wonen en zorg in nijkerk - langer zelfstandig...
TRANSCRIPT
1
Wonen en zorg in Nijkerk
Coördinatiegroep Scheiden Wonen en Zorg, september 2015
2
3
Inhoudsopgave 1. Inleiding ........................................................................................................................................... 5
1.1 Wat is scheiden van wonen en zorg .............................................................................................. 5
1.2 Opbouw rapportage ...................................................................................................................... 5
2. Begrippenkader Scheiden Wonen en Zorg Nijkerk ......................................................................... 7
2.1 Nieuw Zorgstelsel .......................................................................................................................... 7
Zorg in natura versus Persoonsgebonden Budget .......................................................................... 8
Wlz-indicatie .................................................................................................................................... 8
2.2 Woonvormen ................................................................................................................................ 9
2.3 Combinatie woonvormen en zorg ................................................................................................. 9
3. Trends en ontwikkelingen ............................................................................................................. 11
4. Verpleging en Verzorging .............................................................................................................. 13
4.1 Vraag Verpleging en Verzorging .................................................................................................. 13
Zorgvraag ....................................................................................................................................... 13
Vraag naar verzorgd wonen .......................................................................................................... 14
Samenvattend ............................................................................................................................... 15
4.2 Aanbod Verpleging en Verzorging ............................................................................................... 15
Verpleeghuizen (intramurale onzelfstandige woonruimte) .......................................................... 15
Verzorgd wonen Verpleging en Verzorging ................................................................................... 16
4.3 Regioanalyse Eemland Zorgkantoor Achmea .............................................................................. 16
4.4 Vraag en aanbod Verpleging en Verzorging ................................................................................ 18
5. Gehandicaptenzorg ....................................................................................................................... 20
5.1 Vraag Gehandicaptenzorg ........................................................................................................... 20
5.2 Aanbod Gehandicaptenzorg ........................................................................................................ 21
5.3 Vraag en aanbod Gehandicaptenzorg ......................................................................................... 23
6. Geestelijke Gezondheidszorg ........................................................................................................ 25
6.1 Vraag Geestelijke Gezondheidszorg ............................................................................................ 25
6.2 Aanbod Geestelijke Gezondheidszorg ......................................................................................... 25
6.3 Vraag en aanbod Geestelijke Gezondheidszorg .......................................................................... 26
7. Thuis wonen met een zorg- en of begeleidingsvraag .................................................................... 27
7.1 Woningvoorraad .......................................................................................................................... 27
Bestaande woningvoorraad .......................................................................................................... 27
4
Toewijzen woningen aan doelgroep ............................................................................................. 28
Aanpassingen woningen: Woon Bewust en WMO-loket .............................................................. 29
7.2 Conclusies wonen met zorg in reguliere woningen .................................................................... 30
7.3 Ontmoeten, begeleiding en zorg thuis ........................................................................................ 30
8. Conclusies en aandachtspunten .................................................................................................... 32
8.1 Conclusies .................................................................................................................................... 32
Aanbod en vraag woonvormen in evenwicht ............................................................................... 32
Beperkte vraag naar nieuwe vormen van verzorgd wonen .......................................................... 32
Vraag naar kleine goedkope sociale huurwoningen ..................................................................... 32
Nog onvoldoende grip op beschermd wonen ............................................................................... 32
Uitvoering WMO van groot belang voor Langer Zelfstandig Thuis Wonen .................................. 33
Complexiteit van de samenleving ................................................................................................. 33
8.2. Knelpunten ................................................................................................................................. 33
Betaalbaarheid in de zorg en wonen voor lage inkomensgroepen .............................................. 33
Flexibele schillen behoeven flexibele regels ................................................................................. 33
Rijkskortingen sociaal domein ....................................................................................................... 33
Korte zorgcontracten levert onzekerheid op voor vastgoed ontwikkelaars en beheerders ........ 34
Raakvlak uitvoering wetten WMO, ZVW en WLZ .......................................................................... 34
8.3 Aanpak Oplossingsrichtingen in Nijkerk ...................................................................................... 34
Voortzetten samenwerking en overleg ......................................................................................... 34
Vastgoed ........................................................................................................................................ 35
Flexibele inzet vastgoed ................................................................................................................ 35
Zorgconcepten ............................................................................................................................... 36
Informeren bewoners ................................................................................................................... 36
Overige oplossingsrichtingen ........................................................................................................ 36
Bijlagen ............................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Bijlage 1. Lijst met Afkortingen ......................................................................................................... 38
5
1. Inleiding
1.1 Wat is scheiden van wonen en zorg
Het scheiden van wonen en zorg bestaat uit de financiële scheiding van de zorgkosten en
verblijfskosten en uit een lange termijn ontwikkeling waarbij gestimuleerd wordt dat mensen zo lang
mogelijk thuis blijven wonen (extramuralisering). Het scheiden van zorgkosten en verblijfskosten
betekent dat intramurale zorg niet meer automatisch vergoed wordt. Dit kan leiden tot een andere
woonbehoefte van mensen met een zorgvraag.
Op dit moment bevinden we ons in een overgangsfase. Vanaf 2013 tot 2016 wordt de
indicatiestelling voor een intramuraal verblijf steeds strenger. Dat betekent dat mensen die voorheen
nog wel een indicatie gekregen zouden hebben, deze niet meer krijgen en geacht worden thuis te
blijven wonen. Voor bepaalde doelgroepen vraagt dit voorzieningen in de nabijheid voor ontmoeting,
begeleiding en verlening van zorg.
Tegelijkertijd vindt er een wijziging van het zorgstelsel plaats, waarbij verantwoordelijkheden voor
zorg en begeleiding overgedragen wordt aan andere partijen. De gemeente wordt verantwoordelijk
voor de Jeugdzorg. Het aantal doelgroepen dat onder de WMO valt wordt ook uitgebreid.
Tegelijkertijd worden er bezuinigingen doorgevoerd.
De beperking van toegang tot intramuraal verblijf houdt ook in dat het gevaar bestaat dat er
gebouwen worden gesloten en/of leeg komen te staan. Terwijl op termijn door de vergrijzing deze
gebouwen wellicht weer noodzakelijk zijn om ouderen te huisvesten en goed te kunnen te verzorgen.
Door de veranderingen in het sociaal domein, de discussie rond de kerntaken van de corporaties, de
huidige woningmarkt, demografische ontwikkelingen en met de bezuinigingen ontstaat de noodzaak
tot een gezamenlijke strategiebepaling voor diverse opgaven als gevolg van het scheiden van wonen
en zorg.
In de gemeente Nijkerk hebben zorg- en welzijnsinstellingen, corporaties en gemeente
samengewerkt om deze strategie te kunnen bepalen. Het project is mede mogelijk gemaakt door
een subsidie van de provincie Gelderland. In deze rapportage worden de gevolgen van het scheiden
van wonen en zorg voor Nijkerk gepresenteerd. Knelpunten en aandachtspunten zijn geformuleerd.
De rapportage sluit af met een overzicht van de oplossingsrichtingen die al in Nijkerk werden ingezet
of nu nieuw worden ingezet, om het Scheiden van Wonen en Zorg in goede banen te leiden.
1.2 Opbouw rapportage
In deze rapportage wordt in hoofdstuk 2 een begrippenkader gepresenteerd. In bijeenkomsten van
de partners bleek behoefte aan meer duidelijkheid over de veranderingen in het zorgstelsel, en de
verschillende woonvormen.
6
Daarna wordt in hoofdstuk 3 ingegaan op ontwikkelingen of regelgeving die van invloed is op de
manier waarop zorginstellingen, corporaties, gemeente en bewoners omgaan met het scheiden van
wonen en zorg.
Vervolgens is geraamd hoeveel mensen de komende jaren intensieve Wlz-zorg nodig hebben.
Deze geraamde woonvraag is vervolgens naast het aanbod van zorginstellingen gezet, voor de
situatie nu en 2030. Dit is uitgewerkt per zorgsector. In hoofdstuk 4 voor Verpleging en Verzorging, in
hoofdstuk 5 voor de Gehandicaptenzorg en in hoofdstuk 6 voor de Geestelijke Gezondheidszorg.
Het grootste deel van de mensen met een zorgvraag zullen in gewone woningen wonen. Zijn deze
woningen geschikt voor mensen met een zorgvraag? Onder welke voorwaarden is het voor deze
mensen goed mogelijk om thuis te blijven wonen? In hoofdstuk 7 wordt hier verder op ingegaan.
Deze rapportage eindigt op dit moment met de conclusies en aandachtspunten in hoofdstuk 8.
Afgesloten worden met de oplossingsrichtingen die in Nijkerk worden ingezet om het Scheiden van
Wonen en Zorg in goede banen te leiden.
7
2. Begrippenkader Scheiden Wonen en Zorg Nijkerk
2.1 Nieuw Zorgstelsel
Er zijn vier wetten in het nieuwe zorgstelsel. De Wet Langdurige Zorg (Wlz) is er voor mensen die
permanent de hele dag intensieve zorg of toezicht dichtbij nodig hebben (24 uur zorg en toezicht).
Bijvoorbeeld ouderen met vergevorderde dementie of mensen met een ernstige verstandelijke,
lichamelijke of zintuiglijke beperking. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de uitvoering van de
Wlz.
Verpleging, verzorging en behandeling van mensen zonder WLZ indicatie, is onderdeel van het
basispakket van de Zorgverzekering (ZVW). Voorbeelden van verpleging en verzorging thuis zijn het
toedienen van medicijnen en hulp bij het douchen door bijvoorbeeld de wijkverpleging.
Ondersteuning is een taak van de gemeente. Voorbeelden van ondersteuning thuis zijn begeleiding
en dagbesteding. Dit wordt geregeld via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO).
Begeleiding voor kinderen en jongeren onder de 18 jaar is geregeld door de Jeugdwet (JW). De
Jeugdwet omvat alle jeugdhulp. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de
Jeugdwet.
Het indiceren van een zorg- en of begeleidingsvraag wordt door verschillende instanties gedaan op
basis van WLZ, JW, WMO of Zorgverzekeringswet. Het kan zijn dat een persoon begeleiding vanuit de
gemeente in het kader van de WMO ontvangt en daarnaast wijkverpleging via de
Zorgverzekeringswet.
8
Zorg in natura versus Persoonsgebonden Budget
Indien er een zorgvraag is vastgesteld kan de persoon kiezen of hij zorg in natura wilt ontvangen of
zelf zijn zorg wil samenstellen en betalen vanuit een persoonsgebonden budget.
Bij zorg in natura wordt zorg, begeleiding, hulp of voorzieningen die nodig is geleverd via een
instelling of leverancier die een contract heeft met het zorgkantoor of gemeente. Voorbeelden zijn
een instelling voor thuiszorg, een centrum voor dagopvang of een leverancier van
revalidatiehulpmiddelen.
