wat u moet weten als gebruiker_ai

8/12/2019 Wat u Moet Weten Als Gebruiker_AI

1/16

KoelinstallatiesWa moe ik ween als gebruiker?


2/162 | Koelinsallaies, wa moe ik ween als gebruiker?


3/16Koelinsallaies, wa moe ik ween als gebruiker? |3

Gebruik u binnen uw organisaie een

koel- o vriesinsallaie? Dan geef dezeolder u meer inormaie over uw

verplichingen en aanzien van he veilig

werken me deze insallaies.

Als u koel- en/o vriesinsallaies

(hierna: koelinstallaties) in uw bedrij

gebruik, dan ben u zel

veranwoordelijk voor een aanalveiligheidsmaaregelen. He gaa om

verplichingen op grond van de

Arbeidsomsandighedenwe (Arbowe)

en van he Warenwebeslui

Drukapparauur (hierna:WBDA1).

De Arbowe geef de voorschrifen voor

de veiligheid en gezondheid op he

werk, zoals he onderhoud vankoelinsallaies. He WBDA geef

voorschrifen voor een veilig gebruik in

de nieuwbouwase en in de gebruiksase.

1Inormaie voor de gebruikers vankoel- en vriesinsallaies

1 Warenwebeslui Drukapparauur,

zie www.weten.overheid.nl o www.szw.nl



2Wa zijn de gevaren en risicosvan koelinsallaies?

Een koelinsallaie is een risicovolle

insallaie. He risico word vooralbepaald door de eigenschappen van he

koudemiddel (de aard en de hoeveel-

heid) en de hoge druk in sommige delen

van de insallaie. He is belangrijk om

e voorkomen da he koudemiddel om

wa voor reden dan ook ui de insal-

laie kan onsnappen. De insallaie

moe daarom op een goede manier zijnonworpen en gebouwd. Ook moe de

insallaie ijdens he gebruik in een

goede saa worden gehouden en moe

he werk aan o me deze insallaie

veilig gebeuren. Daarnaas moeen

aandrijvende (gevaarlijk draaiende)

delen van de insallaie ageschermd

worden.

Een koelinsallaie werk doorda een

koudemiddel warme ransporeer. Di

koudemiddel verdamp. Daarbij neem

he warme op van he medium da

gekoeld moe worden. Vervolgens word

deze warme ergens anders weer

agegeven ijdens condensaie. Er

worden verschillende koudemiddelen

oegepas. Deze worden onderverdeeldin nauurlijke koudemiddelen (bijvoor-

beeld CO2/koolsodioxide/koolzuur,

propaan/C3H

8en ammoniak/NH

3)

en synheische (bijvoorbeeld CFKsen HFKs). Koudemiddelen kunnen

verschillende gevaarseigenschappen

hebben: vergifig, versikkend, brand-

baar en explosie.



3Werken in en om de koelinsallaie:Welke gevaren zijn er?

Een bijzondere siuaie reed op als he

koudemiddel kan vrijkomen ui de insal-laie. Hier moe ijdens he werken in

en om de insallaie alijd rekening mee

worden gehouden. Bij een lekkage kunnen

soms groe hoeveelheden koudemiddel

in kore ijd vrijkomen. Als di gebeur

in een machinekamer (o een andere

besloen ruime), dan besaa er versik-

kingsgevaar o vergifigingsgevaar. Zoalsgenoemd brengen de koudemiddelen in

een koelinsallaie verschillende gevaren

me zich mee. Sommige van deze gevaren

worden hier kor oegelich. Inormaie

over specifieke koudemiddelen vind u

in de veiligheidsinormaiebladen o he

insallaieboek.

VerstikkingsgevaarAls een koudemiddel vrijkom, kan di van

invloed zijn op he zuursogehale van

de luch. He normale zuursogehale is

21%. Als di gehale in een ruime o onder

de 18% is gedaald, onsaa er een gevaar-

lijke siuaie en moeen er maaregelen

genomen worden om deze gevaarlijke

siuaie op e heffen. Een ekor aan zuur-

so in de luch kan zonder waarschuwingleiden o bewuseloosheid en erger.

VergifigingsgevaarSommige koudemiddelen zijn erg gifig.

Ammoniak is he belangrijkse voorbeeld.

Di is al gevaarlijk voor de gezondheid in

lage concenraies. In hoge concenraies,

die kunnen voorkomen bij lekkages o

onvoorziene gebeurenissen bij onder-

houd, kan he dodelijk zijn.

