John 1:1 1 John 1:14

Uqałhich Aglaaŋi John-ŋumUqałhum Timiniłha

1Aullaġniisaqqaaġatałiġmi ittuq Uqałiq, Uqałiq iqatau-pluni Agaayyutmi, suli Uqałiq Agaayyutaupluni. 2 Ilaapiqatauniqsuq Agaayyutmi aullaġniisaqqaaġatałiġmi.3 Taavrumuuna Uqałikun Agaayyutim iñiqtaġigaisupayaat. Atausriuraqunniiñ iluqaaniñ iñiqtaġikkaŋaniñiñiqtaunġitchuq ilaa piiḷḷugu. 4 Uqałiq kaŋigigaaiñuułhum. Taavruma iñuułhum iñuich qaggutigai,kaŋiqsiłiksraŋatnun Agaayyutmik. 5 Taamna qaumaqaggutriruaq taaqtuamik, taaqtuam qamilguitchaa.

6 Agaayyun kilgiruaksramik tuyuqaġniqsuq, iñuŋmikatiliŋmik John-mik, 7 taivrumuuna qaumakun iñuŋnikuqautrityaqtitlugu. Aggiġñiqsuq iluqaisa kilgutmiktusraatquplugich ukpiqsritquplugiḷḷu. 8 John ilaataivrumiŋaunġitchaluaqhuni, aggiġñiqsuq taivrumiŋaqaumamik uqautrityaqhuni.

9 Taimmataimña qauma iḷumun aggiłiġmiñi nunamiñuiñun kaŋiqsipchaityaqtuaq iñupayaanik nunami.10 Ilaa itman nunami, nuna iñiqtaupluni Ilaagun,naagasuli nunam iñuiñ iḷitchuġinġiññiġaat. 11 Ilaaiḷamiñun tikitman, iḷaiñ akuqtunġitchaat. 12 Aglaaniḷaŋich ukpiqsripḷutiŋ akuqtuiruat ilaanik, ilaanqitunġaġiliutipkaġai Agaayyutmun. 13 Tamatkuaaniñġitchut timim qitunġiułhagun naagaqaa iñuumpisułhagun, aglaan anitqiŋñiqsut tuvraġlugu Agaayyutimpisułha.

14 Taamna taggisiqaqtuaq Uqałiġmik iñuguqhuniakunnaptikni iñuuniaqtuq. Uvagut qiñiġikput

John 1:15 2 John 1:23kamanautaa inuqtuummataitchuaq iłuaqqutriłikunsuli iḷumutuułikun. Taamna kamanaun piḷiun Ilaanakuqtuaġigaa aapamiñiñ Iġñituaŋułiġmigun. 15 John-ŋum taamna uqautiginiġaa. Itnautigiplugu, “Taamnauqautigikkaġa itnaqama, ‘Taimña aggiqsuaksraqaqupkun kamanatluktuq uvaŋniñ, takku anigaluaqnaŋainŋaniksimaaqhuni.’ ” 16 Inuqtuusrimaiłiġmiñiñnagliktaġmigun Ilaan piḷiutiqaġaatigut; iluqataikayuġaatigut ikayutqigaaqhuta iłuaqqutmigun.17 Agaayyutim qaitchaa maliġutaksraq uumuuna Moses-kun, aglaan iłuaqqun suli iḷumutuułiq Jesus Christ-kunaggiqsuk. 18 Kia-unniiñ Agaayyun qiñinġaqsimaitchaa,kisimi Atautchim, taavruma atriŋuruam Agaayyutmi suliAapam saniġaaniittuam, iḷitchuġipkautigigaa.

John Paptaaqtitchirim Nipliłha Christ-ŋunġiññipḷuni19 Jew-ŋuruat Jerusalem-miñ tuyuqaġniqmata

agaayuliqsinik Levi-tkuayaaniglu apiqsruġiaqługu Johnkisuupmaŋaan, 20 itna kiggutiksraisuŋaqani uqautiniġainalupqinaiqługu, “Uvaŋa Christ-ŋunġitchuŋa;Anniqsuqtiksrautaunġitchuŋa.” 21 “Kisuuvitmi? Elijah-ŋuvich?” John-ŋum kiuniġai, “Taavrumiŋaunġitchuŋa.”“Naaga taimña Moses-ŋum uqautigikkaŋa sivuniksriqi-rauvich?” John-ŋum piñiġai, “Taimñaunġitchuŋa.”22 Nipliutilgiññiġaat, “Uqautitigutmi kisuutilaaqnik.Uvagut kiggutiqaqtuksraurugut tuyuġiriptiknun.Qanuqsamma nipliutigivich ilipkun?” 23 Johnkiuniġai, “Uvaŋa taimñauruŋa uqaġimakkaŋa Isaiah-m sivuniksriqirim, itna,Iñuk tuqłuqtuaq iñuiḷaamiñ,Itqanaiyautisiuŋ apqutiksraŋa Atanġum,

nalġuġlugu tumiksraŋa.” Isaiah 40:3

John 1:24-25 3 John 1:3624-25 Taapkua uqqiraqtit tuyuuruat Pharisee-

ŋuruaniñ, John apiġilgiññiġaat, “Uvva, Christ-ŋunġiññiġuvich naagaqaa Elijah-ŋunġitchuvich,naagaqaa taimña sivuniksriqiraunġitchuvich,suvaata paptaaġivich?” 26 John kiuniġai, “Uvaŋapaptaaġutiqaqtuŋa imikun. Aglaan akunnapsitñiqichaqtuq iḷitchuġimaisaqsi. 27 Ilaa aqupkun sagviġisiruq.Uvaŋa siŋiiḷguyumiñaitchuŋaunniiñ aluġutiŋnik.”28Tamatkua atuummiñiqsut Bethany-mi Perea-mi Jordantaavanitchiaŋani John-ŋum paptaaqtitchiviani.

Agaayyutim Ipnaiyaaŋa29Uvlutqikman John-ŋum Jesus qiñiġniġaa utlautiruaq

iŋmiñun, aasrii upyakługu, “Uvvauna Agaayyutimipnaiyaaŋa piiġityaqtuaq nunam iñuiñ killuutaatnik!30 Ilaa taimñauruq uqautigikkaġa itnautigiplugu, ‘Iñukimma aggiġñiaqtuq akiaqtiksraġa. Kamanatluktuaquvaŋniñ, takku ilaa anigaluaqnaŋa inŋaniksimaaqhuni.’31 Uvaŋa nalugaluaqługu kisuugisiłha, tikiumaruŋapaptaaġusriqłuŋa imiġmik iḷitchuġipkautigisrukługuIsrael-aaġmiunun.” 32 Uvva itnaiḷipḷugu John-ŋumiḷisimarriġaa, “Uvaŋa qiñiġiga Ipqitchuaq Irrusriqatqaqtuaq pakmakŋa atriqaqhuni tiŋmiaġruuratun aasriiilaaniitluni. 33 Kaŋiqsianinġitchaluaġiga kisuutilaaŋa,aglaan Agaayyutim tuyuġirima imikun paptaaġityaqłuŋa,uqautigaaŋa itna, ‘Ilvich qiñiġisigiñ Ipqitchuaq Irrusriqatqaqpan aasrii inillaguni iñuŋmun, ilaa taimñaugisiruqpaptaaġiruksraq Ipqitchuakun Irrutchikun.’ 34 Aasriiuvaŋa qiñianikkiga taamna atuumaruaq aasriiuqautigitlaplugu Iġñiġiłhagun Agaayyutmun.”

Jesus-ŋum Sivulliich Maliġuaqtai35 Uvlutqikman John taraniilgiññiqsuq malġuŋnik

maliġuaqtiŋmiñik piqasriqhuni. 36 Qiñiqamiuŋ Jesus

John 1:37 4 John 1:47apqusraaqtuaq John-ŋum upyaŋniġaa, “UvvaunaAgaayyutim ipnaiyaaŋa.” 37 Taapkuak maliġuaqtiktusraaplugu taatnaqman, maliutiniġaak Jesus.38 Jesus-ŋum kiŋiaqami, maliutiniqmakni qiñiqługikapiġiniġik, “Sua pakikpitchu?” Taapkuak kiuniġaak,“Rabbi, nani tukkuqaqpich?” (Taamnaguuq Rabbimumiutiqaqtuaq iḷisautrimik.) 39 Ilaan kiuniġik,“Uvuŋaġutik qiñiġiatku!” Taapkuak utlauti'amikqiñiġniġaak nani irviqaqtilaaŋa, aasrii uvlivigiplugu.Sisamanun tuqtuqtaq iḷiyuŋnaqsiruami sassaqunnuksraaqman. 40 Taapkuak tusraaplutik John-ŋumuqautaanik maliutriruak Jesus-mik iḷaqataa atiqaġniqsuqAndrew-mik, Simon Peter-m aniqatigiplugu.41 Andrew-m sivulliuplugu paqilġaaġniġaa aniqatniSimon uqautiplugu, “Uvaguk paqitkikpuk Messiah”(mumiutiqaqtuaq Christ-mik naagaqaa Anniqsuqtimik),42 aasrii Simon Jesus-muutiplugu. Jesus-ŋum qiñiqługunipliutiniġaa, “Ilvichuvva Simon, iġñiŋa John.Taiyuutinikkisirutin Cephas-mik” (mumiutiqaqtuamikPeter-mik Iyaġaŋmiglu).

Jesus Tuqłuiłha Philip-mik Suli Nathanael-mik43 Uvlutqikman Jesus sivunniġñiqsuq Galilee-

mugukhuni. Ilaan Philip paqitlugu nipliutiniġaa, “Mal-iġuaŋŋa!” 44 Philip-guuq Bethsaida-ġmiuŋuniqsuaqtuuqAndrew-mlu Peter-mlu irviakni. 45 Philip-ŋumlinalautlugu Nathanael, uqautiniġaa “Uvagut paqitkikputtaimña Moses-ŋum uqautigimakkaŋa maliġutaksranisuli sivuniksriqirit uqautigikkaŋat. Ilaa Jesus-ŋuniqsuq,Nazareth-miu, Joseph-ŋum iġñiŋa.” 46 Nathanael-ŋumpiñiġaa, “Qanusriq nakuuruaq aggitḷava Nazareth-miñ?”Philip kiugaa, “Kiataamiḷi qiñiġiaqsaġuŋ!” 47 Jesus-ŋumqiñiqamiuŋ Nathanael utlautiruaq iŋmiñun nipliġñiqsuq,

John 1:48 5 John 2:8“Uvvauna Israel-aaġmiupiaġataq! Ilaani piitchuqpigiiḷaq.” 48 Nathanael-ŋum apiqsruġniġaa, “Qanuqługuiḷisimaviŋa?” Jesus-ŋum kiugaa, “Philip-muntuqłuġaluaqtitnak qiñianiŋniġikpiñ ataŋiusrima'avichasrirriraġaqtuami napaaqtumi.” 49 Nathanael-ŋumkiugaa, “Iḷisautrii! Ilvich Agaayyutim Iġñiġiniġaatin!Israel-aaġmiut umialiginiġaatin!” 50 Jesus-ŋumkiugaa, “Ilvich ukpiliqsiqpich qiñiġni'apkiñ sivuaniataani napaaqtum asrirriraġaqtuam? Qiñiġisirutinkamanatluktuanik taavrumakŋa.” 51 Jesus-ŋumnipliutipsaaġniġai, “Iḷumutuuruamik nipliutigipsi, Ilipsiqiñiġisigiksi qiḷak aŋmaqpan suli Agaayyutim israġulgimayutmuktuat naagaqaa atqaqtuat Iñuum Iġñiŋanun.”

2Jesus-ŋum Atlaŋŋuqtitchiłha Imiġmik Misruqqumun

1 Uvluk piñayuakun katchuutniaqtuak inniqsukCana-mi nunaaqqimi Galilee-mi ittuami. Jesus-ŋumaakaŋa itmiñiqsuq. 2 Suli Jesus-lu maliġuaqtiniḷuaiyugaaqtaupmiñiqsut katchuutniaqtuaŋnun.3 Misruġuutaat nuŋupman, Jesus-ŋum aakaŋannipliutiniġaa, “Ukua misruġuutaiqsut.” 4 Jesus-ŋum kiuniġaa, “Tiliuqtaksraġinġitchikma sutquluŋa.Piviksraġasuli tikiumaitchuq.” 5 Jesus-ŋum aakaŋanuqautiniġai savaktit, “Piyumigiksi qanupayaaqtilikpasri.” 6 Taraniguuq itchaksrat qattaliat iyaġaichimiġnun inniqsut, atausriq immaqtutilaaqallaapluniiñuiññaqtun naagaqaa iñuiññaq qulit gallon-tun, Jew-ŋuruat maliġutaksrirrusriaġikkaġmikkuniġġuutiksraqtuġvikaaŋich. 7 Jesus-ŋum uqautiniġai,“Immiqsigik qattat imiġmik.” Tarra immiġñiġaichqaqłukpiuraqługich. 8 Tarakŋaasrii Jesus-ŋumnipliutigai, “Tarakŋa qalusriḷusri, niġiqpaktuat aŋalataat

John 2:9 6 John 2:18payuksiuŋ!” Taapkua payuŋniġaat. 9 Aŋalataataniġiqpaktuat uukamiuŋ imiq misruġuġuqtitaq naluniġaanakitñaqtautilaaŋa tamarruma misruqqum, aglaantaapkua savaktit qalusriruat imiġmik iḷisimaniġaat.Taavruma aŋalataata niġiqpaktuat tuqłuġniġaauiksraun, 10 nipliutiplugu, “Atlat autaaqtitchiraqtutmisruġuġiŋñiksramik sivulliuplugu, aasrii aiyugaaktatimianikmata, akiitḷuŋniqsramik piqaqtitkaqsipḷugich.Aglaan ilvich itinniġiñ misruġuġiŋñiqsraq isrua-nunaglaan.” 11 Sivulliqpiaŋuplugu taamna quviqnaqtuaqsavaaq Jesus-ŋum iñiqtaġiniġaa Cana-mi Galilee-miittuami. Ilaan kamanautni qiñiqtinniġaa. Aasriimaliġuaqtaiñ ukpiġiliutipsaagniġaat. 12 Tamarrumaaquagun Jesus aakaniḷu nukatchiaŋiḷu suli maliġuaqtiŋiCapernaum-muŋniqsut, taraniasriiñ itlutiŋ ikituuraniuvluni.

Jesus-ŋum Suaqłuiyaiłha Agaayyuvikpauramik13 Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋat atilik

Apqusaakkaułiġmik tikiyasriruq, aasriiñ Jesus Jerusalem-mun aullaġniqsuq. 14 Agaayyuvikpaŋmi pakinniġaaiñuich tunniuqqairuat aŋusalluŋnik ipnaiñiglutiŋmiaġruuraniglu suli simmiqsuqtit maniŋñikaquppiruat manniqiviŋmikni. 15 Aasriiñ akłunaamik,ipiġaqtuusriqhuni uumaruapayaat aninniġai Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatniñ, manniqiviŋich simmiqsuiritmaniŋñik ulġutlugich, simmiqsuutiŋich siamitlugich.16 Suli tilipḷugich tunisiullaqtuat tiŋmiaġruuranikitnaqhuni, “Tamatkua uvakŋa anitchigik! Aapaa tupqatunisiuqqaiviguqnagu!” 17 Maliġuaqtaiñ itqaġniġaatuqałiq aglausimaruaq itna, “Agaayyuun! Siqñig-illapiałiġma tupiġikkapnik iluqnauqsimaaqtitkaaŋa.”18 Jew-ŋuruat nipliutitqiŋñiġaat apiqsruutmik, “Sumik

John 2:19 7 John 3:4quviqnaqtuamik iñiqtaqaġutin qiñiqtinnayaqpiuŋuvaptiknun nalaułhiñ taatnasriġaqavich?” 19 Jesus-ŋumkiugai, “Unauvva agaayyuvikpak piiyaġupsiuŋ, piñasruniuvluni nappatqikkisigiga.” 20 Jew-ŋuruat apiqsruġniġaat,“Piñasruni uvluni nappatqikkisiviuŋ? Malġukipiaqitchaksrani ukiuni nappaġniakkauruq agaayyuvikpakuna!” 21 Aglaan Jesus uqautigikkaŋa agaayyuvikpakatriŋuniqsuq ilaan timaanun. 22 Taamani tuqułiġmiñaŋitqikman, maliġuaqtaiñ itqaġniġaat taatna uqałha,arguaqqutaitḷugich aglausimaruat uqałhich, suli Jesusuqautigikkaŋi.

Jesus Iḷisimagai Iluqaisa Iñuich23 Jesus Jerusalem-mi ititlugu niġiqpagvikaami

taggisiqaqtuami Apqusraaqtitaułiġmik iñugiaktuatukpiġiniġaat qiñiqamisigik quviqnaqtuat savaaŋi.24 Aglaan Jesus-ŋum iḷumutuuginġiññiġai, atakkiiilaan iñuich iḷisimmaaġikługich. 25 Iñuktigunkaŋiqsipkaġniaġnaqhuni inġiññiqsuq, ilaankaŋiqsimmaaġikługich iñuich isrummatiŋich.

