wojewódzka stacja sanitarno epidemiologiczna w...

Przepisy sanitarne obowiązujące przy

produkcji i sprzedaży żywności

nieprzetworzonej i przetworzonej

z gospodarstwa rolnego

Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Szczecinie

Możliwe formy działalności związane z gospodarstwem rolnym

Produkcja podstawowa (pierwotna)

Dostawy bezpośrednie (sprzedaż bezpośrednia)

Rolniczy handel detaliczny (RHD)

Produkcja / przetwarzanie żywności w warunkach domowych

Produkcja / przetwarzanie żywności w zakładzie produkcyjnym

Sprzedaż żywności przez internet

2

Kwestie związane z produkcją i obrotem żywnością regulują przepisy prawa

żywnościowego, w tym w szczególności:

ustawa z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (j.t. Dz. U. 2019.1252 z późn. zm.);

rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463);

rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, str.1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz.13, t. 34, str. 319);

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) (Dz. Urz. UE L 304 z 21.11.2011, str. 18);

rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 774);

rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 106, poz. 730 z późn. zm.).

3

Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002

Rozporządzenie zobowiązuje podmioty działające na rynku

żywności do przestrzegania obowiązków:

bezpieczeństwa wprowadzanej do obrotu żywności – art. 14

sprawdzania zgodności żywności z obowiązującymi przepisami –

art. 14

monitorowania – identyfikowalności (traceability) – art. 18

wycofania środków spożywczych niezgodnych z wymogami

bezpieczeństwa żywności – art. 19

4

Identyfikacja produktu i odpowiedzialność producenta

Każdy podmiot działający na rynku spożywczym musi potrafić zidentyfikować odbiorcę swoich

produktów, a także dostawcę, od którego otrzymał środek spożywczy. Istotne jest zachowanie

dokumentów, na podstawie których identyfikacja dostawców i odbiorców będzie możliwa. Informacje

dotyczące dostawców i odbiorców muszą być udostępniane organom kontrolnym

w ramach rutynowych działań, jak również w przypadku wycofywania produktów z obrotu. Wymóg ten

nie dotyczy podmiotów będących klientami końcowymi.

Jeśli nie zapewniono odpowiednich warunków higienicznych i sanitarnych lub właściwego oznakowania żywności i w związku z tym żywność ta nie spełnia wymagań prawa żywnościowego lub co gorsza może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia konsumenta, to podmiot odpowiedzialny poniesie konsekwencje prawne.

W przypadku, gdy okaże się, że wyprodukowana żywność, która jest potencjalnie niebezpieczna, została wprowadzona do obrotu należy:

• poinformować o tym fakcie właściwego terenowo państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego;

• podjąć kroki w celu jej wycofania z obrotu i od konsumenta;

• zidentyfikować przyczynę i podjąć działania naprawcze, aby taka sytuacja się nie powtórzyła.

5

W celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności,

konieczne jest uwzględnienie wszystkich aspektów

łańcucha produkcji żywności począwszy od produkcji

podstawowej i produkcji pasz, aż do sprzedaży lub

dostawy żywności do konsumenta, ponieważ każdy

element może mieć potencjalny wpływ na

bezpieczeństwo żywności.

6

Produkcja podstawowa (wymaga rejestracji w PSSE, za wyjątkiem producentów kiełków)

Produkcja podstawowa oznacza produkcję, uprawę lub hodowlę

produktów podstawowych, w tym:

zbiory

dojenie

hodowlę zwierząt gospodarskich przed ubojem

łowiectwo i rybołówstwo

zbieranie runa leśnego

(definicja w art. 3 pkt 17 rozporządzenia 178/2002)

7

Produkcja podstawowa

Produkty pierwotne – definicja „surowca” (art. 2 ust. 1 lit. b

rozp. 852/2004) – produkty ziemi, pochodzące z hodowli,

polowań i połowów.

