Wojciech Usarzewicz & Pogotowie Wydawnicze prezentują:

Jak napisać swojego pierwszego e-booka w 5 prostych krokach

Wprowadzenie

Zdecydowałeś się napisać swojego pierwszego e-booka albo książkę i właśnie w tym może Ci pomóc niniejszy poradnik. Nie waloryzuję, co jest lepsze: książka czy e-book. Jeśli e-book jest dobry, to nadaje się do wydania książkowego, z kolei każdą wydaną książkę warto również udostępnić w formie cyfrowej.

Zapewne od chwili, gdy zacząłeś czytać ten tekst, rzucił Ci się w oczy mój styl pisania. Styl osobisty, dosłowny, który jest tylko i wyłącznie mój. Nie próbuj go kopiować. Wspominam o tym dlatego, że zbyt wielu początkujących autorów próbuje naśladować czyjś styl i nic dobrego z tego nie wychodzi. Musisz pisać, pisać i jeszcze raz pisać, a z czasem wyrobisz sobie własny styl pisarski – i wówczas gdy czytelnik weźmie do ręki książkę Twojego autorstwa, od razu pozna, kto ją napisał, nawet bez zerkania na nazwisko autora.

Jak się zabrać do pisania? Ta publikacja omówi różne aspekty procesu pisarskiego i warsztatu autorskiego, dzięki czemu w ciągu miesiąca zbierzesz nadający się do publikacji materiał. Poruszę zarówno kwestie dopracowania pomysłu, cały warsztat pisarski, jak również zagadnienia dotyczące korekty, redakcji i wartości merytorycznej tekstu. Nie zapomnę także o ostatnich szlifach, które znacznie ułatwią potem złożenie i konwersję publikacji, a w końcu jej ostateczne wydanie.

Wszystko to omawiam w pięciu częściach tego e-booka. (Jeśli chcesz samodzielnie zgłębić temat, podałem bibliografię). W głównej mierze bazuję na własnym doświadczeniu, ponieważ napisałem i wydałem już kilkanaście książek i e-booków, zarówno w języku polskim jak i angielskim.

E-booka możesz napisać w miesiąc. Jednak logiczne jest, że im bardziej rozbudowana fabuła lub szerszy opis, tym więcej czasu będziesz musiał poświęcić na pracę. A pisanie jest pracą – często wymaga badania źródeł, zapoznawania się z tematyką i wcześniej wydanymi pracami na ten temat. Im poważniejszy temat lub bardziej szczegółowo nakreślony świat przedstawiony, tym więcej czasu zajmie Ci proces pisarski. Moje najwnikliwsze książki pisane były przez rok. A przecież są autorzy, którzy tworzą dzieła przez wiele lat…

Nie piszę tego, by Cię przerazić – wręcz przeciwnie. Już teraz zacznij czytać ten poradnik, a nauczysz się, że nawet miesiąc wystarczy, by napisać dobrą publikację.

Zacznijmy więc!

Część 1 Planujemy e-booka w 3 krokach

Pierwszym krokiem do napisania e-booka jest określenie zawartości publikacji. Nie chodzi tylko o to, o czym chcemy pisać, ale także co o tym zagadnieniu napiszemy. Całość trzeba sobie rozplanować i dokładnie określić – dobry plan to podstawa.

1. Rodzaj publikacji Wszystko zaczyna się od określenia specyfiki książki. Najogólniej rzecz ujmując, mamy do czynienia z czterema typami publikacji:

1. Poezja – wiersze wszelkiej maści.

2. Beletrystyka – opowiadania i powieści, świat przedstawiony z fabułą.

3. Literatura faktu – reportaże, książki historyczne i tym podobne.

4. Poradniki – których zadaniem jest edukowanie i nauczanie.

Każdy z tych rodzajów publikacji charakteryzuje się określonymi elementami. Poezja ma sztywne ramy, beletrystyka uwzględnia dialogi, literatura faktu – jak sama nazwa wskazuje – opiera się na faktach, poradniki często zawierają wypunktowania i tak dalej...

Zanim zaczniesz pisać książkę, poczytaj hasła w encyklopediach i słownikach, artykuły na temat tego wybranego rodzaju piśmiennictwa, zapoznaj się z kilkoma lub kilkunastoma publikacjami z tego rodzaju literackiego, wydanymi w sposób fachowy. W ten sposób poznasz zasady, jakimi powinieneś się kierować przy pisaniu własnej publikacji.

Reasumując:

• Autor fantasy przeczyta dużo książek fantasy.

• Autor chcący napisać poradnik zapozna się z wieloma poradnikami.

• Poeta „zagłębi się” w dużej ilości poezji.

I tak dalej – czytanie książek podobnych do tej, którą chcesz napisać, ułatwi Ci proces pisarski, bowiem będziesz wiedział, co powinieneś uwzględnić w swojej pracy.

• W międzyczasie oceń swoją motywację. Dlaczego chcesz coś napisać? Dla pieniędzy? By dzielić się wiedzą lub doświadczeniem? Aby inspirować lub wzruszać? Aby pomagać? Jeśli tak, to komu i w czym?

2. Określ tematykę swojego e-booka Zwykle jest to proste, bowiem temat, który wybierasz, najczęściej ma wiele wspólnego z Twoimi zainteresowaniami, umiejętnościami czy wiedzą. Gdy decydujesz się na spisanie beletrystyki, to często wypływa to z chęci ubrania pewnych przemyśleń w fabułę fantasy. Poradnik piszą najczęściej ci, którzy posiadają wiele praktycznej wiedzy i doświadczenia. Napisanie reportażu wyniknie z chęci zbadania czegoś lub podzielenia się spostrzeżeniami, a tomiku poezji – z głębszych, artystycznych pobudek.

Jeśli wiesz już, jaki rodzaj publikacji wybierzesz, teraz określ tematykę. W przypadku beletrystyki wystarczy, że zdefiniujesz, co Ci w duszy gra, natomiast jeśli zdecydujesz się napisać poradnik,

będziesz musiał sprawdzić, czego potrzebują ludzie. Nawet najlepszy poradnik się nie sprzeda, jeśli nie trafi na zapotrzebowanie odbiorców.

Określ, czego oni potrzebują i szukają – to przecież Twoi potencjalni czytelnicy. Pomyśl potem, w oparciu o to, czego chcą inni, co możesz im zaoferować. Czy będzie to duchowe uzdrawianie przez wybitną powieść, czy praktyczna wiedza ujęta w formie poradnika, czy rozprawienie się z wątpliwościami za pomocą reportażu historycznego.

Pamiętaj, że to, co napiszesz, wynika z tego, co umiesz, wiesz, potrafisz lub chcesz zbadać, bo się tym interesujesz bądź chcesz się podzielić z innymi swoją wiedzą. Nie pisz swojego e-booka na siłę, nie poruszaj tematyki, w której się kompletnie nie orientujesz, bowiem taka publikacja nie będzie miała żadnej wartości, a Ty się pogubisz.

• Na tym etapie niektóre osoby już chciałyby wymyślić tytuł e-booka. I możesz to zrobić, jednak radzę Ci niczego nie przyspieszać. Miej świadomość, że będzie to tytuł roboczy, a ten ostateczny, wraz z podtytułem, wyklaruje się na końcu pracy. Dlatego też nadawaniem tytułu zajmiemy się na końcu tego poradnika.

W określeniu tematyki Twojej książki może Ci pomóc poniższa porada.

Pisz dla ludzi, nie dla pieniędzy

Odpowiedz sobie na pytanie: Co masz do przekazania innym? Dopiero gdy to zrobisz, będziesz w stanie napisać świetny poradnik albo reportaż, wzruszający tomik poezji czy też wybitną powieść z kluczem.

