vöxtur apple út frá hlutabréfagengi - lokaskil¡ni_vilbergsson_bs.pdf · lokaverkefni til...

Lokaverkefni til BS-prófs í

viðskiptafræði

Vöxtur Apple Inc. út frá

hlutabréfagengi

Hvað er það sem útskýrir gengislækkanir/hækkanir í

sögu fyrirtækisins?

Vöxtur Apple Inc. út frá hlutabréfagengi Hvað er það sem útskýrir gengislækkanir/hækkanir í sögu fyrirtækisins?

Viktor Máni Vilbergsson

Lokaverkefni til BS-‐gráðu í viðskiptafræði

Leiðbeinandi: Elmar Hallgríms Hallgrímsson, lektor

Viðskiptafræðideild

Félagsvísindasvið Háskóla Íslands

Júní 2015

2

Vöxtur Apple Inc. út frá hlutabréfagengi.

Ritgerð þessi er 6 eininga lokaverkefni til BS prófs við

Viðskiptafræðideild, Félagsvísindasviði Háskóla Íslands.

© 2015 Viktor Máni Vilbergsson

Ritgerðina má ekki afrita nema með leyfi höfundar.

Prentun: Prentsmiðja xxx

Kópavogur, 2015

3

Formáli

Efirfarandi ritgerð er lokaverkefni mitt til B.S.c. gráðu í viðskiptafræði með áherslu á

fjármál við Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands. Ritgerðin telst til 6 ETC eininga og er

skilað í maí 2015. Leiðbeinandi minn var Elmar Hallgríms Hallgrímsson, lektor og vil ég

þakka honum fyrir gott samstarf. Einnig vildi ég nýta tækifærið til að þakka besta vini

mínum, Predrag Milos, fyrir að vera sú jákvæða og hjálpsama manneskja, sem hann er

og óska honum til hamingju með afmælið.

Viktor Máni Vilbergsson

Maí 2015

4

Útdráttur

Ritgerð þessi fjallar um gengisþróun hlutabréfsins Apple, frá því að gengið var skáð á

Kauphöll, til dagsins í dag.

Ritgerðin byrjar á sögulegum þráðum, hvernig fyrirtækið varð til og helstu upplýsingar

um hlutabréfið sjálft ásamt gengisþróuninni, frá því að það var skráð á kauphöll, þangað

til dagsins í dag. Farið verður í gegnum þá megin þætti sem höfðu áhrif á fyrirtækið í

heild, hvort þeir höfðu jákvæð eða neikvæð áhrif. Skoðað verður helstu vörur og

kynningar þeirra, frammistöðu þeirra, efnahagsástand og áhrif efnahagslífsins á

skipulagsheildina, ásamt öðrum áhrifavaldandi þáttum. Í lokin verður fjallað

smávægilega um framtíðarhorfur og hvernig sérfræðingar fara að því að spá um

gengisbreytingu til framtíðar.

5

Efnisyfirlit

1 Inngangur ............................................................................................................. 7

2 Apple á hlutabréfamarkaði .................................................................................. 8

2.1 Apple á NASDAQ ........................................................................................... 8

2.2 AAPL á samkeppnismarkaði .......................................................................... 9

2.3 Skipting bréfsins -‐ "Stock split" ................................................................... 10

3 Útskýringar á gengisbreytingum ........................................................................ 12

3.1 Áhrifavaldar ................................................................................................ 12

3.1.1 Kynningar ............................................................................................. 12

3.1.2 iOS vs Android ...................................................................................... 12

3.1.3 Mac vs PC ............................................................................................. 13

4 Söguleg breyting gengisins ................................................................................ 15

4.1 Tímabilið 1980 -‐ 2000 ................................................................................ 15

4.2 Tímabilið 2000 -‐ 2010 ................................................................................ 19

4.3 Tímabilið 2010 -‐ 2015 ................................................................................ 24

5 Framtíðarspá ..................................................................................................... 28

5.1 Almenn spá og lykilatriði ............................................................................. 28

5.2 "Fibonacci retracements" ........................................................................... 28

6 Lokaorð .............................................................................................................. 28

6

Myndaskrá

Mynd 1. NASDAQ Composite vs. AAPL. Tímabil: 5ár ......................................................... 9

Mynd 2. Samsung vs Google vs Apple hlutabréfagengi. Tímabil: 10ár ............................ 10

Mynd 3. Fjöldi forrita í App store og Google Play, tölur af: www.statista.com .............. 13

Mynd 4. Mac vs PC vs Tablet sölutölur. Tímabil: 2009-‐2010. .......................................... 14

Mynd 5. Þróun gengisins og kynning helstu varanna. Tímabil: 1980-‐2000. .................... 15

Mynd 6. Þróun gengisins. Tímabil: 2000-‐2005. ............................................................... 20



Tafla 1. Sölutölur á iPod. Tímabil: 2002-‐2010. (Apple Press, á.á.) ..................................... 9

7

1 Inngangur

Það þarf lítið að kynna fólki vörumerkið með eplinu sem bitið hefur verið í, því

það er ekki bara verðmætasta fyrirtæki heims, heldur þekktasta og virtasta vörumerki í

heimi. (Forbes, 2014)

Apple er fjölþjóðlegt fyrirtæki og starfar á alþjóða markaði, staðsett í Cupertino,

Kaliforníu sem sérhæfir sig í framleiðslu og hönnun á tjáskiptatækjum, tölvum og

afþreyingartækjum. Fyrirtækið var stofnað þann 1.apríl árið 1976 af þeim Steve Jobs,

Steve Wozniak og Ronald Wayne, en var fjármagnað af Mike Markkula með 250,000$.

(Isaacson, W. 2011)

Apple tókst að skilja markaðinn, væntingar fólks og koma til móts við þær og gera

vörumerkið að tískuvöru, sem flestir vilja eignast. Aðeins fá fyrirtæki eru með

viðskiptamódel sem virkar eins vel og þeirra. Grunn atriðin var að finna í stílhreinni

hönnun, sem endurspeglast í hverri vöru sem þeir hafa framleitt í gegnum tíðina, ásamt

einfaldleika í notkun. Eða eins og Steve Jobs sagði oft á sínum kynningum: “It just

works!” – “Það virkar bara!”. (MG Siegler, 2011)

Eftir árið 2000 byrjaði fyrirtækið að stækka markaðshlutdeild sína, með því að fara

inná nýja markaði með nýjar vörur, eins og tónlistaspilara (iPod, 2001), snjallsíma

(iPhone, 2007), spjaldtölvur (iPad, 2010) og jafnvel snjallúr (Apple Watch, 2015).

Árið 1984 gáfu þeir út Macintosh vélina og var markaðshópurinn fólk með litla

þekkingu á tækni og notkun tölva. Macintosh varð mikilvægasta varan, sérstaklega

vegna þess að fyrri útgáfa einkatölvu, Lisa, var misheppnuð og voru sölutölurnar

ófullnægjandi og náði Macintosh vélin miklum vinsældum á sínum fyrstu árum. Þrátt

fyrir velgengni fyrirtækisins, voru mikil átök á milli framkvæmdastjórans John Sculley -‐

sem var ráðin af kókframleiðendanum Pepsi-‐Cola (heitir Pepsi í dag) – og Steve Jobs. Þá

kom einnig í ljós léleg eftirfylgni birgða sem leiddi til offramboðs/umfram framleiðslu og

minnkandi sölu. Árið 1985 gerðist eitthvað, sem fáir sáu fyrir: stofnandinn og

lykilmaðurinn Steve Jobs, var rekinn frá Apple. Fyrirtækið átti í fjárhagserfiðleikum

erfiðari ár á þessu tímabili, það vantaði þá framtíðarsýn sem Steve Jobs bjó yfir, salan

8

drógst saman og allir efuðust framtíð fyrirtækisins, þangað til árið 1996 þegar stjórnin

ákvað að ráða Steve Jobs aftur. Jobs byrjaði að vinna á iMac tölvunni, sem var með CRT

skjá og tölvan ásamt skjánum var ein eining í gagnsæu plasthúsi. Yfir milljón eintaka

seldust á hverju ári, sem setti Apple aftur á kortið eftir erfitt tímabil. Það var reyndar

ekki bara mikill sölu að þakka að Apple náði sér úr upp úr þessum fjárhagserfiðleikum.