Produkty pierwotne obejmują produkty:

• pochodzenia roślinnego, czyli zboża, owoce, warzywa, zioła,

grzyby hodowlane

• pochodzenia zwierzęcego, czyli jaja, surowe mleko, miód,

produkty rybołówstwa, żywe małże

• zbierane w ich naturalnym środowisku (rosnące w warunkach

naturalnych) zarówno pochodzenia roślinnego, jak

i zwierzęcego, czyli grzyby, jagody, ślimaki itp.

8


Wymagania, które muszą być spełniane przez podmioty prowadzące działalność w zakresie produkcji pierwotnej (produkcji podstawowej) określa załącznik I część A do rozporządzenia nr 852/2004.

Załącznik ten obejmuje również następujące, powiązane z tą produkcją, działania:

transport, magazynowanie i obsługę produktów pierwotnych w miejscu produkcji – bez zmiany w sposób znaczący ich charakteru;

transport żywych zwierząt;

w przypadku produktów pochodzenia roślinnego, produktów rybołówstwa i zwierząt łownych – czynności transportowe związane z dostarczeniem tych produktów, z miejsca produkcji do zakładu.

Wsparciem we wdrażaniu tych wymagań są Wytyczne dotyczące ograniczania ryzyka mikrobiologicznego w odniesieniu do świeżych owoców i warzyw na etapie produkcji podstawowej poprzez przestrzeganie zasad higieny (2017/C 163/01).

9


W trakcie uprawy, zbioru, magazynowania i transportu owoce

i warzywa narażone są na pojawiające się zagrożenia, które musi brać pod

uwagę i im zapobiegać każdy, kto produkuje, skupuje lub przetwarza te

produkty. Szczególnie niebezpieczne są zagrożenia mikrobiologiczne (takie jak

patogenne bakterie i wirusy), gdyż owoce i warzywa często spożywane są na

surowo, bez obróbki cieplnej odpowiedniej do wyeliminowania zagrożenia.

Spożycie produktów zakażonych patogennymi mikroorganizmami może

prowadzić do zatruć pokarmowych, a także poważnych komplikacji

zdrowotnych.

Główne źródła patogennych mikroorganizmów w owocach i warzywach to

stosowane w trakcie uprawy: zanieczyszczona woda, gleba, nawozy, ścieki,

a także ludzie, którzy pracując w styczności z owocami i warzywami,

jednocześnie są nosicielami patogenów.

10


Podstawowe zasady zapobiegania zakażeniom mikrobiologicznym owoców i warzyw

obejmują:

• ścisłe przestrzeganie zasad higieny wśród osób zajmujących się pozyskiwaniem

i przetwarzaniem owoców i warzyw; • zapewnienie wszystkim pracownikom produkcji i przetwórstwa owoców i warzyw dostępu do

toalet;

• stosowanie do uprawy, w tym nawadniania i rozcieńczania środków ochrony roślin

(pestycydów) oraz nawozów wyłącznie wody wolnej od patogennych mikroorganizmów; • egzekwowanie obowiązku mycia rąk przed przystąpieniem do pracy, zawsze po skorzystaniu

z toalety oraz w innych sytuacjach, gdy mogło dojść do zanieczyszczenia rąk; • zalecane jest stosowanie czystych rękawiczek jednorazowych oraz odzieży ochronnej

ograniczających do minimum bezpośredni kontakt człowieka z produktem; • bezwzględne przestrzeganie zakazu pracy osób z objawami takimi jak: biegunka, wymioty,

temperatura, kaszel, żółtaczka; • zapewnienie czystości i odpowiedniej jakości stosowanych pojemników, naczyń do zbioru; • opracowanie procedury dotyczącej mycia i dezynfekcji zanieczyszczonych powierzchni; • przeprowadzanie systematycznych szkoleń dla pracowników w zakresie higieniczno-

sanitarnym.

11


- wymaga rejestracji w PSSE

„Sprzedaż bezpośrednia” to sprzedaż przez producenta małych ilości surowców, czyli

produktów produkcji pierwotnej, w tym produkty ziemi do konsumenta końcowego lub

lokalnego zakładu detalicznego bezpośrednio zaopatrującego konsumenta końcowego

(art. 1 ust. 2 litera c rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i rady

z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych).