Twoimi odbiorcami są przecież ludzie – czytelnicy, którzy szukają w książkach pewnych wartości. Bez względu na to, czy jesteś blogerem chcącym wydać poradnik, czy panią domu tworzącą wzruszającą powieść, dzieło to powinno wypływać z Twojej duszy – nawet jeśli zaprezentujesz techniczny poradnik działkowicza :)

3 porady dla początkującego autora

Zanim zaczniemy omawiać sam akt twórczy, podzielę się z Tobą kilkoma poradami, które mnie samemu pomagają. Tobie też się przydadzą, bez względu na gatunek i tematykę Twojej publikacji.

1. Korzystaj z notatnika i twórz mapy myśli – podręczny notatnik, który możesz mieć cały czas przy sobie, znacznie ułatwia spisywanie myśli. W dowolnym momencie może wpaść Ci do głowy idea, która stanie się przewodnią w Twojej książce. Warto więc ją „uwiecznić”, a później przenieść do pliku w wersji elektronicznej. Dodatkowo, w notatniku warto rozpisywać sobie mapy myśli, czyli przedstawiać pewne zagadnienia za pomocą krótkich haseł lub rysunków.

2. Nagrywaj swoje myśli na dyktafon – zainwestuj w kupno dyktafonu albo używaj ten, który wbudowany jest w Twoim telefonie komórkowym. Wówczas, jeśli zdarzy się, że nie będziesz mieć możliwości wynotowania swoich myśli, nagrasz się na dyktafon, a później to nagranie odtworzysz i spiszesz. W ten sposób ulotne myśli nie znikną :)

3. Używaj notatnika komputerowego – korzystaj z prostego narzędzia, jakim jest notatnik (np. Notepad, Windows), w którym możesz zapisywać myśli, skojarzenia, hasła czy idee, które warto umieścić w książce. Ma on tę wyższość nad notatnikiem papierowym, że raz opisane zagadnienia (często obszerne akapity) można bezpośrednio przekleić do treści

książki.

Jeśli zastosujesz się do moich rad, pisanie książki stanie się o wiele prostsze, a Twoja publikacja będzie miała wyższą wartość, jako bogata w godne uwagi idee.

3. Rozpisz mapy myśli Wiesz już mniej więcej, o czym chcesz napisać i czym chcesz się podzielić z czytelnikami. Teraz trzeba tę ideę ubrać w treść. Można to zrobić na dwa sposoby.

Niektórzy specjaliści od pisania sugerują zbudowanie konspektu, czyli wypisanie punkt po punkcie tego, co chcesz umieścić w książce. Co bardziej ścisłe umysły z pewnością na tym skorzystają, jednakże konspekt jest bardzo krępującą formą planowania tworzenia e-booka. Nada się jedynie dla pewnej grupy osób, które myślą schematycznie i lubią mieć uporządkowany plan działania.

Jeśli należysz do takich osób, wypisz nazwy głównych rozdziałów, pod nimi odnotuj tytuły podrozdziałów, a pod nimi nazwy działów – kolejnych wyszczególnionych partii tekstu.

Wspomniałem również o mapach myśli – to ciekawe narzędzie może Ci pomóc w pisaniu książki, jeśli należysz do osób, które myślą w sposób obrazowy i całościowy, nie zaś sztywny – konspektowy. Jeśli chcesz napisać książkę z gatunku literatury faktu albo poradnik, mapa myśli „ujawni” przed Tobą kwestie kluczowe – te, które należy omówić. W przypadku pisania powieści czy innej formy beletrystycznej pozwali ona szczegółowo nakreślić postaci i świat przedstawiony.

Mapy myśli – a więc rozbudowane idee – zwykle przedstawia się za pomocą rysunków. Kreślimy je według poniższych wskazówek:

• Główne zagadnienie (tematyka książki, postać, świat przedstawiony) umieszczamy w centrum mapy (na środku kartki).

• Od głównego zagadnienia kierujemy linie, na końcu których umieszczamy kolejne kwestie, bezpośrednio odnoszące się do kluczowej idei. Są to tzw. zagadnienia poboczne.

• Zagadnienia poboczne łączymy kolejnymi liniami z innymi zagadnieniami trzeciorzędnymi, bezpośrednio się do nich odwołujących, a te z kolejnymi itd.

W ten sposób możemy rozbudować przewodnią ideę o idee poboczne i idee trzeciorzędne do idei pobocznych. Za pomocą tak skonstruowanej mapy myśli jesteśmy w stanie w zasadzie zaplanować każdą książkę: od drobnych elementów technicznego zagadnienia w poradniku, przez istotne fakty wokół głównego zagadnienia w reportażu; po wnikliwie nakreślenie postaci w beletrystyce, od wzrostu i koloru oczu po cechy psychologiczne. Zerknij na poniższą mapę myśli, którą spisałem na potrzeby swojego poradnika o zarabianiu w Internecie.

Ilustracja 1: Przykładowa mapa myśli dla mojej książki, "Sieć pełna kasy"

Teraz przystąp do rozpisania map myśli dla swojego e-booka. Najpierw określ główne zagadnienie, a potem rozrysuj wokół niego wszystkie inne zagadnienia, niezbędne do wytłumaczenia kluczowej kwestii – to świetny sposób na pisanie poradników.

W przypadku beletrystyki rozpisz fabułę z jej głównym wątkiem i wątkami pobocznymi na jednej mapie; poszczególne rozdziały na drugiej; na innej zobrazuj świat przedstawiony; na kolejnych opisz wszystkie postaci z osobna. Jeśli stworzysz mapy myśli dla każdego elementu świata przedstawionego, poszczególnych postaci i wątków, Twoja praca będzie szczegółowa, spójna i logiczna. Nic nie umknie Twej uwadze – wszystko będziesz miał rozpisane czarno na białym :)

Podsumowanie

Teraz wiesz już, o czym chcesz napisać, a za pomocą map myśli (lub konspektów) jesteś w stanie rozpisać bardzo dokładnie swoją koncepcję. Gdy przyjdą Ci do głowy nowe pomysły, zapisuj je w notatniku, nagrywaj na dyktafon albo dopisuj do map myśli. Gdy dane zagadnienie opiszesz, odhacz je na mapie, by go nie powielać.

Z tak wyklarowanym pomysłem, przy wykorzystaniu konspektów lub map myśli, możesz teraz przystąpić do pisania własnego e-booka :)

Część 2 Proces pisarski w 4 krokach

Teraz możemy przystąpić do spisywania treści. Dobry e-book powinien składać się z co najmniej 25 tysięcy słów (około 90-100 stron książki drukowanej). Mniejsze publikacje nastawione są raczej na darmową promocję lub prostą edukację, nie zaś na dzielenie się wszechstronną wiedzą.

1. Wybieramy edytor tekstu Przy wyborze edytora zwróć uwagę na poniższe kwestie:

• Podział na strony – które odzwierciedlają jedną kartkę A4.

• Wbudowany mechanizm poprawiania błędów – korekta językowa jest istotna, a odpowiedni mechanizm podkreśla błędy językowe, co umożliwia ich szybkie zauważenie i daje możliwość poprawy.

• Stylowanie tekstu – czyli coś więcej niż tylko formatowanie (zaznaczanie fragmentu tekstu i jego pogrubianie albo przesuwanie). Program ma umożliwiać pracę ze stylami, czyli wcześniej określonymi formami wyglądu tekstu, które stosujemy do wybranych partii.

