Presentamos a memoria que recolle parte das actividades feitas nas distintas

aulas que compoñen o CRA A Picaraña de Ponteareas enmarcadas no

PROXECTO de VOZ NATURA durante o curso 2012- 2013.

Cada escola puxo en marcha o seu propio proxecto, sempre relacionado coa

temática das enerxías renovables, e adaptado os obxetivos propostos, as

súas necesidades, intereses e posibilidades; contando coa incansable

colaboración dos pais e nais dos nosos alumnos e alumnas, en canto a

aportacións de materiais, contando experiencias, participación en actividades

conxuntas, colaboración dentro e fora da aula; e dicir colaboraron connosco

sempre que foron chamados a facelo.

Iniciamos tamén un proceso de concienciación da necesidade do aforro

enerxético, para o cal contamos coa axuda do concello, asociacións de

veciños, comunidades de montes, ANPA, que melloraron o sistema de

illamento dalgunha aula, así como a optimización da calefacción en tódalas

aulas do CRA.

Aínda que cada aula puxo en marcha o seu propio proxecto; fixéronse

actividades conxuntas e compartíronse os distintos materiais; quedando o

profesorado do centro moi satisfeito co xeito de traballar, coa implicación de

toda a comunidade educativa e cos obxetivos acadados .

Non nos esquecemos tampouco do coidado das árbores e prantas dos nosos

patios, así como a renovación e conservación das distintas especies .

Traballamos de xeito incansable nas hortas e xardíns das aulas que nos

regalan coa chegada da primaveira un espectáculo fantástico de cores e

aromas.

EN AREAS TRABALLAMOS O PROXECTO:

UNHA CHISPIÑA DE VIDA

O contacto co tema das ENERXÍAS foi nunha Asamblea a partir dunha exposición de

ideas, onde cada un de nós dixemos cousas que sabíamos das ENERXÍAS, paralelamente

recollimos ideas do que queriamos saber.

Pedimos axuda ós pais para que trouxeran o aula todo tipo de materiais dos que

pudiésemos obter información relacionada co tema e tamén buscamos na aula e na rede.

Estas son algunhas das páxinas que visitamos:

http://www.agenciaandaluzadelaenergia.es/galeria_multimedia/energias-

renovables/energias-renovables-para-ninos

http://www.terra.org/construye-tu-horno-solar_2351.html

http://www.solarizate.org/castellano/docencia/laboratorio.htm

http://www.wikisaber.es/Contenidos/LObjects/renewable_sources_of_energy/index.html

http://www.educambiente.es/2012/05/power-point-la-energia-eolica.html

http://www.iesllerena.es/ecocentro/index.php?option=com_content&view=article&id=129:

actividades-para-trabajar-la-energia&catid=45&Itemid=77

http://aprendiendoypromocionandolasenergiasrenovables.wordpress.com/lo-que-hacen-

los-ninos/

Comezamos a investigar e a experimentar sobre:

A Enerxía: fontes de enerxía.

Os tipos de fontes de enerxía.

Enerxías renovables e non renovables.

A importancia da Enerxía no día a día.

Como se transporta e almacena a Enerxía.

Consecuencias do consumo excesivo.

Medidas para fomentar o Aforro Enerxético.

ESA CHISPIÑA: O SOL

Para centrar o tema da Enerxía comezamos falando do sol e da súa importancia para a

nosa vida. Os nenos visionaron en distintos videos relacionados co sol e

tamén numerosas imaxes. Estos son os seus debuxos:

Estudiamos O sol en relación os planetas e plasmamos a súa importancia como fonte de

luz e calor imprescindible para a vida de plantas e animais.

Fixemos experimentos sobre a rapidez coa que os cubitos de seo se derreten

NO SOL NA SOMBRA PRETO DO RADIADOR

E tamén sobre as cores que absorben máis a calor:

Colocamos un cubito de xeo sobre papeles de distintas cores para ver que cubito

se derretía primeiro...aínda que tivemos que esperar un anaco mereceu a pena e

pouco a pouco o xeo volveuse auga...

Despois da observación concluimos que era A COR NEGRA por iso

Con toda a información que iamos obtendo elaboramos un MURAl.