Bij een persoonsgebonden budget (PGB) houdt de zorgvrager meer regie. De zorgvrager koopt zelf
zorg, begeleiding, hulp en voorzieningen in, door zelf zorgverleners, begeleiders of leveranciers uit te
kiezen.1
Wlz-indicatie
Met een Wlz-indicatie (indicatie met verblijf) heeft men recht op passende zorg met verblijf in een
instelling. De eisen voor het verkrijgen van een Wlz-indicatie zijn de afgelopen jaren strenger
geworden. Met een Wlz-indicatie heeft men recht op verblijf in een instelling. Thuis blijven wonen
mag ook, maar de levering van de zorg thuis moet doelmatig en verantwoord zijn. Ook bij een Wlz
indicatie is de keuze voor `zorg in natura’ of een persoonsgebonden budget mogelijk. Bij zorg in
natura wordt de zorg rechtstreeks door een zorginstelling geboden. De meeste zorg zal geboden
worden aan mensen die daadwerkelijk in een instelling wonen. Het is ook mogelijk om via het
Volledig Pakket Thuis de zorg van de instelling in het eigen huis te ontvangen. Een bijzondere vorm is
het Modulair Pakket Thuis. Het is een onderdeel van zorg in natura, maar kenmerkt zich door het
afnemen van modules zorg. De persoon woont thuis en kan bij meerdere zorginstellingen modules
afnemen, en dit ook nog combineren met een PGB.
Zorg in een instelling Verblijf in een zorginstelling. Zorg en verblijf wordt door instelling
verzorgd.
Volledig Pakket Thuis (VPT) De zorginstelling levert de volledige zorg thuis. Hierbij horen ook
maaltijden, huishoudelijke hulp en uitstapjes. De bewoner is zelf
verantwoordelijk voor zijn huisvesting en verblijfskosten.
Modulair Pakket Thuis (MPT) Het Modulair Pakket Thuis wordt ook door de zorginstelling thuis
geleverd. Maar bij een modulair pakket kan een zorgvrager kiezen
om zorg bij verschillende zorginstellingen af te nemen.
Huishoudelijke hulp en maaltijden zijn geen onderdeel van een
modulair pakket. Een modulair pakket is te combineren met een PGB.
Persoons Gebonden Budget (PGB) Met een PGB kunnen mensen zelf hun keuze maken van in
het afnemen van zorg bij verschillende zorgaanbieders. De
huisvesting regelen en betalen zij zelf.
1 Per 1-1-2015 betaalt de houder van een Persoonsgebonden Budget niet meer rechtstreeks zijn
zorgleveranciers maar wordt dit door de Sociale Verzekeringsbank gedaan.
9
2.2 Woonvormen
In Nijkerk onderscheiden we twee vormen van wonen: onzelfstandig en zelfstandig. Dit sluit aan op
de regelgeving in de ruimtelijke ordening en volkshuisvesting. Onzelfstandig wonen is
kamerbewoning, vaak gecombineerd met een gemeenschappelijke verblijfsruimte. Meestal hebben
de kamers wel een eigen badruimte, maar wordt met andere mensen een gezamenlijke woonruimte
en keuken gedeeld.
Vormen van onzelfstandig wonen:
Verpleeghuis Zorginstelling gericht op verzorging en verpleging.
Beschermd wonen Onzelfstandig wonen in een ggz-instelling.
Intramurale GZ-voorziening Onzelfstandig wonen in een woonvorm door mensen met een
verstandelijke of lichamelijke beperking.
Vormen van zelfstandig wonen:
Zelfstandig geclusterd Zelfstandige woningen geclusterd op één locatie in nabijheid van een
zorg/ontmoetingscentrum, waar ruimten zijn voor bijvoorbeeld
dagbesteding, begeleiding, maaltijdservice etc.
Regulier wonen Alle andere woningtypen waaronder: seniorenwoningen, aangepaste
woningen, mantelzorgwoningen etc.
2.3 Combinatie woonvormen en zorg
Eén van de uitgangspunten in het nieuwe zorgstelsel is dat mensen zo lang mogelijk in hun
vertrouwde omgeving moeten kunnen blijven wonen en daar de zorg ontvangen. Hiertoe wordt in de
Wlz onderscheid gemaakt in zorgkosten en verblijfskosten.
Bij het intramuraal wonen is er geen scheiding van wonen en zorg, alle kosten voor zorg en verblijf
worden via de Wlz verrekend. Bij de andere woonvormen is er wel sprake van scheiden van wonen
en zorg. Via de Wlz wordt de zorg geregeld, mensen betalen zelf hun verblijfskosten voor de huur- of
koopwoning. Dit leidt tot onderstaand schema, waarin per woonvorm is aangegeven welke zorg men
kan ontvangen en of er sprake is van scheiden van wonen en zorg.
onzelfstandig zelfstandig
Zelfstandig geclusterd Regulier wonen
Geen scheiden wonen en zorg
WLZ intramuraal (vb PG afdelingen)
WLZ intramuraal WLZ intramuraal (Woningen in de wijk van JP van den Bent)
Scheiden wonen en WLZ VPT/MPT PGB WLZ VPT/MPT WLZ VPT/MPT PGB
10
zorg, huren via zorginstelling
(de Voorde) `s Heeren Loo (vb Sustvarius)
Scheiden wonen en zorg, zelf huren of kopen
WLZ VPT/MPT/PGB WMO & ZVW JW & ZVW
WLZ VPT/MPT/PGB WMO & ZVW JW & ZVW
Alle combinaties van woonvorm en zorgconcept kunnen voorkomen. Het uitgangspunt is je woont
ergens, en daar kies je een zorgconcept bij. Sommige combinaties komen minder vaak voor, met
name de combinatie in de rechterbovenhoek en linksonder in het schema.
Verzorgd wonen
De trend om langer zelfstandig te wonen, ook als er een zorgvraag is, leidt tot de behoefte aan de
woonvorm `verzorgd wonen’. Uitgangspunt bij verzorgd wonen is dat het om zelfstandige
geclusterde woningen gaat, waarbij de bewoner apart voor de verblijfskosten voor de woning
betaalt, hetzij in de huur of koop. Het gaat om de blauw gearceerde combinaties van wonen en
zorgconcept. Bij huurwoningen hoeft dit niet te betekenen dat de bewoner rechtstreeks van de
eigenaar huurt. Een zorginstelling kan de huurder zijn die de woning doorverhuurt aan de bewoner.
Verzorgd wonen kan heel divers ingevuld worden. De Woonzorgcomplexen in Nijkerk en Hoevelaken
behoren ertoe. Maar ook woningen voor gehandicapte jongeren die zelfstandig wonen, maar die wel
gebruik maken van een steunpunt in de buurt.
Het is ook mogelijk om in een verzorgd woonconcept te gaan wonen, als er nog geen zorgvraag is. Dit
gaat dan met name om ouderen die anticiperen op de toekomst, mocht er een zorgvraag ontstaan.
Het wonen met mensen in dezelfde levensfase, veiligheid in de woonomgeving en voorzieningen in
de buurt kan voor ouderen een reden zijn om bijvoorbeeld in een woonzorgcomplex te gaan wonen,
ook al is er op dit moment nog geen zorgvraag.
11
3. Trends en ontwikkelingen
Woonbehoefte
- Ervaring van zorgpartijen, corporaties en gemeente is dat bewoners zelf zo lang mogelijk
thuis willen blijven wonen. Thuis wonen betekent ook zelf regie houden. De stap naar
verzorgd wonen is groot. Mensen denken bijvoorbeeld dat de woonzorgcomplexen voor
oude mensen zijn, en dat zijn zij nog niet. De stap naar een verpleeghuis, wordt alleen gezet
als het niet anders kan. Het thuis wonen is alleen mogelijk als er mantelzorg geboden kan
worden. Hier raken de Wet langdurige zorg en WMO (mantelzorg) bij elkaar.
- De vraag naar onzelfstandige woonruimte in de zorg neemt af. Zorg in een
tweepersoonskamer wordt niet meer gefinancierd. Ook bij een persoonskamers neemt de
behoefte aan eigen badruimte en een keukenvoorziening toe. Bij nieuwe
woonzorgcomplexen worden ook wel `normale’ woningen gebouwd waar wel volledige zorg
geleverd kan worden.
- Er is een trend zichtbaar dat bewoners met het oog op het langer thuis wonen, zelf het heft
in handen neemt en op zoek gaat naar geschikte woonruimte waar ze comfortabel oud
kunnen worden, met goede mogelijkheden voor het inkopen van zorg, mocht dat nodig zijn.
Kosten/Financiën
- Zorgkantoren proberen zorginstellingen te prikkelen om meer Volledig Pakketten Thuis aan
te bieden in plaats van een intramurale plek in een verpleeghuis. Het Volledig Pakket Thuis
kost het Zorgkantoor minder, omdat de verblijfskosten door de mensen zelf wordt
opgebracht.
- De zorginstellingen verwachten dat op de lange termijn ook het scheiden van wonen
doorgezet wordt in de intramurale zorg in verpleeghuizen. Dan worden ook hier apart
zorgkosten en huisvestingskosten doorgevoerd aan de cliënt.
- Bewoners betalen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor het ontvangen van WLZ-
zorg. Als je kiest voor een VPT of het MPT ontvang je een korting op de eigen bijdrage,
aangezien je zelf de verblijfskosten van je woning betaalt. Voor mensen met een hoger
inkomen is het financieel voordeliger om thuis te wonen met een VPT, MPT of PGB.
- Daarnaast kan het voor mensen voordeliger zijn om zo lang mogelijk gebruik te maken van
begeleiding via de WMO en zorg via de Zorgverzekeringswet, in plaats van het regime van de
WLZ.
Zorgconcepten
- Nu kunnen volledige Pakketten Thuis alleen aangeboden worden in reguliere woningen of
verzorgd wonen concepten, in nabijheid van een verpleeghuis of steunpunt van waaruit 24
uurs zorg geleverd kan worden. Door technologische ontwikkelingen (waaronder Domotica)
wordt het in de toekomst mogelijk om op afstand toezicht en wellicht zorg te leveren.
Voorbeelden zijn GPS-zenderd bij dementerende ouderen op het moment dat ze op pad
gaan, contact met (mantel)zorgers via beeldtelefoon, skype, ipad etc. registratie dagelijks
patroon via camera’s en maaltijdvoorzieningen.
12
Ontwikkelingen zorgstelsel
- Beschermd wonen is ondergebracht bij de Centrumgemeenten. Voor Nijkerk is dat
Amersfoort. Beschermd wonen is nu onderdeel van de WMO. Het is de vraag of de
verantwoordelijkheid bij de Centrumgemeenten blijft of de verantwoordelijkheid bij alle
gemeenten komt te liggen. Daarnaast speelt de vraag of een deel van Beschermd Wonen
overgaat naar de Wlz.
- Er is nog een schemergebied bij de jeugd, daar waar het om indicatiestelling voor verblijf
gaat. Betreft dit kortdurend verblijf via de Jeugdwet of permanent verblijf via de Wlz.
Ontwikkelingen corporaties
- De regels voor corporaties zijn veranderd. Het rijk heeft een verhuurdersheffing ingesteld,
waardoor corporaties minder investeringsruimte hebben voor nieuwe projecten.
- De regelgeving met betrekking tot de activiteiten van corporaties zijn ook strenger geworden
als uitvloeisel van Europese regelgeving. Het bouwen en verhuren van sociale huurwoningen
behoort tot DAEB activiteiten (Diensten van Algemeen Economisch Belang). Het ontwikkelen
van niet-DAEB vastgoed, zoals het bouwen van commerciële ruimten in een plint onder
sociale huur appartementen, zorgvastgoed, of bouwen van huurwoningen voor de
middeninkomens, mag niet altijd meer, en er zijn eisen aan verbonden. Onder andere is van
belang of er andere commerciële partijen zijn die dergelijke projecten zouden willen
realiseren.