Dostawy bezpośrednie w każdym przypadku odnoszą się do produktów pierwotnych.

Producenci, którzy wprowadzają do obrotu produkty pierwotne wyłącznie w warunkach

sprzedaży bezpośredniej są zobowiązane do przestrzegania wymagań określonych

w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw

bezpośrednich środków spożywczych wydanym na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z dnia

25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Rozporządzenie to określa

zakres działalności prowadzonej w ramach dostaw bezpośrednich środków spożywczych,

w tym wielkość i obszar dostaw bezpośrednich oraz szczegółowe wymagania higieniczne

dla działalności prowadzonej w ramach dostaw bezpośrednich żywności.

12


Wielkość obrotu w ramach dostaw bezpośrednich nie może przekraczać:

• wielkości plonów, w skali roku, poszczególnych surowców uzyskanych

przez producentów produkcji pierwotnej z gospodarstw rolnych, których są

właścicielami lub użytkownikami;

• ilości surowców pochodzących z dokonywanych osobiście zbiorów ziół

i runa leśnego osoby dostarczającej te środki spożywcze w ramach dostaw

bezpośrednich.

Obszar prowadzenia działalności w ramach dostaw bezpośrednich:

• działalność w ramach dostaw bezpośrednich może być prowadzona na terenie

województwa, w którym prowadzona jest produkcja pierwotna lub na terenie

województw przyległych.

13

Produkcja podstawowa, a dostawy bezpośrednie

Nie może to być działalność, w rozumieniu działalności gospodarczej,

w systemie pośrednictwa i dalszej odsprzedaży. Działalność ta może

odbywać się bezpośrednio pomiędzy producentem surowców, czyli płodów

rolnych i:

a) konsumentem finalnym, albo

b) lokalnym sklepem detalicznym lub lokalną restauracją, nie w celu

dalszej odsprzedaży innemu podmiotowi gospodarczemu, lecz w celu

zaopatrzenia konsumentów finalnych.

Działalność ta ma dotyczyć małych ilości surowców. Chodzi o takie ilości

surowców, które dostawca może wyprodukować we własnym gospodarstwie,

a więc które pochodzą z własnych upraw lub hodowli.

14


Działalność w ramach dostaw bezpośrednich dotyczy wyłącznie surowców,

czyli żywności nieprzetworzonej. Jeśli rolnik, który we własnym

gospodarstwie uprawia warzywa, a następnie te warzywa sprzedaje, np. przy

bramie swojego gospodarstwa, na miejscowym rynku, czy bazarze

konsumentom finalnym, to można przyjąć, że prowadzi działalność w ramach

dostaw bezpośrednich.

Takie czynności, jak na przykład:

• mycie warzyw, usuwanie liści

• sortowanie owoców

• suszenie zbóż

powinny być traktowane, jako normalne, rutynowe działania na poziomie

produkcji pierwotnej.

15


Natomiast, jeśli ten sam rolnik we własnym gospodarstwie będzie

poddawał własne płody rolne zabiegom np. takim jak:

• obieranie i krojenie ziemniaków na frytki, krojenie marchewki,

pakowanie w woreczki, wyciskanie soków z jabłek z własnego ogrodu

i następnie produkty te będzie sprzedawał, nie można przyjąć, że

będzie to działalność w ramach dostaw bezpośrednich i w związku

z tym działalność taka będzie podlegała ogólnym zasadom

określonym przepisami Rozporządzenia 852/2004. Działalność taka

wpływa bowiem w sposób znaczący na charakter tych produktów.

16

Rolniczy handel detaliczny

(wymaga rejestracji w PSSE – dla żywności pochodzenia

roślinnego, pozostała żywność – w IW)

Rolniczy handel detaliczny - to jedna z form sprzedaży żywności przez rolników

obok istniejących już możliwości tj. sprzedaży bezpośredniej oraz działalności

marginalnej, ograniczonej i lokalnej, dla której w polskim porządku prawnym

przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli

żywności.

