visie en ondersteuningsmethodieken odion

Visie en ondersteuningsmethodieken Odion

Februari 2011

Door: Gedragsdeskundigen

visie en ondersteuningsmethodiek Odion 2

Inhoudsopgave: Visie en ondersteuningsmethodiek Odion

1. Inleiding 3

2. Visie: Acht domeinen van bestaan van Schalock en Verdugo 5

2.1 Lichamelijk welbevinden 5

2.2 Psychisch welbevinden 6

2.3 Interpersoonlijke relaties 7

2.4 Deelname aan de samenleving 8

2.5 Persoonlijke ontwikkeling 9

2.6 Materieel welzijn 10

2.7 Zelfbepaling 11

2.8 Belangen 12

3. Randvoorwaarden van zorg en ondersteuning 13

3.1 De ondersteuningscirkel en het ondersteuningsplan 13

3.2 Cliëntveiligheid 14

3.3 Kwaliteit van medewerkers en organisatie 15

3.4 Samenhang in zorg en ondersteuning 15

4. Bijlage Methodieken 16

4.1 Algemeen 16

4.1.1 Totale Communicatie 16

4.2 Met betrekking tot specifiek probleemgedrag 18

4.2.1 Heijkoop 18

4.2.2 Motiverende gespreksvoering 20

4.3 Met betrekking tot wensen toekomst 21

4.3.1 PTP 21

4.4 Met betrekking tot ouderenzorg/ dementie 22

4.4.1 Fenomenologische benadering 22

4.4.2 R.O.T

22

4.4.3 Validation 22

4.5 Met betrekking tot meervoudige handicaps en ontwikkelmogelijkheden 24

4.5.1 Speelpoort/ Doepoort 24

4.5.2 Portage 24

4.5.3 Speltraining 25

4.6 Met betrekking tot autisme 27

4.6.1 ABA 27

4.6.2 Geef me de vijf 27

4.6.3 Ik ben speciaal 28

4.6.4 TEACCH 29

4.7 Met betrekking tot Niet Aangeboren Hersenletsel 31

4.7.1 Hooi op je vork 31

4.7.2 Competentie gericht werken 32

4.8 Met betrekking tot het trainen van arbeidsvaardigheden en vinden van werk 33

4.8.1 Supported employment 33

4.8.2 Melba 34

4.8.3 EIM 35

5. Afkortingen 37


Visie en ondersteuningsmethodiek Odion

1. Inleiding

In het nieuwe meerjarenbeleidsplan 2010- 2014 van Odion staat geschreven dat de

doelstelling van Odion is de kwaliteit van bestaan van mensen met een beperking te

bevorderen. Odion ondersteunt kinderen en volwassenen met een beperking opdat zij in

staat zijn hun eigen leven te leiden. De missie berust op twee pijlers: de eigen regie van de

cliënt en de professionele deskundigheid van Odion. Deze doelstelling en missie sluiten

geheel aan bij het Visie document “Kwaltiteitskader Gehandicaptenzorg” wat onlangs is

verschenen. De basis van dit kwaliteitskader is een gezamenlijke visie op zorg en

ondersteuning in alle sectoren van de gehandicapten zorg.

Odion heeft ruim 900 cliënten, en geen cliënt is hetzelfde. Er zijn cliënten met een

verstandelijke beperking, variërend van een zeer ernstig meervoudige beperking tot een

licht verstandelijke beperking, functionerend op moeilijk lerend niveau. Cliënten kunnen

daarbij een zintuiglijke of motorische handicap hebben. Ook zijn er cliënten met een

bijkomend gedragsprobleem of een psychiatrische stoornis. Er zijn cliënten bij Odion die

een lichamelijke beperking hebben en cliënten die al dan niet als gevolg van een trauma

een niet aangeboren hersenletsel hebben opgelopen.

Om de cliënten op verschillende gebieden goed te kunnen ondersteunen werken we

binnen Odion volgens een ondersteuningsconcept. Dat wil zeggen dat Odion zorg en

dienstverlening biedt aan mensen met een beperking op zodanige wijze dat zij als

volwaardige burgers deelnemen aan de samenleving en gebruik kunnen maken van de

mogelijkheden die de samenleving biedt.

Professionele zorg aan mensen met een beperking vraagt kennis over de beperking en de

problemen die deze beperking met zich meebrengt. We willen ook weten wat de

ondersteuningsbehoefte is van mensen met een beperking. Het visie document gaat uit

van het AAIDD model (American Association on Intellectual Developmental

Disabalities) wat aansluit bij nationale en internationale inzichten. De AAIDD bestaat uit

een groep wetenschappers die internationaal richtlijnen formuleert om het begrip

verstandelijke beperking te definiëren. Zij hebben ook afspraken gemaakt om de kwaliteit

van bestaan van mensen met een beperking te kunnen beschrijven en onderzoeken.

Schalock en Verdugo hebben een vertaling hiervan gemaakt door de visie op

verstandelijke beperking uit te werken in 8 domeinen van bestaan.

Voor wie is deze notitie?

Voor ieder die dagelijks met de cliënten van Odion werkt is deze notitie geschikt als

belangrijk uitgangspunt in het werk. De acht domeinen van bestaan worden vertaald naar

de situatie van Odion. Vervolgens wordt een beschrijving gegeven van de

kwaliteitsthema’s uit het Visie document. De notitie wordt besloten met een beschrijving

van de meest gangbare methodieken die binnen Odion worden gebruikt ten behoeve van

al die verschillende cliënten met al hun verschillende beelden, vragen, wensen en

ondersteuningsbehoefte.


Bij de beschrijving van de domeinen en de kwaliteitsthema’s is de volgorde aangehouden

van het Visie document. Het is een willekeurige volgorde die verder niets zegt over de

prioriteiten in de kwaliteit van het bestaan van de cliënt.

o Blom, M. en Visscher, J. (2007). Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg, Visie document.

Utrecht: VGN.

o Schalock, R. en Verdugo Alonso, M.A. (2002). Handbook of Quality of Life for Human

Service. Washington: American Association on Mental Retardation.

o Odion, Raad van Bestuur (2010). Odion, ontmoeten en ondernemen, meerjarenbeleidsplan

2010 – 2014 Purmerend.


2. Visie

Acht domeinen van bestaan van Schalock en Verdugo

2.1 Lichamelijk welbevinden

Odion schept de voorwaarden voor het lichamelijk welbevinden van de cliënten. Daarbij

heeft zij menselijke waardigheid hoog in het vaandel staan. Deze waardigheid wordt

gewaarborgd ondanks lichamelijke en of verstandelijke beperkingen van de cliënt. Dit kan

tot uiting komen in zaken als respect voor privacy en een respectvolle benadering (bv bij

persoonlijke hygiëne). Er is aandacht voor de gezondheid van de cliënten door een

gezonde leefwijze te stimuleren. Hierbij kan gedacht worden aan zaken als voldoende

bewegen en gevarieerd eten. Er zal altijd een balans gezocht worden in rust en activiteit.

Ook wordt voorlichting gegeven over gewoontes die de gezondheid schaden, zoals een

overmatig gebruik van alcohol en/of drugs of het besmet raken met SOA’s of hepatitis B.

Signalen van lichamelijke klachten van cliënten worden serieus genomen en er wordt

zonodig doorverwezen naar de huisarts of doorgesproken met de AVG, of

verpleeghuisarts van de stichting.

Het begeleiden van een verantwoord medicijngebruik, individuele epilepsieprotocollen,

regelmatige visus- en gehoorscreeningen dragen bij aan de zorg voor het lichamelijk

welbevinden zoals Odion die aan haar cliënten wil bieden.

Voorbeeld:

- Madelon (39 jaar, IW- locatie) rookt een pakje sigaretten per dag terwijl zij steeds meer

gezondheidsklachten heeft. Ze wil minder gaan roken. Begeleiding helpt haar om minder

te gaan roken.

- Jasper (18 jaar, KDC) eet zeer eenzijdig en heeft ernstig ondergewicht. Zijn ouders

vinden dat dit wel meevalt. Met zijn ouders, begeleiding, de orthopedagoog en AVG wordt

een gesprek gepland om een plan te maken.


2.2 Psychisch welbevinden

Odion stelt zich ten doel het psychisch welbevinden van de cliënten te bevorderen. Op

alle domeinen van het leven heeft de cliënt invloed. Odion neemt de wens van de cliënt

serieus. Hierin is constant een gezonde spanning aanwezig in wat de cliënt wil en aankan.

Cliënt en professional proberen daarin tot overeenstemming te komen. Klachten van

cliënten worden serieus genomen. Voortdurend wordt de vraag gesteld of er geen sprake

is van overvraging of ondervraging.

Door passende dagbesteding te zoeken en situaties te creëren waarin cliënten van

betekenis zijn voor anderen, probeert Odion het zelfbeeld van de cliënten positief te

beïnvloeden en zo de mogelijkheid te vergroten dat zij waardering krijgen voor wat zij

doen.

Ook een woonomgeving die past bij de behoeften van de cliënt is van essentieel belang

voor het psychisch welbevinden. De zorg die hierin geboden wordt moet overeenstemmen

met de vraag, maar ook met de mogelijkheden van de cliënt. Teveel zorg is bijna net zo

schadelijk voor de ontwikkeling van een cliënt als te weinig zorg.

Odion ondersteunt de cliënt in zijn contact met de buitenwereld, bemiddelt zonodig en

verduidelijkt de speciale zorg die een cliënt nodig heeft.

Specifieke ondersteuningsmethodieken worden ingezet in de dagelijkse begeleiding op

dagcentrum of woonvoorziening (zie hoofdstuk 4 Methodiek).

Odion biedt PSH en behandelt met EMDR en creatieve therapie.