Það var einnig mikil umfjöllun um fjárfestingu Microsoft’s á þessum tíma, en fáir vita að

Microsoft fjárfesti fyrir $150milljónir í Apple og á móti myndi Steve Jobs styðja "Office

for Mac" allavega næstu 5 árin, ásamt því að fella niður málsókn sem var um að

Microsoft hefði stolið útliti og upplifun Mac stýrikerfisins. (John C Abell, 2009)

Apple var fyrst og fremst að sérhæfa sig í tölvuvélbúnaði fyrstu áratugina, þangað til

þeir kynntu tónlistarhugbúnaðinn þeirra að nafni iTunes og iPod-‐in árið 2001. iPodinn

var fyrsta skrefið inná smærri raftækjamarkað og þótti vera jafn byltingarkennd vara

eins og seinna iPhone-‐inn (2007) og iPad-‐inn (2010) urðu seinna. (Lex Friedman, 2011)

Apple hefur vaxið gríðarlega undanfarin ár og hefur náð að byggja upp mjög mikið

traust og hollustu viðskiptavina, sem er nánast óviðjafnanleg. Því getum við sagt að

framtíðarhorfur tæknirisans Apple séu mjög bjartar. (Carmine Gallo, á.á.)

2 Apple á hlutabréfamarkaði

2.1 Apple á NASDAQ 12. desember, árið 1980 fór Apple inná hlutabréfamarkaðinn , og er skráð á einni

af tveim stærstu kauphöllum Bandaríkjanna, NASDAQ. Í kauphöllinni eru reiknaðar út

ýmsar hlutabréfavísitölur fyrir bréf sem eru skráð í NASDAQ – eins og hlutabréf

Apple, undir nafninu AAPL – til dæmis svokölluð NASDAQ Composite vísitala, sem

byggir á verði hlutabréfa allra, ca. 4.000 fyrirtækja, sem skráð eru í kauphöllinni.

Til að kaupa eitt hlutabréf í apple fyrirtækinu í dag (5.4.15), þyrfti að greiða $125

og er fyrirtækið metið á 728ma. bandaríkjadali og eru því útistandandi hlutir 5,825

milljarðar stk. , sem gerir Apple verðmætasta fyrirtækið í heiminum í dag. Einnig náði

Apple að bæta met Microsoft’s frá árinu 1999, en þá var markaðsvirðið þess

9

$618.9ma og náði markaðsvirði Apple þann 20.ágúst 2012 $620ma. Það má þó ekki

gleyma því að markaðsvirði Microsoft’s sé reiknað með verðbólgu frá árinu 1999,

samsvarar $871.9ma í dag. (Dan Seifert, 2012)

Það má segja að þeir hjá Microsoft sjá kannski eftir að hafa bjargað Apple úr

fjárhagserfiðleikunum árið 1997, þar sem iPhone, iPad og Mac vörurnar eru einu

helstu samkeppnisvörurnar þeirra í dag.

Á myndinni hér fyrir neðan sést vel hversu vöxturinn hjá Apple er hraður, þá

sérstaklega miðað við NASDAQ Composite hlutabréfavísitöluna, sem segir okkur að

velgengni tæknirisans er miklu meiri, heldur en hjá flestum fyrirtækjum skráð á

NASDAQ.

Mynd 1: NASDAQ Composite vs. AAPL, tímabil: 5ár

2.2 Apple á samkeppnismarkaði Mjög misleit fyrirtæki er að finna í NASDAQ Composite vísitölunni, þannig til að fá

betri hugmynd hvernig AAPL hefur verið að þróast í gegnum árin, er heppilegra að

bera hlutabréfið saman við vísitölu í tæknigeiranum.

Helstu tvær vísitölur eru XLK – vísitala sem samanstendur af þeim 73

tæknifyrirtækjum úr vísitölunni S&P 500 (t.d. Apple, Microsoft, Verizon, AT&t,

10

Facebook, Google, IBM) – og QTEC – inniheldur bréf 40 tæknifyrirtækja (t.d.

Catamaran Corp., Altera Corp., Apple, Yahoo!, Autodesk Adobe) innan NASDAQ-‐100,

en munurinn er sá að bréfin vega jafnt á milli , ekkert fyrirtæki er með meiri en 3%

hlut af vísitölunni. Í NASDAQ-‐100 vísitölunni eru öll þau 100 efstu fyrirtæki, sem eru

ekki fjármálafyrirtæki, skráð á NASDAQ og sýnir ekki þau fyrirtæki sem eru staðsett

utan Bandaríkjunum.

Apple er með breitt úrval af raftækjum og þjónustu, sem gerir samkeppnisaðila

marga. Þeir helstu í dag eru t.d. Samsung (iPhone vs. Galaxy), Microsoft (Mac vs.

Windows) og Google (iOS vs. Android). Á töflunni fyrir neðan má sjá samanburð á

hlutabréfagengi þessara tæknirisa, til að varpa ljósi á gríðarlegan vöxt AAPL

undanfarin ár.

Mynd 2: Samsung vs Google vs Apple hlutabréfagengi. Tímabil: 10ár

Á ínuritinu er hægt að sjá að síðustu 10 ár hafa Apple bréfin hækkað nánast 20falt,

á meðan Google náði 463% vexti, en Samsung 174%.

2.3 Hlutabréfaskiptið -‐ „Stock split" Fyrsta útboð Apple verðbréfa (Initial Public Offering -‐ IPO) var 12.desember árið

1980, en þá var eitt bréf að andvirði $22. Stjórnin hefur síðan ákveðið að skipta

hlutabréfunum, svokallað “stock split” og var það gert árin 1987, 2000, 2005 og 2014.

(Apple Investor Relations, 2014)

Bréfunum var skipt 2:1 árin 1987, 2000 og 2005, en 7:1 í fyrra, sem þýðir að t.d.

fyrir hvert bréf sem hluthafar fengu, eiga þeir núna tvö í staðinn (2:1). 7:1 þýðir það

11

sama, nema þá eiga hluthafar 7 bréf í staðinn fyrir eitt eftir skiptin. Í raun og veru

breytir þetta ekki neinu, eign fjárfestans verður hvorki meiri né minni, það er hægt að

líkja þessu við að skipta einni 100kr í tvær 50kr. Andvirðið verður það sama.

Mörg fyrirtæki hafa ákveðið að framkvæma slíka aðferð til að gera bréfin sín meira

aðlagandi fyrir almenning og smærri fjárfesta, sem geta ekki keypt hlutabréf á of háu

verði. Þótt að almenningur hafi ekki getað keypt bréfin á þessu verði, þá fór verðið

oft niður fyrir $22 til 1985, þannig við getum gefið okkur að fjárfestir hefði keypt eitt

bréf á genginu $22, þá ætti hann 56stk. af AAPL hlutum í dag, út af

hlutabréfaskiptingunni (2*2*2*7=56). AAPL gengið í dag er í kringum $125, sem þýðir

að þessir $22 væru ca. 7000$ í dag, vegna þess að við ættum 56 hluti sem seljast á

$125. Þetta er 31718% hækkun.

Tekjur fyrirtækisins árið 2014 námu $182,8ma og það getur verið athyglisvert að

skoða þetta miðað við fjölda starfsmanna í fullu starfi á sama tíma, sem voru 92.600

talsins. (Apple Financial Information, 2015) (Statista, 2014)

Ef við reiknum dæmið út, þá sjáum við að fyrir hvern einasta starfsmann fær

fyrirtækið $1.974.000 í tekjur, sem er gríðarlega há tala. Ef við tökum Exxon Mobil

(eitt stærsta olíufyrirtæki í heimi), þá voru tekjur þess í fyrra í fyrra $407,6ma og

starfsfólk í fullu starfi 75.000 talsins, sem gefur okkur $5,391milljónir í tekjur á hvern

starfsmann. Það er þó ekki alveg sanngjarnt að bera þessar tvær skipulagsheildir

saman, þar sem Exxon selur vöru sem nánast allir í heiminum þurfa að nota beint eða

óbeint – olíu -‐ , á meðan vörurnar frá Apple teljast alls ekki vera nauðsynjarvörur.

(Fortune 500, 2014)

Vegna skiptingu bréfanna var AAPL valið inn í Dow Jones vísitölunna. Hátt verð á

AAPL var aðgangshindrunin til að vera eitt af þessum 30 fyrirtækjum sem vísitalan

samanstendur af, og kom Apple í staðinn fyrir AT&T. (Jennifer Booton, 2015)

12

3 Útskýringar á gengisbreytingum

3.1 Áhrifavaldar Það er hægt að finna margar útskýringar og svör við því, hvenær og hvers vegna

verð hlutabréfa breytist, en áhrifavaldar eru margir og ætlum við að fara yfir þá

helstu sem tengist AAPL bréfinu.

