warda-kwabbaluke-ang fileluke1:1 1 luke1:9 warda-kwabbaluke-ang 1nganyangkwabbababin,theophilus....

125
Luke 1:1 1 Luke 1:9 WARDA-KWABBA LUKE-ANG 1 Nganyang kwabba babin, Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war- rinya mili-milikal, mandang noolonga edjeniny ngalany kardakor. 2 Baalap boordak karni noolonga mili- milikal, moodlooka moorta warranga ngalany. Nidja- nidja moorta kwadja-djinang moodlooka alikwadjakang, kidji baalap warranga Warda-Kwabba. 3 Kidji ngarl, nganyang birdiyar, ngany kardjir mardayin-kaaditj moodlooka alikwadjakang. Ngany kaaditj nidja boorda kwabba, karni bardip mili-milikal boordakiny. 4 Ngany boordakiny ngarl noonook boorda- kaaditj moorart karnarny, moodlooka noonook kwadja- dwangka. Djin-djin-kwabba waangki, “John-Kakaloorniny boorda-koorlangweta” 5 Keny mammarap, baalang kol Zechariah, baal nyiny yakin-kooranyi birokal Herod nyiny Djelyib Judea-kang. Baal keny yakina-kooranyikang ngiyan yaka Abijah-kang. Elizabeth baalang koort-maat. Baalang moorta kardjir nyiny yakina-kooranyi. 6 Koodjal kwabba karra Boolanga- Yirakang miyalakal, moodlooka doniny Boolanga- Yirakang Warrinya waangki. 7 Koodjal koorlang-birt, narla Elizabeth yoowart kwadja-boodjari-biny. Baal wer Zechariah, koodjal karakor-djil. 8 Keny kedela, Zechariah, baal kwadja-yaka Maya- maya-Kooranyi-bwora, narla baalang kedela yakin- kooranyi yaakiny. 9 Yakina-kooranyi, baalap kalyakool banitja kooranyi boyara, djinanginy naatj mammarap

Upload: trinhdat

Post on 29-Aug-2019

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:1 1 Luke 1:9

WARDA-KWABBA LUKE-ANG1 Nganyang kwabba babin, Theophilus.Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-

rinya mili-milikal, mandang noolonga edjeniny ngalanykardakor. 2 Baalap boordak karni noolonga mili-milikal, moodlooka moorta warranga ngalany. Nidja-nidja moorta kwadja-djinang moodlooka alikwadjakang,kidji baalap warranga Warda-Kwabba.

3 Kidji ngarl, nganyang birdiyar, ngany kardjirmardayin-kaaditj moodlooka alikwadjakang. Nganykaaditj nidja boorda kwabba, karni bardip mili-milikalboordakiny. 4 Ngany boordakiny ngarl noonook boorda-kaaditj moorart karnarny, moodlooka noonook kwadja-dwangka.

Djin-djin-kwabba waangki,“John-Kakaloorniny boorda-koorlangweta”

5 Keny mammarap, baalang kol Zechariah, baal nyinyyakin-kooranyi birokal Herod nyiny Djelyib Judea-kang.Baal keny yakina-kooranyikang ngiyan yaka Abijah-kang.Elizabeth baalang koort-maat. Baalang moorta kardjirnyiny yakina-kooranyi. 6Koodjal kwabba karra Boolanga-Yirakang miyalakal, moodlooka doniny Boolanga-Yirakang Warrinya waangki. 7 Koodjal koorlang-birt,narla Elizabeth yoowart kwadja-boodjari-biny. Baal werZechariah, koodjal karakor-djil.

8 Keny kedela, Zechariah, baal kwadja-yaka Maya-maya-Kooranyi-bwora, narla baalang kedela yakin-kooranyi yaakiny. 9 Yakina-kooranyi, baalap kalyakoolbanitja kooranyi boyara, djinanginy naatj mammarap

Page 2: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:10 2 Luke 1:18

boorda-narra manna-ngoonyang karla-kooranyal.10 Ngarl Zachariah, baal bwora-koorl Boolanga-Yirakang Maya-maya-Kooranyi. Bandak, moorta boolabaalap Boolanga-Yira kwadja-yanganiny narla manna-ngoonyang kwadja-narriny. 11 Boolanga-Yirakangdjin-djin-kwabba, baal Zechariah-kany yoowal-koorl,kidji baal yaaka ngwoornmoorn karla-kooranyikang,kwabbarap manna-ngoonyang narrinyang. 12 NgindaZechariah djinang djin-djin-kwabba, baal wayarn.

13 Yalga djin-djin-kwabba waangki baalany, “Yoowartwayarn, Zechariah! Boolanga-Yira baal noonanydwangkiny, moodlooka noonang koort-bwora. Elizabeth,noonang koort-maat, baal boorda boodjari-biny. Baalboorda yidja noonang nop. Noonook boorda-kolitjbaalany ‘John’. 14Noonook boorda djoorab-djoorab-biny,kidji warma moorta, baalap kardjir boorda koort-kwabbanginda baal koorlangweta!

15 “Baal boorda moorditj-biny Boolanga-Yirakangmiyalakal. Baal yoowart djarnyak ngarn kepa-mardayin.Ngolanga doomboo, Kangya-Kooranyi boorda-moorartitjbaalany, 16 kidji baal boorda karro-barrang boola moortaIsrael-ang Birdiyarak, baalapang Boolanga-Yira.

17 “Baal boorda-koorl Birdiyar-koodjookat, mardayin-djil Elijah-mokiny, Boolanga-Yirakang Warda-Marridjiny.Baal boorda karro-barrang maamana wer koorlangkadandjo-dandjo. Baal boorda korang wara-wara moortakwabba djoorootak, alidja djooroot-djin kwabba moortayana, moorta ngiyan kaaditj karnarny. Baal boordakakatar Boolanga-Yirakang moorta kwadjat Birdiyaryoowal-koorl.”

18 Zechariah baal waangki-djinang djin-djin-kwabba,“Yarn ngany boorda-kaaditj nginda noonang waangkiny

Page 3: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:19 3 Luke 1:27boorda edjena? Ngany bworan, kidji nganyang koort-maat kardjir karbarli.”

19 “Ngany Gabriel,” djin-djin-kwabba waangk. “Nganyyaaka Boolanga-Yira-booram. Boolanga-Yira baalwaangki-koorl nganyany noonak. Ngany djarnyakwaangki noonany kidji barrang Warda-Kwabba noonak!

20 “Yalga noonook yoowart djinang-karni nganyangwarrinya. Moodlooka boorda-edjena kwabba kedelakal.Narla noonook yoowart djinang-karni, noonook boordadwangka-birt. Noonook yoowart boorda waangki kwad-jat kedela nginda nganyang warrinya edjena.” 21 Yeyimoorta naan-yaaka Zechariah. Baalap wandaniny narlabaal kwodjang Maya-maya-Kooranyi-bwora. 22 Ngindabaal bandak-koorl, baal yoowart kayar-waangki, kidjingarl baalap kaaditji Zechariah kwadja-djinang koon-darm Maya-maya-Kooranyi bwora. Baal maar-waangki,yoowart waangkiny.

23 Ngolanga baalang kedelara yakiny Maya-maya-Kooranyi bwora, Zechariah wort-koorl baalang karlap.24 Mila, baalang koort-maat, Elizabeth, boodjari-binykidji baal naan-yaaka maya-maya-bwora maar mikara.25 “Yeyi ngolanga kwodjang, Boolanga-Yira maar-yanganganyany,” baal waangki. “Baal barnak wort-barrangnganyang karnya!”

Djin-djin-kwabba warranga Mary,“Jesus boorda-koorlangweta”

26 Nginda Elizabeth boodjari maar-keny mikara,Boolanga-Yira waangki-koorl djin-djin-kwabba GabrielNazareth-ak, karlamaya Galilee-kal. 27 Baal barrangBoolanga-Yirakang warrinya mangak. Baalangngoonoolong kwadja-yanga baalany Joseph-ang koort-maat-biny. Nidja mammarap djoowak Djelyib David-ang.

Page 4: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:28 4 Luke 1:40Mangakang kol ‘Mary’. 28 Djin-djin-kwabba koorl Marykidji waangki, “Nakal noonak! Boolanga-Yira nyinynoonookyel kidji baal moorditj yanga-kwabba noonak!”

29 Mary wayarn-djil, djin-djin-kwabba dwankiny, kidjibaal waangki-djinang moodlooka baalang kaat-bwora.

30 Djin-djin-kwabba waangki baal, “Mary! Yoowart wa-yarn! Boolanga-Yira yanga-kwabba noonany. 31Noonookboorda boodjari-biny kidji yidja nop, kidji noonookboorda-kolitj baalany ‘Jesus.’ 32 Baal boorda mo-orditj. Baal boorda kolitj-yan ‘Boolanga-Yirakang Nop’.Boolanga-Yira waangki nidja. Baal boorda yira-yaakaDjelyib, baalang maam-inram David-mokiny. 33 Kidji baalboorda nyiny Djelyib djoowakang Jacob-ang kalyakool.Baalang Boodjer boorda-yaaka kalyakool!”

34 Mary waangki djin-djin-kwabba, “Ngany koolamata.Yarn nidja boorda edjena?”

35 Djin-djin-kwabba waangki, “Kangya-Kooranyiboorda-koorl noonak kidji Boolanga-Yirakang moorditjboorda yira-malitji noonook. Nidja kooranyi koorlangboorda kolitj-yan ‘Boolanga-Yirakang Nop’. 36 Noonookbarrang-dwangka Elizabeth, noonang ngoonoolong?Moorta waangki nidja baal yoowart koorlang-yidja, yalgayeyi, baal boodjari maar-keny mikara - kidji baal kabarli.37 Yoowart noolonga nyiny naatj Boolanga-Yira yoowartkayar don.”

38 “Ngany Boolanga-Yirakang yakin,” Mary waangki.“Nidja edjena-oola nganyak, moodlooka noonookwaangki.”

Djin-djin-kwabba wort-koorl baalany.Mary koorl Elizabeth-ang maya-maya

39 Ngolanga, Mary kakatar kidji baal wort-koorl kar-lamaya kardakal Judea-kang. 40 Mary bwora-koorl

Page 5: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:41 5 Luke 1:51Zechariah-ang maya-maya, kidji baal waangki-kwabbaElizabeth. 41 Elizabeth dwangka Mary-ang maaya, kidjiyilak-yilak, baalang maawit marridja baalang doomboo-bwora. 42 Kangya-Kooranyi moorartitj Elizabeth, kidjibaal woola, “Boolanga-Yira boola-djil yanga-kwabbanoonook, kardakor mandang yokaman, kidji baal yanga-kwabba koorlang, keny noonook boorda yidja!

43 “Naadjil nidjamoorditj noolong edjenanganyak, yeyinganyang Birdiyarang ngaangk yoowal-koorl, yoowal-koorl djinangak nganyany? 44 Narla nginda noonookwaangki-kwabba nganyany, ngany dwangka noonook,kidji nganyang koorlang ngany-bwora djoorabiny bar-dang. 45 Noonook djarnyak djoorab-djoorab, kaaditjinyBoolanga-Yirakang warrinya noonak boorda-edjena!”

Mary yanganan Boolanga-Yira46 Mary waangki:

“Nganyang koort yanganan Boolanga-Yira.47 Nganyang koortoomitj djoorab narla Boolanga-

Yirabarrang nganyang ngandabat,

48 narla baal barrang-dwangka nganyany, baalang wirtyakin!

Yeyi moortaman, baalap boorda-waangki nganydjoorab,

49 narla Boolanga-Yira baal kwadja-don moorditj noo-longa nganyang.

Baalang kol kooranyi.50 Baal ngorna-kwabba moortakak ngiyan woonya

baalany kidji yaka baalang,moorta djoowakang koora wer djoowakang yeyi.51 Baal kwadja-yiraman baalang mardayin maar,

kidji baalil yoorang-yoorang warma moorta,moortaman wambadin kaaditjiny.

Page 6: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:52 6 Luke 1:6252 Baal ngarda-barrang moorditj djelyiba yirap nyinyiny,

kidji baal barrang-yira wirt moorta.53 Baal kwadja-moorartitj koboorl-wirt moorta, baala-

pany yanginy kwabba noolonga,yalga moorta boola boya-kadak, baalil waangki-wort-

koorl baalapany,baalapang maara bilyar.

54 Baal barrang-yalgawa baalang warrinya, moodlookabaal warranga

ngalang maam-inrama,kidji baal yoowal-koorl kidji baalil

maar-yanga baalang moorta Israel-ang.55 Baal kwadja-barrang-dwangka ngalany,

baal ngorna-kwabba Abraham-akkidji baalang mandang djoowaka kalyakool!”

56 Mary naan-yaaka mo mila Elizabeth-al, kidji ngolonga,baal wort-koorl baalang karlamaya.

John-Kakaloorniny koorlangweta57 Yeyi kedela koorl Elizabeth-ang maawitang. Baal

yidja nop. 58 Elizabeth-ang ngoonoolonga wer baalangbabina, baalap dwangka nidja warda. Boolanga-Yiramoorditj yanga-kwabba Elizabeth, kidji baalap mandangdjoorab-abiny Elizabeth-ang.

59 Ngolanga maar-koodjal kedela, moorta koorl maaw-itang kardjatinyang, alimarn Warriny waangki. Baalapkoordook kolitjo baalany ‘Zechariah’, baalang maaman-mokiny. 60 Yalga baalang ngaangk waangki, “Yoowart!Baalang kol ‘John’.” 61 Ngarl baalap waangki baalany,“Yoowart noonookang ngoonoolonga kolitj-yan ‘John!”62Karro baalapmaar-waangki baalangmaamanak. Baalapwaangki-djinang baalany naatj kol baal koordook yangobaalang nop.

Page 7: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:63 7 Luke 1:7263 Zechariah ngakaka mili-mili kidji baal boordak,

“Baalang kol ‘John’.” “Kai!” baalap mira. 64Winidjinbar,Zechariah kayar waangki karro, kidji baal malyakBoolanga-Yirany yangananiny. 65 Moortaman wayarn-abiny, kidji nidja warda koorl mandang kardakboodjerang Judea-ang. 66 Nginda moortaman dwangkanidja warda, baalap malyak kaaditjiiny kidji waangki-djinanginy, “Naatj nidja koorlang boorda-don?”Moortaman, baalap djinang Boolanga-Yirang mardayinnyiny koorlangal.

Zechariah yanganan Boolanga-Yira67 Kangya-Kooranyi yoowal-koorl Zechariah, John-

ang maaman, kidji Kangya-Kooranyi moorartitj baalany.Zechariah waangki Boolanga-Yirakang Warda-Kwabba:68 “Ngala boorda yanganan Birdiyar!

Baal Israel-ang Boolanga-Yira!Baal kwadja-koorl baalang moortakak,

baalapany maar-yanginy kidji baalapany yalkaraniny.69 Boolanga-Yira kwadja-yanga ngalany baalang mar-

dayin Nop.Baal boorda barrang-ngandabat ngalany.

Baal David-ang djoowak, baalang yakin.70 Koora, baal warrin-yanga baalang Warda Marridjiny.71 Baal waangki nidja, baal boorda

barrang-ngandabat ngalany,ngarl wara-wara moortayoowart kayar-bakatj ngalany kidji yardjang

ngalany.72 Baal waangki nidja, baal boorda ngorna-kwabba

ngalang maam-inramak,kidji baal boorda barrang-dwangka baalang kooranyi

warrinya,

Page 8: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 1:73-74 8 Luke 1:80

mandang warrinya baal yanga baalapany73-74 Baal ngwidamwaangki Abraham-ak, ngalang maam-

inram.Baal yanga baalang kooranyi warrin. Baal boorda

barrang-ngandabat ngalanyngarl wara-wara moorta yoowart bakkan ngalany,kidji ngarl ngala kayar-yaka Boolanga-Yirang,

wayarn-birt.75 Ngarl ngala boorda nyiny kooranyi wer kwabba-djil,

Boolanga-Yira-booram,mandang kedelara ngalang ngandabatang.

76 Nganyang koorlang, baalap boorda-kolitj noonookany,‘Boolanga-Yirang Warda Marridjiny’.

Noonook boorda-koorl Birdiyar koodjookatkidji kakatar baalang djooroot,

77 kidji noonook boorda-warrang baalang moorta nidja:Boolanga-Yira boorda barrang-ngandabat

baalapanynginda baal nyinya-nyinya baalapang wara-

doniny.78 Ngalang Boolanga-Yira yanga koort-kwabba kidji baal

bedik-bedik.Baal boorda barrang ngalang ngandabat, ngangk-

mokiny yirabiny79 nginda ngangk moonakiny Boolanga Yirang Boodjer-

yen,moortamanak wininginy malitji mayartal noyitjang,

kidji baal boorda-barrang-yalgawa ngalangdjena djoorootal nakalang.”

80 Koorlang kwabba-djil maladja, mardayan yarlinalwer kwoyalangal. John naan-yaaka kwangkanal kwadjatkedela nginda baal barnak koorl moortakak Israel-ang.

Page 9: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:1 9 Luke 2:102

Jesus koorlangweta1 Yeyi Djelyib Augustus koordook djinanginy ngalan

moorta wininginy baalang boodjeral. 2 Nidja ko-riyat bordakiny kolang moortamanang. Nidja edjenanginda Qurinius nyiny birdiyar Syria-ang. 3 Moortamankoorl baalaparoo karlamaya, maam-inramang karlamaya.Bokadja, baalap boordak baalapang kola mili-milikal.

4 Joseph wandja Nazareth, Galilee-kang karlamaya,kidji koorl Bethlehem, karlamaya Judea-kal. Djelyib Davidkwadja-koorlangweta Bethlehem-al. Joseph koorl Beth-lehem narla baal djoowak David-ang. 5 Baal wer baalangkoort-maat Mary, koodjal koorl Bethlehem boordakakbaalapang kola. Mary-yang ngoongoolonga kwadja-yanga Mary-yany Joseph koorta-barranginy. Mary bood-jari. 6 Koodjal yoowal-koorl Bethlehem, karro dji ed-jena Mary-yang yidjiny baalang maawit. 7 Mary yidjabaalang koriyat nop, baal wolang baalany bwokal kidjibaal ngoming baalany mayakal booliyakang merenyang,narla yoowart ngowort koodjalang ngwoorndak karla-mayakal.

Kookendjeriyang-yakina wer djin-djina-kwabba8 Alitja boodjeral, kookendjeriyang-yakina kwadja-

yaka bandak kadikal, baalapang kookendjerirakarrodjininy. 9 Kenyang Boolanga-Yirang djin-djin-kwabba yoowal-koorl baalapany-ngat, kidji Boolanga-Yirang moorditj-moorditj binari yira-birrikon baalapany.Baalap wayarn-djil. 10 Yalga djin-djin-kwabba waangkibaalapany, “Yoowart wayarn! Ngany yoowal-koorl,kwabba warda noonookak barranginy. Nidja wardaboorda barrang djoorab-djoorab-djil moortamanak!

Page 10: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:11 10 Luke 2:20

11 “Yeyi nidja kedela, David-ang karlamayakal, Keny-Barranginy-Ngandabat koorlangweta - Christ Birdiyar!12 Kidji noonooka karnarny boorda-djinang: noonookamaawit boorda-djinang, bwokal wolang-yan, kidjimayakal merenyang ngwoorndiny.”

13 Yilak-yilak, boola-boola djin-djina-kwabba ngarda-koorl Boolanga-Yirakang Boodjer-yen. Baalap yaakawarma djin-djin-kwabba-ngat, warrangkiny kidjiBoolanga-Yirany yanganiny.

14 “Moorditj-moorditj yanganan Boolanga-Yirak,yira-yira baalang Kooranyi Boodjeral,kidji nakal ngalang Boodjeral.

Nakal kwabba moortamanak.Boolanga-Yira djoorabiny baalapyel.”15 Nginda djin-djina-kwabba korl-koorl Boolanga-YirangBoodjer, kookendjeriyang-yakina dandjo-waangki,“Ngala boorda-koorl Bethlehem kidji ngala djinang nidjanoolong, naatj Boolanga-Yira waangki boorda-edjena.”

16 Baalap wort-kakoodjen kidji baalap yoowal-koorl Mary-any wer Joseph. Baalap djinang maawit.Baal mayakal merenyang ngwoorndiny. 17 Ngindakookendjeriyang-yakina djinang maawit, baalapwarranga koodjalany natj djin-djin-kwabba waangkikoorlangang. 18 Koodjal kai-kai nginda koodjal dwangkanidja-nidja noolonga, moodlooka kookendjeriyang-yakina waangki. 19 Mary barrang-dwangka mandangnidja-nidja noolonga, kidji baal barrang-yalgawamoodlooka baalang koortal. 20 Kookendjeriyang-yakinakorl-koorl, yedi-waangkiny kidji Boolanga-Yiranyyanganiny narla moodlookang natj baalap kwadja-dwangka kidji djinang. Moodlooka kwadja-edjena,moodlooka djin-djin-kwabba waangki baalapany.

Page 11: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:21 11 Luke 2:29Baalap kolitj Jesus

21 Ngolanga maar-koodjal kedelara, kedela yoowal-koorl kardjatak maawit, alimarn Warriny waangki. Kood-jal kolitj baalany ‘Jesus’, narla djin-djin-kwabba yangakoodjalany alitja kol koora Mary boodjari-biny.

Mary wer Joseph barrang Jesus Maya-maya-Kooranyikal22 Kedela yoowal-koorl nginda Joseph wer Mary-

yang boorda-don maawitang Kedela Barnanang ali-marn Moses-ang Warriny waangki. Ngarl koodjal bar-rang maawit Jerusalem-ak, yangak baalany Boolanga-Yirakak, 23 narla boordakiny Boolanga-Yirang Warrinyalwaangki, “Noonooka boorda yanga noonookang koryatnop Boolanga-Yirak.” 24 Koodjal kardjir djarnyak yanga-narra koodjal djert, alimarn Boolanga-Yirang Warrinywaangki, mana-barangka ka nembing.

25 Alidja-alidja kedalara, Simeon nyiny Jerusalem.Baal kwabba mammarap. Baal ala Boolanga-Yira kidjibaal ngayaka kedela nginda Boolanga-Yira boordabarrang-ngandabat Israel. 26 Kangya-Kooranyi nyinySimeon-bwora kidji Kangya warranga baalany natj baalyoowart boorda wanni kwadjat baal djinang kedelanginda Keny boorda-yoowal-koorl, Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorliny. 27 Kangya-Kooranyi barrangSimeon Maya-maya-Kooranyi-bwora. Winidjinbar,Jesus-ang maaman wer ngaangk barrang maawit Maya-maya-Kooranyi bwora, doniny natj Boolanga-YirangWarriny waangki. 28 Simeon maara-barrang maawit kidjiyanganan Boolanga-Yira.29 “Birdiyar, noonook barrang-yalgawa noonang warrin,

kidji yeyi,wort-koorl-oola noonang yakina nakalal.

Page 12: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:30 12 Luke 2:3830 Nganyang miyala kwadja-djinang noonany, yoowal-

koorlinykidji ngalany barrang-ngandabatiny

31 Noonook kwadja-don nidja noolong moortamanbooram:

32 Noonook waangki-koorl binari,warma moortamanal moonakiny;

moorditj-moorditj-djil binari noonang moor-tang, Israel.”

33 Jesus-ang maaman wer ngaangk kai-kai dwangkonidja-nidja noolonga, moodlooka Simeon waangkiJesus-ang. 34 Simeon yanga-kwabba baalapany kidjibaal waangki Mary, Jesus-ang ngaangkany, “Boolanga-Yira waangki-koorl nidja koorlang moortak Israel-ang.Baal boorda djakanak boola moorta kidji baal boordabarrangak-ngandabat boola moorta. Baal Boolanga-Yirang ngambany. Boola moorta boorda wara-waangkibaalany. 35 Moorta kobin baalapang kaaditjiny, yalgamoodlooka boorda-djinang-yan. Kidji winyan boorda-kardjat noonang koort djarp djillab-mokiny.”

36-37 Anna, baal nyiny karbarli yenang, kidji baalnyiny Warda Marridjiny. Baal Phanuel-ang kowart,ngoongoolong Asher-ang. Baal kwadja-koorta-barrangarda maar-koodjal biroka kidji yeyi baal kadak 84 biroka.Baal yoowart wort-koorl Maya-maya-Kooranyi. Kedelawer kadik, baal yanganan Boolanga-Yirany, yoowartngarniny, kidji kalyakool Boolanga-Yira waangkiny.38 Winidjinbar, baal yoowal-koorl kidji baal yangananBoolanga-Yira. Baal waangki moortaman, alidja-alidjanganayaka Boolanga-Yira boorda yalkaran Jerusalem.Anna warrang baalap koorlangang.

Baalap korl-koorl Nazareth

Page 13: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:39 13 Luke 2:4939 Ngolanga Joseph wer Mary nganitj moodlooka, man-

dang noolonga Boolanga-Yirang Warriny waangki, kood-jalil korl-koorl koodjalang karlap, karlamaya NazarethGalilee-kal. 40Koorlangmaladja kidji mardayin-biny; baalkwadja moorart-biny karnarnyang wer kaaditjinyang,kidji Boolanga-Yira yanga-kwabba baalany.

Koorlang Jesus Maya-maya-Kooranyikal41 Djilba yoowal-koorl, ngarl Jesus-ang maaman wer

ngaangk kalyakool koorl JerusalemMandjar Djendjeriny-Yirakang. 42 Nginda Jesus kadak 12 biroka, baalap koorlMandjarak, alimarn kalyakool. 43 Ngolanga Mandjar,koodjal malyak korl-koorliny koodjalang karlap, yalgaJesus, koodjalang nop, baal naan-yaaka Jerusalem-al.Baalangmaamanwer ngaangk yoowart kaaditj. 44Koodjalkaaditj Jesus kwadja-koorl koodjalang ngooloongon-gal, ngarl koodjal koorl keny kedela kidji karro kood-jal malyak koorl-djinanginy Jesus koodjalang babinawer ngoonoolonga kardakor. 45 Koodjal yoowart dji-nang Jesus, ngarl koodjal korl-koorl Jerusalem, baalanykoorl-djinanginy. 46 Ngolanga mo kedelara, koodjalildjinang Jesus Maya-maya-Kooranyi-bwora MammarapWarrinyang-boongal, baalapany dwangkiny kidji baala-pany waangki-djinanginy. 47Moortaman Jesus-any aliny,baalap kai-kai narla baalang kaaditjinyang wer baalangwarrinya. 48 Jesus-ang maaman wer ngaangk kai-kainginda koodjal djinang baalany, kidji Jesus-ang ngaangkwaangki baalany, “Nop, nadjil noonook don nidja noolongngalak? Noonang maaman wer ngany kwadja-wayarnkidji ngala koordook djinango noonany.” 49 Jesus waangkikoodjalany, “Nadjil nyoodjoowal djarnyak yoowal-koorlnidjap, nganyany korl-djinanginy? Nyoodjoowal yoowartkaaditj natj ngany djarnyak nyiny nidja, nganyang

Page 14: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 2:50 14 Luke 3:5Maamanang Maya-maya-bwora, wa?” 50 Yalga koodjalyoowart kaaditj Jesus-ang warrinya.

51 Ngarl Jesus koorl Nazareth koodjalyel. Bokadja, baaldwangka koodjalany, moodlooka doniny koodjal ngakaka.Jesus-ang ngaank kanya mandang nidja-nidja noolongabaalang koort-bwora. 52 Jesus maladja mardayinal werkaadjitinyal, kidji baal kwabba maladja Boolanga-Yirangmiyalakal wer moortakang miyalakal.

3John-Kakaloorniny warranga Warda-Kwabba

1 Nginda Djelyib Tiberius kwadja nyiny djelyib 15biroka; Pontius Pilate nyiny birdiyar Judea-kang, Herodnyiny birdiyar Galilee-kang. Baalang ngooni Philipnyiny birdiyar boodjerang Iturea-ang wer Trachonitis-ang; Lysanias nyiny birdiyar Abilene-ang. 2 Annas werCaiaphas nyiny Birdiyara Yakina-Kooranyikang.

Yeyi kwangkanal, Boolanga-Yira waangki John,Zechariah-ang nop. 3 Ngarl John koorl yennar bangkaboodjerang bilyakang Jordan, warranginy:

“Wort-korang noonang wara-doniny kidji kakaloornikepakal, kidji Boolanga-Yira boorda-nyinya-nyinya noo-nang wara-doniny. 4 Warda-Marridjiny Isaiah boordaknidja-nidja warrinya milikmilikal:‘Keny mammarap kwangkanal miriny,

“Kakatar Birdiyarang djooroot!Warn doorgool djooroot baalang marridjiny!

5 Noonooka djarnyak moorartitj mandang wedina.Noonooka djarnyak ngardak-warn

mandang morda wer karda.Noonooka djarnyak doorgool-warn

mandang ngalen djooroota.Noonooka djarnyak kanyak-warn

Page 15: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 3:6 15 Luke 3:14

mandang barr djooroota.6 Moortaman boorda djinang Boolanga-Yira.

Baal boorda barrang-ngandabat baalangmoorta.” ’ ”7 Moorta boola bandak-koorl John-ak. Baal kakaloornibaalapany kepakal.

“Noonooka wakala!” John waangki baalap, “Ngiyanwaangki alidja noonooka boorda-kwibidji? Kayida,Boolanga-Yira boorda-waangki-koorl noonookang djin-baminy! 8Don kwabba noolonga ngarl moorta boorda dji-nang noonooka kwadja wort-korang noonookang wara-doniny. Yoowart waangki kardakor noonookaal, ‘Abra-ham nyiny ngalang maam-inram’. Ngany noonookanywaangki, Boolanga-Yira kayar warn nidja-nidja boyakaAbraham-ang djoowaka-biny. 9 Koyitj kakatar bam-kadongak djinnara boornang. Mandang boorna yoowartkwabba djildji yidjiny, baalap boorda bam-kadong-yankidji kwarda-yan karla-bwora.”

10 Moorta waangki-djinang John, “Natj ngala boorda-don karro?”

11 Baal waangki, “Bayinyamoorta kadak koodjal bwoka,baal djarnyak yanga keny moortak bwoka-birt, kidjimoort kadak mereny wer djaatj, baal djarnyak walak-walak.”

12 Moorta boya-barranginy, baalap yoowal-koorlkakaloorninyang kidji baalap waangki-djinang John,“Birdiyar, natj ngala boorda don?”

13 John waangki baalap, “Yoowart kanga boya-ngattinadjang Warriny waangki.”

14 Mammarapa-bakadjiny kardjir waangki-djinangbaal, “Natj ngalang? Natj ngala djarnyak don?”

Page 16: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 3:15 16 Luke 3:22John waangki baalap, “Yoowart bakkan moorta kidji

yoowart ngakalya baalapang boya, kidji yoowart kooly-oomitj moortakang. Noonooka djarnyak koota-kwabbaboya-yel birdiyara yanga noonookany.”

15 Moorta kwadjin koort-kwidiny, kidji baalap kwad-jin kaaditjiny, “Kabin John nyiny Keny Boolanga-YiraWaangki-Koorliny!” 16 Ngarl John waangki mandangbaalapany, “Ngany kakaloorni noonookany kepakal yalgawarma moort yoowal-koorliny. Baal moorditj-ngattinadjang nganyany. Ngany yoowart kwabba kinyakbaalang djena-bwoka bilyaniny. Baal boorda-kakaloorninoonookany Kangya-Kooranyiyal wer karlal. 17 Baalbarranga baalang mirlkoon kidji baal boorda yoorang-yoorang kwolaka. Baal boorda bama mandang kwolakakidji wedjang kwabba kwolaka baalang maya-maya-bwora kwolakang. Yalga baal boorda-narra yimbarakarla-bwora. Alidja karla narra kalyakool.”

