· web viewiec 60086-2 primary battaries - part 2: physical and electrical specifications ts 13-2...

TS 13-1 EN 60086-1 Nisan 2004

ICS 29.220.10

PRİMER PİLLER - BÖLÜM 1: GENEL

Primary batteries - Part 1: General

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜNecatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesiİmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEKKalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.220.10 TÜRK STANDARDI TS 13-1EN 60086-1/Nisan 2004

Ön söz Bu standard, CENELEC tarafından kabul edilen EN 60086-1 (2001) standardı esas alınarak TSE Elektrik

Hazırlık Grubu’nca TS 13 (1990)’nın revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 26 Nisan 2004 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

Bu standardın daha önce yayınlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

TS 13 (1990)’nın revizyonu ile TS 13-1 EN 60086-1(2004), TS 13-2 EN 60086-2( 2004), TS 13-3 EN 60086-3 (2004) standardları hazırlanmıştır.


İçindekiler

1 Kapsam.................................................................................................................................................... 12 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar............................................................................................13 Tarifler...................................................................................................................................................... 1

3.1 Uygulama deneyi................................................................................................................................ 13.2 Boşalma (Bir primer pilin)................................................................................................................... 13.3 Kuru (Primer) pil................................................................................................................................. 13.4 Etken iç direnç - d.a. metodu..............................................................................................................23.5 Uç - noktası gerilimi............................................................................................................................ 23.6 Kaçak................................................................................................................................................. 23.7 En az ortalama süre (EAOS)..............................................................................................................23.8 Primer pilin anma gerilimi................................................................................................................... 23.9 Yükte gerilim....................................................................................................................................... 33.10 Açık devre gerilimi (ADG)................................................................................................................... 33.11 Primer pil............................................................................................................................................ 33.12 Primer hücre....................................................................................................................................... 33.13 Kapasite (Primer pilin)........................................................................................................................ 33.14 Kapasite deneyi.................................................................................................................................. 33.15 Depolama ömrü.................................................................................................................................. 33.16 Bağlantı uçları (Primer pilin)...............................................................................................................3

4 Kurallar..................................................................................................................................................... 34.1 Genel.................................................................................................................................................. 34.2 Performans......................................................................................................................................... 8

5 Performans - Deneyler............................................................................................................................ 85.1 Genel.................................................................................................................................................. 85.2 Boşalma deneyleri.............................................................................................................................. 85.3 Belirtilen en küçük ortalama süreye uygunluğun kontrolü...................................................................95.4 Belirtilen en küçük ortalama sürenin belirtilen değerinin hesaplanması metodu.................................95.5 Açık devre gerilim (A.D.G.) deneyi.....................................................................................................95.6 Pil boyutları......................................................................................................................................... 95.7 Kaçak ve biçim bozukluğu.................................................................................................................. 9

6 Performans - Deney şartları.................................................................................................................. 106.1 Ön - boşalma şartlandırması............................................................................................................106.2 Depolamadan sonra boşalma deneylerinin başlangıcı.....................................................................106.3 Boşalma deneyi şartları....................................................................................................................106.4 Yük direnci........................................................................................................................................ 106.5 Zaman periyotları.............................................................................................................................. 106.6 ‘P’ sistemi pillerin çalışır duruma getirilmesi.....................................................................................116.7 Ölçme donanımı............................................................................................................................... 11

7 Numune alma ve kalite güvencesi.......................................................................................................117.1 Numune alma................................................................................................................................... 117.2 Mamul kalite indisleri........................................................................................................................ 11

8 Pillerin ambalâjlanması.........................................................................................................................12Ek A Gösteriliş sistemi (Terminoloji).........................................................................................................13Ek B Primer pillerin ambalâjlanması, taşınması, depolanması, kullanımı ve atılması için uygulama kodları ......................................................................................................................................................... 24Ek C Donanım tasarımı................................................................................................................................ 26Ek D Belirtilen en düşük ortalama sürenin hesaplanması.......................................................................27Ek E Pillerin standard duruma getirilmesi için kılavuz............................................................................28Ek F (Bilgi için) Primer piller için tercih edilen boyutlar..........................................................................29Ek G (Bilgi için) Standard boşalma geriliminin tarifi ve tayin edilmesi metodu....................................31Ek H (Bilgi için) Tüketici mallarını ölçme performansının standard metotlarının (TMÖP) hazırlanması................34


Primer piller - Bölüm 1: Genel

1 KapsamBu standard, primer pillerin elektrokimyasal sistemi, boyutları, adlandırması terimler, bağlantı uçlarının konfigürasyonları, işaretlemeleri, deney metotları, tipik performans, güvenlik ve çevresel durumları yönünden standard hale getirilmesi kurallarını kapsar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlarBu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adıvb. No (İngilizce) (Türkçe)

IEC 60086-2 Primary battaries - Part 2: Physical and electrical specifications

TS 13-2EN 60086-2

Piller (Primer) - Bölüm 2: Fiziksel ve elektriksel özellikler

IEC 60086-3 (1995)

Primary batteries - Part 3: Watch batteries

TS 13-3 EN 60086-3

Primer piller - Bölüm 3: Saat pilleri

IEC 60086-4 (2000)

Primary batteries - Part 4: Safety of lithium batteries

TS EN 60086-4

Primer piller - Bölüm 4: Lityum pillerin güvenliği

IEC 60086-5 Primary batteries - Part 5: Safety of batteries with aqueous electrolyte

TS EN 60086-5

Primer piller - Bölüm 5: Sulu elektrolit içeren pillerin güvenliği

IEC 60410 (1973)

Sampling plans and procedures for inspection by attributes

TS 2756-1 Muayene ve deney için numune alma metotları - Bölüm 1: Parti muayene için kabul edilebilir kalite seviyesine (AQL) göre numune alma

IEC 61429 (1995)

Marking of secondary cells and batteries with the international recycling symbol ISO 7000-1135

TS EN 61429

Sekonder hücreler ve piller - İşaretleme ve gösteriliş - Uluslar arası geri dönüşüm sembolü ISO 7000-1135 ile işaretlenmesi ve 93/86 EEC ile 91/157/EEC direktirlerine göre gösterimi

ISO 3951 (1989)

Sampling procedures and charts for inspection by variables for percent non conforming

TS 2756-4 Muayene ve Deney için numune alma metotları - Bölüm 4: Yüzde uyumsuzluk için ölçülebilen özelliklerin muayenesinde numune alma işlemleri ve diyagramları

3 TariflerBu standardın amacı için aşağıdaki tarifler uygulanır.

3.1 Uygulama deneyiÖzel uygulamada bir pilin gerçek kullanımını simule eden deney, örneğin “el feneri”, “ses kaydedici” veya “transistörlü radyo” deneyi.

3.2 Boşalma (Primer pilin)Bir pilin, dış devreye akım verdiği sıradaki çalışması.

3.3 Kuru (Primer) pilİçindeki sıvı elektroliti hareketsiz olan primer pil.

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.0


3.4 Etken iç direnç - d.a. metoduBileşenin uçları arasındaki gerilim düşümü U ile bu bileşenden geçen R = U / i gerilim düşümüne sebep olan i akımı aralığı arasındaki oran hesaplanarak tayin edilen herhangi bir elektriksel bileşenin direnci.

Not - Bir analog olarak, herhangi elektrokimyasal hücrenin iç d.a. direnci Ri aşağıdaki bağıntı ile belirlenir.

Ri () = (1)

İç d.a. direnci, aşağıda şema halinde verilen geçici rejim gerilimi ile gösterilir.

Şekil 1 - Geçici rejim gerilim şeması

Bu şemadan görülebildiği gibi, iki bileşenin (U), gerilim düşümü aşağıdaki bağıntıda gösterildiği şekilde doğal olarak farklıdır:

U = U + U (t) (2)

(t = t1) için ilk bileşen U zamandan bağımsızdır ve aşağıdaki bağıntıya uygun olarak i akımındaki artışa göre hesaplanır:

U =i x R (3)

Bu bağıntıda R saf omik dirençtir. İkinci bileşen U (t) zamana bağlıdır ve elektrokimyasal esaslıdır.

3.5 Uç - noktası gerilimiİşletme çıkış gücü deneyinin sonlandırıldığındaki belirlenmiş kapalı devre gerilimi.

3.6 KaçakBir pilden, elektrolit, gaz veya diğer malzemeden beklenmeyen sızıntı.

3.7 En kısaortalama süre (EKOS=MAD)Bir pil takımıyla karşılanan boşalmadaki en az ortalama süre.

Not - Boşalma deneyi, belirtilen metotlara veya standardlara göre yapılır ve pil tiplerinin standarda uygunluğunu göstermek için tasarımlanır.

3.8 Primer pilin anma gerilimiPrimer pilin gerilimini tanımlamak için kullanılan uygun olan yaklaşık gerilim değeri.

1


3.9 Yükte gerilimKapalı devre gerilimi (KDG)Boşalırken pilin bağlantı uçları arasındaki gerilim.

3.10 Açık devre gerilimi (ADG)Yüksüz gerilimHerhangi bir dış akım geçmiyorken bir pilin bağlantı uçları arasındaki gerilim.

3.11 Primer pilBlok kutusu, bağlantı uçları ve işaretler dahil bir veya daha çok primer hücreler.

3.12 Primer hücreHerhangi bir elektriksel kaynakla doldurulmak için tasarımlanmayan doğrudan kimyasal enerjinin değişmesi sonucu elde edilen elektriksel enerji kaynağı.

3.13 Kapasite (Primer pilin)Belirtilen boşalma şartlarında bir pilin, işletme ömrü, kapasitesi veya enerji çıkış gücü.

3.14 Kapasite deneyiBir pilin kapasitesini ölçmek için tasarımlanan deney:

Not - Bir kapasite deneyi örneğin:a) Uygulama deneyi tekrarlanamayacak kadar çok karışık,b) Uygulama deneyinin süresi, bu deney, rutin deney amaçları için elverişsiz,olduğunda açıklanabilir.

3.15 Depolama ömrüBelirtilen şartlarda, bir pilin belirlenen bir kapasitesini gerçekleştirme yeteneğini korumasının bittiği süre.

3.16 Bağlantı uçları (Primer pilin)Pilin dış iletkenlere bağlantısı için kullanılan iletken bölümler.

4 Kurallar

4.1 Genel

4.1.1 TasarımPrimer piller esas olarak marketlerde satılır. Son yıllarda bunlar, (örnek olarak yeni pillerle beslenen donanım teknolojilerinin artan taleplerini karşılamak için kapasite ve beyan değerlerinin artması) kimyasal ve yapılış yönünden daha çok karmaşık hale gelmişlerdir.