W ramach w/w formy działalności możliwa jest produkcja i przetwarzanie oraz

sprzedaż żywności w ilościach dostosowanych do potrzeb konsumentów.

Ma to na celu stworzenie polskim rolnikom lepszych możliwości rozwoju produkcji

i sprzedaży konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w całości lub

w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli.

17


Podmioty prowadzące rolniczy handel detaliczny żywnością pochodzenia niezwierzęcego

(np. soki, dżemy, przeciery itp.) podlegają rejestracji przez terenowo właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej;

wykorzystywany w ramach RHD środek transportu np. do przewozu wyrobów gotowych, bądź surowców jest traktowany jako element tej działalności i podlega również wyłącznie rejestracji;

W przypadku produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego oraz produktów złożonych nadzór nad rolniczym handlem detalicznym prowadzą organy Inspekcji Weterynaryjnej - bez względu na procentowy udział produktów pochodzenia zwierzęcego przetworzonych lub nieprzetworzonych (rejestracja - Powiatowy Inspektorat Weterynarii.

Przy prowadzeniu produkcji i zbywaniu żywności w ramach rolniczego handlu

detalicznego podmioty znajdujące się pod nadzorem organów PIS mają obowiązek spełnić

wymagania rozporządzenia (WE) nr 852/2004 oraz przepisów wydanych w trybie tego

rozporządzenia.

18


Produkcja żywności pochodzenia roślinnego z produktów pochodzących z własnej uprawy, które

stanowią co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody;

Sprzedaż żywności możliwa jest do:

- zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego

(np. sklepów, restauracji, stołówek) zlokalizowanych na obszarze województwa, w którym ma

miejsce produkcja żywności lub na obszarach powiatów lub miast stanowiących siedzibę wojewody

lub sejmiku województwa, sąsiadujących z tym województwem;

nie może być dokonywane z udziałem pośrednika, z wyjątkiem zbywania takiej żywności podczas

wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności, jeżeli pośrednik

zbywa konsumentom finalnym żywność:

a) wyprodukowaną przez tego pośrednika w ramach rolniczego handlu detalicznego,

b) wyprodukowaną przez inny podmiot prowadzący rolniczy handel detaliczny na obszarze

powiatu, w którym pośrednik ten prowadzi produkcję żywności w ramach rolniczego handlu

detalicznego, lub na obszarze powiatu sąsiadującego z tym powiatem.

19


Sprzedaż żywności bez udziału pośrednika, z wyjątkiem sprzedaży podczas

wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji

żywności, jeżeli pośrednik sprzedaje konsumentom finalnym

wyprodukowaną przez siebie żywność w ramach rolniczego handlu

detalicznego;

W miejscu sprzedaży żywności konsumentowi finalnemu umieszcza się

w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta:

- napis „rolniczy handel detaliczny”;

- imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego rolniczy

handel detaliczny, adres miejsca prowadzenia produkcji żywności.

20


W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia

2016r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach

rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania

ujęto maksymalną ilość żywności zbywanej rocznie w ramach w/w

działalności dla surowców pochodzenia niezwierzęcego (załącznik nr 1

niniejszego przepisu) i żywności pochodzenia niezwierzęcego innej niż

w/w surowce, a także produkty złożone (załącznik nr 2).

Każdy podmiot zaangażowany w rolniczy handel detaliczny prowadzi

i przechowuje dokumentację umożliwiającą określenie ilości żywności

zbywanej rocznie w ramach takiego handlu i przechowuje ją przez dwa

lata, licząc od końca roku kalendarzowego, za który została sporządzona.