18 John warranga Warda-Kwabba moortakal. Baal ban-itja boola warma war. John karlaka baalapany, baalapdjarnyak walak-yidja baalapang wara-wining. 19 YalgaJohn djaat Djelyib Herod, narla baal kwadja koorta-barrang Herodias, baalang ngooniyang koort-maat, kidjibaal don boola warma wara-wara noolonga. 20 KarroHerod don wara-djil noolong: baalang manatja yardjanJohn kidji yadarn baalany maya-maya dedinyang-bwora.

John kakaloorni Jesus21 Ngolanga John kwadja kakaloorni moortaman

kepakal, John kadjir kakaloorni Jesus-any. Korram Jesuswaangki Boolanga-Yirany, Boolang Yirakang Boodjeryalgaran, 22 kidji Kangya-Kooranyi ngarda-koorl Jesus-al yarlin-mokiny mana-boorangkang. Kidji waangkangarda-koorl Boolanga-Yirang Boodjer-yen, “Noonook

Page 17: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 3:23 17 Luke 3:38

baalang keny Nop. Nganya woonya noonany kidji nganykoort-kwabba noonal!”

Jesus-ang Maam-inrama23 Nginda Jesus kadak 30 birokaka, baal malyak baalang

yakiny.Moorta waangki alidja baal Joseph-ang nop. Joseph

nyiny Heli-kang nop, 24 Matthat-ang nop, Levi-kangnop, Melchi-kang nop, Jannai-kang nop, Joseph-angnop, 25 Mattathias-ang nop, Amos-ang nop, Nahum-ang nop, Esli-kang nop, Nakgai-kang nop, 26 Maath-ang nop, Mattathias-ang nop, Semein-ang nop, Josech-ang nop, Joda-kang nop, 27 Joanan-ang nop, Rhesa-kang nop, Zerubbabel-ang nop, Shealtiel-ang nop, Neri-kang nop, 28 Melchi-kang nop, Addi-kang nop, Cosam-ang nop, Elmadam-ang nop, Er-ang nop, 29 Joshua-kang nop, Eliezer-ang nop, Jorim-ang nop, Mattath-ang nop, Levi-kang nop, 30 Simeon-ang nop, Judah-kang nop, Joseph-ang nop, Jonam-ang nop, Eliakim-angnop, 31Melea-kang nop, Menna-kang nop, Mattatha-kangnop, Nathan-ang nop, David-ang nop, 32 Jesse-kang nop,Obed-ang nop, Boaz-ang nop, Salmon-ang nop, Nahshon-ang nop, 33 Amminadab-ang nop, Admin-ang nop, Arni-kang nop, Hezron-ang nop, Perez-ang nop, Judah-kangnop, 34 Jacob-ang nop, Isaac-ang nop, Abraham-ang nop,Terah-kang nop, Nahor-ang nop, 35 Serug-ang nop, Reu-kang nop, Peleg-ang nop, Eber-ang nop, Shelah-kang nop,36 Cainan-ang nop, Arphaxad-ang nop, Shem-ang nop,Noah-kang nop, Lamech-ang nop, 37 Methuselah-kangnop, Enoch-ang nop, Jared-ang nop, Mahalalel-ang nop,Kenan-ang nop, 38 Enosh-ang nop, Seth-ang nop, Adam-ang nop, Boolanga-Yirakang nop.

Page 18: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 4:1 18 Luke 4:11

4Djenak djona-karra Jesus

1 Jesus korl-koorl Bilya Jordan-yen, moorart Kangya-Kooranyang. Karro Kangya-Kooranyi barrang baalanykwangkanal. 2 Djenak djona-karra baalany kwangkanal40 kedelara. Mandang alidja-alidja kedelara, baal yoowartngarn mereny wer djaadj, ngarl ngolonga boola kedelaraJesus koboorl-wirt.

3 Djenak waangki Jesus, “Bayinya noonook Boolanga-Yirakang Nop, waangki nidja boya mereny-biny.”

4 Yalga Jesus waangki, “Boordakiny-Kooranyi waangki,‘Moorta yoowart wining arda merenyal.’ ”

5 Karro Djenak yira-barrang baalany. Keny djiyal,baal djinang moodlooka, mandang boodjera mandangdjelyibakang Boodjerang. 6 Djenak waangki baalany,“Ngany boorda yanga noonanymandang nidja-nidja noo-longa, moorditj mardayin wer boola boya. Yeyi nganykadak mandang nidja, kidji ngany kayar-yanga mood-lookamoortak ngany koordook. 7Noonook boorda-kadakmandang nidja-nidja noolonga, bayinya noonook boni-nanookawin nganyak.”

8 Jesus waangki, “Boordakiny-Kooranyi waangki, ‘Yan-ganan Birdiyar, noonang Boolanga-Yira, kidji arda yakabaalang.’ ”

9 Karro Djenak barrang Jesus Jerusalem-ak kidjibaal yidja Jesus yira-djil Maya-maya-Kooranyikal, kidjiwaangki baalany, “Bayinya noonook Boolanga-YirangNop, karro ngarda-boordang, 10 narla Boordakiny-Kooranyi waangki, ‘Boolanga-Yira boorda-waangki-koorlbaalang djin-djina-kwabba kidji baalap boorda-barrang-ngandabat noonany.’ 11 Boordakiny-Kooranyi kadjir

Page 19: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 4:12 19 Luke 4:19waangki, ‘Baalap boorda-maara-barrang noonany, ngarlnoonang djena yoowart boorda-bama boyara.’ ”

12 Yalga Jesus waangki, “Boordakiny-Kooranyi kadjirwaangki, ‘Noonook yoowart djarnyak djona-karra noo-nang Boolanga-Yira.’ ” 13Nginda Djenak nganitj Jesus-anydjoniny-karriny yennar waral, baal wort-koorl.

Jesus malyak yakiny Galilee-yak14 Karro Jesus korl-koorl kidji Kangya-Kooranyiyang

mardayin nyiny baalany-bwora. Warda baalangkooramba-koorl alidja boodjeral. 15 Jesus karni-waangkimoorta Maya-mayara-Kalyara-bwora, kidji moortamankwabba-waangki baalang.

Jesus koorl Maya-maya-Kalyara Nazareth-al16 Karro Jesus koorl Nazareth. Baal kwadja-maladja

alidja karlamayal, kidji Kedela-Kooranyikal, baal koorlMaya-maya-Kalyara. Baal yiraba djinang-waangkoBoordakiny-Kooranyi, 17 kidji baalap yanga baalanyboordakiny Warda-Marridjinyang Isaiah. Baal yangananmili-mili kidji djinbarranga bangka waangkiny:18 “Boolanga-Yirang Kangya kwadja bwora-koorl

nganyany,narla baal mira nganyany barranginy

Warda-Kwabba winyan moortakak.Baal kwadja waangki-koorl nganyany

warranginy yalkaran moortakak yatar-yankidji yanginy miyala-djinanginy miyala-birt

moortakak,kidji barranginy-yira moortany ngiyan ngarda-

bilang-yan,19 kidji waangkiny, ‘Kedela kwadja yoowal-koorl

nginda Birdiyar boorda-barrang-ngangandabatbaalang moorta.’ ”

Page 20: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 4:20 20 Luke 4:30

20 Jesus barrang-ballar mili-mili, yanga yakinak, kidjinyiny. Maya-maya-Kalyarakal, moortaman miyalitjbaalany. 21 Baal waangki baalapany, “Nidja bangkaBoordakiny-Kooranyikang karnany edjena nidja kedela,yeyi alimarn noonooka dwangka warrinya.”

22 Moortaman kwabba-kaaditj baalang. Baalap kai-kai narla baalang kwabba-djil warrinya. Baalap waangki,“Baal Joseph-ang nop, wa?”

23 Baal waangki baalapany, “Ngany kaaditj noonookaboorda waangki nidja bardip nganyak, ‘Malka, barra-barra noonaal!’ Noonooka kadjir boorda waangkinganyany, ‘Nidja noonang karlamayal, don noolonga-djin ngala dwangka, noolonga noonook kwadja donCapernaum-al.’ ”

24 “Ngany warranga noonookany,” Jesus waangki,“Moorta yoowart kwabba-waangki Warda-Marridjinyangbaalroo karlamayakal. 25 Ni nganyak! Karnayal, boolayenanga wining Israel-al kedelaral Elijah-kang. Yoowartkepa koorl mo wer bangka birokayang, kidji wara-warakedelara yambo-koorl boodjera, kedelara mereny-birt.26Yalga Boolanga-Yira yoowart waangki-koorl Elijah kenymoortak Israel-ang, yalga arda yenangak Zarephath-alboodjerakal Sidon-ang. 27 Boola moorta alidjap minditj,kadakwara-morba, yalga Elijah yoowart barra-barra kenybaalapang, arda Naaman Syria-karlap.”

28 Moortaman Maya-maya-Kalyara-bwora, baalapdwangka Jesus kidji baalap kaarang-kaarang-biny.

29 Baalap yiraba kidji baalap yardjang Jesus kidjibaalap bandak-barrang Jesus. Baalapang karlamayanyiny kardal. Baalapmalyak kwardiny Jesus kard-ngarda,30 yalga baal wokart-koorl didara mortakang kidji baalkoorl baalang djooroot.

Page 21: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 4:31 21 Luke 4:40Mammarap kadak djenak-wara

31 Karro Jesus koorl Capernaum, karlamaya Galilee-kang. Kedela-Kooranyikal, baal karni-waangki moorta.32 Moortaman dwangka Jesus. Baalap kai-kai-biny narlabaal mardayin-djil waangki. 33 Keny mammarap Maya-maya-Kalyarakal kwadja-nyinyiny. Keny djenak-warawining baalany-bwora. Baal mardayin-djil waangki-djan:34 “Naa! Natj noonook koordook ngalang, Jesus Nazareth-karlap? Noonook koorl dargango ngalany, wa? Nganykaaditji noonany. Noonook Boolanga-Yirang Warda-Marridjiny!”

35 Jesus warranga djenak-wara, “Yoowart waangkiny!Bandak-koorl mammarap!” Djenak-wara ngarda-kwardamammarap baalapang-booram kidji baal wort-koorl kidjiyoowart bakkan baalany.

36 Moortaman kardi kidji dandjo-waangki, “Natj nidja-nidja baalang warrinya? Nidja mammarap mardayinwaangki kidji djenaka-wara bandak-koorl!” 37Kidji wardaJesus-ang yambo-koorl mandang boodjer.

Jesus barra-barra boola moorta38 Jesus wort-koorl Maya-maya-Kalyara kidji baal koorl

Simon-ang maya-maya. Ngaangk Simon-ang koort-maatang minditj-wara kidji kalarak, kidji baalap war-ranga Jesus baalang. 39Yok ngwoordiny ngarl Jesus koorlkidji baal yaaka yok-boongal. Jesus warranga minditjakwort-koorlo yok. Baalang minditj wort-koorl, kidji baalyiraba kidji baal kwadjin baalapang mereny kakatiny.

40 Ngolanga ngangk-ngardak, moortaman barrangbaalapang babina Jesus-ak, minditj-wara moorta. Baalmaar-barrang baalapany kidji baal barra-barra mandang

Page 22: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 4:41 22 Luke 5:3baalapany. 41 Djenaka-wara kardjir wandja boola moor-takany, waangki-djaniny, “Noonook Boolanga-YirangNop!”

Jesus ngwidam waangki djenaka-wara, baalapany war-ranginy yoowart waangko narla djenaka-wara kaaditj Je-sus nyiny Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl.

Jesus warranga Maya-maya-Kalyarakal42 Ngangk-yira kidji Jesus wort-koorl Capernaum, kidji

koorl doombart kwangkanak. Moorta malyak baalanykoorl-djinanginy, kidji nginda baalap djinang baalany,baalap koordook nganitjak baalany kidji baalap ngakakabaalany yoowart wort-koorlak. 43 Yalga Jesus waangkibaalapany, “Ngany djarnyak koorl warma karlamayaka,warrango mortakany Warda-Kwabba, baalapany war-ranginy Boodjerang Boolanga-Yirang Djelyibiny, narlaBoolanga-Yira waangki-koorl nganyany dono nidja noo-longa.”

44 Ngarl Jesus warranga mandang Maya-mayara-Kalyara-bwora boodjerang.

5Jesus mira koriyat ngooldjara-kambarniny

1 Kedela koorl kidji Jesus yaaka walbaril MalarGennesaret-ang. Moorta bilang warma moorta.Baalap yoowal-koorl ngarl baalap kayar dwangkaBoolanga-Yirang warrinya. 2 Jesus djinang koodjalwandaberira wabaril; mammarapa-djildjitiny kwadja-wandja wandaberika kidji baalapang kooda-djildjitinykwadja kakaloorniny. 3 Jesus kana Simon-ang wandaberi-bwora kidji baal waangki Simon, “Wort-koorn walbar-boordak.” Jesus nyiny wandaberi-bwora kidji karni-waangki moortaman.

Page 23: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 5:4 23 Luke 5:124 Nginda Jesus nganitj waangkiny, baal waangki Simon,

“Koorl mordak kepak. Noonook wer noonang babina,ngardakwir noonookang koodaka kidji noonooka boordabarrang djildjita.”

5 “Birdiyar,” Simonwaangki. “Ngala ngwidam-djil yakamandang kadik kidji yoowart barrang djildjita. Yalga,bayinya noonook waangki, ngany boorda-ngardakwirkoodaka.” 6Baal ngardakwir koodaka kidji barrang boola-boola djildjita ngarl koodaka boordak djakan. 7 Ngarlbaalap mira baalapang babina warma wandaberiyal.Baalap yoowal-koorl kidji maar-yanga baalapany. Baalapmoorartitj koodjal wandaberira djildjitakal ngarl kood-jal wandaberira boordak ngardal. 8 Nginda Simon Pe-ter djinang natj edjena, baal boni-nanookawin Jesus-booram kidji baal waangki, “Wort-koorl nganyany, Birdi-yar! Ngany wara-wara mammarap!”

9 Simonwer warmamoorta kai-kai narla baalap kwadjabarrang boola-boola djildjita. 10 Kardjir, Simon-angbabina, James wer John, Zebedee-kang nopa, baalap kai-kai.

Jesus waangki Simon, “Yoowart wayarn-abiny. Nidjakedela, noonook boorda kwadjin moorta dalanginy.”11 Baalap djookoorn baalapang wandaberika walbaral,kidji wandja moodlooka, kidji kambarn Jesus.

Jesus barra-barra mammarap12 Ngolonga, Jesus koorl warma karlamaya. Kenymam-

marap wining karlamayal, baal kadak wara-wara morba-minditj. Nginda baal djinang Jesus, baal djabalar kidjikoort-koort Jesus, “Birdiyar, bayinya noonook koordook,noonook kayar-barra-barra nganyany!”

Page 24: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 5:13 24 Luke 5:2013 Jesus baka baalany. “Kaya, ngany koordook!” Jesus

waangki, “Noonook barnan!” Winidjinbar, mammara-pang minditj wandja baalany. 14 Jesus waangki baal,“Yoowart warranga moorta, yalga noonook koorl yakin-kooranyi kidji baal djinang-oola noonany. Nidja mar-langa moortakak alidja noonook barra-barra-yan. Karronoonook koorl kidji yanga-narra, waral Moses-ang War-riny waangki.”

15 Yalga warda Jesus-ang yambo-koorl mandang bood-jer. Boola moorta yoowal-koorl, dwangko Jesus. Min-ditj moorta yoowal-koorl kidji Jesus barra-barra baala-pany. 16 Yalga Jesus doombart wort-koorl kwangkanak,waangkak Boolanga-Yira.

Jesus barra-barra maat-wara mammarap17 Warma kedela, Jesus kwadja karni-waangkiny.

Pharisees wer Mammarapa-Warrinyang, baalap kwadjanyininy bokadja. Baalap yoowal-koorl koorambayenGalilee-yal wer Judea wer Jerusalem. Boolanga-Yirakangmardayin nyiny Jesus-bwora kidji baal barra-barraminditj moorta.

18 Keny-keny mammarapa yoowal-koorl. Baal kangaminditj mammarap maya-ngwoorndinyal. Baal yoowartkayar-yana. Baalap koordook kango baalany maya-maya-bwora kidji yidja baalany Jesus-booram. 19 Yalga narlaboola moorta, baalap yoowart kayar-djinang war kangobaalany maya-maya-bwora. Ngarl baalap yira-kangabaalany boornookak. Baalap warn banan boornookalkidji baalang ngaraka maya-ngwoorndiny didara-bworamoortang Jesus-booram. 20 Nginda Jesus djinang baala-pang moorditj koort-karni, baal waangki mammarap,“Nganyang babin, noonang wara-doniny nyinya-nyinya-yan.”

Page 25: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 5:21 25 Luke 5:3021 Mammarapa-Warrinyang wer Pharisee-ya, baalap

kwadjin danjo-waangkiny, “Ngiyan nidja mammarap?Baal yidjan Boolanga-Yira! Boolanga-Yira arda kayar-nyinya-nyinya wara-doniny!” 22 Jesus kaaditj mood-looka baalap kaaditjiny kidji baal waangki-djinang baala-pany, “Nadjil noonooka nidja-nidja noolonga kaaditjiny?23 Natj kwabba warrinya ngany kayar-waangki? ‘Noo-nang wara-doniny nyinya-nyinak-yan?’ ka ‘Yiraba kidjiyana?’ 24 Ngarl ngany boorda-marlanga noonookany,nidja Boodjeral, Mammarapang Nop kadak mardayinwara doniny nyinya-nyinyiny.” Ngarl Jesus waangki min-ditj mammarapany, “Ngany warranga noonany, yiraba,djabban noonang maya-ngwoorndiny, kidji koorl noo-nang karlap!”

25 Yeyi mammarap yiraba moortaman booram, baaldjabban baalang maya-ngwoorndiny kidji koorl baalangkarlap, Boolanga-Yirany yanganiny. 26 Moortamandandjo-dandjo kai-kai kidji wayarn-djil. Baalap yangananBoolanga-Yira, waangkiny, “Natj kardiny noolonga ngaladjinang nidja kedela!”

Levi kambarn Jesus27Ngolanga nidja, Jesus bandak-koorl kidji baal djinang

mammarap boya-barranginy. Baalang kol Levi. Jesuswaangki baalany, “Kambarn nganyany!” 28 Levi yiraba,wandja moodlooka, kidji baal kambarn Jesus.

29 Karro Levi kakatar boola mereny wer djora baalangkarlapal ngarl moorta kayar-ngarn Jesus-al. Boolamoorta boya-barranginy wer warma moorta, baalapLevi-yang babina. 30Levi kardjir ngakaka Pharisee-ya werMammarapa-Warrinyang ngarl baalap kardjir yoowal-koorlak. Baalap kaarang-biny Jesus-ang ngooldjara-kambarnang, waangki-djinanginy, “Nadjil noonooka

Page 26: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 5:31 26 Luke 5:39

ngarniny wer djoriny moorta-yel boya-barranginy kidjiwarma wara moorta?”

31 Jesus waangki baalapany, “Koortamayara-kwabbamoorta, baalap yoowart ngarnala malgar, yalga ardaminditj moorta. 32 Ngany yoowart yoowal-koorl mirokwabba moorta narla baalap kayar wort-korang wara-doniny, arda wara moorta.”

Moorta waangki-djinang Jesus ngarninyang33 Moorta waangki Jesus, “Boola kedelara, John-

ang ngooldjara-kambarn yoowart ngarn ka djora,yalga waangki Boolanga-Yira, kidji kardjir Pharisee-yang ngooldjara-kambarn. Arda noonang ngooldjara-kambarna ngarn mandang kedelaka.”

34 Jesus waangki, “Natj noonooka kaaditj? Kedelakoorta-barrangang, koort-maatang babina nyiny baalal.Baal kayar nganitj ngarniny, wa? Yoowart! 35 Yalgakedela boorda yoowal-koorl nginda moorta boorda wort-barrang koort-maat, kidji karro baalap yoowart boordangarn mereny.”

36 Jesus kardjir warranga baalapany nidja bardip,“Yoowart moort mingal karda milgar bwokang, kwabbawarniny windang bwoka. Bayinya baalap don nidja,baalap boorda warn-wara milgar bwoka kidji karda mil-gar bwokang yoowart boorda windang bwoka-mokiny.37 Yoowart! Kidji moorta yoowart yidja milgar kepa-mardayin windang bwokooda bwora, narla milgar kepa-mardayin boorda torotawa bwokooda. Karro kepaboorda-darang kidji bwokooda boorda-takan. 38Yoowart!Noonooka djarnyak yidja milgar kepa-mardayin milgarbwokooda bwora! 39 Kidji moorta yoowart koordookmilgar kepa-mardayin, ngolanga baalap djora windangkepa-mardayin. Baalap waangki, ‘Windang kepa kwabba-ngatti!’ ”

Page 27: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:1 27 Luke 6:86

Jesus waangki Kedela-Kooranyikang1 Kedela-Kooranyi yoowal-koorl. Jesus yana boodjeral

kwolakang. Baalang ngooldjara-kambarn kwadjin kaatakwolakakang djabbaniny. Baalap yarrang-yarrang kaatabaalapang maararal, kidji ngarn kwolaka. 2 Pharisee-ya waangki-djinang, “Nadjil noonooka noolong doninyngalang Warriny waangki noonooka yoowart djarnyakdon Kedela-Kooranyikal?”

3 Jesus waangki baalapany, “Noonooka kwadja djinang-waangki noolongang David don nginda baal wer baalangmammarapa kwadja koboorl-wirt, wa?

4 “Baal koorl Boolanga-YirangMya-mya-bwora. Baalapkwadja yanga alidja mereny Boolanga-Yirak, yalga Davidbarrang mereny kidji baal ngarn. Kidji baal kardjir yangamereny baalang mammarapak. Yalga ngalang Warrinywaangki: yoowart moort kayar ngarn alidja mereny,yalga arda yakina-kooranyi, baalap kayar-ngarn alidjamereny.”

5 Kidji karro Jesus waangki, “Mammarapang Nop, baalnyiny Birdiyar Kedela-Kooranyikang.”

Mammarap kadak maar-wara6 Warma Kedela-Kooranyi, Jesus koorl Maya-maya-

Kalyara-bwora kidji baal karni-waangki moortany.Keny mammarap alidja nyinyiny, baal yoowart kayarkalbang baalang maar-ngwoornmoorn. 7 MammarapaWarrinyang wer Pharisee-ya, baalap koordook djirinaJesus wara-doninyang ngarl baalap koorl-djinangwar. Ngarl baalap yaaka baalany miyalitjiny, djinangobayinya Jesus boorda-barra-barra nidja mammarapKedela-Kooranyikal. 8 Yalga Jesus kaaditj baalapangkaaditjiny kidji baal waangki mammarapany, “Yiraba

Page 28: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:9 28 Luke 6:19kidji yoowal-koorl ngany-booram.” Mammarap yiraba.9 Karro Jesus waangki baalapany, “Ngany waangki-djinang noonookany ngalang Warrinyang. Natj ngalakayar-don Kedela-Kooranyikal? Maar-yanga moorta kabakkan moorta? Barrang-ngandabat morta ka dargangmoortaka? Natj kwabba noolong ngala kayar don?”10 Jesus miyalitj mandang baalapany, karro baal waangkimammarap, “Yanga noonang maar nganyak.” Baal donnidja, kidji noonang maar barra-barra-yan.

11 Baalap kaarang-kaarang-biny kidji kwadjin dandjo-dandjo waangki natj baalap kayar-don Jesus-ak.

Jesus-ang ngooldjara-kambarn12 Alidja kedela, Jesus koorl kard-yira, Boolanga-

Yirakany waangkiny. Baal naan-yaaka kadikang13 Ngangk yira-koorl kidji Jesus waangki-yoowal-koorlbaalang ngooldjara-kambarn. Baal barrang maar-djen-koodjal baalapang kidji kolitj baalapany ‘Moorta NganyWaangki-Koorl’: 14 Simon (Jesus kolitj baalany ‘Peter’)wer baalang ngooni Andrew, James wer John, Philip werBartholomew; 15Matthew wer Thomas, James (Alphaeus-ang nop), wer Simon, kol-yan ‘Mammarap Karni Judea-kang’; 16 Judas (James-ang nop), wer Judas Iscariot – baalkobat-kobatan-biny.

Jesus karni-waangki kidji barra-barra17 Ngolonga Jesus wer baalang ngooldjara-kambarn

ngarda-koorl kardon, Jesus yaaka niyandapal. Boolabaalangngooldjara-kambarnyaaka baalyel. Boolamoortayoowal-koorl koorambayen, Judea-yen wer Jerusalem-yen wer karlamayaka warlbaral Tyre-ang wer Sidon.18 Baalap yoowal-koorl alo Jesus kidji ngarl Jesus kayar-barra-barra baalapany. 19 Moortaman koordook Jesus.

Page 29: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:20 29 Luke 6:25

Baalap baka baalany narla mardayin koorliny baalyen.Jesus barra-barra moortaman.

Koort-kwabba wer koort-wara20 Jesus miyalitj baalang ngooldjara-kambarn kidji baal

waangki:“Boolanga-Yira kwabba boorda-don

noonookak moorta winyan yeyi;Noonooka kadak Boodjer Boolanga Yira Djelyibiny

21 “Boolanga-Yira kwabba boorda-don noonookakmoorta koboorl-wirt yeyi.

Noonookang koboorla boorda-moorart!Boolanga-Yira kwabba boorda-don noonookak

moorta wal-waliny yeyi.Noonooka boorda kawa!

22 “Boolanga-Yira kwabba boorda don noonookaknginda moorta koort-djal noonookany, nginda moortawort-korang noonookany, nginda baalap wara-waangkinoonookany, kidji baalap kalyam noonookang, arda narlaMammarapang Nopang! 23 Noonooka boorda djoorab-djoorab-biny nginda nidja edjena, kidji koort-kwabbakobori, narla Boolanga-Yira boorda yanga noonookanyboola moorditj ngoolonga, noolonga Boolanga-YirangBoodjerang. Nidja-nidja moorta, baalapang maam-inrama don noolonga-djin Boolanga-Yirang Warda-Marridjinyak.24 “Yalga wara-wara-djil noonookang moorta boola boya-

kadak yeyi!Noonooka kwadja-wining noonookang djoorab

ngandabat!25 “Wara-wara-djil noonookang moorta boola mereny-

kadak yeyi.Noonook boorda koboorl-wirt!

Wara-wara-djil noonookang moorta kawiny yeyi!

Page 30: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:26 30 Luke 6:34Noonook boorda-koort-wara kidji walwaliny!

26 “Wara-wara-djil nginda moortaman kwabba-waangki noonookang! Baalapang maam-inrama waangkinoolonga-djinnginda baalapilwaangki kalyaminyWarda-Marridjinyany.”

Noonook woonya noonang boomboorman27 “Yalga noonooka ni! Ngany warranga noonookany:

bayinya moorta koordook bakkano noonany, noonookdjarnyak woonya baalapany; bayinya moorta koort-djalnoonany, noonook djarnyak kwabba-don baalapany;28 bayinya moorta wara-waangki noonany, noonookdjarnyak nyinya-nyinya baalapany, kidji bayinyamoorta wara-don noonany, noonook djarnyak waangkiBoolanga-Yirakany baalapang. 29 Bayinya moorta bamanoonany keny kalyatal, noonook djarnyak waangkibaalapany, baalap kardjir kayar-bama noonang warmakalyatal. Bayinya moorta ngakilya noonang bwoka,noonook djarnyak waangki baalapany, baalap kardjirkayar-barrang noonang warma bwoka. 30 Bayinyamoortaman ngakaka noonany noolongang, yangabaalapany. Kidji bayinya moorta barrang noonangnoolonga, yoowart ngakaka baalapany kenynoolong korl-yanginy. 31 Noonook djarnyak don warma moortakang,noolonga noonook koordook baalapany dono noonang.

32 “Bayinya noonook woonya moortany, arda bayinyabaalap woonya noonany, nadjil noonook boordayanganan-yan? Wara moorta woonya moortany bayinyabaalap woonya baalapany! 33 Kidji bayinya noonookaarda kwabba-don moortak bayinya baalap kwabba donnoonany, nadjil noonook boorda yanganan-yan? Waramoorta alidja don! 34 Kidji bayinya noonook arda yanganoolonga moortak bayinya noonook kaaditj baalap

Page 31: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:35 31 Luke 6:40boorda-korl-yanga noonak, nadjil noonook boorda-yanganan-yan? Wara moorta yanga noolonga moortakkidji korl-barrang noolonga-djin! 35 Yoowart! Woonyamoorta ngiyan koort-djal noonany kidji kwabba-donbalaapak. Yanga noolonga moortakak kidji yoowartkoordook moortakany noolonga korl-yanginy. Karronoonooka boorda yanga-yan boola noolonga kidjinoonooka boorda Boolanga-Yirakang koorlangka-biny.Narla Boolanga-Yira kardjir kwabba don moortakakngiyan yoowart yanganan baalany kidji kardjir wara-wara moortakak. 36 Noonooka djarnyak ngorna-kwabbamoortakany, noonang Maaman-mokiny, baal ngorna-kwabba mortakany.”

Djirininy warma moorta37 “Yoowart djirinwarmamoortany kidji Boolanga-Yira

yoowart boorda djirin noonookany. Yoowart djin-bamawarma moortany kidji Boolanga-Yira yoowart boordadjin-bama noonookany. Yinya-yinya warma moortanykidji Boolanga-Yira boorda yinya-yinya noonookany.38 Yanga warma moortak kidji Boolanga-Yira boordayanga noonookak. Bandodjil, noonooka boorda yanga-yan wobatiny kooda, kidji Boolanga-Yira boorda-yangaboola noolonga noonookang maara-bwora, mandangnoonooka kayar-maar-barrang. War noonooka yangawarma moortak, alitja war-djin, Boolanga-Yira boorda-yanga noonookak.”

39 Jesus waangki baalapany nidja bardip, “Kenymiyala-birtmammarap, baal yoowart kayar booram-koorl warmamoort. Bayinya baal don nidja, koodjal moorta boorda-djabalar karrab-bwora. 40 Moort ngiyan ala baalangbirdiyarang kwabba karni-waangkiny, baal yoowart yilakmoorditj-ngatta-biny nadjang baalang birdiyar. Yalga

Page 32: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:41 32 Luke 6:48moortaman ngiyan ala baalapang birdiyar, kidji kambarnbaalany, nginda baalap nganitj, karro baalap boordabirdiyar-djin-abiny.

41 Nadjil noonook djinang dalba noonang ngooniyangmiyal-bwora, yalga noonook yoowart djinang boornnoonroo miyal-bwora? 42 Yarn noonook kayar-waangkinoonang ngooniyany, ‘Nganyang ngoony, nganydjabban-oola dalba noonang miyalyen,’ yalga noonookyoowart yoowal djinang boorn noonang miyal-bwora?Noonook koolyoomitj! Wort-barrang boorn noonangmiyalyen. Karro noonook boorda kwabba djinang kidjikayar djabban dalba noonang ngooniyang miyalyen.”