Ef við skoðum 35 ára sögu hlutabréfsins – án þess að þurfa að kafa djúpt í tölur –

finnum við að flest má reka til árangurs og frammistöðu varanna, sem fyrirtækið

framleiðir. Annar áhrifavaldur er efnahagsástandið í heiminum og staða

hlutabréfamarkaðsins, hrun og slíkir atburðir hafa einnig áhrif á gengi bréfa og við

ætlum að skoða það líka, þar sem það á við. (Balaji Viswanathan, 2013)

3.1.1 Kynningar

Frá upphafi, hafa þeir hjá Apple notað sérstaka atburði, kallaða „keynote” til að

kynna nýjar vörur, eiginleika þeirra og notkun. Það eru til tvenns konar kynningar,

annars vegar kynning á nýjum vörum, t.d. iPhone, iPad, Apple Watch, og hins vegar

kynning á hugbúnaði, kallað „WWDC” (e. World Wide Developer Conference), sem

er ekki einungis fyrir almenning, heldur einnig fyrir forritara. WWDC er amk. jafn

mikilvæg kynning, vegna þess að forritararnir búa til öll forritin, án forritanna væru

tækin ekki jafn aðlaðandi.

Væntingar almennings eru alltaf miklar og fer því hlutabréfagengið mikið eftir því

hvort það tókst að mæta eða fara umfram væntingum, eða ekki. Fjölmiðlar og

sérfræðingar geta haft mikil áhrif og umfjöllunin getur verið jákvæð og neikvæð,

þetta endurspeglast í virði hlutabréfsins à jákvæð/neikvæð breyting.

3.1.2 iOS vs Android

App Store var ekki fyrsta rafræna forritaverslunin, en hún var sú fyrsta sem hlaut

miklar vinsældir á stuttum tíma. Í júlí 2008, mætti App Store til leiks, með einungis

800 forrit til að niðurhala. Eftir fyrstu helgina gaf Apple út fréttatilkynningu: 10

milljónir niðurhala komu í gegnum forritaverslunina eftir fyrstu helgina. (Apple Press

Info, 2008)

13

Á töflunni hér að neðan má sjá hversu mörg forrit er hægt að nálgast inná bæði App

Store (Apple) og Google Play (Android), sem segir okkur hvort „platform”-‐ið er meira

aðlaðandi.

Mynd 3: Fjöldi forrita í App store og Google play, tölur af www.statista.com

Við sjáum að verslun Google hefur tekið fram úr fjölda forrita, og er niðurhal 60%

hærra heldur en hjá Apple, en á móti, fær App Store 60% hærri tekjur af smáforritum,

sem þarf að borga fyrir. (Steve Ranger, 2015)

Einföld útskýring á þessu er að verð á iPhone er á bilinu $500-‐700$ (fyrir ódýrustu

gerðirnar) og það eru yfirleitt ekki allir sem hafa efn á svo dýrum síma, á meðan Android

símar geta kostað frá $50-‐700$.

Baráttan á milli þessara tveggja stýrikerfa og hlutdeild þeirra getur haft áhrif á verð

gengisins, lækkun á markaðshluta leiðir til lægra verðs á genginu og öfugt.

3.1.3 Macintosh á móti PC tölvum

Seinustu árin hefur PC markaðurinn sýnt fram á hnignun og framtíðarspár benda á að

þetta muni halda áfram í náinni framtíð. Það má þó rekja til aukinnar eftirspurn

spjaldtölva, sem byrjuðu í sölu frá árinu 2010 og sést vel að spjaldtölvur hafa náð

ágætum bita úr kökunni, vegna þess að þær koma mest í stað borðtölva og fartölva.

14

Mynd 4. Mac vs PC vs Tablet sölutölur. Tímabil 2009-‐2010 (www.statista.com)

Á meðan sala á PC tölvum dregst saman, sjáum við að Mac náði að auka

markaðshluta sinn á markaði þar sem ríkir mikill samdráttur.

Ef við skoðum breytingu frá árinu 2013 til 2014 þá sést að á meðan PC markaðurinn

dróst saman um rúmlega 3%, þá náði Apple að auka sölu sína á borðtölvum um rúmlega

15%. Einnig sýnir framtíðarspá tölfræðisíðunnar Statista.com að þessi þróun muni halda

áfram. (Statista, á.á.)

Með innkomu spjaldtölva hefur samkeppnin því aukist, en staða Apple er betri heldur

en samkeppnisaðila. Það felst einfaldlega í því að iPadinn, -‐ framleiddur af Apple -‐, hefur

verið í markaðsráðandi stöðu á markaði spjaldtölva undanfarin ár, með ca. 50% hlut árin

2010-‐2013 og í kringum 30% hlut árið 2014. Þetta þýðir að á meðan Apple er að tapa

markaðshluta að öllum líkindum frá Mac til iPadsins, þá eru aðrir framleiðendur ekki í

jafn góðri stöðu. En þótt barátta sé á milli vara innan fyrirtækisins (iPad vs. Mac), þá

endar gróðinn þó alltaf á sama stað. Þetta veitir ágætis samkeppnisforskot miðað við

keppinautana. (Statista, á.á.)

15

4 Söguleg breyting gengisins

4.1 Tímabilið 1980 -‐ 2000 Í lok tuttugustu aldar, var Apple mest að einbeita sér að fyrirtækjum sem

viðskiptavinum, en það breytist með tímanum og í kringum 1984 fóru þeir einnig að

framleiða tölvur sem voru ódýrari og algengilegri fyrir almenning. (Isaacson, W., 2011)

Á myndinni hér fyrir neðan má sjá breytingu bréfsins frá því að það var skráð á

kauphöllinni NASDAQ, 12.desember, 1980 til 31.desember, 1999, og einnig er merkt

inná myndinni helstu kynningar vara á þessu tímabili. Við munum fylgjast með hvernig

gengið þróaðist út frá efnahagslegu ástandi fyrirtækisins og frammistöðu varanna.

Mynd 5. Þróun gengisins og kynning helstu varanna. Tímabil: 1980-‐2000.

A: Eitt af fyrstu skrefum var að byggja upp spennu og markaðsseteningu fyrir fyrstu

Macintosh tölvuna, sem Steve Jobs kynnti sjálfur 24.janúar árið 1984. Auglýsingin sem

gerð var fyrir kynninguna var sýnd á úrslitaleik í Super Bowl, sem er sú

sjónvarpsútsending sem hefur mestu áhorf meðal Bandaríkjamanna til dagsins í dag.

Auglýsingin sjálf sagði áhorfendum voða lítið, en náði að vekja athygli og forvitni meðal

almennings og stóð í lok hennar: “On January 24th, Apple Computer will introduce

Macintosh. And you’ll see why 1984 won’t be like “1984” “. S.s. “24.janúar kynnir Apple

Computer Macintosh tölvuna. Og þú munt sjá, hvers vegna 1984 verður ekki eins og

“1984” “, það er átt við að þeir munu sýna eitthvað sem fólk myndi ekki búast við í

nútímanum, heldur frekar í framtíðinni. Áður en auglýsingin var frumsýnd var hún

skoðuð hjá ASI markaðsrannsóknum, og er henni gefin einkunn á 43 punkta skala, sem

spáir um hversu líklegt er að auglýsingin verði árangursrík, með tilliti til þess hversu

auglýsingin væri sannfærandi til að fá fólk til að kaupa vöruna. “1984” fékk einkunnina

5, sem var vel undir meðaltalinu 29. Sem betur fer var ákveðið að halda niðurstöðunni

16

leyndri frá yfirmönnum og hefði ASI markaðsrannsóknarstofunni skjátlast gríðarlega.

Tölvan vakti athygli á heimsmælikvarða og voru móttökur mjög góðar. (Aaron Taube,

2014)

Kölluð Macintosh 128K, var fyrsta PC/einkatölva sem var seld á viðráðanlegu verði og

var ætluð fyrir almenning og heimilisnotkun, ekki bara fyrirtæki. Verðið á tölvunni var

$2500, með 128KB vinnsluminni og með henni fylgdu lyklaborð og mús,. Tölvan varþað

lítil, að hún komst fyrir í bakpoka. Fyrstu þrjá mánuðina seldust 50.000 eintök sem þótti

vera mjög góður árangur á þessum tíma, þegar tölvur voru alls ekki algengar. Seinna um

árið í September, fékk tölvan uppfærslu sem var kölluð Macintosh 512K og var hún í

framleiðslu þangað til 1998. Eftir fyrstu þrjá mánuðina minnkaði áhuginn mikið og einnig

komu í ljós margir gallar vélarinnar. Til dæmis var hún allt of hæg – ekki með nægjanlegt

vinnsluminni – og það vantaði innbyggðan harðan disk innihéld hún bara eitt floppy drif,

sem taldist ekki vera nóg. Steve vildi ekki hafa viftu í Macintosh tölvunni sem leiddi til

þess að hlutir ofhitnuðu og eyðilögðust oft á stuttum tíma. (Isaacson, W., 2011)

Árið 1985 gerist það að Steve Jobs er sagt upp hjá fyrirtækinu. Ein Ástæðan var sú að

stjórninni fannst Jobs vera of ungur til að reka svona stórt fyrirtæki, hin var að þeim

fanst hann einnig vera of skapmikill. Steve fór og stofnaði tölvufyrirtækið NeXT og varð

einnig stærsti hluthafi hjá Pixar. (Isaacson, W., 2011)

B: 2.mars árið 1987 komu tölvurnar Mac II og Mac SE út. Mac II var á verðinu $5200,

tvöflt dýrari heldur en Macintosh, vegna þess að þetta var fyrsta Apple tölvan sem var

komin með litaskjá, og slík útfærsla gat kostað hátt upp í $10.000 á þeim tíma. Mac SE ,

stóð fyrir “System Expansion” og var hún mjög svipuð í útliti eins og Macintosh, tölvan

og skjárinn var ein heild. Hún fékk innbyggðan harðan disk, ásamt litaskjá og tvö floppy

drif. Þetta var fyrsta tölvan, þar sem Apple kynnti “Apple Desktop Bus”, sem gerði það

kleift að það var hægt að tengja lyklaborðið í eitt tengi og síðan tengja músina við

lyklaborðið, þetta kallast “daisy-‐chain” (daisy keðja).