Voorbeeld:

- Marjan (72 jaar, woont op een 24-uurslocatie) wil niet meer naar dagbesteding, ze vindt

dat ze lang genoeg gewerkt heeft en wil liever thuis blijven, waar ze vaak zit te breien, tv

kijkt of kruiswoordpuzzels maakt. Begeleiding bekijkt samen met Marjan hoe ze op een

prettige manier haar dag kan doorbrengen.

- Johan (28 jaar, woont op een IW- locatie) heeft een aantal gesprekken bij PSH (Psycho

Sociale Hulpverlening) om het overlijden van zijn moeder een plekje te geven.

- Inge (34 jaar, begeleid werken) wil graag in een kinderdagverblijf werken. Begeleiding

zoekt samen met Inge naar een plek waar ze stage kan lopen. Inge vindt het fijn dat ze op

deze manier iets kan betekenen voor anderen en voelt zich zo meer gewaardeerd.


2.3 Inter-persoonlijke relaties

Het aangaan en onderhouden van sociale contacten is één van de basisbehoeften van de

mens. Familie, vrienden, buren, collega’s vormen het sociale netwerk. Deze contacten

zijn essentieel voor het welbevinden. Het is voor mensen met een beperking vaak

moeilijker om contacten aan te gaan en deze te onderhouden. Het netwerk is daardoor

meestal klein en kwetsbaar. Ook is de kans groot dat het netwerk uitsluitend bestaat uit

mensen met een beperking, familie en de professionele begeleiders.

Odion wil graag dat cliënten een goed sociaal netwerk hebben, d.w.z. passend bij de

mogelijkheden van de cliënt en voldoende gevarieerd, zowel in wonen, werken als de

vrije tijd. Ze stimuleert en faciliteert de cliënten bij het aangaan van contacten. Belangrijk

is dan aan te sluiten aan het communicatieniveau van de cliënt. Niet alleen door de

begeleiders maar ook door de mensen uit het netwerk.

Begeleiders hebben een professionele relatie met cliënten. In deze relatie zijn zij een

voorbeeld door het gebruik van goede sociale vaardigheden, hebben zij een respectvolle

bejegening en staan zij open voor wat de cliënt wil en nodig heeft.

Voorbeeld:

- Boris (6 jaar, KDC) speelt elke week met Jesse (6jaar) van de basisschool in de hoop

dat er zo vriendschappelijke contacten ontstaan. Begeleiding stimuleert Boris om samen

te spelen en het contact met Jesse te onderhouden.

- Patricia (39 jaar) wil weer contact met haar zus die zij al jaren niet heeft gezien door

ruzie binnen de familie. De persoonlijke begeleider van Patricia stimuleert haar om

contact op te nemen met haar zus en bereid haar voor op hun eerste gesprek.

- Peter (28 jaar BZW) wil graag contact met zijn nieuwe buren nu hij verhuisd is naar een

eigen huis. De begeleider bespreekt met Peter hoe hij dit het beste kan aanpakken.

Tijdens het wekelijkse contact moment bespreken ze hoe het contact met de buren

verloopt.


2.4 Deelname aan de samenleving

Mensen met een beperking moeten de gelegenheid krijgen te integreren in de samenleving

en gebruik kunnen maken van de mogelijkheden die de samenleving biedt.

Odion wil dit realiseren door mensen met een beperking een woonvoorziening in de wijk

aan te bieden, met een eigen voordeur en de mogelijkheid om bezoek te ontvangen. Zo

wonen cliënten van Odion dichtbij winkels en voorzieningen in de eigen buurt. Zij gaan

naar de reguliere huisarts en tandarts, nemen deel aan activiteiten die georganiseerd

worden in de woonplaats en hebben vaak ook vrijetijdsbesteding in hun eigen wijk. Odion

ondersteunt cliënten bij het aanleren van vaardigheden en het leggen van contacten, zodat

zij met of zonder ondersteuning optimaal gebruik kunnen maken van de voorzieningen in

de samenleving. Odion wil haar cliënten daarnaast zoveel mogelijk werk of dagbesteding

in de samenleving aanbieden, werk bepaalt immers een deel van je identiteit en geeft een

gevoel van eigenwaarde. Zinvolle dagbesteding die is afgestemd op de wensen en

mogelijkheden van de cliënt. Door middel van markten waar zelfgemaakte spullen

worden verkocht of winkels en eetgelegenheden midden in de maatschappij, wordt het

contact met de samenleving mogelijk gemaakt. Vrijwilligers worden actief gezocht om

deelname aan de maatschappij te vergemakkelijken, maar cliënten worden zelf ook

gestimuleerd tot het verrichten van vrijwilligerswerk.

Voorbeeld:

- Bart (25 jaar, IW- locatie). Samen met een job coach heeft Bart werk gevonden bij een

garage, hij werkt hier met veel plezier. Hij is trots op zijn werk en heeft een leuk contact

met zijn collega’s.

- Sacha (45 jaar) heeft bij wonen en dagbesteding vrijwel met dezelfde mede cliënten te

maken. In haar vrije tijd heeft ze er bewust voor gekozen niet met ditzelfde groepje te

gaan zwemmen. Samen met begeleiding heeft ze een sportschool in de buurt gevonden

waar zij nu gaat fitnessen.


2.5 Persoonlijke ontwikkeling

Odion ondersteunt de cliënt bij het aanleren en ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en

bij het behoud van vaardigheden. Zij heeft als uitgangspunt dat iedereen leert, werkt en

ontspant op zijn eigen manier. Iedereen ontwikkelt zich dan ook op zijn eigen niveau en

in zijn eigen tempo, met zijn eigen wensen en mogelijkheden als uitgangspunt. Odion gaat

er van uit dat iedere persoon met een beperking zich persoonlijk kan ontwikkelen, of het

nu gaat om het kiezen van je eigen broodbeleg of het zelfstandig leren reizen met het

openbaar vervoer. Odion sluit aan bij de mogelijkheden en wensen van de cliënt en

probeert mensen met een beperking zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren. Bij het

leren van nieuwe vaardigheden hoort ook het mogen maken van fouten. Het gaat er dan

om dat cliënten “verantwoorde” risico’s kunnen nemen. We verstaan daaronder dat we

goed nadenken over wat nieuwe vaardigheden een cliënt kunnen brengen en welke

risico’s dat mogelijk met zich meebrengt.

Voorbeeld:

- Marjan (26 jaar, 24-uurs locatie) wil haar wekelijkse boodschappen zelf leren doen.

Begeleiding oefent met haar stap voor stap hoe je boodschappen moet doen.

- Frits (10 jaar, MCG). Begeleiding wil Frits leren hoe hij kan kiezen tussen twee soorten

broodbeleg.

- Nico (39 jaar, BZW) wil weten waar zijn geld aan op gaat. Samen met zijn begeleider

maakt hij een overzicht van al zijn inkomsten en uitgaven.


2.6 Materieel welzijn

Materieel welzijn heeft betrekking op het hebben van voedsel, kleding,

huisvesting/inrichting, en passende begeleiding. Odion helpt cliënten met het aanvragen

van voldoende financiële middelen en het zoeken naar passend werk. De ondersteuning is

onder meer gericht op activiteiten die bijdrage aan bijvoorbeeld omgaan met financiën,

hulp bij administratie, behuizing, inrichting van het huis en vervoer. Maar ook

ondersteuning bij het bezoeken en regelen van zaken bij een instantie als de gemeente

voor bijvoorbeeld het aanvragen van subsidie.

Odion biedt ondersteuning bij de aanvraag van een passende indicatie. Dit is mede

afhankelijk van de behoefte van de cliënt binnen de mogelijkheden die geboden kunnen

worden.

Voorbeeld:

- Armand (45 jaar, BZW) wil graag ondersteuning bij het aflossen van zijn schulden en

leren omgaan met zijn administratie, post en financiën. Zijn begeleider van BZW helpt

hem hiermee.

- Michel (24 jaar, IW- locatie) wil graag in een ander huurhuis wonen en na een tijdje wil

hij een huis kopen en samenwonen. Met zijn persoonlijke begeleider zet hij op een rijtje

wat de stappen zijn die hij hiervoor moet nemen en bekijken ze of het gestelde doel

realistisch is.

Algemeen: Bijna alle cliënten worden ondersteund bij de aanvraag van uitkeringen,

subsidies en indicaties.


2.7 Zelfbepaling

Zelfbepaling houdt in dat de eigen wensen, behoeften en keuzes in de ondersteuning

centraal staan. Belangrijk is hierbij rekening te houden met het niveau en de

mogelijkheden van de individuele cliënt.

Odion is een professionele organisatie en zal daarom een goede inschatting willen maken

van de gebieden waarop een cliënt in staat is om zijn eigen keuzes te bepalen.

De cliënt heeft de regie over zijn leven. Odion bepaalt daarbij de kaders waarbinnen de

ondersteuning geboden kan worden. Daarom zal Odion altijd rekening houden met zowel

de feitelijke bekwaamheid als de wilsbekwaamheid dan wel onbekwaamheid van een

cliënt op het van toepassing zijnde gebied. Immers, een keus kan alleen maar verantwoord

worden gemaakt als een cliënt de consequenties van zijn keus kan overzien.

Met betrekking tot het onderwerp kinderwens stelt Odion het belang van het (on)geboren

kind centraal. Uit ervaring en onderzoek is gebleken dat het opvoeden van kinderen door

mensen met een verstandelijke beperking zelden tot nooit goed gaat. Daarom voert Odion

ten aanzien van dit onderwerp een ontmoedigingsbeleid. Bij het bestaan van een

kinderwens zal (indien mogelijk) altijd het omringende milieu c.q. netwerk van de cliënt

nadrukkelijk worden betrokken en ingeschakeld.

o Vries, M. de en Knuvers, B. (2008). Odion, notitie kinderwens. Purmerend.

