wolna informacja

“Informacja chce być wolna!”Informacja

Na czym polega “wolność” informacji?Dlaczego informacja “chce być wolna”?

Dlaczego informacja “nie chce być wolna”?Kontrola informacji to mit? R. Polk Wagner (2003)

Podsumowanie

Czy informacja chce być wolna?

Artur Machlarz

31 maja 2013

Artur Machlarz Czy informacja chce być wolna?




Podsumowanie

Plan wykładu1 “Informacja chce być wolna!”2 Informacja

Informacja w potocznym sensieInformacja jako bit

3 Na czym polega “wolność” informacji?Wolność informacji - wolność od opłatWolna informacja - informacja dostępna

4 Dlaczego informacja “chce być wolna”?Wartość informacji“Psychospołeczna” potrzeba uwolnienia informacjiRuch cyberpunkowy i cypherpunkowy - walczymy z “systemem”Cena informacji

5 Dlaczego informacja “nie chce być wolna”?Bill Gates, Open Letter to Hobbyst, 1976Czy prawa własności intelektualnej to instytucja społeczniepożyteczna?

6 Kontrola informacji to mit? R. Polk Wagner (2003)7 Podsumowanie





Podsumowanie

Pochodzenie sloganu

Hasło “informacja chce być wolna”, sformułowane najprawdopodobniejpo raz pierwszy przez Stewarta Branda na Pierwszej Konferencji Hakeróww 1984. Od tamtej pory funkcjonuje w przestrzeni publicznej najczęściejjako

truizm - czymś oczywistym ma być to, że informacja ma być wolna,

wezwanie do bitwy lub wojny o “wolność informacji”.





Podsumowanie

Pochodzenie sloganu

Pełna wypowiedź Stewarta Branda wspominana w późniejszej pracybrzmiała:

Informacja chce być wolna. Informacja chce także byćdroga. Informacja chce być wolna, ponieważ staje się bardzomało kosztowna w dystrybucji, kopiowaniu i przetwarzaniu -zbyt tania, żeby w ogóle dało się to zmierzyć. Chce być droga,ponieważ może być niezmiernie wartościowa dla odbiorcy. Tonapięcie nigdy nie zniknie. Prowadzi do niekończących się debato cenie, prawach autorskich, własności intelektualnej, uprawnieńdo swobodnej dystrybucji (...).

The Media Lab: Inventing the Future at MIT, Penguin 1987.





Podsumowanie

Pochodzenie sloganu

Stewart Brand wskazuje pewien paradoks i problem:

rozwój technologiczny prowadzi do spadku cen przechowywania,kopiowania i przetwarzania informacji,

jednocześnie jednak informacja stała się jednym z podstawowych ibardzo wartościowych dóbr w życiu gospodarczym.





Podsumowanie

Problem czy postulat? A może opis rzeczywistości?

Część wypowiedzi Branda - mocny, sentencjonalny fragment: “informacjachce być wolna” - zaczęła żyć własnym życiem. W szczególności zaczęłaona żyć jako wypowiedź normatywna, niezależnie od kontekstuwypowiedzi Branda:

pojawia się jako argument w sporach o prawo do ograniczaniadostępu lub wprowadzania opłat za dostęp do informacji.

pojawia się też w opisach funkcjonowania społecznościinternetowych - wolność przepływu informacji wydaje się być jedną zfundamentalnych (o ile nie jedyną) zasad etycznych obowiązującychw tych społecznościach. (por. np. Jon Katz, WIRED, April 97, s.186)





Podsumowanie

Problem czy postulat? A może opis rzeczywistości?

“Informacja chce być wolna“ może również opisywać zjawisko, którestanowi wyzwanie dla zwolenników kontroli informacji:

informacja ma w sensie fizycznym nieco inny charakter niż np. domalbo drzewo - kontrolowanie jej przemieszczania się, przekazywania iwszelkiego rodzaju ograniczania dostępu stanowi dużo większewyzwanie, niż kontrola dostępu do jakiegoś budynku. W tym sensieinformacja jest wolna, ponieważ w naturalny sposób dąży dorozpowszechniania się, niezależnie od tego, czy ktoś chce tokontrolować, czy też nie.