Boorna wer baalapang djildji43 “Kwabba boorn yoowart yidja wara djildji kidji wara

boorn yoowart yidja kwabba djildji. 44 Moorta kaaditjmandang boorna narla djildji baalap yidja. Noonookayoowart barrang kwonding mornitjayen. Noonookayoowart barrang kamak marlakayen. 45 Kwabba mam-marap kadak kwabba noolonga baalang koortal ngarl baalbandak-barrang kwabba nooloonga. Wara mammarapkadak wara noolanga baalang koortal ngarl baal bandak-barrang wara nooloonga. Djaa waangki noolonga natjbandak-koorl koortany.”

Moorta koodjal warn maya-maya46 “Nadjil noonooka kolitj nganyany, ‘Birdiyar, Birdi-

yar,’ yalga noonooka yoowart don natj ngany warranganoonookany? 47 Bayinya moort yoowal-koorl nganyanykidji baal dwangka nganyang warrinya kidji baal don natjngany waangki, ngany boorda-warranga noonookanynatj baal-mokiny. 48 Baal mammarap-mokiny baalangmaya-maya warniny; baal biyan karrab mordak kidji baalngarda-yidja baalang maya-maya boyal. Bilya wobata

Page 33: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 6:49 33 Luke 7:8kidja bamabaalangmaya-maya yalga kepa yoowart kayar-yoorang-yoorang maya-maya, narla baal kwabba warnmaya-maya. 49 Yalga moort ngiyan dwangka nganyangwarrinya yalga yoowart don natj ngany waangki, baalmammarap-mokiny ngiyan warn baalang maya-maya,yalga baal yoowart ngarda-yidja baalang maya-mayaboyal. Bilya wobata kidji bama baalang maya-maya kidjimaya-maya yilak-yilak djabalar. Maya-maya wara-djildjabalar!”

7Jesus barra-barra birdiyarang Rome-ang yakin

1 Ngolanga Jesus nganitj noolonga nidja-nidjawaangkiny moortakak, baal koorl Capernaum. 2 Birdiyarmammarapang bakadjiny Rome-ang, baal wining alidjakalamayal. Birdiyar woonya baalang yakin yalga yakinminditj-wara kidji noyitj-ngat. 3Nginda birdiyar dwangkaJesus-ang, baal waangki-koorl warda-kadak mammarapaJudea-kang Jesus-ak, baalany ngakakiny bayinya baalkayar koorl kidji barra-barra baalang yakin. 4 Baalapyoowal-koorl Jesus-any kidji baalap koort-koort baalany,“Nidja kwabba-djil mammarap kidji noonook dooramaar-yanga baalany. 5 Baal woonya ngalang moorta kidjibaal warn ngalang Maya-maya-Kalyara.”

6 Ngarl Jesus koorl baalapyel. Nginda baal boordak-koorlmaya-maya, birdiyarwaangki-koorl baalang babina.Baal warranga Jesus, “Birdiyar, noonook yoowart doorakoorl. Ngany yoowart kwabba-kinyak. Noonook yoowartdoora bwora-koorl nganyang maya-maya, 7 kidji nganykaaditj, ngany yoowart kwabba-kinyak koorlo noonook.Arda waangki, kidji nganyang mammarap boorda-barra-barra-yan. 8Ngany kardjir mammarap birdiyar-boorong.

Page 34: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 7:9 34 Luke 7:17

Baal yira-yaaka nganyang yalga boola mammarapa-bakadjiny ngarda-nyiny nganyany. Ngany warranganidja mammarap, ‘Wort-koorl!’ kidji baal koorl. Nganywarranga alidja mammarap, ‘Yoowal-koorl!’ kidji baalyoowal-koorl. Kidji ngany warranga nganyang yakin,‘Don nidja!’ Kidji baal don.”

9 Jesus dwangka nidja kidji baal kai-kai. Boola moortakambarn Jesus. Baal korang kidji waangki, “Ngany war-ranga noonook, ngany yoowart djinang koort-karni nidjamammarap-djin, yoowart Israel-al, yoowart!”

10 Moorta yana-waangki korl-koorl birdiyarang maya-maya kidji baalap djinang baalang yakin barra-barra-yan.

Jesus yanga ngandabat yenangang nopak11 Kayida ngolanga, Jesus koorl karlamaya, Nain.

Baalang ngooldjara wer boola warma moorta kambarnbaalany. 12 Yeyi baal koorl bida karlamayang. Moortaboola bandak-koorliny. Baal wal-waliny kidji noyitj mam-marap kanginy, arda nop yokang. Baal yenang. Boolamoorta karlamayang yana baalyel. 13 Jesus djinang yok.Baal koort-wara-djil kidji waangki baalany, “Yoowartwal-wal.” 14 Karro Jesus boordak-yana kidji baal bakanoyitj mammarapang maya-ngwoorndiny. Mammarapabaalany kanginy, baalap nganitj. Jesus waangki, “Koolam-bidi! Yiraba, ngany warranga noonany!” 15 Noyitjmammarap yira-nyiny kidjimalyakwaangkiny, kidji Jesuskorl-yanga nop baalang ngaangkak.

16 Baalap mandang wayarn-djil kidji yangananBoolanga-Yira. Baalap waangki, “Keny moorditj Warda-Marridjiny kardakor-koorl ngalany! Boolanga-Yirakwadja-yoowal-koorl barrangak-ngandabat ngalany!”17Nidja warda Jesus-ang kooramba-koorl alidja boodjeralwer boola boordak boodjera.

Page 35: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 7:18 35 Luke 7:25Moorta yana-waangki yoowal-koorl John-yen

18 Nginda John-ang ngooldjara-kambarn warrangabaalany nidja-nidja noolonga, baal mira koodjal baala-pang 19 kidji waangki-koorl koodjal Birdiyarak, waangki-djinanginy, “Noonook alidja Keny Mammarap, Kenyyoowal-koorliny. Ka ngala djarnyak nganayaka warmamammarap?”

20 Koodjal Jesus koorl, kidji koodjal waangki,“John-Kakaloorniny waangki-koorl ngalany, waangki-djinanginy bayinya noonook alidja Keny Mammarap.John waangki alidja baal yoowal-koorliny. Ka ngaladjarnyak nganayaka warma mammarap?”

21 Nidja kedela, Jesus kwadja-barra-barra boola moortabaalapang minditji, morba-wara wer djenaka-wara, kidjiyanga miyaliny boola miyal-birt moortakak. 22 Jesuswaangki John-ang ngooldjarany, “Korl-koorl John-akkidji warranga baalany nidja-nidja noolonga noonookakwadja-djinang wer dwangka. Miyal-birt moorta kayardjinang, maat-wara moorta kayar-yana, moorta morba-wara-boorong barnan-biny, dwangka-birt moorta kayardwangka, noyitj moorta yiraba-yan ngandabatal, Warda-Kwabba warranga-yan winyan moortakak. 23 Boolanga-Yira boorda yanga-kwabba moortany, bayinya baalapyoowart wandja nganyang karni.”

24 Ngolanga John-ang ngooldjara wort-koorl, Jesuskwadjin waangkiny baalang moortaman-ak, “Ngindanoonooka bandak-koorl John-ak kwangkanal, natjnoonooka koordook djinango? Djilbar ngaliny marral?25 Natj noonooka koorl djinango? Mammarap bwokakwabbalitj wandanginy? Moorta boya boola-kadak,bwoka kwabbalitj wandanginy, noonooka arda djinangbaalapany moorditj maya-maya-bwora!

Page 36: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 7:26 36 Luke 7:3426 “Noonooka warranga nganyany, natj noonooka

bandak-koorl djinango? Warda-Marridjiny? Kaya, kar-nayal, yalga noonooka djinang noolong moorditj-ngatti,yoowart arda Warda-Marridjiny. 27 Narla Boordakiny-Kooranyi waangki nidja mammarapang, John, ‘Boolanga-Yira waangki, “Ngany boorda-waangki-koorl nganyangmoort yana-waangki noonook-kwadjat, noonang djoo-root barnaniny.” ’ ” 28 Jesus waangki, “Ngany warranganoonookany, John moorditj-ngatti mammarap nadjangmoortaman,moorta kwadja-wining kwidjangwermoortawining nidja kedela. Yalga nyitanga moort BoodjeralBoolanga-Yira Djelyibiny, baal moorditj-ngatti nadjangJohn.”

29 Moortaman dwangka John; mammarapa boya-barranginy kadjir dwangka Boolanga-Yirakang karni,kidji baalap koorl John-any narla baal kayar kakaloornibaalapany. 30 Yalga Pharisee-ya wer Mammarapa-Warrinyang, baalap wort-korang. Baalap yoowart koor-dookBoolanga-Yirangnoolonga, noolongaBoolanga-Yirakoordook baalapany doniny kidji baalap yoowart koorlJohn-ak kakaloorninyang.

31 Jesus karro-waangki, “Yeyi natj ngany kayar-waangki moortakang nidja kedela? Baalap natj moorta-mokiny? 32 Baalap koorlangka-mokiny mandjaralnyinyiny. Keny boongal mira warmak, ‘Ngala yedi-waangki koort-maatang, yalga noonooka yoowart kobori!Ngala yedi-waangki wanikang, yalga noonooka yoowartwal-wal!’ 33 John-Kakaloorniny koorl. Baal yoowart ngarnboola kedelara kidji baal yoowart djora kepa-moorditj,kidji noonooka waangki, ‘Djenak-wara baal-bwora!’34 Mammarapang Nop koorl, baal ngarn wer djora, kidjinoonooka waangki, ‘Djinang nidja mammarap! Baalngabatj koboorl kidji baal djora kepa-mardayin. Baal

Page 37: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 7:35 37 Luke 7:44babin-biny mammarapang boya-barranginy kidji warmawara-wara moorta’ 35 Yalga noonooka kayar djinangBoolanga-Yirakang karni moortamanal ngiyan dwangkakarni kidji maar-barrang karni.”

Jesus koorl Pharisee-yang maya-maya36KenyPharisee ngakaka Jesus-anyngarnakwer djorak

baalyel, kidji Jesus koorl baalang maya-maya kidji nyinyngarno wer djorno. 37 Alidja karlamayakal, keny karra-wara yok wining. Baal dwangka Jesus-ang ngarniny werdjoriny Pharisee-ang maya-maya-bwora. Ngarl baal bar-rang kooda-boya, moorart boyin-bandinang 38 kidji baalyaaka Jesus-ngoolya, wal-waliny kidji Jesus-ang djena ya-lyetiny baalang mingalal. Karro baal yindjaran Jesus-angdjena baalang djoombakal, nindyan Jesus-ang djena kidjibaal nabba baalang djena boyin-bandinal. 39 Pharisee dji-nang nidja noolong, kidji baal waangki baalaal, “Bayinyanidja mammarap karnayal nyiny Warda-Marridjiny, baalboorda kaaditj nidja yokany wer baalang karra-wara!”

40 Jesus waangki baalany, “Simon, ngany boorda war-ranga noonany keny noolong.”

“Kaya, Birdiyar,” baal waangki, “Warranga nganyany.”41 Jesus malyak waangkiny, “Koodjal mammarapa

djarnyak wort-yanga boya birdiyarak ngiyan narla baalyanga boya baalapak kwadjat. Keny mammarap djarnyakwort-yanga 500 boyara, kidji warma mammarap 50 bo-yara. 42 Koodjal mammarapa yoowart kayar wort-yangaboya ngarl birdiyar nyina-nyina koodjal mammarapanymandang boya. Karro natj mammarap boorda woonyabirdiyar moorditj-ngatti?”

43 Simonwaangki, “Nganywaangki, mammarap ngiyanwort-yanga 500 boyara. Birdiyar nyinya-nyinya baalanyboolanga boya.” 44 Karro Jesus korang yokak kidji

Page 38: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 7:45 38 Luke 8:3waangki Simon, “Noonook djinang nidja yok? Nganybwora-koorl baalang maya-maya, kidji noonook yoowartyanga nganyany kepa nganyang djena, yalga baal kwadja-kakaloorni nganyang djena baalang mingalal, kidji yind-jaran nganyang djena baalang djoombakal. 45 Noonookyoowart kalyara nganyany nindyanal, yalga baal yoowartnganitj nganyang djena nindyaniny ngolonga nganyyoowal-koorl. 46Noonook yoowart yanga nganyany boyinkoorayin nganyang kaat, yalga baal nabba nganyangdjena boyin-bandinal 47 Karro ngany warranga noonany,narla baal yanga boola woonya, ngala kayar-djinangmar-langa. Baalang boola wara-doniny nyinya-nyinya-yan.Yalga moort ngiyan nyinya-nyinya-yan nyit noolonga,baal nyit woonya.” 48 Karro Jesus waangki yokany, “Noo-nang wara-doniny nyinya-nyinya-yan.”

49 Warma moorta nyinyiny ngarniny wer djoriny,baalap malyak dandjo-waangkiny, “Ngiyan nidja baal?Baal kayar-nyinya-nyinya wara-doniny, wa?”

50 Yalga Jesus waangki yokany, “Noonang koort-karnibarrang-ngandabat noonany. Koorl nakalal.”

8Yokaman Jesus kambarniny

1 Ngolonga, Jesus koorl mandang bangka boodjerang,Warda-Kwabba warranginy, warda Boodjerang Boolanga-Yirang Djelyibiny. Maar-djen-koodjal ngooldjara-kambarn koorl baalyel, 2 kidji kardjir yoka ngiyanJesus kwadja-barra-barra baalapang djenaka-wara wermenditj. Mary (kol Magdalene) – Jesus kwadja-yekanmaar-koodjal djenaka-wara baal-bandak; 3 wer Joanna,Chuza-kang koort-maat, birdiyar Herod-ang maya-maya; wer Susanna, wer boola warma yoka. Baalap

Page 39: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:4 39 Luke 8:12yanga baalapang boya Jesus-ak wer baalang ngooldjara,baalapany maar-yanginy.

Bardip mammarapang kwolaka niraniny4 Boola Moorta koorl Jesus-ak mandang karlamayayen.

Nginda baalap dandjo-dandjo koorl, Jesus warrangabaalapany nidja bardip:

5 “Keny kedela, mammarap bandak-koorl, kwolakaniraniny. Baal niran kwolaka boodjer-bwora, yalgakeny-keny kwolaka djabalar djoorootal. Moorta kanakwolaka kidji djerta ngarn baalapany. 6 Keny-kenykwolaka djabalar boya-boodjeral. Kwolaka malatj, yalgadilbika yindjaran-biny narla yoowart kepa boodjeral.7 Keny-keny kwolaka djabalar mornitja-kardakor. Mor-nitja wer kwolaka dandjo-malatj kidji mornitja dargangkwabba kwolakany. 8 Yalga keny-keny kwolaka djabalarkwabba boodjeral; kwolaka malatj kidji yanga boola-ngatti kwolaka, boola-boola kwolaka.” Kidji Jesus nganitjbaalang bardip, waangkiny, “Karro ni, bayinya noonookadwangka-kadak!”

Karni Jesus-ang bardipakang9 Jesus-ang ngooldjara waangki-djinang baalany, “Natj

karni bardipang?” 10 Jesus waangki, “Ngany kwadjayanga noonookany kaaditjiny kobinakang BoodjerangBoolanga-Yira Djelyibiny, yalga warma moorta dwangkakarni bardial, ngarl baalap miyalitj-pa, yalga yoowartdjinang, kidji baalap dwangka-pa, yalga yoowart kaaditj.”

Jesus warranga karni bardipang kwolakang11 “Nidja karni bardip-bwora. Kwolaka Boolanga-

Yirakang Warriny-mokiny. 12 Kwolaka djoorootaldjabalariny moorta-mokiny: baal dwangka Warrinyyalga ngolanga, Djenak koorl kidji baal wort-barrang

Page 40: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:13 40 Luke 8:18karni baalapang koort-yen. Djenak nganitj baalapanydjinang-karniny kidji baal nganitj baalapany barrang-ngandabat-yan. 13 Kwolaka boya-boodjeral djabalarinymoorta-mokiny: baalap dwangka karni, kidji djoorabmaar-barrang karni. Yalga karni yoowart mordak-koorlbaalap-bwora; baalap maar-barrang karni arda djikangyalga nginda kedela djoniny-karrinyang koorl, baalapwort-djabalar. 14 Kwolaka mornitja kardakor djabalarinymoorta-mokiny: baalap dwangka, yalga ngwidamnoolonga yoowal-koorl ka boola boya ka noolongabaalap koort-djinang. Nidja-nidja noolonga wort-koornakwolaka ngarl djildji yoowart boorda-malatj. 15 Kwolakakwabba boodjeral djabalariny moorta-mokiny: baalapdwangka Warriny kidji maar-barrang karni baalangkoorta-bwora, kwabba wer doorgool koorta, kidji baalapmardayin-biny kidji yidja djildji.”

Karla-maat ballaridjiny16 “Yoowart moort dookoon karla-maat kidji ballar-

idja binari. Baal yoowart yidja karla-maat kooda-ngardaka maya-ngwoorndiny-ngarda. Yoowart, baal yira-yidjakarla-maat ngarl moorta kayar-djinang binari karlangbayinya baalap koorl maya-mayak. 17Moodlooka moortaballaridja boorda barrang-djinang-yan kidji noolongamoorta dengkoor boorda barrang-yan binari-bwora.

18 “Karro noonooka yoowart djarnyak wallar noolon-gakang noonooka dwangka; narlamoorta noolong-kadak,baalap boorda-yanga-yan noolonga-ngatti, yalga moortayoowart noolong-kadak, baalapang nyit noolonga baalapkaaditj baalap kadak, moodlooka boorda-wort-barrang-yan.”

Jesus-ang ngaangk wer ngooniya

Page 41: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:19 41 Luke 8:2719 Jesus-ang ngaangk wer baalang ngooniya koorl

baalak, yalga baalap yoowart kayar-kalyara narla boola-boolamoorta. 20Warmamoortwarranga Jesus-any, “Noo-nang ngaangk wer ngooniya bandak-yaakiny. Baalap ko-ordook djiningo noonany.” 21 Jesus warranga baalapany,“Nganyang ngaangk wer ngooniya, baalapmoorta ngiyandwangka Boolanga-Yirakang Warriny kidji don baal.”

Jesus nakalitj balarany22 Keny kedela, Jesus wer baalang ngooldjara bwora-

koorl wandaberi. Jesus waangki baalapany, “Ngalayambo-koorl-oola warma boongal malakang.” Ngarlbaalap malyak koorliny 23 Alimarn baalap koorl, Jesusngwoornda kidji bidjar. Yeyi yirakal, balarany nooyangmala-yambo.

Kepa kwadjin wandaberi moorartiny kidji mandangbaalapang boordak mordakaniny. 24 Ngooldjara koorlJesus-any kidji yikkan baalany. “Birdiyar! Birdiyar! Ngalaboorda wanni!”

Jesus djerramin kidji waangki balarany wer ngayanga.Baalap nganitj kidji moodlooka nakal-biny. 25 Karro Je-sus waangki ngooldjarakany, “Windji noonookang koort-karni?” Yalga baalap kai-kai wer wayarn, kidji dandjo-waangki, “Ngiyan nidja mammarap? Baal waangkibalarany wer ngayanga kidji baalap don natj baalwaangki!”

Jesus barra-barra mammarap djenaka-wara-kadak26 Jesus wer baalang ngooldjara koorl wandaberikal

boodjerak Gerasa-kang, yambo Mala Galilee. 27 AlimarnJesus kana walbaral, mammarap karlamayayen kala-yara baalany. Boola djenaka-wara wining baal-bwora.Boola biroka, nidja mammarap koorl bwoka-birt kidjiyoowart naan-yaaka maya-mayal, yalga baal naan-yaaka

Page 42: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:28 42 Luke 8:36karraba-bwora noyitjang. 28 Nginda baal djinang Jesus-any, baal waangki-djan, ngarda-kwarda baalaal Jesus-angdjenakal, kidji waangki-djan, “Jesus, Boolanga-YirakangNop! Natj noonook koordook nganyang? Ngany koort-koort noonany, yoowart djin-bama nganyany!” 29 Baalwaangki nidja narla Jesus kwadja-warranga djenaka-wara, ‘Bandak-koorl baalany!’ Djenaka-wara kalyakoolyardjang baalany. Moorta wangarn baalany kidja yadarnbaalang djena wer maara madjikal, yalga baal kayar-djakan madji kidji djenaka-wara bandak-yekan baalanykwangkanak.

30 Jesus waangki-djinang baal, “Natj noonang kol?”“Nganyang kol ‘Boola’,” baal waangki, “Narla boola

djenaka-wara wining ngany-bwora.” 31 Mandangdjenaka-wara koort-koort Jesus-any yoowart waangki-koorl baalapany mayart karrab-bwora.

32 Boordak alidjap, boola dwordoka ngarniny kardal.Ngarl djenaka-wara koort-koort Jesus, ‘Waangki-koorlngalany dwordoka-bwora!’ Kidji Jesus waangki-koorlbaalapany. 33 Baalap bandak-koorl mammarapany kidjibaalap koorl dwordoka-bwora. Mandang dwordokadjakoorl dandjo-dandjo kowa-ngarda mala-bwora kidjibaalap mordakan. 34 Moorta dwordoka-yel kwadja-yakiny, baalap djinang natj edjena, ngarl baalap wort-koorl maya-mayakak wer karlamayakak boodjeralkidji baalap warranga warda. 35 Moorta bandak-koorldjinanginy natj kwadja edjeniny. Baalap yoowal-koorlJesus-any kidji baalap djinang mammarapany. Mandangdjenaka-wara kwadja-wort-koorl. Baal nyiny Jesus-ang djena-boordak, baalang bwoka wandanginy kidjidoorkool baalang kaat-bwora. Ngarl mandang baalapangwayarn. 36 Moorta ngiyan djinang natj edjena, baalap

Page 43: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:37 43 Luke 8:45warranga mandang warma moortany yarn Jesus kwadja-barra-barra mammarapany. 37 Karro moortaman alidjapngakaka Jesus wort-koorlo narla baalap wayarn-djin.Ngarl Jesus koorl wandaberi-bwora kidji wort-koorl.38 Mammarap ngiyan kwadja-barra-barra-yan booladjenaka-warang, baal koort-koort Jesus-any, “Nganykoordook koorlo noonook-yel.” Yalga Jesus waangki-wort-koorl baalany, waangkiny, 39 “Korl-koorl noonangmaya-maya kidji warranga moorta natj Boolanga-Yira kwadja-don noonang.” Mammarap yambo-koorlkarlamaya, waangkiny natj Jesus kwadja-don baalang.

Jesus barra-barra koodjal yoka40 Nginda Jesus korl-koorl warma boongal malakang,

moorta djoorab-biny baalany djinanginy, narla moorta-man kwadja-kwidiny baalany. 41 Karro mammarap kolJairus baal koorl; baal birdiyar Maya-maya Kalyarakang.Baal ngarda-djabalar Jesus-ang djenal kidji koort-koortJesus-any yoowal-koorlo baalang maya-maya, 42 narlabaalang keny kowart kwadja-wanniny. Baal maar-djen-koodjal biroka-kadak.

Jesus yana djoorootal kidji boola moorta kambarnbaalany. 43 Keny yok yana baalapany kardakor. Baalminditj-wara kidji baal kwadja-ngobiny maar-djen-koodjal biroka. Baal kwadja-banitjmandang baalang boyamalkang, yalga yoowart keny kayar-barra-barra baalany.44 Baal yana moorta kardakor Jesus-ngolanga kidji baalbaka ngardanga baalang bwokang. Baalang ngobinyyilak-yilak nganitj. 45 Jesus waangki-djinang, “Ngiyanbaka nganyany?” Mandang baalap waangki, “Yoowartngany.” Yalga Peter waangki, “Birdiyar, moortamannoonany kamo-kooliny kidji noonany bilanginy.”

Page 44: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 8:46 44 Luke 8:5646 Yalga Jesus waangki, “Keny moort baka nganyany,

narla ngany kaaditj nginda mardayin bandak-koorlnganyang.” 47Yok djinang natj Jesus kaaditj baal kwadja-baka baalany, ngarl baal yoowal-koorl koorgonginy kidjibaal ngarda-djabalar Jesus-ang djenakal. Moortamanbooram baal warranga Jesus nadjil baal kwadja-baka baalany kidji yarn baal kwadja-barra-barra-yanwinidjinbar. 48 Jesus waangki baalany, “Nganyang kowart,noonang koort-karni warn noonany koortamayara-kwabba. Koorl nakalal.”

49 Alimarn Jesus waangkiny, moort yana-waangkiyoowal-koorl birdiyarang maya-maya-yen. Baal waangkiJairus-any, “Noonang kowart wanni. Nganitj Birdiyarkarradjaliny yeyi.” 50 Yalga Jesus dwangka baalany kidjiwaangki Jairus-any, “Yoowart mayirak, arda djinang-karni, kidji baal boorda-barra-barra-yan.”

51 Nginda Jesus koorl maya-maya, baal warrangamoor-taman yoowart koorlo maya-maya-bwora baalyel, ardaPeter, John wer James, wer maaman wer ngaangk koor-langang. 52 Moortaman kwadja-wal-waliny kidji mayi-rakiny koorlangang. Jesuswaangki, “Yoowartwal-waliny!Koorlang yoowart noyitj, baal arda ngwoorndiny!”

53 Moortaman yidjan Jesus-any, narla baalap kaaditjbaal kwadja-noyitj. 54 Yalga Jesus barrang baalang maarkidji mira, “Yiraba, koorlang!” 55Baalang ngandabat korl-koorl, kidji baal yilak-yilak yaaka, kidji Jesus warrangabaalapany yango baalany mereny wer djaatj ngarnak.56 Baalang maaman wer ngaangk kwadja-kardi, yalgaJesus waangki koodjalany, koodjal yoowart djarnyak war-ranga moortakany natj edjena.

9Jesus waangki-koorl baalang ngooldjara-kambarna

Page 45: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:1 45 Luke 9:101 Jesus dandjo-mira baalang maar-djen-koodjal

ngooldjara-kambarna kidji yanga baalapany mardayinwer moorditj bandak-yekano mandang djenaka-warakidji barra-barro minditj moorta. 2 Karro Jesus waangki-koorl baalapany warrango moorta Boodjerang Boolanga-Yira Djelyibiny, kidji moorta minditj barra-barro. 3 Yalgakoryat, Jesus waangki baalapany, “Yoowart kangakeny noolong noonookal djoorootal noonooka boorda-marridja: yoowart boorn-yaniny, yoowart kooda koort-koortiny, yoowart boya kidji yoowart warma bwoka.4 Bayinya moorta ngakaka noonookany, naan-yaakaalidja maya-maya-bwora kedalak noonooka wort-koorlkarlamaya. 5Bayinymoorta yoowart koordook noonooka,wort-koorl alidja karlamaya kidji yoorang-yoorang dalbanoonookang djena-yen, ngambing-mokiny baalapak.”

6 Jesus-ang ngooldjara koorl mandang karlamayara,Warda-Kwabba warranginy kidji moorta minditj barra-barriny kooramba.

Djelyib Herod yowir-biny7 Nginda Herod nyiny Djelyib Galilee-kang, baal

dwangka mandang noolonga natja kwadja-edjena. Baalyowir-djil-biny narla moorta kwadja-waangkiny, ‘JohnKakaloorniny kwadja korl-koorl ngandabatak’. 8 Warmamoorta waangki baalap Elijah kwadja-djinang, kidji yalgawarma moorta waangki Warda-Marridjiny koorakangkwadja-korl-koorl ngandabatak. 9 Herod waangki,“Ngany kardjat John-ang kaat. Yalga ngiyan nidjamammarap ngany dwangka nidja-nidja noolongang?”Ngarl baal koordook Jesus-any djinango.

Jesus yanga mereny 5,000 moortal10 Jesus-ang ngooldjara korl-koorl kidji baalap war-

ranga Jesus-any moodlooka baalap kwadja-don. Jesus

Page 46: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:11 46 Luke 9:18dandjo-barrang baalapany baalyel. Baalap wandja warmamoortaman kidji baalap koorl karlamaya kol Bethsaida.11 Boola moorta dwangka alidja, ngarl baalap yoowal-koorl Jesus koorl-djinanginy. Baal baalapany yanganan,baalapany warranganiny Boodjerang Boolanga-Yira Dje-lyibiny, kidji minditj moorta barra-barriny. 12 Ngindangangk ngardakiny, Jesus-angmaar-djen-koodjal ngoold-jara, baalap yoowal-koorl kidji waangki, “Waangki-wort-koorl moortany ngarl baalap kayar-koorl karlamayarawer maya-mayara boodjeral kidji korl-djinang djaatja kamereny kidji korl-djinangmaya-mayara ngwoorndonarlanidja woodjang boodjer.” 13 Yalga Jesus waangki baala-pany, “Noonooka, noonookaal yanga baalapany noolongngarno.”

Baalap waangki, “Ngala arda barrang maar-kenymooloora mereny-ang wer koodjal djildjita. Noonookkoordook ngalany koorlo kidji bangal-barrang djaatj wermereny yango nidja-nidja moortaman, wa?” 14 5,000mammarapa alidja. Jesus waangki baalang ngoold-jarany, “Warrangamoortaman nyinyo, 50moorta dandjo-nyinyiny.”

15 Ngolonga ngooldjara don nidja, 16 Jesus maar-barrang maar-keny mooloora merenyang wer koodjaldjildjita. Baal yira-djinang, yanganan Boolanga-Yira, djakan baalapany, kidji baal yanga ngooldjaranymereny ka djildjita ngarl baalap kayar yanga moodlookamoortakak. 17 Moortaman ngarn kidji moorart-abiny,kidji ngooldjara djabban maar-djen-koodjal koodakamerenyang wer djildjitang natj moorta yoowart ngarn.

Jesus waangki-djinang Peter-any, “Ngiyan Ngany?”18 Keny kedela, Jesus kwadja-doombart, Boolanga-

Yirakany waangkiny, kidji baalang ngooldjara koorl

Page 47: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:19 47 Luke 9:26baalak. Jesus waangki-djinang baalapany, “Ngatj moor-taman waangkiny? Ngiyan ngany?”

19 Baalap yalman-waangki, “Mo moorta waangki ‘JohnKakaloorni’. Warma moorta waangki, ‘Elijah’ kidjiyalga warma moorta waangki, ‘Keny Warda-Marradjinykoorakang kwadja korl-koorl ngandabakak’.”

20 “Yalga noonooka,” Jesuswaangki. “Ngiyannoonookawaangki ngany nyiny?”

Peter yalman-waangki, “Noonook Keny Boolanga-YiraWaangki-Koorl.”

21 Karro Jesus waangki baalapany baalap yoowartdjarnyak warranga warma moorta.

Jesus warranga ngooldjarany baalang wanniny22 Jesus kardjir warranga baalapany, “Mammarapang

Nop djarnyak bakkan. Moorta warda-kadak wer birdiyaraMaya-maya-KooranyikangwerMammarapa-Warrinyang,mandang baalapang boorda wort-korang baalany. Baalapboorda dargang baalany. Yalga ngolonga mo kedela, baalboorda-yiraba-yan ngandabatak.”