3Jesus-ŋum Iḷisautriłha Nicodemus-mik

1Uvvaasriiñ inniqsuq iñuk atiqaqtuaq Nicodemus-mik,Jew-ŋuruat sivulliuqtaiñ iḷaŋat, piqataupluni taapkunaniPharisee-ŋuruani. 2 Unnuat iḷaŋatni utlautiniqsuqJesus-mun nipliqhuni, “Iḷisautrii! Iḷitchuġigikput ilvichiḷisautriksrauplutin tuyuułhiñ Agaayyutmiñ. Kia-unniiñpiyumiñaitchai quviqnaqtuat savaat kisianik Agaayyutimpiqasriumalugu.” 3 Jesus-ŋum kiugaa, “Iḷumutuuruamikuqautigikpiñ, iñuum anitqiñġisuaġuni, Agaayyutimaŋaayuqautaa qiñitlasriyumiñaitchaa.” 4 Nicodemus-ŋum apiqsrulgiññiġaa, “Qanuġuni iñuguaniktuaq

John 3:5 8 John 3:17anitqikkisiva? Nalupqinaitchuq, aakami iḷuanunisitqiaqsiyumiñaitchuq, aniłłi tugliḷgitḷasriḷugu.” 5 Jesus-ŋum kiugaa, “Iḷumutuullapiaqtuamik nipliutigikpiñ,Iñuk anitqiñġisuaġuni imikun suli IpqitchuakunIrrutchikun isitlasriyumiñaitchuq Agaayyutimaŋaayuqautaanun. 6 Tamatkua aniruat iñuŋniñiñugruiñaurut. Tamatkualiasrii kisiisa IpqitchuamIrrutchim anitqiksitaŋi iñuugisirut IpqitchuakunIrrutchikun. 7 Quviġusruutiginagu nipliutiga,‘Anitqiksuksraupiaqtusri’. 8 Anuġi igliġaqtuqnapmupayaaġukami, ilipsiasriiñ tusraaplugu anuġimsiiġruŋniŋa, aglaan iḷisimatlaitchiksi nakiñ aggiłhaunniiñ napmułha. Taatnatun kiñapayaaq ittuqanimaaqtuaq Ipqitchuakun Irrutchikun.” 9 Nicodemus-ŋum apiqsruġniġaa, “Qanuġuni taatniitlagisiva?”10 Jesus-ŋum kiugaa, “Ilvich iḷisautraugaluaqhutin Israel-mi taamna naluniqpiuŋ? 11 Iḷumutuullapiaqtuamiknipliutigikpiñ, Uvagut uqaġaqtugut iḷisimakkaptikniksuli iḷisautriraqtugut qiñikkaptiknik. Aglaannallipsi uqałiqput akuqtuġummataitchaa. 12 Ilipsiukpiġinġitchipsitña uqautikapsi nunakŋaqtatigun;qanuġusri ukpiġitlasrigisivisitña uqautigupsipakmakŋaqtatigun? 13 Kiñaunniiñ pakmuŋamayuqsimaitchuq, aglaan Iñuum Iġñiŋa atqaqtuaqtatpakmakŋa. 14 Moses kivikmatun nimiġiaŋŋuaqnappaqutamun suviksraiḷaami, taatnatun IñuumIġñiŋa kiviktaksraugisiruq. 15 Kisupayaaq ukpiqsripḷuniturviñiktuaq ilaanik isruitchuamik iñuugisiruq.

16 “Agaayyutim nunam iñui piqpagivagitḷugich,Iġñitualuni aatchuutiginiġaa. Kisupayaaq ukpiqsriłikunturviñiktuaq ilaanik tuquyumiñaitchuq, aglaanisruitchuamik iñuugisiruq. 17 Atakkii AgaayyutimIġñiñi tuyuġinġitchaa atanniqsuqtautquplugu nunam

John 3:18 9 John 3:27iñuiñun aglaan anniqsuqtautquplugu iluqaitñun.18 Kisupayaaq ukpiqsripḷuni tunŋaviñiktuaq Iġñiŋanik,atanniusriaksraitchuq. Aglaan ukpiqsriñġitchuaqatanniqsimaaŋaniktuq, takku ukpiqsriłikuntunŋaviñiksimaitḷuni Agaayyutim Iġñituaġikkaŋanik.19 Taatnaiḷipḷugu taamna atanniusriaksraq ittuq, qaumanunam iñuiñun tikitman. Aglaan iñuich piqpagitlukkaattaaqtuaq taavrumakŋa qaumamiñ, takku iliŋichirrusriñiksimaaqhutiŋ pigiitchuamik. 20 Kisupayaamirrusriñiksimaaqtuam pigiitchuakun qauma uumigigaa,suli utlautisrutlaitchuq qaumamun, takku ilaanirrusriġiliutikkani pigiitchuaq sagviqunġitḷugu.21 Aglaan kisupayaaq irrusriñikkami iḷumutuuruamikqaumamun utlautiraqtuq, taavrumuŋa qaumamunsagviumatquplugu irrusriġiliutikkani tupiksriłikunAgaayyutmik.”

John Paptaaqtitchiri Iḷisimaraułha Jesus-kun22 Taavruma aquagun Jesus-lu maliġuaqtiniḷu

aullaġniqsut nunaŋanun Judea-m. Tarani ittuallaŋniqsuqiliŋitñi suli paptaaġipluni. 23 John-tuuq paptaaġiniqsuqAenon-mi uŋasriñġitchuamiñ Salem-miñ, takkuimġukkaqhuni tamanna. Iñuich utlaaġaqługu ilaanpaptaaqtaġniġai. 24 John taamna isiqsimaitchuqsuliisiqsiviŋmun.

25 John-ŋum maliġuaqtaiñ iḷaŋich uqaksraqtuaqsiñiq-sut Jew-ŋuruatlu taavrumuuna ipqiqsakkaułikun.26Aasriiñ John-mun utlautiplutiŋ uqautiplugu, “Iḷisautrii!Aŋun itqaġiviuŋ Jordan-ŋum igḷuani piqatigikkan, ilvichuqautigikkan? Ilaa paptaaġiaqsiruq, aasrii iñuum iluqaniutlakkaa!”

27 John-ŋum kiuniġai, “Kiñaunniiñ sumikpiqaġumiñaitchuq, Agaayyutmun qaitchiñġunnani.

John 3:28 10 John 4:328 Ilipsi iḷisimarigigipsi nipliqsimałłapkun ‘Uvaŋa Christ-ŋunġitchuŋa, aglaan ilaan sivuani tuyuumaruŋa,’itqanaiyautityaqtitlugu. 29 Nukatpiaq katchuutniaqtuaqniviaqsiam uiksrautigigaa. Nukatpiam iḷauraaŋaqichaqatauraqtuq naalaġnipḷugu, quviagiplugu tusraałhanukatpiam katchuutniaqtuam nipaa. Taatnatunquviasrułiġa naammatigiruq. 30 Ilaa piġuqtuksrauruqkamanaqsitḷuguni, uvaŋaasrii nuimaiġḷuŋa.

Ilaa Aggiqsuaq Qiḷaŋmiñ31“Ilaa aggiqsuaq pakmakŋa iluqaitñiñ kamanatluktuq.

Nunakŋaqtaġli iñułhiñaupluni nunamiittuaŋuruq,nunakŋaqtanik nipiqaqhuni. Ilaa aggiqsuaq qiḷaŋmiñkamanatluktuq iluqaitñiñ. 32 Aasrii uqautigigaaqiñikkani tusraakkaniḷu, aglaan kisupayaat uqałhaakuqtunġitchaat. 33 Kia akuqtuiruam uqałhaniknalupqiginġiġaa Agaayyutim iḷumutuułha. 34 TaavrumaAgaayyutim tuyuġikkaŋan Agaayyutim uqałhiuqaġigai, takku Agaayyutim qaitchipḷugu inuŋaiqługuIpqitchuamik Irrutchiġmiñik. 35 Aapam Iġñiñipiqpagiplugu aasrii supayaat aatchuutigigai ilaanun.36 Ilaa ukpiqsriruaq Iġñiġmik isruitchuamik iñuułiqaqtuq,aasrii tupiksriñġitchuaq Iġñiġmik iñuułiqaġumiñaitchuq.Aglaan Agaayyutim qinnautaa nayuutigisiruq ilaaniqaŋavak taimuŋa.”

4Jesus-lu Aġnaġlu Samaria-ġmiu

1 Pharisee-ŋuruat tusraaniqsut Jesus iñunnatlu-aqsiñipḷugu paptaaġitlukhuniḷu John-miñ 2 (Jesus ilaapaptaaġinġitchaluaqtitlugu, aglaan maliġuaqtai). 3 Jesus-ŋum tusraa'amiuŋ uqaġikkaŋat, Judea-miñ aullaġniqsuqGalilee-mun utiqhuni.

John 4:4 11 John 4:174 Utiłiġmiñi taavrumani Samaria-kuaqtuksrauniqsuq.

5 Tikiññiqsuq Samaria-m nunaaqqiŋanun atiqaqtuamunSychar uŋasriñġiññiqsuamun nunaŋaniñ Jacob-ŋum qaisaŋaniñ iġñiġmiñun Joseph-mun. 6 Jacob-ŋum nivviaŋa taraniinniqsuaq. Aasrii Jesusigluałiġmikniñ iñiqtuqhuni, nivviam saniġaanunaquvinniqsuq, uvluq qitiqquqman. 7 Samaria-ġmiuaġnaq aggiġñiqsuq imiqtaġiaqhuni. Aasrii Jesus-ŋumnipliutiniġaa, “Imiksriŋŋa!” 8 Immali maliġuaqtainunaaqqimuŋniqsut niqiksramiknik tauqsiġiaqhutiŋ.9 Aġnam Samaria-ġmium nipliutiniġaa, “Ilvich Jew-ŋurutin aasrii Samaria-ġmiuŋupluŋa. Qanuqhutiniŋiqpiña imiġukhutin?” (Uvvatakku Jew-ŋuruatpiqatiqatlaitchut Samaria-ġmiunik.) 10 Jesus-ŋum kiugaa,“Iḷisimagupku Agaayyutim aatchuutiksraŋa suli kisuułhaiŋiqtigikkaqpich imiksritqupluni iŋiġayaġiñ, aasriiIlaan qaitchiḷutin iñuunaqtuamik imiġmik.” 11 Aġnamnipliutigaa, “Ilvich qattaitmiutin, aasrii nivviaq itipmiuq.Nakiñmi imiq iñuunaqtuaq piñayaqpiuŋ? 12 Jacob-ŋum sivulliapta uumiŋa nivviamik piqaqtitaŋatigut,qitunġaiñḷu suli pamiqsaaŋisa imiġvigimakkaŋatnik.Ilvich Jacob-miñ kamanatluktuaŋunasrugivich?”13 Jesus-ŋum kiugaa, “Kiñapayaaq imiqtuaqimiġmiñ uumakŋa imiġulitqikkisiruq. 14 Aglaankiñapayaaq imiġmiñ aatchuutiksramniñ imiġumiimiġulitqiŋñianġitchuq, takku imiq aatchuutiksraġaitkisiruq ilaani suvliktuatun nivviatun imiġmikiñuunaqtuamik, piqaqtillugu ittuksramik isruiḷaamuniñuułiġmun.” 15 Aġnam nipliutigaa, “Taavrumiŋaimiġmik qaitchiŋŋa, imiġulitqiñġitchumuuŋali unniiñuvuŋa imiqtatqiñġitchumuuŋa.” 16 Tarra Jesus-ŋumnipliutiniġaa, “Aullaġutin uqautityaġuŋ iḷaqatin pakmanayuqtigikkan, aasriiñ uvuŋatqigutik.” 17 Aġnam

John 4:18 12 John 4:27kiuniġaa, “Iḷaqataitchuŋa.” Jesus-ŋum kiugaa, “Ilvichnalauttutin nipliqavich iḷaqataiññipḷutin. 18 Ilvichiḷaqatniktuqsimaruami tallimani, aasrii nayuqtigikkanpakma nalaullugu iḷaqatiginġitchiñ katchuusrimaitchiñ.Taatnaqavich nalauttutin.” 19 Aġnam nipliutigaa,“Taatnaiḷipḷugu iḷisimmatiqaġniqavich kaŋiqsigigasivuniksriqiraułhiñ. 20 Samaria-ġmiut sivulliavutagaayumaaġuurut uumani iñġimi aasriiḷi ilipsi Jew-ŋuruani uqaġaqtusri iñuich agaayumaaqtuksrau-nipḷugich Jerusalem-mi.” 21 Jesus-ŋum nipliutiniġaa“Aġnaaq, ukpiġiŋŋa, Piviksraq tikitkisiruq iñuichagaayyuvigitlaiġñiaqmatruŋ Aapa uumaniunniiñiñġimi naagaunniiñ Jerusalem-mi. 22 Samaria-ġmiusri iḷisimanġipiaġiksi kisumun agaayumaałiqsi;uvagut aglaan Jew-ŋuruani iḷisimagikput kisumunagaayumaałiqput, takku iñuich anniqsuqtiksraŋat Jew-ŋuruaniñ kaŋiqaqtuq. 23 Aglaan piviksraq tikisaaqtuq,pakmaunniiñ tikiumaaniktuq, iḷumun putqataġviqaqtuatagaayumaaġviginiaqmatruŋ Aapa IpqitchuakunIrrutchikunlu iḷumutuułikunlu. Takku Aapauruaqpiqaġuktuq iñuich agaayumaaġviginiaqtuanik iŋmiñuntaatnaiḷiḷugu. 24 Agaayyun Irrusriuruq. Tamatkuaputqataġviqaqtuat ilaanik agaayumaaqtuksraupiaqtutIpqitchuakun Irrutchikunlu iḷumutuułikunlu.” 25 Aġnamnipliutiniġaa, “Uvaŋa kaŋiqsimagiga Messiah taiyuutilikChrist-mik aggiqsaġumaruaq. Ilaan aggiġumiuqautisraġumakkaŋatigut supayaamik.” 26 Jesus-ŋumnipliutigaa, “Uvaŋa uqaqatin Ilaaŋuruŋa.”

27 Taatnaanigmiuglu tarani Jesus-ŋum maliġuaqtaiutiġniqsut. Atqunaq quviġutchaŋniqsut Jesusaġnamik uqaqatiqaġniqman. Aglaanguuq nalliatanipliutinġiññiġaa aġnaq, “Sumik pisukpich?”naagaqaa apiqsrunġiññiġaat Jesus, “Suvaata aġnamik

John 4:28 13 John 4:42uqaqatiqaqpich?” 28 Tarakŋa aġnam imiqtautniunitḷugu, nunaaqqimun utiġniqsuq, uqaaqsipḷuniasriiñiñuŋnun, 29 “Maligluŋa qiñiġiaqsiuŋ iñuk uqautrigasuraġałipayaamnik. Ilaa Christ-ŋunġitchaluaqpa?”30 Tamatkua uniññiġaat nunaaqqiq utlautiplutiŋ Jesus-mun.

31 Taatnałhatniguuq, maliġuaqtaiñ Jesusuqapsaaġniġaat, “Iḷisautrii, niġġiiñ!” 32 Ilaan kiuniġai,“Niqautiqaqtuŋa iḷisimanġisapsitñik.” 33 Taatnaqmanmaliġuaqtai avatmun apiqsruqtautiaqsiñiqsut, “Iñuumuna payunġitchaluaġniqpauŋ niqiksramik?” 34 Jesus-ŋum nipliutiniġai, “Niqautiqaqtuŋa tupiksriḷiġmiktuyuġirima pitqutaanik suli itqanaiłiksraŋaniksavaam qaisaŋan iñiqtaġitquplugu.” 35 “Uqaġaqtusri,itnaiḷipḷugu nautchiiviksigun, ‘Sisamani tatqiñiittaqtuq katitchiviksraq.’ Uvaŋali nipliutigipsi,qiñiqtuallautaqsigik nauruat pakma piŋŋuqtuatkatitaułhiñaaġuqhutiŋ. 36 Iñuk kipripḷuni katitchiruaqakiññagaqtuq katitchiłiġmiñi nauruanik isruitchuamuniñuułiġmun, atunim aasrii nautchiiruaġlu kipriruaġluquviasruqatigiikkisipḷutik. 37 Uqautauruaq iḷumutuuruqitna, ‘Iñuk nautchiiraqtuq atlam aasrii kipiplugu,katitlugu mukkaaksraq.’ 38 Uvaŋa tuyuġipsi kipriḷusrikatitchitquplusri nautchiiviŋmi savaaqaġvigimaisapsitñiatlat savaaŋatni aasrii piññagusri taipchua savaaŋatniñ.”

