vinçte Çelik konstrüksiyon (genel giriş) - m.güven kutay

www.guven-kutay.ch

2012 Haziran

www.guven-kutay.ch

VNTE ELK KONSTRKSYON

GENEL GR41_00

M. Gven KUTAY

0 Semboller ve 4 Kaynaklar paragraflarndaki veriler, btn Vinte elik Konstrksiyon fasiklleri iin geerlidir.

Daha detayl bilgi edinmek isterseniz.

Krenlerde elik Konstrksiyonlar, Cilt I ve Cilt II, MMO/2008/483,Serpil KURT Remzi ASLAN Gven KUTAY

kitaplarna baknz. Satn almanz neririm. Kitap kitaptr. Hemde ok ucuz.

41_00_celikkonstruksiyonagiris.doc

www.guven-kutay.ch

DKKAT:

Bu alma iyi niyetle ve bugnn teknik imkanlarna gre yaplmtr. Bu almadaki bilgilerin yanl kullanlmasndan doacak her trl maddi ve manevi zarar iin sorumluluk kullanana aittir. Bu almadaki bilgileri kullananlara, kullandklar yerdeki artlar iyi deerlendirip buradaki verilerin yeterli olup olmadna karar vermeleri ve gerekirse daha detayl hesap yapmalar nerilir. Eer herhangi bir dzeltme, tamamlama veya bir arzunuz olursa, hi ekinmeden bizimle temasa geebilirsiniz.

N D E K L E R

0 Semboller................................................................................................................................................... 31 elik Konstrksiyona Giri ....................................................................................................................... 1

1.1 Genel bilgiler.................................................................................................................................... 11.2 Deerlerin grafik olarak gsterilmesi............................................................................................... 21.3 Vincin Ykleme Hali YHa........................................................................................................... 3

1.3.1 I. Hal: Rzgar kuvveti olmayan normal iletmeler, Hhali ..................................................... 31.3.2 II. Hal: iddetli rzgar kuvvetinin bulunduu kabul edilen iletmeler, HZhali..................... 31.3.3 III. Hal: ok zel etkiler altnda alan iletmeler, HShali................................................... 3

1.4 Malzemenin statik deerleri ............................................................................................................. 41.5 Vincin Ykleme grubu Ygr ......................................................................................................... 41.6 Gerekli sehim ................................................................................................................................... 5

1.6.1 Vinin tahrik grubu Tagr ........................................................................................................... 61.6.2 entik Gruplar egr ................................................................................................................. 6

1.7 Malzemenin dinamik deerleri ........................................................................................................ 71.7.1 Kaldrma yk katsays "K" ...................................................................................................... 81.7.2 Kiriin z arlk katsays "K ".................................................................................................. 81.7.3 Ykleme grubu katsays "kB " .................................................................................................... 8

2 Tablolar...................................................................................................................................................... 93 Temel bilgiler .......................................................................................................................................... 11

3.1 Tek kirili monoray vin, temel bilgiler......................................................................................... 113.2 ift kirili gezer kpr vinci, temel bilgiler................................................................................... 123.3 Portal vin, temel bilgiler............................................................................................................... 13

4 Kaynaklar ................................................................................................................................................ 144.1 Literatr.......................................................................................................................................... 144.2 Standartlar ...................................................................................................................................... 15

5 Konu ndeksi ........................................................................................................................................... 16

www.guven-kutay.ch

0 Semboller

Sembol Birim Aklama A0 cm2 Yan levha alan ADik cm2 Dik kuvveti tayan kesit alan Ak cm2 Kiriin kesilme etkisindeki alan AKB cm2 Kebent alan AOr cm2 Ortalama kiri alan Atop cm2 Toplam kiri alan b cm Genilik, indeksine gre bKB cm Kebent kenar boyu bOr cm Ortalama kiri genilii bPer cm Perde genilii bTek cm Tekerlekler flan mesafesi c 1 iin katsay E kg/cm2 Elastiklik modle cm Ntr ekseni kenar mesafesiemax cm y-y eksenine gre eylemsizlik dairesi yar ap F kg Kuvvet, indeksine greFA kg Araba arlk kuvveti FC+A kg Ceraskal ile arabann z arlk kuvveti Fq kg Birim arlk kuvveti FTD kg Dik tekerlek kuvvetiFTD2 kg ki tekerlei etkileyen dik kuvvet FTY kg Yatay tekerlek kuvvetiFY kg Kaldrma yk kuvveti, Vincin tama kapasitesi f cm Sehim, indeksine grefA cm Arabann z arlk sehimi fger cm Kabul edilen gerekli sehimfKi cm Kiriin z arlk sehimi ftop cm Toplam sehimfTers cm Ters sehimfY cm Ykn arlk sehimi GA kg Arabann arl GY kg Vincin kaldrma kapasitesi GPer kg Perde arl GKi kg Kiri arl g m/s2 Yer ekimi ivmesiH cm Kaldrma ykseklii HaAy cm Ayak alt ykseklii HAy cm Ayak st ykseklii h cm Ykseklik, indeksine grehOr cm Ortalama ykseklikhP cm Perde alt kuak mesafesi hPer cm Perde ykseklii I cm4 Eylemsizlik (Atalet) momenti, indeksine greIx cm4 x-x eksenine gre eylemsizlik momentiIy cm4 y-y eksenine gre eylemsizlik momentiIyger cm4 Kiri profilinin y-y iin gerekli atalet momenti Iz cm4 z-z eksenine gre eylemsizlik momentiKaS 1 Kaldrma snf DIN 15018 kB 1 Ykleme grubu katsays kf 1 Sehim oran katsays kTol 1 Malzeme toleranslar faktr