Esta é unha mostra dos distintos contidos que traballamos:

A partires das experiencias fomos descubrindo as distintas características das enerxías

renovables, forma de acumulación e transporte ata os nosos fogares e tamén dos distintos

elementos cotiáns que funcionan con enerxía

Cando iniciamos o traballo da Enerxía Eólica fixemos varios debuxos para saber como

eran os AEROXENERADORES.

Fixemos unha maqueta dun parque eólico e puidemos comprobar no patio que cando

facía máis vento as aspas dos aeroxeradores se movían máis a présa .

Para rematar, escribimos as nosas conclusións:

Onde está cando o vemos e cando non o

vemos?

Poderiamos estar sen él?

Que nos da e a quen llo da?

Como é o noso astro rei do universo?

AULA DE GANADE INTRODUCIÓN Este proxecto, dentro da temática proposta por “Voz Natura”, para o presente curso trata de achegar aos nenos ao coñecemento e reflexión, sobor da importancia que ten o uso das enerxías limpas, dentro da categoría do aproveitamento de recursos e ademais da conservación do medio no que vivimos, pois a nosa existencia está íntimamente ligada a conservación do medio e ao aproveitamento dos recursos naturais, que nos brinda sen facer un mal uso, ou abuso deles. Traballamos arreo para ademais de tratar os aspectos curriculares correspondentes, ir na procura da implicación das familias no noso obxectivo, creando un binomio familia- escola, tratando de formar a comunidade mais cercana, na importancia que este tema supón á hora de educar as vindeiras xeneracións de xóvenes consumidores. O noso cabalo de batalla este ano será o estudio das posibilidades que o sol nos oferta, para o aproveitamento da súa enerxía, gratuita e limpa nos nosos traballos e actividades cotiás. Temos unha oportunidade de excepción e é que imos traballar cunha escola de nova adhesión ao CRA, neste ano. Esta escola é a de San Mateo, eles recen anexionados ao CRA, tomaron da nosa man o proxecto que plantexamos para este ano e traballamos, en conxunto na súa consecución. Para iso a modo de núcleo motivador, traballamos plantexando as seguintes liñas de estudo. A nosa liña de actuación estará rexida por tres puntos que artellarán o noso xeito de traballar:

Punto de partida: que sabemos? Desenvolvemento: que queremos saber Conclusións: que logramos saber?

DESENVOLVEMENTO Para dar comezo ao noso traballo fixemos entre os nosos nenos unha enquisa, que despois de contestar na aula en varias sesións levaron á casa e en conxunto con seus pais, trataron de buscar información sobre os puntos a desenvolver, a segun iamos avanzando no desenvolvemento do noso traballo. No primeiro trimestre, tratamos de dar respostas a como é e onde está o sol. Para eso elaboramos con axudar de materiais de reciclaxe e de artes plasticas unha maqueta do sistema solar, e mais concretamente e polo miudo do astro rei do universo. MATERIAIS

• Cola blanca • Témpera de colores • Bolas de poliestireno • Pinchos morunos • Sedeño • Pinceis....

Mirade como quedaron....

Tamén fixemos con axuda e suxestións do pais unha investigación na rede para obter datos de tamaño, color, situación... dos planetas para poder penduralos do teito das nosas aulas. Descubrimos como o frío e a ausencia de calor do sol fan que na nosa contorna as árbores queden sen follas, e parezan mortas, cando lle can as follas. Así o plasmamos no noso mural de outono.

No segundo trimestre. Adicamos o noso tempo a descubrir, como era de importante o sol na nosa vida e como o botabamos de menos no inverno, os paxaros deixaron os niños do patio e parecía que non había vida no patio. Estivemos traballando na horta, sememtamos os allos, as cebolas e os repolos, para que cando agromen o sol os axude a medrar.

Os paxaros abandonaron os niños, na procura de lugares onde vai calor e l ce o sol

Parte do segundo e do terceiro trimestre, adicámolo a facer ciencia. Todos armados do nosos mandiles de traballo, experimentamos coa enerxía. As nosas experiencias foron: EXPERIMENTO 1: CONSTRUCIÓN DUN PANEL SOLAR Materiais :

• Unha caixa de cartón • Unha botella de plástico • Pintura negra • Papel de aluminio • Papel de celofán

ELABORACIÓN : forramos unha caixa de papel albal, metemos dentro una botella plástica previamente pintada de negro e..... Despois dun día de sol: auga quente.... xenial!!!!!!!!!!

