³u zobo-wi¹zañ, gdzie faktura jest skanowana i systemowouzgadniana z zamówieniem i potwierdzeniem odbioru.W przypadku stwierdzenia zgodnoœci, faktura jest ksiê-gowana i przekazywana do p³atnoœci. W takiej sytuacjikomórki merytoryczne nie musz¹ zajmowaæ siê faktur¹,a jeœli zaistnieje taka koniecznoœæ, mog¹ odnaleŸæ jejskan w centralnym archiwum elektronicznym. Je¿eliz jakiegoœ powodu faktura nie jest zgodna z zamówie-niem i potwierdzeniem odbioru, ksiêgowy prosi wyzna-czone osoby w komórkach merytorycznych o wyjaœnie-nie. W tym celu wykorzystywany jest systemworkflow. Taki przebieg procesu wymusza akceptacjêzakupu na etapie zamówienia, kiedy jeszcze dostawcanie zosta³ zaanga¿owany. W wielu przedsiêbiorstwachodbywa siê to po otrzymaniu faktury, a wtedy czêstojest ju¿ za póŸno na zastanawianie siê nad zasadnoœci¹zakupu. Kolejn¹ korzyœci¹ takiego rozwi¹zania jest to, ¿eksiêgowoœæ wie o wszystkich otrzymanych fakturach.S¹ one rejestrowane w systemie tu¿ po otrzymaniu,dziêki czemu nie ma ju¿ ryzyka nag³ego odnalezienia siêw organizacji faktur, których wczeœniej nie by³o czasuopisaæ. Poza tym ksiêgowym ³atwiej zaplanowaæ pracêna etapie zamkniêcia okresu, który zawsze jest czasemtrudnym.

Przed centralizacj¹, na etapie uzgadniania jak mafunkcjonowaæ nowy model, pojawia³y siê, oczywiœcie,g³osy pe³ne obaw i w¹tpliwoœci, czy to zadzia³a. Czy do-stawcy bêd¹, zgodnie z proœb¹, przesy³aæ faktury do £o-dzi, czy bêd¹ umieszczaæ na fakturach numer umowylub zamówienia, czy lokalne s³u¿by techniczne bêd¹w stanie funkcjonowaæ, nie widz¹c papierowej faktury,czy ksiêgowi bêd¹ w stanie odnaleŸæ w spó³ce osoby od-powiedzialne za zakup? Dziœ mo¿na z dum¹ powiedzieæ,¿e mimo kilku opóŸnieñ, za³o¿one wczeœniej rozwi¹zaniawchodz¹ w ¿ycie i przynosz¹ spodziewane wczeœniejkorzyœci. Kosztowa³o to sporo czasu i trudu, np. przywprowadzaniu wszystkich aktywnych umów zakupo-wych do systemu czy informowaniu wszystkich dostaw-ców o nowym adresie do korespondencji i koniecznoœcipodawania na fakturze numeru umowy i nazwiska oso-by ,,kontaktowej’’, ale dziœ widaæ wymierne rezultaty.Komórki merytoryczne nie musz¹ ju¿ rejestrowaæ ka¿dejfaktury w systemie, robi to za nich ksiêgowoœæ w £odzi.Nie trzeba ju¿ lokalnie tworzyæ kopii dokumentów i ichprzechowywaæ, bo w ka¿dej chwili mo¿na obejrzeæ skanw centralnym archiwum. W przypadku faktur b³êdnie

przes³anych do komórki merytorycznej, a nie do cen-trum, pracownicy instruuj¹ dostawców o prawid³owymsposobie postêpowania, bo centralny sp³yw dokumen-tów ogranicza zadania w komórkach lokalnych.

Najwiêkszym wyzwaniem w trakcie realizowaniaprojektu reorganizacji s³u¿b ksiêgowych by³o przekona-nie pracowników do zmiany. Jak zawsze w przypadkutransformacji, tak i tym razem nie by³o ³atwo zdobyæ za-ufanie pracowników i zwi¹zków zawodowych. Od po-cz¹tku przedstawiciele organizacji zwi¹zkowych byli in-formowani o postêpie prac i wypracowywanych rozwi¹-zaniach. Zg³aszane uwagi analizowano i nie pozosta³yone bez wp³ywu na ostatecznie zaakceptowany model.Dziêki widocznemu zaanga¿owaniu zarz¹du w projekti pe³nemu poparciu dla kierunku zmian oraz dzia³aniomkomunikacyjnym uda³o siê przekonaæ zarówno zwi¹z-kowców, jak i dyrektorów oddzia³ów, do zasadnoœci dal-szych dzia³añ. Systematyczne spotkania, prezentacje,e-maile i nieformalne rozmowy pozwoli³y wszystkim za-interesowanym zdobyæ wa¿ne dla nich informacje, zro-zumieæ ich sens i cel oraz zagwarantowa³y dobre przy-gotowanie zmiany przez osoby za ni¹ odpowiedzialne.W celu zaanga¿owania pracowników w budowanie mo-delu docelowego, tak wczeœnie, jak to tylko by³o mo¿li-we, przeprowadzono uzgodnienia i zmianê ich warun-ków pracy. Powo³anie pracowników o unikatowymw skali spó³ki doœwiadczeniu na kluczowe stanowiskaw nowym oddziale da³o tym osobom nie tylko poczuciebezpieczeñstwa, ale uœwiadomi³o, ¿e uczestnicz¹ w two-rzeniu czegoœ nowego, ¿e maj¹ wp³yw na to, co w koñ-cu powstanie. Dziœ w ksiêgowoœci funkcjonuj¹ wyraŸniewskazani liderzy procesów, którzy czuj¹ siê odpowie-dzialni za powierzone im procesy i szukaj¹ mo¿liwoœcidalszego usprawnienia pracy. Mimo uruchomienia od-dzia³u nie mo¿na powiedzieæ, ¿e praca nad optymaliza-cj¹ dzia³ania spó³ki siê zakoñczy³a. Pracownicy ucz¹ siênowych rozwi¹zañ, coraz sprawniej realizuj¹ swoje obo-wi¹zki i w zwi¹zku z tym ju¿ wkrótce mo¿liwe bêdzieprzejmowanie przez oddzia³ kolejnych zadañ – np. w za-kresie wystawiania faktur sprzeda¿y. Z niecierpliwoœci¹oczekiwana jest przeprowadzka do nowej siedziby spó³-ki, w której wszyscy pracownicy Oddzia³u Obs³ugi Ksiê-gowej z Warszawy bêd¹ pracowaæ razem, co na pewnojeszcze bardziej u³atwi komunikacjê i wp³ynie na dalszezintegrowanie zespo³u. "

Joanna Kajszczak-Kamińska jest dyrektorem Oddziału ObsługiKsięgowej w Mazowieckiej Spółce Gazownictwa.Julita Rudolf pracuje na stanowisku senior manager IPOPEMABusiness Consulting sp. z o.o.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 41

Bazuj¹c na rozwi¹za-niach stosowanychz sukcesem w Polsce i za granic¹,zbudowanocentraln¹ jednostkê odpowie-dzialn¹za obs³ugê ksiêgow¹.

Mazowiecka Spó³kaGazownictwa sp. z o.o.ul. Krucza 6/14, 00-537 Warszawatel. (+48) 22 667 39 00faks (+48) 22 667 37 46www.msgaz.pl

Pierwsze wnioski o dofinansowanie w przedmioto-wym konkursie sk³adane by³y do 29 stycznia2010 r. W kwietniu bie¿¹cego roku zakoñczono

ocenê merytoryczn¹ II stopnia, której wyniki opubliko-wano w formie listy projektów rekomendowanych dowsparcia. Na liœcie znalaz³o siê 8 z 20 projektów, dlaktórych z³o¿ono wnioski o dofinansowanie w ramachI konkursu (pe³na informacja na stronie instytucji wdra-¿aj¹cej www.centrumfede.pl w zak³adce aktualnoœci).

Uroczyste podpisanie umów dla Pomorskiej Spó³kiGazownictwa, Wielkopolskiej Spó³ki Gazownictwa,Górnoœl¹skiej Spó³ki Gazownictwa oraz MazowieckiejSpó³ki Gazownictwa odby³o siê 8 lipca 2011 rokuw Warszawie w Muzeum Gazownictwa. W uroczy-stoœci uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Roz-woju Regionalnego, Ministerstwa Gospodarki, prezesi cz³onkowie zarz¹du PGNiG SA, Izby GospodarczejGazownictwa, mediów bran¿owych oraz przedstawi-ciele Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie, pe³ni¹cegorolê instytucji wdra¿aj¹cej dla Dzia³ania 10.1 oraz10.2 POIiŒ i jednoczeœnie sygnatariusza umów o do-finansowanie.

Umowê o dofinansowanie w ramach Dzia³ania10.2 podpisa³a równie¿ Karpacka Spó³ka Gazowni-ctwa oraz EWE Energia sp. z o.o. Tym samym za-koñczono podpisywanie umów z beneficjentamiwskazanymi na liœcie projektów rekomendowanychdo wsparcia po ocenie merytorycznej II stopniaz konkursu 1/POIiŒ/10.2/2009, opublikowanejw kwietniu 2011 roku.

Wartoœæ oraz przewidywana kwota dofinansowa-nia podpisanych umów o dofinansowanie dla wy¿ejwymienionych oœmiu projektów w podziale na bene-ficjentów przedstawiaj¹ zamieszczone diagramy.

Pomorska Spó³ka Gazownictwa podpisa³a trzyumowy o dofinansowanie dla projektów z³o¿onychw ramach I konkursu dla Dzia³ania 10.2, które doty-cz¹ nastêpuj¹cych projektów:" „Budowa sieci gazowej w/c relacji Brodnica–No-

we Miasto Lubawskie–I³awa DN 300 oraz gazyfi-kacja gmin”, przewidywana wartoœæ projektu:122 395 215,70 PLN, przewidywana kwota dofi-nansowania: 38 017 563,88 PLN,

" „Po³udniowo-wschodnie zasilanie miasta Gdañskwraz z gazyfikacj¹ Wiœlinki i Wyspy Sobieszew-skiej”, przewidywana wartoœæ projektu: 122 233 445,63 PLN, przewidywana kwota dofi-nansowania: 34 501 804,64 PLN,

" „Budowa sieci gazowej w/c relacji Szczytno–M³ynowo–Mu³awki k. Kêtrzyna oraz gazyfikacjagmin”, przewidywana wartoœæ projektu:150 757 266,59 PLN, przewidywana kwota dofi-nansowania: 41 446 451,32 PLN.Planowana ³¹czna wartoœæ projektów to

395,4 mln z³, natomiast przewidywana kwota do-finansowania to 114,0 mln z³, co stanowi œrednio42,3% kosztów kwalifikowalnych.

Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacjiprojektów zak³ada budowê ponad 300 km sieci ga-zowej wysokiego i œredniego ciœnienia (nie licz¹c

W lipcu 2011 roku spó³ki dystrybucyjne Grupy Kapita³owej PGNiG podpisa³y pierwsze umowy o dofinansowanie dla projektów aplikuj¹cych o dofinansowanie ze œrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) w ramach konkursu 1/POIiŒ/10.2/2009 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Œrodowisko2007–2013 (POIiŒ), Priorytet: X Bezpieczeñstwo energetyczne, w tym dywersyfikacjaŸróde³ energii, Dzia³anie 10.2 Budowa systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych i modernizacja istniej¹cych sieci.

POMORSKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

Fundusze unijne na rozwój systemu dystrybucyjnego

Tomasz Roman

42 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

Przeprowa-dzoneinwestycjeumo¿liwi¹rozwójlokalnejelektroener-getykioraz ciep³o-wnictwazawodowegozasilanegopaliwemgazowym.

przy³¹czy), a ich zakoñczenie planowane jest naII kwarta³ 2015 r.

Pozyskiwanie funduszy unijnych na inwestycje in-frastrukturalne jest jednym z dzia³añ wynikaj¹cych zestrategii PSG. Realizacja zak³adanego na lata2011–2015 programu inwestycyjnego w oparciuo œrodki POIiŒ jest zgodna ze Strategi¹ Rozwoju Po-morskiej Spó³ki Gazownictwa sp. z o.o. na lata2009–2013 i wpisuje siê w rekomendowany do reali-zacji scenariusz intensywnego rozwoju, gwarantuj¹cwzrost wartoœci spó³ki.

W celu zapewnienia finansowania inwestycji, spó³-ka podjê³a dzia³ania operacyjne zwi¹zane ze zdoby-ciem zewnêtrznych Ÿróde³ finansowania, w tym dota-cji ze œrodków unijnych.

Pierwsze umowy o dofinansowanie dla projektówinwestycyjnych realizowanych przez Pomorsk¹ Spó³-kê Gazownictwa sp. z o.o. podpisano w grudniu2010 r. �ród³em finansowania projektów jest EFRRw ramach Regionalnego Programu OperacyjnegoWojewództwa Kujawsko-Pomorskiego na lata2007–2013, Dzia³anie 2.4 Infrastruktura energety-czna przyjazna œrodowisku.

Projekty realizowane przez spó³kê w ramach RPO:" „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. Gazyfikacja

gospodarstw domowych w miejscowoœci Ciele,gmina Bia³e B³ota”;

" „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. GazyfikacjaW³oc³awskiej Strefy Rozwoju Gospodarczego –Park Przemys³owo-Technologiczny”;

" „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. Gazyfikacjagminy Z³awieœ Wielka poprzez rozbudowê siecigazowej miasta Torunia”.Realizacjê i rozliczenie projektów przewiduje siê

w 2011 roku. Planowana wartoœæ projektów to oko³o9,8 mln z³, natomiast przewidywana kwota dofinan-sowania to oko³o 4,7 mln z³.

Kolejne cztery projekty spó³ki aplikuj¹ o dofinan-sowanie w ramach II konkursu og³oszonego dla Dzia-³ania 10.2 POIiŒ 2007–2013. Po ocenie merytory-cznej I stopnia na liœcie rankingowej projektów zna-laz³y siê nastêpuj¹ce projekty:" „Doprowadzenie gazu do niezgazyfikowanych re-

jonów powiatu kartuskiego”;" „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. Gazyfikacja

gmin Dobrcz i Koronowo”;" „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. Gazyfikacja

gmin Rypin i Osiek”; " „Gaz ziemny – energia dla pokoleñ. Gazyfikacja

miejscowoœci £ochowo, £ochowice oraz Lisi Ogonw gminie Bia³e B³ota”.Realizacjê wy¿ej wymienionych projektów przewi-

duje siê na lata 2011–2015. Szacowana wartoœæ pro-jektów to ok. 119,6 mln z³, natomiast wnioskowanadotacja to ok. 37,2 mln z³.