www.guven-kutay.ch

Sembol Birim Aklama k 1 ya gre normal gerilme azaltma katsays k 1 ya gre kayma gerilmesi azaltma katsays k 1 iin buruma azaltma katsays k 1 iin buruma azaltma katsays LF cm Kuvvetin kuak kenarna olan mesafesi LK cm Kiri akl, Vin ray akl, hesapsal kiri boyu LPer cm ki perde aras mesafesi LAR cm Araba ray akl LAT cm Araba tekerlek akl LFmin cm Ykn raya en yakn mesafesi LFP cm Ykn portafodaki maksimum mesafesiLKo cm Ayak konsol mesafesiLPL cm Sol portafo boyuLPR cm Sa portafo boyu LaAy cm Ayan alt akl LAy cm Ayan st akl M kg.cm Moment, indeksine greMe kg.cm Eilme momenti Mt kg.cm Torsiyon momenti, burulma momentim1 cm Tekerlek kuak aras mesafesi nTek 1 Tekerlek says q kg/cm Birim arl qK kg/cm Kiriin birim arl qP kg/cm Platformun birim arl Re kg/cm2 Akma mukavemetiRm kg/cm2 Kopma mukavemetiS 1 Emniyet katsays, indeksine gre SBger 1 Gerekli buruma emniyet katsays SBuHe 1 Hesapsal buruma emniyet katsays sK cm Dikme kalnl TaGr 1 Tahrik grubu DIN 15020t cm Levha kalnl, indeksine gre tger cm Gerekli ortalama levha kalnl tPer cm Perde kalnl umax cm z-z eksenine gre eylemsizlik dairesi yarap vA m/dak Araba yrme hz vK m/dak Kaldrma hz vV m/dak Vin yrme hz W cm3 Mukavemet momenti, indeksine greWt cm3 Burulma mukavemet momentiWx cm3 x-x eksenine gre mukavemet momentiWz cm3 z-z eksenine gre mukavemet momentiWy cm3 y-y eksenine gre mukavemet momentixS cm x-x eksenine gre ntr ekseni koordinat YGr 1 Ykleme grubuYHa 1 Ykleme haliyS cm y-y eksenine gre ntr ekseni koordinat yZ cm z-z eksenine gre ntr ekseni koordinat 1 1 Yan levhada iki perde aras mesafesinin levha yksekliine oran

1 st kuak levhasnda iki perde aras mesafesinin levha geniliine oran

M 1 Ksmi emniyet katsays

D 1 Boyuna gerilim dzeltme faktrK 1 z arlk faktr

www.guven-kutay.ch

Sembol Birim Aklama 1 Snr deerler oran, indeksine gre

Bu 1 Buruma snr deerler oran

D 1 Devaml mukavemet snr deerler oran

F 1 Ykleme kuvvetleri snr deerler oran

1 Narinlik derecesiP 1 Yan levhalarda normal gerilme narinlik derecesiP 1 st kuak normal gerilme narinlik derecesi

P 1 Yan levhalarda kayma gerilmesi narinlik derecesiP 1 st kuak kayma gerilmesi narinlik derecesi

1 Poisson says

kg/cm3 zgl arlk, indeksine gre 1 kg/cm

2 Kiriin kendi arlndan ileri gelen gerilme

2 kg/cm2 Arabann kendi arlndan ileri gelen gerilme

3 kg/cm2 Kaldrma yknden ileri gelen gerilme

4 kg/cm2 Eylemsizlik kuvvetlerinden ileri gelen gerilme

5 kg/cm2 Araba kaslmasndan ileri gelen gerilme

A kg/cm2 z arlk gerilmesi

b()EM kg/cm2 Kapaya () gre emniyetli bas mukavemeti

bEM kg/cm2 Emniyetli bas mukavemeti

Bu kg/cm2 Buruma gerilmesi

Bui kg/cm2 deal buruma gerilmesi

()EM kg/cm2

= -1 iin emniyetli eki mukavemeti()EM kg/cm

2 Kapaya () gre emniyetli eki mukavemetiEM kg/cm

2 Emniyetli eki mukavemetiD()EM kg/cm

2 = -1 iin devaml emniyet mukavemeti

D()EM kg/cm2

iin devaml emniyet mukavemeti

egI kg/cm2 Kiriteki normal eilme gerilimi egII kg/cm2 Kiriteki enine gerilim egIII kg/cm2 Kiriteki boyuna gerilim Ekx kg/cm2 Kirite x-ynndeki ek gerilim Eky kg/cm2 Kirite y-ynndeki ek gerilim EM kg/cm

2 Emniyetli mukavemetK kg/cm

2 Kaslma gerilmesi

kar kg/cm2 Karlatrma gerilmesi

max kg/cm2 maksimum normal gerilme, en byk normal gerilme

min kg/cm2 minimum normal gerilme, en kk normal gerilme

Sbu kg/cm2 Normal buruma snr gerilmesi

x kg/cm2 Kirite x-ynnde (boyuna) normal gerilimler

y kg/cm2 Kirite y-ynnde (enine) normal gerilimler

Y kg/cm2 Kaldrma yk gerilmesi

kg/cm2 Kayma gerilmesi, indeksine greEM kg/cm

2 Emniyetli kayma mukavemetik kg/cm

2 Kesme gerilmesimax kg/cm

2 maksimum kayma gerilmesi, en byk kayma gerilmesimin kg/cm

2 minimum kayma gerilmesi, en kk kayma gerilmesit kg/cm

2 Burulma gerilmesi, torsiyon gerilmesiOr kg/cm

2 Ortalama burulma veya torsiyon gerilmesitop kg/cm

2 Toplam kayma gerilmesiK 1 Kaldrma yk katsays, Titreim katsays

www.guven-kutay.ch

e l i k K o n s t r k s i y o n a G e n e l G i r i

www.guven-kutay.ch

1

1 elik Konstrksiyona Giri Vinlerde elik konstrksiyonun hesabn bilinli yapabilmek iin u temel deerlerin bilinmesi gereklidir. Hernekadar bu gnn tekniinde kuvvet birimi N Newton, alan birimi mm2 milimetrekare vegerilim/mukavemet birimi Mpa Megapaskal olarak kullanlyorsada memleketimizde halen vin sanayinde kuvvet birimi kg kilogram, alan birimi cm2 santimetrekare ve gerilim (mukavemet) birimi kg/cm2kilogram/santimetrekare kullanldndan, kiilerin kafalarn kartrmamak iin buradada bu birimler kullanlacaktr. Arzu edenler birimleri istedikleri deerlerle kullanabilir.