EXPERIMENTO 2 :UN RELOXO SOLAR Materiais:

• Plancha de madeira • Dous paus finos de madeira • Cutter • Regla • Tesouras • Cartolina • Pincel • pinturas

ELABORACIÓN: copiamos da rede un deseño de reloxo, pintamos picamos e colocamos con cola resistente, a lámina do debuxo nunha tablilla, á que lle colocamos un pau de pe no medio. Coa axuda dunha brúxula colocamos as horas e miramos as horas nel, se é un día de sol....

EXPERIMENTO 3: COMPROBAR COMO AS CORES RECOLLEN O CALOR DO SOL. Materiais:

• 6 cartolinas de colores diferentes, unha delas negra e outra branca • Cubitos de xeo • Un día de sol

DESENVOLVEMENTO:

• Seleccionamos 6 cartolinas de colores, violeta, negra, branca, azul, vermello e verde

• Colocamos sobre elas un cubito de xeo. • Observamos que nos mais escuros o cubito desfaise antes, por absorver

mais cantidade de calor. EXPERIMENTO 4: O SOL E OS SERES VIVOS MATERIAIS:

• Unha planta • Un espacio soleado • Un espacio ausente de luz solar.

DESENVOLVEMENTO E OBSERVACIÓN Colocamos unha das plantas que temos na clase, dentro dun armario, onde non poda entrar a luz solar e recollemos información do que lle foi acontecendo. Logo puidemos comprobar como ao longo do ano sementamos no xardín tulipans e outras plantas ornamentais, das que o sol sacou fermosas flores. Como estas...

EXPERIMENTO 5: FOTOTROPISMOS MATERIAIS:

• Xardín exterior con macetas • Folla de observación

DESENVOLVEMENTO

Observamos como as plantas do patio se moven, debido a que buscan a luz do sol

Poidemos comprobar que ao xirar as macetas as flores mudan a súa grientación cara o sol.... EXPERIMENTO 6: TRABALLAR COS RECARGADORES DE ENERXÍA SOLAR PARA AS PILAS. MATERIAIS:

• Cargador solar de pilas • Cargador por forza motriz • Pilas recargables • Testador de carga • Unha raiolas de sol Así foi:

CONCLUSIÓN DA EXPERIENCIA

Nos mesmos podemos producir enerxía e ademais se o sol nos axuda podemos recargar as pilas para o reloxo da aula, a radio... e FANTASTICO!!!!!!!!!!!!!!!! MANUALIDADES: Nº1 MATERIAIS:

• Unha caixa de cartón • Tempera de colores • Cola branca • Papel de cociña • Papel de aluminio, (das nosas merendas) • Sedeño de pesca • Papel charol • Etc.....

No transcurso do curso a medida que iamos traballando a enerxía, iamos preparando a nosa maqueta que recolle diferentes tipos de enerxía, todas elas limpas e respectuosas co medio ambiente. Así nos quedou:

Nº2 OS MUIÑOS DE VENTO. MAIS ENERXÍA..... MATERIAIS:

• O final dun rolo de papel hixiénico • Cartón • Cola branca • Temperas de colores • Plancha de goma eva

IMAXINACIÓN E................................

CONCLUSIÓNS Ao longo do curso fomos na procura de achegar os estudios e a ciencia desenvolvida sobor da enerxía solao e do astro rei, aos nenos. Mediante a nosa coordinación cos pais das aulas logramos achegar, unha serie de datos moi interesantes sobre a historia, formación e importancia do sol na nosa vida. Somos conscientes de que non foi tarefa doada, pois a enerxía en sí non é algo de doada explicación aos nenos, mais si que son nenos moi curiosos pola súa idade e cunha firme motivación, logramos que a curiosidade, pasara por riba das dificultades e desenvolvimos un bó traballo. Non foi doado, dende o punto de vista meteorolóxico, pois o sol nas aulas e en concreto na área xeográfica de Ponteareas, este ano esqueceu traernos as súas raiolas, durante un bo periodo do tempo, mais os recursos na rede son moi abundundante e apoiamos nela o noso proxecto, como centro de recursos. Así e todo os nosos obxectivos foron cumplidos. BIBLIOGRAFÍA