• Mechanizm liczenia słów i znaków – pozwoli wstępnie określić objętość e-booka, który napisaliśmy.

• Mechanizm notatek – dobry edytor umożliwia robienie notatek na marginesie strony; można w nich spisać np. rzeczy do zrobienia „na później” albo zanotować uwagi odnośnie do późniejszej redakcji.

Edytory tekstu, które spełniają te wytyczne, to:

• MS Word – płatny program Microsoftu.

• LibreOffice Writer lub OpenOffice Writer – darmowy edytor tekstu, niezwykle profesjonalny i nieustępujący możliwościami oprogramowaniu płatnemu.

Powyższe programy są najpopularniejsze i umożliwiają zapisanie pliku tekstowego w formatach DOC lub ODT, najczęściej przyjmowanych przez wydawnictwa i Pogotowie Wydawnicze do dalszego procesu wydawniczego.

Jeśli jeszcze nie pracowałeś z żadnym z edytorów tekstu, koniecznie przeczytaj poradniki, dzięki którym nauczysz się ich obsługi. To podstawa Twojej pracy.

2. Format a styl Wspominałem o tym, że istnieje różnica między „stylowaniem” tekstu a jego „formatowaniem” Teraz chciałbym rozwinąć to zagadnienie.

1. Formatowanie – ma miejsce wtedy, gdy w treści zasadniczej tekstu zaznaczamy jakiś fragment, a następnie go pogrubiamy, pochylamy (stosujemy kursywę), zmieniamy kolor czcionki czy barwę wypełnienia.

2. Stylowanie – mówimy o nim wtedy, gdy tworzymy w edytorze nowy styl określający formę tekstu, a następnie styl ten, z rozwijanego menu, przypisujemy do zaznaczonego fragmentu tekstu.

Różnica między stylowaniem a formatowaniem jest bardzo istotna. Gdy formatujemy fragment

tekstu, zmieniamy „wygląd” tylko tej określonej partii. Każdy z kolejnych akapitów musimy formatować oddzielnie, jeśli chcemy, by pewne elementy książki wyglądały tak samo. Natomiast styl tworzony jest raz – potem przypisujemy go tylko do określonych fragmentów tekstu, na przykład do nagłówków czy akapitów. Najważniejsze jest jednak to, że jeśli zdecydujemy wybrać inny styl, nie musimy zmieniać ręcznie wszystkich fragmentów przypisanych poprzedniemu stylowi z osobna. Wystarczy, że zapiszemy nowy styl, a wspomniane fragmenty tekstu zmienią się automatycznie.

Ilustracja 2: Przykładowe przyciski formatowania z LibreOffice Writer

Ilustracja 3: Przykładowe menu zdefiniowanych stylów z LibreOffice Writer

Pamiętaj, że konwertery łatwiej radzą sobie ze stylami niźli z formatami. Stosowanie stylów ułatwi Ci więc pracę na kolejnych etapach pisania e-booka.

A oto kilka dodatkowych porad odnośnie do stylowania tekstu – zastosuj się do nich, a przyśpieszysz i uprościsz późniejszy proces wydawniczy.

1. Nie stosuj podkreśleń – aby wyróżnić treść w książce, używaj kursywy (tekst pochylony) albo pogrubień (zwykle w poradnikach i nagłówkach, ale nie w tekście zasadniczym).

2. Nie stosuj „podwójnego enteru” do oddzielania akapitów– edytory tekstu umożliwiają automatyczne ustawienie odpowiedniej odległości między akapitami (stylowanie). Ułatwia to pracę na poziomie składu – nie trzeba ręcznie, mozolnie usuwać zbędnych „enterów”. Jednak większość edytorów tekstu ma standardowo ustawioną interlinię pomiędzy akapitami, więc zwykle nie musisz się zajmować tą kwestią.

3. Pozbądź się pustej przestrzeni – akapity i rozdziały oddzielaj tylko jednym „enterem”, a wszelkie wyróżnienia ustawiaj w stylach. Nie rób wielokrotnych „enterów”, by przenieść kolejny rozdział w manuskrypcie na następną stronę, bo to nie ma znaczenia na tym etapie pisania, a może utrudnić późniejsze prace.

Ilustracja 4: Menu ustawień przestrzeni w akapitach w LibreOffice Writer

3. Dyscyplina pisania Pisarz musi być zdyscyplinowany – bez względu na to, czy pisze beletrystykę, literaturę faktu, czy poradnik do amatorskiej astrofotografii.

Słynny Stephen King zdradził swoją receptę na sukces. Sekret tkwi w tym, by pisać 2 tysiące słów dziennie. Obowiązkowo i bezwzględnie. To około czterech stron formatu A4, spisane standardową czcionką. Zacząłem stosować tę zasadę 2 tysięcy słów – nawet nazwałem ją „normą Kinga”.

Policzmy – 2 tysiące słów dziennie to 14 tysięcy słów tygodniowo, a w dwa tygodnie 28 tysięcy słów. To już materiał na małą książkę. Przy odpowiednim składzie1 będzie ona liczyła około 120 stron tekstu w edycji drukowanej. Wbrew pozorom to spore osiągnięcie, zwłaszcza dla początkujących. A jeśli będziesz pisał dalej, to po miesiącu Twój tekst będzie liczył 56 tysięcy słów – około 240 stron w edycji drukowanej.

Podejmij wyzwanie i postaw na dyscyplinę. Postanów, że każdego dnia dopiszesz do swojej książki – czy to dalszą część tekstu zasadniczego, czy w formie luźnych akapitów do dodania w przyszłości – minimum 2 tysiące słów każdego dnia. Pisz pięć dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku. W weekendy odpoczywaj :) Jeśli wytrwasz, za kilka tygodni Twoja książka będzie gotowa.

• Zanim palce zaczną uderzać w klawiaturę – zapamiętaj! Pisz standardową czcionką w normalnej wielkości. Czcionka i tak będzie zmieniona na etapie składu, więc teraz się tym

1 Skład – prace komputerowe przygotowujące dokument tekstowy do druku; tekst łączy się z ilustracjami, dodaje się

wszystkie elementy takie jak paginacja stron czy nagłówki. Skłądacz nadaje książce ostateczny, fizyczny wygląd.

nie przejmuj. Zanim zaczniesz dzieło swe upiększać, najpierw je napisz :)

4. Zaczynamy pisać Wybrałeś już edytor tekstu i podjąłeś decyzję o zachowaniu dyscypliny 2 tysięcy słów dziennie. Teraz możesz zacząć pisać. Jak? Pewien pisarz na to pytanie odpowiedział:

Od lewego górnego rogu strony.

Jest to wielka prawda pisarska :) Tak właśnie zaczyna się pisanie – siadasz przed komputerem, a mapy myśli (lub konspekt) układasz obok monitora. Wiesz już ,co chcesz napisać, rozpoczynasz więc – kreślisz pierwsze słowo. Palce uderzają w klawiaturę… i tak powstaje wstęp :) Potem wybierasz pierwsze zagadnienie z mapy myśli i zaczynasz je opisywać, bez względu na to, czy to element wiedzy praktycznej w poradniku, czy pierwsze wydarzenie w powieści z mapy myśli zawierającej wątki fabularne. Oto Tao pisarza :).

A oto kilka porad odnośnie do samego pisania.

• Pisz fragmentami – jeśli masz ciekawą myśl, którą warto opisać, a nie będzie pasowała na tym etapie tworzenia do tekstu zasadniczego, spisz oddzielny paragraf czy mikrorozdział. Załączysz go do całości tekstu wtedy, gdy jego „chwila nadejdzie” :)

• Spróbuj pisać rozdziały w osobnych plikach – na przykład rozdziały poradnika możesz ująć w formie osobnych artykułów lub esejów. Dopiero później całość złoży się w książkę.