- Passend toewijzen: Corporaties moeten bij de verhuur van sociale huurwoningen meer dan
vroeger rekening gaan houden met de inkomenssituatie van de nieuwe huurder(s).
Huishoudens met een inkomen van € 34.911,- komen in principe niet meer in aanmerking
voor een sociale huurwoning (huur tot € 710, prijspeil 2015). Daarbij geldt dat mensen die in
aanmerking komen voor huurtoeslag alleen in aanmerking komen voor een sociale
huurwoning met een huur onder de aftoppingsgrens (huur ca € 600,-).
De inkomensregels gelden ook voor woningen van een corporatie die via een zorgpartij
verhuurd worden. Voor huishoudens waarbij één van de leden een zorgindicatie heeft geldt
geen inkomenstoets.
13
4. Verpleging en Verzorging
4.1 Vraag Verpleging en Verzorging De sector Verpleging en Verzorging (V&V) omvat mensen die tijdelijk of permanent vanwege een
ziekte, ongeval of na een ziekenhuisopname verpleging en verzorging nodig hebben. In de V&V-
sector vormen oudere mensen met dementie de grootste groep. Door wijzigingen in de
indicatiestelling krijgen mensen minder snel een Wlz-indicatie. Dit heeft geleid tot minder vraag naar
verpleeghuisplaatsen. Door de vergrijzing zal het aantal mensen met een Wlz indicatie weer stijgen.
Ook het aantal mensen dat nu als gevolg van een andere indicatiestelling geen indicatie voor verblijf
meer krijgt, maar vroeger in een verzorgingshuis ging wonen, neemt toe. In deze paragraaf wordt
geprobeerd inzicht te geven in de vraag naar het aantal verpleeghuisplaatsen en verzorgd wonen
concepten in relatie tot de bevolkingsontwikkeling tot 2030 in Nijkerk.
Zorgvraag
Per 1 januari 2015 zijn bij het Zorgkantoor 283 mensen bekend met een Wlz-indicatie voor
Verpleging en Verzorging. In de huidige situatie woont 89% van deze mensen in een verpleeghuis, 8%
ontvangt extramurale zorg (VPT/MPT), en 3% woont thuis met een PGB. Een deel van de mensen die
thuis woont, zal staan op een wachtlijst voor een verpleeghuis. Van de 251 mensen die in een
verpleeghuis woont, wonen 200 mensen in een verpleeghuis in Nijkerk. Dit zijn St Josef, De Pol en
Arkemheen. 51 mensen wonen in een verpleeghuis buiten Nijkerk. De zorginstellingen met de
meeste Nijkerkers zijn Norschoten in Barneveld (10), Birkhoven (6) en de Lichtenberg (5) in
Amersfoort en de Lisidunahof in Leusden (9).
11% van de mensen met een Wlz indicatie woont thuis. Hiervan ontvangt 8% zorg via een VPT of
MPT en 3% koopt zorg in met een PGB. Op dit moment zijn er in Nijkerk bijna geen mensen die een
Volledig Pakket Thuis afnemen via de verpleeghuizen. St Joseph biedt het VPT wel aan. Amaris is het
nog aan het ontwikkelen.
In de Impactscan is op basis van bevolkingsgegevens en zorggebruik een raming gemaakt van het
aantal mensen in Nijkerk met een verblijfsindicatie voor de periode tot 2030. De indicatiestelling
voor een Wlz-indicatie wordt per 1-1-2016 voor nieuwe cliënten nog iets strenger. Daarom wordt in
de Impactscan nog uitgegaan van een daling van het aantal mensen met een WLZ indicatie in 2016.
Daarna zullen als gevolg van de vergrijzing het aantal mensen met een Wlz-indicatie weer toenemen,
tot een aantal van 305 mensen. Dat is hoger dan het aantal mensen dat nu een Wlz-indicatie heeft.
Voor 2030 gaan we uit dat het aantal mensen dat in een verpleeghuis woont sterkt afneemt en
mensen vaker zullen kiezen voor een Volledig Pakket Thuis, een Modulair Pakket Thuis of zelf zorg
inkopen via een PGB. In tabel 1 is weergegeven tot welke zorgvraag dit in 2030 zou kunnen leiden.
14
Tabel 1. Aantal mensen met een indicatie voor verblijf in de VenV sector en hun woonsituatie
Wlz-indicatie
Intramuraal (verpleeghuis) Zelfstandig wonen
Totaal In Nijkerk Buiten Nijkerk
VPT/MPT PGB
2015 Zorgkantoor
283 251 (89%) 200 51 23 (8%) 9 (3%)
2030 Impactscan
305 122 (40%) 122 (40%) 61 (20%)
Vraag naar verzorgd wonen
Van de mensen met een Wlz-indicatie die niet in een verpleeghuis wonen, ofwel een PGB of een
VPT/MPT gebruiken, zal een deel in een reguliere woning wonen en een deel in een verzorgde
woonvorm. Voor de raming van de behoefte aan verzorgd wonen gaat de coördinatiegroep er vanuit
dat 50% in een verzorgd wonen concept woont en 50% in een reguliere woning.
Daarnaast zijn er mensen die vanwege de strengere indicatiestelling voor de Wlz geen recht op
verblijf krijgen, maar wel behoefte hebben aan een verzorgde woonomgeving. Dit zijn mensen die
gebruik maken van de voorzieningen van de WMO en de Zorgverzekeringswet. In de Impactscan is de
omvang van deze groep geraamd, en deze is op de volgende uitgangspunten gebaseerd:
- Scheiden van wonen en zorg is niet van toepassing op ZZP6;
- De extramuralisering is alleen van toepassing op nieuwe cliënten;
- ZZP4 gaat in 2016 voor 25% extramuraliseren;
- Mensen met ZZP1 en ZZP2 wonen in een reguliere woning met ondersteuning van
mantelzorg en professionele thuiszorg;
- Van de mensen met een ZZP3 indicatie woont 50% in een reguliere woning en 50% wil in
een verzorgd woonconcept wonen;
- Van de mensen met ZZP 4 indicatie wil 100% wil in een verzorgd woonconcept wonen.
In tabel 2. Is de vraag naar verzorgd wonen opgenomen voortkomend uit de hierboven genoemde
doelgroepen.
Tabel 2. Vraag naar verzorgd wonen V&V
Mensen met een verblijfsindicatie Wlz
Mensen zonder verblijfsindicatie Wlz, maar met
WMO/ZVW indicatie*)
Totaal
2015 16 10 26
2030 92 81 173 *) onder de oude regelgeving mensen met een ZZP 3 of 4 indicatie
15
Samenvattend
Door de vergrijzing zal het aantal mensen met een verblijfsindicatie toenemen. De trend is om ook
met een verblijfsindicatie de zorg zo lang mogelijk thuis te ontvangen. In welke mate dit op zal
treden hangt af van geboden zorgconcepten, beschikbare woonvormen, persoonlijke situatie en
financiële speelruimte. De vraag naar verpleeghuisplaatsen hangt direct samen met de vraag naar
verzorgde woonvormen (communicerende vaten).
4.2 Aanbod Verpleging en Verzorging
Verpleeghuizen (intramurale onzelfstandige woonruimte)
Er zijn 3 verpleeg- en of verzorgingshuizen in de gemeente Nijkerk. Allemaal zijn ze gesitueerd in de
stad Nijkerk. Op twee locaties (De Pol en Arkemheen) heeft sloop en nieuwbouw plaatsgevonden. De
nieuwbouw is in 2015 geopend waardoor in Nijkerk mooie nieuwe woonvormen zijn ontstaan. Bij de
derde locatie St Josef, wordt grootschalige renovatie of sloop-nieuwbouw overwogen. De term
verpleeghuis of verzorgingshuis wordt door de aanbieders niet meer gebruikt. Woonzorgcentra is de
nieuwe naam waarbij de nadruk ligt op het wonen en waar zorg wordt aangeboden. In deze
rapportage wordt nog wel de term verpleeghuis gebruikt, daar waar het gaat om intramurale
capaciteit (geen scheiden van wonen en zorg).
De Pol (Beweging 3.0/Beweging 3.0) omvat 60 eenpersoonskamers (woongroepen voor
dementerenden) en 60 tweepersoonskamers. Deze 2-persoonskamers (Paviljoen) worden vanaf 2016
niet meer gefinancierd en er zijn plannen om deze om te zetten naar 36 of 48 eenpersoonskamers.
Daarnaast omvat De Pol 34 revalidatiebedden voor kortdurende opname.
Arkemheen (Amaris/WSN) omvat 16 onzelfstandige intramurale plaatsen voor mensen met
psychogeriatrische problematiek, 3 plaatsen voor kortdurende opname (1- persoonsstudio’s) en 40
volledige woningen waar Amaris nu intramurale zorg verleend. Op termijn kunnen deze woningen
ook bewoond worden door mensen die geen intramurale zorg krijgen, maar gekozen hebben voor
een Volledig Pakket Thuis, een modulair pakket, of een PGB. Amaris int dan de huur.
St Jozef (Beweging 3.0/WSN) omvat 82 onzelfstandige plaatsen. Recent is in het gebouw ruimte
voor een woongroep voor dementerende ouderen ingericht. Het gebouw is verouderd. Opties zijn
onder andere grootschalige renovatie of sloop-nieuwbouw. Indien voor renovatie gekozen wordt,
kunnen er circa 30 zelfstandige woningen gerealiseerd worden, waar 24-uurs zorg geleverd kan
worden.
Wachtlijsten verpleeghuis
De wachtlijsten bij de verpleeghuizen zijn beperkt. St Josef heeft per 1-1-2015 13 personen op de
wachtlijst staan, waarvan 10 voor het verzorgingshuis en 3 dementerende ouderen voor de PG-
woongroep. Arkemheen is tijdens de verbouwing gestopt met het bijhouden van een wachtlijst. Nu
16
de verbouwing bijna klaar is wordt weer een wachtlijst aangelegd. Bij De Pol staan 5 personen op de
wachtlijst, waarvan 3 met somatische klachten en 2 dementerende ouderen voor de PG-groep.
Verzorgd wonen Verpleging en Verzorging
Tot verzorgd wonen in de V&V sector worden de 5 woonzorgcentra gerekend. Dit zijn gewone
huurappartementen in een appartementencomplex, maar wel in de directe nabijheid van een
verpleeghuis of een ander centrum met voorzieningen op het gebied van zorg, dagbesteding,
begeleiding, maaltijden etc. Er zijn vier woonzorgcentra in Nijkerk en 1 in Hoevelaken.
De doelgroep voor de appartementen is als volgt. 50% van de vrijkomende appartementen worden
verhuurd aan senioren boven de 55 jaar. De andere 50% van de appartementen wordt verhuurd aan
huishoudens waarvan één van de gezinsleden een zorgindicatie heeft. In de centra Oranjelaan en
Zilverstaete zijn vrije sector huurwoningen aanwezig. De overige appartementen zijn sociale
huurappartementen.
De woonzorgcentra worden nu bewoond door mensen met een zorgvraag en door mensen die nu
nog geen zorg nodig hebben, maar hier alvast wel op voorbereid willen zijn. De zorgvraag kan divers
zijn. In Zilverstaete heeft Interaktcontour een aantal woningen gehuurd en deze zijn bestemd voor
mensen met hersenletsel (GZ-sector).