23 Kidji Jesus warranga baalapany mandang, “Bayinyakeny moort koordook kambarno nganyany, baal djarnyakdwangka-anbangbat baalaal, baal djarnyak yira-bilangbaalang boorn-yambo yennar kedela kidji kambarnnganyany. 24 Bayinya moort koordook barrango baalangngandabat, baal boorda anbangbat baalang ngandabat,yalga moort ngiyan anbangbat baalang ngandabat narlanganyang, baal boorda barrang baalang ngandabat.25 Bayinya moort barrang moodlooka Boodjeral yalgaanbangbat baalang ngandabat, baal yoowart barrangkeny noolong, wa? Yoowart! 26 Bayinya moort karnya

Page 48: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:27 48 Luke 9:35nganyang kidji nganyang warrinya, karro Mammara-pang Nop boorda karnya baalang nginda baal korl-koorl, moorditj wer bandjatiny; bandjatiny Maamanangbirrikon-mokiny wer djin-djina kooranyi. 27 Nganywarranga noonookany, keny-keny moorta noonooka-kardakor, baalap yoowart boorda wanni koridjat baalapdjinang kedela Boodjerang Boolanga-Yira Djelyibiny.”

Jesus-ang yarlin bandjatiny-biny kardal28Maar-koodjal kedela ngolonga Jesus kwadja-waangki

nidja-nidja noolonga, Jesus barrang Peter, John werJames baalyel kidji yira-koorl kard waangko Boolanga-Yirayel. 29Winidjinbar Jesus waangkiny, baalang mooly-imarri warlak-yidja, kidji baalang bwoka dalbada-binywer bandjatiny-biny. 30 Yilak-yilak, koodjal mammarapakoorl kidji waangki Jesus - Moses wer Elijah. 31 Koodjalkoorl bandjatiny Boolanga-Yirakang dalbada-djil kidjikoodjal waangki Jesus warang baal kayida boorda nganitjmoodlooka Boolanga-Yira koordook nginda Jesus boordadargang-yan Jerusalem-al. 32Peterwerwarmangooldjarakwadji bidjara ngwoorndiny; yalga baalap yikkan kidjibaalap djinang Jesus, bandjatiny dalbada-djil, kidji kood-jal mammarapa yaakiny baalyel. 33 Koodjal mammarapamalyak wort-koorliny Jesus. Peter waangki, “Birdiyar,kwabba-djil ngalang yaakiny nidja! Ngala boorda warnmo maya-mayara, noonookang, Moses-ang kidji Elijah-ang.” Peter yoowart bando kaaditj noolonga baal kwadja-waangkiny.

34 Alimarn baal kwadja-waangkiny, koondart yoowal-koorl kidji balaritj baalapany, kidji ngooldjara wayarn-biny narla koondart yira-koorl baalapany. 35 Maaywaangki yoowal-koorl koondartal, “Nidja nganyang Nop,keny nganya waangki-koorl. Dwangka baalany!”

Page 49: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:36 49 Luke 9:4436 Nginda waangkiny nganitj, Jesus doombart yaaka.

Ngooldjara yoowart kayar-waangki narla moodlooka ed-jeniny. Ngolanga, baalap yoowart warranga moortanynoolongang baalap kwadja-djinang.

Jesus barra-barra koorlang djenak-wara kadak37 Warning kedela, Jesus wer mo ngooldjara ngarda-

koorl kard kidji boola moorta yoowal-koorl Jesus. 38Boolamoorta kardakor, keny mammarap mira, “Birdiyar!Ngany koort-koort noonany, miyalitj nidja nganyangnop, nganyang keny nop! 39 Djenak-wara yilak bal-adjan baalany kidji waangki-djan kidji ngarda-kwarditjbaalany nanyariny, ngarl baal djaa-narridja. Djenak-wara kalyakool bakkan baalany kidji yoowart wort-koorlbaalany. 40 Ngany koort-koort noonang ngooldjarawaangki-koorlo djenak-wara wort-koorlo yalga baalapyoowart kayar-don alidja. Baal yoowart boorda wort-koorl.” 41 Jesus waangki, “Noonooka moortaman nyinymingitj wer koort-karni-birt! Yarn kwodjang nganydjarnyak naan-yaaka noonooka-yel? Yarn kwodjangngany djarnyak djinang noonookang war?” Karro Jesuswaangki mammarap, “Barrang noonang nop nganyak.”

42 Alimarn koorlang yoowal-koorl, djenak-warangarda-kwarda baalany boodjeral, nanyariny. Jesuswaangki-mardayin djenak-wara wandjo. Jesus barra-barra koorlang kidji korl-yanga baalany baalangmaamanak.

Jesus karro waangki baalang wanniny43 Moortaman kwadja-kardi nginda baalap djinang

Boolanga-Yirakang moorditj mardayin. Alimarnmoorta kwadja-wandaniny moodlookang Jesus kwadja-doniny, Jesus waangki baalang ngooldjara, 44 “Yoowartdwangka-anbangbat noolonga ngany boorda-waangki

Page 50: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:45 50 Luke 9:52noonookany! Mammarapang Nop boorda-yanga-yanmammarapakangmaara-bwora wer balapangmardayin.”45Yalga ngooldjara yoowart kaaditj natj Jesus waangki.

Karni balaritj-yan baalap-yen ngarl baalap yoowartdjinang karni. Baalap wayarn ngakako Jesus ngattiwaangkinyang.

Ngiyan moort nyiny moorditj-ngatti?46 Ngooldjara malyak waangki-waangki baalapaal kar-

dakor. “Natj keny ngalang nyiny moorditj-ngatti?”47 Jesus kaaditj baalapang kaaditjiny, ngarl baal bar-rang koorlang kidji baal warranga koorlangany yaakobaalap-booram, 48 kidji waangki baalapany, “Moort yan-ganan nidja koorlangany nganyang kolal, kardjir yan-ganan nganyany; kidji moort yanganan nganyany, kardjiryanganan keny ngiyan waangki-koorl nganyany. Ngarlnyit-ngatti moort noonookany kardakor, baal moordit-ngatti nadjang noonooka mandang.”

Moort yoowart ngalany bakadjiny, baal yaaka baalyel49 John waangki, “Birdiyar, ngala djinang mammarap

wort-waangki-koorl djenaka-wara noonang kolal, kidjingalawarranga baalanynganitjo, narla baal yoowart kenyngalang.”

50 “Yoowart warranga baalany nganitjo!” Jesuswaangki John wer warma ngooldjara, “Bayinya baalyoowart bakadjiny noonookany, baal yaaka noonooka-yel.”

Karlamaya Samaria-kang yoowart yanganan Jesus51 Kedala kwadja yoowal-koorliny nginda Jesus boorda

yira-barrang-yan Boolanga-Yirakang Boodjerak. Jesuskaatidj noolonga baal djarnyak don kidji baal malyakkoorliny baalang djoorootal Jerusalem-ak. 52 Jesus

Page 51: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 9:53 51 Luke 9:62

waangki-koorl moorta baal kwadjat, baalang moortayana-waangki, karlamayal Samaria-kang kakataro mood-looka.

53 Yalga moorta karlamayang, baalap yoowart koor-dook baalany naan-yaakiny narla baalap kayar-djinangJesus kwadja-koorliny baalang djoorootal Jerusalem-ak.54 Nginda ngooldjara, James wer John, djinang nidjanoolong, baalap waangki, “Birdiyar, noonook koordookngalany ngarda-miro karla Boolanga-Yirakang Boodjeralkidji dargang baalapany?”

55 Jesus korang kidji djaat baalapany. 56Karro Jesus werbaalang ngooldjara, baalap koorl warmap.

Moorta ngiyan korl-korang57 Alimarn baalap koorl baalapang djoorootal, keny

mammarap waangki Jesus, “Ngany boorda-kambarn noo-nany kooramba noonook koorl.” 58 Jesus waangkibaalany, “Mokinya kadak karrab, kidji djerta kadak djer-tamaya, yalga Mammarapang Nop yoowart kadak kenyapngwoorndo kidji bidjar.”

59 Jesus waangki warma mammarapany, “Kambarnnganyany!” Yalga mammarap waangki, “Birdiyar, ko-ryat korl-koorl-oola nganyany kidji dambarritj nganyangmaaman.” 60 Jesus waangki, “Noyitja moorta kayar-dambarritj baalapang noyitj moorta. Noonook yoowal-koorl kidji warranga Boodjerang Boolanga-Yira Djely-ibiny.”

61 Warma mammarap waangki, “Birdiyar, nganyboorda kambarn noonany; yalga koryat koorl-oolanganyany kidji waangki nganyang ngoongoolong.”62 Jesus waangki baalany, “Mammarap malyakiny biyanoboodjer yalga karro baal korl-miyalitj, baal yoowartkwabba kinyak Boodjerang Boolanga-Yira Djelyibiny.”

Page 52: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 10:1 52 Luke 10:1010

Jesus waangki-koorl 72 ngooldjara-kambarn1 Ngolanga, Birdiyar barrang warma 72 mammarapa

kidji baal waangki-koorl mandang baalapang, bandak-koorliny baal-kwadjat, koodjal mammarapa dandjo-koorliny. Baalap koorl mandang karlamayara, koorambaBirdiyar warranga baalany baal boorda-koorl. 2 Jesuswaangki baalapany, “Boola-boola kwolaka yaaka, kakatarwedjanginy yalga yoowart boola yakina kakatar kwolakawedjanginy. Ngala boorda ngakaka moortany ngiyankadak kwolaka ngarl baal boorda-waangki-koorl yakinabaalang kwolaka wedjanginy.

3 “Koorl! Ngany noonookany waangki-koorliny, nyitkookendjeri-djin mokinya kardakor. 4 Yoowart barrangkooda boyang, yoowart kooda koort-koortiny, yoowartdjena bwoka. Yoowart nganitj kidji waangki moor-tany djoorootal. 5 Nginda noonooka bwora-koorl maya-maya, koriyat waangki, ‘Nyiny-oola nakal karlapal nidja.’6 Bayinya keny mammarap wining alidja, baal woonyanakal, noonookangwarrinya nakalang kayar nyin baalyel;bayinya yoowart, noonooka wort-barrang noonookangwarranga nakalang. 7 Nyiny keny karlap-bwora, ngarnwer djora moodlooka baalap yanga noonookany, narlayakina doora barrang baalapang boya. Yoowart koorlkarlapyen keny warma karlapak. 8 Bayinya noonookabwora-koorl keny maya-maya kidji baalap yanganannoonookany, ngarn wer djora moodlooka baalap yanganoonookany. 9 Barra-barra minditj moorta maya-mayarang kidji warranga moortany, ‘Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny kwadja-yoowal-koorl noonooka-boordak.’

10 “Yalga bayinya noonooka bwora-koorl karlamayakidji baal yoowart yanganan noonookany, koorl

Page 53: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 10:11 53 Luke 10:16djoorootal kidji waangki, 11 ‘Mandang dalba noonookangkarlamaya, ngala yoorang-yoorang dalba ngalangdjenakang noonookal. Yalga barrang-dwangka nidja!Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny kwadja-yoowal-koorlnoonooka-boordak.’

12 Ngany warranga noonookany, nginda Kedela-Djoniny-Karriny yoowal-koorl, Boolanga-Yira boorda-yanga koort-kwabba ngatti Sodom-ak nadjang baalapangkarlamaya.”

Karlamayara natj yoowart djinang-karni13 “Alidja kedela boorda-darnayaniny noonang,

Chorazin! Alidja kedela boorda-darnayaniny noonookangkardjir, Bethsaida! Moorditj noolonga kwadja-don-yannoonooka-bwora. Bayinya nidja-nidja noolonga kwadja-don-yan Tyre-bwora wer Sidon-bwora, koora moortaalidja karlamayarang doora kwadja-nyiny, wolangbwoka koort-warakang kidji yirrbin dalba baalapangkaatal, barrang-djinanginy baalap kwadja-wort-korangbaalapang wara-doniny. 14 Kedelal Djoniny-Karriny,Boolanga-Yira boorda-yanga koort-kwabba ngatti Tyre-kak wer Sidon-ak nadjang noonookak.

15 “Kardjir noonook, Capernaum! Noonook ko-ordook yira-barrango noonookaal Boolanga-YirakangBoodjerak, wa? Noonook boorda-ngarda-kwarditj-yanDjinbaminyangap-bwora.” 16 Jesus waangki baalangngooldjara, “Moort ngiyan dangka noonookak, baal kard-jir dangka nganyak; kidji moort ngiyan wort-korangnoonookany, baal kardjir wort-korang nganyany. Kidjimoort ngiyan wort-korang nganyany, baal wort-korangBoolanga-Yira, keny ngiyan waangki-koorl nganyany.”

Ngooldjara-kambarn 72 korl-koorl

Page 54: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 10:17 54 Luke 10:24

17 Alidja-alidja 72 mammarapa korl-koorl djoorab-djil.“Birdiyar!” baalap waangki. “Ngala waangki djenaka-warnoonang kolal kidji baalap don natj ngala warranga baala-pany!” 18 Jesus waangki baalapany, “Ngany djinang Satandjabalar worl-yen babanginy-djin! 19 Ni! Ngany kwadja-yanga noonookany mardayin ngarl noonooka kayar-yana wagalal wer nirnt-daalanga kidji noonooka kayar-bama mandang mardayin Satan-ang. Kidji yoowart kenynoolong boorda-bakkan noonooka. 20 Yalga noonookayoowart djarnyak djoorab narla djenaka-wara dwangkanoonookany. Noonooka djarnyak arda djeroob narlanoonookang kola boordak-yan Boolanga-Yirakang Bood-jeral.”

21 Karro Kangya-Kooranyikang djoorabiny moorar-titj Jesus-any kidji baal waangki, “Maaman, Birdi-yar Boolanga-Yirakang Boodjer wer ngalang Boodjer!Ngany yanganan noonany narla noonook kwadja-yangakaaditjiny moortakak ngiyan kaaditjiny-birt: noonookdjinang-oola baalapany noolonga noonook kwadja ballar-idja dwangka-boola moortayen. Kaya Maaman, noonookkoordook moodlooka edjeno nidja waral.

22 “Nganyang Maaman kwadja-yanga nganyany mood-looka. Yoowart moort karnayal kaaditj Nop, arda Maa-man; kidji yoowart moort karnayal kaaditj Maaman,arda Nop, kidji alidja-alidja moorta ngiyan Nop koordookbaalapany djinango Maaman.”

23 Karro Jesus korang baalang ngooldjarak kidji ardawaangki baalapak, “Kwabba-djil noonookang, noolongadjinanginy natj noonooka djinanginy! 24Ngany warranganoonookany, boola malka wer djelyiba, koordook dji-nango natj noonooka djinang, yalga baalap yoowart dji-nang. Baalap koordook dwangko natj noonooka dwangka,yalga baalap yoowart dwangka.”

Page 55: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 10:25 55 Luke 10:34Bardip kwabba mammarapang Samaria-karlap

25 Keny Mammarap-Warrinyang yoowal-koorl, kaa-ditjiny baal kayar manga Jesus. “Malka,” baal waangki-djinang, “Natj ngany djarnyak don barrango ngandabatkalyakool?”

26 Jesus waangki baalany, “Natj Boordakiny-Kooranyiwaangki? Natj karni noonook djinang-waangki?”

27 Mammarap waangki, “Noonook djarnyak woonyaBirdiyarany noonang Boolanga-Yira mandang noonangkoort-yel, wer mandang noonang koordoonitj-yel, wermandang noonang mardayin-yel, wer mandang noo-nang kaat-yel; kidji noonook djarnyak woonya noonangmoorta-boordak war-djin noonook woonya noonaal.”

28 “Noonook karnayal waangki,” Jesus waangki. “Donnidja kidji noonook boorda-wining.” 29YalgaMammarap-Warrinyang koordook moorta djinango baal dwangka-boola kadak, ngarl baal waangki-djinang Jesus-any,“Ngiyan nganyang moorta-boordak?”

30 Jesus waangki, “Keny mammarap kwadja-ngarda-koorliny Jerusalem-yen Jericho-ak. Ngakalyanga balladjabaalany, wort-barrang baalang bwoka, bama baalanykidja wandja baalany, noyitj boordak. 31 Alidja kedela,yakin-kooranyi kwadja-ngarda-koorliny alidja djooroot;yalga nginda baal djinang mammarapany, baal wort-yanawarma naralal djoorootang. 32 Keny mammarap, Levi-kang djoowak, kardjir ngarda-koorl alidja djooroot. Baalkoorl kidji miyalitj mammarap, kidji karro wort-yanawarma naralal djoorootang.

33 “Ngolanga, mammarap Samaria-karlap ngarda-koorlalidja djooroot. Baal boordak-koorl mammarapany.Nginda baal djinang baalany, ngorna-kwabba moorartitjbaalang koort. 34 Baal koorl baalany, baal nabba boyin

Page 56: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 10:35 56 Luke 10:42koorayinang wer kepa-mardayin baalang boomabaraka-bwora, kidji dengkoor baalapany. Karro baal yidjamammarapany baalang dongki-kal kidji barrang baalanymaya-mayak ngwoorndiny, kidji maar-yanga baalany.35 Warning Kedela, baal barrang baalang boya kidjibaal yanga boya birdiyarak maya-mayang. ‘Karrod-jin baalany,’ mammarap Samaria-karlap waangki, ‘kidjinginda ngany korl-koorl djoorootal nidja, ngany boorda-yanga noonany boya-ngatti moodlookang noonook ban-itja baalang.’ ”

36 Karro Jesus waangki-djinang, “Natj noonook kaa-ditj? Ngiyan kardakor nidja-nidjamomammarapa kwadjamoort-boordak mammarapang ngiyan ngakalyanga bal-ladja?” 37Mammarap-Warrinyang waangki, “Mammarapngiyan maar-yanga baalany.” Jesus waangki, “Karronoonook koorl kidji don baal-djin.”

Jesus koorl Martha-kang wer Mary-kang maya-maya38 Alimarn Jesus wer baalang ngooldjara yana

baalapang djooroot, baalap yoowal-koorl karlamaya.Bokadja, keny yok kol Martha ngakaka baalapanyngwoorndo baalang maya-maya-bwora. 39Mary, Martha-kang djook, nyiny Birdiyar-ang djena-boordak kidjikoordook dwangko baalany.

40 Martha yoowart djoorab narla baal moodlookadoniny, ngarl baal koorl kidji waangki, “Birdiyar,noonook kayar-djinang nganyang djook, wa? Baal wort-koorl kidji nyiny kidji nganya djarnyak don mandangyakiny! Warranga Mary, baal djarnyak yoowal-koorl kidjimaar-yanga nganyany!”

41 Jesus waangki baalany, “Martha, Martha! Noonookkoort-ngarda narla boola noolonga. 42 Yalga noonook

Page 57: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:1 57 Luke 11:7

ngarnala arda keny noolong. Mary koordook kwabba-ngatti noolong. Ngala yoowart djarnyak wort-barrangalidja baalyen.”

11Jesus karni-yanga waangkinyang Boolanga-Yirak

1 Keny kedela warmapal, Jesus waangkiny Boolanga-Yirak. Nginda Jesus nganitj, keny baalang ngooldjarwaangki baalany, “Birdiyar, warranga ngalany yarn ngaladoora waangki Boolanga-Yirak, war-djin John warrangabaalang ngooldjara.”

2 Jesus waangki baalapany, “Nginda noonooka waangkiBoolanga-Yirak, waangki nidja:‘Maaman, noonang kol nyiny kooranyi.

Yoowal-koorl-oola kedela nginda noonook nyinyDjelyib.

3 Yanga ngalany mereny ngala ngarnala yennar kedela.4 Nyinya-nyinya ngalang wara-doniny, war-djin

ngala nyinya-nyinya wara-doniny moortamandon ngalak.

Kidji yoowart barrang ngalany ngwidamap-akdjoriny karriny.’ ”

5 Kidji Jesus waangki baalang ngooldjarany, “Yeyini, bayinya keny noonang koorl babinang maya-mayakdidara kadik, kidji waangki baalany, ‘Nganyang babin,ngany ngakaka noonany, ngany kayar bangal-yanga momooloor merenyang? 6 Nganyang warma babin mar-ridjiny, yeyi baal yoowal-koorl nganyang maya-maya,yalga ngany mereny-birt yango baalany!’ 7 Kidji bayinyanoonang babin mira maya-maya-yen, ‘Yoowart yikkannganyany! Ngany kwadja-barrang-bida! Nganyang koor-langka wer ngany, ngala bidjara ngwoorndiny. Ngany

Page 58: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:8 58 Luke 11:15yoowart kayar-yiraba kidji yanga noonany natj noonookkoordook.’

8 Yeyi natj karro? Ngany waangki noonany, bayinyabaal yoowart boorda-yiraba kidji yanga noonany merenynarla noonook baalang babin, yalga baal boorda-yirabakidji yanga noonany moodlooka noonook ngarnala narlanoonook yoowart karnya ngakako ngatti-ngatti.

9 Kidji ngarl, ngany waangki noonookany: Ngakaka,kidji noonook boorda-yanga-yan; warkata, kidji noonookboorda-djinbarranga; dorl-dorl, kidji bida boordayalgaran-yan noonookang. 10 Narla moortaman ngiyanngakaka, alidja noolong boorda-yanga-yan; kidji baalngiyan warkata, baal boorda-djinbarranga. Dorl-dorlkidji bida boorda-yalgaran-yan moortamanang ngiyandorl-dorl. 11 Ngany waangki-djinang noonookany,noonooka maamana: ‘Nginda noonookang nop ngakakadjildjit, noonooka boorda yanga baalany wagal, wa?12 Kidji nginda baal ngakaka noorookany, noonookaboorda-yanga baalany nirnt-daalang, wa?’ 13 Yeyinoonooka wara moorta, yalga noonooka kaaditj yarnyango kwabba noolonga noonookang koorlangkak.Ngarl Boolanga-Yira, noonookang Maaman, baal boorda-yanga boola ngatti; baal boorda-yanga Kangya-Kooranyimoortamanak ngiyan ngakaka baalany!”

Jesus wer djenaka-wara14 Jesus kwadja-yekaniny djenak-wara. Djenak-wara

waangki-birt, yalga nginda djenak-wara bandak-koorl,mammarap malyak waangkiny. Moortaman kai-kai.15 Yalga mo moorta waangki, “Beelzebul, djenaka-warakang yoolindja, baal yanga Jesus mardayin bandak-yekano baalapany.”

Page 59: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:16 59 Luke 11:2316 Warma Moorta koordook mango Jesus, ngarl baalap

Jesus-any ngakaka Jesus dono ngoolong-malka ngarlbaalap kayar-djinang bayinya Boolanga-Yira nyiny Jesus-yel. 17 Yalga Jesus djinang natj baalap kwadja-kaaditjiny,ngarl Jesus waangki baalapany, “Bayinya keny bood-jer karda-dakkan-yan kidji moorta boodjerang bakatjwarma moorta boodjerang, karro nidja boodjer yoowartkwodjang boorda-yaaka; bayinya moorta ngoongoolon-gang karda-dakkan-yan, ngoongoolong boorda-djiran-yan. 18 Ngarl bayinya boodjer Satan-ang karda-dakkan-yan, yarn baalang boodjer boorda-yaaka? Noonookawaangki natj ngany yekana djenaka-wara narla Beelzebulyanga nganyany mardayin. 19 Bayinya ngany yekanabaalapany nidja war, yarn noonookang ngooldjara-kambarna yekana baalapany? Noonookaroo ngooldjara-kambarna barrang-djinang alidja noonooka karna-birt!20 Yoowart! Ngany yekana djenaka-wara narla Boolanga-Yirakang moorditj mardayin! Ngarl noonooka kayar dji-nang Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny yoowal-koorlinynoonookak.

21 “Nginda mardayin mammarap kakatar baalangkidja tornamako baalang maya-maya, karro mandangbaalang noolonga nyiny ngabalangornda. 22 Yalgangindamardayin-ngattimammarapballadja baalany kidjingarda-kwarditj baalany, baal wort-barrang mandangkidja, moodlooka mammarap kwadja-kakatar. Karro,moodlooka baal yardjang, baal walak-walak-yanga.

23 “Bayinya moort yoowart yaaka ngany-boordak, baalyaaka ngany-boyang, kidji bayinya moort yoowart maar-yanga nganyany noolonga djabaniny, karnayal, baal noo-longa wort-kwarditjiny.”

Nginda djenak-wara korl-koorl

Page 60: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:24 60 Luke 11:3124 “Nginda djenak-wara bandak-koorl mammarapany,

baal marridja kwangkanal, koorl-djinanginy nyinyap.Bayinya baal yoowart djinbarranga kenyap, baal waangki‘Ngany boorda korl-koorl nganyangmaya-maya.’ 25Ngarldjenak-wara korl-koorl kidji baal djinang maya-maya,barnan-yan kidji djandarn-yan. 26 Karro baal bandak-koorl kidj korl-barrang maar-koodjal warma djenaka-wara. Baalap wara-ngatti kidji baalap yoowal-koorl kidjnyiny alidja. Ngarl nginda moodlooka edjena, mam-marapang ngandabatminditj-ngatti-bini werwara-ngattinadjang baalang ngandabat kwadjat.”

Karnayal djoorabiny27 Ngolanga Jesus waangki nidja, keny yok moorta-

boola kardakor waangki Jesus, “Yarn djoorab, yok ngiyanyidja noonany kidji yanga noonany bibi!”

28 Yalga Jesus waangki, “Yalga yarn djoorab, nidja-nidjamoorta ngiyan dwangka Boolanga-Yira waangkiny kidjidon moodlooka baal waangki!”

Moorta ngakaka Jesus-any yango nambing29 Alimarn boola moorta boordak-koorl Jesus, baal

karro-waangki, “Baalap wara-wara, moorta nidja kedela!Baalap koorl-djinang ngambing, yalga yoowart ngambingboorda-yanga-yan baalapany, arda Jonah-kang ngamb-ing. 30 Boolanga Yira, baal waangki-koorl Warda Mar-ridjiny Jonah Ninevah-kak. Baal ngambing-biny moor-takang. War-djin, Mammarapang Nop ngambing-binymoortakang nidja kedela. 31 Nginda Kedela-Djoniny-Karriny yoowal-koorl, Yok Djelyib Sheba-kang boorda-yaaka kidji djirin moorta nidja kedelang, narla baalmarridja baalang kadjali boodjerayen dwangko DjelyibSolomon-ang kwabba-djil warrinya, kidji nganywarranganoonookany, moort yaaka nidja, baal moorditj-ngatti

Page 61: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:32 61 Luke 11:41nadjang Solomon. 32 Nginda Kedela-Djoniny-Karrinyyoowal-koorl, moorta Nineveh-karlap boorda yaaka kidjidjirin noonookany narla baalap korang baalapang wara-wara war-yen nginda baalap dwangka Jonah-kang war-ranginy, kidji ngany waangki noonookany, karnayal,moort yaaka nidja, baal moorditj-ngatti nadjang Jonah!”

Yarlinang binari33 “Yoowart moort bowan karla-maat kidji ballaridja

baalany ka dengkoor baalang binari. Baal yira-barrangdallar ngarl moorta kayar-djinang binari nginda baalapbwora-koorl. 34 Noonookang miyala yarlinang binari-mokiny. Bayinya noonookang miyala kwabba, binyariboorda-moorartitj mandang noonookang yarlin; yalgabayinya noonookang miyala wara, mandang noonookangyarlin boorda-mayart-bwora. 35 Noonook djarnyak win-ing ngarl binyari noonook-bwora yoowart mayart-bini.36 Bayinya binyari moorartitj mandang noonookangyarlin, kidji yoowart bangka mayart-bwora, mandangnoonookang yarlin boorda-bandjat-biny, karla-mokinynginda baalang binyari noonookal bandjatiny.”

Jesus djirin Pharisee-ya37 Nginda Jesus nganitj waangkiny, keny Pharisee

ngakaka Jesus ngarno baalyel; ngarl Jesus bwora-koorlkidji nyinyngarno. 38Pharisee kai-kai ngindabaal djinangJesus yoowart kakaloorniny kwadjat ngarniny. 39 NgarlBirdiyar waangki baalany, “Yeyi, noonooka Pharisee-ya barnan mabo moodlookakang natj noonooka ban-itja nginda noonooka ngarn ka djora, yalga noonooka-bwora, bakadjiny wer wara-wara moorartitj noonookany.40 Noonooka tatan moorta! Boolanga-Yira warn bangka-mabo. Boolanga-Yira kardjir warn bangka-bwora, wa?41 Yalga barrang mereny wer djora kidji yanga winyan

Page 62: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:42 62 Luke 11:49moorta. Karro moodlooka boorda-barnan-biny aliwarWarriny waangki.

42 “Darnayan-djil noonookatang Pharisee-ya!Noonooka yanga Boolanga-Yira baalang nyit walaknoonookang djallamang wer kwolaka wer dilbiga,yalga noonooka yoowart don kwabba moortakak kidjinoonooka yoowart woonya Boolanga-Yirany. Koriyat,noonooka djarnyak don nidja-nidja noolonga, kidjingolonga, noonooka kardjir kayar-don warma noolonga.

43 “Darnayan-djil, noonookang Pharisee-ya! Noonookawoonya kwabba-djil nyinyap Maya-maya-Kalyarakal.Kidji mandjaral, noonooka koordook moortanywaangkiny, ‘Noonooka moorditj.’ 44 Darnayan-djilnoonookang! Noonooka bogala-mokiny kol-birt, kidjamoorta kana baalapany kaaditjiny-birt.”

45 Keny Mammarap-Warrinyang waangki Jesus,“Birdiyar, bayinya noonook waangki nidja, noonookkardjir wara-waangki ngalany!” 46 Jesus waangki,“Darnavan-djil kardjir noonookang Mammarapa-Warrinyang! Noonooka yidja wondanga moortakangmoorndinal, wondanga banyadak-ngatti kango yalganoonooka yoowart yiraba keny noonokang maar-birimaar-yango baalapany kango baalapang wondanga.

47 “Darnayan-djil noonookang! Noonooka warnkwabba-kwabba bogala Warda-Marridjinyang, yalgakarnayal, noonookang maam-inrama, baalap dargangWarda-Marridjinya. 48 Nidja barrang-djinang noonookadjoorab narla noolonga noonookang maam-inramakwadja-don. Baalap dargang Warda Marridjinya, kidjinoonooka warn baalapang bogala. 49 Narla nidja-nidja noolongakang, Boordakiny-Kooranyi waangki,‘Ngany boorda waangki-koorl Warda-Marridjinyanybaalapak kidji kardjir warmamoorta waangko baalapany;

Page 63: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 11:50 63 Luke 12:3baalap boorda dargang keny-keny moorta kidji baalapboorda-bakkan warma moorta’ 50 Ngarl moorta nidjakedelang boorda-djin-bama-yan Warda-Marridjinyangdarganginy, mandang Warda-Marridjinya ngiyankwadja-dargang-yan, ngolanga Boodjerang alikwadja,51 malyakiny darganginyel Abel-ang, kidji nganitjinydarganginyel Zechariah-kang, bama-yan kardakorkarla-kooranyi wer Kooranyap. Kaya, ngany warranganoonookany, moorta nidja kedelang boorda-djin-bama-yan narla mandang nidja-nidja noolonga!”