£¹czny poziom nak³adów inwestycyjnych zwi¹zanyz realizacj¹ wszystkich opisanych projektów w latach2011–2015 to oko³o 525 mln z³. Zak³ada siê, i¿ dotacjeze œrodków unijnych wynios¹ oko³o 156 mln z³.

Realizacja przedstawionych przedsiêwziêæ inwe-stycyjnych umo¿liwi zapewnienie bezpieczeñstwadostaw na terenach ju¿ zgazyfikowanych orazwp³ynie na zwiêkszenie stopnia gazyfikacji obszarudzia³alnoœci koncesjonowanej. Ponadto, w wynikuprzeprowadzonych inwestycji zostan¹ stworzonepodstawy do rozwoju lokalnej elektroenergetykioraz ciep³ownictwa zawodowego zasilanego pali-wem gazowym. "

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 43

Pomorska Spó³ka Gazownictwasp. z o.o.ul. Wa³owa 41/43, 80-858 Gdañsktel. (+48) 58 326 35 00 faks (+48) 58 326 35 04e-mail: sekretariat@psgaz.pl, www.psgaz.pl

WIELKOPOLSKA SPÓ£KA GAZOWNICTWA

Wielkopolska Spó³ka Gazownictwa podpisa³a umowy na unijne dofinansowanie trzech projektów inwestycyjnych i prawdopodobnie najpóŸniej w II kwartale 2012 r. podpiszetak¹ umowê odnoœnie do czwartego projektu.

Najdalej zaawansowany jest projekt ,,Budowagazoci¹gów i przy³¹czy gazowych w Syco-wie w powiecie oleœnickim”. W jego ramach

trwa ju¿ modernizacja gazoci¹gów i przy³¹czy oraz sta-cji gazowej II stopnia w Sycowie, prowadzona przezZG w Kaliszu. To trudna inwestycja, poniewa¿ realizo-wana jest w du¿ej czêœci w œcis³ej, starej zabudowiemiejskiej, pod bacznym okiem konserwatora zabytków

i nadzorem archeologów. Projekt ten znalaz³ siê w unij-nym programie operacyjnym Regionalny ProgramOperacyjny Województwa Dolnoœl¹skiego, Priory-tet IV: ,,Regionalna infrastruktura energetycznaprzyjazna œrodowisku”, Dzia³anie 5.2: Dystrybucjaenergii elektrycznej i gazu. Na podstawie umowypodpisanej 27.12.2010 r. z Zarz¹dem WojewództwaDolnoœl¹skiego po zakoñczeniu tej inwestycji WSGotrzyma dofinansowanie w wysokoœci 40 proc. wydat-ków kwalifikowanych – 1,6 mln z³ (ca³kowita wartoœæprojektu to 6,7 mln z³).

8 lipca br. w Muzeum Gazownictwa w Warszawieprezes Zdzis³aw Kowalski i wiceprezes Grzegorz Barto-

szewski podpisali z prof. dr hab. Mari¹ Ciechanowsk¹,dyrektor Instytutu Nafty i Gazu, umowê na dofinanso-wanie realizacji projektu ,,Stworzenie równego do-stêpu do sieci gazowej na terenie powiatu gorzow-skiego”. Projekt ten obejmuje budowê gazoci¹gu wy-sokiego ciœnienia z Witnicy do Kostrzyna n. Odr¹ orazgazoci¹gu œredniego ciœnienia wraz z przy³¹czami gazo-wymi w miejscowoœci Bia³cz. Realizowany on jest w ra-mach Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Œro-dowisko”, Priorytet X: Bezpieczeñstwo energety-czne, w tym dywersyfikacja Ÿróde³ energii, Dzia³a-nie 10.2: Budowa systemów dystrybucji gazu ziem-nego na terenach niezgazyfikowanych. Instytucj¹wdra¿aj¹c¹ ten program jest Instytut Nafty i Gazuw Krakowie. Przyznane dofinansowanie wynosi8,4 mln z³, co stanowi 46,18 proc. wydatków, któreponiesie WSG na budowê gazoci¹gów, przy³¹czy (po-mniejszonych o op³aty przy³¹czeniowe wniesione przezodbiorców), nabycie nieruchomoœci i dzia³ania informa-cyjne i promocyjne.

20 lipca br. prezesi Z. Kowalski i G. Bartoszewskipodpisali z Andrzejem Jakubowskim, wicewojewod¹zachodniopomorskim, i Janem Krawczukiem, cz³on-kiem zarz¹du województwa zachodniopomorskiego,umowê o dofinansowanie gazyfikacji pó³nocnej czêœcigminy Pe³czyce w powiecie choszczeñskim. Ten pro-jekt realizowany bêdzie w ramach RegionalnegoProgramu Operacyjnego Województwa Zacho-dniopomorskiego, Priorytet II: „Rozwój infrastruk-tury transportowej i energetycznej”, Dzia³anie2.2: Lokalna infrastruktura energetyczna, Pod-dzia³anie 2.2.2 Sieci dystrybucji gazu ziemnego.Przyznane dofinansowanie stanowi 40 proc. wydat-ków zwi¹zanych z robotami budowlanymi i monta¿o-wymi na gazoci¹gach (21,3 km), ponad 1 mln z³.

Czwarty projekt inwestycyjny WSG, objêty unijn¹refundacj¹, to budowa gazoci¹gów œ/c w tzw. PasieNadmorskim – z Dziwnowa do Miêdzywodzia, z Dar-³owa przez Rusko, Porzecze, D¹bki do Bobolinai z Unieœcia do £az, wraz z budow¹ lokalnych sieciw tych miejscowoœciach. Wniosek WSG o unijne do-finansowanie tego projektu w ramach Priorytetu X,Poddzia³ania 10.2 Programu Operacyjny „Infra-struktura i Œrodowisko”, zarz¹dzanego przez Insty-tut Nafty i Gazu, przeszed³ ju¿ pozytywnie przez dwaetapy – ocenê formaln¹ i merytoryczn¹ I stopnia. Cze-ka jeszcze na ocenê merytoryczn¹ II stopnia. Jeœli bê-dzie równie¿ pozytywna, umowa o dofinansowaniuze œrodków unijnych zostanie podpisana najpóŸniejw II kwartale 2012 r. "

Unijne wsparcie

44 p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1

Leszek £uczak

Zdzis³aw Kowalski, prezes zarz¹du WSG, i Andrzej Jakubowski,wicemarsza³ek zachodniopomorski, podpisuj¹ umowê o dofinansowaniuunijnym kolejnego etapu budowy sieci gazowej w gminie Pe³czyce.

Fot. Leszek £uczak

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 45

Pracownicy wielu biur centrali i oddzia³ów WSG,zajmuj¹cy siê codziennie ró¿nymi aspektamieksploatacji, modernizacji i rozbudowy dystry-

bucyjnej infrastruktury, musz¹ mieæ dostêp do wieluzarchiwizowanych informacji i dokumentów. Czas po-trzebny na ,,dotarcie” do potrzebnej informacji madu¿e znaczenie dla tempa pracy. Im szybciej praco-wnik otrzyma potrzebn¹ informacjê, tym szybciej mo-¿e podj¹æ odpowiednie dzia³anie.

Infrastruktura dystrybucji i przesy³u gazu to „mo-rze” dokumentów. Dokumenty dotycz¹ce tylko jed-nego gazoci¹gu zajmuj¹ dziesi¹tki, a czasem setki se-gregatorów. Projekty, pozwolenia, decyzje, umowy,protoko³y eksploatacyjne itd. Z tego papierowego ar-chiwum codziennie korzysta³o wielu pracownikówz poszczególnych jednostek organizacyjnych. Towszystko powodowa³o:– d³ugi czas wyszukiwania potrzebnych dokumentów,– trudnoœci w równoczesnym dostêpie do zasobów

dokumentacyjnych centrali spó³ki i jej oddzia³ów,– koniecznoœæ wielkokrotnego kopiowania dokumen-

tów, jeœli wymagany by³ do nich jednoczesny do-stêp dla wielu pracowników, pracuj¹cych przecie¿w ró¿nych miejscach obszaru dzia³ania WSG,

– luki w dokumentacji; wypo¿yczone dokumenty czê-sto nie wraca³y do archiwum, poniewa¿ przechowy-wa³y je ró¿ne s³u¿by, aby zawsze mieæ je „pod rê-k¹”. Wskutek tego trudno by³o nieraz ustaliæ, gdziedany dokument siê znajduje.W WSG postanowiono radykalnie usprawniæ do-

stêpnoœæ do archiwalnych dokumentów i zapewniæich bezpieczeñstwo. Wdro¿ono elektroniczny system

Archivix firmy inLAND. Ca³oœæ zasobów archiwalnychzdigitalizowano i umieszczono w drzewiastej struktu-rze katalogowej. Ustalono katalog dokumentów po-dzielonych na poszczególne typy, wymagane cechydokumentów, które s¹ indeksowane, oraz strukturêuprawnieñ dostêpu do elektronicznego archiwum.W efekcie powsta³o bardzo funkcjonalne repozyto-rium z jasnymi, zunifikowanymi regu³ami rejestracji,przetwarzania i archiwizacji dokumentacji.

To jednak nie wszystko. System Archivix zintegro-wano z systemem GIS. Dokumentacja techniczna po-szczególnych obiektów zawarta w systemie Archivixzosta³a skojarzona z odpowiadaj¹cymi obiektami„ulokowanymi” w systemie GIS. Co to oznaczaw praktyce? Pracownik zaznaczaj¹cy dany obszarw systemie GIS uzyskuje automatycznie po³¹czeniez elektronicznym archiwum dokumentacji. Po wybra-niu danego obiektu w systemie GIS jednym klikniê-ciem œci¹ga na monitor komputera dokumenty doty-cz¹ce tego obiektu. I odwrotnie – ³¹cz¹c siê z jakimœdokumentem, uruchamiamy system GIS. Obszar czyobiekt, którego dotyczy przegl¹dana dokumentacja,zostaje wyœrodkowany na ekranie. "

Wielkopolska Spó³ka Gazownictwasp. z o.o.ul. Grobla 15, 61-859 Poznañtel. (+48) 61 854 53 50, 854 51 00faks (+48) 61 852 39 23e-mail: sekretariat@wsgaz.pl

Archiwum du¿ej prêdkoœci

Mêskie granie w Starej Gazowni

Pe³en piêknych zabytków przemys³owej architektury te-ren dawnej poznañskiej gazowni coraz czêœciej jest miej-scem wydarzeñ artystycznych. Twórcy i mened¿erowie kul-tury doceniaj¹ niepowtarzalny klimat tego miejsca. Przywsparciu Wielkopolskiej Spó³ki Gazownictwa i jej oddzia³u– Zak³adu Gazowniczego w Poznaniu – Teatr Wielki wysta-wi³ tu w zesz³ym roku ,,Cyganeriê” Pucciniego. W gazo-wniczej scenerii wystêpowa³y te¿ teatry nowej fali, a tu¿ zamurem gazowni, nad brzegiem Warty, latem goœci³ festiwalEthno Park. 27 sierpnia br. ponad 2-tysiêczna publicznoœæwys³ucha³a 6-godzinnego koncertu wybitnych polskichmuzyków. Wyst¹pili m.in. Leszek Mo¿d¿er (na zdjêciu),

Lech Janerka, Muniek Staszczyk, Wojciech Waglewskiz grup¹ Voo Voo i zespó³ Pink Freud. "

L. £.

Piotr Badziñski, Leszek Siennicki

Fot. Anna Liminowicz

Strategiczna koncepcja po³¹czeñ miêdzysystemo-wych gazu ziemnego na osi Pó³noc–Po³udnie zak³a-da po³¹czenie systemów przesy³owych krajów od

Morza Ba³tyckiego do Adriatyku i Morza Egejskiego,a tak¿e Morza Czarnego, obejmuj¹c tym samym takiepañstwa cz³onkowskie UE, jak Polska, Republika Czeska,S³owacja, Wêgry, Rumunia, Bu³garia, Austria oraz Chor-wacja. Realizacja koncepcji zapewni ca³emu regionowiEuropy Œrodkowo-Wschodniej mo¿liwoœæ stworzeniazintegrowanego oraz dobrze funkcjonuj¹cego rynkuwewnêtrznego w regionie, który stanie siê czêœci¹ euro-pejskiego rynku gazu. Dlatego koncepcja ta stanowipriorytet UE w odniesieniu do infrastruktury energety-cznej w ramach planu dzia³ania na rzecz zintegrowanejeuropejskiej sieci energetycznej.

Korytarz Pó³noc–Po³udnie ma umo¿liwiæ przesy³aniegazu na rynek regionu w oparciu o budowany obecnieterminal LNG w Œwinoujœciu oraz mo¿liwe Ÿród³o dostawz Norweskiego Szelfu Kontynentalnego (NCS), czyli pla-nowany Gazoci¹g Ba³tycki/Baltic Pipe, oraz planowanyterminal Adria LNG w Chorwacji i gazoci¹g Nabucco.Koncepcja korytarza Pó³noc–Po³udnie nie zak³ada budo-wy pojedynczego nowego gazoci¹gu o du¿ej przepusto-woœci. Ma on byæ ustanowiony poprzez budowê lub roz-budowê wielu dwustronnych, miêdzysystemowych po-³¹czeñ gazowych oraz istniej¹cych, planowanych b¹dŸnowo budowanych gazoci¹gów w krajach regionu.