Bir vincin elik konstrksiyonuna balarken u bilgiler bilinmeli veya kabul edilmelidir.

1.1 Genel bilgilerTablo 1, Genel bilgiler

Monoray vinler iin zel bilgiler

1. Vincin alt yer ve saat Mteri verisi h =2. Vincin kaldrma kapasitesi Mteri verisi GY = t3. Kaldrma hz Mteri verisi vK = m/dak4. Kaldrma ykseklii Mteri verisi H = m5. Vincin ray akl, kiri boyu Mteri verisi LK = m6. Kpr yrme hz Mteri verisi vV= m/dak

7. Arabann arl Verilere gre seim GA= kg8. Araba yrme hz Mteri verisi vA= m/dak9. Araba tekerlek aks akl Verilere gre seim LAT= m10. Araba tekerlek says Verilere gre seim nTek= 111. Sehim oran katsays Verilere gre seim kf= 1

12. Vincin ykleme hali YHa = 113. Vincin kaldrma snf DIN 15018 KaS = 114. Vincin ykleme grubu DIN 15018 YGr = 115. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr = 116. entik grubu eGr =

ift kiri vinler iin zel bilgiler

17. Araba tekerlek ray akl Verilere gre seim LAR= cm18. Ykn raya en yakn mesafesi Verilere gre seim LFmin = cm

Portal vinler iin zel bilgiler19. Portafoda maksimum yk mesafesi Verilere gre seim LFP = cm20. Ayan st akl Verilere gre seim LAy = cm21. Ayan alt akl Verilere gre seim LaAy = cm22. Vincin sol portafo boyu Mteri verisi LPL = cm23. Vincin sa portafo boyu Mteri verisi LPL = cm24. Ayak kvrm ykseklii Verilere gre seim hkAy= cm

25. Ayak alt ykseklii Verilere gre seim HaAy= cm

26. Ayak st ykseklii Verilere gre seim HAy= cm

27. Ayak konsol mesafesi Verilere gre seim LKo= cm

zel artlar:


www.guven-kutay.ch

2

1.2 Deerlerin grafik olarak gsterilmesi

z

yy x

z

x

ekil 1, DIN 18800 T1 (1990-11) e gre kiriin ynleri

Yukarda ekil 1 ile elik konstrksiyonda profillere gre koordinat eksenleri verilmitir.

w

xyv

zVy

Vz

uN

My

MzMX

My

MzMX

vy

Vy

Vz

zw

uN

x

ekil 2, DIN 18800 T1 (1990-11) e gre tanmlamalar

Tanm Tanm Tanm

x x-ekseni koordinat y y-ekseni koordinat z z-ekseni koordinat u x-ekseni kaymas, sehimi v y-ekseni kaymas, sehimi w z-ekseni kaymas, sehimi N x-ynnde normal kuvvet Vy y-ynnde normal kuvvet Vz z-ynnde normal kuvvet

Mxhesaplanan dzlemex-ynnde dik moment My

hesaplanan dzlemey-ynnde dik moment Mz

hesaplanan dzlemez-ynnde dik moment

Yukarda ekil 2 ve tablosu ile elik konstrksiyonda kullanlan verilerin sembol ve tanmlamalar gsterilmitir.

Dikkat: Kiri hesaplarn yaparken dikkat edilecek noktalar:

1. Monoray kirite ntr ekseni alt kuaa yakndr ve maksimum gerilim max st kuaktadr.

2. 2. ift kirite ntr ekseni st kuaa yakndr ve maksimum gerilim max alt kuaktadr.


www.guven-kutay.ch

3

Sayfa 1 de Tablo 1 ile verilen genel bilgiler bulunduktan sonra konstrksiyonun yaplaca malzeme seilir. elik konstrksiyon malzemesi genelde St37-2 dir. Bu malzeme hem ucuz hemde kaynak konstrksiyona enyatkn malzemedir. St37-2 iin kullanlan kaynak elektrotlarda her yerde ve en ucuz ekilde bulunur. zel hallerde St52-3 malzemesi kullanlr. ok zel hallerde daha baka malzemelerinde kullanlmasna karn, burada yalnz bu iki malzemenin deerleri verilecektir. Malzeme deerlerini seebilmek iin vincin Ykleme Hali nin seilmesi gerekir.

1.3 Vincin Ykleme Hali YHaAvrupa Kaldrma Aralar malatlar Birlii F.E.M. e gre ykleme Halleri vinlerde elikkonstrksiyon hesaplar yaplrken iletme halinin bulunduu kabul edilir. :Ykleme Hali H; Daha ok kapal yerlerde yani atlye, depo ve benzeri yerlerde alan vinlerdir. Bu hal

rzgar ve kar etkisinde olmayan vinlerdir. Bu hesaplarda etki kuvvetlerinin tamamenbilinmemesinden dolay ykleme grubuna gre, kB faktr kullanlr.

Ykleme Hali HZ;Daha ok ak sahada rzgar ve kar etkisinde olan vinlerdir. Ykleme hali H ya rzgar, kar ve bakm elemanlar ile takmlarnn kuvvetlerinin ilavesi ile hesaplar yaplr.

Ykleme Hali HS;ok zel etkiler altnda alan vinlerdir. Genelde atlye vinleri iin I. Hal geerlidir. Burada verilen detayl aklamalar, portal ve liman vinlerinde de uygulanr.

1.3.1 I. Hal: Rzgar kuvveti olmayan normal iletmeler, HhaliBu iletme hali rzgar etkisinde olmayan vinlerin hesaplanmasnda kullanlr. Daha ok kapal yerlerde yani atlye, depo ve benzeri yerlerde alan vinlerde u gerilmeler hesaplanr:

Statik yklerden oluan gerilmeler. Bunlar vinin elik konstrksiyonunun, arabann vb. z arlklarndan ve araba kaslmasndan oluan 1 , 2 ve 5 diye adlandrlan gerilmelerdir.

Statik yke evrilmi dinamik ykten oluan gerilmeler. Bunlar kaldrma yk katsays ilebytlm kaldrma yknden ve atalet kuvvetlerinden oluan 3 ve 4 gerilmeleridir.