39 Samaria-ġmiut iñugiaktuat nunaaqqimikniukpiqsriñiqsut Jesus-mik aġnam itnałhagun, “Ilaanuqautigaaŋa supayaamik atuqsimakkamnik.”40 Taatnaqługu Samaria-ġmiut tikitñamitruŋ,ittuallaquaqsiñiġaat iŋmikni. Jesus-ŋumaasriiñmalġuŋniuvluŋni nayuġniġai. 41 Iñugiaksiḷaaġniqsut ukpiqsriruatilaan uqauttutaigun. 42 Aasrii aġnaq uqautiniġaat,“Ukpiqsriḷiqsugut ilvich nipiłhiñaġinġisapkun aglaan

John 4:43 14 John 4:53uvaptiknik tusraaplugu, iḷitchuġigikput iḷumutunanniqsuqtiksraułha nunam iñuiñik.”

Jesus Mamititchiñiqsuq Aŋalatchirim Iġñiŋanik43 Kiñuagun malġuk uvluk Jesus aullaġniqsuq Galilee-

mun. 44 Ilaan iḷisimagaluaqługu, “Sivuniksriqiri ka-makkusriaqatlaitchuq iŋmi nunamiñi,” aullaġviginiġaa.45 Galilee-mun tikitman iñuich paġlaniġaat, qiñianikługusupayaaq savaaġikkaŋa niġiqpagvikaami taggisiqaqtuamiApqusaakkaułiġmik, takku iliŋittuuq utlautiniqsut niġiq-pagvikaamun Jerusalem-mi.

46 Taatnaqhuni Jesus utitqiŋñiqsuq Cana-mun Galilee-mi ittuamun, sivuani imiġmikmisruġuġuqtitchiviŋmiñun. Aasrii Capernaum-miinniqsuq aŋalatchiri iġñiqaġniqsuaq atniġñaqtuamik.47 Tusraa'amiuŋ Jesus tikitḷugu Galilee-mun Judea-miñ, utlakługu apiqsruġniġaa Capernaum-mugluguiłuaqsipkaġayaitmaŋaan iġñi tuqułhiñaaġuqtuaq.48 Jesus-ŋum nipliutiniġaa, “Nalliqsiunniiñtarra ukpiqsriyumiñaipiaqtuq, qiñiġaluaqanikamanaqtuaniglu savaanik quviqnaqtuaniglu.”49 Aŋalatchirim kiulgiññiġaa, “Maliŋŋa, qitunġauraġatuqugaluaqtitnagu!” 50 Jesus nipliutigaa, “Aullaġiñ,iġñiġiñ iñuugisiruq!” Taavruma iñuum Jesus-ŋumnipliutaa ukpiġiplugu aullaġniqsuq. 51Aŋiḷaatmuktitlugusavaktaiñ paaġniġaat tusraapkaġiaqługu “Iġñiġiñiñuugaqsiruq.” 52 Apiqsruġniġai qaŋaaglaan iġñiiłuaqsitmuaqsipmaŋaan. Taapkua kiuniġaat, “Ikpaksraquvluqpaguġniġmiñiñ atautchimun iḷiyuŋnaqsipmanuunaqłuutaiqsuq.” 53 Aapauruam iḷitchuġiniġaaatuummiłha taivrumani sassaġniġmi Jesus-ŋumnipliutikmani, “Iġñiġiñ iñuugisiruq,” Taatnaqhuniukpiliġñiqsuq, suli iluqaġmiŋ tupiqatipayaaŋiḷu.

John 4:54 15 John 5:1154 Taavruma tugliḷiġniġaa quviqnaqtuaq savaaŋa Jesus-ŋum Galilee-mukman Judea-miñ.

5Jesus-ŋum Mamititchiłha Atniġñaqtuamik Narvauram

Siñaani1 Aquagun tamarruma Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋat

ilgiññiqsuq. Aasrii Jesus-tuuq utlautipluni Jerusalem-mun. 2 Taamani Jerusalem-mi Ipnaich Paaŋatninarvauraqaġniqsuq tallimanik quliġutilik. Hebrew-tguuq uqaŋatigun taiyuutiqaġniqsuq Bethzatha-mik. 3 Iñugiallapiaqhutiŋ iñuich atniġñaqtuatnalaniqsut tamatkunani quliġutit atiŋitñi qiñitlaitchuat,pisrutlaitchuat, suli auliyatlaiḷat taqqipḷutiŋimġum iḷiqsraqtiłiksraŋanik. 4 Uvvaguuqtakkuqakugulitchiaqługu Agaayyutim israġulgan imiqiḷiqsraqtitaġniqmagu aasrii sivulliq atniġñaqtuaniñkiñiḷġaaqtuaq aŋalataupkaqqaaqługu imiq mamitau-raġniqsuq qanusripayaamik atniġñautiqaġaluaŋŋaġmi.5 Iñugguuq atniġñaqtuaq iñuiññaq akimiaq piñasruniukiuni tarani itmiñiqsuq. 6 Jesus-ŋum qiñiġniġaanalaruaq suli kaŋiqsipḷugu ilaan atniġñałhatakiruami, aasrii nipliutiniġaa, “Iłuaqsisukkaluaqpich?”7 Atniġñaqtuam kiuniġaa, “Uvaŋa kiñisaitchaqtuŋaimiq iḷiqsraqtitaupman. Takanuŋaġniaqtitluŋa atlamsivulliugaġigaaŋa.” 8 Jesus-ŋum nipliutigaa, “Makillutin,ikivġatin tigulugich pisrugiñ.” 9 Taimmaiñaq taamnamamitauniqsuq; ikivġani tiguplugich, pisruŋniqsuq.

Uvluq tamanna taavruma atuummivia Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviginiġaat. 10 Taatnaqługu Jew-ŋuruat nipliatiaqsiñiġaat iñuk iłuaqsikkauruaq,“Ugluvak minġuiqsiaġviuruq. Atuqtaksraptiknunakitñautiniqsutin ikivġapnik akiyaqavich.” 11 Ilaan

John 5:12 16 John 5:22kiuniġai, “Taivruma iłuaqsipkaqtima uqautigaaŋa,‘Ikivġatin tigulugich pisrugiñ.’ ” 12 Taapkuaapiqsruġniġaat, “Kia taatnaquvatin?” 13Aglaan taavrumaiłuaqsikkauruam iḷitchuġinġiññiġaa kisuutilaaŋa, atakkiiJesus tamaakŋa piiġñiqsuq iñugiakpagitḷuni tamanna.14 Aquagun taavruma Jesus-ŋum paqinniġaa Jew-ŋuruatagaayyuvikpaŋatni aasriiñ nipliutiplugu, “Ataŋii. Pakmaiłuaqsirutin. Killuqsatqiŋñiaqnak. Takku killuqsaġuvichpigiitḷuktuaq tikitpiaqtuq ilipnun.” 15 Taavruma iñuumaullaqami Jew-ŋuruat uqautiaqsiñiġai Jesus-ŋunipḷuguiłuaqsipkaqtini. 16 Taavrumiŋa piqusriqhutiŋ Jew-ŋuruat piyuagaqsiñiġaat Jesus, ilaa iłuaqsiiñipḷuguminġuiqsiaġvium uvluani. 17 Jesus kiuniġai, “Aapagasavaktuq ataramik iñiqługu, suli uvaŋaptuuqsavaktuksraupmiuŋa.” 18 Taavruma nipliutim Jew-ŋuruat sivunniqsillapiaġniġai tuqqutchukługu,taavrumuunałhiñaunġitchuaq minġuiqsiaġviumatuqtaqsraigun aglaan nipliłhagunlu Agaayyutmikaapaqaġnipḷuni suli atriḷiutipluni iŋmiñik Agaayyutmun.

Iġñiġuruam Aŋalatchiłha19 Jesus kiugai, “Uqautigipsi iḷumutuuruamik itna,

Iġñiq iñiqtaqatlaitchuq iŋmigułhiñaq. Ilaa savaaqaġaqtuqtaavrumiŋa qiñikkaġmiñik Aapani savaaqaqman.Supayaamik Aapauruaq iñiqtaqaqman, Iġñiŋantuuqsavaaġiraġigaa. 20Aapam Iġñi urriqsuutiraġigaa iluqaaniksavaaġitlakkaġmiñik, atakkii piqpagiplugu. Ilaaniḷisautigisipḷugu kamanatluktuanikunniiñ tamatkunakŋaiñiqtaġikkaŋiñiñ, ilipsi quviġusrullapiatlasriḷusri.21 Atripḷugu Aapaa aŋipchairaġiłha tuquruanikiñugutqiłiġmun, taatnatullapiaq Iġñiŋa qaitchitḷaruqiñuułiġmik tamatkunuŋa pisukkaġmiñun. 22 Aapaŋaiŋmiñik atanniqsunġiqhuni, aglaan Iġñi qaitchianiŋniġaa

John 5:23 17 John 5:33atanniiłiġmik. 23 Taatnaqhuni iluqani kamakkunitkisiruq Iġñiŋanun atriḷugu iñuich kamaqsriłhatAapaŋanik. Kiñapayaaq kamakkutaitchumi Iġñiŋanunkamakkutaitmiuq Aapaŋanun tuyuġiraanun.24 Iḷumutuullapiaqtuamik uqautigipsi, Kiñapayaaqtusraaruaq uqautimnik suli ukpiqsriruaq tuyuġirimnikpiññaktaqtuq isruitchuamik iñuułiġmik. Taamnaatanniqsiuyumiñaitchuq, aglaan pituġaaniktuqtuquŋałiġmiñ iñuułiġmun.

25 “Uqautigipsi iḷumutuullapiaqtuamik, Piviksraqtikiññiaqtuq, ami tikiumaaniktuq tuquŋaruattusraałiksraŋat nipaanik Iġñiŋan Agaayyutim, aasriitamatkua tusraaruat iñuuniaqtut. 26 AtripḷuguAapauruaq Ilaa kaŋiuruaq iñuułiġmi, taatnatunAapauruam inillakkaa Iġñiġikkani kaŋiutlasripḷuguiñuułiġmi. 27 Suli qaitchaa Iġñi nalaulluguaŋalatchiłiksramik atanniqsuiłiġmik, atakkii IlaaIñuum Iġñiġiplugu. 28 Taamna quviġusruutiginagu,piviksraq tikiññiaqtuq tuquruat iluqatiŋ iḷuviġnitusraagisiłhat nipaanik. 29 Aasrii iliŋich aŋitqigḷutiŋiḷuviġniñ, tamatkua savaaġiksuat aŋiḷutiŋ iñuułiġmunsuli tamatkua savaaġiitchuat aŋiḷutiŋ sivuuġanaqtuamunatanniqsiuviksraġmiknun.

Iḷisimarit Jesus-kun30 “Sumik savaaqaġumiñaitchuŋa uvapkuiñaq.

Uqausriusriaġa tuvraqługu Agaayyutmiñ atanniiraqtuŋa.Taatnaqhutiŋ atanniutitka nalaunŋarut, takkupisułłapkun itinġitḷugu, aglaan tuyuġirimapisułhagun. 31 Uvapkuiñaq uqaqsaġniaġuma, iñuichukpiġiyumiñaitchaat iḷumutuuniḷugu. 32 Aglaanittuq uqautigiriga, uqaqtuaq iḷumutun uvapkun.33 Ilipsi tuyuqaqapsi iñuŋnik kaŋiqsiuqtuksranik

John 5:34 18 John 5:47John-mun Paptaaqtitchirimun, ilaan uqautigaasritaavrumuuna iḷumutuuruamik. 34 Iñuŋmikiḷisimariqaġnanġitchaluaqłuŋa, aglaan taamnanipliutigigiga ilipsi anniqsuquplusri. 35 John atriqaqtuaqnannimik ikimaruamik qaummaġiksipḷugu, ilipsipsuuqsivikitchuami taimani quviagigiksi qaumagikkaŋa.36 Aglaansuli uvapkun piqaqtuŋa iḷisimarimikkamanatluktuamik John-ŋum iḷisimaraułhaniñunniiñ,makua savaat iñiqtaġikkaġma, Aapaa qaisaŋiñsavaaġitquplugich itqanaiġḷugich tamatkua nalupqi-naiqsruġaat Aapamun tuyuġiłiġa. 37 Aapauruaqtuuqtuyuqaqtuaq uvaŋnik uqaqtuq tamarrumuuna, ilipsitusraanġaqsimaitchaluaġiksi nipaa unniiñ kigiñaŋaqiñiġlugu. 38 Ilipsi uqauttutai piginġitḷugich unniiñukpiġinġitḷugu taamna tuyuġikkaŋa. 39 Iḷisaaġigisiuqałhich aglausimaruat iñuułiġmik isruitchuamikpaqitchiñasugiplusri. Tamarra tamatkua uqautiqaqtuatuvapkun, 40 aglaan piyummataitchusri uvaŋnunutlautisrugusri aasrii piññagusri iñuułiġmik uvapkun.

41 “Nanġaqsiułiksraq iñuŋniñ qiñiġniaġaginġitchiga.42 Aglaan iḷisimagiksi, suutnaġinġitchiksi piqpaksriłiqsuvaluk Agaayyutim piqpaktaŋa. 43 AggiqsuŋaAapaa aŋalatchisaagun aasii akuqtunġitchipsitña.Naagasuli iñuk kiña aggiqpan iŋmi saŋŋimigun,ilipsi akuqtuġniaġiksi. 44 Ilipsi nanġautisruuruaniavatmun aasriiñ suliqutiginġitchiksi nanġausriaksraqsiAgaayyutmiñ kisianiñ. Qanuġusrimi ukpiqsriñiaqpisi?45 Isrummatiginagu uvaŋnun patchisiqutigisiñiḷusriAapaanun. Moses-ŋum patchitri sagviummigaa,taimñaami Moses ilipsi tunŋavigikkaqsi. 46 Iḷumunukpiġiniġupsiuŋ Moses, tunŋaviginayaqmigipsitñaukpiġiluŋa takku ilaan aglaktigun uqautigigaaŋa.47 Aglaan aglaaġikkaŋi ukpiġinġitñapsigik, qanuġusri

John 6:1 19 John 6:13ukpiqsrigisivisi uvaŋa uqałimnik?”

6Jesus-ŋum Niġipchaiłha 5,000 Aŋutinik

1 Taavruma aquagun Jesus ikaaŋaruq taagatchiaŋanunnarvaŋan Galilee-m. Taamna narvaq taggisiqaqmiuqTiberias-mik. 2 Iñugiallapiaqtuat malilgiññiġaat, atakkiiiliŋisa qiñiqługich quviqnaqtuat savaaŋi iłuaqsiraġaiłikunatniġñaqtuanik. 3 Jesus qimiġaamunmayuqhuni, aquvin-niqsuq maliġuaqtiniḷu. 4 Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋattaggisiqaqtuaq Apqusraaqtitaułiġmik tarani qalliñiqsuq.

5 Jesus qiñiqługich iñugiallapiaqtuat iñuich utlautiruatiŋmiñun nipliutiniġaa Philip, “Nakiñ tauqsiġayaqpisaniġisuiġutiksraŋatnik ukua iñuich?” 6 Taavrumiŋaguuqnipliutiniġaa Philip uuktuaqługu, Jesus-ŋumiḷisimaanikkaluaqługu sułiksrani. 7 Philip-ŋum kiuniġaa,“Malġuk kavluutik akiaknik naamayumiñaitchutqaqqiaqsisigisaġuptigik iñullaa mikiruuramikunniiñniġiyumiñaqsiḷugu.” 8 Maliġuaqtit iḷaŋata, Andrew,Simon Peter-m aniqataa, nipliqsuq, 9 “Uvvauvaninukatpiaġruk piqaġniqsuq tallimanik qaqquuranikbarley-nik suli qaluuraaŋnik. Aglaan suugisivattaapkua itna iñugiaktigiruami iñuŋmi?” 10 Jesusnipliutigai, “Iñuich aquvititchigik.” Ivigaaŋupluniguuqtamanna. Iñuk iluqani aquvinniqsuq. Aŋutiłhiñat5,000-siyuŋnaq. 11 Jesus-ŋum qaqqiaq tigu'amiuŋ,Agaayyun quyaniġaa agaayupluni, autaaġutaupluniasriiiñuŋnun aquppiruanun. Taatnatunsuli iñiqtaqaġniqsuqqalukkun. Aasrii iluqatiŋ niġiñiqsut pisuiġataqhutiŋ.12 Niġisuiḷḷakmata, Jesus nipliutigai maliġuaqtini,“Iḷakupayaat katitchigik aasrii iksisruŋaqasri.”13 Katitchi'amiŋ, immiġñiġaich qulit malġuŋnikaguupmaich iḷakuatnik tallimaniñ barley-niñ

John 6:14 20 John 6:26qaqquuraniñ iñuich niġġivigikkaŋatñiñ. 14 Iñuichqiñiqamitruŋ quviqnaqtuaq savaaq Jesus-ŋum iñiqtaŋanipliġñiqsut, “Iḷumutun una ilaaŋuniqsuq. Tarrasivuniksriqirauniqsuq aggiqsuksrautauruaq nunamiñuiñun.” 15 Jesus-ŋum kaŋiqsiñiġaa iñuŋnunumialiguqtinniałiksrani nunuriḷuni. Taatnaqhuniunitḷugich aullaumiugallaŋniqsuq qimiġaanun kisimi.