Podsumowanie

Etyka hakerów

Rysunek: Postulat ”wolności informacji“ pojawia się w sformułownej w 1984przez Stevena Levy’ego ”etyce hakerów“ (Steven Levy, Hackers: Heroes of theComputer Revolution, Anchor Press/Doubleday, 1984).





Podsumowanie

Etyka hakerów

”Etyka hakerów“ składa się z sześciu dogmatów:1 Dostęp do komputerów i wszystko, co może nauczyć Cię czegoś o

tym, jak funkcjonuje świat, powinny być nieograniczone i zupełne.2 Wszelka informacja powinna być wolna.3 Nie wierz autorytetom - popieraj decentralizację.4 Hakerzy powinni być oceniani na podstawie ich aktywności

hakerskiej a nie fałszywe kryteria takie jak stopień naukowy, wiek,rasę albo pozycję.

5 Możesz tworzyć sztukę i piękno na komputerze.6 Komputery mogą zmienić twoje życie na lepsze.

Steven Levy, Hackers: Heroes of the Computer Revolution, AnchorPress/Doubleday, 1984, ss. 26-35.





Podsumowanie

Postulat wolności informacji w pracach Stallmana

Rysunek: Richard Stallman: jeden z najbardziej znanych ideologów ipropagatorów idei wolności informacji - w szczególności wolnegooprogramowania.





Podsumowanie

Postulat wolności informacji w pracach Stallmana

Wg Stallmana, wolność informacji oznacza, że

wszelka ogólnie przydatna informacja powinna być wolna.Nie oznacza to, że ma być dostępna za darmo, ale żepowinniśmy mieć swobodę jej kopiowania i adaptowania dowłasnych potrzeb. ”Ogólnie przydatna“ oznacza tyle, że niezawiera poufnych informacji o jednostkach, albo informacji okartach kredytowych. (...) Jeśli informacja jest ”ogólnieprzydatna“, to jej redystrybucja czyni ludzkość bogatszą,niezależnie od tego, kto dystrybuuje informację i kto jąotrzymuje.

Cyt. za Dorothy E. Denning, Concerning Hackers Who Break intoComputer Systems, Proceedings of the 13th National Computer Security

Conference, Washington, D.C., Oct., 1990, ss. 653-664.





Podsumowanie


Informacja

Czym jest informacja?





Podsumowanie


Informacja czy oprogramowanie chce być wolne?

Zasadniczym polem dyskusji był problem dostępu do kodu źródłowegooprogramowania (czyli do informacji o zasadach działaniaoprogramowania) i możliwości jego przetwarzania.Rozstrzygnięcia na tym polu przenoszone są na inne dziedziny życia.





Podsumowanie


Potoczny sens pojęcia informacji

Informacja w potocznym sensie:

dowolna wiadomość z gazety albo radia: wypadek autobusu, Xpoślubił Y, ogłoszenie itp.,

ilość słojów informuje o wieku drzewa,

sygnał dźwiękowy - informacja o zagrożeniu,

ustna wypowiedź osoby X - np. informacja o planach osoby X nawieczór, jednocześnie o emocjonalnym stosunku X-a do tych planóworaz - wtórnie - o stanie wiedzy X-a.





Podsumowanie


Potoczny sens pojęcia informacji

W tym sensie informacja jest zawsze informacją o czymś - jest mniej lubbardziej precyzyjnym wskazaniem na pewien ”stan rzeczy“.





Podsumowanie


Szersze pojęcie informacji

Informację można również zdefiniować nie odwołując się do treści(zawartości semantycznej):

Informacja jest czymś, co może zostać przesłane i odebranew dowolnym systemie komunikacyjnym.

Od czasów stworzenia podstaw teorii informacji i komunikacji przezClaude’a Shannona mierzymy tak określoną informację w bitach.





Podsumowanie


Bity chcą być wolne!

