vormen aan het oosterdok...samen met het conservatorium, de horeca, kantoren en woningen is het...

Vorm

en aan het Oo

sterdo

kE

en pro

ject van AR

CA

M en d

e Op

enbare B

iblio

theek Am

sterdam

Goed

GevormdVORMEN AAN HET OOSTERDOK

Inleiding

Het Oosterdoksgebied is in ontwikkeling. Had het vroeger een militaire en havenfunctie, nu krijgt het steeds meer een culturele bestemming. Naast het nog steeds aanwezige marineterrein en het niet weg te denken Scheepvaartmuseum, zijn er in de laatste jaren veel nieuwe gebouwen aan het water verrezen. Het spannende paviljoen van ARCAM (Architectuurcentrum Amsterdam), het groene ‘schip’ NEMO en de nieuwe Openbare Bibliotheek Amsterdam bepalen het gezicht van dit gebied. Samen met het conservatorium, de horeca, kantoren en woningen is het nieuwe Oosterdokseiland ontstaan.

In het kader van het vak CKV brengen leerlingen een bezoek aan dit gebied en komen tijdens een wandeling in aanraking met de architectuur en vormgeving aan het Oosterdok. In de bibliotheek komen architectuur en vormgeving samen.

In deze docentenhandleiding vindt u lessuggesties voor de voorbereidende les, een uitleg over de wandeling op locatie en suggesties voor een verwerkingsles na afloop op school.

Wij wensen u en uw klas heel veel plezier en succes met dit project!

0302

CKV Goed Gevormd Vormen Aan Het Oosterdok

Goed


Goed


Goed


Projectopbouw / Inhoudsopgave

Les 1 5 Voorbereidende les

Twee mogelijkheden: 1A Zoekopdracht Internet (kan als huiswerk) 30 minuten 71B Onderzoek een voorwerp 1 lesuur 8

Les 2 Op locatie 10 1 uur en 45 minuten (excl. reistijd) Les 3 Lessuggesties voor de verwerking 13 Tijdsduur afhankelijk van de gekozen les(sen) Twee mogelijkheden: 3A Maquette Uitwerking van de vormoefening 143B Van schets naar design Een voorwerp tekenen n.a.v. de Oosterdoksschetsen 15 Bijlage Werkblad (voorbereidende les 1A) 18

Colofon 19

4

Les 01Voorbereidende les

Algemene leerdoelen:

• Verkenning van de begrippen architectuur en (industriële) vormgeving.

• Bewustwording van het feit dat alles om ons heen is vormgegeven.

• Eigen keuzes maken.

U kunt kiezen uit een van de onderstaande voorbereidende lessen:

Les 1A

Zoekopdracht Internet

Les 1B Onderzoek een voorwerp

5

Les

01Les

01

Les 02

Les

03

B

©

Goed


Goed


Les 1A

Zoekopdracht InternetIn deze voorbereidende les gaan de leerlingen kort aan de slag met de begrippen architectuur en industriële vormgeving/design. Dit project benadrukt de overeenkomsten tussen deze twee. Het ontwerpproces is ongeveer hetzelfde: of je een theepot, een lamp of een huis ontwerpt, de ontwerper werkt vanuit vorm en functie.Tijdens de wandeling op locatie worden zowel architectuur als vormgeving behandeld.

Tijdsduur Ca. 15 - 30 minuten

Materiaal Werkbladen voor elke leerling

Voorbereiding docent Werkblad kopiëren

Lesopzet - Huiswerkopdracht

1. Laat de leerlingen op Internet

een goede omschrijving van

architectuur en industriële vormgeving

opzoeken. Afhankelijk van waar ze

terecht komen, zullen ze verschillende

omschrijvingen vinden. Ze kiezen de twee

definities die hen het meest aanspreken.

Deze vullen ze in op het werkblad.

2. Geef de leerlingen de opdracht

om een afbeelding te zoeken van

een voor hen intrigerend ontwerp. Dit

kan een voorbeeld zijn van architectuur

of van industriële vormgeving. De

afbeelding komt op het werkblad. Laat ze

kort verwoorden waarom ze het gekozen

ontwerp bijzonder vinden.

3. De werkbladen moeten worden

meegenomen naar ARCAM. De

architectuurdocent gaat hier verder op in.