Jesus-ŋum Pisrułha Imġum Qaaŋagun16 Unnuksraaqman maliġuaqtai narvamun

utlautiniqsut. 17 Umiamun iki'amiŋ utiaqsiñiqsutCapernaum-mun ikaaqługu narvaq. UnnuaġuqmanJesus-ŋum utlanġiññiġaisuli. 18 Anuġiġuutiqpauraġniġaiqaiḷġuutipḷugich. 19 Maliġuaqtit iputlutiŋ piñasruniknaagaqaa sisamanik mile-lanik iglianigmiullu,qiñiaqsiñiġaat Jesus pisruktuaq imiġmi qalliruaqumiamun. Aasrii iliŋich iqsitchallapiaġniqsut. 20 Jesus-ŋum nipliutiniġai, “Iqsiñasri! Uvaŋauruŋa.” 21 Taapkuaikiyumaliqsipiaġniġaat, aasrii ikipman taimmaiñaqumiam tikiñŋaniktiġniġaa sivuniġikkani.

Jesus-ŋum Qaqqiaŋułha Iñuułiġmi22 Uvlutqikman iñuich iñugiaktuat aullanġitchuat

tamaaniaŋaniñ narvam, iḷitchuġiniġaat atausrisualukumiaq taraniitilaaŋanik. Jesus aullaqataunġiłhamaliġuaqtimigun suli itqaġiniġaat kisimiŋ maliġuaqtaiñaullałhat. 23 Atlat umiat Tiberias-miñ tulaagaqsiñiqsutqaniŋanun niġiqpagviata Atanġuruaq agaayutrianikman.24 Iñugiaktuat kaŋiqsima'amitruŋ Jesus taraniinġiłhaunniiñ maliġuaqtai, umianun ikiplutiŋ Capernaum-mun aullaġniqsut pakakługu. 25 Narvam igḷuaniiñuich Jesus paqitnamitruŋ, nipliutiniġaat, “Iḷisautrii!Qaŋaaglaan mauŋaqpich?” 26 Jesus-ŋum kiugai,“Iḷumutuullapiaqtuamik nipliutigipsi, paqitkipsitña

John 6:27 21 John 6:36takku niġiłłapsigun qaqqiamik pisuiġataqhusripiqutigitlusruŋaqnagich qiñikkasri quviqnaqtuatsavaatka saŋŋigikkapkun. 27 Sakuugutiqaqasri niqimikpiunġiqsaqtuamik aglaan sakuugutiqaġitchi niqimunittuaksramun isruitchuamun iñuułiġmun. Taamnaniqi Iñuum Iġñiŋan qaitkisigaa ilipsitñun, takkuAgaayyutim Aapam nalunaiqsaġigaa iłuaġikkaułhagunIlaa.” 28 Tamatkua apiqsruġaat, “Suruksrauvisasavaaqaġniaġupta Agaayyutim savaaŋiñik?” 29 Jesuskiugai, “Uvva savaaq savaaġitqukkaŋa Agaayyutimilipsitñun, ukpiqsritqugaasri ilaanik tuyuġikkaġmiñik.”30 Tamatkua kiugaat, “Sumik qiñikkiġayaqpisigutquviqnaqtuamik saŋŋipkun, uvagut qiñiġluguukpiqsritḷasriḷuta ilipnik. Sumik iñiqtaqaġayaqpich?31 Sivulliavut niġimarut taiyuutiliŋmik Manna-mikqaqqumik pakmakŋaqtamik suviksraiḷaami atripḷuguuqautigimaruaq iŋiḷġaan uqałiġmi, itna, ‘Ilaanqaitchigai qaqqumik niqiksraŋatnik pakmakŋa.’ ”32 Jesus nipliqsuq, “Iḷumun nipliutigipsi, taimña Mosesniqiqaqtitchiruq ilipsitñik pakmakŋa timiłhiñamunittuamik, taiyuutiliŋmik Manna-mik. UvvaaglaanAapaa qaitchigaasri iñuunaqtuamik iḷumutuuruamikniqiksramik pakmakŋa qiḷaŋmiñ. 33Uvvatakku niqiksraqAgaayyutim qaisaŋa ilaaŋuruq atqaqtuaq pakmakŋaiñuułiġmik qaitchipḷuni nunam iñuiñun.” 34 Tamatkuanipliutiniġaat, “Ataramik qaitchisigut taavrumiŋaniqiksramik.”

35 Jesus-ŋum nipliutigai, “Uvaŋa atrigigaaŋaqaqqiam niqiksrauruam timikun, uvaŋa kaŋigigaaŋaiñuutlasriłiksram iñuutchikun. Iñukutlautiruaquvaŋnunniġisulitqikkumiñaitchuq, suli ukpiqsriruaq uvapkunimiġulitqikkumiñaitchuq. 36 Aglaan uvaŋa uqau-tianikkipsi arguaqtułłapsigun, takku ilipsi qiñiġaluaqłuŋa

John 6:37 22 John 6:51savaaġikkapkun ukpiqsrisunġitchusri. 37 KiñapayaaqAapaa qaisaŋa uvaŋnun utlautigisiruq. Aasrii kiñapayaaquvaŋnun utlautiruaq saqitchumiñaitchiga. 38 Takkuatqaqtuŋa pakmakŋa tuyuġirima pitqutigikkaŋaiñiqtaġityaqługu, pisułłapkuunġitchuaq. 39 Uvvaunapisułiġigaa tuyuġirim uvamnik tammaitqunġiłiksraġanalliatnikunniiñ qaisaġianikkaŋiñiñ uvaŋnun aglaaniluqaisa aŋitqiksillugich iñuułiġmun uvlumi aqulliġmi.40 Uvvauna Aapaa pisułiġigaa iluqatiŋ qiñiqtuatiġñiġuruamik suli ukpiqsriruat ilaanik piqałiksraŋatisruitchuamik iñuułiġmik aasrii uvaŋa makititkisipḷugichiñuułiġmun aqulliġmi uvlumi.”

41 Jew-ŋuruat uqapiḷuutigiaqsiñiġaat ilaan nipliłhagun,itna, “Uvaŋa niqiksrauruŋa atqaqtuaq pakmakŋa.”42 Iliŋich nipliġñiqsut, “Jesus-ŋunġitpauna, Joseph-ŋum iġñiŋa? Uvagut iḷisimagivut aapaŋalu aakaŋalu.Qanuqhunimi nipliava atqaġnipḷuni pakmakŋa?”43 Jesus kiugai, “Uqapiḷuguiqitchi! 44 Kiñaunniiñuvaŋnun utlautilguitchuq kisianik Aapauruamtuyuġirima uvaŋnun utlautipkaqmani. Aasrii uvaŋaaŋitqiksitkisigiga iñuułiġmun uvlumi aqulliġmi.45 Sivuniksriqirit aglausimaruat, ‘Agaayyutimiñupayaat iḷisautigisigai.’ Kisupayaaq naalaġniruaqAapamik suli iḷitchiyumaruaq Ilaaniñ utlautiraqtuquvaŋnun. 46 Kia-unniiñ qiñiqsimaitchaa Aapa, aglaankisimi Agaayyutmiqnisauruam qiñiqsimagaa Aapa.47 Iḷumutuuruamiknipliutigipsi, kiñapayaaqukpiqsriruaqisruitchuamik iñuułiqaqtuq. 48 Uvaŋa qaqqiaŋuruŋaiñuunaqtuaq. 49 Ilipsi sivulliasri niġimaŋŋaġmiŋpakmakŋaktamik qaqqumik suviksraiḷaami tuquruttimimikkun. 50 Aglaan qaqqiaq atqaqtuaq pakmakŋaitniittuq, kiapayaaq niġikpagu tuquyumiñaitchuq.51 Uvaŋa iñuunaqtuaq qaqqiaq atqaqtuaq pakmakŋa.

John 6:52 23 John 6:63Kiñapayaaq iñuk niġigumi taavrumakŋa qaqqiamiñiñuugisiruq taimuŋa, aasrii timiga qaqqiaŋuruqqaisaksraġikkaġa nunam iñui iñuutlasritquplugich.”

52 Taatnaqman Jew-ŋuruat uqaatchagutiniqsutiŋmiknun aasrii apiqsruqługu, “Qanuġuni uuma iñuumtimimiñik niqiksriññiaqpatigut?” 53 Jesus-ŋum kiugai,“Iḷumutuuruamik nipliutigipsi, ilipsi niġiñġitchupsiuŋtimaa Iġñiŋan piqaġumiñaitchusri iñuułiġmik ilipsitñi.54 Kiñapayaaq niqiniktuaq timimnik suli iminiktuaqaugikkamnik isruitchuamik iñuułiññaktaqtuq, aasriiaŋitqiksitkisigiga iñuułiġmun aqulliġmi uvlumi.55 Uvvatakku timiga iḷumun niqiksrauruq, suli augaiḷumun imiksrauruq. 56Kisupayaaq niqiqaqtuaq timimniksuli imiqaqtuaq augikkamnik iñuuruq uvapkun suliiñuugisipḷuni piqasriutiluni uvaŋni. 57 IñuuruamAapam tuyuġipluŋa, suli uvaŋaptuuq iñuuruŋa ilaagun,taatnatuntuuq kiña niqiqaqtuaq uvamnik iñuugisipmiuquvapkun. 58 Iñuum taamna qaqqiaq niqigigumiuŋiñuugisiruq qaŋavak taimuŋa. Taamnauruŋa qaqqiaqatqaqtuaq pakmakŋa atriginġisaŋa qaqqiam sivulliapsiniġitchaŋat, naagaunniiñ tuquplutiŋ.” 59 TaatnaġniġaiJesus-ŋum iḷisautriñiġmiñi katraġviŋmi Capernaum-mi.

Uqałhich Isuitchuakun Iñułikun60 Iñugiaktuat maliġuaqtaiñ tusraaplugu nipliġñiqsut,

“Taamna iḷisauttun akuqtułiksraŋa sakiqnaqtuq. Kianaalaġnigisivauŋ?” 61 Uqautigaluaqtitnaniguuq, Jesus-ŋum kaŋiqsimapmitchaŋi maliġuaqtini uqapiḷuktuattamarrumuuna uqaġikkaġmigun. Taatnaqługichnipliutiniġai, “Taavruma nipim piyummataiqsitkaqsi-vasri? 62 Isrummatigisriuŋ qiñiłiksraŋa Iġñiŋan Iñuumutiaqsikpan sivuani irvigimakkaġmiñun. Taatnaaqsikpannikaliġukkayaġniqpisi? 63 Ipqitchuaq Irrusriq

John 6:64 24 John 7:4iñuułiqaqtitchiruaŋuruq. Timi iñuułiqaqtitchiñġitchuq.Uqałhich ilipsitñun uqautigianikkatka Irrusriurut,suli iñuupkaġisipiaġaasri. 64 Naagauvva iḷapsiukpiġinġitchaich,” Jesus-ŋum taatnaġniġai. Iḷisimapluguaullaġniisaġatałhaniñ kisuułhat ukpiqsriñġitchuaq sulikisuugisiłha tuniriksraġmi. 65 Aasrii nipliġñiqsuq.“Taavrumiŋa piqusriqługu uqautigipsi, kia-unniiñutlautiyumiñaiłha uvaŋnun kisianik Aapamutlautipkaqpani taatnatlasriḷugu.”

66 Taavruma aquagun iñugiaktuat maliġuaqtai kiñu-muaktut malitqikkummataiqługu ilaa. 67 TaatnaqhuniJesus nipliutiniġai qulit malġuk maliġuaqtini,“Ilipsipsuuq kiñumuakkumanġitchaluaqmivisi?”68 Simon Peter-m kiuniġaa, “Ii, Ataniiq, kimunmiaullaġisivisa? Ilvich pigigitin uqałhich isruitchuamikiñuunaqtuat. 69 Pakma ukpiġigikput iḷitchuġipluguipqitchuaŋutilaan Agaayyutmiqnisauplutin.” 70 Jesuskiugai, “Ilipsi qulit malġuuplusri piksraqtaaġinġitpisimi?Aglaan iḷari Tuunġaqmiqnisauruq.” 71 Ilaanguuquqautiginiġaa Judas, iġñiŋa Simon Iscariot-ŋum.Uvvatakku Judas qulit malġuuqataugaluaqhuni,tunisiyumaniqsuq Jesus-mik.

7Jesus-lu Aniqataiḷu

1 Tamarruma kiñuagun Jesus igliġniqsuq Galilee-mi, igliġummataiḷaqhuni Judea-mi, atakkii Jew-ŋuruattuqqutchukługu. 2 Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋataPalapkaat tikiyasriruq. 3 Uvvaasriiñ Jesus-ŋumnukatchiaŋiñ aŋutit nipliutiniġaat, “Uniḷḷugu mannaaq,aullaġiñ Judea-mun, ilviḷḷi maliġuaqtivich taamaniqiñiġumigaat savaaq iñiqtaġikkan. 4 Kiñaunniiñiriqsimatlaitchuq savaaġmigun iḷisimatqullapiaqami.

John 7:5 25 John 7:18Ilvich iñiqtaqaqtuami tamatkuniŋa, iluqaitñun iñuŋnuniḷitchuġipkaġiñ.” 5 Taatnaġniġaat nukatchiaŋiunniiñukpiqsriñġitḷutiŋ Ilaanik. 6 Jesus nipliutigai,“Piviksraġa nalaullugu tikiumanġitchuqsuli. Ilipsiaullałhiñaaŋurusri sumipayaaq. 7 Nunam iñuiñuumigikkaġinġitchaasri uvaptun, atakkii uvaŋauqausrimaplugich iñuuniałhat pigiiłhagun. 8 Ilipsiniġiqpagvikaanukkitchi. Aullanġitchuŋa pakmaatakkii aullaġviksraġa tikiumanġitchuqsuli.” 9 Taatnauqautilġaaqługich Galilee-mi ittuallaŋniqsuqsuli.

Jesus Niġiqpagvikaaŋani Palapkaatit10 Aquagun nukatchiani niġiqpagvikaanuanikmata,

Jesus-tuuq aullaġniqsuq sagviaqtusruŋaqani iñuŋnun,aglaan nalunautchipḷuni. 11 Jew-ŋuruat qiñiġniaġalu-aġniġaat niġiqpagvikaaŋani itnaqhutiŋ, “Naamiimmataimña?” 12 Iñuich atqunaq uqaksraqtuniqsut Ilaagun,iḷaŋich uqaqhutiŋ iñullautaunipḷugu aasriiḷu iḷaŋichuqaqhutiŋ pigiiññipḷugu kinnitñiŋnipḷugu iñuŋnik.13Aglaan kia-unniiñ uqaksraqtutiginġiññiġaa sagviġḷugu,atakkii iqsipḷutiŋ Jew-ŋuruat sivulliuqtinik.

Jesus Iḷisautriłha Niġiqpagvikaaŋani14 Niġiqpagvikaaŋata avvaŋa atuumaanikman,

Jesus utlautiniqsuq Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatnunaasriiñ iḷisautriaqsipḷuni. 15 Jew-ŋuruat atqunaqquviġutchaŋniqsut nipliqhutiŋ, “Qanuqhuni unaiñuk iḷisimaniqpa apai, iḷisaqsimaitchaluaqhuni?”16 Jesus kiugai, “Iḷisauttutiga uvamniqnisaunġitchuqaglaan Agaayyutmiñ tuyuġirimniñ. 17 Kisupayaampiyummatiqaġumi maliguglugu Agaayyutim pisułhaiḷisimatlagisigaa iḷisauttutma Agaayyutiqniqsaukmagaannaagaqaa uvamniqnisaukmagaan. 18 Iñuk nipiqaqtuaq

John 7:19 26 John 7:28iŋmigułhiñaq piññaŋniaġaqtuq kamagitchiułik-sraġmiñik. Aglaan taamna kamanaqtitchiruaq tuyuġir-imiñik iḷumutuuruq, ilaani piitchuq taŋiġiḷaaq. 19Moses-ŋumliumaa qaitchitchaŋasri maliġutaksranik? Aglaannallipsiunniiñ maliġutaksrapayaaq tupiginġitchaa.Suvaata tuqqutchumavisitña?” 20 Iñugiaktuat kiugaat,“Ilvich tuunġaqtaqaqtutin! Kia tuqqutchukpatin?”21 Jesus kiugai, “Atautchimik quviqnaqtuamiksavaaqaqama, iluqasri quviġusruutigigiksi. 22 Moses-ŋum tiliñigaasri iġñaurasri nalunaitŋutchiquplugich.Nalunaitŋutchiqsauviksraŋat nukatpiaġruichuvluq nalaurrutipman minġuiqsiaġviŋmunnalunaitŋutchiqsuurusri minġuiqsiaġviŋmi.Uvvasuli, taamna tillisiñ aullaġniiñġitchaluaqmiuqMoses-miñ aglaan sivulliapsitñiñ ilaan sivuani.23 Nukatpiaġruk nalunaitŋutchikkautlaniqpan Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviatni, Moses-ŋum maliġutaksraŋanavigunġiḷḷugu, suvaatami uumisuutivisitña iñuŋmikiłuaqsipkaiñipḷuŋa Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviatni?24 Atanniqsuiñasri sagvirautigułhiñaq qiññałhiñakunaglaan atanniqsuisitchi nalaunŋaruakun.”