Wolne miałyby zatem być bity, na przykład:

programy komputerowe,

informacje o korkach i objazdach,

informacje o małżeństwie X i Y,

piosenki Dody,

filmy Woody’ego Allena,

informacje o najnowszych odkryciach ”amerykańskich naukowców“itp.





Podsumowanie

Wolność informacji - wolność od opłatWolna informacja - informacja dostępna

Na czym polega “wolność” informacji?






Podsumowanie



Informacje mogą być wolne przynajmniej w dwojakim sensie:

1 mogą być dostępne bez ponoszenia żadnych kosztów przez odbiorcę2 mogą być dostępne, niekoniecznie bez ponoszenia kosztów przez

odbiorcę (np. z zastrzeżeniem poniesienia opłat za jednorazowepobranie, za dostęp z jednego stanowiska komputerowego, zawykorzystanie i przetworzenie itp.)





Podsumowanie



Informacje mogą być wolne przynajmniej w dwojakim sensie:1 mogą być dostępne bez ponoszenia żadnych kosztów przez odbiorcę

2 mogą być dostępne, niekoniecznie bez ponoszenia kosztów przezodbiorcę (np. z zastrzeżeniem poniesienia opłat za jednorazowepobranie, za dostęp z jednego stanowiska komputerowego, zawykorzystanie i przetworzenie itp.)





Podsumowanie



Informacje mogą być wolne przynajmniej w dwojakim sensie:1 mogą być dostępne bez ponoszenia żadnych kosztów przez odbiorcę2 mogą być dostępne, niekoniecznie bez ponoszenia kosztów przez

odbiorcę (np. z zastrzeżeniem poniesienia opłat za jednorazowepobranie, za dostęp z jednego stanowiska komputerowego, zawykorzystanie i przetworzenie itp.)





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa

Poza ruchami anarchistycznymi postulat bezpłatnego dostępu doinformacji jest realizowany na przykład przez:

prasę publikującą przynajmniej część informacji bez pobierania za toopłat od użytkowników; jednocześnie prawo do powielania iwykorzystywania takich informacji jest bardziej lub mniejograniczone;

serwisy blogowe i inne nie mające statusu czasopisma;

użytkowników serwisów typu Diigo, Youtube, Tweeter, Facebook,Wykop, forów dyskusyjnych i innych serwisów społecznościowych;

firmę Canonical Ltd., Mozilla Foundation itp.





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa

O “wolności informacji”, tzn. jej bezpłatnym udostępnieniu decyduje jej“właściciel”. Udostępnia ją bez szkody dla własnego interesu.





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa - przykłady realizacjipostulatu

Przykłady informacji cennych i dostępnych bez opłat:

Mozilla Firefox 15.0 na Mozilla Public License 2.0; Ubuntu Linux12.04 LTS;

Małgorzata Rozenek krzyczy na swojego męża, gdy nabałagani (http ://www .pudelek.pl/artykul/43108/rozenek krzycze na meza jak nabalagani/);

ostrzeżenia meteorologiczne IMiGW (http://www.imgw.pl);





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa - przykłady realizacjipostulatu

Przykłady informacji cennych i dostępnych bez opłat:

Mozilla Firefox 15.0 na Mozilla Public License 2.0; Ubuntu Linux12.04 LTS;

Małgorzata Rozenek krzyczy na swojego męża, gdy nabałagani (http ://www .pudelek .pl/artykul/43108/rozenek krzycze na meza jak nabalagani/);

ostrzeżenia meteorologiczne IMiGW (http://www.imgw.pl);





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa - przykłady realizacjipostulatu: MIT

Szczególnie istotnym obszarem, na którym informacja cenna może byćdarmowa, jest obszar edukacji i badań naukowych:

MIT OpenCourseWare (http://ocw.mit.edu/index.htm) -ogólnodostępna publikacja materiałów do wszystkich kursówprowadzonych na MIT. Jedyne ograniczenia w wykorzystywaniumateriałów to: dozwolony jedynie użytek niekomercyjny, zpowołaniem się na autora. Poza tym odbiorca ma prawo do ichkopiowania i redystrybuowania (nawet powinien to robić),modyfikowania, tłumaczenia itd.