Nieuwe ontwikkelingen
Amaris wil samen met de WSN een nieuwe woonlocatie ontwikkelen in Paasbos waar wonen met
zorg aangeboden zal kunnen worden. Of dit middels een intramuraal pakket of via VPT /MPT of PGB
wordt aangeboden is nog niet bekend.
In Hoevelaken was een intramurale voorziening voor ouderen planologisch voorbereid bij het
Woonzorgcentrum Stoutenborgh. Dit plan is niet doorgegaan. Nog steeds zou een intramurale
voorziening voor ouderen goed passen gezien de lancune in het intramurale aanbod voor ouderen in
Hoevelaken. Combinaties zijn mogelijk met het Woonzorgcentrum Stoutenborgh en de
dagbestedingslocatie van Amaris.
4.3 Regioanalyse Eemland Zorgkantoor Achmea
Het regiokantoor maakt in de regioanalyse onderscheid in kwaliteit, doelmatigheid en
toegankelijkheid.
Kwaliteit
De kwaliteit van de instellingen is op orde in de regio, wel is opvallend dat er in vergelijking met
andere regio’s veel verplaatsingen naar ziekenhuizen vanuit intramurale setting plaatsvinden.
17
Doelmatigheid
De gemiddelde leeftijd waarop iemand een psycho-geriatrische intramurale indicatie krijgt ligt in de
regio op 82 jaar. In de kern Nijkerk ligt deze leeftijd ook op 82 jaar. In Hoevelaken is de gemiddelde
leeftijd 80 jaar. Daarmee heeft Hoevelaken de laagste gemiddelde leeftijd waarop iemand een
psychogeriatrische intramurale indicatie krijgt binnen de regio. In Woudenberg ligt de gemiddelde
leeftijd het hoogst, op 88 jaar.
De gemiddelde leeftijd waarop iemand een somatische intramurale indicatie krijgt is gemiddeld 79-
80 jaar in de regio Eemland. In de kern Nijkerk is de gemiddelde leeftijd 81 en in Hoevelaken 75. Ook
hier is de gemiddelde leeftijd waarop iemand een somatische intramurale indicatie krijgt in
Hoevelaken het laagst ten opzichte van andere kernen in de regio. De gemiddelde leeftijd in
Woudenberg ligt hier eveneens het hoogste op 85 jaar.
Ook de hoogte van de indicatie die men krijgt bij het voor het eerst krijgen van een indicatie verschilt
per kern. In de kern Nijkerk ligt de hoogte van de eerste indicatie meestal wat lager. (ZZP4 of ZZP5).
In Hoevelaken valt op dat een groter deel van de mensen die een indicatie krijgt ook meteen een
zwaardere indicatie krijgt (ZZP7 en ZZP8).
De situatie in Hoevelaken is opvallend en de relatie tussen leeftijd waarop men een eerste indicatie
krijgt en de zwaarte van de indicatie is precies anders dan verwacht. Men krijgt er in verhouding op
jonge leeftijd een indicatie, en dan vaker meteen een zwaardere indicatie. In het overleg met
zorgaanbieders en gemeenten over deze regiopresentatie werd een verband geopperd tussen het
aanbod aan intramurale voorzieningen in een kern en het verkrijgen van indicaties. In Woudenberg is
weinig aanbod en de leeftijd waarop men een indicatie krijgt is hoog. Hetzelfde zou moeten gelden
voor Hoevelaken, maar dit komt niet tot uiting in de cijfers. In Soesterberg is een hele mooie
intramurale voorziening en de leeftijd waarop men een indicatie ligt is laag. Men wil er graag wonen.
Toegankelijkheid
De zorgvraag binnen de doelgroep 65+ is in de regio Eemland lager dan in andere zorgregio’s. 42
mensen op 1.000 65+-ers hebben een intramurale indicatie. In andere regio’s ligt dat op 46 mensen.
Eemland heeft dus vitale ouderen (65+). Het kan ook zijn dat Eemland in verhouding veel mensen
heeft in de leeftijdscategorie 65-75 en minder in de groep 75+.
In de kern Nijkerk hebben 38 mensen boven de 65+ een intramurale indicatie en in Hoevelaken 14.
Dat laatste cijfer is erg laag, en bijna het laagste in de regio.
In de regio is een lichte overcapaciteit aan intramuraal aanbod zichtbaar, en een scheve verdeling
van aanbod en vraag per kern. In de huidige situatie (2013/2014) constateert het zorgkantoor een
overcapaciteit in Nijkerk en te weinig aanbod in Hoevelaken.
Het Zorgkantoor gaat op basis van de Regioanalyse nog verder onderzoeken, waarom het
zorggebruik per kern verschilt.
18
4.4 Vraag en aanbod Verpleging en Verzorging
Er is een raming gemaakt van het aantal mensen met een intramurale indicatie. Het is niet goed in te
schatten hoeveel mensen gaan kiezen om thuis te blijven te wonen en zorg via een VPT, een MPT of
PGB in kopen. Daarnaast kan ook niet met zekerheid gezegd worden hoeveel mensen graag in een
verzorgd wonen concept zouden willen wonen. De geboden zorg en het aanbod aan woonvormen zal
de keuze beïnvloeden. In deze rapportage gaan we ervan uit de trend om langer thuis te blijven
wonen, zich ook doorzet bij mensen met een intramurale indicatie (paragraaf 4.1).
Het aanbod aan verpleeghuisplaatsen neemt in de toekomst af, het aantal woningen in verzorgd
wonen concepten neemt toe. Op basis van de aannames zou het aanbod aan verpleeghuisplaatsen
voldoende moeten zijn, al is wel uitbreiding van het aanbod met een PG-woonvorm in Hoevelaken
goed denkbaar. De woningen van Arkemheen, maar naar verwachting ook de woningen in St. Josef
zijn ook geheel intramuraal in te zetten en vormen hiermee een flexibele schil. Behoud van de te
renoveren woningen in St Josef als intramurale capaciteit of als woningen waar 24 uurs-zorg geleverd
kan via een VPT/MPT of PGB is van belang. Daarnaast kan in de woonzorgcomplexen en reguliere
woningen in nabijheid van de verpleeghuizen het Volledig Pakket Thuis aangeboden worden.
Het huidige aanbod verzorgd wonen is kwantitatief voldoende. Ook in 2030 zijn er meer woningen in
verzorgd wonen concepten beschikbaar dan mensen met een zorgvraag die in een verzorgd wonen
concept willen wonen. Echter het aanbod aan verzorgd wonen concepten moet veel groter zijn dan
het aantal mensen met een zorgvraag, aangezien het beleid voor Woonzorgcentra is ook ouderen te
huisvesten die nu nog geen zorgvraag hebben, maar die het wel fijn vinden om met het oog op de
toekomst al wel naar een Woonzorgcentrum te verhuizen.
Tabel 3. Aanbod verpleeghuiscapaciteit en verzorgd wonen concepten in 2015 en 2030.
2015 2030
Verpleeghuis Verzorgd wonen Verpleeghuis Verzorgd wonen
De Pol 120 96
Wzc Zilverstaete 38 38
Arkemheen 57 16 40
Wzc Beatrixflat 32 32
Wzc Oranjelaan 75 75
St. Josef 82 30
Wzc Veenepoort 35 35
Wzc De
Stoutenborgh
(Hoevelaken)
48 48
Totaal aanbod 259 228 112 298
Totaal vraag 182 33 122 173
19
In onderstaande grafiek is de verschuiving zichtbaar die op zal treden in de woonvorm van mensen
met een WLZ indicatie, als ervan uitgegaan wordt dat in 2030 er 112 verpleeghuisplaatsen
beschikbaar zijn. Waar in 2013 80% in een verpleeghuis woont, zal dat in 2030 afgenomen zijn tot
37%. De rest woont in een verzorgd wonen concept of in een reguliere woning.
Grafiek 1. Mogelijke verschuiving in woonvorm en zorgpakket van mensen met een Wlz-indicatie.
0
50
100
150
200
250
300
350
2015 2020 2025 2030
regulier wonen metVolledig Pakket Thuis
regulier wonen metPGB
verzorgd wonen metVolledig Pakket Thuis
verzorgd wonen metPGB
verpleeghuis
20
5. Gehandicaptenzorg
5.1 Vraag Gehandicaptenzorg
De GZ sector omvat mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. In de GZ sector
vormen mensen met een verstandelijke handicap de grootste groep.
Per 1 januari 2015 zijn bij het Zorgkantoor 174 mensen (van 18 jaar en ouder) bekend met een Wlz-
indicatie voor Gehandicaptenzorg. In de huidige situatie woont 62 % van deze mensen in een
intramurale GZ instelling, 19 % van de mensen ontvangt extramurale zorg (VPT/MPT), en 19% woont
thuis met een PGB. Van de mensen die in een intramurale GZ-instelling woont, woont circa 80% in
Nijkerk. De meeste mensen wonen bij ’s Heeren Loo (61) en bij Philadelphia (23). Buiten Nijkerk
verzorgt de Stichting Woonvormen Lichamelijke Gehandicapten wonen met zorg voor een specifieke
doelgroep. Hier maken 8 mensen vanuit Nijkerk gebruik van.
In de Impactscan is op basis van bevolkingsgegevens en zorggebruik een raming gemaakt van het
aantal mensen in Nijkerk met een verblijfsindicatie voor de periode tot 2030. De Impactscan gaat
voor 2015 uit van 201 mensen met een verblijfsindicatie, waarvan 35 kinderen tot en met 17 jaar. Als
gevolg van de extramuralisering zal het aantal mensen met een Wlz-indicatie GZ nog verder
teruglopen. Deze afname zet zich door naar 2020 met 171 mensen met een Wlz-indicatie. Naar 2030
neemt de vraag weer toe en komt uit op 191 plaatsen.
Binnen de gehandicaptenzorg zijn er tussen de 10-15 plaatsen nodig voor mensen met een
lichamelijke beperking. Het overgrote deel betreft plaatsen voor mensen met een verstandelijke
beperking. Het aantal mensen dat nu niet meer in aanmerking komt voor een intramurale plaats
neemt toe van 15 in 2015 tot 50 in 2030.
Tabel 4. Aantal mensen met een indicatie voor verblijf in de GZ- sector en hun woonsituatie.
WLZ-Indicatie
Intramurale GZ-voorziening Zelfstandig wonen
Totaal In Nijkerk Buiten Nijkerk
VPT/MPT PGB
2015 Zorgkantoor
174 (18 jaar en
ouder)
107 (62%) 86 21 34 (19 %) 33 (19%)
2015 Impactscan
201 (0 jaar en
ouder)
2030 Impactscan
191 76 (40%) 58 (30 %) 57 (30 %)
21
5.2 Aanbod Gehandicaptenzorg Per zorginstelling wordt een beschrijving gegeven van het woonaanbod
J.P. van den Bentstichting
De J.P. van den Bentstichting heeft een intramurale locatie met onzelfstandige wooneenheden in
Hoevelaken met acht cliënten en daarnaast 3 reguliere woningen in Nijkerk. Circa de helft komt uit
Nijkerk. De locatie in Hoevelaken bestaat uit een aantal gewone eengezinswoningen waarin
meerdere cliënten wonen. De locatie wordt gehuurd van De Alliantie. De cliënten zijn allen ouder
dan 18 jaar, en hebben allemaal een Wlz-indicatie. De J.P. van den Bentstichting wil de locatie in
Hoevelaken afstoten, omdat de onzelfstandige wooneenheden niet aansluiten op de gewenste
woonvraag van de cliënten. De stichting zoekt een nieuwe locatie met een cluster van
appartementen. Vanwege de grote wachtlijst, waar ook cliënten uit de regio Apeldoorn op staan, wil
de stichting het aantal locaties en woningen in de gemeente Nijkerk uitbreiden.