Jesus Christ-ŋuva?25 Jerusalem-miut iḷaŋich nipliġñiqsut,

“Imñaunġitchaluaqpa iñuk ipchua tuqqutchukkaŋat?26 Aasrii maaniittuq! Ilaa uqautriruq sagviqhuni. Naa-gauvva nalliatunniiñ akitñanġitchaat. Ipchua sivulliuqtitkaŋiqsiñġitchaluaqpatruŋ Christ-ŋuniḷugu? 27 AglaanChrist aggiqpan, kia-unniiñ iḷisimayumiñaitchaanakitñaqtaułha. Naagauvva iḷisimagikput uuma iñuumkisuŋnik aŋayuqaaqałha.” 28 Jesus iḷisautriñiġmiñi Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatni nipliġñiqsuq nipitusripḷuni,“Ilipsi iḷitchiġipiaġaluaqpisitña? Kaŋiqsivisiuŋ

John 7:29 27 John 7:38nakitñaqtautilaaġa? Uvaŋa agginġitchuŋa uvapkuiñaq,aglaan tuyuġiriga iḷumutuuruq. Ilipsi nalugiksi.29 Aglaan iḷisimagiga atakkii Ilaaniñ aggiqłuŋa,aasriiñ Ilaan tuyuġipluŋa.” 30 Tamatkuaguuq iñuichtiguyumagaluaġniġaat, aglaan kia-unniiñ tigunġiññiġaatakku Ilaan tigukkauviksraŋa tikitmanġitḷuni.31 Iñugiakpauraqtuat ukpiqsriñiqsut Ilaanik, aasriinipliqhutiŋ, “Taimña Christ aggiġumi, quviqnatluktuaniksavaanik iñiqtaqaġisiva uuma iñuum iñiqtaŋiñiñ?”

Tigurit Tiliraurut Tigutquplugu Jesus32 Pharisee-ŋuruat tusraa'amisigik, iñugiaktuat

isivruaġutiqaqtuat ilaanik, iliŋich piqasriqhutiŋqaukłiŋich agaayuliqsinik tuyuqaġniqsut qaunaksriniktigutaaquplugu Jesus. 33 Jesus nipliġñiqsuq, “Uvaŋanayuqtaullapsaaġaluaġupsi aullaġisiruŋa Ilaanuntuyuġirimnun. 34 Ilipsi pakiaqsigisigipsitña, aglaanpaqitchumiñaitchipsitña, aasriiñ irviksramnuntikitchumiñaitchusri.” 35 Taatnaqman Jew-ŋuruatuqaaqsiḷgiññiqsut iŋmiknun, “Napmuŋniaqpa una iñukuvaptiknun paqitchumiñaiññiva? Ilaa aullaġniaqpaJew-ŋunġitchuat nunaaqqiatnun, Jew-ŋuruatiñuuniaġviatnun iḷisautityaġlugich Jew-ŋunġitchuat?36 Uvvatakku nipliqsuq, ‘Ilipsi pakikkisigaluaġipsitña,aglaan paqitchumiñaitchipsitña.’ Nipliqsuqsuli,‘Irviksramnun tikitchumiñaitchusri.’ Qanuqpamitaatnaqami?”

Kuuŋi Iñuunaqtuam Imġum37 Niġiqpagvikaam uvlua aqulliq nuimatluktauŋuniq-

suq. Taavrumani uvlumi Jesus qichaqhuni nipliġñiq-suq nipitusripḷuni, “Kisupayaaq imiġukkumi utlautiluniuvaŋnun imiġli. 38 Atriḷugu aglausimaruat uqałhich,

John 7:39 28 John 7:50itna, ‘Kiñapayaaq ukpiqsriqpan uvapkun imġa suvliktu-aġuġniaqtuq siḷatmun uummataaniñ.’ ” 39 TaatnaiḷipḷuguJesus-ŋum uqautiginiġaa Ipqitchuaq Irrusriq akuqtuġ-niakkaŋat ukpiqsriruat ilaanik. Tarani taatnałhaniIpqitchuaq Irrusriq aatchuutaumaitḷunisuli, takku Jesusutiqsimaitḷunisuli pakmuŋa qiḷaŋmun.

Atinġirrun Iñuŋni40 Iñugiaktuam iñuum tusraa'amitruŋ Jesus-ŋum

uqałhi nipliġñiqsut, “Una tarra iñuk iḷumun taimñasivuniksriqiraupiaqtuq!” 41 Iḷaŋiḷḷi niplianiqsut, “Christ-ŋuruq (itnautauruamik Anniqsuqtimik).” Aglaali atlatitnaġniqsut, “Christ aggiġumiñaitchuq Galilee-miñ.42 Agaayyutim uqałhich aglausimaruat itnaqtut Christkiñuviaġigisiñipḷugu David-mun, suli anigisiñipḷuguBethlehem-mi nunaaqqiani David-ŋum.” 43Taatnaqhutiŋigḷugiiksinniqsut iñugiaktuat piqusriqhutiŋ ilaanik.44 Iḷaŋisa tiguyumagaluaġniġaat aglaan kia-unniiñtigunġiññiġaa.

Ukpiqsriñġiłhat Jew-ŋuruat Qaukłiich45 Qaunaksrit utiġniqsut qaukłiŋich agaayuliqsinun

suli Pharisee-ŋuruanun. Taapkua apiqsruġniġaich,“Suvaata uvuŋautinġitpisiuŋ?” 46 Qaunaksritkiuniġaich, “Uvagut tusraavaaluktugut iñuŋmiktaatna uqalgutigiruamik.” 47 Pharisee-ŋuruatnipliḷgiññiqsut, “Ilipsi kinnipchanġitchaluaqpisi?48 Iḷitchuġimaitpisiuŋ nalliata sivulliuqtipsa suliPharisee-ŋuruat ukpiqsriñġiłhat Ilaanik? 49 Aglaaniñugaaġruich kisimiŋ ukpiġigaat. Tamatkua iñuichkaŋiqsimmataitchut maliġutaksranik Moses-kun.Taatnaqhutiŋ suksraunġiqsauyumaaqtut.” 50Nicodemus-guuq iḷauniqsuq taapkunani qaukłiġñi suli Pharisee-ŋuruani. Taamna qiñiġiaqtuaq Jesus-mik sivuani,

John 7:51 29 John 8:10aasrii nipliġñiqsuq, 51 “Maliġutaksraġikkaptigunatanniipkatlaitchaatigut iñuŋmik tusraagaluaqnagunaagaqaa iḷitchuġigaluaqnagu sumik pisilaaŋa.”52 Taapkua iḷaiñ kiuniġaat, “Uvva, Galilee-ġmiuŋupmivich? Iḷitchuġimaiññiqpiuŋ uqałhichaglausimaruat? Iḷisaġlugich aasriiñ kaŋiqsigisigiñsivuniksriqirit aggiñġaqsimaiłhat Galilee-miñ.”

Aġnam Aŋukkaułha Sayuŋałikun53 [Tarani iluqatiŋ aŋiḷaaġniqsut,

81 aglaali Jesus utlautiniqsuq iñġiuramun atiliŋmun

Olives-mik. 2 Uvlaakuagun uvlaatchaurami Jesus utlau-tilgiññiqsuq Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatnun. Iñuichiñugiakpauraqtuat kattivigilgiññiġaat. Aasrii aquvitluniiḷisautiaqsiḷgiññiġai. 3 Aglaliqirit suli Pharisee-ŋuruattikiutriñiqsut aġnamik aŋukkauruamik sayuŋałikunaasrii iluqaisa sivuġaatnun qichaqtitlugu. 4 Jesus-mun nipliġñiqsut, “Iḷisautrii! Una aġnaq aŋukkauruqsayuŋałikun. 5 Uvagut maliġutaksriusriaptikni Moses-ŋum tillisiqakkaŋatigut taatnasriq aġnaq iyaġaŋnikmiḷuqtuġlugu tuqqutaksrauplugu. Qanuġli una aġnaqnipliutiginayaqpiuŋ?” 6 Taatnaġniġaat Jesus pitchaqługuiliŋich piqaġukkaluaqhutiŋ agvisiksramik. AglaanJesus sikitluni nunamun aglaŋniqsuq argaŋmiñik.7 Taapkua apiqsruqtaqtuiñaaqsipmata, Jesus qichaqhuninipliutiniġai, “Nallipsi killuqsaqsimaitchuam sivulliuluniiyaġaŋmik miḷuqsaqqaaġliuŋ.” 8 Taatnaqqaaqhunisikitluni nunamun aglaaqsiḷgiññiqsuq. 9 Taamnatusraa'amitruŋ, taapkua iluqatiŋ aullaġniqsut ataus-riuttaaqhutiŋ aullaġniipḷutiŋ utuqqautluŋniġmikniñ,Jesus kisiŋŋuqługu aġnaġlu qichaqtuaq tarani.10 Qichatqikhuni nipliutiniġaa aġnaq, “Naamiimma

John 8:11 30 John 8:20

taipchua? Nalliataunniiñ tuqqutaksraġuġnivatin?”11 Aġnam kiuniġaa, “Ii, Aŋuun! Nalliatnikisraaqtaitchuŋa.” Jesus nipliutigaa, “Uvaŋaptuuqtuqqutaksraġuġumiñaitchikpiñ. Aullałhiñaaġuqtutinaglaan killuqsatqisruŋaqnak!”]

Jesus Qaumman Nunam Iñuiñun12 Jesus-ŋum iñuich nipliutitqiŋñiġai, “Qaumak-

srauruŋa nunam iñuiñun. Kisupayaam malikkumiña,qaumamik iñuunaqtuamik piññakkisiruq. Taatnaġuniiñuuniatqikkumiñaitchuq taaqtuakun.” 13 Pharisee-ŋuruat kiuniġaat, “Ilvich iḷisimarriqsimarutinilipniłhiñaq, taatnaqługu iḷumutuugilguitchikput.Sumun atuġumiñaitchuq taamna.” 14 Jesus kiugai,“Taatniinġitchuq. Uqautigigaluaŋŋaġma uvamnik,nipliutipayaaġa iḷumutuuruq, takku iḷisimagiganakitñaqtautilaaġa suli napmun aullaġniaqtilaaġa.Ilipsi iḷisimanġitchiksi nakiñ aggiqsilaaġa unniiñnapmuŋniaqtilaaġa. 15 Ilipsi atanniqsuiraqtusriiñułhiñaułikun, atanniġviaġautaitchuŋa kimun-unniiñ.16 Aglaan atanniiruksrauniġuma atanniutiksraġaiḷumutuuniaqtuq, takku tamarrumuuna kisimainġitchuŋa, aglaan Aapauruam tuyuġirima piqasriq-suġaaŋa. 17Aglausimaruqmaliġutaksriusriapsitñi malġu-ulutik iḷisimarik atikpaknik uqautaak iḷumutuuginipḷugu.18 Uvaŋa uvamnik iḷisimarriqsimaaqtuŋa suli Aapamtuyuġirima iḷisimarriqsimaaqmigaaŋa.” 19 Tamatkuaapiqsruġniġaat, “Naami aapagikkan?” Jesus kiugai,“Nalugiptiguk Aapagalu. Iḷisimaniġupsitña, Aapagaptuuqiḷisimanayaġiksi.” 20 Jesus-ŋum taatnaġniġai taraniJew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatni iḷiraqaġvigiplugupivigikkaŋatni. Aglaan nalliataunniiñ tigunġiññiġaa,takku tuqqutauviksraŋa tikiumanġitḷuni.

John 8:21 31 John 8:31Jesus-ŋum Iḷumutuuruaŋułha

21 Jesus nipliutitqiŋñiġai, “Uvaŋa aullaqsaġumaruŋa.Pakiaqsigisigaluaġipsitña, aglaan tuqugisirusri killu-uŋŋapsi natqiguttusriaqanġitchupsi. Atlaŋunġiḷḷusri,aullalguyumiñaitchusri aullaġviginiakkamnun.” 22 Jew-ŋuruat nipliġñiqsut, “Qanuqpa una, naaga iŋmiñiktuqunniaqpa? Takku nipliqsuq, ‘Aullaġumiñaitchusriaullaġviginiakkamnun.’ ” 23 Jesus kiugai, “Ilipsimaakŋaqtaurusri, aglaan pakmakŋaqtauruŋa. Ilipsiaggiqsauŋurusri marrumakŋa nunamiñ, aglaannunamiqnisaunġitchuŋa. 24 Taatnaqhusri uqautigipsikilluliqirauŋŋapsi tuqugisiñipḷusri. Tuqugisipiaqtusrikilluliqirauŋŋapsi ukpiġinġisuaġupsiuŋ ilaaŋutilaaġa.”25 Taapkua apiqsruġniġaat, “Kisuuvichuvva?” Jesuskiugai, “Aullaġniisaqqaapiałhaniñ uqautigaluaġipsikisuutilaamnik. 26 Iñugiaktuatigun nipliġḷuŋaisiḷġiġumiñaġaluaġipsi. Uvaŋa nipiqaqtuŋa nunamiñuiñun tusraakkałhiñamnik Ilaaniñ tuyuġirimniñiḷumutuuruamiñ.” 27 Tamatkua kaŋiqsiñġiññiġaatuqautrisilaaqtiŋ Agaayyutikun Aapauruakun.28 Taatnaqługich Jesus nipliutilgiññiġai, “IñuumIġñiŋa kivianikkupsiuŋ, iḷitchuġipmiḷugulu pigisigiksiilaaŋutilaaġa, suli iñiqtaqaqtanġiłiġa uvapkuiñaqaglaan nipiqałiġa Aapam kisimi iḷisauttutaagun.29 Aasrii tuyuġiriga uvamni piqatauruq, Ilaankisivripchanġitchaaŋa, takku ataramik quyalimaaġiga.”30 Iñugiaktuat tusraaruat Jesus taatnaqmanukpiqsriñiqsut Ilaanik.

Qitunġai Abraham31 Taatnaqługich Jesus nipliutiniġai Jew-ŋuruat

ukpiqsriruat ilaanik, “Ilipsi iḷisauttutitka tupigitu-iñaġupsigik sivutmun, iḷumutun maliġuaqtiginiaġipsi.

John 8:32 32 John 8:4432 Iḷumutuuruaq iḷitchuġiniaġiksi, iḷumutuułhumpatchisaisitkisigaasri.” 33 Taapkua kiuniġaat, “UvagutAbraham-ŋum kiñuviaġigaatigut. Kimununniiñsavaktaaġruumaitchugut. Uvvami qanuqpichnipliqavich ‘patchisaisitkisigaasri’ itna?” 34 Jesusnipliutiniġai, “Iḷumutuuruamik nipliutigipsi, kiñapayaaqkilluqsaqtaqtuaq savaktaaġruliutraqtuq killuġmun.35 Savaktaaġrugli nayuutitlaitchuq aŋayuqaaġiiñiataramik, aglaan iġñiġuruaq nayuutiraqtuq.36 Ilipsi Agaayyutim Iġñiŋan patchisaisitpasri,tarra nalupqinaitchuanik patchisaitkisirusri.37 Iḷisimagiga Abraham-mun kiñuviaġiłiqsi, naagasulituqurviksraqsiuġipsitña, takku akuqtuumanġitḷuguiḷisauttutiga. 38 Uqautiqaqtuŋa Aapama qiñiqtitaŋanikuvamnun, aasriiḷi iñiqtaqaġaqtusri Aapapsitñiñuqauttusriapsitñik.”

39 Tamatkua kiuniġaat, “Uvagut aapagigikputAbraham.” Jesus-ŋum kiuniġai, “Ilipsi iḷumunAbraham-ŋum qitunġaġikpasri, savaaqaġayaqtusriilaatun. 40 Naagauvva tuqurviksraqsiuġipsitña,uqautigaluaqtitlusri iḷumutuuruamik tusraakkamnikAgaayyutmiñ. Abraham taatnaqsimaitchuq. 41 Ilipsisavaaqaqtusri Aapagikkapsi savaaŋiñik.” Tamatkuakiuniġaat, “Uvagut aapaiḷauŋunġitchugut. Aapa atausriqpigigikput, Agaayyun ilaa.”