Tip: In de klas kan al wel

gediscussieerd worden

over de definities. Heeft iedereen

dezelfde omschrijving van de twee

begrippen gevonden? Wat valt op?

Verschillen en overeenkomsten

tussen de twee begrippen?

6 7

Vorm, m., 1 attribuut der dingen waardoor zij op zichzelf

zicht- of tastbaar of visueel voorstelbaar zijn [...] 2 Uiterlijke

gedaante van concrete zaken [...]

Architectuur (de (v.); -uur) 1 kunst en leer van het

ontwerpen en uitvoeren van bouwwerken, syn. bouwkunst; [...]

Industriële vormgeving, industrieel ontwerpen, het vernieuwen en ontwikkelen van

gebruiksgoederen met het oog op een goede, functionele en

aantrekkelijke vorm (evt. ook kleur)

Design (het; g.vm.) 1 (artistiek) industrieel ontwerp 2 de

stijl, de vormgeving van een product; [...]

Uit: van Dale

Les 01 A

98

Les 1B

Onderzoek een voorwerpIn kleine groepjes (ca. 5 leerlingen) onderzoeken de leerlingen alledaagse voorwerpen aan de hand van drie oefeningen.

Tijdsduur1 lesuur

Materiaal• een verzameling voorwerpen

• schrijf- en tekenmateriaal:

papier, potlood

Voorbereiding docentvoorwerpen verzamelen

Lesopzet

1. Op een centrale tafel legt u

een verzameling alledaagse

voorwerpen. Dit kunnen voorwerpen

zijn die op school te vinden zijn, zoals

een schaar, bekertje, perforator, of een

kurkentrekker, maar het is leuk als er

ook een paar bijzonder vormgegeven

objecten tussen zitten, zoals een Alessi

koffiepot, een design briefopener. Probeer

vertrouwde voorwerpen van jongeren te

vermijden: MP3 speler, mobiele telefoons,

enz. Het is de bedoeling dat ze hun blik

richten op voorwerpen waar ze meestal

niet bewust naar kijken.

2. Oefening 1. In groepjes kiezen

de leerlingen een voorwerp. De

leerlingen bekijken het en beschrijven

individueel op een vel papier wat er

bijzonder of opvallend aan is. Aan de

hand van wat ze hebben opgeschreven,

gaan de leerlingen in discussie over

waarom bepaalde vormkeuzes zijn

gemaakt. Is de vormgeving bepaald door

de functie? Of is de ontwerper geleid

door esthetische keuzes? Wat is het effect

van het materiaalgebruik, de kleur en

het formaat van het object? Kijken de

leerlingen nu anders naar het voorwerp?

Zien ze nu aspecten die ze voorheen over

het hoofd zagen?

3. Oefening 2. De leerlingen nemen

een nieuw voorwerp en kijken er

heel intensief naar. Het voorwerp wordt

weggehaald en ze moeten het in korte

tijd tekenen - één minuut (u kunt een

stopwatch gebruiken). Daarna worden de

tekeningen bij elkaar gelegd. Wie heeft

de essentie gepakt? Wat is de essentie

van het gekozen voorwerp? Heeft dat te

maken met vorm of functie? (Discussie).

4. Oefening 3. De groepjes pakken

een nieuw voorwerp en bedenken

een heel andere functie voor dat

voorwerp. De leerlingen kunnen eventueel

schetsen maken om die nieuwe functie te

illustreren. Discussie: wie heeft de leukste,

gekste, of slimste functie bedacht?

Les

01B

Goed


Korte inhoudDe klas gaat naar het Oosterdoksgebied waar ze in kleine groepen een interactieve rondleiding krijgen. Ze maken kennis met de architectuur en vormgeving aan het Oosterdok.

Tijdsduur1 uur en 45 minuten (excl. reistijd)

Materiaal• Ingevulde werkbladen van de

leerlingen als de voorbereidende

les 1A is gedaan.

Voorbereiding docent

• Regelen van begeleiders

voor bezoek.

• Organiseren van het vervoer.

• Begeleidende schooldocenten

informeren over dit project.

Verloop rondleiding

1. De wandeling begint bij het ARCAM

gebouw aan de Prins Hendrikkade

(zie routebeschrijving op de volgende

pagina). Hier krijgen de leerlingen een

korte uitleg over de wandeling die ze in het

gebied gaan maken. Architectuurdocenten

nemen de klas in kleine groepjes mee.