Op dit moment levert de J.P. van den Bentstichting nog geen VPT/MPT. Deze wijze van zorgverlenen
en financiering is bij de J.P. van den Bentstichting nog iets minder bekend. De verwachting is dat hier
in de toekomst wel meer gebruik van gemaakt zal worden. De J.P. van den Bent oriënteert zich ook
op ondersteuning van jongeren onder de 18 jaar.
’s Heeren Loo
’s Heeren Loo heeft in Nijkerk 12 intramurale locaties voor LVG en VG cliënten. De meeste locaties
bestaan uit onzelfstandige wooneenheden, er is 1 locatie met zelfstandige woningen en 3 locaties
waarin zelfstandige woningen en onzelfstandige wooneenheden geclusterd zijn. In totaal gaat het om
112 wooneenheden en woningen. Daarnaast levert ‘s Heeren Loo zorg aan cliënten die in reguliere
woningen wonen (minimaal 1). De volwassen cliënten hebben bijna allemaal een Wlz-indicatie.
Een aantal van de intramurale locaties betreft jongerengroepen onder de 18 jaar. In totaal gaat het
om 48 jeugdzorgplaatsen. Het grootste deel van deze jongeren heeft geen Wlz-indicatie, zorg en
begeleiding wordt gefinancierd vanuit de Jeugdwet. ‘s Heeren Loo vangt ook veel jongeren op vanuit
omliggende gemeenten. Vanuit het trainingscentrum aan de Gaffel in Nijkerk stromen de jongeren
door naar zelfstandige woningen, vaak wel in een vorm van verzorgd wonen, waardoor zorg en
begeleiding van uit een steunpunt van ‘s Heeren Loo wordt gegeven. Een voorbeeld hiervan is de Van
Oldenbarneveltflat. ‘s Heeren Loo heeft hier een ontmoetingsruimte. Er staan 5
appartementengebouwen met reguliere woningen. Een aantal huurt ‘s Heeren Loo hier voor haar
cliënten die daar zelfstandig wonen met zorg en begeleiding van uit de ontmoetingsruimte.
Jongeren: De nieuwe insteek is om jongeren (in het kader van jeugdzorg) niet langer in
jongerengroepen te plaatsen, maar te werken met gezinnen die jongeren opnemen, waardoor ze
onderdeel worden van het gezinsleven. Daarbij komt dat in de locaties in Nijkerk veel regionale
cliënten opgenomen zijn. Nu conform de Jeugdwet de gemeenten verantwoordelijk zijn voor deze
jongeren wordt verwacht dat de vraag naar jeugdzorgplekken in Nijkerk afneemt. ‘S Heeren Loo wil
in eerste instantie terug van 48 plaatsen naar 12. Met name de locaties van Arkemeijde zullen
worden afgestoten. Aan de 12 jeugdzorgplekken die binnen Nijkerk overblijven worden 12 nieuwe
plaatsen toegevoegd.
22
Volwassenen: Plan om locatie Van Oldenbarnevelt uit te breiden met 3 woningen. Momenteel
worden 21 appartementen in het Baken (centrum Nijkerk) ontwikkeld als zelfstandige woonlocatie
voor VG- en LVG-cliënten. Er wordt ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen om cliënten zelfstandiger
te laten functioneren. Momenteel loopt een pilot waarbij cliënten middels een applicatie van
Huuskes maaltijdcomponenten kunnen bestellen en geholpen worden middels een digitale
kookassistent.
Effect scheiden wonen en zorg: De meeste volwassen cliënten van ‘s Heeren Loo hebben een hoge
ZZP. Hierdoor speelt niet de vraag of de cliënten er wel kunnen blijven wonen, als ze zijn aangewezen
op WMO en ZVW. Bij de jongeren onder 18 jaar verandert er veel.
InteraktContour
InteraktContour heeft één intramurale locatie in Nijkerk met 8 plaatsen. Dit is onderdeel van het
woonzorgcentrum Zilverstaete. Daarnaast huren twee cliënten een woning in het woonzorgcentrum
en kopen apart hun zorg bij InteraktContour in. InteraktContour biedt ook ambulante zorg aan. Er
staan nog een aantal mensen op de wachtlijst. InteraktContour is niet van plan intramurale plaatsen
uit te breiden, maar ziet mogelijkheden om deze zorg via een VPT of een MPT te leveren in het
huidige complex. Voor hun doelgroep is het leveren van VPT of MPT meestal niet goed mogelijk in de
eigen woning, maar in een verzorgd wonen concept zoals in het Woonzorgcentrum Zilverstaete is dat
wel goed mogelijk.
Philadelphia
Philadelphia verleent op 3 intramurale locaties zorg en begeleiding. Op 2 locaties hiervan gaat het
om clusters van 10 onzelfstandige wooneenheden, de locatie Tuinstraat in Nijkerk en Middelaar in
Hoevelaken. Deze locaties zijn bij Philadelphia in eigendom. Daarnaast huurt Philadelphia in Corlaer
een cluster van 18 zelfstandige woningen van de WSN (Kombuis). De cliënten zijn ouder dan 18 jaar.
Daarnaast wonen een aantal cliënten geheel zelfstandig en wonen in reguliere woningen, verspreid
over Nijkerk. Philadelphia huurt ook nog elders twee/drie reguliere woningen van WSN. Philadelphia
wil de drie intramurale locaties behouden en heeft geen plannen om de onzelfstandige
wooneenheden samen te voegen tot zelfstandige woningen.
Effect scheiden wonen en zorg: Een aantal cliënten op woonlocatie Middelaar heeft een indicatie
met lage ZZP. Dit betekent dat zij straks begeleiding krijgen via de WMO (gemeente) en het de vraag
is of ze op de locaties van Philadelphia kunnen blijven wonen. Voor de andere cliënten (ook op de
andere woonlocaties) geldt dat deze pakketten VG 3 tot 6 hebben, en hun intramurale indicatie
houden.
Sustvarius
Sustvarius biedt 24-uurs begeleiding en zorg aan cliënten die in hun eigen woning wonen, of een
woning van Sustvarius huren. De financiering vindt plaats via het PGB. Niet alle cliënten hebben een
WLZ-indicatie, de cliënten die van Sustvarius een woning huren hebben dit wel. In Nijkerk gaat het
om 3 cliënten. Er is een wachtlijst. Sustvarius zou graag willen uitbreiden en zoekt hiervoor
huurwoningen.
23
Effect scheiden wonen en zorg: doordat Sustvarius alleen verhuurt aan mensen met een indicatie,
ondervindt Sustvarius geen effecten van het scheiden wonen en zorg.
De Voorde
De Voorde is ontstaan uit een initiatief van ouders die goede huisvesting en zorg wilden organiseren
voor hun verstandelijk gehandicapte kinderen. De WSN is eigenaar van het gebouw waarin 11
onzelfstandige woningen zijn opgenomen. Elke kamer heeft wel een eigen badruimte. De keuken
wordt gedeeld en maakt onderdeel uit van de gezamenlijke verblijfsruimten. Stichting de Voorde
huren de kamers en verhuren deze door aan de bewoners. De zorg wordt nu ook nog centraal door
de Stichting ingekocht bij `s Heeren Loo. Dit jaar moeten bewoners en hun ouders/verzorgers een
keuze maken op welke manier zij volgend jaar hun zorg inkopen. De Modulaire Pakketten thuis of
financiering via een PGB sluit het meest aan op de huidige werkwijze.
5.3 Vraag en aanbod Gehandicaptenzorg
Het aanbod van de intramurale plaatsen in de Gehandicaptenzorg sluit in de huidige situatie globaal
aan op de huidige vraag. ’s Heeren Loo vervult met de woongroepen voor jongeren een regionale
functie. Een aantal mensen heeft specialistische zorg nodig en zijn aangewezen op een zorginstelling
buiten Nijkerk.
Naar 2030 toe neemt het aantal jongerenplaatsen af, en zien zorginstellingen mogelijkheden om het
aantal plaatsen voor volwassenen nog wat uit te breiden. Flexibiliteit staat voorop. Zorginstellingen
onderzoeken de mogelijkheden om plaatsen intramuraal aan te bieden, maar ook met VPT, MPT of
PGB. Daarnaast zal vanuit een 24 uurs-zorgpunt ook ambulante zorg aangeboden kunnen worden,
aan cliënten die wel of niet ook via de zorginstelling huren.
24
Tabel 5. Overzicht intramurale plaatsen en geclusterd wonen of reguliere woningen met
gehandicaptenzorg.
2015 2030
Intramurale
plaatsen
Zelfstandig en
onzelfstandig
Geen scheiden
wonen en zorg
Geclusterd wonen
of Reguliere
woningen
Zorg via
VPT/MPT/PGB
Intramurale
plaatsen
Zelfstandig en
onzelfstandig
Geen scheiden
wonen en zorg
Geclusterd
wonen of
Reguliere
woningen
Zorg via
VPT/MPT/PGB
J.P. van den
Bentstichting
8 3 12 3
‘S Heeren Loo
(volwassenen)
64 1 85 circa 4
‘S Heeren Loo (jeugd tot
en met 17 jaar)
48 24
InteraktContour 8 2 8 6
Philadelphia 38 circa 10 38 circa 10
Sustvarius 3 4
De Voorde 11 11
Totaal aanbod 166 30 167 38
199 205
Totaal vraag 201 191
25
6. Geestelijke Gezondheidszorg
6.1 Vraag Geestelijke Gezondheidszorg
Landelijk gezien is er over de groep GGZ de meeste discussie. In verhouding zijn er lange wachtlijsten
voor opname in een instelling en is er nog onduidelijkheid over het wel of niet behouden van
indicaties. Voor de huisvesting en het inkopen van zorg zijn de Centrumgemeenten verantwoordelijk.
In Nijkerk is dat de gemeente Amersfoort. De indicering wordt wel voorbereid door elke gemeente
afzonderlijk. In de gemeente Nijkerk verloopt dat via gebiedsteams.
Per 1 januari 2015 zijn bij het Zorgkantoor 20 mensen bekend met een Wlz-indicatie in de Geestelijke
Gezondheidszorg. Van hen woont 5 mensen in een beschermde woonvorm van GGZ-centraal. GGZ-
centraal heeft geen locaties in Nijkerk maar wel in de omringende gemeenten zoals Barneveld,
Ermelo en Putten. 2 mensen ontvangt extramurale zorg (VPT/MPT), en 13 mensen ontvangen een
PGB.
Het aantal van 20 mensen met een intramurale GGZ-indicatie sluit niet aan op andere gegevens over
deze doelgroep via het CIZ. Dan zouden 40 mensen een intramurale GGZ indicatie moeten hebben
per 1-1-2015. De impactscan gaat ook uit van 39 mensen met een intramurale indicatie in 2015. Naar
de toekomst toe wijzigt dit aantal nauwelijks. In 2030 zouden 40 mensen uit Nijkerk een intramurale
GGZ indicatie hebben.
Tabel 6. Aantal mensen met een indicatie voor verblijf in de GGZ- sector en hun woonsituatie.