Bylece tanmlanan bu gerilmeler, bilinenlerin tam olamamas veya akla gelmeyen herhangi bir etkiyi de hesaba katm olmak iin ykleme grubuna gre, kB faktr (katsays) ile aplarak konstrksiyondaki gerilme bykl aadaki gibi hesaplanr.

543K21B1top )(k F (1)

1.3.2 II. Hal: iddetli rzgar kuvvetinin bulunduu kabul edilen iletmeler, HZhaliBurada I. Hal deki hesaba rzgardan oluan gerilmede eklenir.

R1top2top F (2)

Dikkat edilmesi gereken bir nokta, rzgar etkisi altnda hareket ve frenleme zamanlarnn daha uzun olmasndan tr, ivme ve fren kuvvetlerinin I. Hal den daha byk olmalardr.

1.3.3 III. Hal: ok zel etkiler altnda alan iletmeler, HShaliok zel etkileri u ekilde sralyabiliriz:

letmenin almad (paydoslarda) rzgar (frtna) etkisindeki vinler,

letmede hzla tamponlara arpan vinler,

Teslimat esnasnda, dinamik veya statik yklemelerde % 10 veya daha fazla ykle, denenecek vinler.


www.guven-kutay.ch

4

1.4 Malzemenin statik deerleri Tablo 2, Malzemenin statik mekanik deerleri

Malzemenin tanm Kopma

mukavemetideeri

Akmamukavemeti

deeri

ElastiklikModl

Poissonsays

zglarl

Sembol Standart Mal. No: Rm 16 mm

kg /cm2Re 16 mm

kg/cm2Edyn

kg/cm2St-

kg/m3

St 37-2 DIN 17 100 1.0037 3400 2350 2100000 0,3 7850

St 52-3 DIN 17 100 1.0570 4900 3550 2100000 0,3 7850

Tablo 3, Statik Emniyetli mukavemet deeri

Emniyetli mukavemet deeri EMAkma mukavemetdeeri Re 16 mm I. Hal II. Hal III. HalMalzeme

kg /cm2 kg /cm2 kg /cm2 kg /cm2

St 37 (Fe 360 ; E 24) 2350 1600 1800 2150

St 44 (Fe 430 ; E 26) 2550 1750 1950 2400

St 52 (Fe 510 ; E 36) 3550 2400 2700 3250

Tablo 4, Statik Emniyetli mukavemet deeri

Malzeme cinsi ve zorlannmas

Emniyetlikarlatrma mukavemeti

deerleri

Emniyetliekme

mukavemetideerleri

Emniyetlibasma

mukavemetideerleri

Emniyetlikayma

mukavemetideerleri

Sembol Normu YklemehaliEM

kg/cm2bEM

kg/cm2em

kg/cm2

H 1600 1400 920St 37-2 DIN 17 100

HZ 1800 1600 1040H 2400 2100 1380

St 52-3 DIN 17 100HZ 2700 2400 1560

Buruma hesaplarnda bEM deeri kullanlmaldr.

1.5 Vincin Ykleme grubu YgrTablo 5, Vin elemanlarnn ve vincin ykleme grubunun saptanmas

Ykleme says snf

N1 N2 N3 N4

Vincin mrboyunca gerilmeyineleme says

NG

2.104< NG


www.guven-kutay.ch

5

Tablo 6, Vin ykleme gruplar ve kaldrma snflar

No Vin tanm letme ekli Kaldrma snf Ykleme grubu

1 El ile tahrik edilen vinler H1 B1, B2

2 Montaj vinleri H1, H2 B1, B2

3 Santralda makina binasndaki vinler H1 B2, B3

4 Aralkl iletme H2 B4

5Depo vinleri, Traversli vinler, Hurda deposuvinleri Devaml iletme H3, H4 B5, B6

6 Atlye vinleri H2, H3 B3, B4

7 Kprl vinler, Demir hurda depo vinleri Kepeli, magnetli H3, H4 B5, B6

8 Dkm ve dkmhane vinleri H2, H3 B5, B6

9 Ocak vinleri H3, H4 B6

10 Dkm ve elik ocak vinleri H4 B6

11 Dvme ve dvme ilerinde kullanlan vinler H4 B5, B6

12 Kancal iletme H2 B4, B5

13Liman, portal, yarportal arabal veya dner vinler

Kepeli, magnetli H3, H4 B5, B6

14 Hareketli veya sabit band vinleri H1 B3, B4

15 Dok vinleri Kancal H2 B3, B4

16 Kancal H2 B4, B5

17Liman, dner, yzer vinler


18 Ar yk ve yzer vinler H1 B2, B3

19 Kancal H2 B3, B4

20Gemi vinleri


21 naat kule vinleri H1 B3

22 Montaj ve dikme vinleri Kancal H1, H2 B2, B3

23 Kancal H2 B3, B4

24Rayl dner vinler


25 Demiryolu vinleri H2 B4

26 Kancal H2 B3, B4

27Mobil ve oto vinler


28 Ar yk mobil ve oto vinleri H1 B1, B2

1.6 Gerekli sehimVin kiriinin gerekli sehimi, kiri boyunun gerekli sehim oranna blnmesiyle bulunur ve hesaplanan sehim bu deerden kk olmaldr.

hesfKger fk/Lf F ( 3)

Tablo 7 ile verilen sehim oran katsays "kf" bir neridir, konstrktr tecrbelerine ve standartlara greistedii katsayy seer. Genelde burada verilen sehim oran tutulduunda, kiriin rezonas kontrolne gerek yoktur. Bu deerlerden daha dk deerler kullanldnda, teslim zamannda llen sehim ile rezonans kontrolnn yaplmas gerekir.

Atlye vinleri iin gerekli sehim genelde fger = LK / 1000 olarak alnr.