Computer Science and Artificial Intelligence Laboratory (CSAIL) -SIMILE Project - przykłady oprogramowania nad którymprowadzone są prace w CSAIL: w fazie rozwojowej, dostępny kod,dostępne bezpłatnie.





Podsumowanie


Informacja cenna ale darmowa - przykłady realizacjipostulatu: TED

Inny przykład tego rodzaju:

TED (http://www.ted.com/) - serwis prezentujący wystąpienianaukowców, badaczy, wynalazców z różnych dziedzin, z przekładamina różne języki. Serwis ogólnodostępny, na podobnych warunkachjak kursy MIT.





Podsumowanie


Dostępność informacji

Postulat dostępności informacji pojawia się m.in w przywoływanej etycehakerów Levy’ego. Nie przesądza się przy tym, że dostęp ma byćbezpłatny. Levy miał na myśli to, że każdy użytkownik powinien miećdostęp do kodu źródłowego oprogramowania. Kod nie powinien być tajny.





Podsumowanie


Dostępność informacji - przykłady realizacji postulatu

Swoboda dostępu do informacji jest uznawana za wartość w życiupublicznym. Art. 61. Konstytucji RP:

1 Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organówwładzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. (...)

2 Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentóworaz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznejpochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracjidźwięku lub obrazu.

3 Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpićwyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności ipraw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronęporządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesugospodarczego państwa.





Podsumowanie



Praktyczna realizacja prawa wymienionego w Art. 61 - przykłady:

Materiały UM Kraśnik - pełne relacje z sesji Rady Miasta:http://www.youtube.com/user/MiastoKrasnik

Pełna relacja z procesu ustawodawczego dla każdej ustawy (wraz zprotokołami, zapisami audio lub audiowizualnymi posiedzeń komisji ipodkomisji sejmowych) - http://sejm.gov.pl/.

Kierowane przez osoby fizyczne zapytania do osób pełniących władzepubliczne lub do organów władzy publicznej często są jednakignorowane (patrz np. badania stowarzyszenia ProCollegio z 2011roku - zapytania kierowane do biur poselskich w 85% zostałyzignorowane lub zakwestionowane zostało prawo do zadawaniapytań.





Podsumowanie



Informacje pozyskane w ten sposób mogą być upublicznione - tzn.redystrybuowane, kopiowane itp.





Podsumowanie



Popularny u wszystkich miłośników gier komputerowych (wszczególności posiadających kartę NVidia) PhysX - kod źródłowyjest dostępny za opłatą;

informacje prasowe, do których dostęp jest ograniczony opłatamiabonamentowymi lub jednorazowymi (system Piano, płatności wrp.pl, pb.pl);

informacje gospodarcze, które nie mają charakteru publicznego: np.szczegółowe informacje z KRS, inne informacje finansowe;

informacje z ksiąg wieczystych.





Podsumowanie

Wartość informacji“Psychospołeczna” potrzeba uwolnienia informacjiRuch cyberpunkowy i cypherpunkowy - walczymy z “systemem”Cena informacji

Dlaczego informacja “chce być wolna”?

Dlaczego informacja “chce być wolna”?





Podsumowanie


Na czym polega wartość informacji?

Dlaczego maksymalnie szeroka publiczna dostępność informacji jest takistotna? Zarówno zwolennicy jak i krytycy instytucji praw własnościintelektualnej zgadzają się odnośnie społecznej funkcji informacji:

nowe idee, wynalazki, efekty pracy intelektualnej nie są w pełni nowe- bazujemy zawsze na wynikach naszych poprzedników, na wiedzyjuż uzyskanej;

wynalazki prowadzą do nowych wynalazków, idee prowokująpowstawanie nowych idei itd.;

istnienie fermentu intelektualnego prowadzącego do nowychwynalazków i idei jest zatem zależne od informacji - dostępu do koduoprogramowania, zasad konstrukcji wynalezionych urządzeń itp.