WLZ-Indicatie
Intramurale GZ-voorziening Zelfstandig wonen
Totaal In Nijkerk Buiten Nijkerk
VPT/MPT PGB2
2015 Zorgkantoor
20 5 (25%) 5 2 (10%) 13 (65%)
2030 Impactscan
40
6.2 Aanbod Geestelijke Gezondheidszorg
In Nijkerk zijn een aantal kleinschalige woonvormen aanwezig waar cliënten met een GGZ of soms
gezamenlijk met cliënten met een GZ indicatie wonen. De financiering vindt plaats via een
persoonsgebonden budget. De cliënten hebben niet allemaal een WLZ indicatie. Er kunnen ook
mensen wonen met ambulante zorg en begeleiding bekostigd uit de WMO.
2 Het is niet gezegd dat mensen met een PGB zelfstandig thuis wonen. Een aantal zorgaanbieders biedt
intramurale zorg en ambulante zorg in kleinschalige woonvormen, waarbij cliënten zorg en huisvesting onder andere via een PGB financieren.
26
Ruchama Zorg en Coaching
Ruchama Zorg en Coaching biedt zorg en begeleiding aan 2 a 3 cliënten die wonen op een
zorgboerderij in Nijkerkerveen (GZ of GGZ). Financiering vindt plaats via een PGB.
Ambulante Hulpverlening Midden Nederland
Ambulante Hulpverlening Midden Nederland heeft 9 woningen in Nijkerk in eigendom waar zij zorg
en begeleiding verleent aan cliënten. Het gaat om 8 appartementen aan het Gele Weiland en 1
woning aan de Singel. De cliënten hebben een zware indicatie en zouden recht hebben op 24 uurs
zorg. Zij wonen echter geheel zelfstandig, met ambulante begeleiding (alle dagen ochtend en middag
begeleiding aanwezig in het pand).
Beschermd Wonen buiten Nijkerk
Twee grote aanbieders van beschermd wonen in de regio zijn GGZ-Centraal (Veluwe en Foodvalley)
en Kwintes (Amersfoort - Utrecht). In Nijkerk hebben zij geen beschermd wonen-locaties in
eigendom. Wel in de omringende gemeenten zoals Barneveld, Putten, Ermelo en Amersfoort. Er is
een dagbestedingslocatie in Nijkerk. Deze dagbesteding organiseert GGZ-Centraal gezamenlijk met `s
Heeren Loo en kent daarom verschillende doelgroepen. GGZ-centraal zou het aantal plaatsen voor
dagbesteding GGZ uit willen breiden op een andere locatie in Nijkerk. De vorming van groepen groter
dan 25 personen is niet gewenst.
GGZ-Centraal ziet de wachtlijsten voor beschermde woonvormen op hun locaties buiten Nijkerk
afnemen. Een andere trend die zichtbaar is, is dat nu in vergelijking met het verleden meer cliënten
terugkeren naar een gewone woning en er thuis zorg verleend wordt. De gemiddelde leeftijd van hun
cliëntenbestand is daarmee fors afgenomen van 58 naar 42 jaar. Ook Kwintes heeft behoefte aan
reguliere woningen om mensen vanuit de beschermd wonen concepten zelfstandiger te laten
wonen.
Waar in de sector Verpleging en Verzorging en de Gehandicaptensector de trend is dat er meer
zorgconcepten voor VPT of MPT ontwikkeld worden ziet GGZ-Centraal een trend dat centrum-
gemeenten alleen intramurale pakketten inkopen of zorg via een PGB mogelijk maken.
6.3 Vraag en aanbod Geestelijke Gezondheidszorg GGZ-Centraal en Kwintes ondervinden op dit moment te weinig vraag vanuit Nijkerk om in Nijkerk
zelf een beschermd wonen concept te starten. Bij Kwintes staat 1 persoon uit Nijkerk op de wachtlijst
voor een beschermde woonvorm. GGZ-Centraal heeft geen mensen op de wachtlijst uit Nijkerk.
Voor een beschermd wonen concept is een omvang van circa 30 tot 35 woningen/plaatsen vereist.
Daarbij komt dat er binnen de GGZ-cliënten ook verschillende doelgroepen bestaan, waardoor
plaatsing in één locatie niet altijd gewenst is.
Hoewel uit de Impactscan een vraag van 40 mensen geraamd is, ondervinden GGZ-Centraal en
Kwintes deze vraag niet. GGZ-centraal schat in dat zij vier cliënten uit Nijkerk zorg intramuraal
aanbieden. Wellicht stromen er toch Nijkerkers al eerder uit naar omringende gemeenten en
beschermd wonen locaties, en herkennen GGZ-Centraal en Kwintes deze mensen niet als Nijkerkers.
27
7. Thuis wonen met een zorg- en of begeleidingsvraag
Meer mensen met een zorg- en of begeleidingsvraag zullen thuis wonen in gewone woningen. Ook
zal de intensiteit van deze zorg- en begeleidingsvraag thuis toenemen omdat de indicering voor een
intramurale plek strenger wordt en er meer zorgconcepten voor intensieve zorg ontwikkeld worden
waarbij deze zorg thuis geleverd wordt. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de bestaande
woningvoorraad. Is deze geschikt voor mensen met zorg- en of begeleidingsvraag. Daarna wordt
ingegaan op de wijze waarop zorg en begeleiding thuis verzorgd wordt.
7.1 Woningvoorraad
Bestaande woningvoorraad
In de gemeente Nijkerk staan circa 16.000 woningen, waarvan ruim tweederde bestaat uit
koopwoningen. De overige woningen betreft huurwoningen, grotendeels in eigendom van de 5
woningcorporaties die werkzaam zijn in de gemeente. De woningvoorraad bestaat voornamelijk uit
grondgebonden woningen.
Niet al deze woningen zijn geschikt om in te wonen met een zorgvraag. Afhankelijk van de
zorgbehoefte kunnen hele specifieke eisen aan de woning gesteld worden. Een meer algemene eis
van uit mensen met een zorgbehoefte is de toegankelijkheid van de woning voor een rollator of
rolstoel. Eisen die dan aan de woning gesteld worden zijn:
- zo min mogelijk hoogteverschil tussen verschillende ruimten in de woning, zo veel mogelijk
drempelloos;
- minimum maten voor omvang van vertrekken waaronder toilet en badruimte;
- minimale breedte van deuren en aandacht voor draairichting deuren;
- bij woningen met verdiepingen een toilet op de 1e verdieping als daar ook de slaapkamer
gelegen is.
Bij voorkeur zijn alle woonfuncties (kamer, keuken, slaapkamer, badruimte en toilet op één woonlaag
aanwezig. In een appartement zijn alle functies in principe al op een woonlaag gelegen. Bij een
eengezinswoning is het soms mogelijk al deze ruimten op de begane grond te realiseren.
In 2008 is een onderzoek voor de gemeente Nijkerk uitgevoerd waarbij op basis van de grootte van
de woning en de ouderdom een inschatting gemaakt is of de woningvoorraad goed aanpasbaar was
voor rolstoelbewoning (Doorzonscan). De resultaten voor de gemeente, per kern zijn in tabel 7
opgenomen.
28
Tabel 7: Potentieel aanpasbare woningen in de gemeente Nijkerk
Percentage huur dat potentieel
geschikt te maken is voor
rolstoelbewoning
Percentage koop dat potentieel
geschikt te maken is voor
rolstoelbewoning
Gemeente Nijkerk 27% 69%
Kern Nijkerk 27% 69%
Kern Nijkerkerveen 27% 71%
Kern Hoevelaken 28% 58%
Van de koopwoningen is circa 70% geschikt te maken voor rolstoelbewoning. Bij de huurwoningen
ligt dat percentage op 27%. Het onderzoek dateert al weer van enige jaren geleden en is uit 2008.
Over het algemeen is de nieuwbouw die na 2008 gebouwd is beter toegankelijk voor
rolstoelgebruikers dan de oudere woningvoorraad.
Sterrensysteem huurwoningen corporaties
De woningcorporaties hanteren een sterrensysteem waarbij 4 en 3-sterrenwoningen goed
bewoonbaar respectievelijk goed toegankelijk zijn voor iemand met een rolstoel. 2-sterren woningen
zijn goed bewoonbaar voor mensen met een rollator. Het aantal woningen per ster is in
onderstaande tabel 8 aangegeven. De sterrenwoningen van de corporaties zijn onderdeel van het
percentage potentieel geschikt te maken huurwoningen.
Tabel 8. Toegankelijkheid huurwoningen corporaties in de gemeente Nijkerk
4 sterren 3 sterren 2 sterren 1 ster Geen
classificatie
WSN*) 234 210 414 245 1826
De Alliantie 50 19 4 89 426
De Goede Woning 14 4 38 0 173
Mooiland 25 15 15
Portaal 26
Totaal 298 (8%) 284 (7%) 456 (12%) 349 (9%) 2440 (64%)
*) nieuwbouwwoningen na 2009 nog niet in deze tabel opgenomen.
Toewijzen woningen aan doelgroep
De corporaties wijzen bepaalde (sociale) huurwoningen toe aan senioren of aan mensen met een
zorgvraag.
29
Seniorenwoningen
In de praktijk valt op dat er weinig belangstelling is vanuit senioren voor de vrijkomende gelabelde
seniorenwoningen. Dit heeft als gevolg dat niet alle seniorenwoningen toegewezen wordt aan de
beoogde doelgroep.
Woonzorgcentra
Er zijn 5 complexen in Nijkerk en Hoevelaken bestempeld als woonzorgcentra. Dit zijn
appartementencomplexen in de nabijheid van een intramurale voorziening, waardoor (tegen
betaling) gebruik gemaakt kan worden van de voorzieningen in de intramurale voorziening. De
complexen betreffen sociale huurwoningen en vrije sector huurwoningen. De verhuurders
(corporaties) wijzen de helft van de woningen in deze complexen toe aan senioren en de helft aan
mensen met een zorgindicatie. Het betreft de volgende woonzorgcentra:
Hoevelaken: De Stoutenborgh
Nijkerk: De Beatrixflat
Oranjelaan
Zilverstaete
De Venepoort
Aanpassingen woningen: Woon Bewust en WMO-loket
Woon Bewust
Er zijn veel kleine aanpassingen in de woning mogelijk die het gemakkelijker maken om thuis te
blijven wonen als men fysieke beperkingen gaat ondervinden. Mensen zijn in eerste instantie zelf
verantwoordelijk voor het aanpassen van de woning. Dit is ook de boodschap van de
bewustwordingscampagne Woon Bewust die in de regio Foodvalley in 2014 is gestart en waar de
gemeente Nijkerk aan meedoet. In Nijkerk werken Sigma, de Protestants Christelijke Ouderenbond
(PCOB), en de Woonadviescommissie (VAC) samen met de gemeente aan dit project.
Via de website www.woonbewustnijkerk.nl zijn allerlei tips te vinden voor aanpassing van de woning.
Op 21 januari 2015 heeft een informatiebijeenkomst plaatsgevonden waarbij alle mensen van 70+
persoonlijk voor uitgenodigd waren. Daarnaast kunnen inwoners van Nijkerk huisbezoeken
aanvragen, waarbij vrijwilligers persoonlijk advies geven over aanpassing van de woning. Het project
loopt in de jaren 2014 en 2015. Na de evaluatie wordt bezien of voortzetting van het project gewenst
is.