Voorbeeld:

- René (20 jaar IW- locatie) wil graag zijn rijbewijs gaan halen, samen met zijn

begeleider bekijkt hij of dit mogelijk is.

- Miep (70 jaar) heeft dagbesteding bij DAC voor ouderen. Ze heeft de wens en behoefte

om in plaats van vier dagen twee dagen naar dagbesteding te gaan. Begeleiding regelt

dat Miep twee dagen naar dagbesteding gaat.

- John (18 jaar MCG) heeft de behoefte om na de lunch een half uur te snoezelen in de

snoezelruimte. Begeleiding past dit in in het dagschema van John.


2.8 Belangen

Odion vindt het belangrijk de mening van de cliënt te horen. Heel bewust is daarom ook

de keus gemaakt om te praten over zeggenschap. Cliënten krijgen de mogelijkheid te

zeggen wat zij belangrijk vinden en medewerkers luisteren hiernaar. Om ervoor te zorgen

dat het beleid blijft aansluiten bij de wensen van de cliënten worden cliënten betrokken bij

de dagelijkse gang van zaken op locatieniveau en kunnen zij daarover advies geven.

Zonodig krijgen de cliënten hierbij ondersteuning door de begeleider zeggenschap. Vanuit

zeggenschap wordt bekeken hoe de cliënt ook medezeggenschap kan hebben in zaken die

locatie overstijgend zijn. De begeleider zeggenschap implementeert en bewaakt het beleid

van Odion.

Indien de verstandelijke beperking dit niet mogelijk maakt vertegenwoordigen ouders of

familieleden de belangen van de cliënt. Binnen Odion is dit per cluster georganiseerd door

middel van een clusterraad waarin ouders/verwanten de verschillende locaties

vertegenwoordigen. Vanuit de verschillende clusters is er een Centrale

Medezeggenschapraad die regelmatig contact heeft met de Raad van Bestuur.

Odion schenkt ook aandacht aan het begrijpelijk overbrengen van informatie naar cliënten

door middel van vereenvoudigde brieven, al dan niet ondersteund met pictogrammen. Als

een cliënt het niet eens is met het beleid kan hij een beroep doen op een

vertrouwenspersoon binnen Odion of een klacht indienen die wordt behandeld door een

onafhankelijke commissie.

Voorbeeld:

- Bea (26 jaar, 24-uurs locatie), krijgt tijdens de cliëntenvergadering van haar

woonlocatie de mogelijkheid om een punt over het avondeten aan te dragen.

- Piet (56 jaar) krijgt ondersteuning van zijn begeleider bij het uitbrengen van zijn stem

tijdens de kabinetsverkiezingen.

- Floortje (33 jaar) bespreekt samen met haar begeleider haar ondersteuningsplan en

geeft aan of zij het eens is met de inhoud. Hierna wordt het plan met de ouders van Floor

besproken.


3. Randvoorwaarden van zorg en ondersteuning

In dit deel van de notitie vindt een uitwerking plaats van de randvoorwaarden zoals die

ook in het Visie document zijn beschreven.

3.1 De ondersteuningscirkel en het ondersteuningsplan

De ondersteuningscirkel is een weergave van het methodisch werken. We herkennen

hierin de cirkel van Deming die uitgaat van: informatie verzamelen, komen tot een beeld

van de cliënt, rapportage, uitvoering en evaluatie van ondersteuning. De persoonlijk

begeleider is samen met de basismedewerker verantwoordelijk voor het totale proces van

zorg en ondersteuning. Samen met de cliënt, teamleider en gedragskundige worden alle

stappen in het methodisch proces gezet. Bij alle stappen kan de persoonlijk begeleider

hulp nodig hebben en inroepen van een deskundige vanuit de vakgroepen zoals een AVG,

verpleeghuisarts, gedragskundige, logopedist, communicatiebegeleider,

muziekbegeleider, fysiotherapeut en of ergotherapeut. Het kan dan gaan over vragen ten

aanzien van gedrag, gezondheid, ontwikkelingsniveau, communicatie, motoriek enzovoort

van de cliënt. Zodra de vraag beantwoord is gaat de begeleider zelf door met de stappen in

het methodisch proces.

Overigens is het niet zo dat de stappen altijd op volgorde plaatsvinden. Het kan ook nodig

zijn even een stap terug te zetten op de cirkel om daarna weer vooruit te kunnen.

Cirkel van Deming

Te consulteren deskundigen

Gedragskundige

Arts

Fysiotherapeut

Logopedist

aanpassen

van het plan

evaluatie uitvoering

beeldvorming

Informatie

verzamelen

rapportage


Ergotherapeut

Communicatie begeleider

Muziek begeleider

Externe deskundigen

Cliënten die van Odion ondersteuning krijgen starten met het tekenen van de zorgen

dienstverleningsovereenkomst. Het ondersteuningsplan is een concrete uitwerking van de

zorgen dienstverleningsovereenkomst.

In samenwerking met de cliënt wordt het ondersteuningsplan geschreven. De diverse

vakdisciplines leveren hun bijdrage aan het ondersteuningsplan en leveren op grond van

hun kennis een bijdrage aan de juiste basishouding, doelen en afspraken. De vaststelling

van het ondersteuningsplan vindt plaats samen met de cliënt en/ of de persoon die de

zorgen dienstverleningsovereenkomst heeft getekend.

Binnen Odion wordt gewerkt met PlanCare dossier waardoor alles digitaal kan worden

vastgelegd. PlanCare dossier is in te zien door de cliënt door middel van het

ondersteuningsplan online.

Multidisciplinair werken, met een duidelijke herkenbaarheid van de verschillende

disciplines is een uitgangspunt dat maakt dat er een helder beeld van de cliënt ontstaat.

Verschillende disciplines kunnen gelijktijdig in het ondersteuningsplan werken. Daarmee

is het ondersteuningsplan geen statisch plan, maar een hulpmiddel om de cliënt te

ondersteunen in zijn dagelijkse vragen en behoeften.

3.2 Cliëntveiligheid: fysieke veiligheid, sociale en emotionele veiligheid

Cliëntveiligheid kan verschillende betekenissen hebben. Het heeft een objectieve en een

subjectieve component. De objectieve component heeft betrekking op maatregelen en

protocollen zoals we die terug kunnen vinden in het handboek Odion. Voorbeelden

hiervan zijn het protocol medicatiebeleid, seksueel misbruik, vrijheidsbeperkende

maatregelen. Elk incident dat zich voordoet wordt gemeld en centraal verzameld via de

MIC/MIM procedure om te bekijken welke verbeteringen er gedaan kunnen worden ter

voorkoming van nieuwe incidenten. Te denken valt aan praktische aanpassingen bij

cliënten die gevallen zijn of bijscholing in het kader van hoe om te gaan met (dreigende)

agressie. In materieel opzicht wordt in de woon- en leefomgeving van de cliënt bekeken

of er wordt voldaan aan algemeen geldende veiligheidseisen. Elke cliënt wordt onder

andere geïnformeerd over brandveiligheid.

De subjectieve component heeft betrekking op de ervaren veiligheid van de cliënt. Met

betrekking tot de sociale veiligheid wordt er binnen de woon- en dagbestedinglocaties

volop aandacht gegeven aan het creëren van een goede sfeer.

Odion zorgt voor de emotionele veiligheid van de cliënt door individueel te bekijken

hoeveel zelfstandigheid iemand aankan en hoeveel nabijheid iemand nodig heeft.

In het ondersteuningsplan worden eventuele risicofactoren (bijvoorbeeld verslaving,

verwaarlozing) die van invloed kunnen zijn op de ondersteuning beschreven. De

begeleider maakt een inschatting in wat de cliënt kan en aankan.

Het is van belang dat deze inschatting zo zorgvuldig mogelijk wordt gemaakt. Te veel

ondersteuning kan leiden tot betutteling, afhankelijkheid en te weinig uitdaging in het

leven van de cliënt. Te weinig ondersteuning kan leiden tot overvraging en daaruit

voortkomend probleemgedrag. Risico’s horen bij het leven van ieder persoon, dus ook bij

het leven van onze cliënten. Waar het om gaat is dat we deze risico’s weloverwogen

nemen en beschrijven in het ondersteuningsplan.


3.3 Kwaliteit van medewerkers en organisatie

Odion zet deskundig en gediplomeerd (professioneel) personeel in. Personeel moet

voldoen aan de eisen die aan het werk in de gehandicaptenzorg worden gesteld. Odion

zorgt ervoor dat medewerkers aan deskundigheidsbevordering doen. Er wordt methodisch

gewerkt aan de hand van ondersteuningsplannen, en medewerkers zijn geschoold om met

deze ondersteuningsplannen te kunnen werken. Er worden met regelmaat

werkbegeleidings- gesprekken met medewerkers gevoerd over de inhoud van zorg.

Medewerkers worden ondersteund door teamleiders, managers, stafmedewerkers,

gedragskundigen, artsen en paramedici.

Ook is er een intern scholingsbeleid met veel verschillende modules voor medewerkers

die kort of al langer in dienst zijn. Om te voldoen aan de eisen die de wet BIG ons stelt

zijn er skill-labs ontwikkeld op het gebied van bijvoorbeeld epilepsie en diabetes.

3.4 Samenhang in zorg en ondersteuning

Dit punt heeft te maken met afstemming in de zorg die wordt geboden, zodat er sprake is

van continuïteit. De persoonlijk begeleider doet alles in overleg met de cliënt, dan wel

met diegene die de zorgen dienstverleningsovereenkomst heeft getekend. Belangrijk is

ook te overleggen met de direct betrokkenen (ouders, familie) van de cliënt. Methodisch

werken is van groot belang. De afstemming vindt onder meer plaats door middel van

ondersteuningsplannen en rapportages. Belangrijk is te zorgen voor overdracht van

gegevens. Een eenduidige communicatie is noodzakelijk tussen alle partijen die betrokken

zijn bij een cliënt, zowel binnen als buiten de organisatie waar de cliënt werkt of woont.