Ongeveer 5-10 keer per jaar zijn erongevallen me koelinsallaies. Meesal

gaa he om ongevallen waarbij he

koudemiddel onsnap waardoor er

versikkingsgevaar o vergifigingsgevaar

onsaa. Vooral bij he onderhoud van

de koelinsallaies kunnen er lekkages

(en ongevallen) opreden.



Brand- en explosiegevaarBij he gebruik van een brandbaar

koudemiddel (bijvoorbeeld propaan)

kan bij lekkage een explosieve amos-

eer onsaan. De aanwezigheid van een

brandbaar koudemiddel kan er voor

zorgen da de ATEX regelgeving rond

explosieveiligheid van krach is en da

er gezoneerd moe worden. Als ui de

meingen blijk da de concenraiebrandbaar gas meer dan 10% van de

onderse explosiegrens bedraag, moe

de ruime onruimd worden en moeen

maaregelen worden genomen om he

gevaar e verminderen.

Bevriezing

Als een koudemiddel in vloeibare vormvrijkom, verdamp he meesal snel

door de verlaagde druk. Hierbij neem

he veel warme ui de omgeving op.

Conac me de huid o ogen zal leiden

tot bevriezingsverschijnselen. Daarom

moeten in dat geval beschermende kleding,

handschoenen en oogbescherming

gedragen worden.

Wat kan er misgaan?

Ongeval me koelinsallaie:

In he zuiden van he land zijn vier

medewerkers van een supermark

me ademhalingsproblemen naar een

ziekenhuis gebrach. Door onbekende

oorzaak leke er na sluiingsijd een

groe hoeveelheid reongas ui de

koelinsallaie. De vakkenvuller enschoonmaakploeg werden direc naar

buien gebrach.

De Arbeidsinspecie onderzoek he

ongeval.



Op welke manier u veilig werkt met een

koelinstallatie is afankelijk van de situatie.

Zowel bij nieuwbouw, ingebruikneming

als gebruik, zijn er voorschrifen die

ervoor zorgen dat u een veilige koel-

installatie koopt en deze ook veilig

gebruikt wordt.

Nieuwbouw:

u koopt een nieuwe koelinstallatieen laat deze installerenAls u een nieuwe koelinsallaie neem,

moe deze veilig zijn. Deze koelinsal-

laie is veilig als hij gebouwd word

volgens Europese regels. Deze regels

saan in he WBDA. Een dergelijke insal-

laie moe dan ook bij aflevering een

CE-kenmerk hebben en een EG-verkla-

ring van Overeensemming. Ook moe uvan uw insallaeur een gebruiksaanwij-

zing (in he Nederlands) van de koel-

insallaie onvangen. Op deze manier

kun u, als gebruiker, conroleren o de

insallaie aan de wegeving voldoe.

Wil u meer ween over de eisen en

voorschrifen ui he WBDA en hoe deze

ingevuld moeen worden, dan kun u di

vinden op www.szw.nl U kun he ooknavragen bij de insallaeur o keurings-

inselling.

Ingebruikneming:

u hebt een nieuwe koelinstallatie enwilt deze gaan gebruikenVoorda u uw insallaievoor het eerst

gebruikt, moe de apparauur gekeurd

worden. De keuring moe worden

verrich door een keuringsinselling die

door de Miniser van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid is aangewezen. Op

www.szw.nl vind u een overzich vandeze aangewezen keuringsinsellingen

(zie ook hoodsuk 8, Belangrijke inor-

maiebronnen).

Als de apparauur word goedgekeurd

om in gebruik e worden genomen,

geef de keurende inselling een Verkla-

ring van ingebruikname aan u a.

4Hoe werk u veilig me eenkoelinsallaie?

Moet mijn koelinstallatie gekeurd

worden?

O uw koelinsallaie gekeurd moe

worden hang a van soor en

hoeveelheid koudemiddel da zich in

de insallaie bevind. Ook de druk in

de installatie speelt een rol. In het WBDA

zijn hiervoor berekeningstabellen te

vinden. Uw installateur kan deze bere-kening uitvoeren.



Gebruik:u bent de koelinstallatie al aan hetgebruiken en wilt dit ook in detoekomst veilig blijven doenNaas de keuring vr he eerse

gebruik, moe de apparauur ook

ijdens he gebruik gekeurd worden.

Die herkeuringen moeen periodiek

plaasvinden (vaak om de 4 jaar) en

moeen ook uigevoerd worden door eenkeuringsinselling die door de Miniser

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

is aangewezen. U ben er, als gebruiker,

zel veranwoordelijk voor da die

keuring plaasvind.