Primer piller tasarımlanırken, önceden bahsedilen kabuller gözönüne alınmalıdır. Özellikle bunların boyutsal uyumluluğu ve kararlılığı, fiziksel ve elektriksel performansı, normal kullanımda güvenli çalışması ve önceden görülebilen yanlış kullanım durumları güvence altına alınmalıdır.

4.1.2 Pil boyutlarıPillerin her bir tipi ile ilgili boyutlar, IEC 60086-2 ve 60086-3’te verilmiştir.

4.1.3 Bağlantı uçlarıBağlantı uçları IEC 60086-2, Madde 7’ye uygun olmalıdır.

Bunların fiziksel biçimi, her zaman iyi elektriksel teması sağlamak ve sürdürmeyi temin edecek şekilde tasarımlanmalıdır.

Bunlar, uygun elektriksel iletkenlik sağlayan ve korozyona dayanıklı malzemeden yapılmalıdır.

2


4.1.3.1 Kontak basınç direnciIEC 60086-2’de belirtilen pil özellikleri, çizelgeleri veya ayrı ayrı özellik föylerinde bahsedilenler için aşağıdaki husus uygulanır: 10 s’lik bir süre için her kontak alanının merkezinde 1 mm çapında bir çelik bilya üzerine uygulanan 10

N’luk bir kuvvet, pilin yeterli bir şekilde çalışmasını önleyebilen görünen herhangi bir biçim bozukluğuna sebep olmamalıdır.

Not - İstisnalar için IEC 60086-3’e de bakılır.

4.1.3.2 Başlık ve taban tipi bağlantı uçlarıIEC 60086-2’deki Şekil 1, Şekil 2, Şekil 3 veya Şekil 4’te belirtilen boyutlara sahip olan ve pilin silindirik tarafı bağlantı uçlarından yalıtılmış olan piller için bu tip bağlantı ucu kullanılır.

4.1.3.3 Başlık ve gövde tipi bağlantı uçlarıIEC 60086-2, Şekil 2, Şekil 3 veya Şekil 4’te belirtilen boyutlara sahip olan vepilin silindirik tarafı pozitif bağlantı ucunun bir bölümünü teşkil eden piller için bu tip bağlantı ucu kullanılır.

4.1.3.4 Vidalı bağlantı uçlarıBu kontak, metal veya yalıtılmış metal somun ile birleşik olan diş açılmış bir çubuktan oluşur.

4.1.3.5 Yassı kontaklı bağlantı uçlarıBunlar esasen, kendilerine karşı olan uygun kontak yatak mekanizmalarıyla elektriksel kontağı sağlamak için uyarlanmış yassı metal yüzeylerdir.

4.1.3.6 Düz şerit veya spiral (helezon) yaylı bağlantı uçlarıBu kontaklar, düz metal şeritleri veya kontağa basınç sağlayacak bir şekilde olan spiral sargı telini ihtiva eder.

4.1.3.7 Fiş - Priz tipi bağlantı uçlarıBunlar, bir yalıtılmış yuvada veya tutucu düzende monte edilmiş ve ortak fişe karşılık olan çubukları içine almak için ayarlanmış, uygun bir metal kontaklar grubundan oluşur.

4.1.3.8 Çıt çıt tipi bağlantı uçlarıBu kontaklar, pozitif bağlantı uçları için bir (esnek olmayan) conta, negatif bağlantı uçları için (esnek) bir prizin bir kombinasyondan meydana gelir.

Bunlar, bir dış devrede karşılık olan bölümlerine eklendiğinde, iyi bir şekilde elektriksel bağlantıyı sağlayacak biçimde uygun metalden yapılmış olmalıdır.

4.1.3.8.1 Kontakların aralıklarıÇubuk ve soket arasındaki merkezden merkeze aralık aşağıdaki Çizelge 1’de verilmiştir. Pildeki çubuk daima pozitif bağlantıyı, soket negatif bağlantıyı oluşturur.

Çizelge 1 - Kontak aralıkları

Anma gerilimi Standard MinyatürV mm mm9 35 0,4 12,7 0,25

3


4.1.3.8.2 Esnek olmayan çıt çıt tipi bağlantı uçları (Erkek bölüm)Ölçüler mm olarak verilmiştir.

Bütün belirtilmemiş boyutlar serbesttir.

Erkek bölümlerin biçimi, belirtilen boyutlara uygun olacak şekilde seçilmelidir.

Şekil 2 - Standard tip

Şekil 3 - Minyatür tip

Çizelge 2 - Çıt çıt tipi bağlayıcılar

Standardmm

Minyatürmm

a 7,16 0,05 5,72 0,05b 6,65 + 0,07

- 0,055,38 0,05

c 3,20 0,1 300 0,1d 2,67 0,05 2,54 0,05r1 0,61 + 0,05

- 0,08 0,9 +0,1- 0,3

r2 0,4 + 0,3 0 0,3 + 0,2

0

4.1.3.8.3 Esnek çıt çıt tipi bağlantı uçları (prizler)Boyutlar ve kurallar:

Çıt çıt tipi bağlantıların esnek (priz) bölümlerinin boyutları, bu şekilde belirtilmez. Bu özellikler:a) Esneklik, standardlaşmış erkek bölümlerin uygun eşleşebilmesini sağlayacak,b) İyi elektriksel teması devam ettirecek,biçimde olmalıdır.

4


4.1.3.9 Telli bağlantı uçlarıTel uçları tek veya çok telli yalıtılmış kalaylı bakır olmalıdır. Yalıtkan, pamuk bant veya uygun plâstik olabilir. Pozitif bağlantı ucu telinin kaplaması kırmızı ve negatif bağlantı ucu telinin kaplaması siyah olmalıdır.

4.1.3.10 Yaylı mandalları bulunan bağlantı uçlarıDış devrenin karşılık olan bölümleri tam olarak bilinmiyorsa, müşterinin kolaylıkla elde edemediği pillerde genellikle yaylı mandallar kullanılır. Bunlar, pirinç yaydan veya benzer özellikleri bulunan diğer malzemeden yapılmış olmalıdır.

4.1.4 Sınıflandırma (Elektrokimyasal sistem)Primer piller, elektrokimyasal sistemlerine göre sınıflandırılır.

Çinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemleri dışındaki her sistem için, özel sistemi gösteren bir harf belirlenmiştir.

Bugüne kadar standardlaşmış elektrokimyasal sistemler Çizelge 3’te verilmiştir.

Çizelge 3 - Standardlaşmış elektrokimyasal sistemler

Harf Negatif elektrot

Elektrolit Pozitif elektrot Anma gerilimiV

En büyük açık devre gerilimi

V- Çinko Amonyum klorür

Çinko klorürMangan dioksit 1,5 1,725

A Çinko Amonyum klorürÇinko klorür

Oksijen 1,4 1,55

B Lityum Organik elektrolit Karbon monoflorid 3 3,7C Lityum Organik elektrolit Manganez dioksit 3 3,7E Lityum Susuz organik olmayan

elektrolitThionil klorid (SOCI2) 3,6 3,9

F Lityum Organik elektrolit Bakır (II) oksit (CuO) 1,5 2,3L Çinko Alkali metal hidroksit Mangan dioksit 1,5 1,65P Çinko Alkali metal hidroksit Oksijen 1,4 1,68S Çinko Alkali metal hidroksit Gümüş oksit (Ag2O) 1,55 1,63

Not 1 - Anma gerilimi, sadece referans olarak verildiğinden doğrulanmayabilir.Not 2 - En büyük açık devre gerilimi, Madde 5.4 ve Madde 6.7.1’de tarif edildiği gibi ölçülür.Not 3 - Elektrokimyasal sisteme bakıldığında, genel protokola göre negatif elektrotlar ilk önce verilir bunu

pozitif elektrotlar takip eder, örnek olarak Lityum - demir disülfit.

4.1.5 GösterilişPrimer pillerin gösterilişi, kendi fiziksel parametrelerine, gerektiğinde, değiştiriciler ile birlikte elektrokimyasal sistemine dayandırılır.

Gösteriliş sisteminin (terminoloji) geniş izahı Ek A’da verilmiştir.

4.1.6 İşaretleme

4.1.6.1 GenelKüçük pillerin gösterilişi dışında, her pil aşağıdaki bilgilerle işaretlenmelidir:a) Gösteriliş,b) İmalât yılı, ayı ve haftası (bunlar açık olarak kodu veya garanti süresinin sonu olabilir),c) Uygulanabildiğinde, bağlantı uçlarının polaritesi,d) Anma gerilimi,e) İmalâtçının veya tedarikçinin adı ve ticarî markası.

5


4.1.6.2 Küçük pillera) Bu maddeiçin IEC 60086-–2’den yararlanıldıgındaMadde 4.1.6.1a) ve Madde 4.1.6.1c), pil üzerine

işaretlenmelidir. Madde 4.1.6.1b), Madde 4.1.6.1d) ve Madde 4.1.6.1e) deki bilgiler pil üstü yerine doğrudan paket üzerinde verilebilir.

b) P - sistemli piller için, Madde 4.1.6.1a) pil üzerinde, sızdırmaz parçası veya paket üzerinde olabilir, 4.1.6.1c) pilin sızdırmaz parçası ve/veya pil üzerinde işaretlenebilir.

Madde 4.1.6.1b), Madde 4.1.6.1d), Madde 4.1.6.1e) pil üzeri yerine doğrudan paket üzerinde verilebilir.

c) Küçük pillerin yutulmasına karşı önlem alınmalıdır. Ayrıntılar için IEC 60086-4 ve IEC 60086-5’e bakılır.

4.1.6.3 Pillerin atılması metodu ile ilgili olarak işaretlenmesiAtılması metodu ile ilgili pillerin işaretlenmesi ilgili mevzuata uygun olmalıdır. Gerektiğinde, IEC 61429’a bakılır.

4.1.7 Aralarında değiştirilebilirlik: Pil gerilimiHalihazırda IEC 60086’ya göre standardlaşmış olan primer piller, kendi standard boşalma gerilimi Us

3) ile sınıflandırılabilir. Yeni bir pil sistemi için gerilimle kendi aralarında değiştirilebilirlik aşağıdaki bağıntıya uygun olarak değerlendirilir:

n x (Ur - % 15) m x Us n x (Ur + % 15)

Burada;n : Referans gerilim Ur’ye dayandırılan seri bağlı hücrelerin sayısı, m : Standard boşalma gerilimi Us’e dayandırılan seri bağlı hücrelerin sayısı.