• Znajdź swój styl – nie próbuj naśladować innego autora. Znajdź własny styl, charakterystyczny tylko dla Ciebie. Im więcej będziesz pisał, tym wyraźniej styl ten będzie się wyróżniał na tle innych autorów.

• Jeśli piszesz beletrystykę, baw się stylem – przecież dobrze wychowany książę nie będzie mówił tak samo, jak chłop feudalny, prawda?

• Korzystaj z materiałów źródłowych – nie bazuj tylko na własnym doświadczeniu. Pisz w oparciu o materiały źródłowe. Tyczy się to zarówno literatury faktu i poradników, co jest dość oczywiste, jak i beletrystyki. Zrób „research” (badania), zanim coś napiszesz. Jeśli ma to być powieść, której akcja toczy sie w średniowieczu, to warto zapoznać się z literaturą tego okresu, by nie ośmieszyć się przed czytelnikami.

• Spis treści zrób automatycznie – większość edytorów na to pozwala. Spis ten posłuży Ci do nawigacji po treści na etapie pisania; na etapie składu i konwersji i tak będzie wykonywany od nowa.

Co zrobić z ilustracjami?

Jeśli chcesz, by Twoja książka miała ilustracje, na etapie pisania dobrym pomysłem jest dodawanie w tekście zasadniczym informacji typu „[ilustracja o tym i o tym]” (najlepiej w nawiasach kwadratowych i wyróżnionej kolorową czcionką) w miejscu, gdzie tę ilustrację potem wstawisz. Niektórzy self-publisherzy od razu po zamieszczeniu takiej informacji zaczynają szukać odpowiedniego wykresu czy ilustracji do załączenia we wskazane miejsce.

Nie tędy droga – takie zachowanie sprawia, że tracimy tempo pisania i wybijamy się z rytmu. Zachowaj dyscyplinę – ilustracje, wykresy i zdjęcia można zamieścić później, gdy tekst główny jest gotowy. Dzięki temu unikniesz dekoncentracji.

9 porad dla autora

Oto sekrety mądrego pisarza:

1. Dobry pisarz równie dużo czyta, co pisze – to bibliofil z wielką biblioteką! Gromadź więc książki i czytaj je. W ten sposób poszerzysz swój zasób językowy i zakres wiedzy z danego tematu, będziesz też miał więcej publikacji do bibliografii, a w przypadku beletrystyki rozwiniesz umiejętność spisywania fabuły i prowadzenia akcji.

2. Zapamiętuj to, co piszesz – będziesz mógł odwołać się do wcześniejszych fragmentów i unikniesz powielania partii tekstu.

3. Korzystaj z list wypunktowanych – jeśli piszesz poradniki. Czytelnikom znacznie ułatwia to wykonywanie ćwiczeń praktycznych.

4. Pisz „konsekwentnie” – oto ulubione słowo moich wykładowczyń edytorstwa. Ustal styl nagłówków, dialogi oznaczaj w ten sam sposób, np. apostrofem lub myślnikiem. Nie stosuj naprzemiennie tych wyróżnień, gdyż wprowadzisz do tekstu niepotrzebny chaos.

5. Korzystaj z nagłówków i małego formatowania tekstu – nagłówki od 1 do 6 wykorzystasz do stworzenia spisu treści, nawigacji. Dzięki nim książka stanie się czytelna. W beletrystyce jest ich mniej, zazwyczaj wstawia się je do oznaczenia rozdziałów. Z kolei w poradnikach czy literaturze nagłówkiem 1 możesz oznaczyć tytuł głównego rozdziału, nagłówkiem 2 – podrozdziału, a 3 – nazwy innych działów w podrozdziale.

6. Dodawaj przypisy – zarówno wyjaśniające, jak i bibliograficzne, czyli takie, które odnoszą się do źródeł, z których zaczerpnięte zostały idea czy cytat. Jest to obowiązkowe, gdy piszesz poradnik albo literaturę faktu.

7. Zadbaj o jakość merytoryczną tekstu – pisz poprawnie gramatycznie, ale pamiętaj, że najważniejsze są sens i logika tekstu; o korektę językową zadbasz po napisaniu całości.

8. Pamiętaj o wstępie, rozwinięciu i zakończeniu– bez nich Twój e-book nie będzie spójny.

9. „Nie lej wody” – nie wydłużaj sztucznie tekstu, by Twoja książka wydawała się dłuższa i mądrzejsza – czytelnicy szybko to wyczują. Jeśli nie masz nic więcej do dodania – zakończ pisanie.

Gdy tekst jest już gotowy, musi przejść redakcję. Przedtem jednak warto pomyśleć o wzbogaceniu treści materiałem ilustracyjnym.

Część 3 Dodatki – ilustracje, wykresy i inne elementy graficzne

Materiałem ilustracyjnym będą na przykład:

• wykresy,

• ilustracje,

• zdjęcia,

• schematy.

Tyczy się to zarówno beletrystyki, jak i literatury faktu czy poradników. Self-publisher musi zgromadzić materiał ilustrowany – czy to poprzez zlecenie ich profesjonaliście, czy też samodzielne wykonanie. Może też wyszukać grafiki w Internecie, jednak w tym przypadku należy upewnić się, że licencja pozwala na umieszczenie danej ilustracji w komercyjnym e-booku.

UWAGA! Materiału ilustracyjnego nie wstawiaj do treści książki – tym zajmiesz się dopiero na etapie składu. Teraz wszystko zbierz i przygotowuj.

Oznaczenie ilustracji w czasie pisania W poprzednim rozdziale pisałem o oznaczaniu ilustracji krótkimi frazami umieszczonymi w nawiasach kwadratowych. Twoim zadaniem jest teraz dostosować je do materiału ilustracyjnego.

1. Wyszukaj wszystkie oznaczenia ilustracji, umieszczone w tekście w nawiasach kwadratowych […].

2. Zbierz wszystkie ilustracje do oddzielnego folderu na dysku twardym i uporządkuj je, nadając im np. nazwy: ilustracja-1.jpg, ilustracja-2.jpg i tak dalej.

3. Zamień zdania czy frazy i notki w nawiasach kwadratowych na nazwy konkretnych plików, które mają się w tym miejscu znaleźć. Na przykład [ilustracja wykresu potwierdzającego poprzedni akapit] zmienimy na [Ilustracja: ilustracja-4.jpg], bowiem to ten plik zawiera odpowiedni wykres.

4. Jeśli dana ilustracja lub zdjęcie mają być podpisane, dodaj ów podpis za ukośnikiem: / , w ten sposób : [Ilustracja: ilustracja-4.jpg / Podpis pod ilustracją]

Taka praktyka ułatwi Ci potem dokonanie konwersji e-booka, jeśli będziesz go wydawał samodzielnie, albo też usprawni prace wydawnicze operatorom DTP, jeśli zlecisz im wykonanie składu. Ilustracje bowiem dołącza się do tekstu zasadniczego na samym końcu, w momencie składania plików do druku czy konwertowania do formatów e-bookowych, nie wcześniej.

Wynika z tego, że:

1. W przypadku zlecenia wydania książki Pogotowiu Wydawniczemu, dział składu i konwersji będzie korzystał z własnego oprogramowania, w którym ilustracje dodaje się pojedynczo, już po redakcji i korekcie tekstu.