Frá 1987 fór stærðarhagkvæmnin minnkandi, eftir að Steve Jobs fór frá fyrirtækinu

hugsaði stjórnin allt of mikið um að græða fyrir bæði Apple og sjálfa sig, vörurnar voru

ekki lengur byltingarkenndar og Macintosh stýrikerfið varð hægt og rólega að verða

úrelt í kringum 1990. (Dan Knight, 2014)

17

C: 20. september, 1989 kom Mac Portable, fyrsta fartölvan frá Apple. Það var hægt

að taka hana með sér, og hún var með góða rafhlöðu endingu, sem dugði í allt að

10klukkustundir. Afköst vélarinnar voru svipuð og borðtölvanna sem komu áður út, en

það kostaði sitt. Galli hennar félst í því að þótt að hún hafi verið hröð, þá var verðið á

henni allt of hátt og hún var mjög þung til að koma henni milli staða. Skjárinn var heldur

ekki baklýstur sem gerði vinnuna ómögulega í dimmu. 1991 kom uppfærsla með

baklýstum skjá, og betra og ódýrara minni. (LEM Staff, 1989)

D: 15. Október, 1990 reyndi Apple að auka sölur með því að gera Mac LC (low-‐cost

color), sem fór aftur í verðbilið $2400-‐$2500. Tölvan átti að vera hentug sem

heimilistölva og einnig fyrir menntastofnanir vegna lágs verðs. Mac LC náði góðum

árangri og seldust 500.000 eintök á innan við 12 mánuðum. Við þetta tóku hlutabréfin

gott stökk og var andvirði fyrirtækisins í kringum $70milljónir. (Isaacson W., 2011)

Í maí árið 1990 kynnir Microsoft Windows 3.0 stýrikerfið sem líkist Mac stýrikerfinu

mjög míkið. Það ´tok þeim nokkur ár þangað til þeir náðu að herma eftir Mac

stýrikerfinu og héðan frá byrjar það ferli sem endar með því að Windows verður ráðandi

á markaði borðtölva. (Isaacson W., 2011)

E: Kynnt 21.október, 1991, var Powerbook 100 kynnt, sem var stórt skref fram í við

miðað við Mac Portable. Verkfræðingarnir notuðu annað plastefni, sem var léttara og

minni rafhlöðu sem bauð uppá 2ja tíma endingu. Þetta gerði þyngdina 1/3 af Mac

Portable og fleiri þúsund dollurum ódýrari. Verðið var $2300, en seldist þó ekki vel.

Stýrikerfið var hætt að bjóða uppá jafn miklar nýjungar eins og það gerði í upphafi og

urðu tölvurnar ekki jafn vinsælar lengur. Þær seldust eins og "heitar lummur" eftir að

Apple lækkaði verðið undir $1000 og seldust þær á meðan birgðir entust, en með tapi.

(Isaacson W., 2011)

Hnignunartímabil hlutabréfsins var farið af stað á þessum tíma, það vantaði þá

framtíðarsýn sem Steve Jobs bjó yfir og það vantaði meiri nýjungar í vörurnar á meðan

samkeppnin jókst meir og meir. (LEM Staff, 2011)

F: 21.október, 1993 kom heimilistölvan Quadra 610 inn á markaðin á verðinu $1440.

Þar sem tölvan varð ekki nógu vinsæl var ákveðið að prufa og gefa út sömu tölvuna en

gera hana samhæfa við DOS (Windows forrit). 25.000 eintök seldust fljótt við

18

breytingarnar og var ákveðið að gefa út fleiri DOS samhæfðar tölvur nokkur ár í röð.

(LEM Staff, 1993)

G: 14.mars, 1994 kemur fyrsta PowerPC Mac tölvan, að nafni PowerMac 6100 á

markaðinn. PowerPC var örgjörvi framleiddur og hannaður af IBM og Motorola. Það var

notað tölvuhúsið af Quadra 610. (LEM Staff, 1994)

Næsta ár -‐1995-‐ kemur Microsoft út með Windows 95 stýrikerfið sem var talið vera

besta stýrikerfi allra tíma víða um allan heim. Sölutölur Mac talvna hrundu gjörsamlega.

Markaðshlutdeild Apple í lok níunda áratugarins féll frá 16% niður í 4% árið 1996. Frá

árinu 1991 til 1997 féll einnig markaðsvirði fyrirtækisins úr $70milljónum í $14 milljónir

eins og sjá má á myndinni fyrir ofan. (Mynd 5)

Fyrirtækið NeXT, sem Steve Jobs vann hjá og var einn stærsti hluthafi, var keypt af

Apple og árið 1997 var Steve aftur kominn til Apple. Það tók hann ekki nema rúmlega ár

að snúa hallanum við. (Isaacson W., 2011)

Þar sem Apple var stutt frá því að verða gjaldþrota, þurfti Steve Jobs að finna

fjárfesta. Hann bauðst til þess að lögsækja ekki þau einkaleyfi sem Microsoft hafi notað

frá Apple, og að Microsoft héldi áfram að forrita á Mac vélar, ásamt Word og Excel, sem

Bill Gates samþykkti og var fjárfesting Microsoft's $150milljónir. Eftir tilkynninguna,

hækkuðu hlutabréfin um $6,56 eða um 30%. (Isaacson W., 2011)

Eftir að Steve sagði upp í kringum 3000 manns hjá Apple, náði fyrirtækið loksins að

komast í jafnvægi. Í staðinn fyrir að vera með mjög fjölbreytta vörulína, var ákveðið að

þróa aðeins fjórar mismunandi vörur undir fjórum deildum. Þegar Jobs tók við

fyrirtækinu, varð $1,04ma tap á fyrsta ársfjórðungnum, en ári seinna náði fyrirtækið

loksins hagnaði upp á $45milljónir, eftir tveggja ára tap. (Walter Isaacson, 2011)

H: 15.ágúst, 1998 fór fyrsta iMac tölvan í sölu, og má segja að það hafi bjargað

fyrirtækinu. Hönnunin var engu öðru lík. Hún var gagnsær, kom í bláum lit (seinna í fleiri

litum), 15" skjárinn og tölvan sjálf varð ein eining og setti iðnaðinn á „hausinn". Þetta

var fyrsta breytingin frá gráu plastkössunum sem PC framleiðendur höfðu notað síðan

1980. (Simon Royal, 2012)

Jobs vildi hafa verðið undir $1500 og varð það $1299. Fyrstu sex mánuðina seldust

278.000 eintök og samtals 800.000 eintök til lok ársins. Þetta gerða iMac-‐inn vinsælustu

og mest seldu tölvuna frá upphafi. 32% af þeim sem keyptu iMac höfðu aldrei átt tölvu

19

fyrr og 12% kaupanda var áður Windows notandi. Apple bókaði $309milljóna hagnað

árið 1998. (Walter Isaacson, 2011)

Ári síðar, júlí 1999, var hin langþráða iBook fartölva sýnd á kynningunni MacWorld og

var ein eftirsóttasta fartalva allra tíma. (Apple-‐History, á.á.)