Hali hazırda, yukarıdaki bağıntıya uygun iki gerilim aralığı tanımlanmaktadır. Bunlar ilgili gerilim aralığının ortak noktasında olan Ur referans gerilimi ile tanımlanırlar.

Gerilim aralığı 1, Ur = 1,4 (V) : n x 1,19 (V)’den n x 1,61 (V)’a kadar olan aralık içindeki bir değere eşit olan m x Us standard bir boşalma gerilimine sahip olan pillerde.

Gerilim aralığı 2, Ur = 3,2 (V):, n x 2.72 (V)’dan n x 3,68 (V)’a kadar olan aralık içindeki bir değere eşit olan mxUs standard gerilimine sahip olan pillerde.

Standard boşalma gerilimi terimi ve bunların belirlenmesi metotlarıyla birlikte ilgili büyüklükler Ek G’de verilmiştir.

Not - Tek hücreli piller ve aynı gerilim aralıklı hücrelerin biraraya getirilmesiyle oluşturulmuş çok hücreli piller için m ve n eşit olmalı; halihazırda standardlaşmış bir pilin geriliminden farklı bir gerilim aralığında olan hücrelerin biraraya getirilmesiyle oluşturulmuş çok hücreli piller için m ve n farklı olmalıdır.

Gerilim aralığı 1, yaklaşık 1,5 (V)’luk bir anma gerilimli mevcut bütün standardlaşmış pilleri kapsar, Örneğin: “harfsiz” sistem, A, F, G, L, P ve S sistemleri.

Gerilim aralığı 2, yaklaşık 3 (V)’luk anma gerilimli mevcut bütün standardlaşmış pilleri kapsar, Örneğin: B, C ve E sistemleri.

Gerlim aralığı 1 ve gerilim aralığı 2’den olan piller önemli ölçüde farklı boşalma gerilimlerini gösterdiğinden, piller fiziksel olarak aralarında değiştirilemeyecek şekilde tasarımlanmalıdır. Yeni bir elektrokimyasal sistem standard hale getirilmeden önce, bunun standard boşalma gerilimi, kendi aralarında değiştirilebilirliği ölçmek için Ek G’de verilen işleme uygun olarak tayin edilmelidir.

Uyarı: Bu kurala uymada yapılan hata yangın, patlama, kaçak ve/veya düzen hasarı gibi, kullanıcı için güvenlik tehlikelerini ortaya çıkarabilir.

Bu kural, güvenlik ve işletme nedenleri için gereklidir.

3) Standard boşalma gerilimi Us, deneyimsel doğrulanabilme prensibine uygundur. Anma gerilimi ve en büyük yüksüz gerilim bu kurala uygun değildir.

6


4.2 Performans

4.2.1 Boşalma performansıPrimer pillerin boşalma performansı, IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te belirtilmiştir.

4.2.2 Boyutsal kararlılıkPillerin boyutları, bu standardda verilen standard şartlarda deneyin yapıldığı sırada her zaman IEC 60086-3 ve IEC 60086-2’de verilen ilgili boyutlarla uyumlu olmalıdır.

Not 1 - Boşalma uç nokta geriliminin altındaysa, pil yüksekliğinde 0,25 mm’lik bir artış B. C, G, L ve P sistemlerinin düğmeşeklindeki hücreleriyle oluşabilir.

Not 2 - C ve B sistemlerinin bazı düğme hücreleri (metal para hücreler) için, boşalma devam ederken, pil yüksekliğinde bir artış oluşabilir.

4.2.3 KaçakBu standardda verilen standard şartlarda, piller doldurulurken ve boşaltılırken hiç bir kaçak oluşmamalıdır.

4.2.4 Açık devre gerilim sınırlarıPillerin en büyük açık - devre gerilimi, Madde 4.1.4’te verilen değerleri aşmamalıdır.

4.2.5 İşletme çıkış gücüPillerin başlangıç ve bitiş boşalma süreleri, IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te verilen kuralları karşılamalıdır.

4.2.6 GüvenlikPrimer piller tasarımlanırken, IEC 60086-4 ve IEC 60086-5’te açıklanan beklenebilir yanlış kullanım ve amaçlanan kullanım şartlarındaki güvenlik, gözönüne alınmalıdır.

5 Performans - Deneyler

5.1 GenelTüketici maddelerinin ölçme performansının standard metotlarının hazırlanması ile ilgili bilgiler Ek H’de verilmiştir.

5.2 Boşalma deneyleriBu standarddaki boşalma deneyleri iki kategoriye ayrılır:- Uygulama deneyleri,- İşletme çıkış gücü deneyleri.

Deneylerin her iki kategorisinde, boşalma yükleri Madde 6.4’e uygun olarak belirtilir.

Yükü tespit etme metotları ve deney şartları aşağıda verilmiştir:

5.2.1 Uygulama deneyleria) Eşdeğer direnç, yük altındaki donanımın ortalama akımı ve ortalama çalışma geriliminden hesaplanır.b) İşlevsel uç nokta gerilimi ve eşdeğer direnç değeri, tüm donanımda ölçülen verilerden elde edilir.c) Orta sınıf, direnç değerini ve boşalma deneyi için, kullanılan uç nokta gerilimini tanımlar.d) Veriler iki veya daha fazla ayrılmış gruplarda toplanırsa, birden fazla deney gerekebilir.e) Günlük boşalma süresinin seçiminde, donanımın toplam haftalık kullanımı göz önüne alınır.

Bundan sonra günlük süre, toplam haftalık kullanımın 1/7’sine en yakın olan değer olarak tercih edilir.

Not 1 - Bazı sabitleştirilmiş direnç deneyleri, özel örnek olarak sabit akım veya sabit güç deneylerinin uygulamada daha iyi temsil edilmiş olabilmesi gerçeğine rağmen, deney donanımının güvenirliliğini sağlamak ve tasarımın basitleştirilmesini sağlamak için seçilmektedir.

Gelecekte, alternatif yük şartları kaçınılamaz olabilir. Ayrıca, donanımın bir özel kategorisinin yük karakteristiklerinin, gelişen teknolojide zamanla değişeceği kaçınılmazdır.

7


Donanımın işlevsel uç nokta geriliminin kesin tayin edilmesi daima mümkün değildir. Boşalma şartları geniş olarak farklı karakteristiklere sahip olabilen bir donanım kategorisini temsil etmek üzere seçilen en iyi anlaşma sağlanır.

Bununla birlikte, bu sınırlamalara rağmen, elde edilen uygulama deneyi, donanımın özel bir kategorisindeki pil kapasitesinin tahmini için bilinen en iyi yaklaşımdır.

Not 2 - Uygulama deneylerinin çoğalmasını, en aza indirmek için belirtilen deneyler, pillerle ilgili marketin % 80’ni için bu belirtilen deneyler hesaba alınmalıdır.

5.2.2 İşletme çıkış gücü(kapasite) deneyleriİşletme çıkış gücü deneyleri için yük direncinin değeri, işletme çıkış gücü yaklaşık olarak 30 gün sürecek biçimde seçilmelidir.

Tam kapasite belirtilen zaman skalası içinde gerçekleşmediğinde bundan sonra Madde 6.4’te belirtildiği gibi daha yüksek omik değerli bir boşalma yükü seçilerek, işletme çıkış gücü en kısa uygun süreye uzatılabilir.

5.3 Belirtilen en küçük ortalama süreye uygunluğun kontrolüPilin uygunluğunu kontrol etmek için uygulama deneylerinin herhangi biri veya IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te belirtilen işletme çıkış gücü deneyleri seçilebilir.

Bu deney aşağıdaki gibi yapılmalıdır:a) 9 pil denenir.b) Herhangi bir sonuç hariç tutulmaksızın ortalama değer hesaplanır.c) Bu ortalama değer belirtilen rakama eşit veya daha büyükse ve birden daha çok pil, belirtilen rakamın %

80’inden daha az bir işletme çıkış gücüne sahip değil ise pillerin işletme çıkış gücüne uygun olduğu kabul edilir.

d) Bu ortalama değer belirtilen rakamın % 80’inden daha az ise ve/veya birden daha çok pil belirtilen rakamın % 80’inden daha az bir işletme çıkış gücüne sahipse başka bir dokuz pil numunesinde deney tekrarlanır ve önceki gibi ortalama değer hesaplanır.

e) Bu ikinci deneyin ortalaması, belirtilen rakama eşit ve daha büyükse ve birden daha çok pil belirtilen rakamın % 80’inden daha az bir işletme çıkış gücüne sahip değilse bu pillerin işletme çıkış gücüne uygun olduğu kabul edilir.

f) İkinci deneyin ortalaması, belirtilen rakamdan küçükse ve/veya birden daha çok pil belirtilen rakamın % 80’inden daha küçük bir işletme çıkışına sahip ise pillerin uygun olmadığı kabul edilir ve daha fazla deneye izin verilmez.

Not - Primer pillerin boşalma performansı, IEC 60086-2’de belirtilmiştir.

5.4 Belirtilen en küçük ortalama sürenin belirtilen değerinin hesaplanması metoduBu metot, Ek D’de açıklanmıştır.

5.5 Açık devre gerilim (A.D.G.) deneyiAçık devre gerilimi, Madde 6.7.1’de belirtilen gerilim ölçme donanımıyla ölçülmelidir.

5.6 Pil boyutlarıBoyutlar, Madde 6.7.2’de belirtilen ölçme donanımıyla ölçülmelidir.

5.7 Kaçak ve biçim bozukluğuBelirlenen çevre şartlarında işletme çıkış gücü tayin edildikten sonra, kapalı devre gerilimi pilin anma geriliminin % 40’ının altına düştüğü ilk ana kadar boşalma aynı şekilde devam etmelidir. Madde 4.1.3, Madde 4.2.2 ve Madde 4.2.3’ün kuralları karşılanmalıdır.

Not - Saat pilleri için kaçağın gözle muayenesi, IEC 60086-3 Madde 9’a uygun olarak yapılmalıdır.

8


6 Performans - Deney şartları

6.1 Ön - boşalma şartlandırmasıBoşalma deneyinin yapılmasından önce depolama ve gerçek boşalma deneyi, iyi belirlenmiş şartlarda yapılır. Başkaca belirtilmedikçe Çizelge 4’te verilen şartlar uygulanmalıdır. Gösterilen boşalma şartlarına ilerde standard şartlar olarak atıf yapılır.