21

Żywność przygotowywana w warunkach domowych (wymaga rejestracji w PSSE)

Wymagania higieniczne dla działalności prowadzonej w kuchni domowej

określone są w załączniku II do rozporządzenia (WE) nr 852/2004

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie

higieny środków spożywczych, w szczególności w rozdziale III

22

Żywność przygotowywana w warunkach domowych

Produkcja żywności w kuchni domowej:

zależy od rodzaju i ilości produktów, możliwych do

wyprodukowania w warunkach domowych, z użyciem zwykłych

sprzętów standardowo wykorzystywanych w kuchni w domu,

może być prowadzona jeśli warunki sanitarne są odpowiednie dla

tego rodzaju produkcji,

dotyczy żywności o potencjalnie niskim ryzyku zagrożenia dla

zdrowia (tj. małe ryzyko rozwoju drobnoustrojów

chorobotwórczych - produkty poddane obróbce cieplej, np.

gotowaniu lub pasteryzacji bądź tyndalizacji).

(nie każde warunki domowe pozwalają na prowadzenie takiej działalności)

23


Żywność o potencjalnie niskim ryzyku to produkty, w przypadku których istnieje małe ryzyko

rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych i/lub produkty poddane są obróbce cieplnej.

Przykłady żywności o potencjalnie niskim ryzyku zagrożenia dla zdrowia, np.:

przetwory z owoców, przetwory z warzyw (dżemy, soki, marmolady, powidła, kompoty -

poddane obróbce termicznej),

koncentraty spożywcze (koncentraty warzywne),

produkty marynowane,

przetwory zbożowe (mąki, kasze, płatki, otręby i inne),

pieczywo, pieczywo cukiernicze,

ciasta, ciastka (np. babki drożdżowe, ciasta biszkoptowe, ciasteczka kruche),

przyprawy,

gotowe posiłki (potrawy) bez mięsa (np. kopytka, kluski śląskie, placki ziemniaczane).

24


Przed rozpoczęciem produkcji należy:

zapewnić higienę planowanych czynności,

przewidzieć zagrożenia i ewentualne nieprawidłowości,

zaplanować sposoby zapobiegania zagrożeniom.

25

Przykłady zagrożeń, które dotyczą produkcji żywności w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych upraw

Chemiczne – mykotoksyny (toksyny grzybowe

atakujące zboża i przetwory zbożowe w wyniku

głównie przetrzymywania zboża i jego

przetworów w nieprawidłowych warunkach),

metale ciężkie, środki ochrony roślin, nawozy

sztuczne, pozostałości środków myjących,

zanieczyszczenia pochodzące z opakowań;

Fizyczne - ciała obce, szkło metal, drewno,

piasek (przypadkowe, np. biżuteria);

26

Przykłady zagrożeń,

które dotyczą produkcji żywności w warunkach domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych upraw

Biologiczne:

laseczka jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum) – zanieczyszczenia ziemią, np. konserwy, przetwory warzywne (wypukłe denko!),

pałeczka Escherichia coli (niemyte warzywa i owoce, woda z niepewnego źródła),

pałeczki Salmonella (drób, jaja),

gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – choroby skórne ludzi, nieżyty gardła i nosa

wirusy (rotawirusy, norowirusy) – brak zachowania higieny podczas zbioru, produkcji,

pleśnie,

szkodniki i ich pozostałości.

27


Przy domowej produkcji żywności, można rozważyć zastosowanie tzw.

elastycznego podejścia do wymagań higienicznych, zgodne ze

stanowiskiem zawartym w dokumencie pt. ,,Zbiór wytycznych w zakresie

wdrażania procedur opartych na zasadach HACCP oraz ułatwień we

wdrażaniu zasad HACCP w niektórych przedsiębiorstwach sektora

spożywczego” opublikowanym na stronie internetowej Komisji

Europejskiej oraz dostępnym na stronie internetowej Głównego

Inspektoratu Sanitarnego ww.gis.gov.pl. Jednakże w każdym tego typu

przypadku, decydująca jest ocena ryzyka i skala zagrożeń ze względu na

bezpieczeństwo żywności.