Podsumowanie


Jakie będą efekty “uwolnienia” informacji?

Ograniczenie dostępu do informacji - ograniczenie wolności informacji ikorzystania z tej informacji - ogranicza “postęp ludzkości”. Jeśliinformacja będzie:

bezpłatna, to zmniejszą się koszty tworzenia nowych dzieł;

przynajmniej dostępna, to ograniczy się czas potrzebny na tworzenienowych dzieł.





Podsumowanie


Wolność informacji to wolność idei

Inventions then cannot, in nature, be a subject of property.

List Thomasa Jeffersona do Isaaca McPhersona (Aug. 13, 1813)





Podsumowanie


“Psychospołeczna” potrzeba uwolnienia informacji -Stallman

Załóżmy, że dla Ciebie i Twojego znajomego użytecznybyłby pewien program. W etycznej trosce o znajomegopowinieneś uważać, że prawidłowe rozwiązanie tej sytuacjipozwoli Wam obu go używać. Pomysł, żeby pozwolić tylkojednemu z Was na używanie tego programu i zabronić tegosamego drugiemu, tworzy podziały. Ani Ty, ani Twój znajomynie powinniście tego akceptować. (...)





Podsumowanie


“Psychospołeczna” potrzeba uwolnienia informacji -Stallman

Podpisanie typowej umowy licencyjnej oznacza zdradzeniebliźniego: „Obiecuję pozbawić mojego bliźniego dostępu dotego programu, żebym mógł mieć kopię tylko dla siebie”.Ludzie, którzy podejmują takie decyzje, czują wewnętrznąpsychologiczną presję, by je usprawiedliwić poprzezbagatelizowanie znaczenia pomagania swoim bliźnim, więc duchspołeczny na tym traci. Jest to psychospołeczna szkodapowiązana z materialną szkodą wynikającą ze zniechęcania doużywania programu.

R. Stallman, Dlaczego oprogramowanie powinno być wolne,(http://www.gnu.org/philosophy/shouldbefree.html)





Podsumowanie


Anarchizm cyberpunkowy

Radykalne ideologiczne powody dążenia do uwolnienia informacji wruchach anarchistycznych lub anarchizujących:

struktury państwowe, instytucje społeczne, wielkie korporacje - dążądo kontroli informacji, ograniczania zasobów wiedzy. Trzebainformację uwolnić, niezależnie od konsekwencji i niezależnie odmetod (cyberprzestępstwa wszelkiego rodzaju nie są ocenianenegatywnie). Uwolnienie informacji ma uwolnić nas od zniewoleniaprzez “system”.





Podsumowanie


Anarchizm cyberpunkowy

We wczesnej fazie rozwoju tego nurtu deklarowano pewne ograniczenia:

“uwolnione” mają zostać jedynie informacje nie dotyczące życiajednostek,

ponieważ na założeniu niejawności niektórych informacji zbudowanesą bardzo złożone struktury różnego typu, upublicznienie wszelkichinformacji aktualnie niejawnych, jak np. dotyczących politykiobronnej, informacji wojskowych, jest niewskazane.

Za: Dorothy E. Denning, Concerning Hackers Who Break into ComputerSystems, Proceedings of the 13th National Computer Security

Conference, Washington, D.C., Oct., 1990, ss. 653-664.





Podsumowanie


Ruch cypherpunków

Podstawowe idee nurtu cypherpunków związane z wolnością informacji:

wykradanie wszelkiego rodzaju informacji (tzn. jej uwalnianie) jestwskazane, ponieważ dowodzi, że te informacje (również dotyczącejednostek) nie są dostatecznie chronione i inni też mogą mieć donich dostęp.

upublicznienie niejawnych informacji państwowych (w tym takżedotyczących obronności i spraw wojskowych) jest najlepszą drogąrozwiązania konfliktów międzynarodowych.