• http://youtu.be/nWDb3bkS008

• Historias del sol Por Hans Christian Andersen • Brodek, el dragón del día y la noche, un cuento sobre Paz y

sensibilidad por las cosas bellas • http://cuentosparadormir.com/infantiles/cuento/jugando-con-el-sol • http://www.dibujalia.net/videos/el-sol.html • www.spitzer.caltech.edu/espanol/edu/askkids/sun.shtml • dibujalia-md.blogspot.com/2008/02/sol-solito.html • www.educa-ciencia.com/sistema-solar-infantil.htm • http://www.manualidadesinfantiles.net/masbuscados/manualidades-sobre-el-sol-

luna-estrellas-planetas/ • O caracol sen sol. Escrito e ilustrado por Manuel Uhía. Everest Galicia.

ESCOLA DE PARADA

Comezamos a realización do proxecto das enerxías alternativas (Busca

alternativas), a partir dun día que se foi a luz na aula, no mes de setembro, polo

que comezamos a falar na asamblea dese mesmo día sobre as enerxías, e

comezamos ca pregunta; que coñecían eles por enerxía.

A partir de entón comezamos a profundizar, na asamblea, sobre as

enerxías, as máis comúns e para que servían.

Comezmos por observar na aula, que precisaba de enerxía para porder

funcionar e de donde viña esa enerxía.

E o mesmo fixemos na casa.

A partir de entón comezamos a traballar os distintos tipos de enerxías,

facendo especial fincapé nas enerxías chamadas renovables: a enerxía

hidráulica, enerxía eólica, enerxía solar, enerxía maremotriz e a enerxía

xeotérmica.

Coñecemos os distintos tipos de enerxías a través das súas diferencias;

de donde se obtiña a enerxía e das súas semellanzas de como se obtiña.

Observamos como a través dos recursos naturais e sen por en risco o

medio natural podemos obter unha enerxía limpa a través do sol, do vento, das

olas do mar, da auga dos rios...

E o nexo común que lles chamou a

atención foi a presencia en case que todas

elas dunha turbina, que movida polo elemento

natural (pola auga, polo vento, polo vapor de

auga…) pode xenerar a enerxía.

Para os nen@s as máis coñecidas de todas elas eran a enerxía eólica e

a enerxía hidráulica, pola proximidade dun parque eólico e dunha central

hidroeléctrica en concellos cercanos.

E as que máis lle chamaron a atención foron a solar e a meremotriz.

E a que máis complexa lles pareceu, nun principio, foi a xeotérmica, pola

complexidade que lles supuxo entender que pode sair auga quente da terra.

Pero aproveitando os recursos da contorna, decatámonos que no concello

veciño de Mondariz, podemos atopar un balneario, que funciona con este tipo

de auga; e que lóxicamente todos os nen@s xa coñecian.

Experimentamos

Poidemos comprobar como co movemento do aire pódense mover

algúns obxetos:

E de ahí pasamos aos aeroxeneradores

Tamén comprobamos como a forza da auga e quen de producir

movemento e polo tanto enerxía.

Unha gran ferramenta de traballo a hora de traballar as enerxías

renovables, o aforro enerxético e a contaminación a partir dun mal uso das

enerxías, foi o xogo OS SOTIBLES.

Espectrocopio:

Fixemos un espectrocopio, para experimentar a descomposición da luz en cores. Para elo

empregamos unha caixa de ovos baleira. Un CD e un celo gordo.

As enerxias alternativas ou enerxías limpas están presentes cada vez máis nas nosas

vidas. Os nenos/as son conocedores de esta realidade pero quizais son menos

conocedores de cómo son os procesos que propician a súa utilización.

Na asamblea comenzamos a falar de todo o que funciona con enerxía (coches, luz da

casa, xoguetes, aparatos electrodomésticos….. todo ou case todo o noso arredor necesita

enerxía para funcionar….. pero esta enerxía é para sempre ?. Que lle pasa a Papa se un

día na gasolinera se quedan sen gasolina?... e que pasa cando se usan este tipo de

enerxías ….? Os coches son limpos ou contaminan?.....