Dier durumlar iin pratikte nerilen kf-katsays Tablo 8 ile gsterilmitir.


www.guven-kutay.ch

6

Tablo 7, Vin kaldrma snflar ve ykleme gruplar

Nr Vinin alt yer kf-katsays Kaldrma

snf Ykleme grubu

1 Elektrik santral makina dairesi vinci ve ceraskall vinler

1 000 H1 B2

2 seyrek alan 1 000 H1 B23

Montaj vincidevaml alan 1 000 H2 B2


Depo ve mermercivinci devaml alan 1 500 H3 B5


Atlye vincidevaml alan 1 500 H3 B4


Dkmhane vincidevaml alan 1 500 H3 B6

Tablo 8, Pratikte nerilen kf-katsays Vin tahrik ekli kf

El ile tahrik edilen vinler 800 Elektirikle ve el ile kark tahrik edilen vinler 800 1000

Elektrikle tahrik edilen, tahrik grubu 2m e kadar vinler 1000 1200Elektrikle tahrik edilen, tahrik grubu 2m den byk vinler 1200 1500

1.6.1 Vinin tahrik grubu Tagr Tablo 9, Vinin tahrik grubu

Zorlanma tanmlamas Gnlk alma saati (senelik gzlemeye gre)

Snf Yk dalm 16

HafifDevaml kk ykler nadirendierleri

1Em 1Em 1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m

OrtaTam, orta vekk yk ayn oranda

1Em 1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m 5m

Ar Hemen hemendevaml tam yk

1Dm 1Cm 1Bm 1Am 2m 3m 4m 5m 5m

rnek; Bir portal vinin yklenmesi Tam, orta ve kk yk ayn oranda ve gnlk alma saatide 12 h kabul edilirse, Vinin tahrik grubu Tagr = 1Am seilir.

1.6.2 entik Gruplar egrMonorayda entik grubu

K2 Grubu K3 Grubu K4 Grubu

ttt

tt

ekil 3 ekil 4 ekil 5

ekil 3, Malzemeye kaynak az alarak,ift tarafl kaynak

ekil 4, Malzemeye kaynak az alarak, normal kalitede en az yan plaka kalnln verecek kadar yarm V kaynak dikii yaplr. Grld gibi drtke destek ubuu konulur. Kk kayna var kabul edilir.

ekil 5, Malzemeye kaynak az alarak, normal kalitede yarm V kaynak dikii yaplr. Kk kayna yok kabul edilir.


www.guven-kutay.ch

7

ift kirite entik grubu

K2 Grubu K3 Grubu K4 Grubu

ekil 6, Kaynak dikii, malzemeye kaynak az alarak zel kalitede K-

dikii yaplmtr.

ekil 7, Kaynak dikii, malzemeye kaynak az

alarak normal kalitede K-dikii yaplmtr.

ekil 8, Kaynak dikii malzemeye kaynak az alarak normal kalitede

yarm V-dikii yaplmtr.

ekil 9, Kaynak dikii malzemeye kaynak az

alarak normal kalitede ift ke dikii yaplmtr.

1.7 Malzemenin dinamik deerleri Herhangi deerine gre, eitli entik etkisinin eitli demir konstrksiyon malzemesine ve eitli vin grubuna gre DIN 15018 de emniyetli dinamik iletme gerilmesi D()EM belirlenmitir.

Tablo 10, Ykleme durumu ve entik grubuna bal kaynakl malzemenin deiken mukavemet deeri DIN 15018 Tablo 16 dan aktarma, "W" deeri kg/cm2 olarak

entik K0 K1 K2 K3 K4 K0 K1 K2 K3 K4

Ykleme St 37 + St 44 St 52

B1 1'800 1'800 1'800 1'800 1'527 2'700 2'700 2'700 2'540 1'527

B2 1'800 1'800 1'800 1'800 1'080 2'700 2'700 2'520 1'800 1'080

B3 1'800 1'800 1'782 1'273 764 2'736 2'121 1'782 1'273 764

B4 1'680 1'500 1'260 900 540 1'680 1'500 1'260 900 540

B5 1'188 1'061 891 636 382 1'188 1'061 891 636 382

B6 840 750 630 450 270 840 750 630 450 270

St37, St44 ve St52 malzemelerinin kaynaksz durumda mukavemet deerleri deiiktir. Fakat kaynakl durumda Tablo 10 ile verilen deerler bu malzeme iin geerlidir.

Srekli dinamik emniyetli gerilme deerleri snr deerler oran "" ya baml olarak hesaplanr. entik grubu K0 ve K1 kaynaksz malzeme iin, dier deerler kaynakl konstrksiyon iin geerlidir.

Dalgal zorlama eksi tarafta 1 < 1 < 0 iin srekli dinamik emniyetli gerilme:

eki mukavemet deeri 1

W1DEM 235

F ( 4)

Bas mukavemet deeri 1

W1DbEM 12

F ( 5)

Tam dalgal zorlama 0 = 0 iin srekli dinamik emniyetli gerilimi: eki ve Bas mukavemet deeri:

WW0DEM 66,135

F ( 6)


www.guven-kutay.ch

8

Dalgal zorlama art tarafta 0 < 2 < 1 iin srekli dinamik emniyetli gerilme:

eki mukavemet deeri 2

m

0DEM

0DEM2DEM

R75,011

F ( 7)

Bas mukavemet deeri 2DEM2DbEM 2,1 F ( 8)

Statik deimeyen zorlama 3 = +1 iin srekli dinamik emniyetli gerilme:

m1DbEM R75,0 F ( 9)

DEM kg/cm2 Devaml eki emniyetli mukavemet deeri, indeksine gre

DbEM kg/cm2 Devaml bas emniyetli mukavemet deeri, indeksine gre

W kg/cm2 Ykleme durumu ve entik grubuna bal deiken mukavemet deeri

1 Snr deerler oran, indeksine gre Rm kg/cm2 Malzemenin kopma mukavemet deeri

Bylelikle hesap konusu kiriteki entik etkisi ve kiriteki dalgal gerilme, snr deerler oran 'ya gre sreklidinamik emniyet gerilmeleri belirlenmi olur.

Gerilme karlatrmalar eki deerleri ile yaplr. nk uygulamada grld gibi, atlaklar sonucu kopma eki tarafndan balar.