2. W przypadku samodzielnego wydawania, najpierw musisz wykonać redakcję i skład, a dopiero później dodawać ilustracje. W przeciwnym wypadku całość Ci się poprzesuwa i skład będziesz musiał robić od początku.

Skąd wziąć ilustracje do książki Materiał ilustracyjny trzeba zgromadzić. Jak to zrobić? Jak już wspominałem, masz trzy możliwości – zlecasz pracę, wykonujesz samodzielnie lub szukasz w Internecie.

Najpierw określ ich kolorystykę. Weź pod uwagę parę ważnych kwestii:

• Większość współczesnych czytników e-booków, wykorzystujących technologię papieru elektronicznego, nie pozwala na wyświetlanie kolorów, dlatego ilustracje i tak będą widziane w skali szarości. Pełną gamę kolorów będzie można dostrzec jedynie na ekranach komputerów, smartfonach i tabletach.

• Druk offesetowy2 jest tańszy i popularniejszy, a na nim zazwyczaj drukuje się w skali szarości, czyli bez kolorów. By wydrukować w książce ilustracje kolorowe, zazwyczaj całość książki drukuje się na papierze kredowym (droższe rozwiązanie) lub pewien przedział stron w druku offsetowym drukuje się na papierze kredowym w kolorze – tańsze rozwiązanie, ale wymaga większej znajomości zagadnień składu i wiedzy z zakresu oprogramowania do profesjonalnego składu komputerowego.

Zlecanie i samodzielna praca

Prostym, ale kosztownym rozwiązaniem jest zlecenie wykonania materiału ilustracyjnego freelancerowi. Eksperta można znaleźć w Google lub na serwisach ogłoszeniowych dla ilustratorów czy fotografów. Twoim zadaniem jest tylko przesłać mu wytyczne – określić, co ma się znaleźć na ilustracjach (czy mają to być wykresy, rysunki czy zdjęcia), czy materiał ma być kolorowy, czy czarno-biały. Im dokładniej opiszesz specjaliście to, co chcesz mieć, tym sprawniej wykona on swoje zlecenie i tym szybciej dostaniesz to, o co prosisz.

Podkreśl, że jest to materiał do wykorzystania na potrzeby książki – specjalista będzie wiedział, że powinien zadbać o dostarczenie ilustracji zarówno w kolorach RGB, jak i – przede wszystkim – w CMYK3. Te pierwsze stosuje się na potrzeby edycji e-bookowej, drugie natomiast – dołącza w książce drukowanej. Ekspert zadba również o to, by ilustracje miały rozdzielczość przynajmniej 300 dpi („kropek na cal") – co sprawi, że wydrukowana w książce ilustracja będzie wystarczająco wyraźna.

Pamiętaj jednak, że to, co umiesz, możesz zrobić samemu. Jeśli dysponujesz aparatem, samodzielnie wykonaj zdjęcia. Jeśli umiesz rysować, możesz naszkicować to, co jest Ci potrzebne – czy to na kartce papieru (potem zeskanuj obraz w odpowiedniej rozdzielczości), na komputerze z użyciem tabletu graficznego, czy w odpowiednich programach graficznych.

Tak powstały materiał ilustracyjny będziesz musiał wyedytować w takich programach, jak Gimp, czy Photoshop. Jeśli nie stać Cię na profesjonalne oprogramowanie, możesz poszukać w Internecie darmowych programów do obróbki zdjęć.

2 Druk offsetowy to druk hurtowy na papierze o gramaturze zazwyczaj 80 gram. Jest to gramatura białego papieru,

który w Polsce najczęściej spotyka się dziś w poradnikach czy tych wydawanych na zasadzie self-publishingu..

3 RGB i CMYK to systemy kodowania barw – różnią się nieco między sobą, dlatego ilustracja w kolorze RGB zamieniona na CMYK (i na odwrót) będzie miała nieco inne odcienie. System CMYK stosuje się do druku. Druk w kolorze RGB nie gwarantuje identyczności barw, czyli zgodności pliku przesłanego do drukarni z wydrukowanym. Cokolwiek kierujesz do druku, musi mieć kolorystykę CMYK.

Odnośnie do wykresów, to oprogramowanie typu Word czy LibreOffice Writer, przy odrobinie wiedzy i umiejętności, pozwala na łatwe i sprawne tworzenie wykresów do Twoich książek.

Jeśli jednak zrezygnujesz zarówno z zatrudniania specjalisty, jak i nie chcesz samodzielnie tworzyć ilustracji, zostaje Ci opcja trzecia – poszukaj ilustracji w Internecie. Sieć pełna jest darmowych zdjęć i ilustracji, udostępnianych na darmowych licencjach Creative Commons4 albo dostępnych w ramach domeny publicznej. Takich ilustracji możesz szukać na Google i Flickr.

Google Grafika

Google posiada mechanizm wyszukiwania grafiki (https://www.google.pl/imghp), a po kilku kliknięciach jesteśmy w stanie wyświetlić tylko i wyłącznie ilustracje oraz zdjęcia oznaczone jako dostępne na konkretnej licencji Creative Commons. Zerknij na poniższą ilustrację, by wiedzieć, w co kliknąć.

Ilustracja 5: Google Grafika z ustawieniami do wyszukiwania darmowych ilustracji komercyjnych

W wyszukiwarkę Google wpisujemy to, co chcemy, by znalazło się na ilustracji. Następnie z poziomego menu klikamy w „Narzędzia wyszukiwania”. Z listy, która się wówczas pojawi, wybieramy „Prawo do użytkowania”., a stamtąd przechodzimy do „Oznaczone do ponownego wykorzystania z modyfikacją” lub „Oznaczone do ponownego wykorzystania”. Te dwie opcje wyświetlą odpowiednie ilustracje, które możemy wykorzystać w swojej komercyjnej publikacji.

Nie zapomnij jednak, że licencja Creative Commons wymaga, by podać źródło ilustracji, którą chcesz opublikować w e-booku, i jej autora. Informacje te możesz zamieścić bezpośrednio pod zdjęciem bądź też oznaczyć ilustrację i wskazać jej źródło na początku e-booka. W przypadku edycji drukowanej informacje o wykorzystanych ilustracjach dodawane są do strony redakcyjnej.

Flickr

Flickr to potężny serwis ze zdjęciami i z ilustracjami, gdzie za pomocą prostej wyszukiwarki możesz odnaleźć mniejsze lub większe ilości materiałów ilustracyjnych, które mogą być przez Ciebie wykorzystane w komercyjnym e-booku. 4 Creative Commons ma kilka podlicencji. Niektóre umożliwiają wykorzystanie materiałów w charakterze

komercyjnym, a inne mogą być tylko wykorzystane do materiałów darmowych. Szukaj takich ilustracji, które dostępne są na licencji Creative Commons BY (lub w naszym języku Creative Commons UZNANIE AUTORSTWA).

Wejdź do zaawansowanej wyszukiwarki Flickra (dostępna jedynie w języku angielskim) – http://www.flickr.com/search/advanced

W wyszukiwarkę wpisz hasło, które opisuje poszukiwaną przez Ciebie ilustrację.

Ilustracja 6: ilustracja-6.png Ustawienia licencji darmowej w wyszukiwarce Flickr

Bocznym suwakiem strony zjedź na sam dół wyszukiwarki i znajdź logo Creative Commons. Zaznacz opcje „Only search within Creative Commons-licensed content” oraz „Find content to use commercially”, by wyszukać ilustracje darmowe. Pamiętaj, że autorów i źródła tych ilustracji również musisz podać w książce.