Odion draagt zorg voor zoveel mogelijk vaste begeleiders, om de cliënten de nodige

veiligheid en continuïteit te kunnen bieden. Indien dit niet mogelijk is wordt geprobeerd

bekende medewerkers vanuit de flexpool in te zetten.


4. Bijlage Methodieken

De ondersteuningscirkel is de verbinding tussen theorie en praktijk. Om de ondersteuning

van hoge kwaliteit te laten zijn maken we gebruik van verschillende methodieken.

Hieronder volgt een beschrijving van de meest gebruikte methodieken binnen Odion.

We hebben niet gekozen voor één specifieke methodiek maar werken eclectisch. Dat wil

zeggen dat we meerdere methodieken geheel of gedeeltelijk gebruiken afhankelijk van de

wensen en vragen van de cliënt. Er zijn methodieken die geschikt zijn voor specifieke

doelgroepen (bijvoorbeeld mensen met een zeer ernstige meervoudige beperking) of

methodieken voor specifieke stoornissen (stoornis binnen het autistisch spectrum,

gedragsproblemen).

4.1 Algemeen

4.1.1 Totale communicatie (TC)

Doel

TC heeft het doel de communicatie van en met iemand met een beperking zo optimaal

mogelijk te laten verlopen. Het uitgangspunt is, dat communicatie wezenlijk is voor het

bestaan, dat alle mensen in staat zijn te communiceren en dat communicatie altijd

plaatsvindt.

Doelgroep

Kinderen en volwassenen met een verstandelijke, zintuiglijke of meervoudige beperking

(ongeacht het niveau).

Omschrijving

TC is een visie en werkwijze, welke is ontwikkeld door Effatha Guyott (Kentalis).

TC is het bewust, tegelijkertijd en op maat gebruik maken van alle mogelijke

communicatievormen. Communicatie is alle gedrag in een situatie waarin mensen contact

hebben met elkaar. Het gaat naast gesproken taal of gebarentaal dus ook over aanraken,

gezichtsuitdrukking, expressie, plaatjes, foto’s etc. In alle communicatie wordt gebruik

gemaakt van verschillende communicatiemiddelen op verschillende niveaus. De

omgeving zal steeds moeten aansluiten op het niveau van de ander zodat er sprake kan

zijn van optimale communicatie en wederzijds begrip. De communicatieve mogelijkheden

van iemand zijn niet onder alle omstandigheden en in alle situaties hetzelfde. Het

communicatieniveau wordt onder andere beïnvloed door het sociaal-emotionele niveau. In

een stressvolle situatie daalt meestal het communicatie niveau. Op dat moment wordt

‘eenvoudigere’ communicatie veelal beter begrepen. Dit vraagt goede observatie en

flexibiliteit van de communicatiepartner.


Werkwijze binnen Odion In het ondersteuningsplan wordt beschreven wat de communicatieve mogelijkheden en

vaardigheden zijn van de cliënt. Er wordt beschreven wat de cliënt gebruikt in contact met

zijn omgeving en wat de cliënt begrijpt van zijn omgeving. Ook wordt gekeken naar het

niveau waarop de communicatie begrepen wordt en de functie van de communicatie. Het

ondersteuningsplan geeft daarmee aan hoe de communicatie vorm gegeven moet worden

en tevens hoe en op welke wijze de communicatie uitgebreid kan worden.

Op de kinderdagcentra en de locaties voor cliënten met een zintuiglijke beperking zijn

standaard communicatiemedewerkers betrokken en wordt al het personeel geschoold in de

methodiek. Al de overige locaties worden op projectbasis bijgeschoold.

Zie voor een uitgebreidere beschrijving de TC notitie op intranet.

o Oskam, W. en Scheres, W. (2005). Totale Communicatie. Amsterdam: Reed Business BV.


4.2 Met betrekking tot specifiek probleemgedrag

4.2.1 Heijkoop

Doel

Ondersteuning aan cliënten en begeleiders bij het vinden van een uitweg bij vastgelopen

gedrag.

Doelgroep

Cliënten en begeleiders.

Omschrijving

Jacques Heijkoop ontwikkelde een benadering die cliënten en begeleiders ondersteunt bij

het vinden van een uitweg bij vastgelopen gedrag. Deze weg is zowel versterkend voor

het zelfvertrouwen van de begeleider als van de cliënt. Anders dan gebruikelijk is voor

hem probleemgedrag een extra kans voor de versterking van het wederzijds vertrouwen.

Deze benadering heet ‘Anders Kijken Naar’. De methode wordt toegepast bij vragen die

ouders, begeleiders en therapeuten hebben over hun kind of cliënt die extra speciaal is op

grond van een handicap of stoornis. De aanleiding varieert van onmacht bij ernstig en

moeilijk verstaanbaar gedrag aan de ene kant tot het ‘zomaar, uit interesse’ bij iemand te

willen stil staan, aan de andere kant. De methode pakt al deze vragen op als onderdeel van

een bredere vraag. Het is de vraag naar het ‘wie’ van de persoon, naast het ‘wat’ van zijn

stoornis of handicap. De benadering wordt krachtig ondersteund door een set van

instrumenten. Deze bewerken een natuurlijke interne verandering bij begeleiders. Hun

kijk op en het begrijpen van de cliënt verandert. Deze verandering heeft direct invloed op

de omgang met de cliënt.

Werkwijze binnen Odion

Via gezamenlijke bijeenkomsten worden begeleiders gestimuleerd, in een actieve en open

samenwerking, zich meer bewust te worden van het ‘wie’ van de cliënt tegen de

achtergrond van het ‘wat’ van zijn handicap of stoornis. Men wordt geactiveerd om tussen

die bijeenkomsten zelf te gaan verkennen, uitproberen en nieuwe vormen te zoeken voor

contact, communicatie en samenwerking. Er worden 5 verschillende instrumenten

gebruikt om die bewustwording op gang te brengen en te onderhouden.

Ontdekkend Kijken Een specifieke manier van videoanalyse. Het haalt het eigene van de cliënt naar voren.

Zijn persoonlijke manier van communiceren, initiatieven nemen, opstellen en relaties

aangaan, emoties en belevingen die in het dagelijkse leven onder de oppervlakte blijven

van onze bewuste waarneming, komen naar voren.

Functioneringsprofiel Met dit instrument wordt een totaalbeeld van de cliënt gecreëerd. De ontwikkeling van

vaardigheden, taalgebruik en taalbegrip wordt vergeleken met de sociale, emotionele en

persoonlijkheid- of zelfontwikkeling. De begeleider kan er zijn, meestal onbewuste,

verwachtingen mee onderzoeken op over- en onderschatting. Het onderscheid tussen

kunnen en aankunnen wordt doorleefd.

Relatiebeheer Begeleiders worden zich bewust van de relationele aspecten binnen begeleiding en

communicatie. De bewustwording van de persoonlijke opstelling biedt nieuwe kansen


voor de wederzijdse actieve inbreng in zowel handelen, denken, spreken als beleven. De

schijnbare tegenstelling tussen afhankelijkheid en het persoonlijk ervaren van eigen

invloed wordt hiermee opgelost.

Probleemgedrag = extra kans Dit instrument biedt een kader en richtlijnen om op een constructieve manier met de cliënt

moeilijke situaties aan te gaan. De observatie van het probleemgedrag binnen het totaal

van lichaamstaal is de basis voor een betekenisanalyse. De betekenis die het

probleemgedrag voor zowel de begeleider als de cliënt heeft. Op basis van deze analyse

ontwikkelt de begeleider samen met de cliënt manieren om onderliggende motieven en

emoties vorm te geven.

VideoTraining Dit instrument ondersteunt de begeleider in het gericht en bewust oefenen met de voor

hem belangrijke kwaliteiten in zijn omgang met de cliënt. De trainer doet dat door in de

voorbereiding de begeleider te activeren zijn eigen onderwerp te kiezen en uit te werken.

In de nabespreking stimuleert hij vervolgens de begeleider met behulp van de

videobeelden zichzelf feedback te geven.

De methode Heijkoop kan voor alle cliënten waarbij sprake is van vastgelopen gedrag

worden ingezet.


4.2.2 Motiverende gesprekvoering.

Doel

Cliënten helpen hun problemen te onderkennen en aan te zetten tot verandering.

Doelgroep

Jongeren en volwassenen met een lichamelijke- of licht verstandelijke beperking.

Omschrijving

Motiverende gespreksvoering is een gesprekstechniek die elke hulpverlener kan inzetten

om cliënten te motiveren tot verandering. De kern van deze benadering is dat mensen

gaan inzien dat zij een probleem hebben en gemotiveerd raken om dit aan te pakken.

Motivatie om te veranderen wordt beschouwd als iets wat de hulpverlener bij een cliënt

uitlokt in plaats van oplegt. Het is een empatische stijl, de houding van de hulpverlener

moet accepterend zijn. De cliënt moet ontdekken waarom het belangrijk is voor hem om

te veranderen. De hulpverlener ziet de weerstand bij een cliënt als signaal om van

strategie te veranderen. Het vertrouwen dat de hulpverlener heeft in de cliënt werkt als

selffulfilling prophecy (ook de cliënt raakt overtuigd van zijn capaciteiten).

Technieken voor motiverende gespreksvoering:

Reflectief luisteren

Open vragen stellen

Omgaan met weerstand

Samenvatten

Agenda bepalen en toestemming vragen

Uitlokken van verandertaal

Stadia van veranderproces:

Motiverende gespreksvoering gaat ervan uit dat mensen in het veranderproces een aantal

stadia doorlopen.