Qitunġai Tuunġaum42 Jesus kiugai, “Agaayyutmik iḷumun aapaqaġupsi

piqpaginayaġipsitña, takku aggiqsauŋuruŋa Agaayyut-miñ, aasrii pakma uvaniitluŋa aggiñġitchuŋa uvapkuiñaqaglaan ilaan tuyuġipluŋa. 43 Suvaata kaŋiqsitḷaitpisiuŋuqałiġa? Ilipsi naalaġniyummatiqanġitchiksiuqauttutiga. 44 Tuunġaum aapagikkapsi qitunġaġiplusri

John 8:45 33 John 8:54aasrii maliġutchiyumaruaŋuplusri aapagikkapsikimmutaiñik. Aullaġniisaqqaapiałhaniñaglaanilaa tuqqutchiruaruq. Ilaa tapiqsuusrimaitchuqtuŋaanun iḷumutuułhum ilaa piitḷuni iḷumutuuruamikiŋmiñi. Uqaqami saglumik iñiqtaqaġaqtuq takkusagluturuaŋupluni, sagluuqtuałipayaam aapagiplugu.45 Uvaŋa iḷumutuuruamik uqautigipsi, taatnaqhusriukpiġinġitchipsitña. 46 Kiñaunniiñ nipliḷguitchuquvapkun iḷumutuġuġlugu killuuruaŋuniḷuŋa?Uvvami uqauti'apsi iḷumutuuruamik, suvaataukpiġisrunġitpisitña? 47 Iñuum aggiqsuamAgaayyutmiñ naalaġnigai Agaayyutim uqautai. Ilipsiagaayutiqniqsaunġitḷusri naalaġniyummataitchusri.”

Jesus-lu Abraham-lu48 Jew-ŋuruat kiuniġaat Jesus, “Uvagut nalauttugut

nipliqapta ilvich Samaria-ġmiunipḷutin sulituunġaqtaqaqhutin.” 49 Jesus kiuniġai, “Uvaŋatuunġaqtaqanġitchuŋa. Aapaga kamagikkaġigigaaglaan kamakkutaitchipsitña. 50 Pakkiaġinġitchigakamagikkaułiksraq uvapkuiñaq, aglaan atlampakkiaġigaa kamanaqtitaułiksraġa, aasrii ilaaatanġuruq. 51 Iḷumutuuruamik nipliutigipsi, kisupayaamuqauttutitka tupigigumigich tuquyumiñaipiaqtuq.”52 Jew-ŋuruat kiuniġaat, “Pakma nalupqiginġiġikputtuunġaqtaqałhiñ. Abraham sivuniksriqirillu tuqumarut,naagasuli uqaqtutin, kisupayaam tupigikpaguuqauttutin tuquyumiñaipiaġnipḷugu. 53 Uvagutsivulliaqput Abraham tuquaniksimaaqtuaq sulipsuuqsivuniksriqiripayaatlu. KamanatlukkumavichAbraham-miñ? Kisuunasrukniaqpiñmiuvva ilvich?”54 Jesus kiugai, “Uvapkuiñaq kamakkutiqaġniaġumasuutnauyumiñaitchuq. Aapamnik kamagiriqaqtuŋa,

John 8:55 34 John 9:7taavrumiŋa ilipsi Agaayyutiginitchapsitñik.55 Aasriisuli iḷitchuġianiksimaitchiksi, aglaan uvaŋaiḷisimagiga Agaayyun. Uqaġuma Ilaa naluniḷugusagluturuaŋuniaqtuŋa ilipsisun. Aglaan iḷisimallapiaġigaaasriiñ uqałha tupigiplugu. 56 Abraham-ŋum sivulliapsiukpiqsriłiġmigun kaŋiqsipḷugu aggiġisiłiġa nunamunquviatchautigikkaŋa suli qiñiġummiuqługu taimñauvluġa. Arguaqqutaiḷḷapiaqługu aggiġisiłiġa ilaaquviasruktuq.” 57 Jew-ŋuruat kiuniġaat, “Malġukipiaqqulinik ukiuniksimaitchutinsuli aasiiñ qiñiqsimaniviuŋAbraham?” 58 Jesus kiugai, “Iḷumutuuruamiknipliutigipsi, Sivuaniunniiñ Abraham-ŋum aniłiksraŋan,inŋaniktuŋa.” 59 Tamatkua tigusriñiqsut iyaġaŋnikmiḷuqtuġukługu, aglaan Jesus iriġniqsuq aasriiñ anipḷuniJew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatniñ.

9Jesus-ŋum Iłuaqsigaa Aŋun Ayauŋaruaq

Aniłiġmiñiñaglaan1 Jesus pisruksaałiġmiñi qiñiġniqsuq aŋutmik

ayauŋaniqsuamik aniḷġatałiġmiñiñaglaan. 2Maliġuaqtaiñapiqsruġniġaat, “Iḷisautrii! Kia killuqsautaan aniłhaniñayauŋapkaġniqpauŋ? Ilaan naagaqaa aŋayuqaakkiñkilluqsautaaknik?” 3 Jesus-ŋum kiugai, “Taavrumaayauŋałha kaŋiqanġitchuq ilaan killuqsałhanununniiñ aŋayuqaakkiñ killuqsałhaknun. AyauŋaruqAgaayyutim saŋŋia qiñiġnaqtitquplugu ilaagun.4 Savaaġiraksraġigikput sivutmun piyumiñaġnaptikni.Unnuaq tikiññiaqtuq, kia-unniiñ savagvigiyumiñaisaŋa.5Uvaŋa maani nunami innamni qaumaksrauruŋa nunamiñuiñun.” 6 Taatnaanikami Jesus-ŋum tivvuaqhuninunamun akurrutiniġaa maġġamun, aasriiñ nanukługikmaġġamik taavruma aŋutim irrak, 7 nipliutiplugu,

John 9:8 35 John 9:16“Aullaġutin iġġuġiaġuŋ kigiñan narvauraŋanunSiloam.” (Taamnaguuq mumiutiqaqtuaq Tuyuułiġmik.)Taamna aŋun aullaqhuni, kigiññi iġġuġiaqamiuŋutiġniqsuq qiñitlasripḷuni. 8 Iñuuniaqataiñ suli tamatkuaqiñiqtikaaŋiñ iŋiularaupman apiqsruqtautiaqsiñiqsut,“Unauvva taimñaunġitpa aŋun aquppipḷuniiŋiulayuk?” 9 Iḷaŋisa taivrumiŋaunigaat. Iḷaŋiḷḷinipliġñiqsut, “Qaŋaa! Taivrumiŋaunġitchuq, taatnatunqiññaqaqsiñaqtuq.” Taamna aŋun iŋmiñik nipliġñiqsuq,“Taimñauruŋa.” 10 Tamatkua apiqsruġniġaat,“Qanuqhutinmi qiñitlasripkakkauvich?” 11 Ilaan kiugai,“Iñuum atiqaqtuam Jesus-mik irrakka maqatlamiknanuqqaaqługik aasriiñ tiligaaŋa Siloam-muniġġuġiaquplugu kigiñaġa. Tarra aullaqtuŋa, aasriiñiġġuqsaġluqqaaqtuŋa qiñitlasriruŋa.” 12 Taapkuaapiqsruġniġaat, “Naamiimmami ilaa?” Kiuniġai,“Naluruŋa.”

Pharisee-ŋuruat Apiqsruqtuġaa Iłuaqsikkauruaq13 Tamatkua taamna aŋun qiñitlaisimaruaq aullau-

tiniġaat Pharisee-ŋuruanun. 14 Tamannaguuq uvluqJesus-ŋum maqatlamik nanukługik aŋutim irrak piłhaqiñitlasritquplugu Jew-ŋuruat minġuiqsiaġviginiġaat.15 Tarra Pharisee-ŋuruat apiqsrulgiññiġaat qanuqhuniqiñitlasripmaŋaan. Aasrii uqautiniġai, “Taivrumamaqatlatiqługik irrakka, iġġuqapku kigiñaġa pakmaqiñitlasriruŋa.” 16 Pharisee-ŋuruatguuq iḷaŋichnipliġñiqsut, “Taimña iñuk taatnaiḷipḷugu iñiqtaqaqtuaqAgaayyutmiqnisaunġiññiqsuq, takku atuqtaksraqminġuiqsiaġvikun tupikkutaiñiġaa.” Atlatli nipliġñiqsut,“Qanuġunimi iñuk killuliqirauruaq iñiqtaqatlagisivataatnatchiñik quviqnaqtuamik savaanik?” Taapkua

John 9:17 36 John 9:28igḷugiiksinniqsut taavrumuuna. 17 Pharisee-ŋuruat apiqsrutqiḷgiññiġaat taamna aŋun, “Qanuġlinipliutigitlanayaqpiuŋ ilaa qiñitlasripkaġnipḷutin?”Taavruma kiuniġai, “Sivuniksriqirauruq.”

18 Jew-ŋuruat ukpiqqutiqaġumanġiññiġaatqiñitlaiłiġmiñiñ qiñitlasriłha. Kiisaimma tuqłuqpaichtaavruma aŋutim aŋayuqaak. 19 Iliŋisa apiqsruġniġaich,“Una iġñiġivitchu? Nipliutigitlavitchu animałhaayauŋapluni? Qanuqhunimi qiñitlasriva pakma?”20 Aŋayuqaakkiñ kiuniġaich, “Uvaguk iḷisimagikpukilaa iġniġikkaqpuk suli iḷisimagikpuk aniłiġmiñiñaglaanayauŋałha. 21Aglaan nalugikpuk qanuqhuni pakma qiñit-lasriłha, naagaqaa nalugikpuk kimun qiñitlasripchałha.Ilaa iñuguaniksimaaqtuq suli kiggutitlasrimaaqtuqiŋmiñun. Apiqsruqtaqsiuŋ.” 22 Aŋayuqaaŋuruaktaatna nipliġñiqsuk iqsikkutiqaqhutik Jew-ŋuruanun,takku sivunnianiksimaaqtut kia iñuum nalupqinaiġḷuguuqaġikpagu Jesus Christ-ŋuniḷugu anitkisipḷugukatraġviŋmikniñ. 23 Taatnaqhutik taapkuakaŋayuqaaŋuruak nipliġñiqsuk, “Ilaa iñuguaniksimaruq,apiqsruqtaqsiuŋ!”

24 Tugliḷiqługu tuqłulgiññiġaat iŋmiknun taimñaaŋun animaruaq ayauŋapluni aasriiñ nipliutiplugu,“Agaayyutim sivuġaani akiqsruġiñ iḷumutunuqaġisiłłapkun. Uvagut iḷitchuġigikput taimña uisitinkilluliqiraułha.” 25Taavruma kiuniġai, “Ilaan qanusriułhanalugiga. Atausriq iḷisimagiga, uvaŋa ayauŋagaluaqtuamipakma qiñitlasriruŋa.” 26 Taapkua apiqsrutqiḷgiññiġaat,“Qanusriġaqhutin qiñitlasripkaqpatin?” 27 Kiuniġai,“Uqautianikkaluaġipsi aglaan naalaġnisunġitchusri.Suvaatami tusraatqiguaqsiḷgitpisiuŋ? Naagamaliġuaqsiutisrukpisi ilaanun?” 28 Tamatkuakiuniġaat uqaniġluutiplugu, “Ilvich taivruma

John 9:29 37 John 9:41

maliġuaqtigiliutigaatin. Uvagut Moses-ŋum pigigaatigut.29 Iḷisimagikput Agaayyutmun uqautrułha taimñaMoses, aglaan nalugikput tamanna iñuk nakiñaggiqsilaaŋa.” 30 Taavruma aŋutim kiuniġai,“Atlayuaġnarruqtugalukkut nalunikapsiuŋ nakitñaq-taułhagun, aglaan qiñitlasripkaġaaŋa. 31 Iḷisimagikput,Agaayyutim naalaġnitḷaiłha killuuruanun, aglaannaalaġniraġigai kamagirini suli tupiksriruatpisułiġmiñik. 32 Nunam aullaġniisaġatałhaniñtusraanġaqsimaitchut iñuŋmik qiñitlasripkakkauruamikayauŋapluni animaruamik. 33 Kisianik taimña iñukaggiqsuaŋuluni Agaayyutmiñ pigumi avataagunsumik iñiqtaqalguyumiñaitmiuq.” 34 Tamatkuakigguqłuŋniġaat, “Animagaluaqtutin killukuniñukkuksaaŋuplutinlu aglaan iḷisautniagaqsivisigut?”Taatnaqqaaqługu iliŋisa aninniġaat katraġviŋmiñ.

Irrutchikun Qiñitlaiḷaułiq35 Jesus tusraaniġaa ilaa aninnipḷugu. Paqitnamiuŋ

nipliutiniġaa, “Ukpiġiviuŋ Iġñiŋa Iñuum?” 36 TaavrumaJesus kiuniġaa, “Uqautiŋŋa kisuutilaaŋanik. Uvaŋaliukpiġiyumigiga ilaa.” 37 Jesus nipliutigaa, “Ilvichqiñianiksimaaġiñ, suli ilaaŋuruq pakma uqaqatin.”38 “Ataniiq! Uvaŋa ukpiġigikpiñ,” taamna nipliġñiqsuq,aasrii sitquqhuni sivuġaanun Jesus-ŋum. 39 Jesusnipliġñiqsuq, “Aggiġñiqsuŋa nunamun pisigipluguatanniqsuiłiksraq, ayauŋaruat qiñitlasripkaġlugich, suliqiñitlanasrugiruat ayaupkaġiaqługich.” 40 IḷaŋisaguuqPharisee-ŋuruat tarani ittuat tusraa'amitruŋtaatna nipliqman apiqsruġniġaat, “Uvaguttuuqqiñitlaitchuaġivisigut?” 41 Jesus-ŋum kiugai, “Ilipsiqiñitlaitchupsi killuutaiññiaġaluaqtusri, aglaanqiñitlaruaġiplusri ilipsitñik killuutiqaġugaaqtusri.”

John 10:1 38 John 10:1310

Atrikusraun Ipnaiqaġvikun1 Iḷumutuuruamik nipliutigipsi, “Iñuk isinġitchuaq

ipnaiqaġvium taluagun, aglaan mayuaqtaqtuaq atlakuntigliŋniaqtauruq ivayaqtuqtaupluniḷu. 2 Aglaanisiġaqtuaq talukun ipnaich munaqsrigiraġigaat.3 Taluliqirim taluiġutiraġigaa. Ipnaich tusraaraġigaatnipaa tuqłuġaqmatiŋ atiġmiktigun, aasrii ilaanannisiraġigai. 4 Annisianikamigich sivulliuġaġigai aasriiipnaich malikługu nipaa iḷisimaplugu. 5 Tamatkuaatlamik maliutritḷaitchut, aglaan qimagaġigaat nipaaiḷisimanġitḷugu.” 6 Jesus atrikusrautmik uqautipmatiŋ,iliŋisa kaŋiqsiñġiññiġaat sumik uqautitilaaqtiŋ.

Jesus Nakuuruaq Munaqsri7 Jesus nipliutitqiŋñiġai, “Iḷumutuuruamik

nipliutigipsi, Uvaŋa taluuruŋa ipnaiñi. 8 Atlakauplutiŋsivumni tikiaruat iluqatiŋ tigliŋniaqtaurutivayaqtuqtauplutiŋḷu aglaan ipnaich naalaġnisaitchaichtamatkua. 9 Uvaŋa taluuruŋa. Kisupayaaq isiġumiuvapkun anniqsuġisiruq; ilaa isiqtuni naagaqaa anirunipaqittaġnaqtuq niqiksraq. 10 Tigliŋniaqti tikitchaqtuqkisianik tigligiaqhuni tuqqutchityaqhuni unniiñpiyaqquqtaityaqhuni. Uvaŋali aggiqsuŋa tamatkuaiñuich iñuułiġmik piññaquplugich inuŋaiḷḷapiaġlugu.

11 “Uvaŋa munaqsriḷḷautaġigaatŋa ipnaich. Munaqsriqnakuuruaq tuquyummatiqaqtuq ipnaiñik piqusriġuni.12 Akiññaŋniaqtim munaqsriŋunġitchua ipnaich pig-inġitchai. Unitḷugich qimagaqtuq qiñiqami amaqqumikaggiaqsiruamik. Amaqqumaasrii kiŋmaqługichsiamitkaqsipḷugich tamatkua ipnaich. 13 Akiññaŋniaqtiiñuk qimagaqtuq akiññaŋniaqtaułhiñałiġmigun.Suksraġinġitchai ipnaich.

John 10:14 39 John 10:2614 “Uvaŋa ipnaich munaqsraat nakuuruaq.