1.7.1 Kaldrma yk katsays "K"Kaldrma yk katsays "K" kaldrma snf ve kaldrma hzna bal olarak Tablo 11 ile belirlenir.

Tablo 11 Kaldrma yk katsays "K" Kaldrma yk katsays K

Kaldrma snf H1 H2 H3 H4

vK 90 m/dak 1,1 + 0,0022 . vK 1,2 + 0,0044 . vK 1,3 + 0,0066 . vK 1,4 + 0,0088 . vKvK > 90 m/dak 1,3 1,6 1,9 2,2

1.7.2 Kiriin z arlk katsays "K "Kiriin z arlk katsays "K " vinin hareket hzna bal olarak Tablo 12 ile belirlenir.

Tablo 12, z arlk katsays "K "Hareket hz vV m/dak olarak

Hareket yoluYry darbeli, ray engebeli

veya aralar boluklu ise Yry darbesiz, ray dzgn, ray aralar kaynatlm ve ilenmi ise

z arlk katsays

K

vV 60 vV 90 1,160 < vV 200 90 < vV 300 1,2

200 vV 300 vV 1,2

1.7.3 Ykleme grubu katsays "kB "Tablo 13, Ykleme grubu katsays "kB"

Yklenme grubu

B1 B2 B3 B4 B5 B6

kB-katsays 1,00 1,02 1,05 1,08 1,11... 1,14 1,17 ... 1,20


www.guven-kutay.ch

9

2 TablolarTablo 14, Standart I-Profili, NPI

R2

h

b

z b/4

t14%

z

y

R1

S

y

ekil 10 Standart I-Profili

Scak haddelenmi standart normal I-Profilinin llerine gre belirtilmesi u ekilde yaplr:

Profilin ykseklii mm olarak h = 200

Malzeme St 37-2

Malzeme numaras DINe gre 1.0037

I-Profilinin tanm:

I-Profili DIN 1025 St 37-2 I200 veya

I-Profili DIN 1025 1.0037 I200

Eilme eksenine gre atalet ve mukavemet momentleriAna boyutlar Kesit

alan Arl

y y z zKsa tanm h

mmb

mms

mmt

mmR1

mmR2

mmA

cm2mI

kg/cmIy

cm4Wycm3

iycm

Izcm4

Wzcm3

izcm

80 80 42 3,9 5,9 3,9 2,3 7,57 5,94 77,8 19,5 3,20 6,29 3,00 0,91

100 100 50 4,5 6,8 4,5 2,7 10,6 8,34 171 34,2 4,01 12,2 4,88 1,07

120 120 58 5,1 7,7 5,1 3,1 14,2 11,1 328 54,7 4,81 21,5 7,41 1,23

140 140 66 5,7 8,6 5,7 3,4 18,2 14,3 573 81,9 5,61 35,2 10,7 1,40

160 160 74 6,3 9,5 6,3 3,8 22,8 17,9 935 117 6,40 54,7 14,8 1,55

180 180 82 6,9 10,4 6,9 4,1 27,9 21,9 1 450 161 7,20 81,3 19,8 1,71

200 200 90 7,5 11,3 7,5 4,5 33,4 26,2 2 140 214 8,00 117 26,0 1,87

220 220 98 8,1 12,2 8,1 4,9 39,5 31,1 3 060 278 8,80 162 33,1 2,02

240 240 106 8,7 13,1 8,7 5,2 46,1 36,2 4 250 354 9,59 221 41,7 2,20

260 260 113 9,4 14,1 9,4 5,6 53,3 41,9 5 740 442 10,4 288 51,0 2,32

280 280 119 10,1 15,2 10,1 6,1 61,0 47,9 7 590 542 11,1 364 61,2 2,45

300 300 125 10,8 16,2 10,8 6,5 69,0 54,2 9 800 653 11,9 451 72,2 2,56

320 320 131 11,5 17,3 11,5 6,9 77,7 61,0 12 510 782 12,7 555 84,7 2,67

340 340 137 12,2 18,3 12,2 7,3 86,7 68,0 15 700 923 13,5 674 98,4 2,80

360 360 143 13,0 19,5 13,0 7,8 97,0 76,1 19 610 1 090 14,2 818 114 2,90

380 380 149 13,7 20,5 13,7 8,2 107 84,0 24 010 1 260 15,0 975 131 3,02

400 400 155 14,4 21,6 14,4 8,6 118 92,4 29 210 1 460 15,7 1 160 149 3,13

425 425 163 15,3 23,0 15,3 9,2 132 104 36 970 1 740 16,7 1 440 176 3,30

450 450 170 16,2 24,3 16,2 9,7 147 115 45 850 2 040 17,7 1 730 203 3,43

475 475 178 17,1 25,6 17,1 10,3 163 128 56 480 2 380 18,6 2 090 235 3,60

500 500 185 18,0 27,0 18,0 10,8 179 141 68 740 2 750 19,6 2 480 268 3,72

550 550 200 19,0 30,0 19,0 11,9 212 166 99 180 3 610 21,6 3 490 349 4,02

600 600 215 21,6 32,4 21,6 13,0 254 199 139 000 4 630 23,4 4 670 434 4,30


www.guven-kutay.ch

10

Tablo 15, Geni kuakl (flanl) standart IPB profili

th

b

z

R1

S

y

R2

y

z

Alt kuak

st kuak

ekil 11, Geni kuakl standart IPB-Profili

Scak haddelenmi standart geni kuakl (balkl) I-Profilinin llerine gre belirtilmesi u ekilde yaplr:

Profilin ykseklii mm olarak h = 200

Malzeme St 37-2

Malzeme numaras DINe gre 1.0037

IPB-Profilinin tanm:

I-Profili DIN 1025 St 37-2 IPB200veyaI-Profili DIN 1025 1.0037 IPB200

Eilme eksenine gre atalet ve mukavemet momentleri Ana boyutlar Kesit alan Arl

y y z zKsa tanm h

mmb

mms

mmt

mmR1

mmA

cm2mI

kg/mIy

cm4Wycm3

iycm

Izcm4

Wzcm3

izcm

100 100 100 6,0 10,0 12 26 20,4 450 89,9 4,16 167 33,5 2,53

120 120 120 6,5 11,0 12 34 26,7 864 144 5,04 318 52,9 3,06

140 140 140 7,0 12,0 12 43 33,7 1 510 216 5,93 550 78,5 3,58

160 160 160 8,0 13,0 15 54,3 42,6 2 490 311 6,78 889 111 4,05

180 180 180 8,5 14,0 15 65,3 51,2 3 830 426 7,66 1 360 151 4,57

200 200 200 9,0 15,0 18 78,1 61,3 5 700 570 8,54 2 000 200 5,07

220 220 220 9,5 16,0 18 91 71,5 8 090 736 9,43 2 840 258 5,59

240 240 240 10,0 17,0 21 106 83,2 11 260 938 10,3 3 920 327 6,08

260 260 260 10,0 17,5 24 118 93 14 920 1 150 11,2 5 130 395 6,58

280 280 280 10,5 18,0 24 131 103 19 270 1 380 12,1 6 590 471 7,09

300 300 300 11,0 19,0 27 149 117 25 170 1 680 13,0 8 560 571 7,58

320 320 320 11,5 20,5 27 161 127 30 820 1 930 13,8 9 240 616 7,57

340 340 300 12,0 21,5 27 171 134 36 660 2 160 14,6 9 690 646 7,53

360 360 300 12,5 22,5 27 181 142 43 190 2 400 15,5 10 140 676 7,49

400 400 300 13,5 24,0 27 198 155 57 680 2 880 17,1 10 820 721 7,40

450 450 300 14,0 26,0 27 218 171 79 890 3 550 19,1 11 720 781 7,33

500 500 300 14,5 28,0 27 239 187 107 200 4 290 21,2 12 620 842 7,27

550 550 300 15,0 29,0 27 254 199 136 700 4 970 23,2 13 080 872 7,17

600 600 300 15,5 30,0 27 270 212 171 000 5 700 25,2 13 530 902 7,08


www.guven-kutay.ch

11

3 Temel bilgiler3.1 Tek kirili monoray vin, temel bilgiler

LKH

TA

X

Y Y

h

L

C

TVL

ekil 12, Tek kirili monoray vin

1. Vincin alt yer ve saat h =2. Vincin kaldrma kapasitesi GY = t3. Kaldrma hz vK = m/dak4. Kaldrma ykseklii H = m5. Vincin ray akl, kiri boyu LK = m6. Kpr yrme hz vV= m/dak7. Arabann arl GA= kg8. Araba yrme hz vA= m/dak9. Araba tekerlek aks akl LTA= m10. Araba tekerlek says nTek= 111. Sehim oran katsays kf= 112. Vincin ykleme hali YHa =13. Vincin kaldrma snf DIN 15018 KaS =14. Vincin ykleme grubu DIN 15018 YGr =15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr =16. Kiriin entik grubu eGr =

zel artlar:


www.guven-kutay.ch

12

3.2 ift kirili gezer kpr vinci, temel bilgiler

KL LTV

LTA

LRA

Ray ortasndan ray ortasna

ekil 13, ift kirili gezer kpr vinci

1. Vincin alt yer ve saat h =2. Vincin kaldrma kapasitesi GY = t3. Kaldrma hz vK = m/dak4. Kaldrma ykseklii H = m5. Vincin ray akl, kiri boyu LK = m6. Kpr yrme hz vV= m/dak7. Arabann arl GA= kg8. Araba yrme hz vA= m/dak9. Araba tekerlek aks akl LAT = m10. Araba tekerlek says nTek= 111. Sehim oran katsays kf= 112. Vincin ykleme hali YHa =13. Vincin kaldrma snf DIN 15018 KaS =14. Vincin ykleme grubu DIN 15018 YGr =15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr =16. Araba tekerlek ray akl LAR = m17. Ykn raya en yakn mesafesi LFmin = m18. Kiriin entik grubu eGr =

zel artlar:


www.guven-kutay.ch

13

3.3 Portal vin, temel bilgiler

215

LLFP

LTALP

H

HK

A

LK LP

LRFPGYvH

vK

LPE

vA

LA

ekil 14, Portal vin1. Vincin alt yer ve saat h =2. Vincin kaldrma kapasitesi GY = t3. Kaldrma hz vK = m/dak4. Kaldrma ykseklii H = m5. Vincin ray akl, kiri boyu LK = m6. Vincin (kprnn) yrme hz vV= m/dak7. Arabann arl GA= kg8. Araba yrme hz vA= m/dak9. Araba tekerlek aks akl LAT= m10. Araba tekerlek says nTek= 111. Sehim oran katsays kf= 112. Vincin ykleme hali YHa =13. Vincin kaldrma snf DIN 15018 KaS =14. Vincin ykleme grubu DIN 15018 YGr =15. Vincin tahrik grubu DIN 15020 TaGr =16. Kiriin entik grubu eGr =

17. Araba tekerlek ray akl LAR= m18. Portafoda maksimum yk mesafesi LFP = m19. Ayan st akl LAy = m20. Ayan alt akl LaAy = m21. Vincin sol portafo boyu LPL = m22. Vincin sa portafo boyu LPL = m23. Ayak kvrm ykseklii hkAy= m24. Ayak alt ykseklii HaAy= m25. Ayak st ykseklii HAy= m26. Ayak konsol mesafesi LKo= m

Burada hernekadar portal vin ak havada rzgar altnda alacak ve rzgar etkisi hesaplarda bulunacaksada vinin ykleme halini emniyeti arttrmak iin HZ hali yerine "Ykleme Hali H" ve II. Halyerine "I. Hal" i kabul edilir.

zel artlar:


www.guven-kutay.ch

14

4 Kaynaklar

4.1 Literatr

1. Berg, D. von Krane und KranbahnenBerechnung, Konstruktion, AusfhrungB.G. Teubner Stuttgart, 2. Auflage

2. DIN-Taschenbuch DIN-Taschenbuch 44, Normen ber HebezeugeBeuth Verlag GmbH, Berlin, Kln

3. Dubbel Taschenbuch fr den Maschinenbau, 17. AuflageW.Beitz und K.H. KttnerSpringer Verlag

4. Ernst, H. Die Hebezeuge, Bemasungsgrundlagen Bauteile Antriebe 8.Auflage 1973 Vieweg Verlag, Braunschweig

5. F.E.M. Federation Europeenne de la ManutentionBerechnungsgrundlagen fr Krane3.Ausgabe 1987

6. Hanover, H.O. Reichwald, R. Lokale Biegebeanspruchung von Trger-Unterflanschen,Frdern und Heben 32 (1982) Nr. 6 + Nr. 8

7. nan, M. Cisimlerin Mukavemeti, Ofset Matbaaclk Ltd. ti.