Çizelge 4 - Boşalma deneyinin yapılması sırasında ve öncesinde depolama için şartlar

Deney tipi Depolama şartları Bağıl nem Süre Boşalma şartları Bağıl nemC % C %

Başlangıç boşalma deneyi 20 2a 60 15 İmalât tarihinden en çok 60 gün sonra

20 2 60 15

Gecikmiş boşalma deneyi 20 2a 60 15 12 ay 20 2 60 15Gecikmiş boşalma deneyi(yüksek sıcaklık)b

45 2c 60 15 13 hafta 20 2 60 15

a Yalnızca, kısa periyotlar sırasında, depolama sıcaklığı 20C 5C’u aşmaksızın bu sınırlardan sapabilir.b Yüksek sıcaklıkta bir depolama deneyi gerektiğinde bu deney yapılmalıdır.c Piller paketlenmeden depolanır.

6.2 Depolamadan sonra boşalma deneylerinin başlangıcıDepolamanın tamamlanması ve bir gecikmiş boşalma deneyinin başlangıcı arasındaki periyot 14 günü aşmamalıdır.

Bu periyot sırasında piller 20C 2C ve % 60 % 15 bağıl nemde tutulmalıdır.

Pil yüksek sıcaklıkta depolamadan sonra, bir boşalma deneyi başlamadan önce, normal duruma gelmesi için bu şartlarda tutulmalıdır.

6.3 Boşalma deneyi şartlarıDeney yapmak için pil, belirtilen uç noktanın altında, yükte, gerilimin düştüğü ilk ana kadar IEC 60086-2’de açıklandığı gibi boşaltılmalıdır. İşletme çıkış gücü, amper saat veya watt saat cinsinden bir süre olarak ifade edilebilir.

IEC 60086-2, işletme çıkış güçlerini birden daha çok boşalma deneyi için belirttiğinde, piller bu standarda uygun olması için bu kuralların tamamını karşılamalıdır.

6.4 Yük direnciRezistif yükün değeri (dış devrenin bütün bölümleri dahil) ilgili standard föyünde belirtildiği gibi ve % 0,5 doğrulukta olmalıdır.

Yeni deneyler formüle ediliyorken, ohm olarak ifade edilen rezistif yük, mümkün olabildigince aşağıdaki gibi olmalıdır:

1,00 1,10 1,20 1,30 1,50 1,60 1,80 2,002,20 2,40 2,70 3,00 3,30 3,60 3,90 4,304,70 5,10 5,60 6,20 6,80 7,50 8,20 9,10

6.5 Zaman periyotlarıBoşalma ve boşalmama periyotları IEC 60086-2’de belirtildiği gibi olmalıdır.

Yeni deneyler formüle ediliyorken mümkün olabildigince aşağıdaki günlük periyotların biri benimsenmelidir:

1 dakika 5 dakika 10 dakika 30 dakika1 h 2 h 4 h 24 h (devamlı)

Diğer durumlar, gerekirse IEC 60086-2’de belirlenir.

9


6.6 ‘P’ sistemi pillerin çalışır duruma getirilmesiÇalışması ve elektriksel ölçmenin başlaması arasında en az 10 s’lik bir periyot geçmelidir.

6.7 Ölçme donanımı

6.7.1 Gerilimin ölçülmesiÖlçme donanımın doğruluğu son geçerli rakam değerinin % 0,25’i olmalı ve hassasiyeti % 50 olmalıdır.

Bu ölçü aletinin iç direnci 1 M olmalıdır.

6.7.2 Mekanik ölçmeÖlçme donanımının doğruluğu son geçerli rakam değerinin % 0,025’i olmalı ve hassasiyeti % 50 olmalıdır.

7 Numune alma ve kalite güvencesiNumune alma plânlarının kullanımı veya mamul kalitesi indisleri imalâtçı ve alıcı arasındaki anlaşmayla yapılabilir.

Anlaşma yapılmadığı yerde, Madde 7.1 ve/veya Madde 7.2’deki seçenekler tavsiye edilir.

7.1 Numune alma

7.1.1 Nitel Özelliklerin (Ölçülemeyen Özelliklerin) Muayenesi İçinNitel özelliklerin muayene yapılması gerektiğinde, numune alma plânı IEC 60410’daki şartlara uygun olarak yapılmalıdır. Muayeneden geçirilecek münferit parametreler ve kabul edilebilir kalite seviye (KKS) değerleri tarif edilmelidir (en az denenecek aynı tip üç pilde).

7.1.2 Ölçülebilen Özelliklerin Muayenesi için Ölçülebilen Özelliklerin Muayeneden geçirilmesi gerektiğinde, seçilen numune alma plânı ISO 3951’e uygun olmalıdır. Muayeneden geçirilecek münferit parametreler, numune boyutu ve kabul edilebilir kalite seviyesi (KKS) belirlenmelidir.

7.2 Mamul kalite indisleriMamul kalitesini güvence altına alan ve değerini saptayan düzenler gibi aşağıda verilen indislerden birinin kullanılmasına dikkat sarfedilebilir.

7.2.1 Kapasite indisi (Cp)Cp işlemin kapasitesini gösteren bir indistir. Bu, numune işlem değişimi ’ içinde veya buna kadar olan kullanılabilen tolerans aralığının ne kadar olduğunu izah eder ve işlem genişliği G /d2 olarak ifade edildiği yerde Cp = (USL - LSL) / işlem genişliği olarak tanımlanır. Bu oran 1 ise ve merkezlenmişse, işlem, özellik standardlarına uygun hale getirilmelidir. Bununla birlikte, Cp = 1’de otomatik olarak milyon başına 2700 pil özellik standardlarının dışındadır.

Not - USL = üst standard sınırı, LSL = Alt standard sınırı.

7.2.2 Kapasite indisi (Cpk)Cpk, işlemin toleransları karşılama yeteneği ve işlemin hedef değerinin etrafında merkezlendiğini anlatan başka bir işlem yeteneği indisidir.

Cp gibi, bir kararlı işlemden gelen örnekler olarak farz edilir ve değişim = /d2 olduğu yerde bir kontrol plânından, /d2, numune değişimi içinde ölçülen gelişigüzel değişimdir.

Cpk’nın en küçük değeri:

’dur.

10


7.2.3 Performans indisi (Pp)Pp sistemdeki toplam değişime kadar kullanılan tolerans aralığının ne kadar olduğunu izah eden bir işlem performans endeksidir. Bu, bir sistemin hakiki olarak nasıl yapıldığının bir ölçütüdür çünkü değişimin bütün kaynakları ’T’ye dahil edilir. Bu ’T, bir büyük numune gibi bütün gözlemler alınarak hesaplanır. Pp, (USL - LSL) / 6’T olarak tarif edilir.

7.2.4 Performans indisi (Ppk)Ppk, hakiki işlem performansı Pp’nin yukarısında iken ölçülen diğer bir işlem performansıdır, ancak muhtemel Cpk ayrıca işlemin nasıl iyi merkezlendiğini de belirtir.

PPk’nın en küçük degeri :

’dir.

Burada;

’T sistemdeki değişken bütün kaynakları ihtiva eder.

8 Pillerin ambalâjlanmasıPillerin ambalâjlanması, nakliyesi, depolanması, kullanımı ve atılması için bir uygulama kodu Ek B’de bulunabilir.

11


Ek A

Gösteriliş sistemi (Terminoloji)Pilin gösteriliş sistemi (terminoloji), mümkün olduğu kadar açık bir şekilde fiziksel boyutlar, şekil, elektrokimyasal sistem, anma gerilimi ve gerektiği yerde bağlantı uçlarının tipi, beyan kapasitesi ve özel karakteristiklerini tarif eder.Bu ek, iki maddeye ayrılır.

A.1 Ekim 1990’a kadar kullanımda olan gösteriliş sistemini tarif eder.

A.2 Şu anda ve gelecek ihtiyaçları karşılamak için Ekim 1990’dan beri kullanımdaki gösteriliş sistemini tarif eder.

A.1 Ekim 1990’a kadar kullanımdaki gösteriliş sistemiBu madde, Ekim 1990’a kadar standardı yapılmış bütün pillere uygulanır ve bu tarihten sonraki piller için de geçerlidir.

A.1.1 HücrelerBir hücre, bir rakamı takip eden bir büyük harfle gösterilir. R, F ve S sırasıyla, yuvarlak, yassı (tabaka yapımı) ve kare hücreleri gösterir. Takip edenrakam4) ile birlikte bu harf bir anma boyutlarının takımıyla tarif edilir.

Bir tek hücreli pilin belirtildiği yerde, Çizelge A.1, Çizelge A.2 ve Çizelge A.3’te hücrenin anma boyutları yerine pillerin en büyük boyutları verilir. Bu çizelgelerin, harfsiz sistem veya diğer değiştiriciler dışında elektrokimyasalları kapsamadığına dikkat edilir.

Gösteriliş sisteminin diğer bölümleri, Madde A.1.2, Madde A.1.3 ve Madde A.1.4’te verilmiştir. Bu çizelgeler, yalnızca tek hücre veya tek piller için fiziksel çekirdek gösterilişlerini verir.

4) Bu sistem uygulandığı sırada, rakamların kullanılmasına izin verilmiştir. Sıradaki atlamalar, sıradan çıkanlarla veya sonuç sisteminden önce bile kullanılan farklı yaklaşım numaralandırılmasıyla artar.

12


Çizelge A.1 - Fiziksel gösteriliş ve yuvarlak hücreler ve pillerin boyutları1)

Fiziksel Anma hücre boyutları mm En büyük pil boyutları mmgösteriliş Çap Yükseklik Çap Yükseklik

R06 10 22 - -R03 - - 10,5 44,5R01 - - 12,0 14,7R0 11 19 - -R1 - - 12,0 30,2R3 13,5 25 - -R4 13,5 38 - -R6 - - 14,5 50,5R9 - - 16,0 6,2

R10 - - 21,8 37,3R12 - - 21,5 60,0R14 - - 26,2 50,0R15 24 70 - -R17 25,5 17 - -R18 25,5 83 - -R19 32 17 - -R20 - - 34,2 61,5R22 32 75 - -R25 32 91 - -R26 32 105 - -R27 32 150 - -R40 - - 67,0 172,0R41 - - 7,9 3,6R42 - - 11,6 3,6R43 - - 11,6 4,2R44 - - 11,6 5,4R45 9,5 3,6 - -R48 - - 7,9 5,4R50 - - 16,4 16,8R51 16,5 50,0 - -R52 - - 16,4 11,4R53 - - 23,2 6,1R54 - - 11,6 3,05R55 - - 11,6 2,1R56 - - 11,6 2,6R57 - - 9,5 2,7R58 - - 7,9 2,1R59 - - 7,9 2,6R60 - - 6,8 2,15R61 7,8 39 - -R62 - - 5,8 1,65R63 - - 5,8 2,15R64 - - 5,8 2,70R65 - - 6,8 1,65R66 - - 6,8 2,60R67 - - 7,9 1,65R68 - - 9,5 1,65R69 - - 9,5 2,10R70 - - 5,8 3,6

1) Pillerin tam boyutları IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’de verilmiştir.