52 “Darnayan-djil noonookang, Mammarapa-Warrinyang! Noonook barrang-yalgawa war yalgaranobida maya-mayakang kaaditjinyang. Ngany karnayalwaangki, noonooka yoowart boorda bwora-koorl, kidjinoonooka nganitj warma moorta ngiyan koordookbwora-koorlo!” 53 Nginda Jesus bandak-koorl maya-maya, mandang Mammarapa-Warrinyang wer Pharisee-ya kwadjin wara-wara-waangkiny Jesus. Baal waangki-djinang baalany boola noolonga. 54 Baalap koordookmango Jesus, djinanginy bayinya baal boorda-waangkikarna-birt noolong.

12Pharisee-kang koolyooma

1 Boola-boola moorta malyak dandjo-dandjo yoowal-koorliny, boola-ngatti baalap kana warma moortany.Yalga koriyat, Jesus waangki baalang ngooldjara,“Balayi! Yoowart barrang Pharisee-yang kwolaka. Nganywaangkiny baalapang koolyooma, nginda baalap yoowartdon noolonga baalap waangki. 2 Mandang noolongadengkoor-yan boorda-djinang-yan, kidji moodlookaballar-yan boorda-kaaditj-yan. 3 Narla noolonga

Page 64: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:4 64 Luke 12:10noonooka waangki mayartal kadikang boorda-dwangka-yan binarikal kedelang, kidji warrinya noonooka kati-kati-waangki kobinapal boorda-mira-yan kattayen maya-mayang.”

Ngiyan noonooka doora wayarn?4 “Ngany warranga noonookany, nganyang ngooldjara,

yoowart wayarn moorta, alidja-alidja moorta ngiyankayar-dargang noonookang yarlin, yalga ngolanga,baalap yoowart kayar-don wara-ngatti noolong.5 Ngany boorda-warranga noonookany keny noonookadjarnyak wayarn. Wayarn Boolanga-Yirany! Ngolanganoonookany darganginy, baal kayar-kwarda noonookanyDjinbaminyap-bwora. Karnayal, noonooka djarnyakwayarn Boolanga-Yira!

6 “Moorta bangal maar nyit djert koodjal boyakangnyit, wa? Yalga Boolanga-Yira yoowart dwangka-anbangbat keny nyit djert. 7 Boolanga-Yira kaaditj man-dang djoomba noonookang kaatal. Ngarl yoowart wa-yarn! Boolanga-Yira woonya noonookany boola-ngattinadjang mandang djerta!”

Naan-yaaka Jesus-yel ka wort-korang Jesus-yen8 “Karnayal, ngany warranga noonookany, bayinya

moort barnak waangki, baal nyiny nganyang,Mammarapang Nop boorda-waangki noolonga-djinbaalang, Boolanga-Yirakang djin-djina-kwabba booram.9 Yalga bayinya moort barnak wort-korang nganyany,Mammarapang Nop kadjir boorda-wort-korang baalanyBoolanga-Yirakang djin-djina-kwabba booram.

10 “Bayinya moorta wara-waangki Mammarapang Nop,baalap kayar nyinya-nyinya-yan; yalga bayinya moortawara-waangki Kangya-Kooranyi, baala yoowart kayarnyina-nyinya-yan.

Page 65: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:11 65 Luke 12:1911 “Nginda baalap barrang noonookany kidji djonany-

karriny noonookany Maya-maya-Kalyaragal ka djelyibabooram ka warma birdiyara, noonooka yoowart djarnyakkoort-ngarda nginda noonooka yaaka baalap-booramkidji noonooka yoowart kaaditj warrinya noonookaboorda-waangki 12 narla Kangya-Kooranyi boorda maar-yanga noonookany ngarl noonooka boorda-kaaditij war-rinya noonooka djarnyak waangki.”

Bardip tatan mammarapang boola boya-kadak13 Boola moorta kardakor, keny mammarap Jesus-

any waangki, “Birdiyar, warranga nganyang ngoonibaal djarnyak walak-yanga moodlooka ngalang maamanyanga ngalany ngolanga baal wanni.” 14 Jesus waangkibaalany, “Ngiyan yanga nganyany mardayin waangkongiyan kwabba nyiny kidji walak-yanga moodlooka ny-ootjoowal kardakor?” 15Karro Jesus waangkimoortaman,“Balayi! Noonooka moortaman djarnyak wort-korangmandang ngarbat; narla moortang karnayal ngandabatyoowart djinang-yan noolongakal baal kadak, yoowartdoora bayinya baal boya boola-boola-kadak.”

16 Karro Jesus waangki baalapany nidja bardip,“Keny mammarap boola boya-kadak. Baalang boodjeryidja kwabba kwolaka. 17 Baal kwadjin waangkiny,‘Ngany yoowart kadak maya-maya ngomon kanyinyangnganyang kwolaka. Natj ngany kayar-don?’ 18 ‘Nidjangany boorda-don,’ baal waangki baalaal, ‘Ngany boorda-barrang-djakan nganyang maya-maya kwolakang kidjiwarn maya-mayara ngomon-djil kanyinyang moodlooka,nganyang kwolaka kidji mandang nganyang warmanoolonga. 19 Karro ngany kayar-waangki, “Noonookdjoorab mammarap! Noonook kadak mandang kwabbanoolonga, moodlooka noonang koort-bakkan boola

Page 66: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:20 66 Luke 12:28birokang. Nyiny, ngarn wer djora, kidji ngandabatboorda-djoorab-biny!”

20 “Yalga Boolanga-Yira waangki baalany, ‘Noonooktatan mammarap! Yeyi, nidja kadik, noonook djarnyakwort-yanga noonang ngandabat. Karro, ngiyan boorda-kadak mandang nidja-nidja noolonga noonook ardakanya noonookaal?’ ”

21 Ngolonga bardip, Jesus waangki, “Nidja boorda-edjena ngandabatak moortang ngiyan kanya boola boyaarda baalapaal, yalga baalap yoowart boola boya-kadakBoolanga-Yirakang miyalal.”

Boolanga-Yirany koort-yanginy22 Karro Jesus waangki baalang ngooldjar, “Kidji

ngarl ngany warranga noonookany, yoowart koort-wara noonang ngandabatang, barranginyang merenywer djora wer bwoka noonang yarlinang. 23 Ngandabatmoorditj-ngatti nadjang ngarniny wer djoriny, kidjiyarlin moorditj-ngatti nadjang bwoka. 24 Djinangwardanga! Baalap yoowart niran kwolaka ka wedjangkwolaka. Baalap yoowart kadak maya-maya kwolakang.Boolanga-Yira yanga baalapany mereny ngarno!Noonooka moorditj-ngatti nadjang djerta! 25 Nganywaangki-djinang, noonooka kayar-wining kwodjang-ngatti arda narla noonooka koordook nidja? 26 Bayinyanoonooka yoowart kayar-don nidja nyit noolong, nadjilkoort-wara warma noolongakang? 27 Djinang maniamandakak! Baalap yoowart yaka. Baalap yoowart warnbwoka wandango. Ngany warranga noonookany, DjelyibSolomon boola-boola boya-kadak yalga baal yoowartkadak kwabbalitj-ngatti bwoka nadjang nidja-nidjamania.

28 “Boolanga-Yira wolang-bwoka djilba. Nidja djilbamaladj kedela nidja kidji wort-koorl benang, narra-yan

Page 67: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:29 67 Luke 12:37karlakal. Ngarl Boolanga-Yira boorda wolang-bwokanoonookany koodjookat djilba, wa? Noonookang koort-karni nyit-djil!

29 “Ngarl yoowart winyan, kalyakool koort-wariny noo-longakang noonooka boorda-ngarn ka djora. 30 Narlawarma moorta Boodjerang nidja, moorta ngiyan yoowartkaaditj Boolanga-Yirany, baalap kalyakool koort-waramandang nidja-nidja noolongakang. Noonookang maa-man kaaditj noonooka ngarnala nidja-nidja noolonga.31Ngarl djoorabiny nganaka kedela nginda Boolanga-Yiraboorda-nyin Djelyib kidji baal boorda-yanga noonookanymandang nidja-nidja noolonga.”

Boola boya Boolanga-Yirakang Boodjeral32 “Nganyang nyit moorta, yoowart wayarn, narla

noonookang Maaman djoorabiny yanga noonookanyBoodjer Boolanga-Yira Djelyibiny. 33 Wort-bangalnoonookang banaraka kidji yanga boya winyanmoortany. Barrang kooda-boyang natj yoowartmingal kidji yidja noonookang boya Boolanga-YirakangBoodjeral. Bokadja, noonookang boya yoowart nyit-abini, narla yoowart ngakalyang kayar barrang koorambakidji woorla yoowart kayar ngarn kooramba. 34 Narlanoonookang koorta kalyakool boorda-wining boodjeralwindji noonookang boya wining.

Yakina djarnyak kakatar35 “Noonooka djarnyak kakatar moodlookang natj

boorda-edjena, wandang-yan kidji nganakiny kidjinoonookang karla-maat narriny, 36 yakina-djin ngiyannganakiny baalapang birdiyar korl-koorlo ngolongamandjar koorta-kadakiny. Nginda baal yoowal-koorlkidji dorl-dorl, baalap kwitj boorda-yalgaran bida.37Baalap djoorab-djil, nidja-nidja yakina, narla baalapang

Page 68: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:38 68 Luke 12:45birdiyar djinbarranga baalapany djerramin kidji kakatarnginda baal korl-koorl! Ngany waangki noonookany,baal boorda-bilyan baalang kwabba bwoka, warrangabaalapany nyino, kidji yanga baalapany baalapangmereny wer djora. 38 Baalap boorda djoorab-djil, bayinyabaal djinbarranga baalapany kakatar, bayinya baal doorayoowal-koorl mayartal kadikang ka ngangk boordak yira.39 Yalga noonooka yeyi kaaditj nidja karnarny: bayinyamammarap kadak baalang maya-maya kidji baal kaaditjnginda ngakalyang boorda-yoowal-koorl, baal yoowartboorda-djakan-oola ngakalyang baalang maya-mayakidji bwora-koorl. 40 Kidji noonooka kardjir, noonookadjarnyak kakatar, narla Mammarapang Nop boorda-yoowal-koorl winidjinbar nginda noonooka yoowartnganaka baalany.”

Yakin koort-karni wer yakin yoowart koort-karni41 Peter waangki, “Birdiyar, noonook arda warranginy

nidja bardip noonookak. Yalga noonook kardjir koordookmandang warma moorta dwangko bardip, wa?”

42 Birdiyar yalman-waangki, “Karro, natj yakin koort-karni wer dwangka-boola? Yakin ngiyan birdiyar yidjabaalany yira-ngatti nadjang warma yakina ngomonmaya-mayal. Kwabba djikal, baal boorda-yanga merenywer djora warma yakinarak. 43 Nidja yakin boorda-djoorab-djil bayinya baalang birdiyar djinang baalanydoniny kwabba noolonga nginda baal karlap-koorl!44 Karnany, ngany warranga noonookany, birdiyarboorda-yidja baalany karrodjiny mandang baalangbanarak. 45 Yalga bayinya nidja yakin waangki baalaal,‘Nganyang birdiyar kwodjang korl-koorliny,’ kidji bayinyabaal kwadjin baminy warma yakina, mammarapa wer

Page 69: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:46 69 Luke 12:53kadjir yokaman, kidji ngarniny wer djoriny wer yowir-biny, 46 karro baalang birdiyar boorda-korl-koorl kenykedela, djikal baal yoowart kaaditj. Nidja yakin yoowartbaalany nganakiny. Birdiyar boorda-kadjat baalanymala-malak kidji yakin boorda-ngarda-koorl djoorootdjinbaminyang moortaman-mokiny mingitj doniny.47 Bayinya yakin kaaditj natj baalang birdiyar koordookbaalany dono, yalga yoowart kakatar dono nidja, baalboorda-djinbaminy-yan boola baminyel. 48Yalga bayinyayakin yoowart kaaditj natj baalang birdiyar koordookbaalany dono, kidji donmingitj noolong, baalang birdiyardjarnyak djinbama baalany, yalga birdiyar boorda biyangbama baalany. Moort yanga-yan boola, baal djarnyakyanga boola; moort yanga-yanboola-ngatti, baal djarnyakyanga boola-ngatti.

Jesus barrang karda-dakkaniny49 “Ngany yoowal-koorl Boodjer narro. Karnayal,

ngany koort-bakkan karla yeyi bowan-yan. 50 Kedelanganyang kakaloorniny djarnyak edjena, kidji nganyaboorda-koort-wara-djil kwadjat kedela nginda mood-looka boorda-nganitj. 51 Noonooka waangki nganyyoowal-koorl barrango nakal Boodjerak? Yoowart,yoowart nakal, yalga arda karda-dakkaniny. 52 Yeyi kenyngoongoolongal, maar moorta boorda-karda-dakkan-yan, mo moorta boorda-bakatj koodjal moorta kidjikoodjal moorta boorda-bakatj mo moorta. 53 Maamanaboorda-bakatj baalapang nopa kidji nopa boorda-bakatjbaalapang maamana; ngaangka boorda-bakatj baala-pang kowarta, kidji kowarta boorda-bakatj baalapangngaangka; mangata boorda-bakatj baalapang kambarta;kidji kambarta boorda-bakatj baalapang mangata.”

Kaaditjiny ngambinga kedelakang

Page 70: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 12:54 70 Luke 13:254 Jesus kardjir waangki moortany, “Bayinya noonooka

djinang koondart yoowal-koorliny marawaral, noonookakwitj waangki, ‘Kepa yoowal-koorliny,’ kidji kepa yoowal-koorl. 55 Kidji bayinya booyal marr nooyang, noonookawaangki, ‘Nidja kedela boorda-karlang,’ kidji kedelakarlang-bini 56 Noonooka dal-koodjal! Noonooka kayar-djinang boodjera wer worl. Noonooka kaaditj ngambingakepang wer marr. Ngarl, nadjil noonooka yoowart kayar-djinang ngambinga nidja-nidja kedelakang? 57 Nadjilnoonooka yoowart kaaditji war doninyang kwabba?”

Bayinya moorta kaarang-bini, bedik-bedik waangki58 “Bayinya moort waangki-waangki kidji baal

koordook barrango noonany ngomon maya-mayakdjonany-karinyang, noonook djarnyak koridjat bedik-bedik waangki baalany kidji nyootjoowal djarnyakkoorta-keny kwadjat noonook yoowal-koorl djonany-kariny. Bayinya noonook yoowart don nidja, baal boorda-barrang noonany birdiyar djonany-karinyang booram.Baal boorda-yanga noonany manatjakang maar-bwora,kidji baalap boorda-yidja noonany maya-mayal dedin-yan kidji baalap boorda-dedin bida.

59 “Ngany waangki noonany, noonook boorda-nyinyalidjap kedelak noonook boorda-yanga yadok boya,moodlooka noonook djarnyak yanga.”

13Wandja noonookang wara-doniny

1 Alidja kedela, keny-keny moorta warranga Jesusmoortakang Galilee-karlap. Pilate kwadja-dargangbaalap winidjinbar baalap kwadja-yanga-narrinyBoolanga-Yirakany. 2 Jesus waangki-djinang baalapany,

Page 71: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 13:3 71 Luke 13:9“Natj noonooka waangki? Alidja-alidja moorta Galilee-karlap, Herod dargang baalapany bokadja. Noonookawaangki nidja edjena narla baalap kwadja-wara-doninyboola-ngatti nadjang warma moorta Galilee-karlap,wa? Noonooka kaaditj nidja, wa? 3 Yoowart, karnayal!Yalga ngany warranga noonookany, bayinya noonookayoowart wort-korang, kidji wandja noonookang wara-doniny, mandang noonooka boorda-wanni, baalap-mokiny. 4 Kidji alidja-alidja 18 moorta Siloam-karlap.Baalap wanni narla alidja woorri maya-maya djabalarbaalapal. Noonooka waangki nidja edjena narla baalapkwadja-wara-doniny boola-ngatti nadjangwarmamoortaJerusalem-karlap, wa? Noonooka kaaditj nidja, wa?5 Yoowart, karnayal! Yalga ngany warranga noonookany,bayinya noonooka yoowart wort-korang, kidji wandjanoonookang wara-doniny, mandang noonooka boorda-wanni, baalap-mokiny.”

Kolboga djildji-birt6 Karro Jesus warranga baalapany nidja bardip. “Mam-

marap maladja keny kolboga boodjeral baalang maya-maya-boordak. Baal koorl-djinang djildji yalga baalyoowart djinang keny djildji. 7 Ngarl baal waangkibaalang yakin, ‘Miyalitj! Ngany koorl-djinang djildji nidjakolbokakang, kidji ngany yoowart djinang keny djildji.Kadjat nidja boorn! Nidja kolboga yoowart djarnyakbanitja boodjer.’ 8Yalga yakin waangki, ‘Birdiyar, maladj-oola boorn keny warma birok. Ngany boorda-yidja koo-nang boodjeral kidji dordong-biyan boorn. 9 Warningbirok, bayinya boorn yidja djildji, alidja kwabba; bayinyayoowart, karro nyany boorda-kadjat boorn.’ ”

Jesus barra-barra yok bogal-wara.

Page 72: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 13:10 72 Luke 13:1910 Keny Kedela-Kooranyi, Jesus kwadja-karni-

waangkiny moorta Maya-Maya-Kalyaragal. 11 Keny yokdjenak-wara kadak kidji baal kwadja-minditj 18 biroka.Baal kwadja bogal-wara kidji baal yoowart kayar yiraba.12Nginda Jesus djinang yok, baal waangki, “Yok, noonookyalkaran-yan noonang minditjang!” 13 Jesus maar-barrang baal kidji kwitj baal yiraba kidji baal yangananBoolanga-Yira.

14 Yeyi keny birdiyar Maya-Maya-Kalyarakang, baalkaarang-biny narla Jesus barra-barra nidja yok Kedela-Kooranyikal. Ngarl baal warranga moorta, “Noonookakayar-yaka maar-keny kedelara; ngarl yoowal-koorlalidja-alidja kedelaka kidji barra-barra-biny; yalgayoowart yoowal-koorl Kedela-Kooranyikal!”

15 Jesus waangki baalany, “Noonook dal-koodjal! Man-dang noonooka boorda-bilyan noonookang booliyak kangort kidji bandak-barrang baalany kidji yanga baalanykepa Kedela-Kooranyikal. 16 Yeyi nidja yok, baal nyinyAbraham-ang djoowak. Satan kwadja-yadarn baalany 18biroka. Nadjil baal yoowart kayar bilyan-yan Kedela-Kooranyikal?” 17 Nginda Jesus yalman-waangki, birdi-yar ngiyan waangki-waangki karnya-biny, kidji moorta-man djoorab-biny narla moorditj noolonga Jesus kwadja-doniny.

Bardip nyit-nyit kwolakang18 Jesus waangki-djinang, “Natjang Boodjer Boolanga-

Yira Djelyibiny? Natj ngany kayar-waangki baal-mokiny?19 Baal nidja-mokiny. Mammarap barrang keny nyit-nyitkwolak kidji niran kwolak boodjeral. Kwolak maladjakidji boorn-biny, kidji djerta kayar-warn djertamayakamaarakal!”

Bardip kolyar wer mereny

Page 73: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 13:20 73 Luke 13:2920 Karro Jesus waangki-djinang, “Natjang Boodjer

Boolanga-Yira Djelyibiny? Natj ngany kayar-waangkbaal-mokiny? 21 Baal nidja-mokiny. Keny yok barrangnyamap kolyar kidji weyang kolyar wer kwonert ngomonmirlkoonal ngarl mandang mereny yiraba.”

Nooloo bida22 Jesus koorl boola karlamaya, karni-waangkinymoort

kidji koorliny baalang djoorootal Jerusalem-ak. 23 Kenymammarap waangki-djinang baalany, “Birdiyar, keny-keny moorta arda boordabarrang-ngandabat-yan, wa?”

Jesus yalman-waangki baalany, 24 “Noonooka djarnyakkalyakool donmoodlookanatj noonook kayar-donbwora-koorlo nooloo bida. Ngarla karnayal, boola moortaboorda-koordook bwora-koorlo nooloo bida, yalgabaalap yoowart boorda kayar bwora-koorl. 25 Birdiyarmaya-mayakang boorda-yiraba kidji dedin bida. Karronginda noonooka bandak-yaaka kidji kwadjin dorl-dorliny kidji miriny ‘Birdiyar, yalgaran bida ngalang!’baal boorda-waangki noonookany, ‘Ngany yoowartkaaditj noonookany. Windjang noonooka yoowal-koorl!’26Karro noonooka boorda-yalman-waangki, ‘Ngala ngarnwer djora noonal; noonook karni-waangki ngalangkarlamayakal!’ 27 Yalga karro baal boorda-waangki,‘Ngany yoowart kaaditj noonookany kidji ngany yoowartkaaditj alidjap, windjang noonooka yoowal-koorl. Wort-koorl, mandang noonooka wara-wara moorta!’

28 “Noonooka boorda-wal-wal kidji bakkannoonookang ngorlaka nginda noonooka djinangAbraham, Isaac wer Jacob, kidji mandang Warda-Marridjinya, nyinyiny bokadja Boodjeral Boolanga-Yira Djelyibiny yalga noonooka bandak-kwarda-yan.29 Moorta boorda-yoowal-koorl koorambayel - boyalal

Page 74: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 13:30 74 Luke 13:35

wer marawar, djeralal wer kongal - kidji nyin ngarninywer djoriny Boodjera Boolanga-Yira Djelyibiny. 30 Karromoorta ngiyan yadok nidja kedela, baalap boorda koriyat,kidji moorta ngiyan koriyat nidja kedela, baalap boordayadok.”

Jesus woonya Jerusalem31 Yeyi alidja kedela, keny-keny Pharisee-ya yoowal-

koorl Jesus kidji waangki baalany, “Noonook djarnyakwort-koorl nidjap, kidji koorl warmap narla Herod koor-dook dargango noonany.”

32 Jesus waangki baalapany, “Koorl kidji warrangaalidja dwert, ‘Ngany djenaka-wara yekaniny moorta-bandak kidji minditj moorta barra-barriny, nidja kedelawer benang, kidji ngolonga mo kedela, ngany boorda-nganitj mandang nganyang yaka.’ ” 33 Yalga nganydjarnyak koorl nganyang djooroot, nidja kedela wer be-nang wer warning kedela. Baalap djarnyak dargangWarda-Marridjinya, yalga arda Jerusalem-bwora.

34 “Jerusalem, Jerusalem! Noonook dargangWarda-Marridjinya kidji noonook boya-kwarditjmoorta ngiyan Boolanga-Yira waangki-koorl waangkonoonak. Kalyakool, ngany kwadja-koordak koort-bamonoonang moorta, ngaangk-djert-mokiny dandjo-dandjobarranginy baalang naba baalang kaanba-yendan,yalga noonook yoowart don-oola nganyany. 35 Kidjingarl noonang Maya-Maya-Kooranyi boorda-bilyar-yan. Ngany warranga noonany, noonook yoowart karroboorda-djinang nganyany koridjat kedela yoowal-koorlnginda noonook waangki, ‘Boolanga-Yira yanga-kwabbabaalany ngiyan yoowal-koorl Birdiyarang kolal.’ ”

Page 75: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 14:1 75 Luke 14:1014

Jesus barra-barra minditj mammarap1 Keny Kedela-Kooranyi, Jesus koorl ngarno Pharisee-

yang maya-mayal. Baal warda-kadak kidji moortakwadja-djinanginy Jesus. 2 Keny mammarap yoowak-koorl alidja. Baalang maara wer maata minditj-wara.Baal yoowal-koorl Jesus. 3 Ngarl Jesus waangki-djinangMammarapa-Warrinyang wer Pharisee-ya, “Natj ngalangWarriny waangki? Ngala kayar-barra-barra moortKedela-Kooranyikal ka yoowart?” 4Yalga baalap yoowartkayar-waangki keny noolong. Jesus barrang mam-marap, barra-barra baalany, kidji warranga baalany wort-koorlo. 5Karro Jesuswaangki, “Bayinya keny noonookangkadak nop ka booliyak, kidji keny djabalar karrab-bwora Kedela-Kooranyikal, noonooka kwitj morl-barrangbaalany, doora Kedela-Kooranyikal, wa?” 6 Yalga baalapyoowart kayar-yalman-waangki baalany.

Yoowart woomboobiny kaaditj noonaal7 Jesus djinang keny-keny moortany kwabba-djil

nyinap barranginy, ngarl baal warranga baalapanymandangnidja bardip. 8“Ngindamoort ngakaka noonanykoorta-kadakinyak ngarnakwer djorak, noonook yoowartdjarnyak barrang kwabba-djil nyinap. Kabin warmamoorta, moorditj-ngatti nadjang noonany kwadja-ngakaka-yan, 9 kidji noonang babin ngiyan noonanyngakaka, baal boorda yoowal-koorl kidji waangkinoonany, ‘Yanga baalany noonang nyinap.’ Karronoonook boorda-karnya kidji noonook djarnyak koorlngardak-djil nyinapal. 10 Yalga, nginda noonang babinngakaka noonany, koorl ngarda-djil nyinapal, ngarlnoonang babin boorda-yoowal-koorl kidji waangki

Page 76: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 14:11 76 Luke 14:18noonany, ‘Koorl yira-ngatti, nganyang babin, kwabba-djil nyinapal.’ Karro mandang moorta ngiyan kwadja-ngakaka-yan, baalap boorda-djinang natj noonookmoorditj noonang babinang miyalakal. 11Narla mandangmoorta ngiyan koordook warma moorta djinangobaalapany moorditj, baalap boorda yidja-yan ngarda-ngatti, kidji mandang moorta ngiyan ngarda-yidjabaalapaal, baalap boorda-yidja-yan yira-ngatti.”

12 Karro Jesus waangki Pharisee-ya, “Nginda noonookngakaka moorta ngarno wer djoro noonyel, noonookyoowart djarnyak ngakaka kwabba babina wer ngooniyawer moorta boola boya-kadak narla baalap noonanyboorda-ngakaka korl-koorl baalapang maya-mayakak,kidji noonook boorda-korl-barrang natj noonook yangabaalapany. 13 Nginda noonook kakatar noonang kedelangarno wer djoro, ngakaka warma moorta - winyanmoorta wer bogal-wara wer maat-wara wer miyala-birt,14 kidji Boolanga-Yira boorda-yanga-kwabba noonanynarla baalap yoowart kayar-yanga noonany natj noonookyanga baalapany. Boolanga-Yira boorda-korl-yanga noo-nany kedelal nginda kwabba moorta yiraba noyitj-yen.”

Moorditj kedela ngarninyang wer djorinyang15 Keny mammarap nyininy baalap-kardakor, baal

dwangka nidja kidji baal waangki, “Baalap boorda-djoorab-djil! Nidja-nidja moorta boorda-nyiny ngarninywer djoriny Boodjeral Boolanga-Yirang Djelyibiny!”

16 Jesus waangki baalany, “Mammarap kakatar baalangngomon kedela ngarninyang wer djorinyang. Baal boolamoorta ngakaka. 17 Kedela koorl kidji baal waangki-koorl baalang yakin warrango baalang babina, ‘Yoowal-koorl! Moodlooka kakatar-yan!’ 18 Yalga baalap man-dang kwadjin waangkiny nadjil baalap yoowart kayar-

Page 77: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 14:19 77 Luke 14:26koorl. Koriyat moort waangki yakin, ‘Ngany kwadja-bangal boodjer kidji ngany djarnyak koorl kidji djinangboodjer. Ngany koort-wara, yalga ngany yoowart kayar-koorl.’ 19Warning moort waangki, ‘Ngany kwadja-bangalmaar-djen booliyaka kidji yeyi ngany nganyang djoo-rootal koorliny yako baalapany. Ngany koort-wara yalgangany yoowart kayar-koorl.’ 20 Warma moort waangki,‘Ngany arda yeyi koort-kadak, kidji doora, ngany yoowartkayar-koorl.’ 21Yakin korl-koorl karlap kidji baal waangkibaalang birdiyar moodlooka.”

“Birdiyar kaarang-kaarang-bini kidji warranga baalangyakin, ‘Kakoodjen! Koorl ngomon djoorootak wer nyitbidiya nidja karlamayang kidji boola moorta barrang,winyan moorta wer bogal-wara wer miyala-birt wermaat-wara.’ 22Yakin kayada korl-koorl kidji baal waangki,‘Birdiyar, nganya kwadja-don natj noonook waangki.Yalga noonang maya-maya yoowart moorart.’ 23 Ngarlbirdiyar warranga yakin, ‘Koorl karlamaya-bandak djoo-rootak boodjeralwer nyit-djil bidiya kidji warrangamoor-taman baalap djarnyak yoowal-koorl ngarno wer djoro,ngarl nganyang maya-maya boorda moorart.’ 24 Nganynoonookang mandang warranga, alidja-alidja moortangiyan ngany kwadja ngakaka, yoowart keny baalapangboorda-bakkanan nganyang mereny!’ ”

Jesus-any kambarniny25 Keny kedela, boola moorta kwadja dandjo-dandjo-

yaniny Jesus-yel. Baal korang kidji waangki baala-pany, 26 “Moort nganyany yoowal-koorliny, baal yoowartdoora nganyang ngooldjar-kambarn-abini, arda bayinyabaal woonya-ngatti nganyany nadjang baalang maa-man wer ngaangk, baalang koort-maat wer koorlangka,

Page 78: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 14:27 78 Luke 14:35baalang ngooniya wer djooka, wer kardjir woonya-ngatti nganyany nadjang baalaal. 27 Bayinya moortyoowart boorda-kanga baalroo boorn-yambo kidji kam-barn nganyany, baal yoowart kayar nganyang ngooldjar-kambarn-abini. 28 Bayinya keny noonookang kaaditjinywarno ngomom-djil woorri maya-maya, koriyat baalboorda-nyiny kidji kaaditj ngalan boya baal boorda-nganala, kidji djinang bayinya baal kadak kinyak boyawarno maya-maya. 29Bayinya baal yoowart kadak kinyakboya, kidji baal kwadjin maya-maya warniny, yalga ngo-longa baal djarnyak nganitj, moortaman djinanginy naatjedjena, baalap boorda-yidjan baalany. 30 Baalap boorda-waangki. ‘Nidja mammarap malyak maya-maya warninyyalga baal yoowart kayar-don baalany!’

31 “Djelyib keny kadak 10,000 mammarapa. Bayinyanidja djelyib bandak-koorl bakadjiny, yalga warma djelyibyoowal-koorl kidji alidja delyib kadak 20,000mammarapa,baal boorda-nyin koriyat kidji kaaditj bayinya baal kadakkinyakmardayin bakadjo alidja warma djelyib. 32Bayinyabaal yoowart kadak kinyak mardayin, nginda warma dje-lyib nyiny kadjali, baal boorda-waangki-koorl ngakaka-marridjinya kalyaro warma djelyib kidji ngakaka baalanybayinya baal boorda waangki nakalang.”

33 Ngarl karro Jesus waangki, “Nidja war-djin, yoowartkeny noonookang kayar nganyang ngooldjar-kambarn-abini, arda bayinya baal ngwidam kaaditj natj baaldjarnyakwort-yangamoodlooka,moodlooka baal kadak.”

Wara djallam34 “Djallam kwabba, yalga bayinya djallam yoowart

bakkanan djallam-mokiny, noonook yoowart kayar warnnidja djallamkwabba-biny karro. 35Nidja djallamyoowart

Page 79: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 15:1 79 Luke 15:7kwabba malatjo mereny, kidji yoowart kwabba bood-jerang. Noonook djarnyak wort-kwarda nidja djallam. Nikarro, bayinya noonooka dwangka kadak!”