PODPISANIE DEKLARACJIW BUDAPESZCIE

24 lutego 2010 r. na szczycie Grupy Wyszehradzkiejpoœwiêconym bezpieczeñstwu energetycznemu w ob-szarze gazu podkreœlono szczególn¹ potrzebê dywersyfi-kacji Ÿróde³ zaopatrzenia i stworzenia wewnêtrznegounijnego rynku gazu, ale jednoczeœnie zwrócono uwagêna brak efektywnych po³¹czeñ miêdzysystemowychw regionie. Aby zmieniæ istniej¹cy stan rzeczy, pañstwaGrupy Wyszehradzkiej oraz Austria, Boœnia i Hercegowi-na, Bu³garia, Chorwacja, Serbia, S³owenia i Rumunia wy-razi³y poparcie dla wzmocnienia wspó³pracy w celu inte-gracji sieci przesy³owych gazu oraz dywersyfikacji drógi Ÿróde³ dostaw poprzez promowanie po³¹czeñ miêdzy-systemowych na osi Pó³noc–Po³udnie, pomiêdzy termi-nalami LNG w Polsce i Chorwacji, wdra¿anie projektówNabucco i NETS, a tak¿e wsparcie dla realizacji termina-lu LNG w Rumunii i innych projektów LNG i CNG w re-gionie Morza Czarnego.

Nastêpstwem deklaracji by³o powo³anie grup robo-czych w zakresie realizacji koncepcji korytarzaPó³noc–Po³udnie w kszta³cie zdefiniowanym przez UEm.in. w drugim Strategicznym Przegl¹dzie Energety-cznym (SSER).

W lutym 2011 roku powo³ana zosta³a Grupa Wyso-kiego Szczebla, która pod auspicjami Komisji Europej-skiej pracuje nad przygotowaniem planu dzia³añ w za-kresie wspó³pracy regionalnej i rozwoju po³¹czeñ miê-dzysystemowych w zakresie korytarza Pó³noc–Po³udnie.

STRATEGIA GAZ–SYSTEM S.A.

Zgodnie z przyjêt¹ strategi¹, GAZ–SYSTEM S.A. pla-nuje i realizuje projekty infrastrukturalne, w tym równie¿w ramach korytarza Pó³noc–Po³udnie. Realizowane pro-jekty mo¿na podzieliæ na dwie, œciœle ze sob¹ powi¹zanekategorie:" interkonektory – po³¹czenia z systemami przesy³owy-

mi gazu ziemnego krajów s¹siednich – cz³onków UniiEuropejskiej,

" rozbudowa krajowego systemu przesy³owego.Do inwestycji w po³¹czenia miêdzysystemowe nale¿¹:

" budowa po³¹czenia Polska–Czechy," rozbudowa po³¹czenia z systemem niemieckim

w Lasowie,

OPERATOR GAZOCI¹GÓW PRZESY£OWYCH GAZ–SYSTEM S.A.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 146

Inwestycje powi¹zane z realizacj¹ korytarza infrastrukturalnegoPó³noc–Po³udnie

Historycznie uwarunkowana przezdziesiêciolecia rozbudowa systemów przesy³u gazu, rozci¹gaj¹ca siê na osiWschód–Zachód, sprawia, ¿e w praktyce w Europie Œrodkowo-Wschodniejnie ma znacz¹cych po³¹czeñ miêdzysystemowych na osiZachód–Wschód ani Pó³noc–Po³udnie,co znacznie utrudnia dzia³anie jednolitego,konkurencyjnego rynku gazu w UniiEuropejskiej. W tej sytuacji regionalne zaanga¿owanie firm z sektora infrastrukturygazowej w jej rozwój na osi Pó³noc–Po³udnie jest koncepcj¹ pe³n¹ wyzwañ.

Rafa³ Wittmann, Pawe³ Sêk, Adam Marzecki

" budowa po³¹czenia z duñskim systemem przesy³o-wym, tj. Gazoci¹g Ba³tycki/Baltic Pipe,

" budowa po³¹czenia Polska–S³owacja," budowa po³¹czenia Polska–Litwa.

Ponadto, GAZ–SYSTEM S.A. jest odpowiedzialnyza realizacjê projektu budowy terminalu LNG w Œwi-noujœciu.

Wskazane projekty s¹ w ró¿nych fazach realizacjioraz w ró¿nym stopniu przyczyniaj¹ siê do wdro¿eniakoncepcji korytarza Pó³noc–Po³udnie. Trzy g³ówne ele-menty korytarza na terytorium Polski, poza inwestycja-mi w rozwój krajowej sieci przesy³owej, to terminal LNGw Œwinoujœciu oraz po³¹czenia Polski z Czechami i S³o-wacj¹. W ramach przed³u¿enia korytarza na pó³noc ana-lizowane jest po³¹czenie Polska–Dania (obecnie trwa fa-za przedinwestycyjna projektu). Rozbudowa po³¹czeniaz Niemcami, która zostanie ukoñczona do koñca tegoroku, jak równie¿ – analizowana obecnie pod k¹temokreœlenia warunków biznesowych realizacji – budowapo³¹czenia Polska–Litwa pe³niæ bêd¹ uzupe³niaj¹c¹ rolêw ramach omawianej koncepcji.

GAZ–SYSTEM S.A. prowadzi intensywne prace nadrealizacj¹ wszystkich wymienionych projektów. Ukoñ-czenie budowy terminalu LNG w Œwinoujœciu planowa-ne jest na czerwiec 2014 r. Po³¹czenie Polska–Czechy w³aœnie uruchomiono, a obaj operatorzy,tj. GAZ–SYSTEM S.A. i NET4GAS ju¿ rozpoczêli pracenad analiz¹ jego dalszej rozbudowy. Odnoœnie do po³¹-czenia Polska–S³owacja operatorzy systemów przesy³o-wych, tj. GAZ–SYSTEM S.A. i EUSTREAM, rozpoczêliprace nad ocen¹ uwarunkowañ biznesowych i przygo-towaniem studium wykonalnoœci dla jego realizacji.

Nie mniej wa¿nym elementem koncepcji korytarzaPó³noc–Po³udnie jest rozbudowa krajowego systemuprzesy³owego. GAZ–SYSTEM S.A. zidentyfikowa³w tym zakresie wiele niezbêdnych projektów inwesty-cyjnych, które ustanawiaj¹ przebieg korytarza Pó³-noc–Po³udnie na terenie Polski. Trasa korytarza rozpo-czyna siê od terminalu LNG w Œwinoujœciu oraz Gazoci¹-gu Ba³tyckiego/Baltic Pipe, a koñczy na po³¹czeniachmiêdzysystemowych z Czechami i S³owacj¹. W jej sk³admaj¹ wchodziæ gazoci¹gi: Œwinoujœcie–Szczecin, Nie-chorze–P³oty, Szczecin–Lwówek, Lwówek–Odolanów,Odolanów–Tworzeñ, Tworzeñ–Pogórska Wola, Two-rzeñ–Oœwiêcim, Skoczów–Komorowice–Oœwiêcim (dointerkonektora Polska–Czechy), Strachocina–PogórskaWola, Strachocina – granica RP (do interkonektora Pol-ska–S³owacja).

GAZ–SYSTEM S.A. rozwa¿a równie¿ mo¿liwoœæ reali-zacji drugiej nitki korytarza. Zidentyfikowano wstêpnieuzupe³niaj¹cy wariant korytarza na obszarze wschodniejPolski, który w przysz³oœci móg³by tak¿e umo¿liwiæ prze-sy³anie gazu ze z³ó¿ niekonwencjonalnych. W sk³ad te-go wariantu wchodz¹ gazoci¹gi: Szczecin–Gdañsk,W³oc³awek–Gdynia, Rembelszczyzna–Gustorzyn, Rem-belszczyzna-Wronów, Rozwadów–Koñskowola–Wro-nów, Jaros³aw–Rozwadów, Hermanowice–Jaros³aw Her-manowice–Strachocina, interkonektor Polska–Litwa.

Realizacja planowanych dzia³añ inwestycyjnychw ramach koncepcji korytarza Pó³noc–Po³udnie spowo-duje, i¿ rola Polski na rynku europejskim znacz¹co siêzmieni. Rynek krajowy jest obecnie wy³¹cznie rynkiemwewnêtrznym, do którego gaz jest przede wszystkimimportowany. Realizacja miêdzynarodowych projektówinfrastrukturalnych, wraz z planowan¹ rozbudow¹ sys-temu przesy³owego w Polsce, a tak¿e równolegle postê-puj¹cymi zmianami organizacyjnymi i legislacyjnymi,umo¿liwi zmianê dotychczasowego kierunku dostawgazu do Polski, pozyskanie nowych klientów, a tak¿ewzrost aktywnoœci krajowych podmiotów na rynku eu-ropejskim. Warto podkreœliæ, ¿e dziêki postêpuj¹cej inte-gracji systemów przesy³owych regionu, rynek gazuw Europie Œrodkowo-Wschodniej ma szansê przyci¹g-n¹æ nowych du¿ych dostawców gazu, tak¿e z pozaeuro-pejskich Ÿróde³. W tym kontekœcie integracja rynku i za-pewnienie swobodnego przep³ywu gazu pomiêdzy sys-temami przesy³owymi mo¿e wspieraæ realizacjê np. pro-jektu Nabucco.

Dzia³ania podejmowane przez GAZ–SYSTEM S.A. narzecz zdywersyfikowania kierunków i dróg dostaw orazŸróde³ gazu s¹ niezwykle wa¿ne nie tylko dla polskiegorynku gazu, ale i dla innych krajów Europy Œrodkowo--Wschodniej. "

Rafał Wittmann jest dyrektorem Pionu Rozwoju i Inwestycji.Paweł Sęk jest ekspertem w Dziale Projektów Międzynaro-dowych.Adam Marzecki jest kierownikiem Działu Projektów Międzyna-rodowych.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 47

Operator Gazoci¹gów Przesy³owychGAZ–SYSTEM S.A.ul. Mszczonowska 4, 02-337 Warszawatel. (+48) 22 220 18 00faks (+48) 22 220 16 06www.gaz-system.pl

Rozwa¿anajestmo¿liwoœærealizacjidrugiej nitki korytarza.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 148

OSOBOWOή

Okazuje siê bowiem, ¿e wiedza niemusi byæ „produktem”, jeœli do-strzec jej zwi¹zek z kulturalnym

i intelektualnym gruntem, z którego wy-rasta. Spotkanie z urzêduj¹cym wicemi-nistrem gospodarki, odpowiedzialnym zasektor paliwowo-energetyczny, choæsk³ania do poruszania spraw typowychdla tej bran¿y, staje siê rozmow¹ o nau-ce, biznesie i polityce, bo we wszystkichtych dziedzinach Maciej Kaliski dzia³a³sprawnie i z sukcesami. Choæ swada,z jak¹ porusza sprawy nauki, œrodowiskaakademickiego i absolwentów krakow-skiej Akademii Górniczo-Hutniczejwskazuje, ¿e to jest naturalny, najwa¿-niejszy i najbli¿szy mu œwiat.

Nic to jednak dziwnego. Jeœli siêgn¹æw historiê, od dziecka znakomicie radzi³sobie z nauk¹. Celuj¹co skoñczy³ najlep-sze krakowskie liceum im. Jana III Sobies-kiego, bez k³opotu dosta³ siê na wydzia³górniczy krakowskiej AGH, choæ to nie tauczelnia mia³a byæ pierwotnym wybo-rem. – Mia³em zamiar startowaæ doszko³y aktorskiej – wspomina. – Odnosi-³em sukcesy w konkursach recytatorskichi teatrze szkolnym, ale skutecznie mnieodwiedziono od aktorstwa, wskazuj¹c,¿e mo¿e jednak warto zdobyæ bardziejkonkretny zawód. I ten konkret to by³w³aœnie wydzia³ wiertniczo-naftowyAGH, ukoñczony z wyró¿nieniem i bar-dzo cenionym wówczas laurem Primusinter pares, nadawanym najlepszym stu-dentom polskich uczelni. Nic zatem dzi-wnego, ¿e otrzyma³ propozycjê asysten-tury na uczelni. I natychmiast po stu-diach wyjecha³ do Belgii na stypendiumdla m³odych pracowników nauki, gdzie

Wiedza rodzi nadziejêW czasach, w których twierdzi siê, ¿e wiedzato przede wszystkim motor wzrostu ekonomicznego(gospodarka oparta na wiedzy), obserwujemy jednoczeœnie,¿e instytucje akademickie przestaj¹ byæ wspólnotami uczonychanga¿uj¹cych siê w swoje badania i pobudzaj¹cych „¿¹dzêwiedzy” wœród studentów, a bardziej staj¹ siê dostarczycielami„porcji” wiedzy oczekiwanych przez bezwzglêdn¹ si³ê rynku.Rozmowa z profesorem Maciejem Kaliskim dowodzi jednak,¿e tak¹ opiniê uznaæ nale¿y za przesadne uogólnienie.

poznawa³ tamtejsze kopalnie, stosowanewówczas technologie i najnowsze roz-wi¹zania techniczne. Przez swoich prze-³o¿onych zosta³ doceniony – otrzyma³propozycjê pozostania i pracy. Nie sko-rzysta³. Wa¿niejsze by³y wiêzi z rodzin¹i powrót na krakowsk¹ uczelniê, gdzieprzygotowywa³ doktorat, obronionyw 1975 roku. Przedmiotem rozprawyby³y zagadnienia zwi¹zane z wierceniamiratunkowymi i procesami ewakuacjiz miejsc katastrof górniczych. Nie tylkojednak stosowane technologie i technikawiertnicza, ale tak¿e logistyka – optyma-lizacja organizacji wierceñ, a wiêc takieplanowanie wierceñ ratunkowych, do-bór takich miejsc wierceñ, który minima-lizowa³by czas ewakuacji ze strefy wy-padku. Jak bardzo wa¿ne i potrzebne by-³y to zagadnienia, mo¿na siê by³o prze-konaæ parê lat temu, gdy obserwowaliœ-my akcjê ratownicz¹ w chilijskiej kopalni.Owocem prac Macieja Kaliskiego by³anie tylko rozprawa naukowa, ale tak¿ewspó³autorstwo dziewiêciu patentówzwi¹zanych z wierceniami ratunkowymi.

W 1980 roku Maciej Kaliski jako pra-cownik naukowy stan¹³ przed kolejnymwyzwaniem. Za poœrednictwem firmyPolservis zosta³ wyk³adowc¹ w InstytucieNauk o Ziemi na Uniwersytecie w Algie-rze i docentem na Politechnice w Al-gierze. Jego zadaniem by³a rekonstrukcjawydzia³u górniczego, praktycznie zni-szczonego podczas rewolucyjnych prze-mian w Algierii. Pocz¹tek odbudowy wy-dzia³u by³ taki, ¿e piêciu studentów zo-sta³o przeprowadzonych przez ca³e piêælat studiów i zdoby³o odpowiednie kwa-lifikacje. Jakie? Podczas wizyty polskiej

delegacji rz¹dowej w Algierze, w 2010roku, prof. Kaliski dowiedzia³ siê, ¿e jegostudenci znaleŸli siê w algierskiej admini-stracji rz¹dowej, a tak¿e wœród kadry za-rz¹dzaj¹cej Sonatrachu, tamtejszegokoncernu paliwowego.