13


Çizelge A.2 - Yassı hücrelerin fiziksel gösteriliş ve tam anma boyutları1)

Fiziksel Boyutlar mm olarakgösteriliş Çap Yükseklik Genişlik Kalınlık

F15 14,5 14,5 3,0F16 14,5 14,5 4,5F20 24 13,5 2,8F22 24 13,5 6,0F24 - - 6,0F25 23 23 6,0F30 32 21 3,3F40 23 32 21 5,3F50 32 32 3,6F70 43 43 5,6F80 43 43 6,4F90 43 43 7,9F92 54 37 5,5F95 54 38 7,9

F100 60 45 10,41) Pillerin tam boyutları, IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te verilmiştir.

Çizelge A.3 - Kare hücreler ve pillerin fiziksel gösterilişi ve boyutları1)

Fiziksel gösteriliş

Anma hücre boyutlarımm

En büyük pil boyutlarımm

Uzunluk Genişlik Yükseklik Uzunluk Genişlik YükseklikS4 - - - 57,0 57,0 125,0S6 57 57 150 - - -S8 - - - 85,0 85,0 200,0

S10 95 95 180 - - -1) Pillerin tam boyutları IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te verilmiştir.

Bazı durumlarda, IEC 60086-2’de kullanılmayan hücre boyutları diğer ülkelerin standardlarında kullanılmasından dolayı bu çizelgelerde bulundurulmalıdır.

A.1.2 Elektrokimyasal sistemÇinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemleri dışında, R, F ve S harfleri, elektrokimyasal sistemi gösteren bir ek harfin önünde bulunurlar. Bu harfler, Çizelge 3’te bulunabilir.

A.1.3 PillerBir pilde yalnızca bir hücre bulunursa, hücre gösterilişi kullanılır.

Bir pilde, seri olarak birden daha çok hücre bulunursa, hücrelerin sayısını gösteren bir rakam, hücre gösterilişinin önünde yeralır.

Hücreler paralel bağlıysa, paralel grupların sayısını gösteren rakam hücre gösterilişini takip eder ve bir sırayla ona eklenir.

Bir pilde bir kısımdan daha fazlası bulunursa, her kısım bir taksim işareti (/) ile kendi gösterilişini diğerlerinden ayırarak, ayrı ayrı gösterilir.

A.1.4 DeğiştiricilerPilin gösterilişinde anlaşılabilirliği sağlamak amacıyla, bir ana tipin değişiklikleri, farklı düzenlemeleri veya bağlantı uçlarını göstermek için X veya Y harflerinin ve farklı performans karakteristiklerini belirtmek için C, P veya S harflerinin ilâvesiyle farklılık ortaya konur.

14


A.1.5 ÖrneklerR20 Çinko - amonyum klorür, çinko klorür, mangan dioksit sistemi ile çalışan bir adet R20 boyutlu

hücreden oluşan pil.

LR20 Çinko - alkali metal hidroksit - mangan dioksit sistemi ile çalışan bir adet R20 boyutlu hücreden oluşan pil.

3R12 Çinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemi ile çalışan seri bağlı üç adet R12 boyutlu hücrelerden oluşan pil.

4R25X Seri bağlı ve yay kontakları bulunan çinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemi ile çalışan dört adet R25 boyutlu hücrelerden oluşan pil.

A.2 Ekim 1990’dan beri kullanımda olan gösteriliş sistemleriBu madde, Ekim 1990’dan sonra standard hale getirilmesi için gözönüne alınan tüm pillere uygulanır.

Bu gösteriliş sisteminin esası, gösteriliş sisteminin tamamıyla pil kavramını fikir olarak aktarmaya dayanır. Bu husus, bir çap ve bütün pillerin yapılışı ile ilgili olan bir yükseklikten oluşan bir silindirik kılıf ile (R) yuvarlak ve (P) yuvarlak olmayan kavram olarak kabul edilir.

Bu madde, ayrıca, bir tek hücreli pillere ve birbiriyle seri ve/veya paralel bağlı çok hücreli pillere uygulanır.

Örnek olarak, en büyük çapı 11,6 mm ve en büyük yüksekliği 5,4 mm olan bir pil, bu maddede açıklandığı gibi, kendi elektrokimyasal sistemini göstermek üzere önde bir kod harfi, daha sonra çapı ve yüksekliği ifade eden rakamlarla R1154 olarak gösterilir.

15


A.2.1 Yuvarlak piller

A.2.1.1 Çapı ve yüksekliği 100 mm’den daha az olan yuvarlak pillerÇapı ve yüksekliği 100 mm’den az olan yuvarlak pillerin gösterilişi aşağıdaki gibidir:

Not 1 - Hücrelerin ve paralel dizilerin sayısı belirtilmez.

Not 2 - Değiştiriciler, örnek olarak özel bağlantı ucu düzenlemesi, yük kapasitesi ve daha fazla özel karakteristikleri göstermek için gösterilişe dahil edilir.

A.2.1.1.1 Çap kodunu tespit etme metoduÇap kodu, en büyük çaptan elde edilir.

Çap kodu numarası:a) Tavsiye edilen bir çap durumunda, Çizelge A.4’e göre tayin edilir,b) Çap kodunun tavsiye edilmediği durumda, Çizelge 5’e göre tayin edilir.

16

En büyük çapın ondalık kısmı

Kod “C”

0,0 A0,1 B0,2 C0,3 D0,4 E0,5 G0,6 H0,7 J0,8 K0,9 L


Çizelge A.4 - Tavsiye edilen çaplar için çap kodu

Kod Tavsiye edilen en büyük çap

Kod Tavsiye edilen en büyük çap

4 4,8 20 20,05 5,8 21 21,06 6,8 22 22,07 7,9 23 23,08 8,5 24 24,59 9,5 25 25,010 10,0 26 26,211 11,6 28 28,012 12,5 30 30,013 13,0 32 32,014 14,5 34 34,215 15,0 36 36,016 16,0 38 38,017 17,0 40 40,018 18,0 41 41,019 19,0 67 67,0

Çizelge A.5 - Tavsiye edilmeyen çaplar için çap kodu

XX C

En büyük çap (mm)(Tam sayı)

A.2.1.1.2 Yükseklik kodunun tayin edilmesi metoduYükseklik kodu, pilin en büyük yüksekliğini tam sayı olarak gösteren bir sayı olup bir mm’nin on katıyla ifade edilir (yani 3,2 mm’lik en büyük yükseklik 32 olarak gösterilir).

En büyük yükseklik aşağıdakiler gibi belirtilir:a) Yassı kontak bağlantı uçları için, en büyük yükseklik bağlantı uçları dahil dıştan dışa yüksekliktir.b) Diğer tip bağlantı uçları için en büyük yükseklik, bağlantı uçları hariç tutularak en büyük dıştan dışa

yüksekliktir (yani omuzdan omuza).

Yükseklik milimetrenin yüz katıyla belirtilmek istenirse, bir milimetrenin yüz katı Çizelge A.6’ya göre bir kodla gösterilebilir.

17

Yüksekliğin ondalık kısmı mm

Kod “C”

0,00 A0,01 B0,02 C0,03 D0,04 E0,05 G0,06 H0,07 J0,08 K0,09 L


Çizelge A.6 - Yüksekliği milimetrenin yüz katı olarak gösteren yüksekli kodu

C

En büyük yükseklik(milimetrenin on katı)

Not - Milimetrenin yüz kat olarak kodlama, yalnızca ihtiyaç duyulduğunda kullanılır.

1. ÖrnekLR1154 En büyük çapı 11,4 mm olan (Çizelge A.4) paralel bağlı dizi veya yuvarlak hücreyi ve çinko -

alkali metal hidroksit - mangan dioksit sistemli, en büyük yüksekliği 5,4 mm bir pil.

2. ÖrnekLR27A116 En büyük çapı 27 mm olan (Çizelge A.5) yuvarlak hücreleri veya paralel bağlı dizi ve en

büyük yüksekliği 11,6 mm olan çinko - alkali metal hidroksit - mangan dioksit sistemi ihtiva eden bir pil.

3. ÖrnekLR2616J En büyük çapı 26.2 mm olan (Çizelge A.4) yuvarlak hücreleri veya paralel bağlı dizi ve en

büyük yüksekliği 1,67 mm olan (Çizelge A.6) çinko - alkali metal hidroksit - mangan dioksit sistemi ihtiva eden bir pil.

18


A.2.1.2 Çapı ve/veya yüksekliği 100 mm’ye eşit veya üzerinde olan yuvarlak pillerÇapı ve/veya yüksekliği 100 mm’ye eşit veya üzerinde olan yuvarlak pillerin gösterilişi aşağıdaki gibidir:

Not 1 - Paralel bağlı hücrelerin ve zincirlerin sayısı belirtilmez.

Not 2 - Değiştiriciler, örnek olarak bağlantı ucu düzenlemesi, yük kapasitesi ve daha fazla özel karakteristikleri göstermek için gösterilişe dahil edilir.

A.2.1.2.1 Çap kodunun tayin edilmesi metoduÇap kodu, en büyük çaptan elde edilir.

Çap kodu numarası, mm cinsinden ifade edilen pilin en büyük çapının tam sayısı kısmıdır.

A.2.1.2.2 Yükseklik kodunun tayin edilmesi metoduYükseklik kodu, mm cinsinden ifade edilen, pilin en büyük yüksekliğini tamsayı olarak gösteren sayıdır.

En büyük yükseklik, aşağıdaki gibi belirtilir:a) Yassı kontak bağlantı uçları için (yani IEC 60086-2, Şekil 1 - Şekil 4’e uygun olan piller), en büyük

yükseklik bağlantı uçları dahil, dıştan dışa yüksekliktir.b) Diğer bütün bağlantı uçları tipleri için, en büyük yükseklik, bağlantı uçları hariç, en büyük dıştan dışa

yüksekliktir (yani omuzdan omuza).

Örnek:5R184/177 Çinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemi seri bağlı olan, 184 mm çaplı,

omuzdan omuza en büyük yüksekliği 177 mm olan beş hücre veya paralel dizilerden oluşan yuvarlak bir pil.