15Kookendjeri anbangbat-yan

1 Keny kedela boola mammarapa boya-barranginy, werwarma moorta ngiyan kwadja wort-korang-yan, baalapyoowal-koorl dwangko Jesus waangkiny, 2 Pharisee-yawer Mammarapa-Warrinyang, baalap malyak Jesus-anywara-waangkiny, “Nidjamammarap, baal yangananwara-doniny moorta. Baal kardjir dandjo-dandjo ngarnbaalapyel!” 3 Ngarl Jesus warranga baalapany nidjabardip: 4 “Bayinya keny noonookang kadak 100 kook-endjerira kidji noonook anbangbat keny baalapang, natjnoonook boorda-don? Mammarap boorda-wandjawarma99 kookendjerira kidji baal boorda koorl-djinang nidjakookendjeri, keny anbangbat-yan, kidji baal yoowartboorda nganitj, arda nginda baal djinbarranga baalany.5 Nginda baal djinbarranga nidja kookendjeri, baaldjoorab-djil, baal yidja baalang kookendjeri mangakalkidji korl-koorl karlap. 6 Karro baal mira baalangbabina wer warma moorta baalang karlamaya, kidji baalwaangki baalapany, ‘Ngany djoorab-djil narla ngany djin-barranga nganyang kookendjeri, keny angbangbat-yan.Ngala djarnyak djoorab dandjo-dandjo. Woola-koola!’7 Ngany warranga noonookany, war-djin, Boolanga-Yirakang Boodjer boorda-djoorab-djoorab narla kenymoort wort-korang baalang wara-doniny, djeroob-ngattinadjang 99 kwabba moortakang ngiyan yoowart nganalawort-korango.”

Boya anbangbat-yen

Page 80: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 15:8 80 Luke 15:178 “Yeyi bayinya keny yok kadak maar-djen birrigon

boyara kidji baal anbangbat keny baalapang, natj baalboorda-don? Baal dookoon karla-maat, baal barnangbaalang maya-maya kidji baal koorl-djinang mandangbangka maya-mayang kidji baal arda nganitj ngindabaal djinbarranga baalang boya. 9 Nginda baal djin-barranga boya, baal mira baalang babina, wer warmamoorta baalang karlamayang, kidji baal waangki baala-pany, ‘Ngany djoorab-djil narla ngany djinbarranganganyang boya, keny angbangbat-yan. Ngala djarnyakdjeroob dandjo-dandjo. Woola-koola!’ 10 Ngany waangkinoonookany, war-djin, Boolanga-Yirakang djin-djina-kwabba mandang woola nginda keny moort korl-korangbaalang wara-doniny.”

Nop anbangbat-yan11 Karro Jesus waangki, “Keny mammarap kadak kood-

jal nopa. 12 Yinang nop waangki baalany, ‘Maaman,yanga nganyang yeyi nganyangwalak banarakang!’ Ngarlbaalang maaman walak-yanga baalang banarak baalangkoodjal nopa kardakor. 13Ngolonga mo kedelaka, yinangnop bangal baalang walak, barrang boya kidji wandjakarlap. Baal koorl kadjali boodjer. Bokadja baal wort-kwarda baalang boya, wara karriny. 14 Baal banitjamandang boya. Karro yoowart kepa djabalar boodjeralkidji boodjer yoowart maladja mereny. Baal kayan-kadak,boya-birt wer mereny-birt. 15Ngarl baal koorl kidji yakamammarapang alidja boodjerang. Baal waangki-koorlbaalany baalang boodjerak karrodjino baalang dwordoka.16 Baal koordook ngarno wara mereny natj baal yangadwordoka, yalga yoowart moort yanga baalany merenyngarno. 17Ngarl karro baal malyak darkal kaaditj. ‘Nganytatan. Nganyang maaman yanga boya baalang mandang

Page 81: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 15:18 81 Luke 15:27yakinarak. Baalap kadak boola-ngatti mereny nadjangbaalap kayar-ngarn, kidji ngany nyiny nidjap koboorl-wirt. 18 Ngany boorda-yiraba kidji ngany boorda korl-koorl nganyang maaman kidji waangki, “Maaman, nganykwadja-wara-don Boolanga-Yira booram wer noonanybooram. 19 Ngany kwadja-wara-djil. Noonook yoowartdjarnyak kol nganyany noonang nop. Yalga noonookdjarnyak yidja nganyany noonang yakina-mokiny kidjiyanga nganyany boya yakinyang.” ’

20 “Ngarl baal yiraba kidji koorl karlap baalang maa-manak. Nginda baal kwadja-kadjali, baalang maamandjinang baalany. Baalang maamanang koort moorartnomaringang, kidji baal yakoorl, baal barrang baalangnop kidji baal koort-bama baalany kidji nindjan baalany.21 ‘Maaman,’ nop waangki, ‘Ngany kwadja-wara-don,Boolanga-Yira booram, kidji noonook booram. Nganykwadja-wara-djil kidji noonook yoowart djarnyak kolnganyany noonang nop.’ 22 Yalga baalang maaman mirayakina. ‘Kert-kert!’ baal waangki. ‘Barranga kwabba-dilbwoka kidji wolangnganyangnop. Yidja dordong baalangmaaral kidji yidja djena-bwoka baalang djenal. 23 Karrokoorl kidji barrang kwabba-djil yinang booliyak kidji dar-gang baalany. Ngala boorda-ngarn wer djora djoorab-djoorabiny. Woola-koola! 24 Narla nidja nganyang nopkwadja-noyitj, yalga yeyi baal wining; baal kwadga-anbangbat-yan yalga yeyi baal djinbarranga-yan!’ Baalapdjoorab-djil kidji baalap malyak ngarniny ka djoriny.

25 “Korram mandang nidja-nidja noolonga kwadja-edjeniny, koriyat nop bandak yakiny. Baal korl-koorl.Nginda baal boordak-koorl maya-maya, baal dwangkayedi-waangkiny wer koboriny, 26 ngarl baal mira kenyyakin kidji waangki-djinang baalany, ‘Natj edjeniny?’27 ‘Noonang ngooni kwadja-korl-koorl karlap,’ yakin

Page 82: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 15:28 82 Luke 16:2waangki, ‘kidji noonang maaman dargang kwabba-djilbooliyak narla baalang nop kwadja korl-koorl noyitj-yen.’

28 “Ngooni koriyat kaarang-kaarang-biny kidji baalyoowart bwora-koorlmaya-maya. Ngarl baalangmaamanbandak-koorl kidji baal koort-koort baalany bwora-koorlomaya-maya.

29 “Yalga baal yalman-waangki baalang maaman,‘Miyalitj, mandang nidja-nidja biroka ngany kwadja-yakanoonookang, keny noonang yakin-mokiny, kidji nganykalyakool don moodlooka noonook koordook nganyanydono. Natj noonook kwadja-yanga nganyany? Yoowartkeny yinang kidikot ngarl ngany wer nganyang babinakayar ngarn wer djora! 30 Yalga nidja noonang nop, baalwort-kwarda mandang noonang boya wara-wara yokalkidji yeyi baal yoowal-koorl karlap, kidji noonookdargangkwabba-djil yinang booliyak baalang!’

31 “ ‘Nganyang nop,’ baalangmaaman yalman-waangki,‘Noonook kalykool ngany-boordak, kidji moodloookangany kadak, noonook kayar-kadak mandang. 32 Yalgangala djarnyak ngarn wer djora wer djoorab-djoorabnarla noonang ngooni kwadja-noyitj yalga yeyi baalwining; baal kwadja-anbangbat-yan yalga yeyi baaldjinbarranga-yan.’ ”

16Kert-kert kaaditjiny yakin

1 Jesus waangki baalang ngooldjara-kambarn, “Kenybirdiyar boola boya-kadak kidji baalang yakin karrodjinbaalang banarak. Moorta warranga birdiyar baalangyakin wara-banitja baalang banarak 2 Ngarl birdiyarmira baalany bwora-koorlo kidji baal waangki, ‘Natjnidja ngany dwangka noonang? Boordak moodlookanganyang banarakang ngarl ngany kayar-djinang natj

Page 83: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 16:3 83 Luke 16:11kwadja-edjeniny narla yeyi noonook yoowart kayar-yakanganyang.’ 3 Yakin waangki baalaal, ‘Birdiyar boordawort-waangki-koorl nganyany. Ngany yoowart boorda-kadak keny yakinyap. Natj ngany boorda-don? Nganyyoowart mardayin kinyak biyano karraba, kidji nganykarnya bayinya ngany djarnyak koort-koort. 4 Yeyingany kaaditji natj ngany boorda-don! Yeyi ngindanganyang yakiny nganitj, ngany boorda-kadak babina.Baalap boorda-ngakaka nganyany baalapang karlap-bwora.’ 5 Ngarl baal mira mandang moorta baalak.Nidja-nidja moorta djarnyak wort-yanga boya ka barnakbirdiyarak. Baal waangki-djinang koriyat moort, ‘Ngalannoonook djarnyak yanga birdiyar?’ 6 ‘100 bwokoota boyinkoorayinang,’ baal waangki. Yakin warranga baalany,‘Nidja noonang boordakiny. Nyiny kidji boordak 50.’7 Karro baal waangki-djinang warning moort, ‘Noonookkardjir – ngalan noonook djarnyak yanga birdiyar?’ ‘1000bwokoota kwolakang,’ baal waangki. Yakin warrangabaalany, ‘Nidja noonang boordakiny. Boordak 800.’8 “Karro birdiyar kwabba-waangki baalang yakin narlabaal kert-kert kaaditji kidji baal kakatar nadjang boorda-edjena. Narla moorta nidja Boodjerang, baalap kaa-ditj noolonga nidja Boodjerang kidji baalap kaaditj warbanitjo nidja-nidja noolonga. Nidja Boodjerakal, baalapdwangka-boola-ngatti nadjang moorta binariyang.”

9 Karro Jesus waangki, “Kidji ngarl ngany warranganoonookany: banitja noonookang boya ngarl moortanoonookang babin-abiny, moorta nidja Boodjerang, ngarlnginda noonooka boya-birt, noonooka kayar-bwora-koorl karlap ngatj nyiny kalyakool. 10 Moort koort-karni nyit noolonga banitjiny, baal boorda-koort-karninoolonga banitjiny. 11 Ngarl bayinya noonooka yoowartkoort-karni boyal nidja Boodjerang, yarn noonooka

Page 84: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 16:12 84 Luke 16:18kayar-koort-karni karniyal boyal? 12 Kidji bayinyanoonooka yoowart koort-karni noolonga warma moor-takang, karro ngiyan boorda-yanga noonookany natjnoonooka doora kadak?

13 “Yoowart yakin kayar-yaka koodjal birdiyarayel.Baal boorda-woonya keny birdiyar kidji yoowart woonyawarma birdiyar; baal boorda koort-karni keny birdiyarakkidji yoowart koort-karni warma birdiyarak. Noonookyoowart kayar-yaka koodjal birdiyaral, Boolanga-Yirawerboya.”

Noolonga Jesus waangki14 Pharisee-ya dwangka nidja-nidja noolonga,

ngarl baalap yidjan Jesus, narla baalap woonya boya.15 Jesus waangki baalapany, “Noonooka koordook yidjonoonookaal kwabba warma moortakang miyalakal,yalga Boolanga-Yira kaaditj noonookang koorta. Boolanoolonga moorditj moortakang miyalakal, yalga nidja-nidja noolonga kayan Boolanga-Yirakang miyalakal.

16 “Moses-ang Warriny wer Warda-Marridjinyakangboordakiny kwidjang kwadja-yakiny kidji yaka John-Kakaloorniyang kedelak. Ngolonga alidja kedela, Warda-Kwabba Boodjerang Boolanga-Yirang Djelyibiny kwadjawarranga kidji boola moorta bwora-koornoo baalapangdjooroot. 17 Yalga Boodjer wer Worl boorda-wort-koorlkoridjat keny nyit-nyit bangka Moses-ang Warrinyangwort-koorl.

18 “Bayinya keny mammarap wort-waangki-koorlbaalang koort-maat kidji barrang warma yok, nidjamammarapwara-doniny; kidjimammarapngiyankoorta-barrang alidja yok, baal kardjir wara-doniny.”

Mammarap boola boya-kadak wer Lazarus

Page 85: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 16:19 85 Luke 16:2819 “Kenymammarap boola boya-kadak. Baal wandanga

kwabbalitj bwoka yennar kedelara, kidji baal ngarn werdjorin moodlooka baal koordook. 20 Lazarus, winyanmammarap, kardjir wining alidja karlamayakal, kalyakoolbirrba-birrba. Yennar kedelara, moorta barrang Lazarusbidak mammarapang boola boya-kadak. 21 Lazarus ko-ordook ngarno koolyangarra merenyang natj kwardangarnapal mammarapang boola boya-kadak. Dwertakalyakool yoowal-koorl kidji djalinyan baalang birrba.22 Lazarus wanni kidji djin-djin-kwabba barranga baalanynyinyo Abraham-yel, ngarniny wer djoriny Boolanga-Yirakang Boodjerak. Mammarap boola boya-kadak, baalwanni kidji baalap dambarritj baalany. 23 Baal koorlDjinbaminyap. Bokadja, baal kadak bakkan-djil. Baal yira-miyalitj kidji boyang, baal djinang Abraham wer Lazarusbaalany boongal. 24 Ngarl baal mira, ‘Maaman Abra-ham! Nomaring nganyany! Waangki-koorl Lazarus yidjakbaalang maar kepakal kidji kardjal nganyang djaalang,narla nganya kadak bakkan-djil nidjap bwora!’ 25 YalgaAbraham waangki, ‘Barrang-dwangka, nganyang nop,nginda noonook kwadja-wining, noonook kadak man-dang kwabba noolonga, yalga Lazarus, baal kadak man-dang wara noolonga. Yalga yeyi baal djoorab nyinynidjapal, korramnoonook kadak bakkan. 26Yalga yoowartarda alidja, moordak karrab nyiny ngalany kardakor,ngarl moorta koordookiny wandjak nidjap koorlo noo-nany, baalap yoowart kayar-koorl; kidji yoowart moortakayar-wandja alidjap kidji yoowal-koolo ngalak.’

27 “Ngarl mammarap boola boya-kadak, baal waangki,‘Karro ngany koort-koort noonany, Maaman Abraham,waangki-koorl Lazarus nganyang maamanang maya-mayak. 28 Bokadja, ngany kadak maar ngooniya.Koorl-oola Lazarus kidji warranga baalapany ngarl

Page 86: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 16:29 86 Luke 17:4baalap yoowart kardjir yoowal-koorl nidjap bakkanang.’29 Abraham waangki, ‘Noonang ngooniya kadak Moseswer Warda Marridjinya warrango baalapany. Noonangngooniya doora-dwangka moodlooka baalap waangki.’30 Mammarap boola boya-kadak, baal waangki, ‘Baalapyoowart kinyak, Maaman Abraham! Yalga bayinya kenymammarap yiraba noyitj-yen kidji koorl baalapany,karro baalap boorda-wort-korang baalapang wara-doniny.’ 31 Yalga Abraham waangki, ‘Bayinya baalapyoowart dwangka Moses-any wer Warda-Marridjinya,karro baalap yoowart boorda-dwangka, yoowart bayinyakeny moort korl-koorl noyitj-yen.’ ”

17Wara-doniny

1 Jesus waangki baalang ngooldjara-kambarnany,“Noolonga natj bilang moortakany wara-dono djarnyakedjena, yalga darnayan-djil moortang barranginy warmamoorta wara-dono! 2 Kwabba-ngatti baalang, bayinyamoorta yadarn keny ngomon boya baalang wordakkidji baalap kwarda baalany wardarn-bwora! Waraboola-ngatti baalang bayinya baal warn keny nidja-nidjang koorlangka wara-don! 3Ngarl karro, miyalitj natjnoonooka don!

“Bayinyanoonangngooniwara-doniny, djaat baal; kidjibayinya baal korl-koorl baalang wara-doniny, noonookdjarnyak nyinya-nyinya baalany. 4 Bayinya keny kedelabaal don maar-koodjal wara noolonga noonak, kidjibayinya baal yoowal-koorl noonany ngolonga yennarkeny kidji waangki, ‘Ngany wort-korang nganyang wara-doniny,’ noonook djarnyak nyinya-nyinya baalany.”

Koort-karni

Page 87: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 17:5 87 Luke 17:145 Jesus-ang ngooldjara waangki baalany, “Malatj

ngalang koort-karni!” 6 Jesus waangki, “Bayinyanoonooka kadak koort-karni nyit-nyit kwolak-djin,noonook kayar-warranga nidja boorn, ‘Marlbarrang-yidja noonaal djinaral kidji niran noonaal wardarn-bwora.’ Kidji boorn boorda-don natj noonook waangki.”

Noolonga natj yakina djarnyak don7 “Bayinya keny noonookang kadak yakin kidji baal

bandak biyaniny ka kabin karrodjin kookendjerira.Nginda baal bwora-koorl, noonook warranga baalanykakoodjeno maya-maya-bwora kidji ngarn baalangmereny, wa? 8 Yoowart! Noonook waangki baalany,‘Kakatar nganyang mereny, karro wolang noonangkwabba bwoka kidji yoowal-yaaka kidji yanga nganyangmereny. Karro noonook kayar-ngarn noonang mereny.’9 Noonook yoowart yanganan yakin doninyang natjnoonook warranga baalany dono, wa? 10 War-djin, nidjaboorda-edjena noonookak. Nginda noonooka kwadja-don moodlooka, mandang noolonga noonooka kwadjawarranga-yan dono, noonooka doora waangki, ‘Ngalaarda yakina; ngala arda don alidja-alidja noolonga natjngala djarnyak don.’ ”

Jesus barra-barra maar-djen mammarapa11 Nginda Jesus Jerusalem koorliny, baal yana djoo-

rootal kardakor Samaria wer Galilee. 12 Jesus karla-maya kwadja-koorliny. Maar-djen mammarapa yoowal-koorl baalany. Baalap kadak wara morba menditj kidjiboyang-yaaka 13 kidji baalap mira, “Jesus! Birdiyar!Nomaring ngalany!” 14 Jesus djinang baalapany kidjibaalwaangki, “Koorl yakina-kooranyikak ngarl baal kayar

Page 88: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 17:15 88 Luke 17:27djinang noonookany.” Djoorootal, baalap kwadja-barra-barra-yan. 15Nginda keny baalapang djinang baal kwadja-kwabba-bini, baal wort-koorl, Boolanga-Yira moorditjyangananiny. 16 Baal kwarda boodjerak Jesus-ang djena-boordak kidji yanganan baalany. Baal Samaria-karlap.17 Jesus waangki, “Maar-djen mammarapa kwadja-barra-barra-yan; windji warma maar-koodjal-koodjal mam-marapa? 18 Nadjil arda nidja keny mokang korl-koorlyangananak Boolanga-Yirany?” 19 Kidji Jesus waangkibaalany, “Yiraba kidji koorl! Noonang koort-karnikwadja-barra-barra-yan noonany.”

Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny20 Mo Pharisee-ya waangki-djinang Jesus nginda Bood-

jer Boolanga-Yira Djelyibiny boorda-yoowal-koorl. Je-sus waangki, “Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny yoowartyoowal-koorl waral natj miyala kayar-djinang. 21Yoowartmoort kayar-waangki, ‘Miyalitj! Nidja baal!’ ka ‘Alidjabaal!’ narla Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny winingnoonooka-bwora.”

22 Karro Jesus waangki ngooldjara, “Kedela boorda-yoowal-koorl nginda noonooka boorda-koordookdjinango kedela Mammarapang Nopang yalga noonookayoowart boorda-djinang baalany. 23 Moorta boorda-warranga noonooka, ‘Miyalitj alidja’ ka ‘Miyalitj nidja!’Yalga yoowart bandak-koorl kidji korl-djinang baalany.24 Alidja kedela, Mammarapang Nop boorda-koorlbabanginy-mokiny, worl-yambo boordanginy, ngarrak-ngarrak bandjatiny. 25Yalga koryat baal djarnyak bakkan-djil kidji moorta nidja kedelakang boorda wort-korangbaalany.

26 “Kedelara Mammarapang Nopang boorda-koorlNoah-kang kedelara-mokiny. 27 Moorta kalyakool ngarn

Page 89: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 17:28 89 Luke 17:37wer djor, kidji mammarapa wer yoka kalyakool koorta-barrang, kedelakak nginda Noah bwora-koorl wand-aberi kidji boola kepa yoowal-koorl kidji mordakanmandang baalapany. 28 Alidja kedela boorda-koorlLot-ang kedela-mokiny. Moorta kalyakool ngarn werdjora. Baalap bangal wer niran wer warn maya-mayara. 29 Kedelakal Lot wort-koorl Sodom, karlawer narriny dalba djabalar worlyen kidji dargang man-dang baalapany. 30 Kedela nginda moorta djinangMammarapang Nop, baalang kedela boorda-koorl alidja-mokiny. 31 Alidja kedela, keny mammarap nyinyinyyirakaatal baalang maya-maya, baal yoowart djarnyakngarda-koorl maya-maya-bwora barrangak baalang noo-longa. Kardjir, mammarap yaakiny baalang maya-maya-bandak, baal yoowart djarnyak korl-koorl maya-maya-bwora. 32Barrang-dwangka Lot-ang koort-maat! 33Moortkoordookiny kanyo baalang ngandabat, baal boorda-anbangbat baalany. Moort anbangbatiny baalang ngand-abat, baal boorda-kanya baalany. 34 Ngany warranganoonookany, alidja kadik, koodjal moorta boorda-bidjinykeny maya-ngwoorndinyal; keny moort boorda-wort-barrang-yan kidji warmamoort boorda-nyiny.” 35Koodjalyoka boorda booma-boyakiny kwolaka dandjo-dandjo.Keny yok boorda-wort-barrang-yan kidji warma moortboorda-nyiny. 36Koodjalmammarapa boorda-nyinyman-dakal. Keny mammarap boorda-wort-barrang-yan kidjiwarma mammarap boorda-nyiny. 37 Jesus-ang ngoold-jara waangki-djinang baalany, “Windji, Birdiyar?” Jesuswaangki, “Windji noyitj moorta ngwoornda, woldjaraboorda-koorl dandjo-dandjo.”

18Yenang wer birdiyar djonany-karinyang

Page 90: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 18:1 90 Luke 18:81 Karro Jesus waangki baalang ngooldjara nidja

bardip, karni-waangk baalapany war baalap kalyakooldoora waangki Boolanga-Yira, kidji yoowart wayarninynarla baalapang ngandabat. 2 “Keny birdiyar djonany-karinyang, baal kwadja-wining karlamayal. Baal yoowartwayarn Boolanga-Yira wer baal yoowart wayarn moorta.3 Keny yenang kardjir kwadja-wining alidjapal. Baalkalyakool koorl birdiyar. Baal koort-koort birdiyaranymaara-yango baalany barrangak natj baal doora barrang,waangkiny, ‘Noonook maar-yanga nganyany bakadjonidja wara mammarap!’ 4 Yennar kedela, birdiyaryoowart kayar-don noolong, yalga baal waangkibaalaal, ‘Karnayal, ngany yoowart wayarn Boolanga-Yira ka wayarn moorta, 5 yalga narla nidja yenangkalyakool karradjal-djin, ngany boorda-maar-yangabaalany barrango moodlooka, mandang noolonga baalkoordook. ‘Bayinya ngany yoowart don nidja, baalboorda-yoowal-koorl yennar kedela kidji ngany boorda-bidibaba-biny narla baalang.’ ” 6 Kidji Jesus waangki,“Noonooka dwangka wara birdiyarang waangka! 7 Yeyi,noonook kaaditj Boolanga-Yira yoowart boorda-djonany-karinya baalang moorta kidji kwabba don baalapakngiyan mira baalany kedela wer kadik maar-yangakbaalapany, wa? Noonooka waangkiny Boolanga-Yiraboorda-dabakarn maar-yanginy baalapany, wa? 8 Nganywarranga noonookany, Boolanga-Yira boorda-donany-karinya baalang moorta kwabba waral kidji don nidjakert-kert. Yalga nginda Mammarapang Nop yoowal-koorl, baal boorda-djinbarranga koort-karni Boodjeral,wa?”

Pharisee wer moorta boya-barranginy

Page 91: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 18:9 91 Luke 18:169 Jesus kardjir warranga nidja bardip moortakak

ngiyan yira-kaaditj baalapaal kidji wambadinnarla baalapkwabba-ngatti nadjang warma moorta. 10 “Keny kedela,koodjal mammarapa yira-koorl Maya-maya-Kooranyikakwaangko Boolanga-Yira, keny Pharisee wer keny mam-marap boya-barranginy. 11Nidja Pharisee dombart yaakakidji waangki, ‘Boolanga Yira, ngany yanganan noonanynarla ngany yoowart ngabatj, ngany yoowart koolyoomitjwer ngany yoowart barrang warma yoka. Ngany yan-ganan noonookany narla ngany yoowart alidja moort-mokiny, moort boya-barranginy bokadja. 12 Yennarmaar-koodjal kedela, ngany yoowart ngarn kenyangkedela, kidji ngany yanga noonookany kwabba walakmandang nganyang boya.’ 13 Yalga mammarap boya-barranginy yaaka boyang kidji yoowart yiraba baalangmoolyimarri Boolanga Yirakang Boodjerak, yalga bamabaalang ngoornt kidji waangki, ‘Boolanga-Yira, nomar-ing nganyany, narla ngany nyiny wara-wara mam-marap.’ 14Ngany warranga noonookany,” Jesus waangki,“nginda koodjal mammarapa korl-koorl karlap, nidjamammarap boya-barranginy kwabba nyiny Boolanga-Yirakang miyalakal kidji yoowart nidja Pharisee. Moorta-man baalapaal yira-yidjiny, baalap boorda-ngarda-yidja-yan, kidji moortaman baalapaal ngarda-yidjiny, baalapboorda-yira-yidja-yan.”

Jesus yanga-kwabba koorlangka15 Moorta kanga baalapang koorlangka Jesus-ak maar-

barrang baalapany. Jesus-ang ngooldjara djinang baala-pany kidji djaat baalapany narla baalap don alidja,16 yalga Jesus mira koorlangka baalak kidji waangki,“Yoowal-koorl-oola koorlangkany nganyak kidji yoowart

Page 92: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 18:17 92 Luke 18:26nganitj baalapany, narla moorta nidja-nidja koorlangka-mokiny, baalap kadak Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny.17 Barrang-dwangka! Moort ngiyan yoowart barrangBoodjer Boolanga-Yira Djelyibiny koorlang-mokiny, baalyoowart boorda-bwora-koorl.”

Mammarap boola boya-kadak18 Keny mammarap warda kadak Judea-karlap, baal

waangki-djinang Jesus, “Moorditj Birdiyar, natj nganydjarnyak don barrango kalyakool ngandabat?” 19 Jesuswaangki-djinang baalany, “Nadjil noonook waangkingany ‘moorditj’? Yoowart moort nyiny moorditj, ardaBoolanga-Yira. 20 Noonook kaaditj noonang Warriny.Yoowart mooyang, yoowart dargang, yoowart ngakalya,yoowart koolyoomitj warma moortakang; dwangka-donnoonang maaman wer ngaangk.” 21Mammarap yalman-waangki, “Ngolonga ngany kwadja-yinang, nganykalyakool kwadja-don moodlooka Warriny waangki.”22 Nginda baal dwangka nidja, Jesus waangki baalany,“Keny warma noolong noonook djarnyak don. Bangal-yanga mandang noonang banaraka kidji wort-yangamoodlooka winyan moortak. Kidji noonook boorda-kadak boola banaraka Boolanga-Yirang Boodjeral; karroyoowal-koorl, kidji kambarn nganyany.” 23 Yalga nidjamammarap, nginda baal dwangka alidja, baal koort-wara-wara-biny, narla baal kadak boola banaraka.

24 Jesus djinang mammarap koort-wara kidji Jesuswaangki, “Djadam-djil mammarpang boola boya-kadak bwora-koorlo Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny!25 Bayinya mammarap boola boya-kadak, bwora-koorliny Boodjer Boolanga-Yira Djelyibiny djadam-ngatti baalang nadjang yongkang wokart-koorliny djitdjangang.” 26 Moortaman Jesus-any dwangkiny, baalap

Page 93: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 18:27 93 Luke 18:37waangki-djinang, “Karro ngiyan kayar-barrang baalangngandabat?” 27 Jesus yalman-waangki, “Noolong moortayoowart kayar-don, Boolanga-Yira kayar-don!” 28 KarroPeter waangki, “Djinang! Ngala kwadja-wandja ngalangkarlap kambarno noonookany.”

29 “Kaya,” Jesus waangki baalapany, “kidji karnayal,ngany warranga noonookany, bayinya moort wandjabaalang karlap ka baalang koort-maat ka ngooniyaka maaman ka ngaangk ka koorlangka, narla BoodjerBoolanga-Yira Djeleyibiny, 30 baal boorda-barrang boola-ngatti nidja-nidja kedelakal, kidji ngolonga, baal boorda-barrang kalyakool ngandabat.”

Jesus karro-waangki baalang noyitj31 Jesus kordja-barrang baalang maar-djen-koodjal

ngooljdara kidji waangki baalapany, “Ni! Ngala Jerusalemkooliny. Bokadja, moodlooka boorda-edjena natjWarda-Marridjinya kwadja-boordak MammarapangNopang. 32 Moorta boorda-yidja baalany mokangangmaaral. Baalap boorda-yidjan baalany kidji baalapboorda wara-waangki baalany kidji narridja-kwardabaalal. 33 Baalap boorda-bama baalany kidji dargangbaalany. Yalga ngolanga mo kedela, baal boorda-yirabangandabatak.” 34Yalga ngooldjara yoowart kaaditji nidja-nidja noolonga; karnany warrinyang kwadja-ballaridja-yan baalapang, kidji baalap yoowart kaaditji natj Jesuskwadja-waangkiny.

Jesus barra-barra mammarap miyala-birt35 Jesus kwadja-koorliny Jericho-ngat. Mammarap

miyala-birt kwadja-nyinyiny, djooroot boordak koort-koortiny. 36 Baal dwangka boola moorta, boordak-djendjereniny, ngarl baal waangki-djinang, “Natj ed-jeniny?” 37 Baalap waangki baalany, “Jesus Nazareth-

Page 94: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 18:38 94 Luke 19:8karlap yoowal-koorliny.” 38 Baal mira, “Jesus! David-ang Nop! Nomaring nganyany!” 39Moorta Jesus-booram,baalap djaat baalany kidji waangki, “Dja-dediny.” Yalgabaal waangka-djan, “David-ang Nop! Nomaring ngany!”

40 Ngarl Jesus nganitj kidji ngakaka moortany bar-rango mammarap miyala-birt baalak. 41 “Natj noonookkoodook? Natj ngany kayar don noonang?”

“Birdiyar,” baal waangki, “Ngany koordook karro-djinango.” 42 Jesus waangki baalany, “Karro djinang!Noonang koort-karni kwadja-barra-barra noonany.”43 Winidjinbar, baal kayar-djinang, kidji baal kambarnJesus, Boolanga-Yirany yangananiny. Moortamanmiyalitjiny, baalap kardjir yanganan Boolanga-Yira.