Hún var næst öflugasta fartölvan á sínum tíma. Möguleikin á þráðlausri nettenginu

vakti mesta áhugann, en hún var ódýrari heldur en öflugustu fartölvurnar frá Apple

höfðu verið. (PowerBook verðmiðinn var $1599). Á fyrsta ársfjórðungi árið 2000 (sem er

seinasti ársfjórðungur -‐ október, nóvember, desember -‐ 1999 hjá Apple) seldust 235.000

eintök og 700.000 iMac tölvur. (Apple Press Info, 2000)

Eins og sjá má á myndinni þá var tímabilið 1985-‐1993 þar sem skipulagsheildin náði

góðum árangri. Eftir það tók stjórn Apple yfirleitt rangar ákvarðanir, það vantaði betra

hugmyndaflæði og framtíðarsýn, vörurnar voru ekki taldar hafa nægar nýjungar. Erfitt

var að stoppa þetta "sökkvandi skip" þangað til að Steve Jobs birtist á ný hjá fyrirtækinu

og mótar ákveðna stefnu, sem vantaði. Vöxturinn á tímablinu 1980-‐2000 er 615%

samkvæmt skráðu gengi frá 12.desember 1980 til 1.janúar árið 2000. (Google Finance,

2015)

4.2 Tímabilið 2000 -‐ 2010 Í byrjun tuttugustu aldar fer öll vinnan að skila sér og vörulínan verður sterkari og

sterkari með tímanum. Stórt skref er tekið með því að fara inn á afþreyingarmarkaðinn,

fleiri byltingarkenndar vörur sjá dagsins ljós eins og iPod og iPhone. Með þessu tryggir

fyrirtækið sér góðan vöxt til framtíðar, þar sem iPodinn varð vinsælasta varan á

tímanum og gefur iPhone-‐inn 70% af hagnaði tæknirisans í dag. (Jennifer Booton, 2015)

Á þessum tíma (2000-‐2010) birtast nokkrar hindranir og koma tveir efnahagslegir

þættir inn í jöfnuna sem draga niður hlutabréfaverð fyrst í tæknigeiranum (dotcom

bólan ,2001) og síðan í öllum heiminum (efnahagshrunið, 2008).

20

Mynd 6. Þróun gengisins. Tímabil. 2000 -‐ 2005.

A: 29.september, árið 2000 lenti Apple fyrir stærsta gengisfalli í sögu hlutabréfsins.

Fallið nam 51,89% á einum sólarhring. Apple var ekki eina tæknifyrirtækið sem varð fyrir

fallinu. Intel, Google, IBM og Microsoft féllu í sömu spor. Ástæðan var hin svokallaða

"dotcom bubble" eða "dotcom bólan". (Stoyan Bojinov, 2014).

Dotcom bólan sprakk seinni hluta ársins 2000. Það varð til vegna gríðarlega mikilla

fjárfestinga í svokölluðum Internet fyrirtækjum og tæknifyrirtækjum. Árið 1995 fjölgaði

netnotendum töluvert og höfðu fyrirtæki séð netnotendur beint sem neytendur, sem

varð síðan ekki. Á tímanum voru allir að fjárfesta í tæknifyrirtækjum, en mörg fóru síðan

á hausinn (kölluð dotcom fyrirtæki, vegna síðurnar enduðu á punkti og com), en flest

töpuðu markaðsvirði eins og Apple. (Stoyan Bojinov, 2014).

B: 23.október, 2001. Apple kynnir iPodinn, sem telst vera ein byltingarkenndasta vara

sem fyrirtækið hefur nokkurn tímann látið frá sér. “1000 songs in my pocket” – “Þúsund

lög í vasanum” sagði þá Steve Jobs, þegar hann tók iPodinn úr vasanum, örþunnt og létt

tæki með 5GB hörðum disk, sem geymdi allt að þúsund geisladiska gæði. Til skemmri

tíma litið, dugði þetta ekki til að ná til fleiri fjárfesta, en sölutölurnar segja sína sögu.

21

Tafla 1. Sölutölur á iPod. Tímabil: 2002-‐2010. (Apple Press Info, á.á.)

Ár Sala (stk.)

2002 600.000

2003 2.000.000

2004 10.000.000

2005 42.000.000

2006 88.000.000

2007 141.000.000

2008 197.000.000

2009 250.000.000

2010 275.000.000

Ekki fékk fyrirtækið aðeins tekjur og góðan hagnað, heldur var þetta einstaklega

mikilvæg niðurstaða til að byggja upp vörumerki, sem er það þekktasta og verðmætasta

í heimi. Einnig var þetta mikil auglýsing, þegar hafið var samstarf milli Nike og Apple árið

2006. Með skynjara í skónum þínum og iPod Nano var hægt að fylgjast með

vegalengdinni sem maður skokkaði og jafnvel hraða. (Apple Press Info, á.á.)

Niðurstaða þriðja ársfjórðungs kynntur, sölur á Mac tölvum námu 876.000stk og iPod

nam 860.000stk, hagnaðurinn varð $61milljón, sem er 221% aukning miðað við

$19milljóna hagnað ári fyrr. Framtíðarhorfur eru mjög bjartar og markaðurinn jákvæður.

AAPL er að jafna sig eftir dotcom bóluna. (Apple Press Info, 2004).

Mynd 7. Þróun gengisins. Tímabil: 2005-‐2010.

22

Það eru nokkrar ástæður fyrir því hvers vegna gengið féll á svona stuttum tíma. 10.

Janúar, 2006 var Macbook fartölvan kynnt og einnig tlkynnti Steve Jobs að allar tölvur

myndu færast yfir á Intel örgjörva, einungis þess vegna að örgjörvarnir frá Intel voru

hraðari (komnir með tveggjakjarna örgjörva). Margir töldu að þetta myndi skapa

ákveðna óvissu til styttri tíma og gæti endað í erfiðleikum milli Intel og Apple. Önnur

ástæða var sú, að hlutabréfið náði í fyrsta sinn yfir 80$ (reiknað fyrir gengis splitt) og er

janúar mánuður oft talinn vera mánuðurinn þar sem margir fjárfestar endurfjárfesta og

taka reiðuféið út. (Amanda Cantrell, 2006)

Þann 29.júní, 2007 tók skipulagsheildin stórt skref og kynnti heiminum og

samkeppnisaðilum iPhone snjallsíman sem breytti leiknum. iPhone var ekki fyrsti síminn

með snertiskjá, en sá allra fyrsti sem fékk “multi-‐touch” fjölsnertiskjá sem við þekkjum

flest öll í dag. Innbyggt þráðlaust internet, myndavél og aðeins 11cm þunnur, með mjög

sterkt gler yfir skjánum, sem rispast og brotnar síður, kallað Gorilla Glass. Þetta lagði

mjög sterkan grunn til framtíðar og er iPhone mest seldi snjallsíminn í dag.

,,Milljón iPhone-‐ar á 74 dögum – það tók okkur næstum tvö ár að ná sama árangri

með iPodnum” – Steve Jobs. (Apple Press Info, 2007)

G: 15.janúar, 2008 á árlegu MacWorld kynninguni fékk heimurinn að sjá nýju fartölvu

Apple, að nafni MacBook Air. Tölvan sjálf var algjört undur, en það voru fáir sem gerðu

sig grein fyrir því, af hverju. Hún var örþunn og létt, með 5 tíma batteríendingu, en það

kom ekki án fórna. Hún var of þunn fyrir geisladrif, og hefði það gert hana þyngri, hún

var aðeins með eitt USB port, 2GB vinnsluminni, sem var lóðað við móðurborðið og þess

vegna ekki hægt að uppfæra síðar. Fartölvan fékk ekki bestu móttökur. Macbook Air var

klárlega leið að framtíðinni, þar sem ekki væri þörf lengur á geisladiskum, en árið 2008

var ekki tilbúið að deila þessari skoðun með Apple. (LEM Staff, 2008)

Annað mikilvægt atriði var að á þessum tíma, en fór heilsa Steve Jobs versnandi. Á

MacWorld kynningunni fór það ekki fram hjá neinum: Steve Jobs léttist um 20 kíló og

var miklu mjórri heldur en áður. Orðrómar urðu til að hann ætti ekki mikið eftir og varð

hann sjálfur hneykslaður þegar blöðin byrjuðu að birta greinar um heilsuna hans. Í mars,

2008 birti Fortune grein, ,,Vandamál Steve Jobs", þar sem þeir segja frá að Steve hafði

verið að reyna að berjast við krabbamein seinustu 9 mánuðina, og trúði mikið á að

23

breytt mataræði gæti komið í veg fyrir það. Hlutabréfin féllu frá $188 niður í $156 frá

júní til júlí. (Walter Isaacson, 2011)

H: 11.júlí, 2008 var kynntur til leiks, hinn nýji iPhone 3G, með hraðari vélbúnað, nýtt

þráðlaust 3G nettengi sem var margfalt hraðara heldur en WAP, þar á undan, með betri

myndavél, breyttri hönnun og pökkuð nýjungum í hugbúnaðinum. Það sem tók 74 daga

til að selja milljón eintök af fyrsta iPhone, tókst núna á einni helgi. Vinsældirnar urðu

óstöðvandi. (Apple Press Info, 2008)

I: Við þekkjum flest öll efnahagshrunið árið 2008 og afleiðingar þess. Apple fann

einnig fyrir þessum afleiðingum. Fólk minnkaði útgjöld vegna óstöðugleikans og hafði

það áhrif á allt kerfið víða um heiminn. T.d. féll Dow Jones vísitalan einnig um 33,2%.