Podsumowanie


Ruch cypherpunków - Wikileaks

Rysunek: Z tym ruchem związany jest współzałożyciel WikiLeaks, JulianAssange (nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla w 2011 r.) oraznajbardziej znany informator WikiLeaks, Bradley Manning, który tajne depeszeamerykańskich dyplomatów wynosił na płytach kompaktowych.





Podsumowanie


Informacja powinna być wolna, bo jest tania

Koszty przechowywania informacji w wersji cyfrowej, jej przetwarzania itransmisji są niskie - jest to jedna z części paradoksu, sformułowanegoprzez Stewarta Branda. Ta uwaga Branda ma pewną słabość:

ceny nośników danych spadają, o około 15-18 procent rocznie, alecena infrastruktury jest tylko jednym z wielu czynników decydującymo całościowych kosztach digitalizacji informacji.

Inne czynniki wpływające na kosztochłonność przechowywaniainformacji w wersji cyfrowej: procedury digitalizacji danych, kosztykonserwacji przy przechowywaniu długoterminowym, kosztyosobowe, koszty wynajmu specjalnie przystosowanych pomieszczeń,koszty energii elektrycznej, koszty serwisu itp.

Koszty przechowywania danych w wersji cyfrowej są faktycznie niskieale tylko w przypadku niewielkich ilości i w perspektywiekrótkoterminowej.





Podsumowanie


Informacja powinna być wolna, bo jest tania

Z punktu widzenia indywidualnego użytkownika koszt przekazu ipozyskania informacji faktycznie spada:

na przykład, ze względu na zasady działania Web 2.0 - dynamikawitryn internetowych jest w wielkiej mierze oparta na aktywnościużytkowników a lwia część tej aktywności to właśnie wymianainformacji (fora dyskusyjne, social bookmarking, Youtube, Facebook,Tweeter)

oraz ze względu na istnienie różnych serwisów umożliwiającychwymianę plików (serwisy hostujące pliki, sieć p2p, torrenty).





Podsumowanie


Dlaczego informacja ma być wolna - podsumowanie

Dlaczego informacja ma być wolna - podsumowanie:

ponieważ to niemoralne oraz społecznie i ekonomicznie błędne, żebyograniczać komukolwiek dostęp do informacji,

ponieważ relacje międzyludzkie cierpią na zniewoleniu informacjizbyt ograniczającymi swobodę licencjami,

bo jest tania w przechowywaniu, przetwarzaniu i transporcie(przynajmniej w pewnym zakresie).





Podsumowanie

Bill Gates, Open Letter to Hobbyst, 1976Czy prawa własności intelektualnej to instytucja społecznie pożyteczna?

Dlaczego informacja “nie chce być wolna”?

Dlaczego informacja “nie chce być wolna”?





Podsumowanie


Prawa własności intelektualnej i materialnej

Utylitarne uzasadnienie prywatnej własności składa się z dwóch założeń:1 zastrzeżenie swobodnego korzystania z przedmiotu o określonej

wartości zapobiega obniżeniu wartości tego przedmiotu przez jegozużycie, zniszczenie itp.

2 prywatna własność pozwala na osiąganie z niej korzyści, które mogąbyć wykorzystane w celach inwestycyjnych.





Podsumowanie


Prawa własności intelektualnej i materialnej

Naturalnie w przypadku własności intelektualnej (czyli niematerialnej) niemożna mówić o utracie wartości przez wielokrotne wykorzystywanie.

Prawa własności intelektualnej i kontrola nad zasobami informacyjnymima zatem gwarantować istnienie czynników stymulujących rozwój. Prawawłasności intelektualnej mają zagwarantować odpowiedni poziom iodpowiednią ilość wytworów, bo stanowią czynnik motywujący dodziałania.





Podsumowanie


Bill Gates, Open Letter to Hobbyst, 1976

Rysunek: W 1976 roku Bill Gates napisał list otwarty do osób, które korzystałyz oprogramowania opracowanego przez jego zespół, nie płacąc za nie.