Zdjęcia i ilustracje płatne

Gotowe (po obróbce) ilustracje i zdjęcia możesz również kupić w formie stocków. Stocki to nazwa określająca materiał graficzny sprzedawany w odpowiednich serwisach internetowych. Materiały te wykonują i amatorzy, i zawodowcy, którzy dzięki temu zarabiają na życie.

Zdjęcia te można kupować za niewielkie pieniądze, choć nie wiąże się to z przekazaniem praw autorskich. Licencje na wyłączność, a zwłaszcza do publikacji komercyjnych, kosztują setki, a nawet tysiące złotych.

Możesz jednak za kilkanaście lub kilkadziesiąt, choć częściej za kilkaset złotych wykupić licencję na zdjęcie bądź ilustrację do wykorzystania w komercyjnym e-booku. Takie stocki znajdziesz w serwisach takich jak:

• iStockPhotos - http://www.istockphoto.com/,

• Fotolia - http://pl.fotolia.com/,

• GraphicRiver – http://graphicriver.net.

Takie zakupy często wymagają posiadania konta w systemie PayPal lub karty kredytowej, choć czasem i karty wirtualne, które udostępniają polskie banki, są akceptowane przez zagraniczne systemy.

Gdy już zgromadzisz ilustracje, poddaj je obróbce i przygotuj do składu i/lub konwersji. Wymaga to umiejętności w obsłudze programów graficznych. Podstawowa obróbka to tak naprawdę przycięcie zdjęć do odpowiednich kształtów, czyli usunięcie z nich tego, czego nie chcemy uwzględnić w książce (rzadziej – zamiana ilustracji na czarno-białe).

Tabelkowy sekret

I teraz ciekawostka – w momencie pisania swojej książki może zdarzyć się tak, że zechcesz umieścić w niej tabelę. Musisz ją obowiązkowo zamienić na ilustrację! Powód jest następujący: o ile nie ma problemów z konwersją pliku zawierającego tabelę do formatu PDF czy ze składem, o tyle czytniki elektroniczne i ich formaty EPUB oraz MOBI nie czytają tego typu form zapisu.

Jak zamienić tabelę na ilustrację?

Przygotuj tabelę w nowym oknie edytora tekstowego (innymi słowy, stwórz nowy plik) i uzupełnij ją danymi dokładnie tak, jak chcesz, aby tabela ta wyglądała.

Teraz wyśrodkuj ją i ustaw poziom powiększenia strony tak, by tabela była widoczna na ekranie. Wykonaj zrzut ekranu, klikając na klawiaturze przycisk Print Screen. Taki zrzut trafi do odpowiedniego folderu bądź też sam zdecydujesz w nowym oknie systemu operacyjnego, gdzie go zapisać (całość zapisze się w postaci pliku graficznego, najczęściej JPG). To, gdzie i jak plik się pojawi, zależy od posiadanego systemu operacyjnego i jego ustawień.

Następnie odnajdź plik i dokonaj jego obróbki – wytnij i pozostaw tylko samą tabelę. Oznacz ją jako ilustracja-X-.jpg, gdzie X to numer ilustracji w tekście.

To samo zrób ze wszystkimi pozostałymi tabelami.

Jeśli tabela przekracza obszar jednej strony w edytorze tekstu, będziesz musiał zrobić kilka zrzutów ekranu, a następnie całość poprzycinać. Takie tabele rozległe dziel – tworząc je w edytorze tekstu, nie rób jednej długiej tabeli, ale kilka mniejszych. Pojedyncze ilustracje szybciej wyświetlają się w e-booku.

***

Książka jest spisana, materiał ilustracyjny przygotowany, więc przystąpmy do wykonania prac redakcyjnych :)

Część 4 Prace redakcyjne w 4 krokach

Pogotowie Wydawnicze wykona prace redakcyjne, jak również korektę, ale wcześniej Ty sam powinieneś zredagować tekst – nie po to, by ułatwić Pogotowiu, ale po to, by kilkukrotnie przeczytać swoją książkę i poprawić w niej to, co Twoim zdaniem wydaje się kiepskie :) Zacznijmy od pierwszego kroku, jakim jest redakcja tekstu.

Dobrze jest powierzyć tę pracę zewnętrznemu redaktorowi – robienie redakcji samodzielnie bywa trudne, bowiem wymaga pewnego dystansu do siebie, jak również znajomości wielu kwestii prawnych czy merytorycznych.

Redaktor ma kilka zadań do wykonania:

1. Sprawdzenie poprawności merytorycznej tekstu.

2. Sprawdzenie przypisów i źródeł.

3. Ewentualne wyszukiwanie plagiatów.

4. Dokonanie konstruktywnej krytyki – sugerowanie autorowi zmian w tekście.

Teraz musisz spojrzeć na swoją pracę krytycznie. Poniższe porady powinny pomóc Ci wykonać w miarę szczegółową redakcję Twojego e-booka i zrozumieć rolę redaktora.

Zredagowanie e-booka wymaga dużej wiedzy na dany temat – tygrysy nie mają prawa polować w Ameryce Południowej. Na takie pomyłki redaktor nie może sobie pozwolić.

Pamiętaj, że zanim zaczniesz pisać książkę, powinieneś przejrzeć źródła i szczegółowo zapoznać się z tematem, który opisujesz. Nie pisz o czymś, o czym nie masz bladego pojęcia.

Przed przystąpieniem do prac redakcyjnych swoją książkę daj do przeczytania rodzinie i znajomym, zarówno biegłym w temacie, jak i laikom. Niech przekażą Ci swoje przemyślenia oraz sugestie. Zapisz je lub nagraj na dyktafon, a następnie je przeanalizuj. Zastanów się, czy znajomi nie mają racji. Przed rozpoczęciem procesu redakcyjnego wprowadź poprawki tam, gdzie trzeba ;)

1. Polowanie na plagiaty i nieoznaczone cytaty Redaktor powinien przeskanować cały materiał w poszukiwaniu plagiatów – takie zadanie mają redaktorzy pracujący dla wydawnictw i robią to po to, aby upewnić się, że książka przysłana przez autora nie jest plagiatem i wydawnictwo może ją bezpiecznie wydać. Niestety, często redaktorzy nie wykonują dobrze tego zadania – bo czasem szef wydawnictwa nie pozwala, a czasem redaktor jest leniwy. Dlatego nasz rynek wciąż zalewają książki łudząco podobne do innych.

Kolejnym zadaniem redaktora jest przeanalizowanie cytatów w zgodzie z zasadami prawa dozwolonego cytatu. Innymi słowy, redaktor musi upewnić się, że cytowane przez Ciebie treści mają odpowiednią liczbę znaków i opatrzone są odpowiednimi przypisami.

Jeśli wykonujesz redakcję samodzielnie, koniecznie zrób polowanie na plagiaty i nieoznaczone cytaty. Nieoznaczonym cytatem nazywamy wykorzystanie fragmentu z innej pracy bez zgody autora i bez podania przypisu w ilości słów przekraczającej prawo dozwolonego cytatu5. Taki cytat:

5 http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_cytatu

1. Musi być rozpoznawalny – gdy cytujemy inną pracę, informujemy o tym czytelnika, wspominając oryginalną pracę w tekście i opatrując cytat przypisem, który zawiera dane bibliograficzne.

2. Musi mieć funkcję pomocniczą – ma wspierać Twój tekst, a nie stanowić jego trzon.

Plagiatem natomiast nazwiemy nie tylko wykorzystanie cytatu, ale spisanie całej książki w sposób bardzo podobny do już opublikowanego dzieła. Pewne wątki czy tematy pojawiają się w literaturze na co dzień, ale jeśli praca przez Ciebie spisana jest identyczna fabularnie czy tematycznie z inną pracą (lub innymi pracami) wcześniej opublikowaną, może to być traktowane jako plagiat, a za tym idzie odpowiedzialność prawna.