8. Kindman, R. / Kraus, M. /Niebuhr, H.J.

Stahlbau Kompakt, 2. AuflageBemessungshilfen, Profiltabellen2008 Verlag Stahleisen GmbH, Dsseldorf

9. Kutay, M.G. Makinacnn Rehberi Birsen Yaynevi, stanbul, ISBN 975-511-342-8

10. Kutay, M.G. Mukavemet Deerleri M.M.O. stanbul, Yayn No.MMO/2004/353

11. Kutay, M.G. Ders Notlar Berner Fachhochschule, Bern/svire

12. Piechatzek, E. / Kaufmann, E-M. Stahlbau, 3. Auflage, nach DIN 18800 (1990)Formeln und Tabellen,Vieweg Verlag, September 2005

13. Stahl im Hochbau, 13. Auflage Stahl im HochbauHandbuch fr die Anwendung von Stahl im Hoch- undTiefbau, Verlag Stahleisen mbH, Dsseldorf

14. Stahl im Hochbau, 15. Auflage Stahl im HochbauAnwenderhandbuch 15. Auflage/Band 1Verlag Stahleisen mbH, Dsseldorf

15. Serpil KURT / Gven KUTAY /Remzi ASLAN

Krenlerde elik KonstrksiyonlarI.Cilt, Dolu Kesitli Kiriler, Balklar, Tekerlekler MMO/2008/483


www.guven-kutay.ch

15

16. Serpil KURT / Gven KUTAY /Remzi ASLAN

Krenlerde elik KonstrksiyonlarII.Cilt, Portal Krenler, Kren Yollar, Burkulma MMO/2008/483

17. Timoshenko, S. Cisimlerin Mukavemeti, Ksm I ve II, Tercmesi M. nan ve S. Snmez, Ankara Matbaas, stanbul

18. VDI-Richtlinien VDI 2388, Empfehlungen fr bauliche Planung im Frder-und Lagerwesen; Brckenkrane (Laufkrane)

19. Zebisch,H.-J. Frdertechnik 1Kamprath-Reihe, Vogel-Buchverlag, Wrzburg

4.2 Standartlar

1. DIN 536 B 1 Kranschienen Form A (mit Fussflansch),Masse, statische Werte, Stahlsorten

2. DIN 536 B 2 Kranschienen Form F (flach),Masse, statische Werte, Stahlsorten

3. DIN 1 055 T4 Lastannahme im Hochbau,Verkehrslasten-Windlast

4. DIN 1 055 T5 Lastannahme im Hochbau,Verkehrslasten-Schneelast

5. DIN 4114 Blatt 1 Stabilittsflle (Knickung, Kippung, Beulung)Berechnungsgrundlagen, Vorschriften

6. DIN 4114 Blatt 2 StahlbauStabilittsflle (Knickung, Kippung, Beulung)Berechnungsgrundlagen, Richtlinien

7. DIN 4132 Kranbahnen StahltragwerkeGrundstze fr Berechnung,bauliche Durchbildung und Ausfhrung

8. DIN 4132 Beiblatt 1 Kranbahnen StahltragwerkeGrundstze fr Berechnung,bauliche Durchbildung und Ausfhrung Erluterungen

9. DIN 15 018 T1 4.74 Krane,Grundstze fr Stahltragwerke Berechnung

10. DIN 15 020 2.74 Hebezeuge,Grundstze fr Seiltriebe, Berechnung und Ausfhrung

11. DIN 15 018 T2 Krane,Grundstze fr die bauliche Durchbiegung und Ausfhrung

12. DIN 18 800 T1 11.90 Stahlbauten,Bemessung und Konstruktion

13. DIN 18 800 T2 11.90 Stahlbauten,Stabilittsflle, Knicken von Stben und Stabwerken

14. DIN 18 800 T3 11.90 Stahlbauten,Stabilittsflle, Plattenbeulen

15. DIN 18 800 T4 11.90 Stahlbauten,Stabilittsflle, Schalenbeulen


www.guven-kutay.ch

16

16. DIN 18 800 T7 11.90 Stahlbauten,Herstellen, Eignungsnachweise zum Schweissen

17. DIN 18 801 9.83 Stahlhochbau,Bemessung, Konstruktion, Herstellung

18. DIN 18 808 11.90 Stahlbauten, Tragwerke aus Hohlprofilen unter vorwiegendruhender Beanspruchung

5 Konu ndeksi

entik Grubu ............................................................... 6entik Gruplar "egr" ................................................. 7

F

F.E.M........................................................................... 3

G

Geni kuakl standart IPB profili ............................... 10 Gerekli sehim............................................................... 5

H

H-Hali .......................................................................... 3HS-Hali........................................................................ 3HZ-Hali........................................................................ 3

I

I. Hal ............................................................................ 3II. Hal........................................................................... 3III. Hal ......................................................................... 3IPB profili .................................................................. 10

K

Kaldrma yk katsays "K"....................................... 8Koordinat eksenleri...................................................... 2

Koordinat eksenlerinde tanmlamalar .......................... 2

M

Malzemenin mekanik deerleri.................................... 4

N

NPI-Profili .................................................................... 9

O

z arlk katsays K ............................................ 8

S

Sehim oran katsays kf............................................ 5Standart I-Profili, NPI................................................... 9Statik Emniyetli mukavemet deeri EM ................ 4

V

Vinin tahrik grubu....................................................... 5Vincin ykleme grubu.................................................. 4

Y

Ykleme grubu katsays "kB"...................................... 8Ykleme Hali H ........................................................... 3Ykleme Hali HS......................................................... 3Ykleme Hali HZ......................................................... 3

vinçte Çelik konstrüksiyon (genel giriş) - m.güven kutay

Documents