Podsumowanie



(...) to, co zrobiliście, sprawia, że dobre oprogramowanie niezostanie napisane. Kto może sobie pozwolić na pracę zawodowąbez wynagrodzenia? Jaki hobbysta może pozwolić sobie na trzylata programowania, szukania błędów, dokumentowaniaproduktu a potem dystrybuowania tego produktu za darmo?(...) Napisaliśmy 6800 BASIC, piszemy 8080APL i 6800 APL,ale nie mamy wystarczających motywacji do udostępnienia tegooprogramowania hobbystom. Bezpośrednio rzecz ujmując, to cozrobiliście, to kradzież.

Bill Gates, Open Letter to Hobbyst, “Homebrew Computer ClubNewsletter”, January 1976





Podsumowanie



Wg Gatesa, gwarancją wysokiej jakości produktu jest ograniczeniedostępu do informacji na temat zasad konstrukcji tego produktu orazwprowadzenie istotnych ograniczeń licencyjnych. Twórca dzieła ma prawodo wynagrodzenia za pracę włożoną w wykonanie dzieła a ograniczenialicencyjne są konieczne dla zabezpieczenia tego prawa.





Podsumowanie


Wynagrodzenie autora - alternatywne modele

Istnieją alternatywne modele wynagradzania autorów za dzieła, np.:

fundacje: Mozilla Foundation, Free Software Foundation, CanonicalLtd.,

opłaty za wdrożenia i wsparcie techniczne.





Podsumowanie


Czy prawa własności intelektualnej to instytucja społeczniepożyteczna?

Prawa własności intelektualnej są jedną z instytucji ograniczającychwolność dostępu do informacji.

Jeśli swoboda dostępu do informacji jest warunkiem rozwoju wiedzy,postępu, to prawa własności intelektualnej są społecznie szkodliwe.

Jeśli prawa własności intelektualnej są czynnikiem znaczącowpływającym na pojawianie się nowych wynalazków, rozwój idei itp.,to są pożyteczne.





Podsumowanie


Czy prawa własności intelektualnej ograniczają dostępnośćinformacji?

Tym, co jest przedmiotem kontroli w przypadku praw własnościintelektualnej jest informacja. Ograniczenia licencyjne dają właścicielowiprawo do określenia dozwolonych sposobów używania jego własności.Powinniśmy raczej postawić pytanie:

w jakim stopniu prawa własności intelektualnej powinnyograniczać dostępność informacji?





Podsumowanie


W jakim stopniu prawa własności intelektualnej powinnyograniczać dostępność informacji?

Ogólna odpowiedź na to pytanie może być niestety małosatysfakcjonująca:

im bardziej ograniczona jest informacja w przestrzeni publicznej, tymwiększe ograniczenia w postępie wiedzy i innowacji.





Podsumowanie

Kontrola informacji to mit?

Czy kontrola informacji to mit?





Podsumowanie

Prawa własności nie ograniczają dostępności informacji

R. Polk Wagner nie zgadza się powszechną opinią, że kontrolawynikająca z istnienia praw właśności intelektualnej ogranicza dostępnośćinformacji w przestrzeni publicznej.

Wg Wagnera krytycy instytucji praw właśności intelektualnejkoncentrują się tylko na zgubnych skutkach ubocznych mechanizmukontroli.

Krytycy tych praw przeszacowują jednocześnie efektywność kontroliwynikającej z działania mechanizmów związanych z prawamiwłasności intelektualnej.

R. Polk Wagner, Information wants to be Free: Intellectual Property andthe Mythologies of Control, Columbia Law Review, Vol. 103, May 2003





Podsumowanie

Trzy typy informacji

Każde wyrażenie, twierdzenie, ideę, wynalazek itd. można potraktowaćjako zawierające trzy typy informacji:

TYP 1 “rdzeń” informacji (faktyczna autorska praca, która może byćprzedmiotem praw autorskich),

TYP 2 informacja bezpośrednio spokrewniona z typem 1 (ulepszenia,dostosowanie do indywidualnych potrzeb, informacje pochodne),informacja typu 2 w dużo mniejszym stopniu podpada pod działaniepraw własności intelektualnej niż typ 1.