Zakładam, że swoją książkę piszesz w całości od siebie i przez siebie. Pamiętaj, że jeśli cytujesz słowa innego autora (na przykład w poradnikach czy reportażach), musisz podać przypis z pełnymi danymi bibliograficznymi. Typowy schemat przypisu bibliograficznego wygląda tak:

Nazwisko Imię, Tytuł dzieła kursywą, Wyd. Nazwa wydawnictwa, Miejsce wydania rok wydania, s. X-X.

Podajemy więc nazwisko autora, tytuł dzieła, do którego się odnosimy, nazwę wydawcy, miejsce i rok wydania oraz stronę lub strony, na których cytowany lub parafrazowany fragment się znajduje. Jednakże rodzajów dzieł jest sporo – przypis do artykułu czy dzieła zbiorowego wygląda nieco inaczej. W Google można z łatwością odnaleźć instrukcje pisania przypisów.

https://www.google.pl/?gfe_rd=ctrl&ei=74IdU43oLcOG8QfFrICYCw&gws_rd=cr#q=przypisy

Pisząc e-booka, na bieżąco dodawaj przypisy i oznaczaj cytaty. Gdy zaś skończysz pisać, ponownie przeczytaj spisaną treść i upewnij się, że wszystkie przypisy są dodane, a cytaty czy myśli innych autorów oznaczone.

2. Wprowadzenie zmian Redaktor często też sugeruje zmiany, jak przestawienie rozdziałów czy przesunięcie pewnych partii treści. Może też przedstawić swoje sugestie odnośnie do samej konstrukcji fabuły w prozie.

Zawsze powtarzam, że pierwszym krytykiem tekstu powinieneś jednak być Ty sam. Przeczytaj kilka razy spisany przez siebie e-book. Pomyśl, co można wyciąć z tekstu (i przeznaczyć na artykuły promocyjne), a co rozwinąć. Gdzie warto dopisać kilka akapitów rozwijających temat? Które z akapitów mogą być źle odebrane? Kiedyś pisząc o aspekcie Anima i Animus w kontekście ludzkiej psychologii, zanotowałem: „warto pogodzić się z tym, kim się urodziliśmy”. Dopiero w czasie prac redakcyjnych stwierdziłem, że zdanie może to być źle odebrane przez płeć piękną i nie przedstawia dokładnie tego, co miałem na myśli.

Musiałem więc szerzej omówić Jungowskie zagadnienie rozwijania i wzmacniania żeńskich i męskich aspektów ludzkiej psychiki i ich integrowania w codzienne życie. Nie zawsze to, co myślimy i jest dla nas oczywiste, będzie oczywiste dla czytelników. Musisz więc myśleć krytycznie o swoim tekście i zawsze analizować, jak potencjalny czytelnik odbierze daną treść. Co prawda wszystkich naraz nie uszczęśliwimy, ale powinniśmy nauczyć się ważyć słowa.

3. Sprawdzenie poprawności merytorycznej i stylistycznej tekstu W czasie czytania zwracaj również uwagę na poprawność merytoryczną i stylistyczną treści.

1. W beletrystyce trzeba pamiętać o konsekwencji w przedstawianiu świata przedstawionego i postaci. Różne postacie fabularne mają własny styl i wygląd, a świat przedstawiony nie zmienia się z akapitu na akapit. Warto sprawdzić książkę, czy gdzieś nie pomyliliśmy się w opisie świata przedstawionego, w stylu wypowiedzi postaci itp.

2. W poradnikach i literaturze faktu trzeba zadbać o poprawność merytoryczną. Jeśli czegoś nie jesteś pewien, wykorzystaj Google, słowniki lub udaj się do biblioteki, by zapoznać się dokładniej z literaturą źródłową. Dobrej jakości merytorycznej książka będzie się lepiej sprzedawać i będzie bardziej wartościowa.

Zwracaj uwagę na odwołania, ale też na powtórzenia. Przy pisaniu obszernych książek łatwo jest się zgubić i czasem możesz w kilku miejscach tekstu pisać o tym samym.

4. Dodanie przypisów i źródeł bibliograficznych Przy okazji czytania e-booka fachowego upewniaj się, że wszystkie myśli mają poparcie w literaturze źródłowej w bibliografii, którą umieszczasz na końcu książki. Gdy zaś natrafisz na problematyczne terminy czy słowa, opisuj je i rozwijaj w przypisach, czy to w dolnych, czy końcowych.

Gdy piszesz literaturę faktu czy poradnik, pamiętaj, że każda praca źródłowa, z której korzystasz, musi być uwzględniona w bibliografii. Co ciekawe, nie każda pozycja bibliograficzna (czyli książka, film, artykuł itd.) musi być umiejscowiona w konkretnym przypisie w treści książki, ale każda pozycja ujęta w przypisie musi być uwzględniona w bibliografii.

Książka fachowa bez bibliografii nie przedstawia wartości merytorycznej – bowiem jest traktowana jako wytwór wyobraźni twórcy. Dopiero z załączoną bibliografią wskazuje na przygotowanie merytoryczne autora.

***

Kroki od 1 do 4 można powtarzać kilkakrotnie. Proces redagowania treści może być długotrwały. Ważne jest, by dopracować e-booka w najmniejszych szczegółach, co zwiększy jego wartość i polepszy jakość, a z czasem przełoży się na jego odbiór przez czytelników i sprzedaż.

Po zredagowaniu tekstu możesz przejść do ostatniego kroku tworzenia swojego e-booka: korekty językowej.

Część 5 Korekta i przygotowanie do wydania

Teraz treść jest już gotowa i sprawdzona – nie będzie już zmieniana. Możemy przystąpić do prac korektorskich, które mają na celu upewnienie się, że wydawana przez nas treść będzie poprawna językowo. Dobrą praktyką jest zlecanie korekty osobie z zewnątrz, specjaliście językoznawcy. Nasz umysł ma dziwną zdolność niedostrzegania błędów, które sam popełnia.

Dlatego przedstawiam Ci rozdział, dzięki któremu nauczysz się pewnych trików, które pozwolą Ci na jak najdokładniejszą, samodzielną korektę książki.

Bez obaw jednak – Pogotowie Wydawnicze wykona później pełną korektę językową Twojej pracy.

Podstawa korekty Korektę powinieneś zacząć od wykorzystania automatu – tego, co umożliwia Ci edytor tekstu, w którym pracujesz. Dodatkowo nie zaszkodzi skorzystać z kilku słowników.

1. Korzystaj z wbudowanych słowników w edytorach tekstu – popularne edytory tekstu podświetlają słowa, które zostały błędnie zapisane. Miej jednak świadomość, że żaden program komputerowy nie jest doskonały. Wiedz też, że o ile program wyłapie zamienione literki czy błędną pisownię, o tyle niuanse języka ojczystego nie zawsze są zrozumiałe maszynie.

2. Korzystaj ze słowników ortograficznych – język polski wcale nie jest łatwy. Pełno w nim niuansów językowych, kresek, kropek i dziwnych zasad gramatyczno-językowych.

3. Korzystaj ze słowników wyrazów obcych – upewnij się, że dobrze rozumiesz sens wykorzystywanych przez siebie słów pochodzenia obcego.

Zalecam też regularne korzystanie ze słownika Wiki – http://pl.wiktionary.org/.