Volgens de regels van de Arbowe

moeen arbeidsplaasen en arbeids-

middelen in een goede saa wordengehouden. Daar vallen koelinsallaies

ook onder. He werken me koelinsalla-

ies ussen de periodes van de verpliche

keuringen moe uieraard ook veilig

gebeuren.

Korom, u moe in he kader van een

goede risico-invenarisaie en -evalu-

aie (RI&E) over de insallaie nagedach

hebben. Als u zel nie de experise inhuis heef om een deugdelijke RI&E op

e zeten, dan kun u deskundige onder-

seuning zoeken bij uw Arbodiens o

andere markparijen op da gebied.

Let op!

U ben zel veranwoordelijk voor dekeuring van uw koelinsallaies vr he

eerse gebruik en voor de herkeuringen

ijdens he gebruik.

Veilig werken kan onder andere door:

Goed onderhoud door deskundige

personen

Gebruik en onderhoud volgens de

gebruiksaanwijzing

Rekening houden met de gevaren

van de insallaie en de ineracie

me andere bedrijsprocessen

Veiligheidsmaatregelen in achtnemen bij he werken aan o in de

omgeving van de insallaie



WerkzaamhedenEen koelinstallatie hoort altijd gebruikt te

worden volgens de gebruiksaanwijzing.

De abrikant is verplicht een deugdelijke

gebruiksaanwijzing op te stellen. Verder is

het noodzakelijk om bij werkzaamheden

rekening te houden met de aanwezigheid

van een koelinstallatie. Om dit in goede

banen te leiden kan bij het werken aan o

in de omgeving van de installatie gebruikgemaakt worden van werkprocedures en

werkvergunningen. Eigen personeel en

het personeel van derden moet voorlich-

ting en onderricht ontvangen over de

gevaren en juiste werkwijze.

VentilatieHet gevaar bij het vrijkomen van gassen

kan worden voorkomen o beperkt door

een ruimte goed te ventileren. Ook hierbij

geldt dat de positie van het ventilatie-systeem belangrijk is. Bij koudemiddelen

5Werken in en om de koelinsallaie:Hoe kun u zo veilig mogelijk werken?



die zwaarder zijn dan lucht (zoals kool-stodioxide) hee het geen zin om alleen

bovenin de ruimte lucht a te zuigen. De

schadelijke gassen moeten naar buiten

agevoerd worden. De uitlaat moet zich

bevinden op een plaats waar geen nieuwe

gevaarlijke situaties kunnen ontstaan.

Soms is het mogelijk om ventilatie auto-

matisch in te schakelen als de meetappara-

tuur een gevaarlijke situatie registreert.

MetingenOm er zeker van te zijn dat werkzaamheden

veilig uitgevoerd kunnen worden, zijn

metingen noodzakelijk. Zeker in de machi-

nekamer van grote installaties is meten

altijd noodzakelijk. Meetapparatuur moet

geschikt zijn voor de voorkomende stoffenen de heersende atmoseer. Metingen

kunnen gedaan worden met verschillende

typen apparatuur: vaste meetapparaten

(meestal met automatische alarmering) die

permanent in de ruimte aanwezig zijn o

draagbare meters. Vaste apparatuur moet

van buiten de ruimte agelezen kunnen

worden. Over de positie van de appara-

tuur moet goed nagedacht zijn. Bij zwaredampen (zoals bij koolstodioxide o kool-

zuur) kan meestal beter dicht bij de grond

gemeten worden. Draagbare apparatuur

(op de man gedragen) hee het voordeel

dat lokale effecten in de omgeving van de

werknemer sneller aan het licht komen.

Een combinatie is natuurlijk ook mogelijk.

Meetapparatuur moet goed onderhouden

worden volgens de aanwijzingen van deabrikant. Regelmatig ijken hoort hier

ook bij. Degenen die de meetapparatuur

bedienen en de resultaten interpreterenmoeten voldoende deskundig zijn.

Persoonlijke beschermingsmiddelenWerknemers die zich begeven in een

ruimte waar ammoniak o andere giige

gassen vrij kunnen komen, moeten altijd

een vluchtmasker bij zich dragen voor

het geval een lekkage tijdens de werk-

zaamheden ontstaat. Uiteraard moet ook

regelmatig (bij voorkeur continu) gemeten

worden o lekkage optreedt. Een vlucht-

masker werkt slechts korte tijd en is dus

alleen geschikt om te vluchten, niet om

langer door te werken. Controleer regel-

matig o vluchtmaskers nog in orde zijn,

een filterbus geschroed op een masker zal

langzaam vollopen.