(Joel Havemann, á.á.)

Það hjálpaði heldur ekki, að Bloomberg News birti minningargrein, sem var búið að

ganga frá og skrifa fyrirfram, ef eitthvað skuldi gerast. Hér sjáum við hvað Apple var

orðið hátt menningunni í kringum Steve í huga almennings, margir héldu að Apple

myndi hverfa um leið og Steve myndi yfirgefa fyrirtækið. Í byrjun október, var gengið

komið niður í $92. Í byrjun janúar 2009, gaf Jobs út opinbert bréf um að hann muni ekki

taka þátt á næstu Macworld kynningu, vegna heilsunnar og að hann vilji eyða meiri tíma

með fjölskyldunni. Steve hafði ekki sleppt einni kynningu seinustu 11 árin og túlkaði

almenningur skilaboðin þannig, að hann vildi eyða meiri tíma með fjölskyldunni vegna

þess að hann ætti kannski ekki langan tíma eftir. Gengið fór niður í $82. (Walter

Isaacson, 2011)

J: 8. júní, 2009, var hinn hraðari iPhone 3GS kynntur, með tvöfalt hraðari örgjörva,

stærra geymsplupláss, 3MP myndavél, vídeóupptöku, betri brafhlöðuendingu og bíður

nú App Store upp á 50.000 forrit til niðurhalningar. Milljón eintök seldust innan þriggja

daga , enn hraðar heldur en salan á iPhone 3G.

Eftir lífrarígræðslu Steve Jobs verður hann loksins hraustur á ný og kemur aftur til

starfa í maí. Áður en hann kemur aftur, voru hlutabréfin búinn að ná sér, og kominn upp

í $140 og er greinilegt að Apple er ekki bara jafn háð Steve Jobs, heldur hefur hann ráðið

gott teymi í kringum sig sem nær að halda hjólunum gangandi og tryggir velgengni í

gegnum erfiða tíma. (Walter Isaacson, 2011)

24

Vöxturinn á tímabilinu 2000-‐2010 er 660% frá 1.janúar 2001 til 31.desember árið

2009. Ef við berum þetta saman við tímabilið 1980-‐2000 (615%), þá sést að Apple nær

að halda svipuðum vöxti, en á styttri tíma.

4.3 Tímabilið 2010 -‐ 2015 Síðustu fimm árin hafa verið afar mikilvæg. iPadinn leit dagsins ljóss árið 2010,

iPhone skapar nú 70% af tekjum fyrirtækisins og hefur iPod salan verið að dragast

saman, sem var áður vinsælasta vara Apple. Apple tekur iPod söluna ekki fram lengur

sér í ársreikningum, heldur er hún flokkuð í tekjum sem „Others". (Christian Zibreg,

2015)

Í fyrsta sinn gerist það að starfsmaður Apple týndi frumgerð af iPhone, og var

útlitshönnunni á símanum lekið á netið. Ástand Steve Jobs fer versnandi árið 2011 og

Tekur tim Cook við sem framkvæmdarstjóri. Það eru komnar þrjár kynningar á ári, ein

fyrir hugbúnað (e. Developer Conference). ein fyrir iPhone og Mac (e. Keynote) og önnur

sér fyrir iPad og fleira. Apple birtir sinn besta ársfjórðung í sögu fyrirtækisins í byrjun

2015.

Mynd 8: Þróun gengisins. Tímabil: 2010-‐2015.

A: Spennan sem varð í kringum iPad kynninguna í janúar, 2010 var ekki hægt að bera

saman við aðra kynningu. Enginn vissi nákvæmlega hvað þetta var. ,,Er þetta stór iPhone

eða risa iPod Touch?". ,,Af hverju ætti ég að fá mér svona?". Steve fékk í kringum 800

25

tölvupósta, flest kvartanir. Fólk vildi USB tengi og var ósátt með nafnið iPad. (Isaacson

W., 2011)

Þetta voru spurningar sem margir spurðu. Seinna í mars þegar varan fór í sölu,

gleymdust þessar spurningar og þegar fólk fékk að prófa iPadinn kom eitt fljótt í ljós:

Apple kunni ennþá að búa til eftirspurn eftir einhverju sem maður vissi ekki einu sinni að

maður vildi eiga. Móttökur voru jákvæðar í heildina og endurspeglast það á genginu.

(Isaacson W,, 2011)

B: 6.júlí, 2010 var síðasta kynning Steve Jobs, en það vissu það fáir. iPhone 4 var

kynntur, en margt fór úrskeiðis fyrr á árinu. Í fyrsta sinn, náði Apple ekki að halda

útlitshönnuninni leyndri og var það starfsmanni að kenna. Hann var með á sér frumgerð

af iPhone símanum, og gleymdi hann símanum á bar. Síminn barst fljótt til

tæknisíðarinnar Gizmodo, sem borguðu $5000 til einstaklingsins sem fann og afhenti

þeim síman. Myndirnar láku víða um allt og var engin leið til að stoppa það. Gizmodo

fékk 6 ára bann á kynningar Apple.. (Jesus Diaz, 2010)

Þegar Steve sýndi nýja iPhone-‐inn, voru flestir búnir að sjá útlitið og þar af leiðandi

lítil spenna sem það varðar. Einnig átti að koma nýr litur af símanum, hvítur, sem komst

ekki í sölu, nema ári seinna vegna erfiðleika í framleiðslu. Þetta hindraði ekki söluna, því

á fyrstu þrem dögum seldust 1.7milljón eintök og þá var síminn ekki kominn í sölu í

flestum löndum. (Apple Press Info, 2010)

C: 4. október, 2011, tekur Tim Cook í fyrsta sinn við að kynna nýju vörurnar frá Apple

í stað Steve Jobs. Tim kynnir iPhone 4S, tvöfalt hraðari, með betri myndavél, Full HD

vídeóupptöku, ásamt því að iCloud skýjaþjónustan er sett í gang. (Apple Press Info,

2011)

Nokkrum dögum fyrr gaf Jobs út bréf, þar sem hann segir upp sem framkvæmdastjóri

og nefnir Tim Cook nýjan framkvæmdarstjóra (CEO) Apple. (Apple Press Info, 2011)

Nokkrum dögum seinna, degi eftir kynninguna berst fréttin að Steve Jobs sé látinn.

Hann fór á veikindaleyfi fyrr á árinu og höfðu margir séð þetta fyrir , þegar hann komst

að því að hann náði ekki að vinna baráttuna móti krabbameininni. Stjórn Apple

sannfærir hluthafa um að þótt Steve verði ekki lengur hjá Apple, þá mun besta teymi

heims sem hann skildi eftir sig halda vinnuni áfram og framleiða bestu vörur heims.

26

Hlutabréfin héldust nokkuð stöðug. Góðar móttökur snjallsímans iPhone 4S og slæmu

fréttirnar um Steve Jobs héldu genginu nokkurn veginn í jafnvægi, eins og sjá má á

myndinni (Mynd 8). (Isaacson W., 2011)

12.september, 2012 er haldin önnur kynning, Tim Cook sýnir iPhone 5 á sviðinu. Í

fyrsta sinn var skjárinn stækkaður. Skýringin var einfaldlega sú að markaðurinn var að

færast í þá átt að símarnir ættu að vera stærri og þar sá Apple tækifæri í því að fylgja

þessu „trend"-‐i. Móttökurnar voru frekar slæmar, fyrir utan stærri skjá voru engar

nýjungar, enda má það til með að gerast í tæknigeiranum að ekki er alltaf mögulegt að

skapa eitthvað nýtt. (Parmy Olson 2012)

Þegar fjárfestar skoða fjárfestingarmöguleika, er mikilvægasta atriði hvernig

framtíðarhorfur fyrirtækis eru í augnablikinu. Við útgáfu iPhone 5, byrjaði fólk að efast

framtíð Apple og hvort þeir séu búnir að tapa stöðunni sem mest leiðandi frumkvöðull

tæknigeirans. Hlutabréfin tóku dýfu í rúmlega hálft ár. Það eru nokkrar ástæður fyrir því

og ætlum að skoða hverja fyrir sig. (Isaacson W., 2011)

Síustu 10 árin hafði Apple kynnt til leiks frábærar og fleiri byltingarkenndar vörur

(iPod, iPhone, iPad), viðskiptavinir mynduðu raðir fyrir framan búðir eftir útgáfu

varanna. Hins vegar, því meir sem þú nærð að vaxa, því meiri verða væntingarnar

gagnvart þér. Sama á við um Apple.