Po powrocie kontynuowa³ prace nau-kowe na swojej uczelni, wci¹¿ zajmuj¹csiê zagadnieniami zwi¹zanymi z wiert-nictwem i górnictwem, wspó³pracuj¹c z krajowymi i zagranicznymi oœrodkaminaukowymi. Prace zwi¹zane z wiertni-ctwem strza³owym – a wiêc z wiercenia-mi o najmniejszej œrednicy – sta³y siêprzedmiotem rozprawy habilitacyjnej,obronionej w 1990 roku i Maciej Kaliskizosta³ doktorem habilitowanym nauk te-chnicznych w zakresie górnictwa i geolo-gii in¿ynierskiej na Wydziale Górnictwai Geologii Politechniki Œl¹skiej. Do dzisiajutrzymuje siê wspó³praca z tym oœrod-kiem naukowym, a jej efektem jest wie-le prowadzonych tam doktoratów i habi-litacji. Od ukoñczenia studiów pozostajewierny swojej macierzystej uczelni –AGH, jako profesor tytularny nauk tech-nicznych (od 2007 roku).

W 1989 roku, podczas sta¿u na Poli-technice w Mons, pojawi³a siê nowa pro-pozycja zawodowa. Ksi¹¿ê Micha³ Sapie-ha zachêci³ dr. Kaliskiego do wspó³pracyz belgijskim koncernem cementowym,zainteresowanym uczestnictwem w pry-watyzacji polskiego przemys³u cemento-wego. Propozycja okaza³a siê na tyle cie-kawa, ¿e zaproszenie zosta³o przyjêtei dr Kaliski by³ g³ównym konsultantemca³ego, zwieñczonego powodzeniemw 1993 roku, procesu. – To by³o wielkiewydarzenie – mówi dzisiaj prof. Kaliski.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 49

– Ten sektor polskiej gospodarki jest naj-nowoczeœniejszy w Europie nie tylko dziê-ki technologii, ale i najwy¿szym re¿imomœrodowiskowym. Gdyby nie prywatyza-cja, pewnie by³by ma³o konkurencyjnymi nienowoczesnym przemys³em.

Udzia³ w przekszta³ceniach w³asno-œciowych to by³o pierwsze doœwiadcze-nie w kontaktach z administracj¹ rz¹do-w¹, procedurami urzêdniczymi, z ludŸmi,którzy za nie odpowiadali. – By³em pe³enuznania dla ich pracy – podkreœla dzisiajprof. Kaliski. – Tym bardziej ¿e byli stro-n¹ w procesie, w którym – z jednej stro-ny – uczestniczy³y najlepsze œwiatowekancelarie prawnicze i doradcy, a z dru-giej – oni, najczêœciej m³odzi ludzie, któ-rzy uczyli siê prywatyzacji, a jedno-czeœnie potrafili wykazaæ siê profesjona-lizmem i poczuciem odpowiedzialnoœciza podejmowane decyzje.

Ale jest i drugi aspekt tych doœwiad-czeñ – spotkanie ze œwiatow¹ kultur¹biznesu, filozofi¹ zarz¹dzania. – Nie mia-³em wiedzy dotycz¹cej zarz¹dzania. Toby³ dla mnie zupe³nie nowy œwiat. Odno-szê jednak wra¿enie, ¿e mia³em szczêœcie– zdoby³em tê wiedzê na najlepszychwzorach – mówi prof. Kaliski. – Obser-wuj¹c dzia³ania wiceszefa belgijskiegokoncernu, jego zachowania i postawê,zrozumia³em, co to znaczy byæ liderem.Powiem tak: to silna jednostka, nasta-wiona na zwyciêstwo, zdeterminowanado przeprowadzenia zmian i przekonaniado tego ludzi. A przy tym osoba – to chy-ba najistotniejsze – otaczaj¹ca siê ludŸmi,którzy maj¹ olbrzymi potencja³ i nieboj¹-ca siê ich konkurencji. Tê opiniê zweryfi-kowa³ czas. Grupê belgijsk¹ wykupi³ kon-cern niemiecki i „mój” lider niezbyt paso-wa³ do nowej kultury biznesowej. Od-szed³, a za nim poszli inni. Bo liderem siêjest nie z tytu³u stanowiska, a charyzmy,któr¹ siê ma albo nie.

Doœwiadczenie biznesowe prof. Kalis-kiego natychmiast zosta³o przekazane in-nym. Z jego inicjatywy na krakowskiejAGH zorganizowano pionierskie zajêciapoœwiêcone kulturom biznesowymi kreowaniu liderów biznesu. Po nied³u-gim czasie prof. Kaliski zorganizowa³ ko-lejne zajêcia – tym razem zwi¹zanez problemem psychosocjologii zarz¹dza-nia. Ich projekt wynika³ z doœwiadczeniawspó³pracy ze œwiatowymi koncernami,ale zarazem z krajowej obserwacji – wi-docznej nieumiejêtnoœci komunikacji,

braku uznania dla prawdziwych osobo-woœci. – To dla mnie kluczowa sprawa –mówi profesor. – Tym bardziej ¿e musi-my chroniæ i rozwijaæ wartoœci obserwo-wane w œrodowisku absolwentów AGH.Obserwuj¹c ich postawy i zachowania –górników, hutników, nafciarzy, gazo-wników – doœwiadczam spotkania zeswoistymi klanami zawodowymi,a wola³bym powiedzieæ – rodzinami za-wodowymi, na które zawsze mo¿na li-czyæ. Jest miêdzy nimi jakaœ wspania³awiêŸ, ale jest coœ wiêcej – oczywista wo-la œwiadczenia pomocy w chwilach kry-tycznych. Mo¿e to zabrzmi zbyt patety-cznie, ale powiem, ¿e gdyby nie determi-nacja gazowników bia³oruskich, w okre-sie kryzysu rosyjsko-ukraiñskiego nie da-³oby siê przekierowaæ przesy³u z Ukrainyna Bia³oruœ. Ale w rodzinie gazowniczejokaza³o siê to mo¿liwe.

Mówi¹c o swoistej rodzinie absol-wentów AGH, profesor zwraca uwagêna inn¹ jeszcze kwestiê. – Niepokoimnie, ¿e powsta³a luka pokoleniowaw œrodowisku pracowników naukowych.Funkcjonuje pokolenie dojrza³e i s¹ bar-dzo m³odzi ludzie, którzy – nie bacz¹c nama³o atrakcyjne warunki – garn¹ siê donauki. Mam nadziejê, ¿e ten zapa³ m³o-dych szybko znajdzie wyraz w pozyski-waniu kolejnych stopni naukowych i niezabraknie samodzielnych pracownikównaukowych. Muszê dodaæ, ¿e z podzi-wem odnoszê siê do tej m³odzie¿y, którachce wi¹zaæ swoj¹ przysz³oœæ z nauk¹.Oznacza to bowiem, ¿e œwiat wartoœcikomercyjnych nie przes³oni³ innych war-toœci, tych niekomercyjnych.

Bo œwiat tych wartoœci, wci¹¿ obecnyw œrodowisku naukowym, jest profeso-rowi najbli¿szy. – Tak, to jest mój œwiat –podkreœla profesor. – Mia³em mo¿liwoœærealizowaæ siê w ró¿nych dziedzinach, copozwoli³o mi urozmaiciæ ¿ycie zawodo-we i poznaæ ró¿ne obszary wiedzy. Alewszystko to by³o mo¿liwe tylko dziêki te-mu, ¿e uda³o mi siê wykorzystaæ wiedzênaukow¹ w dzia³alnoœci o charakterzebiznesowym i spo³ecznym. Wewnêtrz-nego spe³nienia dostarczy³a mi nauka.Profesura nauk technicznych – nobilita-cja samego œrodowiska naukowego – toprawdziwa satysfakcja.

Mo¿e dobrze, ¿e ten œwiat wartoœcii œwiat nauki czasem zauwa¿aj¹ równie¿politycy. Powo³anie prof. Kaliskiego nastanowisko dyrektora departamentu,

a nastêpnie podsekretarza stanu w Mini-sterstwie Gospodarki to bez w¹tpieniauznanie dla jego dorobku i kompetencji.– Jeœli patrzeæ od strony merytorycznej,taka nominacja cieszy – przyznajeprof. Kaliski. – Przyszed³em do minister-stwa w szczególnym momencie –ukraiñsko-rosyjskiego kryzysu gazowe-go, koniecznoœci renegocjowania umówgazowych z rz¹dem rosyjskim, budowa-nia nowej polityki energetycznej pañ-stwa, a zatem moja wiedza naukowai doœwiadczenie w pracy z wielkimi kon-cernami s¹ u¿yteczne. Niepokoi mnie je-dynie, ¿e nawet najwiêksze kompetencjei najwiêksza determinacja, by dokony-waæ koniecznych zmian – w legislacji,budowaniu strategii rozwojowych dlagospodarki czy jej bran¿ – nie zawszepozwalaj¹ na osi¹gniêcie sukcesu. Jakonaukowiec jestem zdumiony, ¿e racjemerytoryczne nie przes¹dzaj¹ wieluspraw. Jako obywatel jestem zaniepoko-jony, ¿e te racje – w zderzeniu z polityk¹– nie zawsze siê licz¹. To jest bolesne.

To poruszenie profesora budzi uznaniei szacunek. Nieczêsto bowiem zdarza siê,by ktoœ otwarcie przyznawa³, ¿e œwiat po-lityki tak bardzo odstaje od œwiata, którymrz¹dzi jakaœ logika, kierunki rozwoju wy-tyczaj¹ jakieœ racje i argumenty merytory-czne, a nie interesy polityczne. – Ale¿przecie¿ mo¿emy to zmieniaæ – uspokajaprof. Kaliski. – Szczególnie w dzisiejszychczasach, gdy coraz wyraŸniej widaæ, ¿enarastaj¹cy kryzys wymusi na wszystkichzmianê myœlenia i zachowañ, bo inaczejz niego nie wybrniemy. Tak, kryzys namsprzyja. Chodzi tylko o to, jak szybko do-trze to przekonanie do mo¿nych tegoœwiata i do wszystkich, którzy przy u¿yciukartki wyborczej mog¹ w tej przemianieuczestniczyæ.

Jeœli zwa¿yæ, ¿e prof. Kaliski przyj¹³ za-proszenie PSL, by kandydowaæ w Krako-wie do parlamentu, taka opinia mo¿ebudziæ nadziejê, ¿e coœ mo¿na zmieniæ,coœ mo¿e byæ inaczej, lepiej.

A mo¿e racjê maj¹ ci, którzy twierdz¹,¿e to nieprawda, i¿ œwiat nauki staæ dzi-siaj tylko na dostarczanie produktów, któ-re znajd¹ nabywców. A mo¿e jednak s¹na œwiecie jeszcze osobowoœci, którewierz¹, ¿e jeœli powo³ani zostali do ucze-nia prawdy, to ich obowi¹zkiem jestuczyæ jej ca³ej, uczyæ jasno, prosto, bezogródek, ca³kowicie, z pe³n¹ ufnoœci¹w jej si³ê. " Adam Cymer

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 150

TECHNOLOGIA

W Polsce eksploatowanych jest obecnie osiem ma-gazynów gazu: szeœæ w wyeksploatowanych z³o-¿ach gazu ziemnego (Wierzchowice, Husów,

Swarzów, BrzeŸnica, Bonikowo i Strachocina), jeden w wy-eksploatowanym z³o¿u ropy naftowej (Daszewo) i jedenzlokalizowany w wysadowym z³o¿u soli kamiennej (KPMG„Mogilno”). Zdecydowana ich wiêkszoœæ to magazynyw wyeksploatowanych z³o¿ach gazu ziemnego, które sta-nowi¹ prawie 80% pojemnoœci czynnych PMG ogó³em.Magazyny w wyeksploatowanych z³o¿ach ropy naftowejmaj¹ 2-procentowy udzia³ w pojemnoœciach czynnychogó³em, a PMG w kawernach solnych 20-procentowy.Magazyny w kawernach skalnych i opuszczonych kopal-niach nie odgrywaj¹ roli.

Ka¿dy rodzaj podziemnych magazynów gazu maokreœlone fizyczne, techniczne i ekonomiczne w³aœciwoœci,jak np. porowatoœæ, przepuszczalnoœæ, pojemnoœæ, moce na-pe³niania i odbioru, zdolnoœæ do wykonywania wielu cykli ro-cznie, poniesione nak³ady inwestycyjne, koszty operacyjne itp.

Magazyny w kawernach solnych charakteryzuj¹ siê bar-dzo wysokimi wartoœciami mocy zat³aczania i odbioru gazuw stosunku do pojemnoœci czynnej magazynu. Zajmuj¹ oneo wiele mniejsz¹ powierzchniê ni¿ pozosta³e rodzaje maga-zynów. Dziêki temu ³atwiejsze jest monitorowanie i obs³ugamagazynu, a tak¿e krótszy czas budowy. Du¿ym atutem ma-gazynów w kawernach solnych jest zdolnoœæ do wykonywa-nia wielu cykli zat³aczania i odbioru w ci¹gu roku, co przyno-si operatorowi wiêksze zyski, a tak¿e generuje mniejsze ko-szty na jednostkê magazynowanego gazu. Magazyny tego

typu stanowi¹ bardzo dobre zabezpieczenie w przypadkugwa³townego wzrostu zapotrzebowania na gaz.

KPMG „Kosakowo” jest magazynem szczytowym. Mocodbioru tego magazynu jest wiêksza ni¿ pozosta³ych siedmiu³¹cznie. Jego maksymalna wydajnoœæ odbioru bêdziewynosi³a 9,6 mln m3/dobê. Bêdzie on drugim po KPMG„Mogilno” – jeœli chodzi o moc odbioru – podziemnym ma-gazynem gazu w kraju.