2. Onder begeleiding van de

architectuurdocent wordt de

architectuur van het gebied behandeld.

Ook de geschiedenis en de functie van het

gebied komen aan de orde. Het ARCAM

gebouw, het Scheepvaartmuseum, NEMO,

de bruggen en een paar markante grotere

en kleinere bouwwerken, die bepalend

zijn voor de sfeer in het gebied, worden

besproken. Door schetsen te maken en

andere activiteiten, worden de leerlingen

bewust van de bijzondere vormen en

materialen in de architectuur van het

Oosterdok.

3. In de OBA bekijken we het interieur.

De leerlingen zullen zien dat architect

Jo Coenen naast het exterieur ook het

interieur heeft ontworpen. Niets is aan het

toeval overgelaten.

Naast het interieur wordt er ook aandacht

besteed aan het aanwezige design.

4. Ter afsluiting krijgen de leerlingen

een verrassende opdracht. Deze

vormoefening levert leuke en onverwachte

resultaten op!

5. De vormoefeningen kunnen

meegenomen worden en verder

uitgewerkt worden op school.

Les 2Op locatie


• Oriëntatie op de culturele omgeving en verkenning van een deel van Amsterdam.

• Eigen mening uiten. De leerlingen worden door de architectuurdocent gestimuleerd om met elkaar te discussiëren.

• Presentatie. Na afloop van de praktische opdracht presenteren de leerlingen hun resultaten aan elkaar.

Om rekening mee te

houden:• We wandelen buiten. Houd rekening

met het weer.

• Er is geen plek om tassen op te

bergen, want we eindigen op een

andere plek dan we beginnen (alles wat

je meeneemt moet je sjouwen)

• Mobiele telefoons uit.

Les 02

10 11

Les

02Goed


Goed


Goed


Routebeschrijving naar ARCAMPrins Hendrikkade 600, AmsterdamLopen vanaf Centraal Station: 15 minutenHet gebouw ligt net voorbij de ingang van de IJtunnel aan de linkerkant van de Prins Henkdrikkade (zie kaartje) Om te voorkomen dat de leerlingen al door het gebied lopen waar het project plaatsvindt, raden we aan om niet de NEMO-route te nemen, maar de Prins Hendrikkade af te lopen.

Bus 22, halte Kadijksplein. Schoolbussen kunnen stoppen op het Kadijksplein.

12 13

Les 3 Suggesties voor de verwerking


• Een plan bedenken en uitwerken.• Eigen keuzes maken.• Presentatie.

Dit project kunt u op verschillende manieren in de klas afsluiten. Hierna volgen drie suggesties.

Les

03Goed


Goed


Les A

Les 3A

De maquetteUitwerking van de vormoefening.

De leerlingen gaan hun vormstudies, die ze hebben gemaakt tijdens de korte workshop in de OBA, verder uitwerken tot een echt ontwerp. Ze maken een maquette in zelfgekozen materiaal zodat het ontwerp echt herkenbaar is als een stoel, brug of gebouw.

Tijdsduur2 of meer lesuren

Materiaal• De (bewaarde!) papieren

vormstudies van het bezoek aan

het Oosterdok (of foto’s ervan).

• Diverse materialen, afhankelijk

van de keuze van de leerling.

Suggesties: piepschuim, karton,

stof, hout, satéprikkers,

schuimrubber, lijm, verf

Voorbereiding docent• Materiaal klaarzetten

03

14 15

Les B

Lesopzet

1. De leerlingen nemen de schetsen

die ze hebben gemaakt tijdens

de rondleiding en bedenken een

gebruiksvoorwerp dat ze graag willen

ontwerpen. Bijvoorbeeld een lamp, een

tapijt of een kledingstuk.

2. De schetsen kunnen op

verschillende manieren verwerkt

worden. De tekeningen kunnen de vorm

van het voorwerp bepalen, bijvoorbeeld

een lamp in de vorm van het ARCAM

gebouw. De lijnen die ze getekend

hebben, zijn op een meer decoratieve

wijze toe te passen in een stofdessin of

tapijtontwerp.

3. De tekeningen worden uitgewerkt

met kleurpotlood of (gekleurde)

fineliners. Laat de leerlingen aandacht

besteden aan de uitwerking. Het zou een

presentatieontwerp voor een producent

kunnen zijn!

4. Iedere leerling bedenkt een titel

voor zijn/haar ontwerp.