WMO loket
Als mensen de woning moeten aanpassen vanwege een geïndiceerde zorgvraag, kan het mogelijk zijn
dat de aanpassing vergoed wordt. Afhankelijk van de indicatie valt iemand onder de Wet langdurige
zorg, de WMO en of de Zorgverzekeringswet. Mensen die vallen onder de WMO, kunnen een
aanvraag doen bij het WMO-loket van de gemeente. Er is geen algemene lijst met aanpassingen die
de gemeente wel of niet verzorgt. Er is sprake van maatwerk per aanvrager, waarbij geldt dat
30
algemeen goed verkrijgbare aanpassingen, denk aan verhoogde toiletten, trapliften etc. inmiddels
niet meer vergoed worden.
7.2 Conclusies wonen met zorg in reguliere woningen
Van de woningvoorraad in Nijkerk is maar een deel specifiek ontwikkeld als levensloopbestendige
woning, of als woningen gericht op bewoning door iemand met een rolstoel. Een groot deel van de
met name de koopwoningen is wel aanpasbaar. Binnen de sociale huurwoningvoorraad zijn wel
complexen aanwezig die geschikt zijn voor mensen die afhankelijk zijn van een rolstoel.
De gehele bestaande sociale huurwoningvoorraad vooraf aanpassen op mogelijke zorgvragen is een
ondoenlijke opgave. Acties kunnen ondernomen worden als er een zorgvraag ontstaat die leidt tot
wenselijke aanpassingen van de woning. Daarnaast zullen corporaties in hun planmatig onderhoud
aanpassingen van de woning gericht op het verbeteren van de toegankelijkheid opnemen. In
koopwoningen zijn de eigenaar bewoners aan zet om zo veel mogelijk vooraf al voorzieningen te
treffen, met het oog op langer thuis wonen. De gemeente kan bij nieuwbouw levensloop bestendig
bouwen stimuleren, door hier bij ontwikkelaars aandacht voor te vragen.
7.3 Ontmoeten, begeleiding en zorg thuis
Langer thuis blijven wonen met een zorg- en of begeleidingsvraag is alleen mogelijk als een goed
functionerend netwerk bestaat, met mantelzorg, dagbesteding, begeleiding, en nabijgelegen
voorzieningen/steunpunten voor ontmoeten, begeleiding en zorg.
De zorg wordt in hoofdzaak geleverd via de thuiszorg, huisartsen, apotheek, fysiotherapeuten etc.
(ZVW). De gemeente geeft ondersteuning thuis via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2
van mensen die niet op eigen kracht zelfredzaam zijn. Het gaat bijvoorbeeld om:
begeleiding en dagbesteding;
huishoudelijke hulp;
ondersteuning om de mantelzorger tijdelijk te ontlasten;
opvang in geval van huiselijk geweld.
De gemeente Nijkerk heeft gebiedsteams ingesteld. In de gebiedsteams werken professionals vanuit
verschillende organisaties samen en zij kunnen de lichte ondersteuningsvragen opvangen. Als
zwaardere ondersteuning nodig is, zorgen de medewerkers van het gebiedsteam dat de juiste
ondersteuning ingeschakeld wordt. De gemeente heeft hiervoor met verschillende zorgaanbieders
contracten afgesloten. Het uitgangspunt is één contactpersoon (regisseur) en één plan, ook als er
binnen een huishouden op meerdere manieren hulp nodig is. De gemeente zet in op preventie,
voorlichting & advies, signalering en het versterken van het algemeen toegankelijk aanbod om te
voorkomen dat (intensieve) ondersteuning nodig is.
31
De Aandachtspunten bij de verdere uitwerking van het WMO zijn, de wijze waarop een goed netwerk
rondom bewoner wordt georganiseerd, de verschuiving van maatwerkvoorzieningen naar algemeen
voorliggend veld en de signalering van mensen met een zorg- en of begeleidingsvraag.
32
8. Conclusies en aandachtspunten
8.1 Conclusies
Aanbod en vraag woonvormen in evenwicht
Landelijk is de verwachting dat de extramuralisering leidt tot leegstand van zorgvastgoed. In Nijkerk
is dat niet het geval. De afgelopen jaren is al voorgesorteerd op deze ontwikkeling en is er met name
bij verpleeg- en verzorgingshuizen al sloop en nieuwbouw gerealiseerd.
Op basis van de huidige inzichten is de verwachting dat de vraag en het aanbod aan intramurale
plaatsen in 2030 met elkaar in evenwicht zijn. Dit komt met name omdat zorginstellingen en
corporaties gezamenlijk een flexibele schil hebben gevormd met zelfstandige woningen waar op
verschillende manieren zorg geleverd kan worden. De huidige woonzorgcentra vormen daarbij een
belangrijk aanbod. Daarnaast hebben een aantal zorginstellingen hun vastgoed al vernieuwd en
staan er nog een aantal projecten op stapel.
Beperkte vraag naar nieuwe vormen van verzorgd wonen
Partijen verwachten dat de meeste mensen zo lang mogelijk thuis zullen willen en blijven wonen, en
dat zorgconcepten hier steeds meer op inspelen, ook gedreven vanuit financiële overwegingen.
Technologische ontwikkelingen maken het ook mogelijk om in reguliere woningen zorg te ontvangen
en daardoor langer thuis kunnen blijven wonen.
Verwacht wordt wel een (beperkte) vraag naar nieuwe vormen van “verzorgd wonen”. Hierbij gaat
het om complexen, waar mensen zelfstandig wonen, in de nabijheid van voorzieningen op het gebied
van ontmoeten, zorg en ondersteuning. Er zijn al verschillende vormen van “verzorgd wonen”
beschikbaar, zoals bijvoorbeeld het woonzorgcentrum Zilverstaete in de nabijheid van verpleeghuis
De Pol. Een ander voorbeeld zijn de woningen voor verstandelijk gehandicapten in de Van
Oldebarneveldflats in nabijheid van het steunpunt van ’s Heeren Loo.
Vraag naar kleine goedkope sociale huurwoningen
Zowel in de gehandicaptenzorg als de geestelijke gezondheidszorg zullen meer mensen na het wonen
in een instelling weer zelfstandig gaan wonen met begeleiding en zorg in de nabijheid. Voor jongeren
met een zorgvraag zijn kleinere betaalbare woningen gewenst. In overleg met partijen kunnen hier
afspraken over gemaakt worden, maar ook de urgentieregeling (uitstroom intramurale instellingen)
kan hier een rol in vervullen. Geconstateerd wordt dat de druk op de sociale huurwoningvoorraad
toeneemt. Naast de hiervoor genoemde vraag, is er ook een toename van het aantal statushouders
die voor een sociale huurwoning in aanmerking komen.
Nog onvoldoende grip op beschermd wonen
Mensen met een zorgvraag op het terrein van GGZ zijn nog onvoldoende in beeld. In Nijkerk woont
een deel in kleinschalige woonvormen, hoofdzakelijk gefinancierd met een PGB. Er zijn nog steeds
grote wachtlijsten voor opvang in beschermd wonen voorzieningen in de regio. Veel mensen zullen
thuis wonen met ambulante begeleiding, terwijl intensievere begeleiding gewenst is. Tot nu toe is
besloten om beschermd wonen niet onder te brengen bij de WLZ, maar bij de WMO, waarbij de
Centrumgemeente verantwoordelijk is. Voor Nijkerk is dat Amersfoort.
33
Uitvoering WMO van groot belang voor Langer Zelfstandig Thuis Wonen
Een groot deel van mensen met een beperking zullen in gewone woningen wonen. Langer thuis
blijven wonen is alleen mogelijk als een goed functionerend netwerk bestaat, met mantelzorg,
begeleiding, en nabijgelegen voorzieningen/steunpunten voor ontmoeten, begeleiding en zorg.
Aandachtspunten bij de verdere uitwerking van het WMO zijn, de wijze waarop een goed netwerk
rondom bewoner wordt georganiseerd, de verschuiving van maatwerkvoorzieningen naar algemeen
voorliggend veld en de signalering van mensen met een zorg- en of begeleidingsvraag.
Complexiteit van de samenleving
Partners signaleren dat er steeds meer mensen zijn door problemen (werkeloosheid, ziekte zowel
fysiek als psychisch) hun zaken niet langer goed op de rit hebben en daarbij ondersteuning nodig
hebben. Door de complexiteit van de samenleving waaronder de digitalisering, lukt het mensen met
een laag IQ minder goed om zelfstandig hun zaken konden regelen. Ondersteuning is noodzakelijk op
verschillende vlakken.
Partners in het veld signaleren een toename van mensen die nog niet in beeld waren en wel een
ondersteuningsvraag hebben. Signalen komen van de corporatie na huisbezoeken in verband met
achterstallige huur, van Sigma op basis van de contacten over formulierenhulp. Daarnaast hebben
partners weinig zicht op jongeren met ondersteuningsvraag die volwassen worden. Een deel wil geen
begeleiding meer en is `zelfstandig’. Ouderen in koopwoningen zijn minder goed in beeld.
8.2. Knelpunten
Knelpunten waar nationaal beleid en wet- en regelgeving van invloed is:
Betaalbaarheid in de zorg, welzijn en wonen voor lage inkomensgroepen
De betaalbaarheid van zorg, welzijnsactiviteiten en wonen voor lagere inkomensgroepen
verslechtert. In de zorg worden de eigen bijdrages hoger. Een deel van de voorzieningen wordt niet
meer vergoed. De meeste corporaties zijn ook gedwongen huren te verhogen, vanwege de heffingen
die zij vanuit het rijk opgelegd krijgen. Dit bij elkaar leidt ertoe dat het voor mensen in de lagere
inkomensgroepen lastiger wordt om `mee te doen’.
Flexibele schillen behoeven flexibele regels
In Nijkerk hebben zorginstellingen en corporaties gezamenlijk een flexibele schil met zelfstandige
woningen gevormd waar op verschillende manieren zorg geleverd kan worden. Het vastgoed bestaat
uit normale woningen, de inzet van de woningen is flexibel. De nieuwe regels voor corporaties voor
toewijzing van woningen zijn niet flexibel en sluit niet aan op de inzet van woningen als flexibele
schil.
Rijkskortingen sociaal domein
Bij de decentralisatie en het onderbrengen van de verantwoordelijkheid voor de WMO en Jeugd bij
gemeenten, heeft het rijk tegelijkertijd op het beschikbare budget bezuinigd. De gemeente Nijkerk
heeft zich ingezet om binnen de beschikbare kaders de WMO-taken zo goed mogelijk te organiseren
en uit te voeren. De extra kortingen die bovenop staande afspraken zijn doorgevoerd maken dit een
lastig proces, en de grens van een verantwoorde uitvoering van de WMO komt hiermee in zicht.
34
Korte zorgcontracten levert onzekerheid op voor vastgoed ontwikkelaars en beheerders
Zorgpartijen kunnen niet altijd langdurige contracten afsluiten met vastgoedbeheerder omdat zij zelf
ook geen garanties hebben dat zij deze zorg de komende jaren kunnen uitvoeren en betaald krijgen
via het zorgkantoor. Ook speelt dat zorgaanbieders elders eerst moeten afbouwen alvorens in
Nijkerk nieuw aanbod te kunnen aanbieden. Hierdoor stagneert de ontwikkeling van nieuwe
woonzorglocaties in de gemeente Nijkerk.