A.2.2 Yuvarlak olmayan pillerYuvarlak olmayan pillerin gösteriliş sistemi aşağıdaki gibidir:

Pil kasasından çıkan ilk bağlantı uçlarının yüzeyini kuşatan bir sanal silindirik kılıf çizilir.Uzunluk (l) ve genişlik (w)’nin en büyük boyutları kullanılarak ayrıca sanal silindirin çapı olan köşegen hesaplanır.

Gösteriliş için, mm cinsinden silindirin çapının tam sayı kısmı ve mm cinsinden pilin en büyük yüksekliğinin tam sayı kısmı kullanılır.

19


En büyük yükseklik aşağıdaki gibi belirtilir:a) Yassı kontak bağlantı uçları için, en büyük yükseklik bağlantı uçları dahil dıştan dışa yüksekliktir.b) Bağlantı uçlarının bütün diğer tipleri için, en büyük yükseklik bağlantı uçları dışında dıştan dışa

yüksekliktir (örneğin omuzdan omuza).

Not - Farklı yüzeylerden çıkan iki veya daha fazla bağlantı uçları durumunda, en yüksek gerilimli olan gösterilişe esas alınır.

A.2.2.1 100 mm’den daha küçük boyutları bulunan yuvarlak olmayan piller100 mm’den daha küçük boyutları bulunan yuvarlak olmayan pillerin gösterilişi aşağıdaki gibidir:

Not 1 - Hücrelerin veya paralel dizilerin sayısı tanımlanmaz.

Not 2 - Değiştiricilerin örnek olarak özel bağlantı ucu düzenlemesi, yük kapasitesi ve daha fazla özel karakteristiklerin gösterilmesi için gösterilişe dahil edilir.

Not 3 - Yüksekliğin mm’nin on katıyla ayırt edilmesine ihtiyaç duyulması durumunda, Çizelge A.7’de gösterilen harf kodu uygulanır.

Örnek:6LP3146 Çinko - alkali metal hidroksit mangan dioksit sistemli, en büyük uzunluğu 26,5 mm, en büyük

genişliği 17,5 mm ve en büyük yüksekliği 46,4 mm olan seri bağlı altı hücre ve paralel dizilerden oluşan bir pil. Bu yüzeyin (l ve w) çapının tam sayısı aşağıdaki bağıntıyla hesaplanır:

mm, tam sayısı = 31.

20

Yüksekliğin ondalık kısmı mm

Kod

0,0 A0,1 B0,2 C0,3 D0,4 E0,5 G0,6 H0,7 J0,8 K0,9 L


A.2.2.2 Boyutları 100 mm’ye eşit veya üzerinde olan yuvarlak olmayan pillerBoyutları 100 mm’ye eşit veya 100 mm’nin üzerinde olan yuvarlak olmayan pillerin gösterilişi aşağıdaki gibidir:

Not 1 - Hücrelerin veya paralel dizilerin sayısı tanımlanmaz.

Not 2 - Değiştiricilerin örnek olarak, özel bağlantı ucu düzenlemesi, yük kapasitesi ve daha fazla özel karakteristikleri gösterilmesine dahil edilir.

Not 3 - Yüksekliğin mm’nin on katıyla gösterilmesine ihtiyaç duyulması durumunda, Çizelge A.7’de gösterilen harf kodu uygulanır.

Çizelge A.7

C

mm cinsinden en büyük yükseklik (tam sayı)

Not - Gerektiğinde, yalnızca mm’nin on katı kodu kullanılır.

21


Örnek:6P222/162 Çinko - amonyum klorür, çinko klorür - mangan dioksit sistemli, en büyük uzunluğu 192 mm,

en büyük genişliği 113 mm ve en büyük yüksekliği 162 mm olan seri bağlı, altı hücre veya paralel diziden oluşan bir pil.

A.2.3 Belirsizlikİki veya daha çok pilin silindiri kuşatan çapının aynı ve yüksekliğin aynı olması ihtimalinin bulunmaması durumunda, ikinci siaynı gösterilişin (-1) ile genişletilmiş gösterilişi ile verilmelidir.

Çizelge A.8 - Gösteriliş sistemi Madde A.2’de belirtilen yuvarlak hücrelerin ve pillerin fiziksel gösterilişi ve boyutları1)

Fiziksel gösteriliş Anma hücre boyutları mm En büyük pil boyutu mm(Yeni sistem) Çap Yükseklik Çap Yükseklik

R772 - - 7,9 7,2R1025 - - 10,0 2,5R1216 - - 12,5 1,6R1220 - - 12,5 2,0R1225 - - 12,5 2,5R1616 - - 16,0 1,6R1620 - - 16,0 2,0R2012 - - 20,0 1,2R2016 - - 20,0 1,6R2020 - - 20,0 2,0R2025 - - 20,0 2,5R2032 - - 20,0 3,2R2320 - - 23,0 2,0R2325 - - 23,0 2,5R2330 - - 23,0 3,0R2354 - - 23,0 5,4R2420 - - 24,5 2,0R2425 - - 24,5 2,5R2430 - - 24,5 3,0R2450 - - 24,5 5,0R3032 - - 30,0 3,2

R11108 - - 11,6 10,82R13252 - - 13,0 25,2R12A604 - - 12,0 60,4R14250 - - 14,5 25,0R17335 - - 17,0 33,5R17450 - - 17,0 45,0

1) IEC 60086-2 ve IEC 60086-3’te pillerin tam boyutları verilmiştir.

Çizelge A.9 - Gösteriliş sistemi Madde A.2’de belirtilen yuvarlak olmayan pillerin fiziksel gösterilişi ve boyutları1)

Fiziksel gösteriliş (yeni sistem)

Gösteriliş(Geçici)

En büyük pil boyutlarımm

Uzunluk Genişlik Yükseklik2P3845 2R5 34,0 17,0 45,02P4036 R-P2 35,0 19,5 36,0

Not - Bu pillerin şimdi kullanılan gösterilişi, bu piller standardlaşmadan önce bu rakamlarla tanımlandığından dolayı 2R5 ve R-P2’dir.1) IEC 60086-2 ve 60086-3’te pillerin tam boyutları verilmiştir.

22


Ek B

Primer pillerin ambalâjlanması, taşınması, depolanması, kullanımı ve atılması için uygulama kodları

Primer pillerin kullanıcının isteklerini tam olarak yerine getirebilmesi için imalât, dağıtım ve kullanım sırasında iyi uygulamaların birleşiminin sağlanması gerekir.

Bu ekin amacı, bu iyi uygulamaların genel ifadelerle verilmesi ve tecrübe ile tehlikeli olduğu bilinen işlemlere karşı özellikle dikkat çekilmesidir. Bu ek, pil imalâtçıları, dağıtıcıları ve kullanıcılarına tavsiyeleri oluşturur.

B.1 AmbalâjlamaAmbalâjlama, taşıma, yükleme ve istifleme sırasında mekanik hasardan kaçınmak için uygun olmalıdır. Malzemeler ve ambalâj tasarımı, istenmeyen elektriksel iletimini, bağlantı uçlarının korozyonunu ve nemlenmesini önleyecek biçimde seçilmelidir.

B.2 Taşıma ve yüklemeDarbe ve titreşim en alt düzeyde tutulmalıdır. Örnek olarak, kutular taşıtlardan atılmamalı, yerlerine yavaşça konulmalı veya alttaki pil kapları aşırı yüklenecek kadar yüksek istif yapılmamalıdır. Ani hava değişikliklerine karşı koruma sağlanmalıdır.

B.3 Depolama ve depoda dönüşümDepolama alanı temiz, serin, kuru, havalandırılmış ve su geçirmez olmalıdır.

Normal depolamada, sıcaklık + 10C ile 25C arasında olmalı ve hiçbir zaman 30C’u aşmamalıdır. Nem uç değerleri (% 95’in üstünde ve % 40’ın altında bağıl nem) olduğunda piller ve bunların ambalâjları için zararlı olduğundan, bu değerlerdeki nemden kaçınılmalıdır. Bundan dolayı piller radyatörlerin, kazanların yakınına veya doğrudan güneş ışığı alan yerlerde depolanmamalıdır.

Pillerin oda sıcaklığındaki depolama ömrü iyi olmakla birlikte özel tedbirler alınarak daha düşük sıcaklıklarda (örnek olarak - 10C ile + 10C arasındaki soğuk odalarda veya - 10C’un altındaki derin dondurucu şartlarında) depolama ömrü artırılabilir. Bu durumda piller, çevre sıcaklığına ısınmaları sırasında yoğuşmalardan korumak için özel koruyucu bir ambalâj (yapıştırılmış plâstik torbalar veya benzerleri) içine konulmalıdır.

Soğukta depolanmış piller, mümkün olduğu kadar çevre sıcaklığına geri döndükten sonra kullanıma konulabilir.

Piller, pil imalâtçısı tarafından uygunluğu tespit edildiğinde depolanabilir, donanım veya ambalâj içine yerleştirilebilir.

Pillerin istiflenebileceği yükseklik, ambalâjın dayanımından tamamen bağımsızdır. Genel bir örnek olarak, bu yükseklik karton kutularda 1,5 m’yi, tahta kutularda ise 3 m’yi aşmamalıdır.

Yukarıdaki tavsiyeler, uzun süreli taşıma sırasındaki depolama şartları için de geçerlidir. Böylece, piller, gemi makinalarından uzağa depolanmalı ve yaz boyunca havalandırmasız metal kutu arabalarında (konteynerlerde) uzun süre bırakılmamalıdır.

Piller, imalâtlarından hemen sonra dağıtım merkezlerindeki rotasyona ve kullanıcılara dağıtılmalıdır. Stok rotasyonunun uygulanabilmesi (İlk giriş, ilk çıkış) depolama alanları ve teşhir yerleri uygun olarak tasarımlanmalı ve ambalâjlar yeterli biçimde işaretlenmelidir.

B.4 Satış noktalarında teşhirPiller paketlerinden çıkarılırken, fiziksel hasar ve elektriksel temaslardan kaçınmak için tedbir alınmalıdır. Örnek olarak piller birbirleriyle karışık olmamalıdır.

Satılacak piller, doğrudan güneş alan vitrinlerde uzun süre teşhir edilmemelidir.

23


Pil imalâtçısı kullanıcının uygulamasına uygun doğru pili seçmesini mümkün kılmak için yeterli bilgiyi sağlamalıdır. Bu husus özellikle, yeni satın alınan herhangi bir donanım için ilk piller temin edilirken önemlidir.

Deney ölçü aletleri, farklı kategorili ve yapılıştaki iyi pillerden beklenilen hizmetin mümkün olabilen mukayesesini sağlamaz. Bununla birlikte, ölçü aletleri ile ciddî arızalar tespit edilebilir.