TECHNOLOGIA PRZYJAZNA ŒRODOWISKU

Komory magazynowe tworzy siê poprzez rozpuszczenie(³ugowanie) soli za pomoc¹ pompowanej w g³¹b ziemi doz³o¿a soli wody, z jednoczesnym odbiorem powsta³ejw wyniku tego procesu solanki. Podczas ³ugowania w celukontroli procesu oraz uzyskania planowanego kszta³tu ka-werny, do stropu komory zat³acza siê medium izoluj¹ce.Etapy ³ugowania polegaj¹ na t³oczeniu wody i odbiorze so-lanki przy u¿yciu dwóch zapuszczonych wspó³œrodkoworur. Proces ³ugowania prowadzi siê od sp¹gu do stropuprzy okresowym podnoszeniu rur ³ugowniczych i mediumizoluj¹cego.

PMG „Kosakowo” powstaje w rejonie, który wymagaszczególnej troski o œrodowisko naturalne. W pobli¿u znaj-duj¹ siê otuliny Nadmorskiego Parku Krajobrazowego z Za-lewem Puckim; rezerwaty: faunistyczny – „Beka’’, rzeczny –„Mecheliñskie £¹ki” i przyrody –„Helskie Wydmy’’; obszarNatura 2000: specjalnej ochrony ptaków i specjalnej strefy

Podziemny magazyn gazu„Kosakowo”Rafa³ Mrzyg³ód

PMG „Kosakowo” jest pierwszym podziemnym magazynem w pó³nocnej czêœcikraju oraz drugim w Polsce magazynem budowanym w z³o¿u soli kamiennej. Ze wzglêdu na lokalizacjê, PMG „Kosakowo” przyczyni siê do poprawyzaopatrzenia w gaz ziemny odbiorców na terenie województwa pomorskiego, zw³aszcza na terenie Trójmiasta, oraz pozwoli na przy³¹czenie nowych odbiorców i równowa¿enie sezonowych wahañ zu¿ycia gazu ziemnego.

Proces ³ugowania komór magazynowychw PMG „Kosakowo”

Stacja pomp

Wodatechnologiczna

Separacja czê�cinierozpuszczalnych

Utylizacja solanki

Stacja pomp solankowych

Butle z azotem

Wr¹b na czê�cinierozpuszczalne

Perm� cechsztyn

Czwartorzêd

TrzeciorzêdKredaJuraTrias

Izolacjaazotowa

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 51

ochrony siedlisk oraz G³ówny ZbiornikWód Podziemnych (nr 110 na PradolinieKaszubskiej i rzece Redzie). Realizacja in-westycji polegaj¹cej na budowie PMG„Kosakowo” wi¹¿e siê nieuchronniez oddzia³ywaniem na œrodowisko przy-rodnicze. Skala tego oddzia³ywaniaw du¿ym stopniu zale¿y od sposobutraktowania zagadnieñ œrodowisko-wych w ca³ym cyklu inwestycyjnym,od projektowania poprzez budowêdo eksploatacji obiektów i instalacji.INVESTGAS SA do³o¿y³ wszelkich starañ,aby wdra¿ane rozwi¹zania by³y proekologiczne.

Do budowy komór dla PMG „Kosakowo” jako wodatechnologiczna s¹ wykorzystane oczyszczone œcieki z Oczy-szczalni Œcieków „Dêbogórze”, pobierane z kana³u ZagórskaStruga. Zagospodarowanie oczyszczonych œcieków jest real-nym krokiem w kierunku ochrony œrodowiska. Po pierwsze,dlatego ¿e jakoœæ œcieków zostaje poprawiona poprzezwzbogacenie jej sol¹ (solanka) pochodz¹c¹ z ³ugowania ko-mór magazynowych. Ze wzglêdu na brak od wielu lat wiel-kich sztormów od Morza Pó³nocnego i cieœnin duñskich za-solenie w Morzu Ba³tyckim, a szczególnie w Zatoce Puckiejuleg³o zmniejszeniu. Wp³ywa to negatywnie na ¿ycie biolo-giczne i obfitoœæ po³owów dorsza. Utrzymanie ¿ycia biologi-cznego w Zatoce Puckiej jest mo¿liwe poprzez dosolenie jejwód, a wiêc zrzut solanki. Z drugiej strony, na potrzeby³ugowania soli nie bêdzie zu¿ywana ani woda powierzchnio-wa, ani podziemna.

Do wytworzenia dziesiêciu komór trzeba wydobyæoko³o 3,4 mln t soli, która w postaci solanki w iloœci oko³o18 mln m3 bêdzie zrzucona do du¿ego zbiornika s³onego(Zatoka Pucka).

Zasolenie wody mierzy siê jednostkami PSU (Practical Sa-linity Unit). Œrednie zasolenie w Zatoce Puckiej wynosi7,5 PSU i waha siê z przyczyn naturalnych o plus minus2 PSU. Zastosowanie dyfuzorów powoduje silne rozprosze-nie solanki, a powsta³a mieszanina œcieków, solanki i wodymorskiej jest transportowana równolegle do brzegu, zgodniez cyrkulacj¹ wód. W celu poprawy warunków œrodowisko-wych odprowadzona solanka jest napowietrzona tak, aby za-wiera³a tlen w iloœci 9 cm3 O2/m3. Z badañ i analiz wykona-nych m.in. z Polsk¹ Akademi¹ Nauk, Instytutem Budowni-ctwa Wodnego (PAN) w Gdañsku oraz specjalistycznym In-stytutem Deltares w Holandii wynika, ¿e nie ma zdecydowa-nie negatywnych skutków oddzia³ywania solanki na stan fau-ny i flory w rejonie jej zrzutu, pod warunkiem, ¿e bêdzie onadostatecznie rozcieñczona i rozproszona, poniewa¿ sól jestelementem naturalnym w œrodowisku morskim. Odprowadze-nie solanki powoduje w tzw. polu bliskim (przestrzeñ o œredni-cy ok. 200 m od miejsca wprowadzania solanki) chwilowywzrost o 0,5 PSU, a w dalszym polu jest zupe³nie œladowe.

Ruroci¹g zrzutu solanki do wód Zatoki Puckiejwybudowano tak, aby spe³nia³ wszystkie zalecenia. Ma onœrednicê 300 mm i wchodzi w g³¹b Zatoki Puckiej na odleg-³oœæ 2300 m, a g³êbokoœæ 8 m. Ruroci¹g w czêœci morskiej ³¹-czy punkt B (przekroczenia linii brzegowej i przejœcia z l¹do-

wego w ruroci¹g morski) z komor¹ K (komora rozdzielczapo³¹czona z dyfuzorami).

W ¿elbetowej komorze – K, posadowionej na g³êbokoœci2,6 m pod dnem w odleg³oœci 2300 m od brzegu, zamon-towane s¹ urz¹dzenia odcinaj¹ce dop³yw solanki, zasilanepneumatycznie urz¹dzenia pomiaru przep³ywu i ciœnieniaoraz przewody powietrzne napêdów. Dyfuzory rozmieszczo-ne s¹ na czteroramiennej konstrukcji w kszta³cie litery X. D³u-goœæ ka¿dego z ramion tej konstrukcji wynosi 100 m. 16 dy-fuzorów zosta³o posadowionych poni¿ej dna morskiegoi wyprowadzonych na g³êbokoœæ 3,0 m. W dyfuzorachw postaci ¿elbetowych bloków (na g³êbokoœci 2,0 m poni¿ejdna), zlokalizowane s¹ sterowane rêcznie przepustnice po-zwalaj¹ce na odciêcie dop³ywu solanki w czasie prac remon-towych i konserwacyjnych. G³owice dyfuzorów s¹ wymien-ne, mocowane do ¿elbetowych bloków i zaopatrzone w 3 dysze o œrednicy 8 mm ka¿da. System dyfuzorów ozna-kowany jest staw¹ nawigacyjn¹ posadowion¹ w odleg³oœci5 m od komory rozdzielczej. Jest ona punktem sta³ym zaopa-trzonym w œwiat³o nawigacyjne i reflektor radarowy okreœla-j¹cy akwen zakazu kotwiczenia, rybo³ówstwa, uprawianiasportów wodnych itp. W pomieszczeniu na szczycie stawy s¹zamontowane urz¹dzenia automatyki, zasilania i ³¹cznoœciradiowej z dyspozytorni¹ na terenie PMG „Kosakowo” nal¹dzie. Stawa zasilana jest energi¹ elektryczn¹ z 6 paneli so-larnych oraz 2 wiatraków. Iloœæ zrzuconej solanki wynosimaks. 300 m3/godz., przy œrednim zasoleniu 250 kg/m3.Zrzut solanki jest monitorowany i w zale¿noœci od wynikówkorygowany tak, aby nie dochodzi³o do negatywnego wp³y-wu na ekologiê akwenu.

W systemie rozprowadzania solanki kluczow¹ spraw¹ jestmonitoring. Odbywa siê on pod kontrol¹ 14 stacji pomiaro-wych morskich i 5 stacji brzegowych. Wyniki pomiarów s¹porównywane ze wskaŸnikami zasolenia wód zatoki, okreœ-lonymi przed rozpoczêciem wprowadzania solanki do zatoki.Stacje pomiarowe wykorzystywane by³y w ramach monito-ringu przedinwestycyjnego.

Monitoring poinwestycyjny bêdzie prowadzony przezrok od daty uzyskania w³aœciwych parametrów stê¿eniasolanki. £ugowanie komór rozpoczê³o siê we wrzeœniu2010 roku i do czasu uzyskania parametrów solanki– okreœlonych w decyzji œrodowiskowej – trwa monitoringrozruchowy.

Wyniki uzyskane w monitoringu poinwestycyjnym, obej-muj¹ce wszystkie sezony w ci¹gu jednego roku, od momen-

Schemat rozmieszczenia planowanych inwestycji liniowych w rejonie Mechelinek

Planowane inwestycjepodmorski odcinek ruroci¹gudo zrzutu solanki z PMG �Kosakowo�

l¹dowy odcinek ruroci¹gu do zrzutusolanki z PMG �Kosakowo�

podmorski odcinek ruroci¹guz oczyszczalni �Dêbogórze�

PMG �Kosakowo�Mechelinki

Zewnêtrzna

Zatoka PuckaRewa

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 152

TECHNOLOGIA

tu rozpoczêcia zrzutu solanki, bêd¹ przedstawione w opra-cowaniu zawieraj¹cym analizê wyników wraz z uzasadnie-niem, które pozwoli:" zweryfikowaæ liczbê i lokalizacjê stacji pomiarowych oraz

zakres i czêstotliwoœæ prowadzenia obserwacji, propono-wanych do badañ w nastêpnych latach, czyli w monitorin-gu podstawowym stanowi¹cym kolejny etap sta³ej kon-troli œrodowiska rejonu zrzutu solanki,

" zweryfikowaæ tempo ewentualnych zmian nastêpuj¹cychw œrodowisku w wyniku zrzutu solanki.Opracowanie bêdzie zawieraæ propozycjê programu mo-

nitoringu podstawowego, okreœlaj¹cego zakres i czêstotli-woœæ, z jak¹ bêd¹ badane poszczególne parametry i na jakiejliczbie stacji, przez ca³y okres budowy kawern i zrzutu solan-ki do Zatoki Puckiej, zgodnie z wytycznymi Ramowej Dyrek-tywy Wodnej UE (2000).

Propozycja programu monitoringu podstawowego bêdzieprzedstawiona w³aœciwym organom z zakresu gospodarkiwodnej i obszarów Natura 2000 w terminie 18 miesiêcy oddnia oddania ruroci¹gu do eksploatacji, w celu ustalenia za-kresu prowadzenia monitoringu podstawowego, w którymposzczególne parametry bêd¹ badane z ró¿n¹ czêstotliwo-œci¹ (wytyczne Ramowej Dyrektywy Wodnej UE) oraz zakre-su monitoringu awaryjnego.

Pozytywne wyniki monitorowania solanki potwierdzaj¹za³o¿enia przyjête w dokumentacji naukowo-technicznej,opracowanej w celu uzyskania decyzji œrodowiskowej. Po-twierdzi³y one, i¿ zamys³ jest przyjazny œrodowisku natural-nemu. Odprowadzanie solanki do wód morskich jest roz-wi¹zaniem ekologicznym, które powinno byæ stosowaneprzy budowie kolejnych podziemnych magazynów gazuw z³o¿ach soli na terenach nadmorskich.

Jak wspomniano wczeœniej, oprócz wody technologicznejpodczas ³ugowania wykorzystywane jest medium izolacyjne– azot. Normy œrodowiskowe oraz prowadzona przez firmêstrategia zrównowa¿onego rozwoju przyczyni³y siê do opra-cowania nowatorskiej w skali kraju metody ³ugowania przywykorzystaniu izolacji azotowej. £ugowanie tego typu elimi-

nuje prawdopodobieñstwo negatywnego wp³ywu inwestycjina œrodowisko naturalne Zatoki Puckiej. Metoda polega nazast¹pieniu tradycyjnej izolacji (olej solarowy) obojêtnymgazem, którym jest azot.

W celu ograniczenia do niezbêdnego minimum powierzch-ni terenu oraz zmniejszenia zakresu ingerencji w œrodowiskonaturalne spó³ka przyjê³a koncepcjê grupowania otworówwiertniczych na powierzchni i wiercenia ich jako otwory kie-runkowe. Dlatego w koncepcji budowy PMG „Kosakowo”za³o¿ono etapowoœæ budowy, która zwi¹zana jest przedewszystkim z zajmowanymi kolejnymi placami zgrupowanychotworów. Dotychczas, w ramach koncesji na bezzbiornikowemagazynowanie gazu ziemnego w górotworze, na terenieobszaru magazynowania PMG „Kosakowo” odwiercono5 otworów zlokalizowanych na pierwszym placu zgrupowa-nych otworów, nazywanych klastrem A. Klaster A zlokalizo-wany jest na obszarze zak³adu górniczego od strony po³u-dniowo-wschodniej w s¹siedztwie urz¹dzeñ zak³adu górni-czego i urz¹dzeñ czêœci gazowniczej, realizowanych w nastê-pnym etapie. Otwory eksploatacyjne, ³¹cz¹ce poszczególnekawerny z instalacj¹ napowierzchniow¹ magazynu w kla-strze A, s¹ wykonane jako pionowe (1 szt.) i kierunkowe

(4 szt.). W póŸniejszym terminie w ten sam sposób planu-je siê wiercenie otworów zlokalizowanych na klastrze B.Wyloty otworów zakoñczone g³owicami eksploatacyjny-mi s¹ usytuowane na placu w jednej linii w odleg³oœci12,5 m od siebie.