28


W związku z wymaganiami rozporządzenia nr 852/2004, zasady dobrej praktyki

higienicznej (GHP) winny obejmować następujące obszary:

• kontrolę dostaw,

• budynki i układ funkcjonalny pomieszczeń, wyposażenie,

• czyszczenie urządzeń oraz sprzętu (dotyczy to również dezynfekcji), a także urządzeń sanitarnych oraz zaplecza produkcyjnego,

• czyszczenie obszaru produkcji i przechowywania,

• higienę procesu produkcji, w tym rozdzielnie czynności w celu zabezpieczenia przed przeniesieniem zanieczyszczania na żywność,

• higienę osobistą i stan zdrowia osób produkujących żywność,

• jakość stosowanej wody,

• kontrolę i zabezpieczenie przed szkodnikami,

• postępowanie z odpadami żywnościowymi,

• przechowywanie, dystrybucję i transport.

29

Wytyczne dot. wymagań higienicznych

Osoby produkujące żywność na małą skalę w warunkach domowych

oraz prowadzące rolniczy handel detaliczny mogą stosować:

„Wytyczne Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej przy

produkcji żywności niezwierzęcego pochodzenia w warunkach

domowych z wykorzystaniem surowców roślinnych z własnych

upraw oraz w ramach rolniczego handlu detalicznego”.

Ww. wytyczne są dostępne na stronie internetowej Głównego

Inspektoratu Sanitarnego oraz Wojewódzkiej Stacji Sanitarno -

Epidemiologicznej w Szczecinie.

30

Produkcja żywności na większą skalę

(wymagane zatwierdzenie i rejestracja)

Produkcja i sprzedaż żywności w ilościach większych niż pozwala na to produkcja

w domu oraz limity dla rolniczego handlu detalicznego np. mała przetwórnia owoców przy

gospodarstwie powinna być prowadzona w odrębnych pomieszczeniach spełniających

wymagania rozporządzenia nr 852/2004 (Załącznik II – określa ogólne wymogi higieny dla

przedsiębiorstw sektora spożywczego);

W celu spełnienia wymagań higienicznych art. 5 rozporządzenia nr 852/2004 nakłada na

podmioty działające na rynku spożywczym obowiązek opracowania i wdrożenia procedury na

podstawie zasad systemu HACCP. Procedura powyższa jest opracowywana na potrzeby

kontroli wewnętrznej i ma zapewnić bezpieczeństwo żywności. Zasady określone w ww.

procedurze powinny być przestrzegane przez wszystkie osoby mające kontakt z żywnością,

a na żądanie organów urzędowej kontroli żywności muszą być przedstawione dowody

potwierdzające wdrożenie i stosowanie tej procedury w zakładzie.

32

Sprzedaż żywności przez internet

Podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa

w sprzedaży żywności, także na odległość (sprzedaży wysyłkowej, w tym

sprzedaży przez internet) jest obowiązany uzyskać rejestrację przez organy PIS,

jeżeli podmiot korzysta z pomieszczenia magazynowego podlega on rejestracji

i zatwierdzeniu przez właściwe organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Obecnie przepisy prawa żywnościowego nie odnoszą się wprost do sprzedaży

internetowej żywności wyprodukowanej w ramach RHD. W związku

z powyższym opierając się na obowiązujących aktach prawnych należy uznać, iż

przy sprzedaży internetowej niemożliwa będzie kontrola odbiorców zbywanej

żywności, którzy to ściśle zostali określeni w rozdziale 10a ustawy

o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Naruszenie zasad prowadzenia RHD

skutkować może utratą ulgi w postaci zwolnień podatkowych.

33

Znakowanie żywności opakowanej

Podmioty działające w sektorze spożywczym mają obowiązek znakowania wprowadzanej do obrotu żywności zgodnie

z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011r.

w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (...) (Dz. Urz. UE L 304 z 21.11.2011, str. 18).