B.5 Seçim, kullanılma ve atılması

B.5.1 Satın almaAmaçlanan kullanım için en uygun, doğru boyutta ve kategoride piller satın alınmalıdır. Birçok imalâtçı, verilen bir boyutta birden fazla kategoride pil imâl etmektedir. Uygulamaya en uygun kategori hakkındaki bilgi, satış yerlerinden alınabilmeli ve donanım üzerinde bulunabilmelidir.

Özel bir markada, istenilen boyut ve türde pil bulunmaması durumunda, elektrokimyasal sistem ve boyut için IEC gösterilişi seçiminde bir alternatif sağlar. Bu gösteriliş, pil etiketinde işaretlenmelidir. İlaveten pil üzerinde gerilim, imalâtçının veya tedarikçinin isim veya ticarî markası, kodlanmış durumda olabilen imal tarihi veya garanti süresinin bitiş tarihi açıkça ve mümkün olduğu kadar polarite olarak (+ ve -) işareti yazılı olmalıdır. Bazı pillerde bu bilgilerin bir kısmı ambalâj üzerine yazılabilir (Madde 4.1.6.2).

B.5.2 MontajPillerin takılmasından önce kullanıcı tarafından donanımın ve pilin kontaklarının temiz olduğu ve doğru konumda bulunduğu kontrol edilmelidir. Gerekirse, nemli bir bezle silinmeli ve pil yerine yerleştirilmeden önce kurutulmalıdır.

Pilin (+ ve -) işaretleri gözönüne alınarak doğru olarak yerleştirilmesine önem verilmelidir. Donanım talimâtları dikkatlice izlenmeli ve tavsiye edilen piller kullanılmalıdır. Donanım üzerindeki talimatlara uygun hareket edilmediğinde, donanımda ve/veya pillerde hatalı çalışma ve arıza ortaya çıkabilir.

B.5.3 KullanmaPillerin sınır şartlarda kullanılması veya donanımın (örnek olarak radyatörlerde veya güneş altında park etmiş arabalarda) bırakılmaları iyi bir uygulama değildir. Çalışmalarına yeterince ara verilen veya uzun süre kullanılmaya donanımlardan (sinema kameraları, fotoğraf flaşları vb. gibi) pillerin hemen çıkartılması uygun olur.

Kullandıktan sonra donanımın devresinin açıldığından emin olunmalıdır.

Piller, serin, kuru ve doğrudan gün ışığı olmayan yerlerde depolanmalıdır.

B.5.4 Pillerin yerleştirilmesiBütün piller aynı anda yerleştirilmelidir. Yeni satın alınmış piller kısmen boşalmış olanlarla karıştırılmamalıdır. Farklı elektrokimyasal sistemli, kategorili veya markalı piller karıştırılmamalıdır. Bu tedbirlerin alınmasındaki hata bir takımdaki bazı pillerin normal boşalma noktalarının altına düşmesine sebep olarak böylece sızıntı ihtimalini artırabilir.

B.5.5 AtmaPrimer piller, her hangi bir yerel kural mevcut değilse, genel çöp düzenlemelerine atılabilir.

24


Ek C

Donanım tasarımı

C.1 Teknik ilişkiPil ile çalışan donanımı imal eden şirketler pil sanayi ile yakın ilişki kurmalıdır. Tasarım çalışmalarında mevcut pillerin iyetenekleri dikkate alınmalıdır. Mümkün olduğunca pil tipi, IEC 60086-2’de belirtilenlerden biri olmalıdır. Donanım en iyi performansı verecek pil kategorisi ve büyüklüğü ve IEC gösterilişi ile devamlı olarak işaretlenmelidir.

C.2 Pil bölmesiPil bölmelerine kolayca erişilebilmelidir. Bölmeler pilin içine kolayca yerleştirilecek ve düşmeyecek biçimde tasarımlanmalıdır. Bölmelerin ve kontakların boyutları ve tasarımı, bu standarda uyan pillere uygun olmalıdır. Özel olarak, donanım tasarımcısı, bir millî standard veya bir pil imalâtçısı daha küçük toleransları istese dahi, bu standardda verilen toleransları ihmal etmemelidir.

Negatif kontağın tasarımında, pilin bağlantı ucunun herhangi bir girintisinin bulunması sağlanmalıdır.

Çocukların kullanması için amaçlanan donanım, dokunulamayan pil bölmelerine sahip olmalıdır.

Kullanılacak pilin tipi, doğru polarite sırası ve yerleştirilme yönü açık olarak gösterilmelidir.

Pillerin ters bağlanmasını önlemek için, bölme tasarımlarında, pozitif (+) ve negatif (-) pil bağlantı uçlarının biçim ve/veya boyutları kullanılmalıdır. Pozitif (+) ve negatif (-) pil kontakları, pil yerine takılırken karışıklıklardan kaçınmak için görülebilir farklı biçimde olmalıdır.

Pil bölmeleri, mümkün olabilecek zarar ve tehlike riskini en aza indirecek biçimde, elektrik devresinden, elektriksel olarak yalıtılmış ve konumlandırılmış olmalıdır. Yalnızca pilin bağlantı uçları, elektrik devresiyle fiziksel olarak temasta olmalıdır. Kontakların, pillerin boyutlarının bu standardda izin verilen sınır değerlerde olmaları halinde dahi, tesirli elektrik temasını sağlayacak ve devam ettirecek biçimde tasarımlanmasına ve buna uygun malzeme seçilmesine dikkat edilmelidir. Pil ve donanımın bağlantı uçları uygun malzeme ve düşük elektriksel dirençte olmalıdır.

Paralel bağlantılı pil bölmeleri, bir pilin yanlış yerleştirilmesi, pillerin devamlı boşalmalarına sebep olacağından tavsiye edilmez.

Hava ile polarize olan piller tarafından enerjilenmesi tasarımlanan donanım uygun hava girişi için “A” veya “P” sistemi ile donatılmalıdır. “A” sistemi için pil, normal çalışması sırasında, tercihan yukarı doğru konumda olmalıdır. “P” sistemi için IEC 60086-2 Şekil 4’e uygun piller hava girişini engellenmeyecek şekilde pozitif kontak pilin yan tarafında olmalıdır.

Piller, sızıntıya mukavemetleri bakımından çok geliştirilmiş olmakla birlikte, hâlâ sık sık sızıntı ortaya çıkabilir. Pil bölmesi, donanımdan tamamen yalıtılamadığında, mümkün olabilen hasarı en aza indirecek şekilde konumlandırılmalıdır.

Pil bölmesi, pillerin doğru olarak yönlendirilmesini göstermek için açık ve kalıcı biçimde işaretlenmelidir. Yeterli olmamasının en yaygın sebeplerinden biri, bir takımdaki bir pilin ters yerleştirilmesidir. Bu, pilden kaçak ve/veya patlama ve/veya yanmayla neticelenebilir. Bu hasarı en aza indirmek için pil bölmeleri, ters pilin hiçbir elektriksel devre oluşturmayacağı şekilde tasarımlanmalıdır.

Birleşmiş devre, bu maksat için amaçlanan yüzeyler dışında, pilin herhangi bir bölümüyle fiziksel teması yapmamalıdır.

C.3 Gerilim kesilmesiPilin ters olarak yerleştirilmesinden ortaya çıkan kaçakları önlemek için, donanımın geriliminin kesilmesi pil imalâtçılarının tavsiyesine uygun olarak gerçekleştirilmemelidir.

25


Ek D

Belirtilen en küçükortalama sürenin hesaplanmasıa) Seyrek olarak seçilen süre değerlerinin en az 10 haftalık bilgileri hazırlanır.b) Her gruptan 9 numunenin süre değerlerinin (X), ortalaması ( ) hesaplanır.

Not - Bazı değerler, o grubun 3’sının dışındaysa ’ın hesabından bu değerler atılır.

c) Her grubun ortalama değerlerinin ( ) üstünde ortalama ( ) ve aynı zamanda hesaplanır.d) En kısaortalama süre değeri:

A = - 3 B = x 0,85

A ve B’nin her ikisi hesaplanır; yukarıdaki iki değerden daha büyük olanı kendi en küçük ortalama süresi olarak tanımlanır.

26


Ek E

Pillerin standard duruma getirilmesi için kılavuza) Hücreler ve piller IEC 60086 serilerinde başlangıç kapsamını veya devam eden durumunu doğrulamak

için aşağıdaki kuralları karşılamalıdır:1) Pil seri üretimlidir.2) Pil dünyanın birkaç ticarî yerinden elde edilebilir.3) Pil en az iki bağımsız imalâtçı tarafından sürekli olarak üretilirse, patent sahibi (leri) Ek A’nın,

belirtilen kurallarına uymalıdır.4) Pil en az iki farklı ülkede üretilir veya alternatif olarak, pil diğer uluslararası ve bağımsız pil

imalâtçıları tarafından satın alınır ve kendi şirket etiketiyle satılır.b) Yeni bir münferit pili standard duruma getirmek için herhangi bir yeni çalışma tekliflerinde bulunması

gereken maddeler:1) Yukarıdaki a) durumuna uygunluk,2) Tasarım ve elektrokimyasal sistem,3) Boyutlar (çizimler dahil),4) Boşalma şartları,5) En kısaortalama süre(ler).

27


Ek F(Bilgi için)

Primer piller için tercih edilen boyutlarBoyut matrisinin kullanımı yalnızca bir tavsiyedir ve mecburî olmamalıdır.

Bununla birlikte, tavsiye edilen tercihli boyutların gönüllü olarak kullanımı boyutların daha fazla artmasını sona erdirmeye yardımcı olacaktır ve boyutsal toleransların dar aralıklarından kaçınmaya yardım edecektir.

Boyut matrisi yaklaşık % 10’la seçilen basamaklarda (% 9,7, % 10,1 ve % 10,7 Çizelge F.1) 0,1 mm’den başlayan ve 650 mm’de son bulan bir aralığı kapsar. Bu matris - % 1,0, - % 2,5, - % 5,0, - % 7,5 olarak dört farklı tolerans sınıflarını önerir. Bu toleranslar, aynı en büyük boyutları gösterir. Yükseklik, genişlik / çap ve uzunluk için tercih edilen seriler, ilâve bilgi işlemini kolaylaştırmak için matematiksel olarak etiketlenir.

Boyut matrisi, seçilen değerlerin prensiplerine ve uluslararası standardlara ayarlandığında ISO/IEC direktifleri, Bölüm 2’ye göre izlenen değişken kontrollara uygun olur.