Iḷisimmaaġitka ipnaitka suli iliŋisa uvaŋa. 15 TaatnatunAapam iḷisimałha uvamnik, uvaŋaptuuq Aapa iḷisimagiga.Uvaŋa piyummatiqaġiga tuqułiksraġa piqutigilugich.16 Aasrii atlattuuq ipnaich pigigitka munaqsriviŋmiuvaniinġitchuat. Tikiutraksraġitmigitka, aasriiñnaalaġniñiaġaat nipiga. Tarra atautchiiñaġuġniaqtutipnaich suli munaqsriri atautchiiñamik. 17 Aapam piq-pagigaaŋa tuqqutriyumałłapkun piqusriġḷuŋa iñuŋnik,aasriiñ tuqqutauŋanikkuma iñugutqikkiłhitchuŋa.18 Kia-unniiñ tuqqutchumiñaitchaaŋa nunuriḷuŋa.Uvapkuiñaq qaisaġigiga pisułłapkun, qaiłhiñaaġiplugusuli satułhiñaaġiplugu. Taamna tillisiaġikkaġa Aapaaniñatuqugiga.”

19 Tarani Jew-ŋuruat atinġiḷgiññiqsut piqusriqhutiŋtamatkuniŋa uqauttutinik. 20 Iñugiaktuat niplianiqsut,“Ilaa tuunġaġmik piqaġniqsuq, kinniqiruq. Suvaatanaalakpisiuŋ?” 21Atlatli niplianiqsut, “Iñuk tuunġaqtalikuqaġumiñaitchuq taatna. Qanuġuni tuunġaqtalik qiñit-lasripkaigisiva ayauŋaruamik?”

Jew-ŋuruat Ayaiłhat Jesus-mik22 Ilgiññiqsuq niġiqpagvikaaq Jerusalem-mi.

Itqauttutiginiġaa Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋataŋmalgitqikman taimani qaayuġnaiŋanikmagich.23 Jesus pisruksaaġniqsuq Jew-ŋuruat agaayyuvikpaŋatniSolomon-ŋum Quliġutaanik taggisiliŋmi. 24 AasriiñJew-ŋuruat avataanun kati'amiŋ nipliutiniġaat,“Qanutun taktigiruami naliġutitchaaqsivisigut?Iḷumutun uqauttutigut, Ilvich Christ-ŋuvich?”25 Jesus kiugai, “Uqautianikkaluaġipsi, aglaanukpiġinġitchipsitña. Savaat iñiqtaġikkaġmaAapaa saŋŋiqutaagun uqautigigaatŋa. 26 Aglaan

John 10:27 40 John 10:40ukpiġinġitchipsitña atakkii ipnaiġinġitḷusri. 27 Uvaŋaipnaima nipiga naalagaġigaat, uvaŋa iḷisimaplugich,iliŋisa malikłuŋa. 28 Iñuułiġmik isruitchuamikqaitchigitka, iliŋich tuquyumiñaiqługitunniiñ. Kia-unniiñ ivayaaġiyumiñaitchai uvaŋniñ. 29 Sua Aapaaqaiñŋanikkaŋa uvaŋnun kamanatluktuq iluqaaniñ. Kia-unniiñ ivayaaġiyumiñaitchaa Aapam qaunakkutaaniñ.30Aapagalu atausriuruguk.”

31 Jew-ŋuruat iyaġaŋnik tigusritqiḷgiññiqsutmiḷḷuuġukługu. 32 Jesus nipliutiniġai, “Sivuqqapsitñiuvaŋa savaaqaqtuami iñugiaktuanik savaallautanikAapam uvaŋnun iñiqtaġitqukkaŋiñik, nalliatiguntamatkua miḷuqtuġukpisitña?”

33 Jew-ŋuruat kiuniġaat, “Savaallautatigunmiḷuqtuġunġitchiptigiñ, aglaan sagluuqtuaġu-tiqałłapkun, takku iñułhiñaugaluaqhutin uqaqtutinilipnik Agaayyutaunipḷutin.” 34 Jesus kiugai,“Maliġutaksraġikkapsitñi aglausimaruq, ‘Agaayyunnipliġñiqsuq, Ilipsi agaayyutaurusri.’ 35 Kaŋiqsimagivutuqałhich aglausimaruat iḷumutuugisiłhat taimuŋa.Agaayyutim taiñiġai agaayyutinik taipchua iñuichakuqtuiruat uqałiġmiñik. 36 Uvaŋali tigusriaġipluŋaAapam tuyuġikkaġigaaŋa nunam iñuiñun, qanuqhusriminipliavisi saglupluŋa uqaġniġluutigiñipḷugu Agaayyunnipliqama iġñiġinipḷuŋa Agaayyutmun. 37 Ukpiġinaŋasavaaqanġitchuma Aapaa savaaŋiñik, 38 aglaansavaaġiniġupkich, ukpiġiñġitchaluaġupsitñaunniiñ,savaaġikkatka ukpiġiraksraġigisri. Taatnaġupsiuŋkaŋiqsiñiaqtusri nalupqisrunġiġḷusri Aapamuvamniitilaaŋanik suli uvaŋa Aapamniitilaamnik.”39 Taapkuaguuq tiguyumatqiaqsiḷgiññiġaat aglaanannalgiññiqsuq iliŋisa argaŋitñiñ.

40 Jesus utilgiññiqsuq Jordan kuuk ikaaqługu taivruma

John 10:41 41 John 11:10John paptaaġivianun, aasrii tarani itkaqsipḷuni.41 Iñugiaktuat iñuich tikiagaqsiñiġaat avatmunitnaqhutiŋ, “John taimña iñiqtaqanġitchaluaqtuqquviqnaqtuanik aglaan uqauttutipayaaŋa uumuunaiñukun iḷumutuuruq.” 42 Taatnaqhutiŋ iñugiaktuamiñuum ukpiġiniġaa Jesus.

11Lazarus-ŋum Tuqułha

1 Iñuk Bethany-mi iñuuniaqtuaq atiqaqtuaq Lazarus-mik atniġñaliġñiqsuq. Taamna Bethany nunaaqqiuraqnukaġiik Mary-mlu Martha-mlu irviak. 2 TaamnaguuqMary taimña kuviriruaq tipraġiksaumik Atanġumisigaiñun aasrii allaqługich nutchamiñik. Taavrumaaŋutnunġa Lazarus atniġñaliġñiqsuq. 3 Nukaġiikaġnak tuyuqaġniqsuk Jesus-mun kilgutmik itnaqługu,“Ataniiq, iḷauraannan piqpagikkan atniġñaliqsuq.”4 Jesus tusraa'ami nipliqsuq, “Taamna atniġñaqisruqanġitchuq tuqułiġmun. AtuummigisiruqkamagikkaułiksraŋanunAgaayyutim, aasriiñ AgaayyutimIġñiŋa kamanaqsikkautquplugu taavrumuunaatniġñakun.” 5 Jesus-ŋum piqpagigai Martha-luaniqataalu Mary Lazarus-lu. 6 Ilaan tusraa'amiuŋLazarus atniġñaġnipḷugu, irviŋmiñi ittuallapsaaġniqsuqmalġuŋni uvluŋni. 7 Tarakŋa maliġuaqtini nipliutiniġai,“Ki, utitqiḷḷakta Judea-mun!” 8 Maliġuaqtaiñ kiuniġaat,“Iḷisautrii! Uvvaquyuuraqnaami Jew-ŋuruat iyaġaŋnikmiḷuqtuġniaġugaatin, utiġnialgitpiñmi taamuŋa?”9 Jesus nipliqsuq, “Uvlum qaumaniŋa sassaqanġitpaqulit malġuŋnik? Iñuk uvlum qaumaniŋani igliġumiputukkitchumiñaitchuq, atakkii qiñiqługu siqiñġumqaummataa marruma nunam. 10 Aglaan unnuamtaaqtuami igliġumi, putukkitkisiruq piiḷḷuni qaumamik.”

John 11:11 42 John 11:2711 Jesus taatnaqqaaqługich nipliġñiqsuq, “IḷauraaqputLazarus siñiksaqtuq, aglaan iqiiqsitchaqtuġniaġiga.”12 Maliġuaqtaiñ kiuniġaat, “Ataniiq, siñikkumiiłuaqsiñiaqtuq.” 13 Aglaan Jesus piñiqsuaq Lazarustuqunipḷugu. Taapkua isrumaniqsut uqaġasrukniaqługusiñiksapiaqtuamik. 14 Jesus nipliutiniġai nalupqinaiqługu,“Lazarus tuquruq. 15 Aglaan piqutigiplusri, quyaruŋataamani inġiłłapkun, ukpiqsrisiñiquplusri pitḷuglugu.Utlaglakput!” 16 Thomas, taiyuutilik Malġimik,nipliġñiqsuq maliġuaqtauqatmiñun, “Ki! Iḷisautrii,piqasriġḷakput! Uvagullu tuquqatigiyumigikput!”

Jesus Aŋitqigviuruq Suli Iñuułhupluni17 Jesus tikitñami, iḷitchuġiniġaa Lazarus

iḷuviqtauŋaniksimaplugu sisamani uvluni. 18 Bethany-guuq uŋasriguni inġiññiqsuq Jerusalem-miñ.Sivisutilaaqaġniqsuq malġuktun mile-laksrayuŋnatun.19 Aasriiñ Jew-ŋuruat iñugiaktuat aggiġñiqsut,Martha-lu Mary-lu qiñiġiaqługik araaqtuġiaqługikaniŋauraŋaknik tuqułhagun. 20 Martha-m tusraa'amiuŋJesus aggiaqsipḷugu anipḷuni paaġniġaa. Aglaan Maryaimmiñiqsuq. 21 Martha-m Jesus nipliutigaa, “Ataniiq!Uvani itchuvich, aniŋauraġa tuqunayaitchuq. 22 Aglaaniḷisimagiga, pakmaunniiñ Agaayyutim qaitchitḷagaatin,qanusripayaamik iŋiġuvich iŋmiñiñ.” 23 Jesus-ŋumnipliutigaa, “Aniŋauran aŋipchakkaugisiruq.” 24Martha-m nipliutigaa, “Kaŋiqsimagiga Ilaan aŋipchakkaugisiłhaaqulliġmi uvlumi.” 25 Jesus-ŋum nipliutigaa, “Uvaŋaaŋitqigviuruŋa suli iñuułhupluŋa. Kisupayaaqtunŋapluni ukpiqsriruaq uvamnik iñuugisiruqtuquŋagaluaqtuaqunniiñ. 26 Suli kisupayaaq iñuuruaqukpiqsripḷuni uvamnik tuquyumiñaipiaqtuq. Taamnaukpiġiviuŋ?” 27 Martha-m kiugaa, “Aa! Ataniiq!

John 11:28 43 John 11:40Ukpiġigiga Christ-ŋułhiñ, Agaayyutim Iġñiġiplutin,aggiqsuksrautauruaq nunamun.”

Jesus Qulviruq28 Martha taatnaqqaaqhuni utiġniqsuq, aasrii

Mary aniqatni tuqłuqługu nalunaitchipḷuni, “Iḷisautriaggiġñiqsuq, amma utlaqugaatin.” 29 Mary-mtusraa'amiuŋ iġñiqsruqhuni paaġiaġniġaa. 30 Jesus-suli tikiñŋaniksimaitḷuni nunaaqqimun aglaan itlunitaivrumani Martha-m paaġiviani. 31 Jew-ŋuruatguuqtarani Mary-m tupqani ittuat araaqtuġniaqługuqiñiqamitruŋ makitluni aniaqsiḷiqman, isrumaniqsutiḷuviġmun qiatyaaqsiñipḷugu aasrii aniqasriqługu.32 Mary-m tikitḷugu Jesus qiñiqamiuŋ isigaiñunpunniqsuq nipliqhuni, “Ataniiq! Uvani itchuvich,aniŋauraġa tuqunayaitchuq.” 33 Jesus-guuqqiñiqamiuŋ Mary kiñuvġuruaq qiapluni tamatkualuJew-ŋuruat tuvaaqataiñ qiaqasriqługu, ilaaptuuqiłuiḷḷiullapiaġniqsuq Irrutchiġmiñi iḷunŋutchakhuni.34 Apiqsruġniqsuq, “Napmunimma iḷuviqpisiuŋ?”Taapkua kiuniġaat, “Ataniiq! Maliguta qiñiġiaġuŋ!”35 Jesus-tuuq qulviruq. 36 Jew-ŋuruat qiñiqamitruŋnipliġñiqsut, “Qanutun atqunaq piqpagitigigalu-aġniqpauŋ!” 37 Aglaali iḷaŋich nipliġñiqsut, “Uvvauuma qiñitlasripchaitḷaruam ayauŋaruam irrakniktuqqutchaiḷiyumiñaiññayaġniqpauŋ Lazarus, amaġaa?”

Jesus-ŋum Aŋipchaġaa Lazarus Tuquŋałhaniñ38 Iłuiḷḷiullapiaqhuni Jesus utlautiniqsuq

iḷuviġmun inillaksimaruamun sisitun ittuamuntaluplugu iyaġakpaŋmik. 39 Jesus tiliñiġai, “Iyaġakpiiqsiuŋ!” Martha nipliġñiqsuq tuquruam aġnaunġa,“Ataniiq! Tipliġuŋnaqsiruq. Sisamani uvluniiḷuviqtuaŋaniksimaruq.” 40 Jesus nipliutigaa,

John 11:41 44 John 11:51“Uqautianikkugaakpiñ, ukpiqqutiqaġuvichqiñiġayaġniqsutin Agaayyutim kamanautaanik.”41 Tarakŋa tamatkua iñuich iyaġak piiqmatruŋ, Jesusaaġluqhuni nipliġñiqsuq, “Aapaaŋ! Quyagikpiñtusraaraġi'apŋa. 42 Iḷisimaruŋa ataramik naalaġnigikma.Taamna nipliutigigiga piqutigiplugich makua iñuichqichaqtuat uvani ukpiqsritquplugich tuyuqałłapkunuvamnik.” 43Taatnaanikami nipitusripḷuni tuqłuġniqsuq,“Lazarus, anniiñ!” 44 Tuquŋaruaq aniñiqsuq iḷuviqsisiniknimiqsruqtat argai isigaiḷḷu kigiñaŋalu. Jesusnipliutiniġai, “Qiḷġutaiġḷugu aullaqtitchiuŋ.”

Sivunniuġun Tuqutchukługu Jesus45 Jew-ŋuruat iñugiaktuat Mary-muqattaaqsimaruat

qiñiqługu Jesus iñiqtaŋa, turvigiplugu ukpiġiagutriñiqsutilaanik. 46 Aglaan iḷaŋich Jew-ŋuruat Pharisee-ŋuruanunutiġniqsut, aasrii uqautiplugich Jesus iñiqtaŋanik.47 Taatnaqhutiŋ Pharisee-ŋuruatlu qaukłiŋiḷḷuagaayuliqsit kattutriñiqsut uqaqsittaaqtitchirinikuqaqatigiigukhutiŋ itnaqhutiŋ, “Qanuġisivisaquviqnaqsipḷugu savaaŋigun taivruma iñuumiñiqtaigun?” 48 “Ilaatuuqtitchuptigu taatnaiñupayaam ukpiġiagutigisigaa. Aasriiḷi Rome-maġmiutqaukłiŋich piyaqquġisigaat agaayyuvikpakput sulinunaaqqiqput.” 49 Taapkua iḷaŋarguuq atiqaqtuaqCaiaphas-mik, qaukłiupluni agaayuliqsi tamarrumaniukiumi, nipliġñiqsuq, “Kaŋiqsimaiḷġataqtusri!50 Iḷisimanġitpisiuŋ iłuatlułha uvaptiknun atautchimiñuum tuqqutaułha piqusriġuni iñuŋnik uumakŋailuqaġmi nunaaqqim piyaqqukkaułhaniñ?”51 Taatnaguuq nipliñġiññiqsuq iŋmiñiłhiñaq, aglaanqaukłiupluni agaayuliqsaupluni tamarrumani ukiumi,ilaan sivuniksriqiginiġaa Jesus-ŋum tuqqutriłiksraŋa

John 11:52 45 John 12:3Jew-ŋuruanik, 52 taapkuniŋałhiñaunġitchuaq aglaanatausriġuqtitchitqiguni aŋayuqaaġiisun iluqaitñiksiammayaaqsimaruanik ukpiqsriruanik Agaayyutmun.53 Taatnaqhutiŋ tamarrumakŋa uvlumiñaglaan Jew-ŋuruat qaukłiŋich sivunniuġniqsut, qanuġlugutuqqutchukługu Jesus. 54 Taatnaqhuni Jesusigliġatqiñġiññiqsuq sagviḷuni Judea-mi. Aglaanaullaġniqsuq nunamun qanittuamun suviksraiḷaamunnunaaqqimun atiqaqtuamun Ephraim-mik, aasrii taraniitkaqsipḷutiŋ maliġuaqtiniḷu.

55 Jew-ŋuruat niġiqpagvikaaŋat taggisiqaqtuaqApqusraaqtitaułiġmik qalliñiqsuq, aasrii iñugiaktuatiñuich nunamiñ utlautipluni Jerusalem-munniġiqpagvikaam sivuani itqanaiyaġiaqhutiŋ,qaayuġnaityaqhutiŋ iŋmiknik [maliglugumaliġutaksraq].56 Iñuich niġiuŋniqsut Jesus-mik, Jew-ŋuruat agaayyu-vikpaŋatnun kati'amiŋ apiqsruqtautiplutiŋ, “Qanuġliisrumavich? Nalupqinaitchuq utlautigisuknaitchuqniġiqpagvikaamun taavrumani.” 57 Qaukłiŋichagaayuliqsit Pharisee-ŋuruatlu tiliriñiqsuat kia iñuumiḷitchuġikpagu naniitilaaŋa Jesus kilgutigitquplugu iliŋisatigusrukługu.