NoodprocedureHoe groter de installatie, hoe belangrijker

dat er nagedacht is over hoe te handelen bij

calamiteiten. Deze handelingen worden

vastgelegd in een noodprocedure o

calamiteitenplan. Werknemers moeten

te allen tijde op de hoogte zijn van de

locaties waar een gevaarlijke situatie kanontstaan. Ook moeten zij weten wat de

noodprocedures zijn en op de hoogte zijn

van het juiste gebruik van persoonlijke

beschermingsmiddelen. Een vluchtmasker

is niet bestemd om reddingsacties uit te

voeren, daarvoor is onafankelijke adem-

bescherming nodig. Regelmatig oeenen

van de noodprocedure is zeer belangrijk.



Grotere hoeveelheden gevaarlijke stoffen

brengen specifieke risicos met zich mee.

Behalve risicos voor de werknemer die

direct met de gevaarlijke stoffen werkt

kan een escalerend incident ook werk-

nemers in andere delen van het bedrij

bedreigen, o zels personen buiten het

bedrijsterrein. Het gaat hierbij om grote

branden, explosies en/o giige wolken.

Voor dit soort bedrijven zijn er extra

regelingen van toepassing om deze grote

risicos te beheersen. Ook koelinstallaties

kunnen onder deze regelingen vallen,

hee u een koelinstallatie waarin zich

meer dan 5000 kg ammoniak bevindt,

dan valt u waarschijnlijk onder de ARIE-

regeling. Meer inormaie hierover kun

u vinden op www.arbeidsinspecie.nl

6Val mijn koelinsallaie onderde ARIE regeling2?

2 ARIE regeling: Aanvullende Risico Inventarisatie en Evaluatie regeling



De Arbeidsinspecie zie erop oe da

alle parijen, zoals abrikanen,imporeurs, insallaeurs en gebruikers,

zich houden aan de voorschrifen die

voor hen gelden. Zowel qua arbeids-

omstandigheden als qua productveiligheid.

Zie: www.arbeidsinspecie.nl

7Wa is de rol van de Arbeidsinspecie?



8Meer inormaie?

Meer inormaie kun u vinden op de

websie van SZW: www.szw.nl(kies: Veilig werken >werkplek enapparauur > drukapparauur)

Heb u na he lezen van deze older nog

vragen over beleid o wegeving, dan

kun u conac opnemen me de adeling

Publieksinormaie van he Miniserie

van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.Posbus 90801, 2509 LV Den Haag.

Teleoon 0800 27 00 00 0 (grais).

Heb u nog vragen over de emissie van

koudemiddelen in he milieu en de eisen

me berekking o lekdichheid van de

insallaie? Dan verwijzen wij u naar de

websie van he Miniserie van VROM:

www.inomil.nl

Voor vragen aan de Arbeidsinspecie kun

u conac opnemen me:

Arbeidsinspecie

Posbus 820

3500 AV Urech

Teleoon 0800 27 00 00 0 (grais)

Voor algemene vragen aan de rijksover-heid kun u grais bellen me de Posbus 51

inolijn. Teleoon 0800 8051 (grais),

o kijk op: www.posbus51.nl

Belangrijke informatiebronnen:

Warenwetbesluit drukapparatuur:

www.weten.overheid.nl Veilig werken met drukapparatuur en

Aangewezen Keuringsinsellingen:

www.szw.nl

(kies: Veilig werken > werkplek en

apparauur > drukapparauur. Hier

vind u de wegeving voor druk-

apparauur en de lijs me aangewezenkeuringsinsellingen.) Explosieveiligheid en zonering: Arbo-

Inormaieblad AI 34; Veilig werken in

een explosieve amoseer:

www.sdu.nl Verstikking, vergifiging en besloten

ruimen: Arbo-Inormaieblad AI 5;

Veilig werken in besloen ruimen:

www.sdu.nl Richtlijn voor het veilig werken met

ammoniakkoelinsallaies, PGS 13:

www.publicatiereeksgevaarlijkestoffen.nl

ARIE-regeling:

www.arbeidsinspecie.nl

(Kies: Veilig&Gezond > Beslui Risicos

Zware Ongevallen)


16/16

Deze brochure is een uigave van:

Arbeidsinspectie

Beselnummer 681

De Arbeidsinspecie maak deel ui van

he Miniserie van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid.

SGrais uigave

Rijksoverheid | sepember 2009

wat u moet weten als gebruiker_ai

Documents