28


Çizelge F.1 - IEC/ISO direktifleri, Bölüm 2, Madde 5.1.6 (değişken kontrol) ve Madde 5.4.2 (seçilen değerler)’ye göre tercih edilen sayıların prensibine dayanan gelecekteki tekli ve çoklu hücreleri bulunan piller için önerilen boyutsal matris

29


Ek G(Bilgi için)

Standard boşalma geriliminin tarifi ve tayin edilmesi metodu

G.1 TarifUs standard boşalma gerilimi, verilen elektrokimyasal sistem için tipik bir standard boşalma gerilimidir. Bu, pilin boyut ve iç yapısının her ikisinden bağımsız bir tek gerilimdir. Bu gerilim sadece kendi dolma - transfer reaksiyonuna bağlıdır. Standard boşalma gerilimi Us, aşağıdaki (G.1) bağıntısıyla verilir:

Us = (G.1)

Burada;Us standard boşalma gerilimi,Cs standard boşalma kapasitesi,ts standard boşalma süresi,Rs standard boşalma direnci.dir.

G.2 Tayin etme

G.2.1 Genel kabuller: C/R - eğrisiBoşalma gerilimi Ud’nin tayini, C/R eğrisi ile elde edilir (Burada C pilin boşalma kapasitesi, R boşalma direncidir). Örnek olarak Şekil G.1’e bakılır. Bu şekil G1, boşalma direnci Rd

5)’e karşı boşalma kapasitesi C’nin şematik değişimini gösterir. Normalleştirilmiş gösterilişte örnek olarak C (Rd) / Cp, Rd’nin bir fonksiyonu olarak nokta nokta çizilir. Düşük Rd değerleri için, düşük C (Rd) değerleri ve bunun tersi elde edilir. Rd’nin kademeli artışında, boşalma kapasitesi C (Rd)’de eğrinin düzgünleştiği kısma kadar artar ve sonra C (Rd) sabit olur6):

Cp = Sabit (G.2)

Bu, Şekil G.1’deki yatay çizgiyle gösterildiği gibi C (Rd) / Cp = 1 manasına gelir. Ayrıca kapasite C = f (Rd)’nin kesme gerilimi Uc’ye bağlı olduğunu gösterir: Uc: kendi değerinden daha yüksektir, büyük kısım boşalma sırasında gerçekleşemeyen C’nin büyük bir kesridir.

Not - Düz şartlar altında, C kapasitesi Rd’den bağımsızdır. Boşalma gerilimi Ud (G.3) bağıntısı ile tayin edilir.

Ud = (G.3)

5) d indisi, bu direncin Rs’den farkını gösterir; Bağıntı (G.1) 6) Boşalma süresinin çok uzun periyotları için, Cp pilin kendi iç boşalmasından dolayı düşebilir. Bu, kendi

boşalması yüksek (örnek olarak, her ay için % 10 veya yukarısı boşalması olan) piller için önemli olabilir.

30


Şekil G.1 - Normalleştirilmiş C/R eğrisi (şematik)

(G.3) bağıntısındaki Cd/td oranı verilen bir kesme gerilimi Uc = sabit için Rd boşalma direncinden pil boşalırken geçen ortalama akım i (avg)’yi gösterir. Bu bağıntı aşağıdaki gibi yazılabilir.

Cd = i (avg) x td (G.4)

Rd = Rs (standard boşalma direnci) için (G.3)’te verilen bağıntı (G.1)’de verilen bağıntıya dönüşür ve sonuç olarak (G.4):

Cs = i (avg) x ts’ye dönüşür. (G.4a)

i (avg) ve ts’nin tayini, Şekil G.2’de gösterilen ve Madde G.2.3’te açıklanan metoda göre elde edilir.

G.2.2 Standard boşalma direncinin (Rs) tayiniUs en iyi şekilde, % 100 kapasitenin gerçekleşmesini sağlayan Rd boşalma gerilimiyle tayin edilir. Bu boşalmayı gerçekleştirecek zaman uzun süreli olabilir. Bu süreyi azaltma Us için iyi bir yaklaşım olan (G.5)’de verilen bağıntıyla elde edilir:

Cs (Rs) = 0,98 Cp (G.5)

Bu, standard boşalma direnci Us’in tayini için kapasite gerçekleşmesinin % 98’inin, yeterli doğrulukta olması anlamına gelir. Bu, standard boşalma direncinde Rs pil boşalıyorken elde edilir. Bu faktörün 0,98 veya yukarısı, Rs Rd için Us’in pratik olarak sabit kalmasından dolayı kesin değildir. Bu şart altında kapasite gerçekleşmesinin % 98’inin tam olarak gerçekleşmesi önemli değildir.

G.2.3 Standard boşalma kapasitesi (Cs) ve standard boşalma süresinin (ts) tayin edilmesiPilin şematik olarak boşalma eğrisi Şekil G.2’de verilmiştir.

Şekil G.2, boşalma eğrisinin altındaki A1 ve üstündeki A2 alanlarını gösterir.

A1 = A2 (G.6)

durumunda ortalama boşalma akımı i (avg) elde edilir. (G.6) şartnın Şekil G.2’de görüldüğü gibi boşalmanın orta noktasını göstermesi gerekmez. Boşalma süresi (td), U (R, t) = Uc noktasıyla çakışmasından tayin edilir. Boşalma kapasitesi (G.7) bağıntısından elde edilir:

31


Cd = i (avg) x td (G.7)

Standard kapasite Cs, (G.7) bağıntısı (G.7a) bağıntısına dönüşerek Rd = Rs için elde edilir.

Cs = i (avg) x ts (G.7a)

Bu metot, standard boşalma gerilimi Us (G.1) bağıntısının tayini için gereken standard boşalma kapasitesi (Cs) ve standard boşalma süresinin (ts), tecrübeyle tayinine imkân verir.

Şekil G.2 - Boşalma eğrisi (Şematik)

G.3 Gözlemlenen deneysel şartlar ve deney sonuçlarıC/R - eğrisinin deneysel tayini için, herbiri ortalama dokuz pil olmak üzere, 10 ayrı boşalma sonucun alınması tavsiye edilir. Bu veriler R/C eğrisinin beklenen aralığı üzerine eşit olarak dağıtılır. İlk boşalma değerinin, yaklaşık olarak 0,5 Cp’de Şekil G.1’de belirtildiği gibi alınması tavsiye edilir. Son deneysel değer yaklaşık olarak Rd 2 x Rs’de alınmalıdır. Toplanan bilgiler, sonra Şekil G.1’e göre C/R eğrisi biçiminde grafik olarak gösterilebilir. Bu eğriden, Rd değeri, Cp değerinin yaklaşık olarak % 98 alınarak tayin edilir. % 98 kapasite gerçekleşmesini sağlayan standard boşalma gerilimi (Us), % 100 kapasite gerçekleşmesini sağlayan değerden - 50 mV’dan daha az sapmalıdır. Bu mV aralığı içindeki farklar, yalnızca, araştırmada bulunulan sistemin neden olduğu doldurma - transfer reaksiyonu tarafından oluşturulur.

Cs ve ts Madde G.2.3’e göre tayin ediliyorken, IEC 60086-2’ye uygun olarak aşağıdaki kesme gerilimleri kullanılır.

Gerilim aralığı 1 : Uc = 0,9 (V) gerilim aralığı 2 : Uc = 2,0 (V)

Deneysel olarak tayin edilmiş aşağıdaki standard boşalma gerilimleri Us (SDV), yalnızca, kendi yeniden elde edilebilirliğini kontrol etmek için ilgili uzmana imkân verir.

Sistem harfi “Harf yok” C E F L SSDV: Us (V) 1,30 2,90 3,50 1,48 1,30 1,55

A, B, G ve P sistemleri için Us’in tayini inceleme aşamasındadır. P sistemi, Us değeri, oksijeni azaltma için katalizör tipine bağlı olduğundan dolayı özel bir durumdur.

P sistemi havaya açık bir sistem olduğundan, sistemin hareket etmesinden sonra CO2’in toplanmasıyla birlikte çevresel nem ilâve bir etki yapar. P sistemi için Us değerleri 1,37 V’a kadar gözlemlenebilir.

32


Ek H(Bilgi için)

Tüketici mallarını ölçme performansının standard metotlarının (TMÖP) hazırlanması

Not - Bu ek ISO/IEC kılavuzu 36: 1982 (1998’de iptal edilen)’den alınmıştır.

H.1 GirişTüketici mallarının performansıyla ilgili tüketiciler için faydalı bilgi, ölçme performansının yeniden elde edilebilir standard metotlara dayandırılmasını gerektirir (örneğin, deney metotlarının pratikte kullanımdaki bir ürünün performansıyla açıkça ilişkisi olan sonuçlarına uzanır ve ürünün performans karakteristikleri hakkında tüketicilere bilgi için bir esas olarak kullanılır).

Mümkün olduğu kadarıyla, belirlenen deneyler, deney donanımında, para ve zaman sınırlamalarını hesaba almalıdır.

H.2 Performans karakteristikleriTMÖP’nin hazırlanmasında ilk basamak, Madde H.1’de tartışıldığı anlamla ilgili karakteristiklerin mümkün olduğu kadarıyla bir tam liste olarak tespit edilmelidir.

Not - Böyle bir liste, müşterilerin satın alma kararları için çok önemli olan, bir ürünü seçmedeki katkılarına dikkat edilerek yapılmıştır.

H.3 Deney metotların geliştirilmesi için kriterListelenen performans karakteristiklerinin her biri için bir deney metodu verilmelidir:a) Bu deney metotları, uygulamada ürün kullanılıyorken müşteriler tarafından elde edilen tecrübe gibi

deney sonuçlarının, performans sonuçlarını mümkün olduğu kadar yakın olarak karşılayacak biçimde tanımlanmalıdır,

b) Deney metotlarının tarafsız olması ve anlamlı ve yeniden elde edilebilir sonuçlar vermesi esastır,c) Deney metotlarının ayrıntıları, ürün değeri ile deneyleri gerçekleştirmede karşılaşılan masraflar

arasındaki oran gözönüne alınarak, müşteriye en iyi faydalı olma yönünden tanımlanmalıdır,d) Hızlandırılmış deney işlemlerinin kullanılmasının zorunlu olduğu durumda veya metotların, ürünün pratik

kullanımında yalnızca dolaylı ilişkisi bulunduğunda, teknik komite ürünün normal kullanımına ilişkin deney sonuçlarının doğru yorumlanması için gereken kılavuzu sağlamalıdır.

33

· web viewiec 60086-2 primary battaries - part 2: physical and electrical specifications ts 13-2...

Documents