Raakvlak uitvoering wetten WMO, ZVW en WLZ
Afgelopen jaar zijn de verschillende partijen begonnen met uitvoering van nieuwe taken. De wetten
kennen veel raakvlakken. Als gemeente preventie en welzijn goed organiseert en mensen langer
thuis kunnen blijven wonen, leidt dat tot minder mensen in de WLZ. De ene partij heeft de kosten en
de andere partij de baten. Op langere termijn zou je willen dat zorg en welzijn goed en efficiënt
georganiseerd wordt. Raakvlakken tussen wetten zou hier nog eens op nagekeken moeten worden.
8.3 Aanpak Oplossingsrichtingen in Nijkerk
Op het gebied van Scheiden van Wonen en Zorg is de uitgangsituatie goed. Partners werken samen
en hebben al geanticipeerd op de ontwikkeling van het scheiden wonen en zorg. Van belang is dat dit
zo blijft. Dit betekent dat acties die in gang zijn gezet voortgezet worden, ontwikkelingen nauw
gevolgd moeten worden en kansen gegrepen worden waar mogelijk. Dat leidt tot hierna beschreven
aanpak.
Voortzetten samenwerking en overleg
1. Voortzetten samenwerking in Regiegroep. De Regiegroep is van waarde omdat het de enige
plek is waar zorgpartijen, welzijnspartijen, corporaties en gemeente elkaar treffen, en waar
verbindingen gelegd worden op de thema’s wonen, welzijn en zorg. Dit is de meerwaarde ten
opzichte van het Sociaal Beraad en ten opzichte van de overlegtafels van de WMO. De
Regiegroep is dan ook de plek waar inspiratie, voortgang en monitoring op het terrein wonen,
welzijn en zorg plaats kan vinden. De Regiegroep komt ongeveer 2 x per jaar bijeen. De
Regiegroep wordt voorbereid door de Coördinatie groep.
2. De wijzingen in het zorgstelsel en in de regelgeving voor corporaties, gecombineerd met
bezuinigingen leidt tot nieuwe vraagstukken en nieuwe verantwoordelijkheden van partners.
Een open grondhouding bij alle partners voor initiatieven van nieuwe woonvormen, nieuwe
zorgconcepten en nieuwe samenwerkingsvormen is van belang.
3. De gemeenteraad heeft de Woonvisie vastgesteld in september 2015. `Voldoende sociale
huurwoningen voor de lage inkomens’ en `voldoende mogelijkheden om langer zelfstandig te
wonen’ zijn 2 van de 4 woonopgaven in de woonvisie. De meerjarige prestatieafspraken tussen
corporaties, gemeente en huurdersorganisaties worden in het voorjaar 2016 op basis van de
Woonvisie gesloten. Jaarlijkse afspraken volgen waarbij het bod van de corporaties betrokken
wordt.
4. Monitoring. In het voorjaar van 2017 wordt opnieuw de stand van zaken Scheiden Wonen en
Zorg in beeld gebracht met betrekking tot wijzigingen in aanbod aan woonzorgcentra, de vraag
naar deze woonvormen, de ontwikkeling van zorgpakketten etc. De Coördinatiegroep pakt dit
op.
35
5. Daar waar knelpunten niet lokaal op te lossen zijn, deze gezamenlijk onder de aandacht
brengen bij het Zorgkantoor, het Regionaal overleg wonen, het regionaal overleg WMO en of
het Aanjaagteam Langer Zelfstandig Wonen. In ieder geval het thema `raakvlakken WMO, WLZ
en ZVW’, onder de aandacht brengen bij het regionaal overleg WMO. Het regionaal overleg
WMO stelt een regionaal convenant met het Zorgkantoor in de regio op.
Vastgoed
6. Opstellen van een toekomstvisie voor St. Josef door WSN in samenwerking met Beweging 3.0.
7. Herbezinning op de toekomst van het paviljoen van De Pol door Beweging 3.0.
8. In de prestatieafspraken worden afspraken tussen corporaties, gemeente en
huurdersorganisaties opgenomen over het aanbod sociale huurwoningen voor de lage
inkomensgroepen en zorgdoelgroepen.
9. Aanpassingen woningvoorraad. De resultaten vanuit de huisbezoeken Woon Bewust worden
daar waar het huurwoningen betreft met de woningeigenaren besproken (waaronder
corporaties). Een deel van de aanpassingen zal door de bewoner zelf opgepakt moeten worden.
Bij grootschalige renovatie zal er per complex worden gekeken welke aanpassingen mee
genomen kunnen worden, om de langer zelfstandig wonen te bevorderen. Daarbij wordt
rekening gehouden of de kosten van de aanpassingen en de verhuurbaarheid (gemeente en
corporaties, onderdeel prestatieafspraken). Ook wordt het komende jaar in het kader van
Woon Bewust gekeken hoe de stap naar woningaanpassing van koopwoningen door eigenaren
gestimuleerd kan worden.
Flexibele inzet vastgoed
10. De corporaties in Nijkerk werken met omklapwoningen. Omklapwoningen is een term voor de
mogelijkheid die corporaties bieden om huurcontracten (tijdelijk) over te laten gaan van een
particulier naar een zorgaanbieder en ook weer terug. Dit kan een oplossing zijn daar waar een
particulier het organiseren van het zelfstandig wonen (tijdelijk)niet kan opbrengen. De WSN
levert al deze maatwerkoplossing voor `s Heeren Loo. Deze werkwijze met
maatwerkoplossingen kunnen ook ingezet worden voor cliënten in de GGZ-sector. Betrokken
partners zijn WSN, De Alliantie, Kwintes, GGZ-Centraal, `S Heeren Loo.
11. Doelgroep met zorgvraag GGZ komt steeds beter in beeld. Er zijn meer kleinschalige
woonvormen in Nijkerk dan vooraf gedacht. Bekeken wordt of er in Nijkerk nog behoefte is aan
nieuwe intramurale voorziening of een steunpunt voor GGZ-zorg. Ook de individuele indicering
van uit de WMO voor beschermd wonen moet hierbij betrokken worden. Afronding eind 2016
(gemeente, i.s.m. zorgaanbieders beschermd wonen).
12. Begin 2017 evalueren van het toewijzingsbeleid van woningen ten aanzien van mensen met
een zorgvraag. Als wachttijden oplopen kunnen meer complexen specifiek voor mensen met
een zorgvraag beschikbaar worden gesteld. Conform de urgentieregeling kunnen ook mensen
met een zware zorgvraag een urgentie krijgen. Vanuit de evaluatie kunnen aanbevelingen
komen om de urgentieregeling te wijzigen.
13. Vanaf 1 oktober 2015 gelden er strikte regels voor het definiëren van een woning als
zorgwoning. Om als zorgwoning (woonserviceflat) te worden aangemerkt moet een
wooncomplex aan een aantal voorwaarden voldoen. Het moet gaan om een zelfstandige
woning in een woongebouw, de woning is geschikt en bestemd voor mensen met een fysieke
beperking.
36
Dit laatste moet in ieder geval blijken uit een drempelloze toegankelijkheid en
doorgankelijkheid. Daarnaast moet er in de woning aanwezig zijn:
- een noodoproepinstallatie;
- gemeenschappelijke ruimten die ingericht zijn voor het nuttigen voor maaltijden of voor
recreatie.
De bestaande woningen in de woonzorgcentra voldoen niet altijd aan deze criteria terwijl deze
woningen in de huidige werkwijze in Nijkerk wel worden toegewezen aan mensen met een
zorgindicatie. Corporaties en gemeente kijken hoe de toewijzing van de woonserviceflats
binnen regels nieuwe wetgeving ingepast kan worden. (Corporaties, gemeente, voorjaar 2016)
Zorgconcepten
14. Aanbieders van WLZ zorg hebben aangegeven meer pakketten VPT en MPT te ontwikkelen. Dit
is ook noodzakelijk om in de flexibele schil goede zorg te kunnen bieden. Eind 2016 kijken of er
een toename is van levering van deze zorgpakketten. Dit is onderdeel van de monitoring vraag
en aanbod.
15. Zorgaanbieders gaan na in hoeverre woontechniek en domotica het leveren van zorg thuis in de
eigen woning vergemakkelijkt. In het Lokaal Netwerk Dementie Nijkerk is domotica en
woontechniek ook een onderwerp van gesprek. Dit netwerk heeft de afgelopen jaren allerlei
activiteiten ontplooid om te komen tot een dementievriendelijke gemeente en werkt toe naar
een intentie verklaring met betrokken organisaties.
16. De gemeente wil in het sociaal domein een beweging in gang zetten van individuele
maatwerkvoorzieningen naar het voorliggend veld. Hiervoor is in 2016 nog specifiek budget
beschikbaar. De inkoop-overlegtafels hebben ook tot doel samenwerking en afstemming tussen
de aanbieders te bevorderen en innovatie in het aanbod te bewerkstelligen. Onderdeel vormt
het ontwikkelen van (fysieke) steunpunten. Eind 2016 zal gekeken worden of de innovatie
doorzet. Gemeente in samenwerking met partners.
17. De gebiedsteams vormen het 1e aanspreekpunt voor inwoners op het gebied van zorg,
begeleiding. Nauwe samenwerking van gebiedsteams met onder andere welzijnsorganisaties ,
zorgaanbieders, corporaties, gezondheidscentra, WMO loket vindt plaats. De 1e evaluatie van
de werkwijze met de gebiedsteams heeft medio 2015 plaatsgevonden. De gemeenteraad zal op
basis van de evaluatie eind 2015 besluiten nemen over het werken met gebiedsteams.
Informeren bewoners
18. Informatiecampagne Woon Bewust: bewoners worden geïnformeerd over mogelijkheden van
woningaanpassing. Het project is gestart in 2015 en wordt doorgezet in 2016. Eind 2016
bekijken of doorzetten in 2017 gewenst is.
Overige oplossingsrichtingen
Er zijn ook nog andere oplossingsrichtingen in beeld, die vooralsnog niet in Nijkerk worden
toegepast. Dit zijn onder andere:
- Extra eisen stellen levensloopbestendig bouwen bij nieuwbouw ten opzichte van
bouwbesluit;
- Subsidie op woningaanpassingen;
- SVN Blijverslening, een lening voor woningaanpassing van mensen met een koophuis die
geen lening kunnen krijgen bij de reguliere financierders;
37
- Als gemeente investeren in fysieke ruimten voor ontmoeting, buiten de 3 centra per kern (in
totaal 3);
- organiseren van lichte netwerken in de wijk (de koffiehoek in de supermarkt, bankjes). Deze
netwerken zijn er wel. Nog niet is onderzocht waar deze netwerken/ontmoetingsplekken
ontbreken.
38
Bijlage 1. Lijst met Afkortingen
CIZ Centrum Indicatiestelling Zorg
GGZ Geestelijke Gezondheidszorg
GZ Gehandicaptenzorg
JW Jeugdwet
LVG Licht verstandelijk gehandicapt
MPT Modulair Pakket Thuis
PG Psycho-geriatische problematiek (veelal dementie)
PGB Persoonsgebonden Budget
Wlz Wet langdurige zorg
WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning
VenV Verpleging en Verzorging
VG Verstandelijk gehandicapt
VPT Volledig Pakket Thuis
WSN Woningstichting Nijkerk
ZVW Zorgverzekeringswet
ZZP Zorgzwaartepakket