Otwory kierunkowe maj¹ d³ugoœæ wiêksz¹ o oko³o60 metrów od otworu pionowego i taki profil, ¿e odcinek ot-woru przechodz¹cego przez z³o¿e soli jest pionowy. Wierce-nie kierunkowe prowadzone by³o przy zastosowaniu techno-

Idea otworów kierunkowych wdro¿onych w PMG „Kosakowo”

Udzia³ poszczególnych typów magazynóww pojemnoœci czynnej ogó³em w Polsce po rozbudowie(m.in. KPMG „Kosakowo”)

�ród³o: OSM.

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 53

logii MWD. Ponadto, zastosowano now¹ technologiê wier-cenia: zamkniêty i szczelny obieg p³ynów wiertniczych z od-zyskiem wody technologicznej oraz ods¹czaniem zwiercini ich wywóz na wysypisko.

Inwestycja PMG „Kosakowo” jest przyk³adem pokazuj¹-cym jak strategiczna dla naszego kraju inwestycja bêdziefunkcjonowaæ w harmonii ze œrodowiskiem naturalnym,a zatem nie przyczyni siê do jego degradacji na l¹dzie i niedoprowadzi do negatywnych zmian w ekosystemie Zatoki

Puckiej. Budowa magazynu rozpoczê³a siê w po³owie 2009 r.,jednak¿e wczeœniej wymaga³a wielu przygotowañ formal-noprawnych trwaj¹cych kilka lat, w tym uzyskania stoso-wnych decyzji zwi¹zanych z ochron¹ œrodowiska. Najwa¿-niejsze by³y decyzje dotycz¹ce zrzutu solanki do wód Zato-ki Puckiej.

Obecnie wybudowano Zak³ad £ugowniczy wraz z towa-rzysz¹c¹ mu infrastruktur¹ powierzchniow¹, za pomoc¹ któ-rej prowadzone jest ³ugowanie komór magazynowych.

We wrzeœniu ubieg³ego roku rozpoczêto ³ugowaniedwóch pierwszych komór magazynowych. W 2013 r. zo-stan¹ nape³nione gazem i oddane do eksploatacji. Od te-go momentu wraz z budow¹ bêdzie równoczeœnie prowa-dzona eksploatacja magazynu. Do czasu zakoñczenia ³u-gowania pierwszych komór zostanie wybudowana insta-lacja gazownicza oraz gazoci¹g o œrednicy 500 mm, ³¹cz¹-cy PMG „Kosakowo” z WRG „Wiczlino”. Przewidywanytermin zakoñczenia budowy magazynu do pojemnoœci

250 mln m3 to koniec roku 2020. Planowana jestrozbudowa w przysz³oœci PMG „Kosakowo” o kolejnych10 komór, do pojemnoœci 500 mln m3. "

Rafa³ Mrzyg³ód

Autor jest członkiem zespołu geologii i projektowania w INVESTGAS SAoraz doktorantem na Wydziale Wiertnictwa Nafty i Gazu AkademiiGórniczo-Hutniczej w Krakowie.

Wizualizacja PMG „Kosakowo” – widok od strony po³udniowo-wschodniej

Ogólny zakres i liczba badanych stacji w monitoringu poinwestycyjnym

Grupa parametrów Parametry LIczba badanych stacji

Hydrologiczne temperatura, zasolenie, przezroczystoϾ, zawiesina. 14stacji morskich i 5 brzegowych.

Hydrochemiczne zwi¹zki biogeniczne (NTot., PTot., NO2, NO3, NH4, 14 stacji morskich i 5 brzegowych

PO4, SiO4, materia organiczna

Fizykochemiczne granulometria, materia organiczna, fosfor 14 stacji morskichosadów dennych i azot og. redox i pH

Biologiczne fitoplankton i zooplankton chlorofil-a, makrozoobentos 6–8 stacji morskich

makrofity rekonesans podwodny

ichtiofauna 14 stacji morskich

Sanitarne bakterie coli i coli typu ka³owego 14 stacji morskich i 5 brzegowych

Inspekcja podwodna przegl¹d instalacji znajduj¹cej siê nad dnem pod k¹tem stanu technicznego oraz fauny poroœlowej.

Czêœægazownicza

Czêœæ³ugownicza

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 154

ŒRODOWISKO

Ministerstwo Œrodowiska wyda³o ju¿ 92 koncesjeumo¿liwiaj¹ce prowadzenie prac poszukiwaw-czych, w tym 15 dla Polskiego Górnictwa Naftowe-

go i Gazownictwa SA. W gronie tych najbardziej „napalo-nych” na polski gaz ³upkowy koncesjonariuszy s¹ bardzoznane koncerny energetyczne z USA, Kanady i Wielkiej Bry-tanii. Jest tak¿e PKN Orlen. Dziêki poszukiwaniom gazu ³up-kowego wykorzystuj¹ swój potencja³ techniczny polskie spó³kigeofizyczne i wiertnicze. Cieszy siê wielu rolników z terenówwytypowanych do pierwszych odwiertów, a samorz¹dy zaczy-naj¹ liczyæ na grube miliony, które zasil¹ ich kasy z tytu³u op³atœrodowiskowych i innych, gdy ten gaz zacznie byæ eksploato-wany. Œrodowisko polskich ekologów na razie mówi ma³o, zato w Kanadzie, USA i w krêgu europos³ów trwaj¹ spory odnoœ-nie do szkodliwoœci eksploatacji tego paliwa.

DOŒWIADCZALNY FALSTART

Na du¿e pieni¹dze liczy³a gmina Przy³êk w powieciekozienickim na Mazowszu. Pierwszy odwiert na teryto-

rium Polski w poszukiwaniu gazu ³upkowego wykonanow³aœnie w so³ectwie Markowola, po³o¿onym na jej tere-nie. Pisaliœmy o nim rok temu, gdy w Markowoli znajdo-wa³a siê wie¿a wiertnicza z napisem Nafta Pi³a, a czêœæ póltej wioski by³a obstawiona ogromn¹ iloœci¹ sprzêtu s³u¿¹-cego do prac poszukiwawczych, a tak¿e do zabieguszczelinowania ska³.

Do wsi przyjechali wówczas specjaliœci od poszukiwañgazu ziemnego z du¿ej czêœci Europy, a najwa¿niejsza ro-la przypad³a europejskiemu oddzia³owi amerykañskiej fir-my Halliburton. To specjaliœci z tej spó³ki, pod kierowni-ctwem wykszta³conego na AGH in¿yniera Jerzego WoŸ-niaka, wykonywali decyduj¹cy o powodzeniu b¹dŸ niepo-wodzeniu tej pierwszej próby szczelinowania ska³. Piono-wy odwiert, wykonany przez spó³kê Nafta Pi³a, by³ g³êbo-ki, bo a¿ na 4,5 km. Gazonoœne ska³y, popularnie zwane³upkami, znajdowa³y siê na nieco mniejszej g³êbokoœci.W³aœnie tam, poprzez perforowan¹ rurê, pod ogromnymciœnieniem (520 atmosfer na wejœciu i ponad 900 na do-le) firma Halliburton zat³oczy³a rozszczelniaj¹c¹ ska³yciecz. Ta ciecz do szczelinowania sk³ada siê g³ównie z wo-dy i specjalnego piasku (kwarcowego), a ok. 0,5% jej za-wartoœci stanowi¹ czêœciowo tajemnicze chemikalia.

Po kilku tygodniach otrzymaliœmy od rzecznika praso-wego PGNiG SA komunikat, ¿e w ska³ach w rejonie Mar-kowoli gaz siê znajduje. Nastêpnego komunikatu ju¿ nieby³o, bo zasobnoœæ tamtych ska³ w gaz ziemny okaza³a siêtak znikoma, ¿e wydobywanie go na skalê przemys³ow¹nie mia³o sensu. Odwiert zaczopowano, w³aœciciele grun-tów otrzymali sowity czynsz dzier¿awny za czas wy³¹cze-nia gruntów z produkcji, a gleby w miejscu prac poszuki-wawczych zrekultywowano. Wieœ zyska³a utwardzon¹drogê.

Potwierdzenie prognoz co do obecnoœci gazu,a zw³aszcza mo¿liwoœci jego wydobycia z ³upków skalnych, oznacza³oby, ¿e b³êkitnegopaliwa nie zabraknie przez najbli¿sze 400 lat. Polska by³aby jednym z potentatów w tej dziedzinie – obok USA, Argentyny, Francji oraz… Rosji, która posiada nie tylko gaz konwencjonalny, ale tak¿e ten znacznietrudniejszy do pozyskania surowiec.

Polityczny gaz ³upkowy

Henryk Piekut

Polityczny gaz ³upkowy

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 55

INGERENCJA MA£O SZKODLIWA

By³em zaskoczony, gdy spó³ka PGNiG poinformowa³ao ponownym wyjeŸdzie dziennikarzy do Markowoli, i to na-wet z udzia³em Miko³aja Budzanowskiego, wiceministraskarbu pañstwa, odpowiedzialnego za energetykê.

Na miejscu zastaliœmy wprawdzie kilku pracownikówPGNiG z koordynuj¹cego prace Zak³adu Sanok, ale ogrom-ny namiot prezentacyjny wype³niony by³ g³ównie samorz¹-dowcami z powiatu Kozienice i s¹siaduj¹cych z nim gmin.Byli tak¿e lubelscy pos³owie i – co wa¿ne – rolnicy, którychpola zosta³y na krótko zajête przez poszukiwaczy podziem-nego bogactwa. Zarz¹d spó³ki PGNiG SA postanowi³ w tensposób podziêkowaæ rolnikom i samorz¹dowcom za wspó³-pracê w okresie prowadzonych prac, a przy okazji uœwiado-miæ, ¿e nie zaszkodzono œrodowisku naturalnemu w tym re-gionie. Bezpieczne s¹ zasoby wód podziemnych w okolicy,a przyroda nie ucierpia³a.

Poszczególni referenci, a reprezentowali oni nie tylkoPGNiG SA, ale tak¿e Instytut Nafty i Gazu, Pañstwowy Insty-tut Geologiczny oraz Ministerstwo Œrodowiska, stwierdzili,¿e prace poszukiwawcze, a tak¿e ewentualna eksploatacjaz³ó¿ gazu ³upkowego, s¹ wprawdzie ingerencj¹ w œrodowis-ko naturalne, ale wykonuje siê je tak, ¿eby temu œrodowiskunie szkodziæ lub szkodziæ mu mo¿liwie najmniej. Co najwa¿-niejsze, wszystkie prace wykonywano w zgodzie z przepisa-mi œrodowiskowymi Polski i Unii Europejskiej. Podkreœli³ tozw³aszcza dyrektor Grzegorz Sojski z PGNiG SA, a szczegó-³owo omówi³ in¿. Jerzy WoŸniak z firmy Halliburton.

Obserwuj¹c zachowanie i kuluarowe dyskusje samo-rz¹dowców i rolników, mo¿na by³o dojœæ do wniosku, ¿epozyskana wiedza ich uspokoi³a. Niektórzy wójtowie py-tali wrêcz, co maj¹ zrobiæ, ¿eby w ich gminie wykonanopodobny odwiert. O tym, ¿e takie staranie nic nie dauœwiadomi³ im zarówno Mieczys³aw Jakiel, dyrektor Od-dzia³u w Sanoku, jak i Ma³gorzata WoŸnicka, dyrektorz Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Pokazali onietapy prac badawczych, które naprowadzaj¹ poszukiwa-czy na miejsca, w których mog¹ wystêpowaæ ³upki gazo-we. Mo¿na by³o zauwa¿yæ pewne rozczarowanie t¹ infor-macj¹, ale co do tego, ¿e poszukiwania gazu ³upkowego

nie zaszkodz¹ œrodowisku, zostali raczej przekonani. I dla-tego te warsztaty z samorz¹dowcami mo¿na uznaæ zabardzo m¹dre rozwi¹zanie, zmierzaj¹ce do unikania kon-fliktów ze spo³ecznoœciami lokalnymi.

DZIWNE SYGNA£Y Z BRUKSELI

Z wprowadzaj¹cego referatu Marka Karabu³y, wicepreze-sa zarz¹du PGNiG SA, mo¿na by³o jednak wyczuæ, ¿e spot-kanie w Markowoli ma jeszcze jeden aspekt. Chodzi³oo uspokojenie polityków w Brukseli, ¿e odwierty zwi¹zanez poszukiwaniami gazu ziemnego oraz przysz³a jego eks-ploatacja nie spowoduj¹ ¿adnej katastrofy ekologicznej. Do-tyczy to zw³aszcza ochrony cennych wód podziemnych, któ-re Bruksela otacza szczególn¹ trosk¹. Wielokrotnie powta-rzano, ¿e u¿yta do zat³oczenia woda nie by³a czyst¹ wod¹ zestudni g³êbinowych, a zastosowane w niej œrodki chemicznes¹ podobne do u¿ywanych przy zmywaniu naczyñ kuchen-nych. By³o nawet specjalne stoisko krakowskiego InstytutuNafty i Gazu, na którym prezentowano zarówno p³uczki sto-sowane przy wierceniach, jak i opracowane w Polsce p³ynydo szczelinowania ska³ (fot. 3). Wiele pytañ do instytuto-wych ekspertów pada³o zw³aszcza ze strony pos³ów i samo-rz¹dowców.