Wykaz danych szczegółowych, których podanie jest obowiązkowe określa art. 9 ust. 1 w/w rozporządzenia i są to następujące informacje:

nazwa żywności;

wykaz składników;

wszelkie składniki lub substancje pomocnicze w przetwórstwie wymienione w załączniku II lub uzyskane z substancji lub produktów wymienionych w załączniku II, powodujące alergie lub reakcje nietolerancji, użyte przy wytworzeniu lub przygotowywaniu żywności i nadal obecne w produkcie gotowym, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie;

ilość określonych składników lub kategorii składników;

ilość netto żywności;

data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia;

wszelkie specjalne warunki przechowywania lub warunki użycia;

nazwa lub firma i adres podmiotu działającego na rynku spożywczym, o którym mowa w art. 8 ust. 1;

kraj lub miejsce pochodzenia w przypadku przewidzianym w art. 26;

instrukcja użycia, w przypadku gdy w razie braku takiej instrukcji odpowiednie użycie danego środka spożywczego byłoby utrudnione;

w odniesieniu do napojów o zawartości alkoholu większej niż 1,2 % objętościowo, rzeczywista zawartość objętościowa alkoholu;

informacja o wartości odżywczej.

34

Znakowanie żywności opakowanej

Jednym z wielu obowiązków ciążącym na producencie jest m.in. informowanie konsumenta końcowego o trwałości danego produktu spożywczego, na którą wpływa wiele czynników np. skład chemiczny, mikroflora, sposób pakowania, określone warunki przechowywania. W związku z powyższym przed wprowadzeniem produktu do sprzedaży należy sprawdzić jak długo i w jakich warunkach wyrób może być przechowywany. Formą tego sprawdzenia jest przeprowadzenie

laboratoryjnych badań przechowalniczych, potwierdzających deklaracje producenta, co do trwałości produktu. Mogą one dotyczyć parametrów mikrobiologicznych, organoleptycznych lub fizykochemicznych. Szczegółowy zakres badań dobiera się w zależności od rodzaju i charakterystyki badanego produktu.

Istnieje możliwość zwolnienia z obowiązku znakowania wartością odżywczą żywności jeżeli jest ona wytwarzana w małych ilościach oraz dostarczana bezpośrednio przez wytwórcę konsumentowi finalnemu lub miejscowym placówkom handlu detalicznego bezpośrednio zaopatrującym konsumenta finalnego (bez pośredników). Z niniejszego zwolnienia mogą korzystać podmioty, które produkują żywność np. w ramach RHD, produkcja w warunkach domowych – pkt 19 załącznika V do rozporządzenia (UE) nr 1169/2011.

Zgodnie z art. 14 cyt. rozporządzenia w przypadku żywności opakowanej oferowanej do sprzedaży za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość obowiązkowe informacje na temat żywności wymienione w art. 9, za wyjątkiem daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia, muszą być dostępne przed ostatecznym dokonaniem zakupu i muszą znajdować się w materiałach towarzyszących sprzedaży na odległość lub być dostarczane z użyciem innych właściwych środków wyraźnie określonych przez dany podmiot działający na rynku spożywczym. Wszystkie obowiązkowe dane szczegółowe muszą być dostępne w momencie dostawy.

35

Znakowanie żywności nieopakowanej

Do żywności bez opakowań mają zastosowanie przepisy krajowe - § 19 rozporządzenia Ministra

Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów

środków spożywczych, które zostało wydane na podstawie art. 44 ust. 2 rozporządzenia nr 1169/2011.

Zgodnie z tym rozporządzeniem w przypadku żywności nieopakowanej należy podać: 1. nazwę środka spożywczego wskazaną w sposób określony w art. 17 rozporządzenia nr 1169/2011; 2. nazwę albo imię i nazwisko producenta; 3. wykaz składników – zgodnie z art. 18-20 rozporządzenia nr 1169/2011 z uwzględnieniem

informacji, o których mowa w art. 21 tego rozporządzenia tj. niektórych substancji lub

produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji; 4. klasę jakości handlowej albo inny wyróżnik jakości handlowej, jeżeli zostały one ustalone w przepisach

w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-

spożywczych lub ich grup albo jeżeli obowiązek podawania klasy jakości handlowej albo wyróżnika

wynika z odrębnych przepisów; 5. w przypadku produktów rybołówstwa w rozumieniu pkt. 3.1 załącznika I do rozporządzenia (WE)

nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. ustanawiającego szczególne

przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego mrożonych

glazurowanych – dodatkowo informację dotyczącą ilościowej zawartości glazury lub ryby albo

owoców morza w tych produktach; 6. w przypadku pieczywa – dodatkowo: a. masę jednostkową, b. informację „pieczywo z ciasta mrożonego” albo „pieczywo produkowane z ciasta głęboko mrożonego”

– gdy został zastosowany taki proces technologiczny.