19Jesus wer Zacchaeus

1 Jesus koorl Jericho, karlamaya-wokart djendjeriny.Birdiyar mammarapang boya-barranginy wining Jericho-kal. 2 Baalang kol Zacchaeus, kidji baal boola boya-kadak. 3 Baal koordook djinango Jesus, yalga baal ko-rad mammarap kidji baal yoowart djinang Jesus narlamoortaman. 4 Jesus kwadja-koorliny djoorootal ngarl baalyakoorl moorta-yinadjat kidji balingar boorn djinangoJesus. 5Nginda Jesus yoowal-koorl, baal yira-djinang kidjiwaangki Zacchaeus, “Kakoodjen ngarda, Zacchaeus, narlangany djarnyak naan-yaaka noonang maya-maya-bworanidja kedela.”

6 Zacchaeus kakoodjen ngarda kidji baal koort-kwabbayanganan Jesus. 7 Moortaman miyalitjiny, baalapmalyak kaaranga-waangkiny, “Nidja baal Jesus koorlinynyinyo wer djoro wara mammarapang maya-mayal!”8 Zacchaeus yiraba kidji waangki Jesus, “Birdiyar! Ni!

Page 95: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 19:9 95 Luke 19:16Ngany boorda-yanga bangka nganyang banaraka moor-takak winyan, kidji bayinya ngany kwadja-yardjangkenymoort, ngany boorda-yanga baalany koodjal-koodjalboola-ngatti.” 9 Jesus waangki Zacchaeus, “Nidja kedela,nidja karlap wer nidja-nidja moorta barrang-ngandabat-yan, narla nidja mammarap, baal kardjir nyiny Abraham-ang djoowak. 10Mammarapang Nop yoowal-koorl moortakoorl-djinango moorta anbangbat-yan, kidji barrang-ngandabat baalapany.”

Bardip yando boyara11 Moorta dwangka Jesus, ngarl Jesus karro waangki,

waangkiny baalapany warma bardip. Yeyi Jesus yoowal-koorliny Jerusalem-boordak, moorta waangki kabinBoodjer Boolanga-Yira Djelyibiny kayida yoowal-koorlpa. 12 Ngarl Jesus waangki, “Keny kedela, kenymammarap warda-kadak kwadja-koorliny boyangboodjerak. Bokadja, moorta boorda-yidja baalanyDjelyib-biny, kidji ngolanga, baal koordook koort-koorlokarlap. 13 Kwadjat wort-koorliny, baal mira baalangmaar-djen yakina kidji baal yanga yennar moorta kenyyando boya. Baal waangki baalapany, ‘Djinang natjnoonooka kayar-don boyal korram ngany wort-koorliny.’14Yeyi, mammarapa baalang boodjerang, baalap yoowartwoonya baalany, ngarl baalap waangki-koorl ngakaka-marridjinya kambarniny baalany, waangkiny, ‘Ngalayoowart koordook nidja baal ngalang Djelyib-biny.’15 Yalga moorta boyang boodjerang, baalap yidja nidjamammarap djelyib-biny. Baal koort-koorl. Yilak-yilak,baal mira baalang yakina yaako baal-booram djinangongalan boya baalap kwadja-warn. 16Koryat yakin yoowal-koorl kidji waangki, ‘Nganyang Djelyib, noonook yanga

Page 96: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 19:17 96 Luke 19:27

nganyany keny yando boya, kidji yeyi, ngany kadakmaar-djen boyara.’ Djelyib waangki, 17 ‘Kwabba! Noonookkwabba yakin! Noonook kwadja-koort-karni nyitnoolongal, ngarl ngany boorda-yidja noonany birdiyar-biny maar-djen ngomon karlamaya.’ 18 Warning yakinyoowal-koorl kidji waangki, ‘Nganyang Djelyib, noonookyanga nganyany keny yando boya, kidji yeyi, nganykadak maar boyara.’ 19 Djelyib waangki, ‘Ngany boorda-yidja noonany birdiyar-biny maar ngomon karlamaya.’20 Warma yakin yoowal-koorl kidji waangk, ‘NganyangDjelyib, nidja, noonang keny yando boya, kanga baalany.Ngany kanya noonang boya kidji ballaridja boya bwoka-bwora. 21 Ngany wayarn noonany. Noonook djadammammarap. Noonook kanga natj noonook yoowart kadakkidji noonook wedjang natj noonook yoowart niran.’22 Djelyib waangki, ‘Noonook wara yakin! Noonookkaaditj ngany djadammammarap. Ngany boorda-banidjanoonroo warrinya djin-bamo noonany! Ngany kanga natjngany yoowart kadak kidji ngany wedjang natj nganyyoowart niran. 23 Ngarl karro, nadjil noonook yoowartyidja nganyang yando boya maya-maya-bwora boyang?Karro ngany boorda-barrang boya-ngatti ngolonga nganykort-koorl karlap.’ 24 Karro Djelyib warranga baalapanyyaakiny bokadja, ‘Kanga baalang boya kidji yanga yakinakkadak maar-djen boyara.’ 25 Yalga baalap waangki,‘Ngalang Djelyib, baal kadak maar-djen boya yeyi, wa?’26 Djelyib waangki, ‘Moort kadak noolong, baal boorda-barrang boola-ngatti. Yalga moort kayan-kadak, baalangnyit-djil noolong boorda wort-kanga-yan. 27 Yeyi, alidja-alidja wara moorta, baalap yoowart koordook nganyanybaalapang Djelyib-biny, barrang baalapany kidji dargangbaalapany ngany-booram.’ ”

Page 97: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 19:28 97 Luke 19:39Jesus Jerusalem bwora-koorl

28 Ngolonga Jesus waangki nidja, baal Jerusalem koorlbaal-yinadjat. 29 Jesus boordak-koorl Bethphage werBethany, Kard-Koorayinangal. Baal waangki-koorl kood-jal ngooldjara yinadjat-koorlo. 30 Baal warranga kood-jalany, “Koorl karlamaya nyootjoowal-yinadjat. Ngindanyootjoowal bwora-koorl, nyootjoowal boorda-djinangyinang dongki yadarn-yan natj yoowart moort kwadja-dendang. Yalkaranan dongki kidji barrang baalanynganyak. 31 Bayinya moorta waangki-djinang nad-jil nyootjoowal dongki yalkaraniny, warranga baalany,‘Birdiyar koordook baalany.’ ” 32 Koodjal koorl karla-maya kidji djinangmoodlooka natj Jesus kwadja-waangki.33 Koodjal malyak dongki yalkaraniny. Moorta kadakdongki, baalap waangki-djinang, “Nadjil nyootjoowaldongki yalkaraniny?” 34 “Birdiyar koordook baalany,”koodjal waangki. 35Kidji koodjal barrang dongki Jesus-ak.

Karro baalap kwarda baalapang bwoka dongkikal,kidji baalap maar-yanga Jesus dendang. 36 AlimarnJesus nyinyiny dongkikal, moorta yidja baalapangbwoka djoorootal Jesus-booram. 37 Nginda Jesusboordak-koorliny Jerusalem djoorootal ngarda-koorlinyKard-Koorayinang, boola-boola Jesus-ang ngooljdara-kambarn, baalap malyak woola-wooliny kidji Boolanga-Yira yangananiny narla moodlookang baalap kwadja-djinang Jesus doniny.38 “Boolanga-Yirayil, baal yanga-kwabba Djelyib.

Djelyib yoowal-koorl Birdiyarang kolal!Nyiny-oola nakal Boolanga-Yirakang Boodjeral!

Bokadja, Boolanga-Yira nyiny, yira-yira wer mar-dayin!”

39 Kardakor boola moorta, keny-keny Pharisee-yawaangki Jesus, “Birdiyar, warranga nganyang ngooljdara

Page 98: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 19:40 98 Luke 19:48waangki-yonadji.” 40 Jesus waangki, “Ngany warranganoonookany, bayinya baalap waangki-yonadji, nidja-nidja boyara boorda malyak miriny.”

Jesus waliny Jerusalem-ang41 Jesus boordak-koorliny Jerusalem. Nginda baal

kayar-djinang moorditj karlamaya, Jesus malyak walinyJerusalem-ang. 42 Baal waangki, “Bayinya noonookarda kaaditji nidja kedela natj noonook ngarnala ngarlnoonook kayar kadak nakal! Yalga yeyi noonook yoowartkayar-djinang baalany! 43 Kedela boorda-yoowal-koorlnginda boomboorman boorda-yengalang noonany.Baalap boorda-dedin noonang djooroota kidji noonookyoowart boorda-kayar-bandak-koorl. 44 Baalap boorda-koolyarn noonany wer kardjir moortaman noonook-bwora. Baalap yoowart boorda wandja keny boyayaakiny, narla noonook yoowart djinang-kaaditj kedelanginda Boolanga-Yira yoowal-koorl barrango noonangngandabat!”

Jesus koorl Maya-maya-Kooranyi45 Karro Jesus bwora-koorl Maya-maya-Kooranyi

kidji malyak bandak-yekaniny moorta bangaliny boya,46 kidji waangkiny baalapany, “Boordakiny-Kooranyiwaangki nidja: Boolanga-Yira waangki, ‘Nganyangmaya-maya boorda-kol-yan maya-maya waangkinyangBoolang-Yirany.’ Yalga noonooka kwadja-warn baalanykarraba-biny windji ngakalyang ballaridja!” 47 Yennarkedela Jesus bwora-koorl Maya-maya-Kooranyi kidji baalkarni-waangki moortany. Birdiyar Yakina-Kooranyi werMammarapa-Warrinyang wer bworana, baalap mandangkoordook dargango Jesus, 48yalga baalap yoowart djinangwar dargango baalany, narla moortaman kalyakool Jesus

Page 99: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 20:1 99 Luke 20:9alayiny, kidji baalap yoowart koordook anbangbat kenywarriny.

20Moorta wangki-djinang Jesus

1 Nginda Jesus bwora-koorl Maya-maya-Kooranyi,moorta karni-waangkiny kidji baalapany warranginyWarda-Kwabba, Birdiyar Yakina Kooranyi werMammarapa-Warrinyang wer bworana, baalap yoowal-koorl dandjo-dandjo 2 kidji waangki-djinang Jesus,“Warranga ngalany, yarn noonook kadak mardayindono nidja-nidja noolonga? Ngiyan yanga noonanynidja mardayin?” 3 Jesus yalman-waangki, “Yeyi, koriyatngany koordook waangki-djinango noonookany noolong.4 John kwadja-kadak mardayin kakaloorno moorta, wa?Warranga nganyany, ngiyan yanga John nidja mardayin?Boolanga-Yira ka moorta?” 5 Baalap malyak waangki-waangki dandjo, “Natj ngala kayar waangki? Bayinyangala waangki, ‘Boolanga-Yira,’ Jesus boorda-waangki,‘Karro nadjil noonookany yoowart ala John?’ 6 Yalgabayinya ngala waangki, ‘moorta,’ nidja-nidja moortamanboorda boya-karditj ngalany, narla baalap waangki,‘John kwadja nyiny Warda-Marridjiny.’ ” 7 Ngarl baalapwaangki, “Ngala yoowart kaaditj ngiyan yanga Johnbaalang mardayin.” 8 Ngarl Jesus waangki baalapany,“Ngarl ngany yoowart boorda-warranga noonookanyngiyan yanga nganyany mardayin dono nidja-nidjanoolonga.”

Bardip moorta-banitjiny boodjer-djildjiyang9 Karro Jesus warranga moorta nidja bardip. “Mam-

marap niran djildji baalang boodjeral. Warma moortayangabaalanyboyabanitjo boodjer kidji nidjamammarap

Page 100: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 20:10 100 Luke 20:18

boyang wort-koorl. 10 Boornoora yoowal-koorl kidjidjildji kakatar, ngarl baal waangki-koorl yakin moortakbanitjiny baalang boodjer barrango baalang walak djild-jiyang. Yalga moorta bama baalang yakin kidji waangki-koorl baalany kayan-kadak. 11Ngarlmammarapwaangki-koorl warma yakin; yalga moorta bama baalany kidjiwara-bakkan baalany, kidji waangki-koorl baalany kayan-kadak. 12 Karro mammarap waangki-koorl warma yakin;yalga moorta kardjir bama baalany kidji bandak-kwardabaalany.

13 “Karro birdiyar boodjer-djildjiyang waangki, ‘Natjngany boorda-don? Ngany kadak arda keny nop. Nganywoonya baalany. Ngany boorda-waangki-koorl baalany.Doora, baalap boorda ala baalany!’ 14 Yalga ngindamoorta djinang nopany, baalapwaangki, ‘Nidja baal birdi-yarang nop! Ngala boorda-dargang baalany, kidji baalangboodjer boorda ngalang boodjer-biny!’ 15 Ngarl baalapbandak-kwarda nopany boodjer-djildjiyang kidji dargangbaalany.” Jesus waangki-djinang, “Yeyi, natj birdi-yar boodjer-djildjiyang boorda-don nidja-nidja moortak?16 Baal boorda-yoowal-koorl kidji dargang nidja-nidjamoortany kidji baal boorda-yanga boodjer-djildjiyangwarma moortak banitjo.” Nginda moorta dwangka nidjabardip, baalap waangki, “Doora, nidja yoowart kayar-edjena!” 17 Jesus miyalitj baalapany kidji baal waangki-djinang, “Natj nidja Boordakiny-Kooranyi waangki?‘Yakina maya-maya warniny,

baal wort-kwarda nidja banitja-birt boya,yalga yeyi nidja boya kwabba-djil boya-biny.’18 Mandang moorta ngiyan kwarda nidja boyal,baalap boorda-wara-bakkan-yan; kidji bayinya nidjaboya kwarda moortal, boya boorda-koolyarn baalanydalbakak.”

Page 101: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 20:19 101 Luke 20:28Yanginy Boya Djelyibak

19 Mammarapa-Warrinyang wer Birdiyara Yakina-Kooranyi, baalap kaaditj natj Jesus warranga nidjabardip djirino baalany, ngarl baala koordook yoord-jango Jesus yeyi, yalga baalap wayarn moorta. 20 Ngarlbaalap nganayaka baalapang kannar. Baalap yanga boyawara mammarapak kino baalap karnany waangki kidjibaal waangki-koorl baalapany waangki-djinangak Jesuskidji mango baalany, ngarl baalap kayar yoordjang Je-sus kidji yidja baalany maara-bwora Rome-kang Birdi-yar. 21 Nidja-nidja wara mammarapa waangki Jesus“Birdiyar, ngala kaaditj noonookany. Nginda noonookwaangki moorta, noonook karnayal waangki. Ngalakaaditj noonook yoowart miyalitj moortang mardayinyalga karni-waangkimoorta natj Boolanga-Yira koordookbaalapany dono. 22 Warranga ngala, bayinya ngalangwarriny waangki ngala djarnyak yanga boya Rome-kangDjelyibak, ka yoowart?” 23 Yalga Jesus djinang baalangbarrit kidji baal waangki, 24 “Yanga nganyany keny boya.Ngiyanangmoolyimarri nyiny boyal wer ngiyanang kol?”“Djelyib,” baalap waangki. 25 Ngarl Jesus waangki,“Karro, yanga Djelyibany noolonga Djelyib kadak, kidjiyanga Boolanga-Yira noolonga Boolanga-Yira kadak.”26Bokadja, moorta-booram, baalap yoowart Jesus-any ka-yar manga, yoowart noolong keny, ngarl baalap waangki-yonadji, kidji baalap kai-kai narla moodlooka Jesus-anywaangki.

Yiraba noyitj-yen27 Sadducee-ya, baalap waangki nidja: moorta yoowart

boorda-yiraba noyitj-yen, ngarl keny-keny Sadducee-ya koorl Jesus kidji waangki, 28 “Birdiyar, Moses boor-dak nidja Warriny ngalang: ‘Bayinya keny mammarap

Page 102: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 20:29 102 Luke 20:40

wanni kwadjat baalang koort-maat yidja koorlangka,baalang ngooni djarnyak koorta-barrang baalang yenang,ngarl baal kayar-yidja koorlangka noyitj mammara-pang.’ 29 Keny kedela, maar-koodjal ngooniya kwadja-wining. Koriyat ngooni koorta-barrang, yalga baal wannikoorlangka-birt. 30Karro warning ngooni koorta-barrangbaalang yenang, kidji baal wanni. 31 Ngolonga, warn-ing ngooni kardjir koorta-barrang yenang, kidji baalwanni. Noolong-djin edjena mandang maar-koodjalngooniyak. Baalap mandang wanni koorlangka-birt,32 kidji yadok, nidja yok kardjir wanni. 33 Ngarl, ngindamoorta yiraba noyitj-yen, natj ngooni boorda nyinyyokang koort-maat? Mandang maar-koodjal ngooniyakwadja-koorta-barrang alidja yok.”, 34 Jesus yalman-waangki, “Nidja kedela, mammarapa wer yoka koorta-barrang, 35 yalga mammarapa wer yoka kwabba kinyak,baalap boorda yiraba noyitj-yen, baalap boorda-winingkedelakal yoowal-koorliny kidji karro baalap yoowartboorda-koorta-barrang. 36 Baalap boorda djin-djina-kooranyi-mokiny kidji yoowart kayar-wanni. Baalapboorda Boolanga-Yirang koorlangka-biny narla baalapkwadja-yiraba noyitj-yen. 37 Kidji karnayal, Mosesbarrang-djinang ngalak, noyitj moorta boorda-yirabangandabatak. Ngalang Boordakiny-Kooranyi warrangangalany Moses-ang wer narriny koorilkar. Bokadja,Moses waangki, ‘Abraham-ang Boolanga-Yira, Isaac-angBoolanga-Yira wer Jacob-ang Boolanga-Yira.’ 38 Baalnyiny Boolanga-Yira wining moortakang, yoowart noy-itj moorta. Boolanga-Yirakak, mandang moorta win-ing.” 39 Keny-keny Mammarapa-Warrinyang waangki,“Noonook kwabba yalman-waangki, Birdiyar!” 40 Baalapwayarn-biny waangki-djinango Jesus warma noolong.

Page 103: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 20:41 103 Luke 20:47Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl

41 Jesus waangki-djinang baalapany, “Boordakiny-Kooranyi waangki ‘Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl,’baal boorda-nyiny David-ang djoowak. Yarn nidja ka-yar edjena? 42 David baalaal boordak Yedika, kidji baalwaangki,‘Birdiyar waangki nganyang Birdiyar,

“Nyin nidja, nganyang maar ngoornmoorn-ngat,43 kedelakak nginda ngany boorda-yidja noonang boom-

boormanngwoorndinyap-mokiny noonang djena-ngarda.” ’44 David kwadja-waangkiny Kenyang Boolanga-YiraWaangki-Koorl, kidji baal kolitj baalany ‘Birdiyar’. Yarnnidja baal nyin Davidang djoowak?”

Balayi Mammarapa-Warrinyang!45 Moortaman kwadja-alayiny Jesus, yalga baal

waangki baalang ngooljdarany, 46 “Balayi Mammarapa-Warrinyang. Baalap kalyakool marridja baalapang bwokawoori wandanginy kidji baalap koordook moortanymandjaral waangkiny baalap moorditj. Baalap koordookbarrango kwabba-djil nyinap Maya-maya-Kalyaralkidji kwabba-djil nyinap kedelal ngarniny wer djoriny.47Baalap barrit yenanga kidji baalap yoordjang baalapangmaya-maya, yalga ngolonga, baalap koordook moortadjinango baalapany Boolanga-Yira waangkiny kwodjang!Baalapang djin-baminy boorda wara-ngatti!”

21Yenang wer baalang yanginy

Page 104: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 21:1 104 Luke 21:91 Jesus miyalitj moodlooka, kidji baal djinang mam-

marapa boola boya-kadak. Baalap baalapang boya bar-ranginy kidji boya yidjiny koodakal boyang Maya-maya-Kooranyikal, 2 Jesus kardjir djinang keny winyan yenang,koodjal nyit djedari boyara koodakal yidjiny. 3 Jesuswaangki, “Ngany warranga noonookany, nidja winyanyenang, baal kwadja yanga boya-ngatti nadjang warmamoortaman, 4narlamoortawarma yanga noolonga baala-pang moorditj banaraka; yalga nidja winyan-djil yenang,baal yanga moodlooka, boya mandang baal kadak.”

Maya-maya-Kooranyi boorda-djakan-yan5 Jesus-ang ngooldjara-kambarn kwadja-waangkiny

Maya-maya-Kooranyiyang, yarn kwabbalitj baalanyyaaka. Baalap miyalitjiny kwabba-djil boya wer boolawarma noolonga moorta kwadja-yanga Boolanga-Yirakak. Jesus waangki, 6 “Noonooka djinang mandangnidja-nidja noolonga. Kedela boorda yoowal-koorl ngindayoowart keny boya boorda-yaaka baalang nyinapal;mandang boyara boorda bamakanrin-yan.”

Karradjal wer bakkan boorda-edjena7 Baalapwaangki-djinang, “Birdiyar, nginda nidja-nidja

noolonga boorda-yoowal-koorl? Kidji natj boorda-edjenakoriyat ngarl ngala kayar-djinang nginda moodlookamalyakiny edjeno?” 8 Jesus waangki, “Balayi! Yoowartala koolyooma. Boola mammarapa boorda-yoowal-koorl barrito, kin-kininy baalap waangki nganyang,kidji baalap boorda-waangki, ‘Ngany Keny!’ wer‘Kedela yoowal-koorl!’ Yoowart kambarn baalapany!9 Noonooka yoowart djarnyak wayarn nginda noonookadwangka bakadjinyang wer dornamakariny. Nidja-nidjanoolonga djarnyak koriyat edjena; yalga nidja-nidjanoolonga yoowart barrang-djinang yadok kedelara

Page 105: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 21:10 105 Luke 21:19yoowal-koorliny.” 10 Jesus ngatti-waangki. “Boolaboodjera boorda bakadj warma boodjera. Djelyiba werbaalang moorta boorda-baladjan warma djelyiba werbaalang moorta. 11 Karda boorda-yoorang-yoorang,moorta boorda mereny-birt wer djora-birt, kidji wara-wara minditj boorda-wokart-koorl mandang boodjera.Mogong noolonga wer darnayaniny noolonga boorda-djabalar worlyen. 12 Yalga kwadjat mandang nidja-nidjanoolonga edjena, baalap boorda-yardjang noonookanykidji bakkan noonookany; baalap boorda-marlbarrangnoonookany djin-baminyang Maya-maya-Kalyarakal kidjbaalap boorda-yidja noonookany maya-maya-dedinyangbwora. Baalap boorda-yalbarrang noonookany djelyiba-booram wer birdiyara-booram ngarl nganyang. 13 Nidjaboorda barrang noonookang kannar, ngarl noonookakayar warranga Warda-Kwabba. 14 Kwadjat alidja kedela,noonooka djarnyak kakatar noonookaal, noonookayoowart djarnyak wayarn yarn noonooka boordayalman-waangki baalapany, 15 narla ngany boorda yanganoonookany kwabba warrinya wer dwangka-boola, ngarlyoowart keny nidja-nidja wara moortang boorda kayaryalman-waangko noonookany kidji waangki noonookayoowart karnany warranginy. 16 Noonookang maamanawer ngaangka, noonookang ngooniya wer babina, baalapboorda wort-yanga noonookany kidji moorta boorda-dargang keny-keny noonookang. 17 Moortaman boordakoort-djal noonookany narla nganyang. 18Yalga yoowartkeny djoomba noonookang kaata boorda-anbangbat-yan. 19 Kwitjar yiraba, kidji noonooka boorda-barrang-ngandabat noonookaal.”

Jerusalem boorda djakan-yan

Page 106: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 21:20 106 Luke 21:28

20 “Nginda noonooka djinang mammarapa-bakadjinyJerusalem yengalanginy, karro noonooka boorda-kaaditjnidjap kayida boorda-djakan-yan. 21 Karro alidja-alidjamoorta wining Judea-kal, baalap djarnyak boordang kar-dakak; alidja-alidja moorta wining Jerusalem-al, baalapdjarnyak yilak-yilak wort-koorl, kidji alidja-alidja moortabandak mandakal, baalap yoowart djarnyak korl-koorlJerusalem. 22Nidja-nidja kedelara boorda ‘Kedelaka Djin-baminyang’-abiny, narla moodlooka natj Boordakiny-Kooranyi waangki doora boorda edjena. 23 Nidja-nidjaKedelara boorda darnayan-djil alidja-alidja yokang bood-jari wer ngaangka kadak kooninya! Wara-wara kede-lara wer darnayan kedelara boorda yoowal-koorl nidjaboodjerak, kidji Boolanga-Yira boorda djin-bama nidja-nidja moorta. 24 Boola moorta boorda dargang-yandjarpal; warma moorta boorda yardjang-yan kidji baalapboorda yadarn-yan kidji wort-kool-yan boyang bood-jerak. Mokang moorta ngiyan yoowart kaaditj Boolanga-Yira, baalap boorda-kana-kana Jerusalem djiyak baala-pang kedela boorda-nganitj.

Mammarapang Nop boorda yoowal-koorl25 “Mokang noolonga boorda edjena ngangkal, mikakal

wer djindakal. Nidja boodjeral, boola moorditjap boorda-koort-wara-wara, wayarniny koordor ngiyangang kidjikaarang wardarn. 26 Moorta boorda yowi-kwardawayarnang, nganayakiny noolonga koorliny dengkooromandang Boodjer. Mardayina kadjitang boorda-yekan-yan baalapang djoorootayen. 27 Karro mandangmoorta boorda djinang Mammarapang Nop, moorditjwer bandjatiny, koorliny koondartal. 28 Nginda nidjamalyak edjeniny, yiraba kidji billan noonookang kaata.Noonookang barrang-ngandabatiny yoowal-koorl.”

Page 107: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 21:29 107 Luke 21:38Bardip kolboga wer baalang djilbika

29 Karro Jesus waangki baalapany nidja bardip,“Barrang-dwangka kolboga kidji warma boorna.30 Nginda noonooka djinang djilbika malyakinymaladjiny, noonooka kaaditj birok yoowal-koorliny.31 War-djin, nginda noonooka djinang nidja-nidjanoolonga edjeniny, noonooka boorda-kaaditj BoodjerBoolanga-Yira Djelyibiny boordak yoowal-koorliny.

32 “Barrang-dwangka, mandang nidja-nidja noolongaboorda edjena kwadjat yennar moorta yeyi winingboorda-wanni. 33 Worl wer Boodjara boorda wort-koorl,yalga nganyang Warriny yoowart boorda wort-koorl.”

Noonooka djarnyak balayi!34 “Balayi! Yoowart kaaditj arda ngarninyang wer

djorinyang wer moodlooka nidja Boodjerang. Alidjakedela yilak-yilak kayar yoowal-koorl kidji manganoonookany! 35 Narla alidja kedela boorda yoowal-koorl mandang moortakak yennar bankang Boodjerang.36Kalyakool balayi kidji kalyakool ngakaka Boolanga-Yirayango noonookany kinyak mardayin ngarl noonookakayar ngabalangornda wokart-koorl mandang nidja-nidja noolonga natj boorda edjena, kidji karro, noonookaboorda yira-yaaka Mammarapang Nop booram.”

37 Yennar kedelara, Jesus bwora-koorl Maya-maya-Kooranyi, moorta karni-waangkiny. Nginda ngangkngarda-koorl, Jesus bandak-koorl Kard-Koorayinang kidjibaal naan-yaaka bokadja mandang kadik. 38 Ngindangangk yira, mandang moorta koorl Maya-maya-Kooranyi dwangka Jesus.

22Judas kakatar kobatano Jesus-any

Page 108: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:1 108 Luke 22:121 Yeyi ‘Mandjar Merenyang-Bargar’ kayida edjeniny.

Moorta kardjir kol nidja mandjar ‘Yira-Djendjeriny’.2 Birdiyara Yakina-Kooranyi wer Mammarapa-Warrinyang wayarn moortany, ngarl baalap koordookwar dargango Jesus ballar. 3 Karro Satan bwora-koorlJudas. Moorta kardjir kol baalany ‘Iscariot’, keny Jesus-ang maar-djen-koodjal ngooldjara. 4 Ngarl Judas wort-koorl Birdiyara Yakina-Kooranyi, wer manatja Maya-maya-Kooranyiyang, kidji baal warranga baalapany warbaal kayar-kobatan Jesus. 5 Baalap koorta-keny kidjibaalap waangki Judas baalap boorda-yanga baalany boya.6 Judas waangki, “Kaya,” kidji malyak korl-djinanginykwabba dji kobatano Jesus nginda moorta yoowartmiyalitjiny.

Kakatariny Mereny Yira-Djenjerinyang7 Mandjar Merenyang-Bargar yoowal-koorl kidji

kedela nginda moorta dargang yinang kookendjeringarno kedelal Yira-Djenjerinyang. 8 Jesus waangki-koorl Peter wer John, waangkiny, “Koorl kidji kakatarmereny Yira-Djenjerinyang ngalang ngarn.” 9 “Windjinoonook koordook ngalany kakataro mereny?” baalapwaangki-djinang. 10 Jesuswaangki, “Bwora-koorl ngomonkarlamaya. Keny mammarap dinanginy bwokoodakepang, baal boorda yoowal-koorl noonookak. Ngindabaal bwora-koorl maya-maya, kambarn baalany, 11 kidjinoonooka warranga mammarapany kadak maya-maya:‘Birdiyar ngakaka noonook, “Natj bangka maya-mayangkakatar-yan ngarl ngany wer nganyang ngooldjara kayarngarn mereny Yira-Djenjeriny?” ’ 12 Baal boorda yira-barrang noonookany djinango bangka maya-mayangwindji moodlooka nyiny alidja ngalang. Kakatar mereny

Page 109: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:13 109 Luke 22:23bokadja.” 13 Baalap koorl kidji baalap djinang moodlookawaral Jesus warranga baalapany.

Birdiyarang mereny14 Nginda dji koorl, Jesus wer baalang ngooldjara

koorl ngarnyapal kidji nyiny. 15 Jesus warranga baala-pany, “Karnayal, ngany koordook ngalany ngarno-dandjonidja mereny Yira-Djenjerinyang kwadjat ngany warabakkan! 16 Ngarl ngany warranga noonookany, nganyyoowart boorda ngarn karro noonooka-dandjo, ardanginda karnarny mandang nidja-nidja noolongakangkaaditj-biny Boodjeral Boolanga-Yirang Djelyibiny.”

17 Karro Jesus barrang keny yoodjil, yangananBoolanga-Yirany, kidji waangki “Kanga nidja yoodjil kidjiwalak-yanga baalany noonookaal kardakor. 18 Nganywarranga noonookany, yeyi ngany yoowart karro boordadjora nidja kepa-mardayin kwadjat Boodjer Boolanga-Yira Djeyibiny yoowal-koorl.” 19 Karro Jesus barrangmooloormerenyang, yanganan Boolanga-Yirany, djakarnmereny, kidji baal yanga mereny baalapany, waangkiny,“Nidja nganyang yarlin. Baal yanga-yan noonookang.Don nidja barrang-dwangkak nganyany.” 20 War-djin, ngolonga mereny, Jesus yanga baalapany yoodjilkepakang, waangkiny, “Nidja yoodjil milgar koorta-kenyiny, boordak-yan nganyang ngopal. Baal darang-yannoonookang. 21 Yalga djinang! Keny ngiyan kobatannganyany, baal nyiny ngarniny ngalany kardakor!22 Mammarapang Nop boorda-wanni, waral Boolanga-Yira kwadja-waangki, yalga darnayan-djil mammarapangkobataniny baalany.”