1. Voorbeschouwing

2. Overpeinzing

3. Besluitvorming

4. Actie

5. Onderhoud

6. Terugval

Tijdens het proces kan de cliënt meerdere malen switchen van stadium en dus ook

terugvallen.

De hulpverlener sluit aan bij het stadium waar de cliënt zich bevindt en past daar zijn

techniek op aan.


Motiverende gespreksvoering wordt gebruikt op locaties met cliënten met een licht

verstandelijke beperking en bij Begeleid Zelfstandig Wonen.


4.3 Met betrekking tot wensen/toekomst

4.3.1 Persoonlijke Toekomst Planning (PTP)

Doel

Mensen en organisaties te ondersteunen bij het uitstippelen en vormgeven van hun

toekomst.

Doelgroep

In principe iedereen die verandering in zijn leven wil aanbrengen en daar de hulp van zijn

netwerk bij vraagt. Binnen Odion gaat het om de cliënten, ongeacht niveau of leeftijd.

Omschrijving

Persoonlijke toekomstplanning is een individuele en creatieve manier om mensen te

helpen vorm te geven aan hun toekomst. Het is een methode om mensen te ondersteunen

in het richting geven aan hun leven, met het oog op een betere kwaliteit. De dromen van

de personen zijn het uitgangspunt van persoonlijke en sociale veranderingen De persoon

met een handicap en diens netwerk staan daarin centraal. Zij vormen het startpunt van de

persoonlijke toekomstplanning, sturen het proces en bepalen de uitkomsten. Er is een

gemeenschappelijk doel, namelijk het ondersteunen van de persoon met een handicap bij

het formuleren van de gewenste toekomst. De groep zal een belangrijke rol kunnen spelen

bij het helpen realiseren van deze toekomstdromen.

Persoonlijke Toekomstplanning richt zich op vijf domeinen die in sterke mate de kwaliteit

van levenservaringen bepalen. Als men aan deze vijf domeinen werkt en de gewenste

toekomst voor ogen houdt, dan stijgt de kwaliteit van leven van de centrale persoon in

sterke mate.

Deze vijf domeinen zijn:

1. Deelname (community presence)

2. Keuze (choice)

3. Bekwaamheid (competence)

4. Respect

5. Relaties (community participation)

Deze vijf kenmerken zijn nauw met elkaar verbonden. Iedere verwezenlijking van één

van deze componenten vergemakkelijkt de verwezenlijking van de andere. Deze

componenten moeten uitgewerkt worden aan de hand van de unieke interesses van de

persoon met de handicap.

FASE 1: Persoonlijk Profiel

- Wie ben ik?

- Wat doe ik?

- Wat kan ik?

- Hoe ziet mijn leven er nu uit?

Levensverhaal

Relaties - Plaatsen - Keuze

Wat werkt er? / Wat werkt niet?

Capaciteiten - Respect - Thema's

Persoonlijk Profiel

FASE 2: Persoonlijke Toekomstvisie Toekomstdromen

FASE 3: Persoonlijk Toekomstplan Brainstormen

Ideeën

Strategieën

Acties


PTP wordt als methodiek besproken in de basiscursus.


4.4 Met betrekking tot ouderenzorg/dementie

4.4.1 Fenomenologische benadering

Binnen Odion wordt methodisch volgens de zogenaamde ‘fenomenologische benadering’

omgegaan met oudere en dementerende cliënten. De fenomenologische benadering houdt

onder andere in dat, afhankelijk van de individuele kenmerken van de ouder wordende

cliënt en/of de fase van dementie, kan worden nagegaan welke methodieken of

combinatie van methodieken en begeleidingsvormen het best passend is.

De fenomenologische benadering geeft een aantal richtlijnen voor de dagelijkse

begeleiding. De belangrijkste daarvan zijn: het individualiseren van de begeleiding,

waarin het er om gaat dat voor ieder individu zorg op maat geleverd wordt. Het tweede

belangrijke punt is het respecteren en accepteren van de eigenaardigheden die de oudere

in de loop van zijn leven heeft opgebouwd.

De meest gebruikte methodieken zijn Realiteit Oriëntatie Training (R.O.T.) en Validation.

Daarnaast worden begeleidingsvormen als Snoezelen, Warme zorg en Reminiscentie

toegepast. Hieronder zullen de methodieken Realiteitsorientatietraining en Validation

kort worden besproken.

4.4.2 Realiteitsoriëntatietraining (R.O.T.)

Doel Ouderen zo lang mogelijk in de realiteit van het hier en nu te houden en het niveau van

functioneren zo lang mogelijk te handhaven om zo verwardheid en onzekerheid te

verminderen.

Doelgroep

Dit is een methodiek die met name geschikt is voor ouderwordende mensen, denk aan

ouderdomsvergeetachtigheid, en dementerende mensen, die zich in de eerste fase van

dementie bevinden.

Omschrijving Bij deze benaderingswijze wordt getracht de cliënt te helpen om zich beter te oriënteren

door het herhaaldelijk aanbieden van juiste informatie over tijd, plaats en persoon.

Daarnaast wordt de client systematisch verbeterd als er sprake is van verkeerde

uitspraken of handelingen. Er wordt een beroep gedaan op de nog aanwezige cognitieve

functies.

Werkwijze binnen Odion Realiteitsorientatietraining, of elementen hiervan, wordt toegepast bij cliënten op

ouderenlocaties en bij cliënten die beginnend aan het dementeren zijn. Hier staat geen

vaste tijd voor: de toepassing is toegesneden op de individuele behoefte van de cliënt.

4.4.3 Validation

Doel Het doel van Validation is om door het herkennen en bevestigen van gevoelens, om de

ouder wordende en/of dementerende cliënt rust en een gevoel van veiligheid te bieden.

Doelgroep Dit is een methodiek die met name geschikt is voor ouder wordende en dementerende

mensen.


Omschrijving Deze benadering werd door de Amerikaanse Naomi Feil ontwikkeld. De begeleider die

werkt vanuit de validation-benadering, probeert zich in te leven in de beleving van de

dementerende of ouder wordende mens. Deze beleving wordt dan door de begeleider

bevestigd. Feil heeft allerlei technieken verzameld om contact te maken met de ouder

wordende en/of dementerende cliënt en aan te sluiten bij diens beleving. Feil beschrijft

veertien technieken die de hulpverlener kan gebruiken om contact te maken.


Validation, of elementen hiervan wordt individueel toegepast bij cliënten op

ouderenlocaties en bij cliënten die aan het dementeren zijn. Er staat geen vaste tijd voor:

de toepassing is aangepast op de persoonlijke behoefte en kenmerken van de cliënt.

o Dr. Maaskant, M.A. en Boer, A. MBA (2002). Veroudering, dementie, rouw en verlies.

Respectvol omgaan met mensen met een verstandelijke beperking. Dwingeloo: Kavanah.

o Urlings, H. (2002). Respectvol en methodisch begeleiden van oudere en dementerende mensen

met een verstandelijke handicap, cursusboek. Landgraaf: Buro voor

deskundigheidsbevordering.


4.5 Met betrekking tot meervoudige handicaps en

ontwikkelmogelijkheden

4.5.1 Speelpoort/Doepoort

Doel

Aan de hand van een observatie- en activiteitenlijst de voorkeur voor zintuigen in kaart

brengen, om als ingang (poortje) te gebruiken voor zelf spelen, zelf actief bezig zijn en

ontwikkelen.

Doelgroep

Kinderen en volwassenen met een ontwikkelingsleeftijd tot ongeveer een jaar met een

verstandelijke en/of meervoudige beperking.

Omschrijving

Kinderen en volwassenen met een jong ontwikkelingsniveau en lichamelijke beperkingen

hebben vaak moeite met zelf spelen en zelf ontdekken (door geringe exploratiedrang, of

door lichamelijke beperkingen). Daarom werken de Speelpoort en Doepoort met andere

materialen en wordt de speelomgeving van de cliënt anders ingericht. Op deze manier

wordt er zoveel als mogelijk gedaan om de cliënt te stimuleren tot beleving en

ontwikkeling.

De Speelpoort en Doepoort zijn opgebouwd rond de zintuigen: grote motoriek (bewegen),

kleine motoriek en tasten, kijken, luisteren, proeven en ruiken. De nadruk ligt op het zelf

spelen en leren ontdekken van materialen, het gebruik van de poortjes is het uitgangspunt.

De zintuigen vormen observatieblokken die overeenkomen met leeftijdsperiodes van de

ontwikkeling van de cliënt. Elk observatieblok bestaat uit een aantal items die door

iedereen die de cliënt goed kent ingevuld kan worden. Onder elk blok staan doelen die de

cliënt in deze periode onder de knie moet krijgen. Tevens staan er bij elk blok ideeën voor

spelletjes en materialen die gebruikt kunnen worden.


Uit de ingevulde Speelpoort of Doepoort blijkt welke poortjes het meest openstaan bij de

cliënt. Deze poortjes worden gebruikt om nog te behalen doelen te formuleren. De doelen

die uit de observatieblokken worden gehaald, maken onderdeel uit van het

ondersteuningsplan. De doelen en activiteiten worden in een multidisciplinair team

bedacht, ontwikkeld en toegepast. De meeste materialen en constructies worden zelf

gemaakt. Zo heeft iedere cliënt zijn eigen doelen en zijn eigen materialen.

Op de Brede Scholen ‘De Boomgaard’ en ‘Dynamica’ wordt er gebruik gemaakt van de

Speelpoort en Doepoort, zowel bij de kinderen als bij de volwassenen met een laag

ontwikkelingsniveau en/of meervoudige beperking.

o Stichting Esdégé Reigersdaal (2003). De Speelpoort.

o Stichting Esdégé Reigersdaal (2007). De Doepoort.

4.5.2 Portage

Doel

Het doel van het Portage Programma is de ontwikkeling van kinderen in de

ontwikkelingsleeftijd van 0 tot 6 jaar te stimuleren en/of gewenste gedragsveranderingen

teweeg te brengen.