Europos³ów w Markowoli nie dostrzeg³em, a powinni byæ,bo w Brukseli rozpoczê³a siê groŸna dla gazu ³upkowego ba-talia. Jak poinformowa³ wiceprezes Karabu³a, w czerwcu br.piêciu pos³ów do Europarlamentu wyst¹pi³o z wnioskiemo zakaz eksploatacji gazu ziemnego z ³upków skalnych.Mo¿na przypuszczaæ, ¿e niebawem Komisja Europejska za-jmie siê ich wnioskiem. Jest on – w pewnym stopniu – pok³o-siem dziwnych decyzji i dyskusji za oceanem. W 2009 r. w³a-dze stanu Nowy Jork zajê³y siê badaniem z³o¿a Marcelus podk¹tem oddzia³ywania jego eksploatacji na œrodowisko (ni-czego z³ego nie znaleziono). Natomiast memorandum naeksploatacjê gazu z ³upków wydano w lutym br. w francus-kojêzycznym stanie Quebek w Kanadzie (ca³a Kanada nieeksploatuje takich z³ó¿). Dok³adne badania na temat ewen-tualnej szkodliwoœci eksploatacji z³ó¿ tego gazu zleconoWielkiej Brytanii. W licz¹cym 150 stron raporcie stwierdzo-no brak podstaw do zakazu eksploatacji.

Sygna³y zmierzaj¹ce do zakazu eksploatacji gazu ³upko-wego p³yn¹ natomiast z bogatej w gaz ³upkowy Francji. S¹sugestie, ¿e stoi za tym tamtejsze atomowe lobby, dostar-czaj¹ce technologie do elektrowni j¹drowych. Wiedz¹c, jakdu¿e jest prze³o¿enie francuskich pomys³ów na to, co dziejesiê w Unii Europejskiej, mo¿na i trzeba udowadniaæ, ¿e eks-ploatacja gazu ³upkowego nie zagra¿a œrodowisku. Opisanewarsztaty w Markowoli wpisa³y siê w tego typu dzia³anie.

* * *W rozmowach kuluarowych z osobami zajmuj¹cymi siê

poszukiwaniami w PGNiG SA us³ysza³em, ¿e s¹ znakomiteprognozy co do nowych z³ó¿ gazu ziemnego na wiêkszychg³êbokoœciach ze Ÿróde³ konwencjonalnych u podnó¿a Kar-pat. Pierwszy g³êboki na 4200 m odwiert Niebieszczany topotwierdza. Obecnie wykonywany jest drugi odwiert –Dukla. "

Fot.

aut

or

PGNiG SA jako pierwsza polska firma rozpoczê³a technicznewydobycie gazu z ³upków. Przy odwiercie Lubocino-1, na koncesji Wejherowo, nieprzerwanie p³onie flara (tzw. œwieczka).

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 156

PUBLICYSTYKA

Wróæmy do historii, odwo³uj¹csiê do publikacji na ³amach„Przegl¹du Gazowniczego”.

W nr. 1/2010 pisaliœmy: „Kryzys 2009roku spowodowa³ gwa³towne zmianyna europejskim rynku gazowym.Wskutek recesji i spadku popytu, narynku spotowym pojawi³y siê ogromneiloœci gazu dwukrotnie tañszego od ga-zu z kontraktów d³ugoterminowych.Potentaci w segmencie nawozowymkupili du¿e iloœci tego taniego surowcai rozpoczêli wojnê cenow¹. Polskie na-wozy wyparte zosta³y z rynku nie dla-tego, ¿e nagle straci³y uznanie odbior-ców. Przegra³y cenowo. Jedn¹ z pod-stawowych tego przyczyn jest fakt, ¿esektor gazowniczy w Polsce z powodubraku po³¹czenia z europejsk¹ sieci¹gazow¹ nie móg³ skorzystaæ z atrakcjicen na spocie”.

W tych okolicznoœciach IGG orazPIPC zg³osi³y pod adresem MinisterstwaGospodarki uzgodnione wspólnie postu-laty: „Konieczne jest wprowadzeniemo¿liwoœci zwolnienia przedsiêbiorstwobrotu paliwami gazowymi z obowi¹zkuzatwierdzania cen dla odbiorców insty-tucjonalnych, w przypadku kiedy zaró-wno przedsiêbiorstwo obrotu, jak i u¿yt-kownik gazu wyra¿¹ tak¹ wolê. Umo¿li-wi to przedsiêbiorstwom obrotu wejœciena rynek klientów instytucjonalnychz ofert¹ niestandardow¹, w ramach któ-

rej sprzeda¿ gazu odbywa³aby siê na wa-runkach rynkowych, co jest postulatemzarówno przedsiêbiorstw sektora chemi-cznego, jak i potencjalnych inwestorówzainteresowanych inwestycjami w elek-trownie zasilane gazem ziemnym.

Zwracamy równie¿ uwagê na konie-czne dzia³ania w obszarze regulacji po-datkowych, a konkretnie na projektustawy „Prawo akcyzowe”, który maobj¹æ gaz ziemny wykorzystywanyw przemyœle do produkcji nawozówsztucznych w zak³adach tzw. WSCh.Zgodnie z art. 4 dyrektywy Rady2003/96/WE, „produkty energetycznepodwójnego zastosowania nie podle-gaj¹ regulacji dyrektywy, dlatego wno-simy o wy³¹czenie gazu zu¿ywanegow ramach tzw. podwójnego zastoso-wania spod opodatkowania”.

Niestety, postulaty te pozosta³y bezodpowiedzi. Problem poruszony zosta³w kolejnym numerze „Przegl¹du Gazo-wniczego” (nr 2/2010), w którymopublikowany zosta³ artyku³ omawiaj¹-cy wyniki prac zespo³u ekspertów obuizb gospodarczych. „Zaproponowanom.in. (stopniowe) wprowadzanie dere-gulacji zasad obrotu gazem na rynkukrajowym – najpierw w stosunku donajwiêkszych odbiorców przemys³o-wych. Na podstawie planu prac legisla-cyjnych Ministerstwa Gospodarki, obe-jmuj¹cego zamiar szybkiej (kwiecieñ

2010 r.) nowelizacji rozporz¹dzeniaw sprawie szczegó³owych zasad kszta³-towania i kalkulacji taryf oraz rozliczeñw obrocie paliwami gazowymi, izbyzg³osi³y stosowne postulaty, w tym zwol-nienia przedsiêbiorstw obrotu paliwamigazowymi z obowi¹zku zatwierdzaniacen dla odbiorców instytucjonalnych(w przypadku, kiedy przedsiêbiorstwoobrotu i u¿ytkownik wyra¿¹ tak¹ wolê).

Niestety, mimo wsparcia MinisterstwaSkarbu Pañstwa i deklaracji przedstawi-cieli URE, izbom nie uda³o siê przeko-naæ decydentów do szybkich zmianw rozporz¹dzeniu taryfowym. Materiaokaza³a siê niezwykle skomplikowana,zaœ 18 maja 2010 roku MinisterstwoGospodarki poinformowa³o, ¿e rozpo-czê³o prace nad wdro¿eniem do polskie-go porz¹dku prawnego (rozporz¹dzeniataryfowego) nowego rodzaju stawekprzesy³owych typu entry-exit.

Obowi¹zek ten wynika z przyjêtegoprzez Parlament Europejski i Radê (WE)rozporz¹dzenia nr 715/2009 w sprawiewarunków dostêpu do sieci przesy³o-wych gazu ziemnego, które bêdziebezpoœrednio obowi¹zywaæ w UE od3 wrzeœnia 2011 roku. MinisterstwoGospodarki zwróci³o siê jednoczeœniedo wszystkich uczestników rynku gazuo stanowiska w sprawie wprowadzenianowych stawek oraz oceny skutków ta-kiego dzia³ania. Tak g³êboka nowelizacjarozporz¹dzenia taryfowego powodujenieokreœlone bli¿ej przesuniêcie w czasiepowy¿szych postulatów izb.”

Konkluzja artyku³u by³a ma³o opty-mistyczna: „Zespó³ postanowi³ skon-centrowaæ siê na wspólnych poszuki-waniach dostêpnych rozwi¹zañ, któremog³yby poprawiæ wyj¹tkowo trudn¹sytuacjê rynkow¹ producentów nawo-zów. Izby w³¹cz¹ siê do nieuniknionychzmian w rozporz¹dzeniu taryfowym.Przeanalizowano koniecznoœæ i celo-woœæ wprowadzenia zró¿nicowanychgrup taryfowych oraz innej alokacjikosztów magazynowych. Rozwa¿onomo¿liwoœæ obni¿enia cen poprzezwprowadzenie korzystnego dla chemiiwspó³czynnika nierównomiernoœci po-boru gazu, mimo ¿e obecna taryfa po-wsta³a na podstawie obowi¹zuj¹cegorestrykcyjnego rozporz¹dzenia i jest tuniewielkie pole manewru. Strona gazo-wnicza podejmie siê opracowaæ tak¹charakterystykê grupy najwiêkszych

Izba Gospodarcza Gazownictwa wraz z Polsk¹ Izb¹ Przemys³uChemicznego ju¿ drugi rok próbuj¹ w dialogu z administracj¹rz¹dow¹ wypracowaæ model rozwi¹zañ systemowych,który pozwoli³by gazownictwu i zak³adom chemicznymfunkcjonowaæ podobnie jak ich europejskim konkurentom.Bez powodzenia. Nadzieja pojawia siê dopiero teraz,ale nie za przyczyn¹ rz¹du, a praw rynku.

Gazi wielka chemia (2)Adam Cymer

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 1 57

odbiorców, aby zak³ady chemicznemog³y to pozytywnie wykorzystaæ.Jednak najwiêksze znaczenie ma tuuzyskanie prawnej mo¿liwoœci uelasty-cznienia taryfy po nowelizacji rozpo-rz¹dzenia taryfowego, poniewa¿ w wa-runkach braku mo¿liwoœci przyœpiesze-nia inwestycji strategicznych nie mo¿narealnie oceniæ perspektywy czasowejdla funkcjonowania tak du¿ego rynkuspotowego w proporcji do dostawkontraktowych.”

Mimo wyznaczonych terminów i pla-nów zmian legislacyjnych, po up³ywieprawie dwóch lat stan prawny nie zmie-ni³ siê i wci¹¿ obowi¹zuj¹ regulacje sta-wiaj¹ce w gorszej sytuacji sektor gazo-wniczy i nawozowy wobec konkurencjina rynku Wspólnoty Europejskiej. Trudnooczekiwaæ, by coœ siê gwa³townie mia³ozmieniæ, skoro dobiega koñca kadencjaSejmu i jest ma³o prawdopodobne, by„rzutem na taœmê” dokonano rewolucji.Choæ przyk³ad ekspresowego procedo-wania nad nowelizacj¹ ustawy o zapa-sach pokazuje, ¿e jest to mo¿liwe.

WKRACZAJ¥ PRAWA RYNKU

Opiesza³oœæ pañstwa i postêpowa-nie legislacyjne trwaj¹ce latami utrud-niaj¹ – ale nie uniemo¿liwiaj¹ – rozwójrynku. Polityka liberalizacji, konsek-wentnie prowadzona w UE, przynosiefekty. Wspólny europejski rynek stajesiê faktem, bo zbudowane ju¿ ramy re-gulacyjne zachêcaj¹ do nowych inwe-stycji infrastrukturalnych, do poszuki-wania nowych mo¿liwoœci i instrumen-tów obrotu poprzez huby i gie³dy ga-zowe. Tym samym coraz bardziej trac¹na znaczeniu umowy miêdzyrz¹dowei kontrakty d³ugoterminowe. Ograni-czana jest dominacja jednego dostaw-cy, a znacz¹c¹ pozycjê zdobywaj¹ ope-racje rynkowe, kontrakty krótkotermi-nowe, rynek spot. To w³aœnie rozwójrynku sprawi³, ¿e najwiêksi odbiorcygazu mog¹ wykorzystywaæ go w pod-noszeniu swojej konkurencyjnoœci. Izo-lowany polski rynek nie móg³, niestety,w tym uczestniczyæ, z wiadomymiskutkami dla polskiej gospodarki,szczególnie dla sektorów, które s¹ uza-le¿nione od cen gazu, jak np. przemys³nawozowy. Na szczêœcie, to siê powolizmienia, a Polska zaczyna ³¹czyæ siê zewspólnym europejskim rynkiem.

Dziêki inwestycjom OGP GAZ–SYSTEMpolski rynek gazu po raz pierwszy w hi-storii otworzy³ siê na rynek zachodnioeu-ropejski. W punkcie wejœcia do polskie-go systemu gazowego Lasów pojawi³osiê dodatkowe 500 mln m3 mocy przesy-³owej, które dziêki procedurze OpenSeason natychmiast zosta³o zagospoda-rowane przez 28 ubiegaj¹cych siê pod-miotów.

Dziêki inwestycjom PGNiG SA w po-szukiwania i wydobycie z³ó¿ na szelfienorweskim, ju¿ jesieni¹ tego roku poja-wi siê na rynku ropa i gaz ze z³o¿a Skarvna Morzu Norweskim. Rozwa¿na decyz-ja o powo³aniu spó³ki PGNiG Sales & Tra-ding GmbH pozwoli wprowadziæ owezasoby na rynek europejski. To optymal-ne rozwi¹zanie, bowiem pojawia siê ko-mercyjna mo¿liwoœæ zbli¿enia polskiegorynku do rynku europejskiego poprzezNiemcy, najwiêkszy i najbardziej zorga-nizowany rynek gazu.

Wszystko wskazuje na to, ¿e powsta-j¹cy wspólny europejski rynek – otwartyprzecie¿ na œwiatowe z³o¿a i kierunki do-staw – staje siê coraz bardziej dostêpnydla Polski. To tylko kwestia inwestycji –budowa interkonektorów, rozbudowainfrastruktury przesy³owej, budowa po-jemnoœci magazynowych, a tak¿e two-rzenie instytucji rynkowych i rozwójkompetencji tradingowych, by skute-cznie operowaæ na tym rynku. Gdyby teprocesy wspar³y odpowiednie regulacjeprawne w Polsce – sprzyjaj¹ce inwesty-cjom, liberalizuj¹ce rynek, ograniczaj¹ceregulacyjn¹ presjê administracji rz¹do-wej – mo¿emy szybko staæ siê znacz¹-cym graczem na europejskim rynku.Analizy wskazuj¹, ¿e nieuchronne jestzbli¿anie siê poziomu cen na rynku euro-pejskim i ¿adne dzia³ania regulacyjne te-go nie powstrzymaj¹. One tylko zama-zuj¹ rynkowe wyceny, bo decyzje admi-

nistracyjne zapadaj¹ opieszale, nie nad¹-¿aj¹ za rynkiem, a trac¹ na tym jegouczestnicy. Prawd¹ jest, ¿e w sytuacjachkryzysowych regulacja chroni przed sko-kami cen rynkowych, ale znacznie czê-œciej rynek wycenia lepiej, bo jest p³ynnyi szybciej reaguje na zmiany. Bilans naj-czêœciej jest korzystny.