TYP 3 informacje pośrednio związane z typem 1 (informacja, którejpowstanie było stymulowane dosyć swobodnie przez typ 1),informacja typu 3 swobodnie i pośrednio związane z typem 1 - niepodpada pod działanie praw własności obejmujących typ 1.





Podsumowanie

Trzy typy informacji - jaki z tego wniosek?

Taka klasyfikacja pozwala Wagnerowi stwierdzić, że:

zdolność generowania kolejnych informacji zawiera się w każdejinformacji;

tylko niewielka część informacji podlega instytucji praw własnościintelektualnej;

przynajmniej typ 3 a częściowo także typ 2 nie podlega kontroliwynikającej z istnienia praw własności intelektualnej.

Typ 3 informacji jest informacją “wolną”, “otwartą” a jednocześniekonsekwencją dzieła w typie 1. Prawa własności intelektualnej nieograniczają zatem zasadniczo rozwoju idei, wynalazczości i postępu, awręcz przeciwnie.





Podsumowanie

Typy informacji - przykłady

Rysunek: seria książek Harry Potter i... (Typ 1) - ekranizacja książki, gry (Typ2) - dyskusje publiczne zainspirowane tą serią (Typ 3)





Podsumowanie


Rysunek: MS Word (Typ 1) - wtyczki i dodatki, szablony do MS Word (Typ 2)- modyfikacje innych programów użytkowych (Typ 3)





Podsumowanie


Rysunek: Instrument określonej marki i typu (Typ 1) - lutnicza kopia (Typ 2) -inny instrument, w którym zastosowano podobne marginalne rozwiązaniatechniczne (Typ 3)





Podsumowanie

Kontrola informacji to mit

Informacja typu 3, integralna część wszystkich odkryć, wynalazków itp.,jest kontrargumentem przeciw twierdzeniom, że prawa własnościintelektualnej i idąca za tym kontrola dostępu muszą pociągać za sobąmniejszą ilość informacji i maksymalizować ograniczenia. Informacja typu3 rozprzestrzenia się i rodzi się w sposób niekontrolowany.





Podsumowanie

Wnioski Wagnera

Wnioski Wagnera:

1 Nawet, gdyby kontrola realizacji praw własności intelektualnej byłatechnicznie i prawnie perfekcyjna (mało prawdopodobne), toinformacja w otwartej przestrzeni nadal powstawałaby irozpowszechniała.

2 Produkcja wolnej informacji byłaby większa nawet w takich“idealnych” warunkach, niż w jakimkolwiek systemie, o bardzo małejkontroli pod pewnymi warunkami:

a w perspektywie długoterminowej orazb pod warunkiem istnienia pozytywnych związków między kontrolą i

bodźcami twórczymi.





Podsumowanie

Na marginesie: ograniczenie koncepcji Wagnera

Rysunek: Koncepcja Wagnera ma jednak co najwyżej bardzo ograniczonezastosowanie do problemu zarysowanego w znanej anegdocie Stallmana odrukarkach Xerox.





Podsumowanie

Podsumowanie

Podsumowanie





Podsumowanie

Informacja chce być wolna.

Reasumując: niezależnie od dyskusyjnych czynników ekonomicznych i(psycho)społecznych

ze względu na charakter informacji nie da się jej poddać takimograniczeniom, jakim może podlegać korzystanie z prywatnych dóbrmaterialnych;

kontrola informacji w dowolnym zakresie przysparza trudności zewzględu na swobodę jej rozprzestrzeniania się.

W tym sensie z całą pewnością informacja dąży do tego, żeby być wolną.





Podsumowanie

Informacja chce być wolna?

Czy informacja chce być wolna, tzn. nie podlegać żadnym ograniczeniomi być wolną w sensie ekonomicznym?





Podsumowanie

Dziękuję za uwagę i zapraszam do dyskusji!

Artur Machlarz

e-mail: [email protected]: http://www.uni.opole.pl/∼machlarz


wolna informacja

Social Media