Doelgroep Kinderen van het kinderdagcentrum met een ontwikkelingsleeftijd vanaf 1 jaar.

Omschrijving

De Portage vaardighedenlijst is een doelgericht systeem dat bestaat uit alle vaardigheden

die een kind dient te kunnen. De ontwikkelingsvaardigheden zijn onderscheiden in

domeinen, namelijk vroegontwikkeling (vaardigheden die jonge kinderen in de leeftijd

van 0-4 maanden doorgaans verwerven), sociale ontwikkeling, taalontwikkeling,

zelfredzaamheid ontwikkeling, cognitieve ontwikkeling en motorische ontwikkeling.

In de vaardighedenlijst zijn allerlei vaardigheden gerangschikt die verschijnen in een

ontwikkelingsverloop van 0-6 jaar. Hiermee wordt bepaald welke vaardigheden het kind

volledig, soms of nog niet beheerst.

Elk domein in de vaardighedenlijst bestaat uit items die door iedereen die het kind goed

kent ingevuld kunnen worden. De vaardigheden die het kind soms, of nog niet beheerst

verdienen aandacht van de begeleiding. Deze vaardigheden vormen daarom de doelen

waarmee begeleiding met het kind aan het werk gaat. In de activiteitenlijst van het

Portage Programma staan suggesties voor spelletjes, oefeningen en opdrachten om aan de

vaardigheden te kunnen werken.

Werkwijze binnen Odion Het domein van de vaardigheden die het kind matig of nog niet beheerst vormen de

doelen in het ondersteuningsplan. De doelen en activiteiten worden in een

multidisciplinair team bedacht, ontwikkeld en toegepast.

Op de Brede Scholen ‘De Boomgaard’ en ‘Dynamica’ wordt er gebruik gemaakt van de

Portage.

o Meulen, B.F. van der en Sipma, W.G. (2003). Portage Programma Nederland. Lisse: Swets

& Zeilinger B.V.

4.5.3 Speltraining

Doel

Het stimuleren van de spelvaardigheden van het kind.

Doelgroep Kinderen met een verstandelijke handicap en/of autisme.

Bij het programma en de werkwijze van de speltraining worden de fasen van de normale

spelontwikkeling gevolgd: manipulatie, combinatiespel, functioneel spel en symbolisch

spel.

Het materiaal is erop gericht de integratie van zintuiglijke ervaringen (horen, zien) te

bevorderen. De visie is gebaseerd op de leertheorie (Piaget) en kennis over spel vanuit de

ontwikkelingspsychologie.

Er wordt gewerkt aan de hand van de methodiek Speltraining van mevr. Prof. Dr. I.A. van

Berckelaer-Onnes. Het programma wordt tweemaal in de week gedurende twintig

minuten per keer gegeven: speltraining is een hulpmiddel en moet worden herhaald om

het effect te handhaven.


Tijdens de speltraining wordt verschillend spelmateriaal aangeboden aan het kind. Bij de

speltraining krijgt het kind de mogelijkheid zelf te ontdekken wat het met materiaal kan

doen. Tevens kan door de speltraining worden onderzocht voor welk materiaal en voor

welke activiteiten het kind belangstelling heeft, zodat zinvol spelgedrag kan worden

aangeleerd.

Bij de training is het materiaal het meest belangrijk, de verbale aanbieding is

ondergeschikt aan het materiaal (dus er wordt weinig gesproken). Het aangeboden (spel-)

materiaal doet afwisselend een beroep op de diverse zintuigen (horen, voelen, zien,

ruiken, proeven). Degene die het kind traint, observeert en rapporteert, pleegt overleg en

zorgt voor aansturing van het spel in andere situaties (bv. thuis).


Voorafgaand aan de training wordt een voormeting gedaan, aan het einde een nameting

om de effecten te evalueren.

In elke trainingssessie wordt gewerkt met twee sets van speeltjes die na elkaar worden

aangeboden en waarbij de tweede set de eerste set vormt van de volgende sessie.

In eerste instantie mag het kind met het materiaal doen wat hij wil, daarna doet de

begeleider een handeling met het materiaal voor en geeft het materiaal daarna aan het

kind waarbij het de bedoeling is dat het kind de handeling imiteert.

Tijdens de eerste fase, de manipulatiefase, krijgt het kind één speeltje per keer. Bij de

tweede fase, de combinatiefase, worden twee speeltjes tegelijkertijd aangeboden. In deze

fase wordt geleidelijk de overgang naar het functionele spel gemaakt door zinvolle

combinaties aan te bieden (bijvoorbeeld blokken stapelen). Tijdens het functionele spel

wordt in de eerste sessies onderscheid gemaakt tussen objectgericht spel (auto met

blokken) en persoonsgerichte handelingen (haren kammen, tanden poetsen). Tijdens de

vierde en vijfde sessie worden deze spelactiviteiten door elkaar aangeboden. In de derde

fase komt het symbolische spel aan de orde.

Frequentie (en intensiteit): 2 maal per week gedurende 12-15 weken.

Op de Brede Scholen “De Boomgaard en Dynamica” wordt er gebruik gemaakt van de

Speltraining

o Speltraining: Vakgroep Orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit van Leiden onder leiding

van mevr. Prof. Dr. I.A. van Berckelaer – Onnes


4.6 Met betrekking tot autisme

4.6.1 ABA (Applied Behavioral Analysis)

Doel

Jonge kinderen met autisme op een positieve manier vaardigheden aanleren.

Doelgroep

Jonge kinderen tot 8 jaar met een verstandelijke handicap en autisme.

Omschrijving

ABA is een intensieve begeleidingsmethode die het mogelijk maakt de ontwikkeling te

stimuleren bij kinderen met autisme, een (ernstige) ontwikkelingsachterstand en/of een

taalontwikkelingsstoornis.

ABA is gericht op het bevorderen van communicatie, zelfredzaamheid, spel, sociale

vaardigheden en (voor-)schoolse vaardigheden.

Het kind leert zo goed mogelijk gebruik te maken van de mogelijkheden van zijn

omgeving. De methode maakt gebruik van gedragstherapeutische principes.

Het aanleren van vaardigheden gebeurt in kleine stapjes (Discrete Trial Training) en op

basis van veel herhaling en oefening.

De training vindt plaats in een 1 op 1 leersituatie en in de natuurlijke leefomgeving van

het kind, zowel thuis als op school of dagverblijf. Dit is noodzakelijk om ervoor te zorgen

dat het kind de verworven vaardigheden generaliseert naar nieuwe situaties.

De leersituatie wordt zo opgebouwd dat de persoon maximaal succes heeft en minimaal

faalt. De opdrachten worden zo eenvoudig mogelijk gemaakt en er wordt gewerkt met het

belonen van gewenste gedragingen.

Het is belangrijk dat het kind gemotiveerd is om te leren. Er worden geen aversieve

interventies gebruikt. ABA is een gestructureerde, systematische en individuele

leermethode die zich richt op de ontwikkelingsmogelijkheden van het kind.

Werkwijze binnen Odion ABA wordt binnen Odion aangeboden binnen een speciaal project op Dynamica.

Het is een samenwerkingsproject tussen het KDC en de ZML school.

In een groepje van 6 kinderen wordt er door 3 begeleiders met ABA gewerkt.

Ook de ouders zijn hierbij betrokken, een deel van de training vindt thuis plaats.

Zowel ouders als begeleiders krijgen hiervoor een cursus.

Naast dit project wordt er op De Boomgaard ook met ABA gewerkt als individuele

training voor enkele kinderen. Hiervoor is wel extra indicatie nodig.

4.6.2 Geef me de 5

Doel

Voorspelbaar en duidelijke opvoeding en begeleiding bieden aan cliënten met een

autismespectrumstoornis aan de hand van vijf punten: Wat, Hoe, Wanneer, Waar en Wie.

Doelgroep

Het boek “Geef me de 5” is geschreven voor de opvoeding van kinderen met autisme en

aanverwante contactstoornissen en het syndroom van Asperger. Het boek biedt bruikbare

handvaten voor de begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking en autisme.


Omschrijving “Geef me de 5” is een praktische methode waarin een andere manier van denken wordt

beschreven. Het kind met autisme wordt door een auti-bril bekeken, waardoor begrip

ontstaat voor de andere manier van denken en de oorzaak van bepaald gedrag. Hierdoor

kan de omgeving beter afstemmen op de manier van denken en waarnemen van het kind.

Door de gefragmenteerde waarneming heeft het kind met autisme moeite om de

samenhang te overzien. De waarneming bestaat als het ware uit verschillende

puzzelstukjes. Het is van belang dat de omgeving de samenhang tussen de losse stukjes

aanbrengt. Deze samenhang is gebaseerd op vijf punten: Het Wat, Hoe, Wanneer, Waar

en Wie.


Binnen Odion wordt “Geef me de 5” gebruikt binnen de Praktisch Pedagogische

Gezinsbegeleiding en op de verschillende woon- en dagbestedinglocaties waar cliënten

met autismespectrumstoornissen wonen of werken. Aan de hand van de vijf

puzzelstukken wordt de samenhang verduidelijkt in bv. het dagprogramma of in de taken

die uitgevoerd moeten worden.

Wat: Alles wat een cliënt moet uitvoeren, het Wat wordt uitgewerkt in de andere

vier puzzelstukken.

Hoe: De wijze waarop de taak gedaan moet worden, welke handelingen zijn nodig

en in welke volgorde.

Waar: Op welke plaats moet de taak uitgevoerd worden, deze plek moet duidelijk

en overzichtelijk zijn.

Wanneer: Wanneer start en eindigt de taak, bijvoorbeeld door middel van tijden op

de klok of in een vaste volgorde.