PGNIG SALES & TRADINGGmbH

Powo³ana przez PGNiG SA na nie-mieckim rynku spó³ka staje siê forpoczt¹naszej obecnoœci na wspólnym europej-skim rynku. Po raz pierwszy nasi najwiê-ksi odbiorcy gazu – na przyk³ad sektorwielkiej syntezy chemicznej – maj¹ mo¿-liwoœæ budowania swojej pozycji konku-rencyjnej na tych samych warunkach, coinni europejscy gracze. Na razie w bardzoograniczony sposób, bo jednak moceprzesy³owe Lasowa nie s¹ du¿e – ale je-dnak zyskuj¹ dostêp do p³ynnego rynku,z pominiêciem PGNiG SA, fachowe dora-dztwo w zakresie wyboru najkorzystniej-szej oferty na dostawê, a nawet przepro-wadzenie tej operacji bez koniecznoœcibudowania w³asnych kompetencji w tymzakresie. Ten wybór dyktowany jest tylkosytuacj¹ rynkow¹, a nie decyzj¹ admi-nistracyjn¹ (arbitralnie okreœlon¹ taryf¹,nie zawsze adekwatn¹ dla cen otwartegorynku). W latach kryzysu 2009–2010sektor nawozowy nie walczy³ z wysokimicenami gazu w Polsce, nie walczy³ o ob-ni¿enie cen, ale o dostêp do cen rynko-wych, wówczas znacznie korzystniej-szych ni¿ krajowe. To na tych doraŸnychró¿nicach wygrywali wówczas europej-scy potentaci nawozowi. Dzisiaj takamo¿liwoœæ otwiera siê dziêki inicjatywieGK PGNiG SA w zakresie rozwoju dzia³al-noœci tradingowej na europejskim rynkugazu. "

Produkty oferowane przez PGNiG Sales & Trading GmbH:

" standardowe (produkty typu base load indeksowane do ceny spot na wybranym rynku)o zakup gazu na gie³dach energii i sprzeda¿ z opcj¹ dostawy do:

– Virtual Trading Point NCG lub GASPOOL,– punktu wejœcia do polskiego systemu gazowego (zorganizowanie transportu gazu

w niemieckim systemie gazowym – dostawa typu DAF),– dodatkowo, mo¿liwe wsparcie w zakresie transportu gazu w polskim systemie gazo-

wym." strukturyzowane:o pe³ne zaopatrzenie – klient odbiera gaz zgodnie ze swoim profilem zu¿ycia, rozliczenie

po okresie dostawy na bazie przyjêtego modelu wyceny gazu i profilu zu¿ycia,o sprzeda¿ gazu po sta³ej cenie,o sprzeda¿ gazu z korytarzem cenowym, tj. min. i maks. z góry ustalona cena,o dostawy elastyczne – swing option,o dostawa just in time – po wczeœniejszym zawarciu kontraktu jest on „zawieszony” i w sy-

tuacji zapotrzebowania „odblokowany” i wykonany.

energetyki. Podkreœli³, ¿e presja UE sprawi, ¿e bêdziemy musie-li ju¿ w najbli¿szym czasie daæ wyraŸne sygna³y o liberalizacjirynku, w postaci tego, co nazywa siê programem uwalnianiagazu, czyli dobrowolnym odstêpowaniem rynku zarówno w za-kresie dostêpu do mocy przesy³owych, jak i magazynowych.Podkreœli³, ¿e Ministerstwo Gospodarki pilnuje, by gazownictwootrzyma³o w krótkim czasie pakiet rozwi¹zañ legislacyjnych, w tym nowe prawo gazowe i odpowiednie do niego rozporz¹-dzenia, które pozwol¹ rozwijaæ siê temu sektorowi.

„Wybrane problemy niemieckiego gazownictwa”omówi³ Andreas Potetzki z E.ON Ruhrgas AG. Obok prak-tycznych wskazañ, w jaki sposób polskie gazownictwo mo¿ekorzystaæ z doœwiadczeñ rynku niemieckiego, mówca podj¹³kwestie strategiczne, zwi¹zane z decyzj¹ niemieckiego rz¹duo rezygnacji z energetyki atomowej. Decyzja ta by³a swoi-stym „tsunami” dla energetyki niemieckiej, a rynek jest w tejchwili zdezorientowany. Niemieckie koncerny zamkn¹ rokstratami, a ceny, m.in. na turbiny gazowe, skoczy³y nieboty-cznie. Zwróci³ przy tym uwagê, ¿e mimo tych perturbacji,dominuj¹ca pozycja klienta jest niezagro¿ona, co tylko

wzmacnia konkurencjê i utrudnia odnalezienie siê firm w sy-tuacji kryzysowej.

„Rozwój wspó³pracy polskiego operatora systemuprzesy³owego z operatorami SP krajów oœciennych w ra-mach ENTSO gazu” omówi³a El¿bieta Kramek, dyrektor w OGP GAZ–SYSTEM SA. Autorka zwróci³a uwagê, ¿e doENTSO (European Network of Transmission System Opera-tors) – europejskiej sieci operatorów systemów przesy³o-wych – nale¿¹ wszyscy operatorzy, nie tylko narodowi (jakpolski). To w³aœnie oni maj¹ najwiêkszy wk³ad w implemen-tacjê legislacji zawartej w tzw. III pakiecie energetycznym.Na przyk³ad w Niemczech, gdzie jest 11 operatorów syste-mów przesy³owych, wprowadzono jeden kodeks sieci. Byæmo¿e, w niedalekiej przysz³oœci, we wspó³pracy z Agencj¹ds. Wspó³pracy Organów Regulacji Energetyki ACER, po-wstanie wspólny unijny kodeks sieci, zawieraj¹cy przedewszystkim jeden mechanizm alokacji przepustowoœci i za-sady bilansowania. Dyrektor Kramek – nawi¹zuj¹c do pol-skiej prezydencji i kolejnej (duñskiej) – przypomnia³a pro-jekt inwestycyjny znany pod nazw¹ Baltic Pipe. OGPGAZ–SYSTEM SA wraz z firm¹ Energinet.dk nie tylko roz-patruj¹ w fazie preinwestycyjnej projekty budowy, ale ju¿prowadz¹ badania geofizyczne dna morskiego na odcinku

przebiegu tego gazoci¹gu. Co oznacza, ¿e projekt BalticPipe ¿yje i mo¿e umo¿liwiæ sprowadzanie gazu do Polski z szelfu norweskiego.

Piotr Dworak, dyrektor w SGT EuRoPol GAZ s.a., w refe-racie pt. „Gazoci¹g przesy³owy Jama³ w warunkach inte-gruj¹cej siê Europy” wyjaœni³ zasady funkcjonowania gazo-ci¹gu przesy³owego w ramach umowy pomiêdzy OGPGAZ–SYSTEM SA a EuRoPol GAZ s.a. Zwróci³ uwagê – ¿ezgodnie z ostatnio zatwierdzon¹ przez prezesa URE instruk-cj¹ – decyzyjny proces przy³¹czeniowy jest po stronie EuRoPol GAZ, który proceduje przy³¹czenia i wydaje warun-ki, natomiast GAZ–SYSTEM zarz¹dza przesy³em i wykorzy-staniem wolnych mocy. EuRoPol GAZ posiada ju¿ pe³n¹ au-tomatykê do rozliczania gazu w jednostkach energii, a to ko-liduje z modelem funkcjonuj¹cym w Polsce i ten problem po-winno siê maksymalnie szybko rozwi¹zaæ, bo udostêpnianiewolnych mocy musi odbywaæ siê w tych nowych jedno-stkach.

„Techniczne rozwi¹zania t³oczenia metanu z biogazudo gazoci¹gów gazu ziemnego” przedstawi³ Olaf Stein-bach z firmy Gas Efficiency Controls. Omówione zosta³y techniczne aspekty wykorzystania biometanu w ró¿nych nie-mieckich systemach gazowniczych. Ekspert niemiecki wska-za³ na metody oczyszczania, ujête ju¿ w szczegó³owych nor-mach, pozwalaj¹ce na uzyskanie jakoœci biogazu to¿samej z gazem ziemnym i mo¿liwoœæ jego wtryskiwania bezpoœre-dnio do sieci gazowniczych. Podkreœli³ jednak, ¿e Niemcywspieraj¹ powstawanie zamkniêtych obiegów technologi-cznych dla biogazowni, bo one podnosz¹ lokalne bezpie-czeñstwo energetyczne. Niemniej jednak, ju¿ prawie 5 proc.ogólnego bilansu przesy³u w sieciach gazowniczych to gazpochodz¹cy z biometanu i przewiduje siê, ¿e do 2020 rokubêdzie go 6 mld m3 w sieciach przesy³owych.

Okaza³o siê jednak, ¿e podobne do niemieckich rozwi¹za-nia z powodzeniem s¹ stosowane równie¿ w Polsce – w Wielkopolskiej Spó³ce Gazownictwa. Strona formalno-prawna jest uregulowana, kwestie techniczne obecnoœci bio-gazu w sieciach dystrybucyjnych bêd¹ jeszcze kszta³towane.Jak bêdzie ju¿ prawo gazowe i rozporz¹dzenia, te szczegó³o-we warunki przy³¹czania instalacji bêd¹ bardzo dok³adnie okreœlone, byæ mo¿e, z wykorzystaniem doœwiadczeñ nie-mieckich i duñskich. Taki stan rzeczy wynika z referatu „Pro-blematyka biogazu w polskich sieciach gazowniczych”,przygotowanego przez Grzegorza Bartoszewskiego z WSGoraz Stanis³awa £êtowskiego z PSG.

Z dyskusji uczestników konferencji i podsumowania przed-stawionego przez moderatora wynika, co prawda, ¿e instytucjaprezydencji zosta³a mocno os³abiona Traktem Lizboñskim i jestdzisiaj pewnego rodzaju sztafa¿em, ale jednoczeœnie sprawia,¿e w pañstwie j¹ sprawuj¹cym narasta œwiadomoœæ kwestii,które pañstwo uznaje za priorytetowe. Tak sta³o siê tym razemw Polsce, bowiem dziêki prezydencji gaz sta³ siê równopra-wnym paliwem, wreszcie dostrze¿onym i docenionym jako pa-liwo z przysz³oœci¹. Wszyscy podkreœlali, ¿e gaz ziemny wyko-rzystywany w energetyce rozproszonej, szczególnie w instala-cjach kogeneracji, powinien coraz mocniej wa¿yæ we wszyst-kich prognozach krajowego bilansu energetycznego. "

Andrzej Schoeneich

p r z e g l ¹ d g a z o w n i c z y w r z e s i e ñ 2 0 1 158

Polska prezydencja wypromowa³a gaz ziemnyDokoñczenie ze str. 19

Ministerstwo Gospodarki pilnuje, by gazownictwootrzyma³o w krótkim czasie pakiet rozwi¹zañ legislacyjnych, w tym nowe prawo gazowe i odpowiednie do niego rozporz¹dzenia, które pozwol¹ rozwijaæ siê temu sektorowi.

Sopot po raz kolejny przywita³ za-wodników s³oneczn¹ pogod¹,wiêc czas pomiêdzy meczami

mo¿na by³o spêdziæ na spacerach popla¿y lub podziwianiu ¿aglowcówz ca³ego œwiata, cumuj¹cych w tymczasie na przystani w Gdyni. Dodat-

kowym urozmaiceniem by³y odbywa-j¹ce siê w pobli¿u spotkania szefówdyplomacji Unii Europejskiej, cospowodowa³o, ¿e nasz turniej by³ jed-nym z najlepiej strze¿onych miejscw Polsce. W klasyfikacji generalnej naj-lepsza okaza³a siê dru¿yna PGNiG Zie-

lona Góra, drugie miejsce zajê³a PGNiGCentrala Warszawa, zaœ na trzecim miej-scu uplasowa³ siê zespó³ GAZ–SYSTEMWarszawa. Szczegó³owe wyniki mist-rzostw znajduj¹ siê pod linkiem:http://www.pomorskiosd.pl/onas/mistrzostwa_tenisowe

S³ynne korty Sopockiego Klubu Tenisowego ju¿ po raz drugi goœci³y ponad 90 tenisistówbior¹cych udzia³ w XXIV Mistrzostwach Polski w Tenisie o Puchar Prezesa PGNiG SA.

SPORT

Katarzyna Wróblewicz

W tym roku w turnieju w Ula-nowie (9–10 wrzeœnia) wystar-towa³o 8 dru¿yn mêskich:

PGNiG Warszawa, PGNiG Sanok, KSGTarnów, OGP GAZ–SYSTEM, ZRUG Po-górska Wola, ZG/Gazownia Sando-mierz, Gazownia Rzeszowska, ZG/Lublini 5 ¿eñskich: PGNiG Warszawa, PGNiGSanok, GAZELE KSG Tarnów, KARPATKIGazownia Tarnowska, ZG/GazowniaSandomierz.

W fina³owym meczu w kategoriimê¿czyzn zwyciê¿y³a dru¿yna KSG Tar-nów, a kobiet – PGNiG Warszawa. Fina³obserwowali m.in. Edward Totoñ, dy-

rektor KOOG, i Jerzy Sitko, wiceprezeszarz¹du KSG, którzy podczas wrêczeniapucharów i nagród specjalnych pogra-tulowali wszystkim uczestnikom i wy-razili zadowolenie ze zdecydowanego

wzrostu udzia³u dru¿yn kobiecychw zawodach. Wrêczono równie¿ indy-widualne nagrody dla zawodników,którzy mieli szczególny wp³yw na wi-dowiskowy charakter zawodów orazwspania³¹ atmosferê na boiskachw kategoriach: „Najlepiej rozgrywaj¹-cy”, „Najlepiej atakuj¹cy”, „Najlepszyzawodnik”, „Osobowoœæ sportowa”.T¹ ostatni¹ nagrodê, przyznawan¹przez redakcjê „Karpackiego Gazu”, otrzyma³a Katarzyna Kozicka z Gazo-wni Tarnowskiej. "

Miros³awa PrzywaraKOOG Gazownia Tarnowska

Tenis w stolicy polskiej prezydencji

Sandomierski turniej pi³ki siatkowej