23 Karro baalap kwadjin waangki-djinanginy baalapaalkardakor, “Natj keny ngalang kayar-don nidja noolong?”

Ngiyan moorditj-ngatti?

Page 110: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:24 110 Luke 22:3224 Mandang ngooldjara kwadjin waangki-waangkiny,

natj keny baalapang moorditj-ngatti nyiny baalapanymandang kardakor. 25 Jesus waangki baalapany, “Djelyibamoortakang ngiyan yoowart kaaditj Boolanga-Yira,baalap kadak boola mardayin, warranginy moortanydono moodlooka baalap koordook. Nidja-nidja djelyibakol baalapaal ‘Moortang Babina.’ 26 Yalga noonookayoowart djarnyak karra war-djin. Yoowart! Moortmoorditj-ngatti noonookany kardakor, baal djarnyakngarda-bini, ngarda-ngatti moort-mokiny, kidji birdiyardjarnyak yakin-bini. 27 Ngiyan moorditj-ngatti? Moortnyininy ngarniny? Ka moort baalany yanginy baalangmereny? Karnayal, keny nyininy. Yalga nganynyiny noonookany kardakor moorta-mokiny yakinynoonookang.”

28 “Noonooka kwadja-yaaka nganyang boongalak man-dang wara noolongakal edjeniny nganyak. 29 Kidji yeyi,nganyang Maaman yanga nganyany mardayin Djelyib-biny, ngarl ngany yanga noonookany mardayin-djin.30 Noonooka boorda-ngarn wer djora ngany-boongalBoodjeral nginda ngany nyiny Djelyib kidji noonookaboorda-nyiny djelyibang nyinapal kidji noonooka bo-orda birdiyaritj maar-djen-koodjal ngoongoolonga Israel-ang.”

Jesus waangki natj Peter boorda koolyoomitj baalang31 “Simon, Simon! Ni! Boolanga-Yira kaaditj Satan-

ang, baal boorda-djonany-kariny mandang noonookany,walak-walakiny kwabba wer wara, yakina-mokinyboodjerang walak-walakiny kwolaka wer dalba. 32 Yalgangany ngakaka Boolanga-Yirany maar-yango noonany,Simon, ngarl noonang koort-karni yoowart boorda-wanni. Kidji nginda noonook korl-koorl nganyany,

Page 111: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:33 111 Luke 22:41noonook djarnyak yanga mardayin noonookangngooniyak.” 33 Peter waangki, “Birdiyar, ngany kakataryardjango-yan noonook-boongal kidji wanni noonook-boongal!” Jesus waangki, 34 “Ngany warranga noonook,Peter, nidja kadik, kwadjat djert mira, noonook boordawarranga mo koolyooma, waangkiny noonook yoowartkaaditj nganyany.”

Kooda-boya, bwokooda wer djena-bwoka35 Karro Jesus waangki-djinang baalang ngooldjarany,

“Alidja kedela, nginda ngany waangki-koorl noonookanybandak-koorlo, kooda-boya-birt, bwokooda-birt werdjena-bwoka-birt, noonooka nganala noolong, wa?”“Yoowart keny noolong,” baalap waangki. 36 “Yalgayeyi,” Jesus waangki, “moorta kadak kooda-boya kabwokooda, baal djarnyak barrang baalany; kidji moortayoowart kadak kitji, baal djarnyak bangal-yanga baalangbwoka kidji bangal-barrang kitj. 37Narla ngany warranganoonookany, Boordakiny-Kooranyi waangki, ‘Baalboorda-djin-baminy-yan wara-wara moort-mokiny’!Nidja djarnyak edjena nganyak narla moodlookaboordak-yan nganyang, yeyi djarnyak mandang edjena.”38 Ngooldjara waangki, “Djinang! Nidja koodjal kitj,Birdiyar!” “Alidja kinyak!” Jesus waangki.

Jesus waangki Boolanga-Yirany Kardal Koorayinang39 Jesus wort-koorl ngomon karlamaya kidji baal

yira-koorl Kard-Koorayinang, alidjap baal kalyakoolkoorl. Baalang ngooldjara kambarn baalany. 40 NgindaJesus yoowal-koorl alidjap, baal waangki baalapany,“Noonookany djarnyak ngakaka Boolanga-Yirany natjnoonooka yoowart djabalar djooroot-bwora doniny-karrinyang.” 41 Karro Jesus wort-koorl baalapany,

Page 112: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:42 112 Luke 22:51yoowart kadjali, boya-kwardiny-mokiny. Jesus boni-nanookawin kidji baal waangki Boolanga-Yirany.42 “Maaman,” baal waangki, “Bayinya noonook koordook,noonook kayar wort-kanga nidja yoodjil, nidja yoodjilwara bakkanang. Yalga noonook yoowart djarnyakdon natj ngany koordook: noonook djarnyak donnatj noonook koordook dono.” 43 Djin-djin-kwabbayoowal-koorl Boolanga Yirakang Boodjer-yen kidji maar-yanga Jesus mardayin-ngatti-biny. 44 Jesus malyakbakkano wara-ngatti kidji baal waangki Boolanga-Yirany ngwidam-ngatti. Nganyang banya djabalar,yirribininy boodjerak ngop-mokiny. 45 Ngolonga Jesusnganitj waangkiny Boolanga-Yirany, baal yiraba kidji baalkorl-koorl baalang ngooldjarany. Baal djinang baalapanyngwoordiny bidjar, mordibang-yan narla baalapangkoort-wara-wara. 46 Baal waangki baalapany, “Nadjilnoonooka ngwoorndiny bidjar? Yiraba kidji ngakakaBoolanga-Yirany natj noonooka yoowart djabalardjooroot-bwora doniny-karrinyang.”

Baala yardjang Jesus47 Jesus yoowart nganitj waangkiny nginda Judas,

keny maar-djen-koodjal ngooldjarang, baal yoowal-koorl yalbarranginy boola moorta. Judas koorl nindjanoJesus. 48 Yalga Jesus waangki, “Judas, noonook kobatanMammarapang Nop nindjanyel, wa?” 49 Ngindangooldjara Jesus-any kambarniny baalap djinang nidjaedjeniny, baalap ngakaka, “Birdiyar, ngala boorda-banitja ngalang kitja, wa?” 50 Kidji keny baalapangbama keny mammarapany, Birdiyar-Yira Yakina-Kooranyiyang yakin, kidji kadjat baalang dwangkangoornmoorn. 51 Yalga Jesus waangki, “Kaa alidjang!”Baal baka mammarapang dwangka kidji barra-barra

Page 113: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:52 113 Luke 22:61baalany. 52 Karro Jesus waangki mandang baalapany,Birdiyara Yakina-Kooranyiyang wer manatja Maya-Maya-Kooranyiyang wer bworana, alidja-alidja moortayoowal-koorliny yardjangak baalany, “Noonooka yoowal-koorl kitjo wer koondiya, war-djin noonooka yardjangngakalyang, wa? 53 Ngany kwadja-nyinyiny noonooka-boongal Maya-Maya-Kooranyi-bwora yennar kedela.Noonooka yoowart kayar-barrang nganyany bokadja,wa? Yalga nidja noonookang dji, yoowal-koorliny ngindamardayin mayartang birdiyariny.”

Peter koolyoomitj Jesus-ang54 Baalap yardjang Jesus kidji wort-barrang baalany

Birdiyar-Yira Yakina Kooranyikang maya-maya-bwora,kidji Peter kambarn baalapany. 55 Moorta kwadjabowan karla didarakal, maya-maya bandak, kidji Pe-ter boordak-koorl moortakak nyinyiny karla boordak.56 Keny yok yakin djinang Peter nyinyiny karla bo-ordak, ngarl baal miyalitj darkal baalak kidji baalwaangki, “Nidja mammarap kardjir kambarn Jesus!”57 Yalga Peter koolyoomitj, “Yok, ngany yoowart kaa-ditj Jesus!” 58 Kayida keny, mammarap djinang Peterkidji baal waangki, “Noonook kardjir keny baalapang!”Yalga Peter waangki, “Mammarap, ngany yoowart!”59 Ngolonga, warma mammarap waangki ngatti-ngatti“Ngany karnayal kaaditj. Mammarap nidja Jesus-anykambarn, narla baal kardjir Galilee-karlap!” 60 YalgaPeter waangki, “Mammarap, ngany yoowart kaaditj naatjnoonook waangkiny!” Winidjinbar, nginda Peter kwadja-waangkiny, keny djert mira. 61 Jesus korang kidji miyal-itj darkal Peter-ak, kidji Peter barrang-dwangka natjJesus kwadja-waangki baalany, “Nidja kadik, kwadjatdjert mira, noonook boorda warranga mo koolyooma,

Page 114: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 22:62 114 Luke 23:2waangkiny noonook yoowart kaaditj nganyany.” 62 Peterwort-koorl, koort-wara waliny.

Moorta yidjan Jesus kidji baalany bama-bama63 Mammarapa ngiyan kwadja-yardjang Jesus, baalap

yidjan Jesus-any kidji bama-bama baalany. 64 Baalangdengkoor Jesus-ang miyala kidji waangki-djinang,“Ngiyan bama noonany? Kambarng!” 65 Kidji baalapwara-waangki Jesus ngatti-ngatti.

Baala barrang Jesus Yoolina-booram66 Nginda ngank yira, bworana wer Birdiyara Yakina-

Kooranyiyang wer Mammarapa-Warrinyang, baalapyoowal-koorl dandjo-dandjo, kidji baalap yalbarrangJesus Yoolina-booram. 67 “Warranga ngalany,” baalapwaangki, “Noonook nyiny Keny Boolanga Yira Waangki-Koorl, wa?” Jesus yalman-waangki, “Bayinya nganywarranga noonany, noonooka yoowart djinang-karni.68 Kidji bayinya ngany waangki-djinang noonanynoolong, noonooka yoowart boorda-yalman-waangkinganyany. 69 Yalga yeyi, Mammarapang Nop boorda-nyiny Boolanga-Yirang ngoornmoornal, moorditj wermardayin.” 70 Baalap bandang waangki, “Karro noonookBoolanga-Yirang Nop, wa?” Jesus baalapany waangki,“Noonooka waangki nidja nganyang.” 71 Kidji baalapwaangki, “Ngala yoowart marlangaka ngarnala! Ngalaaldwangka baalang warranga!”

23Baalap yalbarrang Jesus Pilate-booram

1 Moortaman yiraba kidji barrang Jesus Pilate-booram.2 Bokadja, baalap malyak djiriny Jesus, “Ngala kwadja-dwangka nidja mammarap barritiny ngalang moorta.

Page 115: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 23:3 115 Luke 23:12

Baal warranga baalapany yoowart yango boya Rome-ang Djelyibak kidji waangki natj baal nyiny KenyBoolanga Yira Waangki-Koorl, kidji baal nyiny kenydjelyib baalaal.” 3 Pilate waangki-djinang baal, “NoonookDjelyib moortakang Judea-kang, wa?” “Ngarl noonookwaangki,” Jesus yalman-waangki. 4 Karro Pilate waangkiBirdiyara Yakina-Kooranyiyang wer mandang moortany,“Ngany yoowart kayar-djinang mingitj noolong nidjamammarapal djin-bamo baalany.” 5 Yalga baalapmardayin-ngatti waangki, “Narla nidja mammarapwaangki nidja-nidja noolonga, moorta kwadjininywaangki-waangko kidji bakadjiny kooramba Judea-kal.Baal malyak Galilee-kal kidji yeyi baal yoowal-koorlnidjap.”

Baalap waangki-koorl Jesus Herod-ak6 Nidja dwangkiny, Herod waangki-djinang, “Nidja

baal Galilee-karlap, wa?” 7 Nginda baal dwangka naatjJesus Galilee-karlap, boodjer windji Herod nyiny djelyib,Pilate waangki-koorl Jesus Herod-ak, narla Herodkardjir Jerusalem-ak. 8 Herod djoorab-djil djinangoJesus, narla baal kwadja-dwangka baalang kidji baalkalyakool kwadja-koordook kannar djinango Jesus. Herodkoordook djinango Jesus doninymalgar noolonga. 9NgarlHerod waangki-djinang Jesus boola noolonga, yalgaJesus yoowart yalman-waangki. 10 Birdiyara Yakina-Kooranyiyang wer Mammarapa-Warrinyang, baalapbooram-kanna kidji baalap mardayin djirina Jesus.11 Herod wer baalang mammarapa-bakadjiny, baalapyidjan Jesus kidji wara-waangki baalany. Karro baalapwolang Jesus kwabba-djil bwokakal kidji baalap waangki-koorl Jesus Pilate-ak. 12 Aldja kedela, Herod wer Pilatebabina-biny. Kwadjat, koodjal kwadja boomboorman.

Page 116: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 23:13 116 Luke 23:24Pilate djin-bama Jesus wanniyo

13 Pilate dandjo-barrang Birdiyara Yakina-Kooranyiyang, mammarapa warda-kadak wermoortaman, 14 kidji waangki baalapany, “Noonookabarrang nidja mammarap nganya-booram kidjinoonooka waangki baal kwadja-koolyoomitjinymoortakak. Yeyi ngany kwadja-waangki-djinang baalanymoodlooka noonooka-booram kidji ngany yoowart kayardjinbarranga baalany walgar-kadak kenyang alidja-alidjamingitj noolonga noonooka djirin baalang. 15 Herodkardjir yoowart djinbarranga baalany walgar-kadak,narla baal waangki-koorl baalany ngalak. 16-17 Nidjamammarap kwadja-don kayan nadjang baal djarnyakwanni. Ngarl ngany boorda-warranga baalapanybama-bamo baalany, kidji karro yalgaran baalany.”18 Moortaman waangka-djan, “Dargang baal boornil!Yalgaran Barabbas ngalak!” 19 (Barabbas kwadja yadarn-yan maya-mayakal dedinyang narla baal kwadja-malyakbakadjiny kardakor moorta Jerusalem-al, kidji baalkwadja-dargang moortany.)

20 Pilate koordook yalgarano Jesus, ngarl karro baalngakaka mandang moorta. 21Yalga baalap kaarang-mira,“Dargang baalany boornil! Dargang baalany boornil!”22 Karro Pilate mo-waangki, waangki-djinanginy “Yalganatj wara noolong baalany kwadja-don? Ngany yoowartkayar-djinbarranga keny noolong baal kwadja-don nad-jang baal doora-wanni. Ngarl ngany boorda-warrangabaalapany bama-bamo baalany kidji karro yalgaranbaalany.” 23 Yalga boola moorta yoowart nganitjwaangka-djaniny natj baalap doora-katj Jesus boornakwanniyo. Yadok, ngolonga kwodjang, Pilate dwangkabaalapang kaarang-mira kidji yanga baalapany natjbaalap ngakaka. 24 Ngarl Pilate waangki warrinya noy-

Page 117: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 23:25 117 Luke 23:34itjang Jesus-ang, noolong baal koordook. 25 Baal yalka-ranan Barabbas, mammarap ngiyan baalap koordook,keny baalap yidja maya-maya-bwora dedinyang narlabakadjinyang wer darganginy, kidji Pilate yanga Jesusbaalapak dono natj baalap koordook.

Baalap katj Jesus boorn-yambokak26 Mammarapa-bakadjiny wort-barrang Jesus. Baalap

kayalar Simon Cyrene-karlap, keny mammarap bwora-koorliny ngomon karlamaya boodjeryen. Baalap yard-jan Simon, baalap yidja Jesus-ang boorn-yambo baalal,kidji baalap warranga baalany kango boorn-yambo Jesus-ngolanga. 27 Boola moorta kambarn Jesus; mo yokabaalapany kardakor, welweliny wer mariny baalang.28 Jesus korang baalapak kidji waangki, “Yoka Jerusalem-ang! Yoowart weli nganyang, yalga arda weli noonookaalwer noonookang koorlangka. 29 Narla kedelara koorlinynginda moorta boorda-waangki. ‘Baalap djoorab-djil,alidja-alidja yoka koorlangka-birt, ngiyan yoowart yangabibi baalapak!’ 30 Nidja-nidja kedelara, moorta boorda-waangki kardakak, ‘Djabalar ngalal!’ Kidjimoorta boorda-waangki mordakak, ‘Dengkoor ngalany!’ 31Ngarl bayinyabaalap don noolonga nidja-mokiny nginda boorn won-kin, natj boorda-edjena nginda boorn bitj?”

32 Baalap kardjir bandak-barrang koodjal warma mam-marapa, koodjal ngakalyanga, dargango boornal Jesus-boongal. 33 Nginda baalap yoowal-koorl mord, kol-yan ‘Kaat Kwetj’, baalap katj Jesus boorn-yambokal,kidji koodjal ngakalyanga, keny Jesus-ang ngoornmoor-nal wer keny warma baalang djoowoorlal. 34 Jesuswaangki, “Maaman, nyinya-nyinya baalapany! Baalapyoowart kaaditj naatj baalap doniny.” Baalap kwarda

Page 118: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 23:35 118 Luke 23:47boyara walak-yango Jesus-ang bwoka kardakor baala-paal. 35 Moorta yaaka bokadja, miyalitjiny. Karro birdi-yara Judea-kang yidjan Jesus, “Baal barrang-ngandabatwarma moorta, barrang-oola baalany baalroo ngand-abat bayinya baal Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl.”36 Mammarapa-bakadjiny, baalap kardjir yidjan Jesus.Baalap yoowal-koorl Jesus kidji baalap yanga baalanywara kepa-mardayin, 37 kidji waangki baal, “Barrang-ngandabat noonookaal bayinya noonook djelyib moorta-gang Judea-kang!” 38Baalap boordaknidja-nidjawarrinyaJesus-yira: ‘Djelyib moortakang Judea-kang.’ 39 Kenyngakalyang waraniny bokadja, baal wara-waangki Je-sus, “Noonook Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl, wa?Barrang-ngandabat noonookaal wer ngalany!” 40 Yalgawarma ngagalyang djaat baalany, waangkiny, “Nadjilnoonook yoowart wayarn Boolanga-Yira? Baalap Je-sus djin-baminy ngalang-djin. 41 Yalga ngalang djin-baminy darkal, narla ngala barranginy naatj ngala doora-barrang nadjang ngala don; yalga baal don yoowartmingitj.” 42 Kidji baal waangki Jesus, “Jesus, barrang-dwangka nganyany, nginda noonook korl-koorl nyinyDjelib!” 43 Jesus waangki baalany, “Karnayal, nganynoonook warranga nidja kedela, noonook boorda nyinyngany-yel Boolanga-Yirakang Boodjer-bwora.”

Jesus wanni44 Boordak malyarak, ngangk nganitj bandjatiny kidji

mayart dengkoor mandang boodjer karbalakak; 45 kidjingomon bwoka, waraniny Maya-maya-Kooranyi-bwora,baal djeran-yan koodjal bangkakal. 46 Jesus mardayinmira, “Maaman! Ngany yidja nganyang kangya noonangmaara-bwora!” Baal waangki nidja kidji baal wanni.47 Birdiyar mammarapang bakadjiny djinang natj edjena,

Page 119: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 23:48 119 Luke 23:56kidji baal yanganan Boolanga-Yira, waangkiny, “Kar-nayal, nidja baal kwabba mammarap!” 48Moorta dandjo-koorliny bokadja, miyalitjiny djin-baminy, baalap dji-nang natj edjena, mandang baalapang korl-koorl koort-wara baalapang karlapak, baminy baalapang ngornda.49 Mandang moorta ngiyan kwadja-kaaditj Jesus kidjiwoonya baalany, wer kardjir yokaman kambarninybaalany Galilee-yen, baalap yaaka boyang kidji baalapmiyalitj.

Baala danbarritj Jesus50-51 Keny mammarap yaaka bokadja, Joseph

Arimathea-karlap, karlamaya Judea-kang. Baal kwadjakeny kwabbadjil, ngwidam mammarap. Baal kenyYoolinakang wer kardjir keny Pharisee-yang, yalgabaal yoowart koort-keny baalapang kaaditjiny kidji natjbaalap kwadja-don. Baal koort-karni nganaka BoolangaYirang Boodjer Djelyibiny yoowal-koorlo. 52 Baal koorlPilate-booram kidji ngakaka Jesus-ang yarlin. 53 Karrobaal ngarda-barrang Jesus-ang yarlin, dengkoor baalanybwoka-bwora, kidji yidja baalany yalya-bwora natjkwadja-biyan-yan djadam boyal kidji yoowart yalgabanitja-yan. 54 Nidja kedela maar-keny kidji Kedela-Kooranyi boordak alikwadjiny. 55 Yoka kambarniny JesusGalilee-yen, baalap koorl Joseph-yel kidji baalap djinangJoseph yidja Jesus-ang yarlin yalya-bwora. 56Karro baalapkorl-koorl karlap kidji kakatar djilbika wer boyin-bandinyidjo Jesus-ang yarlinal. Kedela-Kooranyikal, baalapbedik-bedik, aliwar Warriny waangki.

24Jesus yiraba noyitj-yen

Page 120: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 24:1 120 Luke 24:131 Nginda ngank yira koriyat kedelakal, yoka koorl

yalyak, kanginy boyin-bandin natj baalap kwadja kakatar.2 Baalap djinang ngomon boya, wort-bilang-yan boo-nanyen yalyang 3 ngarl baalap bwora-koorl; yalga baalapyoowart djinang Birdiyar Jesus-ang yarlin. 4Baalap yaakabokadja narla nidja dwangka-birgi baalapany. Yilak-yilak koodjal mammarapa yaaka bokadja baalapany-boordak, koodjalang bwoka bandatjiny. 5 Yoka wayarn-djil. Baalap boni-nanookawin boodjerak. Mammarapawaangki-djinang, “Nadjil noonooka korl-djinang wininymoort kardakor noyitj moorta? 6 Baal yoowart nidja!Baal kwadja yiraba-yan! Barrang-dwangka natj baalwaangki noonookany Galilee-kal: 7 ‘Mammarapang Nopdjarnyak yidja-yanmaara-bworawara-waramammarapa,dargang-yan, kidji ngolonga mo kedela, yiraba ngand-abatak.’ ” 8 Karro yoka barrang-dwangka Jesus-ang war-rinya. 9 Baalap korl-koorl yalyayen maar-djen-kenyngooldjarak wer warma moorta ngiyan kambarn Jesus,kidji baalap warranga baalapany mandang nidja-nidjanoolonga. 10Alidja-alidja yoka, Mary Magdalene, Joanna,werMary James-ang ngaangk, wer yokawarma baalapyel,baalap warranga mandang nidja-nidja noolonga ngoold-jarak. 11 Yalga ngooldjarang miyalakal, moodlooka yokawaangki arda balbayit-waangkiny, kidji baalap yoowartdjinang karnany. 12 Yalga Peter yiraba kidji yakoorlyalyak; baal darba kidji djinang bwoka noyitjang yalgayoowart warma noolong. Karro baal korl-koorl, kardinarla moodlookang natj kwadja-edjena.

Djooroot Emmaus-ak13 Kedela-djin, koodjal mammarap ngiyan kambarn

Jesus-any, baal korl-koorliny karlap Emmaus-al, marridja

Page 121: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 24:14 121 Luke 24:25keny karbalang Jerusalem-yen. 14 Koodjal dandjo-waangkiny mandang noolongang natj kwadja-edjena.15 Alimarn baalap dandjo-waangkiny, Jesus baalaalboordak-koorl kidji yana koodjalyel. 16 Koodjal djinangbaalany, yalga koodjal yoowart kaaditj nidja baal Jesus.17 Jesus waangki koodjalany, “Nadjang nyootjoowalwaangkinyang, dandjo-yaniny?” Koodjal nganitj yaninykidji koodjalang moolyimari koort-wara. 18 Kenykoodjalang, Cleopas, waangki-djinang Jesus, “Noonookarda keny moort Jerusalem-al ngiyan yoowart kaaditjnoolonga natj kwadja-edjena Jerusalem-bwora nidja-nidja keny-keny kedelara, wa?” 19 “Natj noolonga?”baal waangki-djinang. “Moodlooka natj edjena Jesus-akNazareth-karlap,” koodjal waangki. “Nidja mammarapnyiny Warda-Marridjiny. Moodlooka baal don werwaangki kwadja-moorditj wer mardayin moortakangmiyalal wer Boolanga-Yirang miyalal. 20 NgalangBirdiyara Yakina-Koorany wer warma birdiyara waangki-koorl baalany barrango warrinya noyitjang, kidji baalkwadja-dargang-yan boorn-yambokal. 21 Kidji ngalakaaditj ngalang koortal baal nyiny Keny ngiyan boordayalkaranan Israel!

“Yoowart arda alidja, yeyi mo kedelara ngolonga nidjaedjena, 22 keny-keny yoka kardakor ngalang moorta,baalap kardi ngalany. Nginda ngank yira, baalapkoorl yalya, 23 yalga baalap yoowart djinang Jesus-angyarlin. Baalap korl-koorl ngalak, waangkiny baalapdjinang djin-djina-kooranyi ngiyan warranga baalapanyalidja Jesus wininy! 24 Keny-keny ngalang moorta koorlyalya kidji baalap djinang moodlooka, war-djin yokamanwaangki, yalga baalap yoowart djinang Jesus.” 25 KarroJesus waangki baalapany, “Balbayit-djil noonookang!Noonookang dabak-djil djinango-karni moodlooka, noo-

Page 122: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 24:26 122 Luke 24:38longa Warda-Marridjinya waangki! 26 Koriyat, KenyBoolanga-Yira Waangki-Koorl, baal djarnyak bakkan-wara nidja-nidja noolonga, wa? Arda karro, baalkayar-kadak ngandabat, baalang moorditj wer banditjinyngandabat.” 27 Kidji Jesus warranga baalapany mood-looka natj Boordakiny-Kooranyi waangki baalang, koriyatMoses kidji karro mandang Warda-Marridjinya. 28Baalapboordak-koorl baalapang karlap, yalga Jesusmalyakwort-yaniny. 29 Koodjal nganitj baalany, waangkiny, “Naan-yaaka ngalyel! Ngangk ngardiny kidji kadik-bini.” NgarlJesus bwora-koorl, naan-yaakiny koodjalyel. 30 Jesusnyiny ngarno koodjalyel. Baal barrang mereny, kidjiyanganan Boolang-Yirany, karro baal djakarn merenykidji yanga mereny koodjalak. 31 Karro koodjalangmiyala yalgaran-yan kidji koodjal djinang nidja baal Jesus.Yalga yilak-yilak, baal wort-koorl koodjalang miyalayen.32Koodjal danjo-waangki, “Nginda Jesus waangki ngalanydjoorootal kidji yalgaran Boordakiny-Kooranyi ngalak,baalang warrinya karla-mokiny, narriny ngalany-bwora.”

33 Koodjal yilak-yilak yiraba kidji korl-koorl Jerusalem.Koodjal djinang maar-djen-keny ngooljdara, wer man-dang warma moorta. 34 Baalap waangkiny, “Birdiyardoora kwadja-yiraba! Jesus barrang-djinang baalaalSimon-ak!” 35Karro koodjalmammarapawarranga baala-panymoodlooka natj kwadja-edjena djoorootal, kidji yarnkoodjal doora djinang Birdiyarany nginda baal djakarnmereny.

Jesus barrang-djinang baalaal ngooldjarakak36 Alimarn koodjal mammarap warranga baalapany

nidja, Jesus yaaka baalapany kardakor, kidji baal waangki,“Nakal noonookayel!” 37 Baalap darnayan-djil, kaa-ditjiny baalap djinanginy keny djang. 38 Yalga Jesus

Page 123: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 24:39 123 Luke 24:49waangki baalapany, “Naadjil noonooka wayarn? Nadjilnoonooka yoowart djinang-karni noonookang koortal?39 Djinang nganyang maara wer djena. Miyalitj! Nidjanganyany, nganyaal! Baka nganyany, kidji noonookaboorda-kaaditj, narla djanga yoowart kadak yarlin werkwetja, yalga noonook kayar-djinang nganyang yarlin!”40 Jesus waangki nidja kidji baal barrang-djinang baala-pany baalapangmaara wer djena. 41Yalga baalap yoowartkayar-djinang-karni. Baalap koort-kwabba-djil wer kai-kai-djil; ngarl Jesus ngakaka baalapany, “Noonooka kadakmereny ka djaadj ngarno, wa?” 42 Baalap yanga Jesusbangka djildjitang dookarn-yan. 43Baal kanga djildjit kidjingarn baalap-booram. 44 Karro baal waangki baalapany,“Karnayal, ngany warranga noonookany nidja-nidja noo-longa nginda ngany yalga kwadja-nyiny noonookayel:moodlooka boordak-yan nganyang Moses-ang Warriny-bwora, boordakiny Warda-Marridjinyang, wer Yediga-bwora; moodlooka natj djarnyak edjena.”

45 Karro Jesus yalkaran baalapang kaaditjiny djinangomoodlooka, mandang noolonga Boordakiny-Kooranyiwaangki. 46 Karro Jesus warranga baalapany, “Nidjakwadja-boordak-yan: ‘Keny Boolanga-Yira Waangki-Koorl, baal djarnyak bakkan-wara kidji ngolanga mokedela, baal djarnyak yiraba noyitjyen.’ 47 Kolal Jesus-ang, Warda-Kwabba djarnyak warranga-yan, Warda-Kwabba nyinya-nyinyinyang ngindamoorta wort-korangbaalapang wara-doniny. Nidja djarnyak warranga-yan, kooramba Boodjaral, malyakiny Jerusalem-bwora.48 Noonooka kwadja-marlanga-bini mandang nidja-nidja noolongang. 49 Kidji karnayal, ngany nganyaalboorda-waangki-koorl noonookak moodlooka, mandangnoolonga nganyang Maaman kwadja-waangki. Yalganoonooka djarnyak nganaka Jerusalem-bwora, kedalak

Page 124: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

Luke 24:50 124 Luke 24:53nginda moorditj mardayin yirayen boorda ngarda-koorlnoonookal.”

Jesus yira-koorl-yan Boolanga-Yirang Boodjerak50 Karro Jesus barrang baalapany Jerusalem-bandak,

Bethany-boordak. Bokadja, baal yira-barrang baalangmaara kidji baal yanga-kwabba baalapany.

51 Alimarn Jesus yanga-kwabbiny baalapany, baal wort-koorl baalapyen kidji baal yira-barrang-yan Boolanga-Yirang Boodjerak. 52 Baalap yanga moorditj yangananJesus-any, kidji korl-koorl Jerusalem-bwora, kidji koort-kwabba-djil moorartitj baalapany. 53 Yennar kedelara,baalap koorl Maya-maya-Kooranyi-bwora, yanganinyBoolanga-Yira.

Page 125: WARDA-KWABBALUKE-ANG fileLuke1:1 1 Luke1:9 WARDA-KWABBALUKE-ANG 1Nganyangkwabbababin,Theophilus. Boola moorta kwabba-don. Baal boordak karni war-rinyamili-milikal,mandangnoolongaedjeninyngalany

125Nyoongar Luke

The Good News According to Luke in the Nyunga language ofAustralia

copyright © 2018 Bible Society of AustraliaLanguage: Nyoongar (Nyunga)This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2019-07-01PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 19 Jul 2019 from source files dated 24May20191c981163-bca9-5eb2-a39a-8fe2e29e6ff6