Wie: Wie doet wat, duidelijkheid over wat de taak is van de cliënt en welke andere

personen erbij betrokken zijn.

o Bruin, C. de (2008). Geef me de 5. Doetinchem: Graviant Educatieve Uitgaven.

4.6.3 Ik ben speciaal

Doel

Personen met autisme zelfkennis bijbrengen, kennis van en hoe om te gaan met autisme.

Doelgroep

Kinderen, jongeren en volwassenen met een autismespectrumstoornis:

- Zwak- tot normaal begaafde jongeren tussen 12 en 16/17 jaar

- Jongeren tussen 12 en 18 jaar met een licht verstandelijke beperking (Versie “Dit

ben ik!?”)

- (rand)normaal begaafde kinderen tussen 9 en 12 jaar (Versie “Het grote ik-boek”)

- Normaal begaafde (jong)volwassenen

- Volwassenen met een lichte verstandelijke beperking

Omschrijving

“Ik ben speciaal” is een programma voor psycho-educatie aan mensen met een

autismespectrumstoornis. In dit programma zijn empowerment en dialoog belangrijke

uitgangspunten. Het instrument biedt personen met een autismespectrumstoornis de

mogelijkheid om zichzelf beter te leren kennen.


Door het stellen van vragen worden personen met een autismespectrumstoornis geleid tot

de juiste inzichten op basis waarvan ze zelfstandig en autonoom beslissingen kunnen

nemen. “Ik ben speciaal” heeft vijf primaire doelstellingen:

- Autisme leren kennen en begrijpen en het bij zichzelf kunnen beschrijven.

- De gevolgen van dat autisme op het eigen functioneren en het eigen leven kunnen

beschrijven.

- Op concrete wijze moeilijke situaties kunnen definiëren die te maken hebben met

autisme.

- Aanpassingsstrategieën kunnen identificeren die gebruikt kunnen worden om met

die moeilijke situaties om te gaan.

- Autisme een plaats kunnen geven in het zelfbeeld op een manier waardoor de

zelfwaardering positief blijft of wordt.


“Ik ben speciaal” wordt binnen Odion individueel aangeboden vanuit de diagnostiek en

behandelafdeling. Samen met een gedragskundige doorloopt de persoon met een

autismespectrumstoornis de verschillende werkbladen van het programma.

“Ik ben speciaal” kan gemakkelijk aan elk individu worden aangepast, het is mogelijk

bepaalde delen te verplaatsen, weg te laten of toe te voegen. Diverse thema’s komen aan

de orde; de binnen- en buitenkant van het menselijk lichaam, het verschil tussen stoornis,

ziekte en handicap en wat een autismespectrumstoornis inhoudt. Wat zijn de positieve en

negatieve aspecten en wat zijn mogelijke hulpmiddelen of vormen van ondersteuning.

Een voorwaarde is dat de persoon met autisme met hulp kan lezen en schrijven en

voldoende taakspanning heeft om een half uur tot een uur te werken. De volledige

werkmap neemt ongeveer 10-15 uur in beslag, elke sessie duurt maximaal 45-60 minuten.

o Vermeulen, P. (2005). Ik ben speciaal 2. Werkboek psycho-educatie voor mensen met autisme.

Gent/Berchem: Vlaamse Dienst Autisme en Uitgeverij EPO.

4.6.4 TEACCH

Doel

Het voornaamste doel van TEACCH is de optimale aanpassing van een persoon. De

begeleider richt zich op de individuele vaardigheden, interesses en behoeften van de

persoon met autisme om zijn ontwikkeling te stimuleren en het onaangepast gedrag te

reduceren. Hiervoor probeert men de omgeving waarin de methode wordt toegepast

optimaal te structureren, en staan visualisering en voorspelbaarheid centraal.

Doelgroep Cliënten met autisme.

Omschrijving

TEACCH staat voor “Treatment and Education of Autistic and related Communication

handicapped Children”. De methodiek is opgebouwd in een zestal stappen, waarvan de

1e: het introduceren, het vertrouwd raken met de thematiek van autisme, de kern vormt.

De 6 stappen:

1. Wat autisme is en het vertrouwd raken met een werkelijkheid die eigenlijk niet

invoelbaar is;

2. Het concreet en duidelijk vaststellen wat bij dit ene kind (dus verbijzondering) aan

mogelijkheden zichtbaar zijn;

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Visualisering&action=edit&redlink=1


3. Het realiseren van aansluitende (dag)schema’s, ritmes, ordening/structuur voor dit ene

kind;

4. De ondersteuners duidelijk maken wat ze aan kunnen treffen en hoe daar mee om te

gaan, ook hier weer aansluitend bij de leefwereld van dit kind;

5. Het concreet structureren van afspraken, verantwoordelijkheden, praktische taken,

(werk)schema’s en rollen;

6. Het gebruik maken van de bijzondere interessen van de cliënten zelf.

De zes stappen krijgen vorm in drie te onderscheiden fasen:

1.Het bieden van maximale veiligheid als basis – heeft gevolgen voor ruimte, tijd, plaats

en mate van concrete aanwezigheid en ondersteuning.

2.Dat wat de cliënt geleerd heeft wordt stukje bij beetje uitgebreid naar aansluitende

ruimten binnen de setting.

3.Dat wat de cliënt in de ene setting heeft geleerd, uitbreiden naar alternatieve leef-/

werkruimten. In deze fasen kan er voor ruimte, tijd, activiteiten en hanteren van

beschikbare relaties individueel gekeken worden naar mogelijkheden.


Het kernbegrip is structuur: door middel van een zeer gestructureerde educatieve

omgeving tracht men de individuele vaardigheden te ontwikkelen. Er wordt heel sterk

gewerkt met visualisering van items. Standaard wordt er multidisciplinair gewerkt en

ouders worden ook betrokken om in de thuissituatie op analoge wijze te werken. Bij de

begeleiding en behandeling worden doelen bepaald op basis van hun nut en functionaliteit

voor het leven van de persoon met autisme. Via incidental teaching (een onderdeel van

gedragstherapie) optimaliseert men de communicatie. Voor kinderen met

taalmoeilijkheden wordt gebarentaal, foto's, tekeningen, picto’s etc. gebruikt. Op de Brede

Scholen “De Boomgaard en Dynamica” wordt er gebruik gemaakt van TEACCH.

o Peeters, T. (2009). Autisme. Van begrijpen tot begeleiden. Antwerpen: Hadewijch.


4.7 Met betrekking tot Niet Aangeboren Hersenletsel

4.7.1 Hooi op je vork

Doel

Begeleiden van mensen met NAH. Het biedt een kader om met elkaar in gesprek te

komen, zaken op een rij te zetten en stappen in de gewenste richting te zetten.

Doelgroep

Hooi op je vork is bedoeld voor mensen met een niet aangeboren hersenletsel.

Omschrijving

Het begeleiden van mensen met hersenletsel roept veel vragen op. Hoe help je iemand

zijn leven weer op orde te krijgen? Wat wil die persoon bereiken en wat is er nog

mogelijk? Hoe ga je om met ambities die niet meer aansluiten bij de huidige

mogelijkheden? En wat doe je als iemand zich helemaal geen beeld van de toekomst kan

vormen? Het begeleidingsmodel Hooi op je vork biedt ondersteuning bij het vinden van

antwoorden op deze vragen. Hooi op je vork is een praktische methode voor het

begeleiden van mensen met hersenletsel.


Om een ondersteuningsplan te kunnen schrijven voor een cliënt, kan Hooi op je vork een

middel zijn om in gesprek te gaan met de cliënt. Er wordt aandacht besteed aan de periode

voor én na het hersenletsel. Onderdelen van Hooi op je vork zijn terug te vinden in het

ondersteuningsplan van Odion. De methode wordt dan ook niet als geheel gebruikt, maar

als hulpmiddel voor het uitbreiden van de beeldvorming bij cliënten met NAH.

o Belle, P. van en Zadoks, J. (2005). Methodisch ondersteunen van mensen met hersenletsel.

Greep op je leven met Hooi op je vork. Utrecht: Lemma.


4.7.2 Competentie gericht werken

Doel

Competentie vergroting richt zich op het versterken van de (potentiële) krachten van de

cliënt op het gebied van individueel zelfstandig wonen.

Doelgroep

Competentie gericht werken is een analyse methode om de cliënt met NAH en diens

situatie goed in beeld te krijgen en waar mogelijk de zelfredzaamheid en autonomie van

de cliënt in het dagelijks leven te behouden en/of te vergroten.

Omschrijving

Het competentiemodel beidt meerdere mogelijkheden om naar gedrag te kijken. Er wordt

naast het tekort aan vaardigheden rekening gehouden met de taken waar cliënten voor

staan. Het is een analyse van iemand zijn vaardigheden met daarin interne en externe

factoren beschreven die van invloed zijn op het uiteindelijk kunnen volbrengen van een

taak of doel. Om tot een werkende situatie te komen kunnen in dit model de volgende

strategieën worden ingezet: taakverlichting, taakverrijking, wegnemen of beperken van de

invloed van stressoren.

Wat je uiteindelijk doet is de balans te vinden tussen draagkracht en draaglast zodat

iemand zijn doel of taak behaald.

De basisuitgangspunten van competentie gericht werken zijn:

Omgevingsfactoren hebben een bepalende rol (ze bevorderen of belemmeren

iemands competentie)

De draagkracht van een persoon wordt enerzijds bepaald door zijn competentie

(waaronder dan verstaan wordt zijn sociale vaardigheden, maar ook zijn

emotionele en cognitieve vaardigheden, zijn zelfbeeld, de mate waarin hij denkt

zelf invloed te hebben op de loop der dingen). Anderzijds door de sociale steun die

hij ervaart, bijvoorbeeld vriendenkring, woonklimaat of iemand om mee te praten.