Jednakże korekta językowa nie skupia się jedynie na poprawie błędów ortograficznych. Ważne są także: następstwo czasów, interpunkcja, style i właściwa odmiana przez przypadki, która bywa momentami trudna.

Korektę wykonuje się na dwa sposoby.

1. Korektor czyta treść na komputerze – i korzysta z trybu nanoszenia zmian oraz poprawiania błędów w edytorze tekstu. Program automatycznie przekreśla usunięte błędy, a innym kolorem oznacza wprowadzone zmiany. Tak poprawiony tekst trafia do autora w celu wykonania korekty autorskiej i upewnienia się, że zgadza się on z uwagami korektora.

2. Korektor czyta treść wydrukowaną i nanosi zmiany za pomocą znaków korektorskich – to takie specjalne znaki zaznaczane na marginesie. Często tę korektę robi sam autor.

W obydwu wypadkach dobry korektor czyta słowo po słowie, a najlepiej nawet literka po literce, by upewnić się, że na pewno nie ma w nim błędów.

Pomoc „wujka” Google

Wsparcie w korekcie może zapewnić Ci „wujek” Google, czyli najpopularniejsza wyszukiwarka w Internecie.

1. Jeśli nie jesteś pewien pisowni jakiegoś słowa, wpisz je w wyszukiwarkę – najczęściej

wyskoczy Ci w ramach wyników wyszukiwania poprawna forma.

2. Jeśli nie jesteś pewien zasady gramatycznej, wpisz ją w Google – często w wynikach znajdziesz opis zasady w słowniku wraz z przykładami.

Wpisuj, wyszukuj i ucz się – a potem nanoś poprawki do swojego e-booka. Poświęć kilka dni na wykonanie dokładnej korekty treści. Na koniec jeszcze raz upewnij się, że edytor tekstu poprawił wszystkie błędy, które mogły pojawić się w czasie wykonywania korekty. W ten oto sposób wykonasz odpowiednią korektę swojego e-booka, a Twoja publikacja będzie poprawna językowo.

Wymyśl tytuł e-booka W końcu możesz nadać tytuł swojej książce. Przeczytałeś ją kilkakrotnie, więc wiesz, o czym napisałeś, co jest dla książki charakterystyczne, jak toczy się akcja, jaka jest puenta. Obmyśl więc:

1. Tytuł.

2. Podtytuł – tworzymy go zwykle dla literatury faktu czy poradników, a nie dla poezji czy beletrystyki.

Tytuł może być abstrakcyjny, metaforyczny i artystyczny, zwłaszcza dla poezji czy beletrystyki. Musi jednak nawiązywać do treści książki.

W poradnikach często pojawiają się cyfry i różne „zachęty”, na przykład:

• Jak zostać milionerem w tydzień

• 6 kroków do bogactwa

• Astrofotografia w tydzień

Tytuł e-booka od razu deklaruje potencjalnemu czytelnikowi, o czym jest książka. Niech więc będzie on adekwatny do treści. Podtytuł zaś to najczęściej rozbudowane zdanie, które dodatkowo opisuje zawartość książki.

Przygotowanie do wydania Materiał jest gotowy i ukończony. Mamy teraz dwa wyjścia: możemy wszystko wydać samemu albo też zlecić prace wydawnicze i wydanie zewnętrznej firmie. W momencie gdy zechcesz wszystko wykonać samemu, to powinieneś:

1. Zaprojektować okładkę – to wymaga skorzystania z odpowiedniego programu graficznego i posiadania wiedzy z zakresu projektowania do druku. Oczywiście, projektowanie na potrzeby e-booka jest znacznie łatwiejsze. Możesz na przykład poszukać graficznych edytorów w Internecie, gdzie wystarczy wstawić zdjęcie i tekst, a następnie ściągnąć gotowy plik, który wykorzystasz w projekcie okładki.

2. Wykonać profesjonalną konwersję do e-booka – czyli skonwertować plik tekstowy do formatów EPUB oraz MOBI, a czasem też do formatu PDF. To najpopularniejsze formaty e-booków, które stanowią podstawę współczesnego rynku e-książki.

3. Wykonać dystrybucję do e-księgarni – czyli wgrać pliki e-booków wraz z opisami do e-księgarni, które będą sprzedawać Twoją publikację.

4. Rozliczyć sprzedaż – aby wszystko było legalne i zgodne z prawem.

W międzyczasie trzeba też pozyskać numer ISBN, co wymaga dopełnienia kilku formalności, jak również wykonać skład i zlecić druk. Nie można zapomnieć o magazynowaniu wydrukowanych książek.

Dobrym rozwiązaniem jest zlecenie pracy Pogotowiu Wydawniczemu, które zajmie się całym procesem wydawniczym i dystrybucją do e-księgarni oraz tradycyjnych księgarni.

W tym wypadku gotowe pliki trzeba przesłać Pogotowiu – zarówno plik źródłowy tekstu w formacie DOC lub ODT, jak również wszystkie, odpowiednio oznaczone ilustracje.

Pamiętaj też, że nawet jeśli zlecasz wydanie książki zewnętrznej firmie, to dobrą praktyką jest zrobienie wstępnej korekty i krytycznej redakcji. Ułatwi to pracę firmie, której zlecasz wydawanie, a Tobie może ograniczyć koszty. Czas pracy poświęcony Twojej książce wpływa na wielkość opłat.

Gdy Pogotowie wykona odpowiednie prace, zostaniesz jeszcze poproszony o dokonanie tak zwanej „korekty autorskiej”. Otrzymasz ostateczny projekt książki, którą jeszcze raz będziesz musiał przeczytać i upewnić się, że całość ma dokładnie taką treść, jaką chciałeś. Sprawdzisz tekst, ilustracje i gdy nie będzie błędów, Pogotowie zleci ostateczny druk i konwersję. A to już wielki krok do sławy.

Dalsze kroki

Napisanie, a następnie wydanie e-booka to dopiero początek. Kolejnym krokiem, a właściwie drugą fazą pracy nad książką, będzie jej promocja. Sugestie odnośnie do promowania e-booka, takie jak aktywność w serwisach społecznościowych czy prowadzenie własnego, tematycznego bloga autorskiego, opisałem w artykułach, które możesz znaleźć na stronie Pogotowia Wydawniczego.

Podsumowanie I tak oto nauczyłeś się, jak krok po kroku napisać swój pierwszy e-book.

Wykorzystaj tę instrukcję przy pisaniu kolejnych książek. A wierzę, że takie będą. Pisanie może Cię „wciągnąć” :) Im więcej e-booków napiszesz i ich sprzedasz, tym większe są szanse, że pisanie stanie się dla Ciebie źródłem stałego i wysokiego dochodu. A stąd już tylko krok do zostania zawodowym, pełnoetatowym pisarzem.

O autorze:

Wojciech Usarzewicz jest blogerem, publicystą, mikrowydawcą i self-publisherem. Studiował Informację Naukową i Bibliotekoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim. Wydał już 11 książek w dwóch językach.

Wybrane materiały źródłowe:

1. Edwards J., Vitale J., How to Write and Publish your own e-Book... in as little as 7 days.

2. Prawo cytatu [W:] Wikipedia, dostęp on-line: <http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_cytatu>.

3. Przypis [W:] Wikipedia, dostep on-line: <http://pl.wikipedia.org/wiki/Przypis>.

4. Sygnowski P., Poznaj sekret jak pisać ebooki, Wyd. Złote Myśli, 2007.

5. The Book Designer Blog, dostęp on-line: <http://www.thebookdesigner.com>

6. Usarzewicz W., Sieć Pełna Kasy, Wyd. Ezokultus, Wrocław 2013.