Este será o punto de partida para moitas charlas e experiencias que nos levarán a ver que

existe outra forma de facer as cousas que pode ser mellor para todos, e para o noso

futuro…..

Debido a idade dos nosos nenos as experiencias realizadas foron moi concretas, poñendo

aos nenos en contacto con diferentes aparellos que simbolizan a recollida desas enerxías

renovables: muiños de vento, placas solares, dinamos, destacando as zonas do noso

entorno onde se ubican parques eólicos, placas solares en casas privadas, etc.

Referente a enerxía solar comprobamos o poder calorífico que ten o Sol con un

experimento moi sinxelo pero de gran eficacia para entender a potencialidade de esta

enerxía….

Mesmo temos un video no que se aprecia como se queima o noso anaco de papel…

Unha vez visto o seu poder miramos durante moitas xornadas en distintos medios (sobre

todo páxinas web), como as persoas aprobeitaban esta capacidade, con que aparellos….,

como funcionaban ect… algún de nos trouxo a clase algún aparello que funcionaba con este

tipo de enerxía..

Moitos dos nosos montes cercanos están cheiños de molinos que approveitan a enerxía do

vento para producir electricidade….

Estudiamos como o vento e capaz de producir movemento con pequeñas experiencias

pero o que mais nos custa e ver como ese movemento e esa enerxía se poden gardar e

enviar por exemplo as nosas casas…. Nos muiños antiguos vemos como ese vento se

transforma en enerxía directa que é capaz de mover unha pedra para moer millo. A maneira

actual de aproveitar esa enerxía é mais eficaz pero un pouco mais complexa os nosos

ollos…

Que é a enerxía eólica?

A enerxía eólica é a enerxía do vento: as masas de aire o moverse conteñen enerxía

cinética e cando chocan con outros corpos aplican sobre eles unha forza. (Por eso

cando nos da una ráfaga de vento sentimos que algo nos empurra).

Consiste en transformar enerxía eólica en enerxía mecánica.

Non contamina e a sua disponibilidade é infinita, polo que é unha gran alternativa ós

combustibles non renovables.

Para que serve?

A enerxía eólica utilízase fundamentalmente con molinos de vento para: bombear

auga, axudar en tarefas agrícolas e xerar electricidade.

Actualmente estase a utilizar moito en todo o mundo como parques xeradores

eléctricos (centrales eólicas), para reemplazar ós combustibles tradicionais.

Funcionamento de unha instalación:

ESCOLA DE RIBADETEA

O proxecto sobre as enerxías renovables iniciámolo contando un conto

“ O León e o vento” . Decidimos entre todos e todas que para acometer as

aprendizaxes necesarias precisábamos buscar información, chegando a un

consenso sobre as fontes, a organización e as técnicas para obter dita información .

• Seleccionamos libros relacionados co tema.

• Buscamos información na Internet.

• Seleccionamos información aportada polas familias.

O proxecto levouse a cabo ao longo do curso, e en distintos espacios: a aula, o entorno próximo e a través de distintas actividades que compartimos nos interaula e participando activamente nas festas celebradas no centro. Algunhas das actividades realizadas son: ♦ Contos: O AVIÓN QUE TIÑA MEDO A VOAR. O LEÓN E O VENTO. A NUBE E O VENTO. ♦ ¿ Qué é unha enerxía renovable? ♦Tipos de enerxías renovables.

♦ Investigamos sobre os distintos tipos de enerxía, especialmente da eólica e da solar. A información que obtivemos plasmámola en murales tendo en conta a participación de todos os nenos e nenas.

♦ Realizamos traballos, empregando diferentes técnicas plásticas, facendo

equipos de traballo.

♦ Algunha das fichas realizadas.

♦ Decoramos e plantamos estas bonitas plantas.

♦ O espantallo da horta de Ribadetea. Realizado coa axuda dunha mamá.

♦ Participamos na primeira exposición sobre a Camelia, realizada no centro cultural de Ribadetea, pola cal recibimos unha bonita planta e un diploma.

♦ Traballamos na horta. Este é o resultado acadado

.