Níu dögum eftir kynninguna, 21.september hafði gengið náð nýjum hæðum. Í fyrsta

sinn í sögu Apple klifraði það yfir $700. Þegar maður kaupir hlutabréf, þá sérstaklega í

gegnum fjárfestingafyrirtæki er alltaf hugsað um "cash-‐out" eða við hvaða gengi væri ég

sáttur að selja bréfin mín. Margir höfðu miðað á $700 og seldu bréfin sín þá. Þetta hafði

þó ekki verið nóg í sjálfu sér. (Balaji Viswanathan, 2013)

Hagsmunaaðilar og fjárfestar spáðu um hærri tekjur, sölur og hagnað, heldur en

Apple og þann 23.janúar 2013, þegar Apple kynnti tölur seinasta ársfjórðungs 2012,

lækkaði gengið um 10%. Þetta er gott dæmi hvað það gerir við hlutabréf, þegar

væntingarnar verða of háar. (Josh Lowensohn, 2013)

Það sem hélt genginu á niðurhalla var líka að mörgum fundust Apple hlutabréfin

(skráð á nafninu AAPL á kauphöll) ofmetin og skráð miklu hærra heldur en raunverulegt

virði þeirra.

27

Sumarið 2013 nær gengið að jafna sig, eftir WWDC (e. World Wide Developer

Conference), þar sem nýja iOS stýrikerfið kom út með breyttu útlit og uppfærðri

MacBook Air, sem fékk 12 tíma rafhlöðuendingu. (Apple Press Info, 2013)

E: Á kynningunni 10.september, 2013 fékk Apple að sanna að þeir væru enn leiðandi í

vöruþróun og kynntu iPhone 5S. Hann var kominn með 64bit-‐a örgjörva, sem gerir hann

hraðari, með fjórfalt hraðari skjástýringu, fingrafaraskanna, miklu betri myndavél og

betri rafhlöðuendingu. Fyrstu helgina (3 dagar) seldust 9 milljón eintök, sem setti nýtt

met í sölusögu Apple, ásamt því að kynna nýja gerð af iMac borðtölvunni, sem varð

þynnri, heldur en flestir höfðu ímyndað sér. Gengið heldur stöðugum vexti. (Apple Press

Info, 2013)

F: 22. september, 2014. Markaðurinn heimtaði enn stærri skjá og Apple svaraði

viðskiptavinum með nýrri gerð iPhone. iPhone 6 með 4,7" skjá og iPhone 6 Plus með

5,5" , þynnri og léttari en nokkurn tíman, með rafhlöðuendingu sem loksins dugði ekki

bara út daginn. Móttökur voru hrikalega jákvæðar og sölur fyrstu 3 daga: 10milljónir

síma. 17.október var opnað fyrir markað í Kína og skapar það grundvöll fyrir aukna sölu

og vöxt sem kemur síðan í ljós í birtingu seinasta ársfjórðungs 2014. Nokkrum vikum

fyrr, 1.ágúst var stærsta fjárfesting Apple framkvæmd, en þá keyptu þeir Beats by Dr.

Dre sem vakti mikla athygli fjölmiðla.

G: Eins og við sáum á árinu 2012, þá geta of háar væntingar skapað neikvæð áhrif á

þróun hlutabréfa, en einnig getur það haft jákvæð áhrif ef það tekst að fara fram úr

væntingum. Það er það sem gerðist 27.janúar, 2015, en Apple kynnti tölur seinasta

ársfjórðungs, varðandi árið 2014. $74,6ma í tekjur, $18ma í hagnað, hagnaðarhlutfall

var 39,9%, 2 prósentum hærra, heldur en ári fyrr, 37.9%. Það seldust 75,5milljónir

eintaka af iPhone á þessum þrem mánuðum. Hækkun AAPL sést einnig vel á línuritinu,

en var það komið upp í $125.

Frá 1.janúar 2010 tíl 25. apríl 2015 hefur hraði gengisþróunarinnar verið svipuð eins

og á tímabilinu 2000-‐2010, en vöxturinn var 348%. (Google Finance, 2015)

28

5 Framtíðarspá

5.1 Almenn spá og lykilatriði Enginnhefur fullkomna sýn á framtíðinni. Hlutabréfamarkaðurinn er heimsins stærsti

„ratleikur", þar sem allir þátttakendur reyna sameiginlega að spá fyrir um framtíðina

með því að nota ýmsar fyrirliggjandi upplýsingar og vísbendingar. Vísbendingarnar koma

frá heimildum og fréttum, en reyna fjárfestar stöðugt að taka ákvarðanir til að spá um

framtíð fyrirtækisins. Þetta er ástæðan fyrir því að við sjáum hlutabréf stærstu fyrirtækja

stöðugt vaggandi, upp og niður.

Nokkur dæmi um hvernig hlutabréfamarkaðurinn í teikniheiminum virkar:

-‐ Ef samkeppnisaðili kynnir nýja vöru. Gengið fer niður.

-‐ Hagvísir sýnir hækkandi kaupmátt. Gengið fer upp.

-‐ Sprenging/eldur á verksmiðju. Gengið fer niður.

5.2 "Fibonacci retracements" Ein leið sem sérfræðingar nota kallast „Fibonacci retracement". Skilgreiningin á

„Fibonacci retracements": tæknigreinngaraðferð til þess að ákvarða stuðning og ónæmi

í framtíðinni. Þau eru nefnd eftir eftir Fibonacci röðinni, en notkun þeirra tengist þeim

röðum. Greiningin byggist á þeirri hugmyndafræði, að þegar markaðurinn hreyfist, þá er

hægt að nota Fibonacci stigin til að spá um hvar verður hægt að finna stuðningspunkt

(support point) eða ónæmispunkt (failure point). Sérfræðingar hafa notað 50% og 61,8%

mörkin til að spá um gengi AAPL. Þeir hafa fundið að greining þessi sé rétt í kringum 70%

af tímanum. Það er góð grein fyrir áhugasama, sem er að finna á TheTechBlock.com, en

þar er farið yfir hversu vel spáin virkaði síðustu tvö ár. (Abdel Ibrahim, 2015)

6 Lokaorð

Apple er frábært fyrirtæki á alla vegu í næstum öllum fjárhagslegum mælikvörðum.

Hins vegar getur ríkt óvissa um framtíð þess sem leiðtogi í símaiðnaðinum. Samsung og

sumir aðrir hafa náð Apple fyrir 2-‐3 árum í tækni á snjallsímamarkaðnum. Það gæti verið

einungis spurning um tíma, hvenær fleiri "gæða" smáforrit verða aðgengileg fyrir

29

Android og missir þá Apple ráðandi stöðu sína á þessu sviði. Tæknigeirinn getur verið

góður og árangursríkur markaður, en ef þú getur ekki verið leiðandi, þá er einfalt að

týnast í skugga annara.

Fyrir áratug síðan, voru Nokia, Motorola og Sony-‐Ericsson leiðandi á

símamarkaðnum. Moto Razr var mest seldi síminn í Bandaríkjunum. Það var einnig

óumdeilanlegt að Sony var leiðtogi á tæknivörum neytenda (consumer electronics).

Hvar eru þessi fyrirtæki í dag? Neytendur eru mjög næmir og iðnaðurinn breytist mjög

fljótt á stuttum tíma, þannig það er erfitt að segja um hvar Apple verður eftir 10-‐15 ár.

30

Heimildaskrá

Aaron Taube (2014). How the greatest super bowl ad ever -‐ Apple's '1984' -‐ almost didn't make it to air. Sótt 12. apríl 2015 af http://www.businessinsider.com/apple-‐super-‐bowl-‐retrospective-‐2014-‐1?IR=T.

Abdel Ibrahim (2015). Apple stock movement: A short history lesson. Sótt 18. apríl 2015 af http://thetechblock.com/apple-‐stock-‐movement-‐history/.

Amanda Cantrell (2006). Some soft spots for Apple stock. Sótt 14. apríl 2015 af http://money.cnn.com/2006/03/16/technology/apple_shares/.

Apple Investor Relations (2014). Frequently asked questions. Sótt 5. apríl 2015 af http://investor.apple.com/faq.cfm.

Apple Financial Information (2015). Earnings Releases. Sótt 5. apríl 2015 af http://investor.apple.com/financials.cfm.

Apple-‐History (á.á.). iBook. Sótt 12. apríl 2015 af http://apple-‐history.com/ibook.

Apple Press Info (á.á.). iPod + iTunes Timeline. Sótt 14. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/products/ipodhistory/.