36

Rejestracja / rejestracja i zatwierdzenie zakładu

Wzory wniosków: o rejestrację lub rejestrację i zatwierdzenie zakładu znajdują

się w:

rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów

dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub

wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli

Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 730 z późn. zm.), a także

na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Stosowny wniosek należy złożyć do terenowo właściwej powiatowej lub

granicznej stacji sanitarno-epidemiologicznej co najmniej 14 dni przed

planowanym rozpoczęciem działalności.

37

https://gis.gov.pl/kategoria/dzialalnosc-gospodarcza/produkcja-i-obrot/zywnosc/

38

Przepisy karne i kary pieniężne

Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia przewiduje

odpowiedzialność karną w przypadku nieprzestrzegania

przepisów rozporządzeń wspólnotowych, ustawy i wymagań

w niej określonych.

39

Przepisy karne z ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia

Art. 96.

1. Kto produkuje lub wprowadza do obrotu środek spożywczy powszechnie spożywany szkodliwy dla zdrowia lub życia człowieka, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 100.

1. Kto:

1) używa do produkcji lub wprowadza do obrotu środek spożywczy po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości

7) nie wykonuje czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002,

8) nie wdraża w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 852/2004, lub nie przestrzega wymagań higienicznych określonych w w/w rozporządzeniu,

11) zatrudnia osoby, co do których stwierdzone zostały przeciwskazania lub osoby nieposiadające orzeczeń lekarskich,

17) nie umieszcza w miejscu zbywania żywności w ramach RHD oznaczenia lub podaje w nim informacje niepełne lub nieprawdziwe

podlega karze grzywny.

40

Kary pieniężne

Art. 103.

1. Kto:

1) nie przestrzega wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych

2) wprowadza do obrotu jako żywność produkt niebędący żywnością,

3) nie wycofuje z obrotu środka spożywczego szkodliwego dla zdrowia lub życia człowieka, środka

spożywczego zepsutego oraz środka spożywczego zafałszowanego wbrew decyzji organu urzędowej

kontroli żywności,

4) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością bez złożenia wniosku o wpis do rejestru

zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru lub wbrew decyzji o odmowie wpisu / zatwierdzenia

zakładu,

5) produkuje lub wprowadza do obrotu żywność w zakresie niezgodnym z decyzją o zatwierdzeniu zakładu,

6) prowadzi działalność w zakresie produkcji lub obrotu żywnością wbrew decyzji o cofnięciu lub zawieszeniu

zatwierdzenia zakładu lub wbrew decyzji o czasowym zawieszeniu działania lub zamknięciu całego lub

części danego zakładu,

7) utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie urzędowej kontroli żywności,

podlega karze pieniężnej w wysokości do trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego

w gospodarce narodowej za rok poprzedzający. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2018r.

wynosiło 4585,03 zł , wobec czego maksymalny wymiar kary może wynosić 137 550,9 zł

41

Kary pieniężne

Art. 103

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1:

1) pkt 1 lub 3 – wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do pięciokrotnej

wartości brutto zakwestionowanej ilości środka spożywczego;

2) pkt 4 – wysokość kary pieniężnej może być wymierzona do 5 000 zł, niemniej niż

1 000 zł;

3) pkt 5 – wysokość kary nie może być mniejsza niż 500 zł.

Art. 104.

1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 103, wymierza, w drodze decyzji,

właściwy państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.

42

wojewódzka stacja sanitarno epidemiologiczna w...

Documents