Hulpverlening vanuit dit balans- of competentiemodel wil zeggen dat men er naar

streeft de weegschaal in evenwicht te houden. Enerzijds door de persoon zelf te

ondersteunen, te begeleiden of te trainen. Anderzijds door de omgeving te

bewerken door te zorgen dat stressfactoren een mindere rol gaan spelen en te

zorgen dat positieve krachten in iemands omgeving worden gemobiliseerd en

versterkt.

Versterken en ondersteunen van de gezonde kanten van de cliënt is het

belangrijkste doel en niet “genezen” of “behandelen”.

De wensen van de cliënt en zelfbepaling staan centraal. Alleen daar waar nodig

geeft begeleiding sturing en zoekt naar oplossingen buiten zichzelf. Dit zodat ook

de afhankelijkheid van de begeleiding zoveel mogelijk wordt beperkt.


Begeleiders binnen de LG gebruiken het analyse model om een situatie of wens van

een cliënt goed in beeld te krijgen. Zodat zij de hulp en begeleiding kunnen bieden die

wenselijk is.


4.8 Met betrekking tot het trainen van arbeidsvaardigheden en vinden

van werk

4.8.1 Supported employment

Doel

Door middel van begeleiding naar en in werk bij te dragen aan integratie en emancipatie

van mensen met een handicap

Doelgroep

Jongeren [schoolverlaters] en volwassenen

- Leerlingen vanuit het ZMLK onderwijs

- Cliënten vanuit activiteitengroepen binnen Odion

- Cliënten vanuit leerwerkbedrijven binnen Odion

- Cliënten afkomstig vanuit Odibaan

- Cliënten afkomstig uit de Baanstede

- Specifieke doelgroep: cliënten met gedragsproblematiek

- Specifieke doelgroep: cliënten met verstandelijke en auditieve beperking

Omschrijving Supported Employment is de basis van het begeleid werken. Iedere jobcoach volgt deze

cursus en past de methodiek toe in het werk.

Het goed in beeld krijgen van de cliënt is een belangrijk onderdeel in Supported

Employment.

Het heeft als doel dat cliënt en jobcoach inzicht ontwikkelen in:

· Wensen, motieven en mogelijke perspectieven van de cliënt

· Vaardigheden en in de persoon gelegen factoren

· Manier van leren en de aanspreekbaarheid van de cliënt

· Sociale achtergrond en het netwerk van de cliënt; de betekenis daarvan wat betreft

draagvlak en ondersteuning vanuit het netwerk en mogelijkheden om deze in te

schakelen

· De sfeer en persoonlijkheid van de cliënt

Het inzichtelijk maken voor de cliënt wordt verkregen door bovenstaande aspecten in

beeld te brengen. Dit kan door gebruik te maken van informatie uit het

ondersteuningsplan, intake formulier, gesprek met cliënt en informatie van

begeleiders/ouders. Dit zijn middelen die ingezet worden om een cliënt te plaatsen bij

trajectbegeleiding, leerwerkbedrijf of bij begeleid werken. Trajectbegeleiding is een

methodiek waarbij cliënten worden ondersteund bij het maken van belangrijke keuzes

voor passend werk of activiteit en/of training/opleiding op verschillende momenten in hun

loopbaan.

De mogelijkheden van de cliënt om zich op bovenstaande vijf aspecten verder te

ontwikkelen worden in het werkplan verder meegenomen.


Werkwijze binnen Odion De cliënt verricht met ondersteuning van een jobcoach werkzaamheden bij een bedrijf of

instelling buiten Odion. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen cliënten die onbetaald

of betaald werken. Bij onbetaald begeleid werken zijn de werkzaamheden additioneel, de

cliënten ontvangen meestal een onkostenvergoeding; in geld of natura. De ondersteuning

van de jobcoach is erop gericht de cliënt te leren zelfstandig te functioneren op de

werkplek. De ondersteuning wordt op maat aangeboden aan cliënt en werkgever.

o Krijnen-Hartgerink, H.M. (1992). Begeleiden met beleid: methodebeschrijving individuele

trajectbegeleiding naar de arbeidsmarkt .Groningen: Wolters. o Coenen en Hanegraaf e.a. (1997). STAP.

o Kröber en Van Dongenen (1999) en O'Brien en Lyle O'Brien (1998) vakgroep

arbeidspsychologie van de Universiteit Siegen 2001.

4.8.2 Melba

Doel

Personen met een beperking zicht geven op hun arbeidsmogelijkheden.

Doelgroep

Jongeren [schoolverlaters] en volwassenen








Omschrijving Melba richt zich op het in kaart brengen van 29 basiscompetenties (sleutelkwalificaties)

die nodig zijn om in elke willekeurige werksituatie te kunnen functioneren. Dit kan in

beeld gebracht worden op verschillende momenten in de loopbaan. Het wordt ingezet bij

veranderingen in werk- of trainingsplek en is daarmee een instrument dat kan helpen bij:

het bieden van een basis voor verdere training en coaching

het volgen van de ontwikkeling van een cliënt

het in kaart brengen van de essentiële voorwaarden voor het functioneren in een

specifieke werksituatie

de persoonlijke ontwikkeling van een cliënt zichtbaar en bespreekbaar te maken

passendheid van een mogelijke werkplek voor een specifieke cliënt te bepalen

Sleutelkwalificaties hebben betrekking op: cognitieve aspecten, sociale aspecten,

uitvoeringsaspecten, psychomotorische aspecten en communicatieve aspecten. In de

praktijk blijken vooral sociale aspecten erg belangrijk te zijn. Voorbeelden van sociale

aspecten zijn: doorzettingsvermogen/assertiviteit, leiderskwaliteit, contactvaardigheid,

kritisch beoordelen, ontvangen van kritiek, team work. Met behulp van deze methode

wordt ook het eisenprofiel van een werkgever in kaart gebracht. Dit maakt het voor de

jobcoach mogelijk om op verantwoorde en onderbouwde wijze een goede passende

werkplek te vinden voor de cliënt. Ook kan dan duidelijk worden aan welke vaardigheden

nog gewerkt /getraind zal moeten worden. Dit geeft weer richting aan de ondersteuning.



Een capaciteitenprofiel van de cliënt en een eisenprofiel van de werk-of scholingsplek

worden opgesteld en met elkaar vergeleken en gematcht. Een capaciteitenprofiel komt tot

stand op basis van een gesprek met de cliënt, observatie van verschillen taken/ momenten;

gestandaardiseerde testen, interview van derden, eigen inschatting, informatie uit het

ondersteuningsplan etc.

o Melba (Mermale zur Eingliederung Leistunsgewandelter und Behinderter in Arbeit)

4.8.3 Eigen Initiatief Model (EIM)

Doel

Zelfredzaamheid van cliënten bevorderen. Het gaat dan niet alleen om praktische en

sociale vaardigheden, maar zeker ook om het vermogen om te kunnen generaliseren te

vergroten.

Doelgroep








Omschrijving EIM is een trainings- en begeleidingsmodel voor mensen met een verstandelijke

beperking ter vergroting van hun zelfredzaamheid in het dagelijks leven: thuis, op het

werk en in hun vrije tijd. EIM is een uitwerking van een visie waarin centraal staan:

burgerschap (gelijke

rechten en plichten), leren (zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid) en

ondersteuning in de eigen leefomgeving.

EIM biedt handvatten waarmee begeleiders mensen volgens het principe van

‘probeerruimte’ op methodische wijze kunnen ondersteunen. De begeleider biedt ruimte

en stelt grenzen zodat mensen de kans krijgen kennis en vaardigheden te leren, die hen

helpen beter te anticiperen op en te bedenken hoe om te gaan met nieuwe situaties. Het

geeft hen tevens meer inzicht in hun eigen mogelijkheden en beperkingen.

Het heeft als stappenplan:

1. Algemene Vaardigheden definiëren

2. Leren van Algemene Vaardigheden

3. Coaching bij de toepassing van vaardigheden in het dagelijks leven

4. Training als onderdeel van een meeromvattend toekomstplan


EIM geeft mensen inzicht in hun eigen benadering en reikt hen kennis en leerervaringen

Algemene vaardigheden zijn denkvaardigheden waarmee iemand

zijn handelen bepaalt en reguleert.

1. Oriënteren: nadenken voor je begint en een plan maken;

2. Uitvoeren: nadenken terwijl je bezig bent en in de gaten houden of

je bereikt wat je wilt bereiken;


3. Evalueren: controleren of je hebt bereikt wat je wilde bereiken en

terugkijken op en leren van de manier waarop je het hebt aangepakt.

Binnen Odion wordt gebruik gemaakt van EIM bij begeleid werken. Het model is zeer

geschikt om te gebruiken bij cliënten met een licht verstandelijke beperking.

o Timmer, J.T., Dekker, K.A., Voortman, H. (2003). Eigen Initiatief Model: theorie en

toepassing. Utrecht: Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn.


5. Bijlage Afkortingen

AAIDD : American Association on Intellectual Developmental Disabalities

ABA : Applied Behavioral Analysis

AVG : Arts Verstandelijk Gehandicapten

BZW : Begeleid Zelfstandig Wonen

EIM : Eigen Initiatief Model

EMDR : Eye Movement Desensitization and Reprocessing

IW : Individueel Wonen

KDC : Kinderdag Centrum

NAH : Niet Aangeboren Hersenletsel

NGT : Nederlandse Gebaren taal

PGP : Portage Groepsprogramma

PSH : Psychosociale Hulpverlening

ROT : Realiteitsorientatietraining

SOA : Seksueel Overdraagbare Aandoening

TC : Totale Communicatie

EIM : Eigen Initiatief model

ROT : Realiteits oriëntatietraining

ZMLK onderwijs : Onderwijs voor Zeer Moeilijk Lerende Kinderen

visie en ondersteuningsmethodieken odion

Documents