Apple Press Info (2000). Apple reports first quarter profit of $183 million. Sótt 12. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2000/01/19Apple-‐Reports-‐First-‐Quarter-‐Profit-‐of-‐183-‐Million.html.

Apple Press Info (2004). Apple reports third quarter results. Sótt 14. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2004/07/14Apple-‐Reports-‐Third-‐Quarter-‐Results.html.

31

Apple Press Info (2007). Apple sells one millionth iPhone. Sótt 14. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2007/09/10Apple-‐Sells-‐One-‐Millionth-‐iPhone.html.

Apple Press Info (2008). iPhone App Store Downloads Top 10 million in first weekend. Sótt 7. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2008/07/14iPhone-‐App-‐Store-‐Downloads-‐Top-‐10-‐Million-‐in-‐First-‐Weekend.html.

Apple Press Info (2008). Apple sells one million iPhone 3Gs in first weekend. Sótt 15. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2008/07/14Apple-‐Sells-‐One-‐Million-‐iPhone-‐3Gs-‐in-‐First-‐Weekend.html.

Apple Press Info (2010). iPhone 4 sales top 1.7million. https://www.apple.com/pr/library/2010/06/28iPhone-‐4-‐Sales-‐Top-‐1-‐7-‐Million.html.

Apple Press Info (2011). Letter from Steve Jobs. Sótt 15. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2011/08/24Letter-‐from-‐Steve-‐Jobs.html.

Apple Press Info (2011). Apple launches iPhone 4S, iOS 5 & iCloud. Sótt 15. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2011/10/04Apple-‐Launches-‐iPhone-‐4S-‐iOS-‐5-‐iCloud.html.

Apple Press Info (2013). First weekend iPhone sales top nine million, sets new record. Sótt 17. apríl 2015 af https://www.apple.com/pr/library/2013/09/23First-‐Weekend-‐iPhone-‐Sales-‐Top-‐Nine-‐Million-‐Sets-‐New-‐Record.html.

Apple Press Info (2013). Press releases. Sótt 15. apríl af https://www.apple.com/pr/library/2013/.

Balaji Viswanathan (2013). Why is Apple stock falling down?. Sótt 15. apríl 2015 af http://www.forbes.com/sites/quora/2013/02/13/why-‐is-‐apple-‐stock-‐falling-‐down/.

32

Carmine Gallo (á.á.). The Apple experience: Secrets to insanely great customer loyalty. Sótt 24. febrúar af https://www.zendesk.com/resources/the-‐apple-‐experience-‐secrets-‐to-‐insanely-‐great-‐customer-‐loyalty/.

Christian Zibreg (2015). Sign of the times: Apple stops reporting iPod sales. Sótt 12. apríl 2015 af http://www.idownloadblog.com/2015/01/29/apple-‐stops-‐divulging-‐ipod-‐sales/.

Dan Knight (2014). The first expendable Macs: The Mac II and SE. Sótt 12. apríl 2015 af http://lowendmac.com/2014/the-‐first-‐expandable-‐macs-‐the-‐mac-‐ii-‐and-‐se/.

Dan Seifert (2012). Apple beats Microsoft's 1999 market cap record. Sótt 5. apríl 2015 af http://www.theverge.com/2012/8/20/3255593/apple-‐now-‐most-‐valuable-‐company-‐ever-‐overtaking-‐1990s-‐microsoft.

Forbes (2014). The World's most valuable brands. Sótt 24. febrúar af http://www.forbes.com/powerful-‐brands/list/.

Fortune 500 (2014). Exxon Mobil. Sótt 5. apríl 2015 af http://fortune.com/fortune500/exxon-‐mobil-‐corporation-‐2/.

Google Finance (2015). Apple Inc. Sótt 24. apríl af https://www.google.com/finance?q=NASDAQ%3AAAPL&ei=S4RPVdGABYq5U8LDgLAH.

Isaacson W. (2011). Steve Jobs. United States: Simon & Schuster.

Jennifer Booton (2015). What Apple's Dow addition will do to it's stock. Sótt 19. mars 2015 af http://www.marketwatch.com/story/will-‐2015-‐be-‐apples-‐blue-‐chip-‐debut-‐2014-‐12-‐15.

33

Jennifer Booton (2015). iPhones account for almost 70% of Apple revenue. Sótt 5. apríl 2015 af http://www.marketwatch.com/story/is-‐apple-‐too-‐dependent-‐on-‐the-‐iphone-‐2015-‐01-‐27.

Jesus Diaz (2010). How Apple lost the iPhone 4. http://gizmodo.com/5520438/how-‐apple-‐lost-‐the-‐next-‐iphone.

Joel Havemann (á.á.). The Financial crsis of 2008: Year in review 2008. Sótt 15. apríl 2015 af http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1484264/The-‐Financial-‐Crisis-‐of-‐2008-‐Year-‐In-‐Review-‐2008/280411/International-‐Repercussions.

John C Abell (2009). Aug. 6, 1997: Apple rescued -‐ by Microsoft. Sótt 27. febrúar af http://www.wired.com/2009/08/dayintech_0806/.

Josh Lowensohn (2013). Apple's monster Q1 earnings still fall short on Wall Street. Sótt 17. apríl 2015 af http://www.cnet.com/news/apples-‐monster-‐q1-‐earnings-‐still-‐fall-‐short-‐on-‐wall-‐street/.

LEM Staff (1989). Mac Portable. Sótt 12. apríl 2015 af http://lowendmac.com/1989/mac-‐portable/.

LEM Staff (1991). PowerBook 100. Sótt 12. apríl 2015 af http://lowendmac.com/1991/powerbook-‐100/.

LEM Staff (1993). Quadra 610. Sótt 12. apríl af http://lowendmac.com/1993/quadra-‐610/.

LEM Staff (1994). Power Mac 6100. Sótt 12. apríl 2015 af http://lowendmac.com/1994/power-‐mac-‐6100/.

LEM Staff (2008). 13" MacBook Air (Early 2008). Sótt 15. apríl 2015 af http://lowendmac.com/2008/13-‐macbook-‐air-‐early-‐2008/.

34

Lex Friedman (2011). Six revolutionary products as told by Isaacson's "Steve Jobs" bibliography. Sótt 24. febrúar af http://www.macworld.com/article/1163274/six_revolutionary_products_as_told_by_isaacsons_steve_jobs_biography.html.

MG Siegler (2011). "It just works.". Sótt 24. febrúar 2015 af http://techcrunch.com/2011/06/08/apple-‐icloud-‐google-‐cloud/.

Parmy Olson (2012). Applause then a shrug: World reacts to Apple's iPhone 5. Sótt 15. apríl 2015 af http://www.forbes.com/sites/parmyolson/2012/09/13/applause-‐then-‐a-‐shrug-‐world-‐reacts-‐to-‐apples-‐iphone-‐5/.

Simon Royal (2012). 1998: The iMac Saves Apple. Sótt 12. apríl 2015 af http://lowendmac.com/2012/1998-‐the-‐imac-‐saves-‐apple/.

Statista (2014). Apple's number of employees in the fiscal years 2005 to 2014 (in 1000's). Sótt 5. apríl 2015 af http://www.statista.com/statistics/273439/number-‐of-‐employees-‐of-‐apple-‐since-‐2005/.

Statista (á.á.). Mac Sales 2006-‐2015,by quarter. Sótt 3.mars af http://www.statista.com/statistics/263444/sales-‐of-‐apple-‐mac-‐computers-‐since-‐first-‐quarter-‐2006/.

Statista (á.á.). Global PC shipments from 2009 to 1019. Sótt 3. mars af http://www.statista.com/statistics/269049/global-‐pc-‐shipment-‐forecast-‐since-‐2009/.

Statista (á.á.). Worldwide tablet shipments from 2nd quarter to 1st quarter 2015. Sótt 3. mars af http://www.statista.com/statistics/272070/global-‐tablet-‐shipments-‐by-‐quarter/.

35

Steve Ranger (2015). iOS versus Android. Apple App Store versus Google Play: Here comes the next battle in the app wars. Sótt 7. apríl 2015 af http://www.zdnet.com/article/ios-‐versus-‐android-‐apple-‐app-‐store-‐versus-‐google-‐play-‐here-‐comes-‐the-‐next-‐battle-‐in-‐the-‐app-‐wars/.

Stoyan Bojinov (2014). Apple's worst day ever (AAPL). Sótt 14. apríl 2015 af http://www.dividend.com/how-‐to-‐invest/apples-‐worst-‐day-‐ever-‐aapl/.

vöxtur apple út frá hlutabréfagengi - lokaskil¡ni_vilbergsson_bs.pdf · lokaverkefni til...

Documents