03Les 3B

Van Schets naar DesignEen voorwerp tekenen n.a.v. de Oosterdoksschetsen

Tijdens de rondleiding hebben de leerlingen potloodschetsen gemaakt van de verschillende vormen die ze tegenkwamen. Deze schetsen gebruiken ze als uitgangspunt voor een ontwerp voor een gebruiksvoorwerp, bijvoorbeeld een theepot, lamp, kast, tapijt, kleding of stof.

Tijdsduur1 lesuur

Materiaal· De potloodschetsen gemaakt

tijdens de architectuurrondleiding

in het Oosterdoksgebied.

· Tekenpapier - A4

· Potlood en kleurpotlood of

fineliners (verschillende kleuren)

Tips voor de afronding:

Fotografeer de resultaten (digitaal).

ARCAM ontvangt graag foto’s om

op de website te presenteren

(vermeld naam school, leerling

en titel werk). Per e-mail te verzenden

naar: [email protected]

De resultaten kunnen

d.m.v. foto’s opgenomen

worden in het kunstdossier

van de leerling.

Een tentoonstelling op school inrichten. Het is leuk om de oorspronkelijke vormoefeningen bij de maquettes te presenteren.

Goed


Lesopzet

Tijdens de korte workshop in de OBA

hebben de leerlingen een vormoefening

gedaan waarbij ze zijn losgekomen

van hun vertrouwde (en misschien zelfs

afgezaagde) beelden van hoe een stoel,

een gebouw of een brug eruit ziet. Zo

werken architecten en vormgevers vaker.

Ze beginnen met een driedimensionale

schets en werken dat verder uit tot

een echte maquette. Een maquette is

een model op schaal, bedoeld om een

opdrachtgever of producent een goed

beeld te geven van hoe het ontwerp eruit

moet zien als het in het echt gebouwd

wordt en om vorm-functie in het klein te

onderzoeken.

1. U bespreekt met de leerlingen

de ontwerpen die ze hebben

gemaakt. Hoe kunnen ze dat uitwerken

tot een maquette? Bij iedere leerling zal

dat anders zijn, afhankelijk van wat hun

ontwerp voorstelt (een stoel, brug of

gebouw) en het materiaal dat zij nodig

hebben.

2. De leerlingen maken een plan aan

de hand van de volgende vragen:

• Hoe groot moet de maquette zijn?

• Wat voor materialen zijn nodig om het

uit te voeren? (bijvoorbeeld: karton,

kippengaas, gips, piepschuim, hout,

plexiglas)

• Wat is er nog meer nodig? (onderplaat,

pop om de maat aan te geven, bijvoor-

beeld)

3. De leerlingen maken hun

maquettes. Ze hebben hier

waarschijnlijk twee lessen voor nodig.

Na de eerste les kunnen ze eventueel

bijzonder materiaal meenemen van huis.

4. Iedere leerling bedenkt een titel

voor zijn/haar ontwerp.

Goed


Bijlage

17

Werkblad

Goed


16

Goed


ColofonDeze docentenhandleiding maakt deel uit van het project ‘GOED GEVORMD’ en is in 2005 door

Stichting Vizier Amsterdam gemaakt in opdracht van ARCAM en het Stedelijk Museum. In 2008 is het

project herzien en is de Openbare Bibliotheek Amsterdam als nieuwe partner in het project gestapt.

Samenstelling project: 2005 Stichting Vizier Amsterdam; herziene versie 2018, ARCAM, Sprekend Amsterdam.

Foto’s: Vizier Amsterdam, Irma Enklaar, OBA

Vormgeving: Sjoukje Kloostra

Partners:

ARCAMArchitectuurcentum Amsterdam

Prins Hendrikkade 600

1011 VX Amsterdam

Openbare Bibliotheek AmsterdamBezoekadres: Oosterdokskade 143

1011 DL Amsterdam

Inlichtingen zijn te verkrijgen bij:

Sprekend [email protected]

06-222466748

Amsterdam, augustus 2018

18 19Bijlagewerkblad

Architectuur is:

Vormgeving is:

Waarom heb je dit ontwerp gekozen?

Plak hier een ontwerp

(architectuur of

vormgeving) dat je

bijzonder vindt.

Goed


vormen aan het oosterdok...samen met het conservatorium, de horeca, kantoren en woningen is het...

Documents