12Jesus Tipraġiksakkauruq Bethany-mi

1 Itchaksrat uvlut sivuatni niġiqpagvikaamtaggisiqaqtuam Apqusraaqtitaułiġmik Jesusutlautiniqsuq Bethany-mun, Lazarus iñuuniaġvianun,taimña Jesus-ŋum aŋipchakkaŋa tuqułiġmiñ.2 Nullautchiuġutiniġaat Jesus tarani. Martha-msavautigai Lazarus aquppiqataupkaqługu Jesus-mi niġġiviŋñi. 3 Aasriiñ Mary-m tigusripḷuniakisullapiaqtuamik tipraġiksautmik kuvviqiniġai

John 12:4 46 John 12:13Jesus-ŋum isigai, aasrii nutchamiñik allaqługich.Naimasruġnaqtuam tipraġiksautim immiġñiġaa iluqaantupiq. 4 Jesus maliġuaqtaiñ iḷaŋat, Judas Iscariot, taimñatunisirauksraq Jesus-mik, nipliġñiqsuq, 5 “Suvaatatipraġiksaun tunikkaunġitpa piñasrunun kavluutinunmaniŋñun, qaisauluniasriiñ inuqsraqtuanun?”6 Taatnaġniqsuq pigaqatlułikuunġiḷaaq inuqsraqtuanik,aglaan ilaa tigliktuqtaupluni; maniqaġviat akiyaġikkanipiksraqtuġvigiraqniġaa. 7 Jesus nipliqsuq, “Iḷaksianaguaġnaq! Ilaan pigiliuŋ iḷakuni taivrumuŋa uvluanuniḷuviqtuaviksraġma. 8 Ilipsi ataramik piqaġniaqtusriinuqsraqtuanik iñuŋnik, aglaan nayuutiyumiñaitchuŋaataramik.”

Sivunniuġun Tuqutchukługu Lazarus9 Iñugiaktuarguuq Jew-ŋuruat tusraaniġaat Jesus iłha

Bethany-mi aasriiñ taamuŋaqhutiŋ, pisigisruŋaqnaguJesus kisian aglaan Lazarus qiñiġiaġukługu, Jesus-ŋumaŋipkakkaŋa tuqułiġmiñ. 10 Taatnaqługu qaukłiŋichagaayuliqsit sivunniuqmiñiqsut tuqqutchukługuptuuqLazarus; 11 atakkii ilaa piqutigiplugu Jew-ŋuruat iñugiaktuat unitkaqsiñiġaich qaukłiisiŋukpiġiagutripḷutiŋ Jesus-mik.

Jesus-ŋum Tikisaałha Jerusalem-mun Ataniqtun12 Uvlutqikman, iñugiakpauraqtuat utlautiruat niġiq-

pagvikaamun taggisiqaqtuaq Apqusraaqtitaułiġmik tus-raaniqsut Jesus Jerusalem-mun aggiaqsipḷugu. 13 IliŋichPalm napaaqtuŋitñiñ akiġuksraqhutiŋ paagaqsiñiġaat ni-pliaplutiŋ,“Hosanna. [Nanġaġlakput Agaayyun!]Uvvatuq Agaayyutim piḷiutiqaġliuŋ tikitchuaq piqus-

riqhuni Ataniġmik, Psalm 118:25,26

John 12:14 47 John 12:24Agaayyutim piḷiutiqaġliuŋ Israel-aaġmiut Umial-

gat!”14 Jesus paqitluni natmaksiġviŋmik natmaksiaġniqsuquqałhich aglausimaruatun, itna,15 “Israel iñugikkaŋasri, Iqsiñasri!

Umialigikkapsi aggiqigaasri,natmaksiġvium nuġġaŋani usriaqsiaqhuni.”

Zechariah 9:916 Tarani maliġuaqtaiñ kaŋiqsiñġiññiġaat taamna;aglaan Jesus aŋitqianikman pakmuŋaanikhuni, iliŋisaitqaġniġaat aglausimaruam uqałhum taatnaqsimałha,suli itqaqmigaat iñuich immiutiłhat taivrumuŋauqauttutmun. 17 Iñugiaktuarguuq nayuutiruat Jesus-mi Lazarus-mik iḷuviġmiñ tuqułiġmiñ aŋitqiksitman,tusraayugaaqtirrutiginiġaat tamanna atuumaaniktuaq.18 Taatnaqhutiŋ iñugiaktuat Jesus paaġniġaat, atakkiitusraaŋanikhutiŋ ilaa savaktilaaŋanik taavrumiŋaquviqnaqtuamik. 19 Pharisee-ŋuruatguuq avatmunuqaaqsiñiqsut, “Uvagut piġunġiḷḷapiagaqsirugut! Takkua,iñupayaat iluqatiŋ maliutigaat!”

Jew-ŋunġitchuat Iḷaŋisa Uqaqatiqaġułhat Jesus-mik20 Iḷaŋitguuq Jew-ŋunġitchuat akunġuruat

tamatkunani Jerusalem-muktuani kamaksrityaqhutiŋAgaayyutmik niġiqpagvikaami. 21 Tikiññiqsut Philip-mun Bethsaida-ġmiumun Galilee-mi, uqaqhutiŋ,“Aŋuun! Uqaqatigillagukkaluaġikput Jesus.” 22 Philip-ŋum uqautityaġniġaa Andrew, malġuuplutikaasriiuqautityaġniġaak Jesus. 23 Jesus kiuniġik,“Tuqqutauviksraġa tikiumaruq, sivuniqaqtuaq IñuumIġñiŋan atqunaq kamagikkaułiksraŋanun. 24 Uvaŋaiḷumutuullapiaqtuamik uqautigipsi, mukkaaksramnautchiaksraŋa suunġitchuq kisianik kataktitau'aminunamun tuqupluni. Taatnaiḷipḷugu tuquanikami

John 12:25 48 John 12:35tikiutriraqtuq iñugiatluktuanik nautchiaksranik.25 Kisupayaam iñuułłi piqpagigumiuŋ tammaigisigaa.Aglaan kisupayaam iñuułłi piqpaginġitchumiuŋnunami marrumani pigigisigaa isuitchuamun taimuŋa.26 Kisupayaam savautisrukkumiña maliktaksraġigaaŋa,aasrii sumiitchuma tarani savaktiga inniaqmiuq.Kiapayaaq savautikpaŋa Aapam kamanaqtitkisigaa.

Jesus-ŋum Uqautiqałha Tuqqutaułiksraġmigun27 “Pakma uummatiga iłuiḷḷiuġniqsuq. Qanuq

nipliġisivik? Nipliġayaqpik itna, ‘Aapaaŋ!Tikiumapkaqnagu taamna nagliksaaqsiułiq uvaŋnun?’Taatnaġnianġitchuŋa, takku taamna piqutigipluguaggiqsauŋuruŋa apqusraaġiaqługu taamna nagliksaaq-siułiq. 28 Aapaaŋ! Kamanaqtirruŋ atqiñ!” Taatnaqmannipi nipliqsuq qiḷaŋmiñ, “Uvaŋa kamanaqtinŋanikkiga,suli kamanaqtitqikkisipḷugu.” 29 Iñugiaktuam iñuumqichaqtuam tarani nipi tusraaniġaa aasrii nipliqhutiŋ,“Katlularuq!” Atlatliguuq nipliqsut, “Israġulgumuqaqatigigaa ilaa.” 30 Aglaan Jesus-ŋum nipliutiniġai,“Uvaŋa piqutigiluŋa taamna nipi tusaġnanġitchuq,aglaan ilipsi. 31 Pakma tikiumaruq nunam iñuiñatanniusriaqałiksraŋat. Tuunġaq, nunam marrumaaŋalataa akiiḷirauniaqtuq. 32 Aasrii kivikkaugumamarrumakŋa nunamiñ nuqitkisigitka iluqaisa iñuichuvaŋnun.” 33 Taatnaqamiguuq uqautiginiġaa qanuqtuqqutauluni nagliksaałiksrani. 34 Iñugiaktuat iñuichkiuniġaat, “Maliġutaksraġikkapta uqausrimagaatigut,Christ iñuugisiñipḷugu taimuŋa. Qanuqhutinmiuqaqpich, Iñuum Iġñiŋa kivikkaugisiñipḷugu? Kisuuvauna Iñuum Iġñiŋa?” 35 Jesus kiugai, “Qaumaittuatlullakkisiruq akunnapsitñi. Qauma pigiŋŋaaniñuuniaġitchi taaqsisikkaunġitchumuusriḷi. Uvvatakku

John 12:36 49 John 12:45iñuum taaqtuakun iñuuniaqami, iḷisimatlaitchaa napmunsivuniqaqtilaani. 36 Qaummatiqaŋŋapsi ukpiksrisitchiqaumamik, aasriiḷi iñugiliutiyumagaasri qaumam.”

Ukpiqsriñġiłhat Jew-ŋuruatJesus taatnaqqaaqhuni aullaġniqsuq tamatkunakŋa

iriqhuni iliŋitñiñ. 37 Jesus iñiqtaqaġaluaqtitluguquviqnaqtuanik savaanik sivuġaatni ukpiġinġiññiġaat.38 Taavrumuuna sivuniksriqirim Isaiah-m uqauttutaataŋiqsitauniqsuq itnaqsimałha,“Ataniiq! Kisut ukpiqsrivat uqauttutigikkaptiknik?

Kisumun Atanġuruam saŋŋiñi urriqsuqpauŋ?” Isa-iah 53:1

39 Taatnaqhutiŋ tamatkua ukpiqqutaiññiqsut, takkuIsaiah-suli itnaqhuni,40 “Agaayyutim ayaupkaġai, isrummatiŋich muliktuġai,iḷitchuqsritḷaiqługich qiñikkamiknik suli isrummatiŋich

kaŋiqsiyumiñaiqługich,aasriiñ saatkumiñaiqługich uvamnun mamititqulu-

tiŋ.” Isaiah6:10

41 Isaiah-m taatna nipliutiginiġaa takku ilaan qiñiqługuJesus-ŋum kamanałha. 42 Iñugiaktuat Jew-ŋuruatsivulliuqtit ukpiqsrigaluaqmiñiqsut Jesus-mik, aglaansivuuġagiplugich Pharisee-ŋuruat anitqunġitḷutiŋ Jew-ŋuruat katraġviatniñ. Taatnaqhutiŋ uqautiginġiññiġaatsagviġḷugu ukpiqsriłiqtiŋ Jesus-mik. 43 Iliŋisapiqpagitlukługu iłuaġitchiułiq iñuŋniñ uumakŋaiłuaġitchiułiksraġmikniñ Agaayyutmiñ.

Atanniusriaqałiksrat Jesus-ŋum Uqałhagun44 Jesus nipliutiniġai nipitusripḷuni, “Kisupayaaq

uvamnik ukpiqsriyumi ukpiqsriłhiñanġitchuq uvamnun,aglaan ukpiġigisipmigaa tuyuġiriga. 45 Kisupayaam

John 12:46 50 John 13:6qiñiqsimaruam uvamnik qiñiqsimaaqmigaa ilaatuyuġiriga. 46 Uvaŋa nunamun qaumatuniḷipḷuŋa aggiqsauŋuruŋa, kisupayaaq uvamnikukpiqsrikpan, irviqaġumiñaiqługu taaqtuamik.47 Kia ivruma tusraagaluaġlugich uqauttutitkatupiginġitpagich atanniġumiñaitchiga. Atakkiiaggiñġitchuŋa atanniqsuityaġluŋa nunam iñuiñik aglaananniqsuġiaqługich. 48 Kisupayaam ayagluŋa, uqauttutigaakuqtunġitchumiuŋ, atanniqsimaaqtiqaqtuq. Uqałhumuqautigianikkaġma atanniġisigaa aqulliġmi uvlumi.49 Takku uqanġitchuŋa uvapkuiñaq, aglaan Aapamtuyuġirima tillisiqaġaaŋa sumik uqaġiraksramnik.50 Uvaŋa iḷisimagiga ilaan tillisigikkaŋa isruitchuamikiñuułhuruq. Tamanna uqauttutigikkaġa Aapamuqautigaaŋa uqaġitquplugu.”

13Jesus-ŋum Iġġuiłha Maliġuaqtimi Isigaŋitñik

1 Aasriiñ sivuuraŋani niġiqpagvikaam taggisiqaqtuamApqusraaqtitaułiġmik, Jesus iḷisimaniqsuq aullaġviksranitikisilaaŋanik nunamiñ marrumakŋa Aapamun. Ilaanpigikkani piqpagiraġiplugich marrumani nunami ittuatpiqpaginiġai isruanunaglaan. 2 Jesus-lu maliġuaqtiniḷunullautchiġñiqsut. Tuunġaum isrummianiŋniġaaJudas Iscariot, Simon iġñiġikkaŋa, tunitquplugu Jesus.3 Jesus-ŋum iḷisimaniġaa Aapam aatchuutigitilaaŋailuqaan saŋŋi iŋmiñun. Iḷisimapmigaa aggiqsilaaniAgaayyutmiñ suli aullaġniaqtilaani Agaayyutmun.4 Tarraasriiñ Jesus makinniqsuq niġġiviŋñiñ, aasriiñqalliich atnuġaani piiqługich, ivgutmik tapsipḷuni.5 Aasriiñ kuviripḷuni imiġmik iġġuġviuramun,iġġuaqsipḷugich maliġuaqtigikkaġmi isigaŋich, aasriiñallaqtiqługich ivgutmik tapsigikkaġmiñik. 6 Simon

John 13:7 51 John 13:19Peter-m tikitmani nipliutiniġaa Jesus, “Ataniiq!Ilvich iġġuġniaqpigich isigatka?” 7 Jesus-ŋum kiugaa,“Pakma nalugiñ savaaġikkaġa, aglaan aquvatiguniḷitchuġigisigiñ.” 8 Peter-m nipliutilgiññiġaa,“Qakugununniiñ isigatka iġġuġumiñaipiaġitin.”Jesus-ŋum kiuniġaa, “Iġġunġitchupkich isigaktinpiqatauyumiñaitchutin uvaŋni.” 9 Simon Peter-m kiulgiññiġaa, “Ataniiq! Isigałhiñaġinġisatkaaglaan argatkalu niaquġalu.” 10 Jesus-ŋum kiuniġaa,“Kisupayaaq iġġuaniksimaruaq salumallapiaqhuniiġġutqiksuksraunġitchuq avataagun isigaiñ. Iluqasrisalummaqsimarusri aglaan taamna atausriq.” 11 Jesusiḷisimaniġaa kisumun tuniñiaqtilaani; taatnaqhuninipliutiginiġaa, “Iluqasri salummaqsimarusri, aglaanatausriq.”

12 Ilaan isigaŋich iġġuanikamigich atitqianikługichatnuġaaniḷu utiġniqsuq inimiñun niġġiviŋñun.Aasriiñ apiqsruġniġai, “Kaŋiqsivisi sutilaamnikilipsitñun? 13 Taiyuġipsitña Iḷisautrimik suliAtaniġmik, aasrii nalaunŋapluni taatnałiqsi, atakkiitaavrumiŋauruŋa. 14 Uvaŋaasrii, ilipsi Atannapsisuli Iḷisautripsi, isigasri iġġuġitka. Ilipsipsuuqiġġuutiruksraurusri isigapsitñik avatmun. 15 Qaitchigipsiurrautiksrapsitñik, ilipsipsuuq iñiqtaqaquplusriiñiqsiłłaptun ilipsitñun. 16 Iḷumutuullapiaqtuamikuqautigipsi, Savaktaaġruk kamanatluktuaŋunġitchuqataniġmiñiñ, unniiñ uqqiraqti kamanatlunġitchuqtaavrumakŋa tuyuġirimiñiñ. 17 Iḷisimagupsigiktamatkua qanutun quvianamiuniaqtusri atuġupsigik.18 Taamna nipliutiginġitchiga iluqapsigun. Iḷisimaniġitkataapkua piksraqtaaġikkatka, aglaantuuq uqałiqaglausimaruaq immiqsuksrauruq itna, ‘Iñukniġiqatiga niqimik akiḷḷiġuqtuq uvamni.’ 19 Kilikkipsi

John 13:20 52 John 13:30taavrumiŋa pakma atuumałiksraŋan sivuani aasriiñtaamna qakugu atuummikpan ukpiġitqupluguilaaŋutilaamnik. 20 Iḷumutuullapiaqtuamik nipliutigipsi,iñupayaam akuqtuġumiuŋ kiñapayaaq tuyuġikkaġaakuqtuqmiraġigaaŋaptuuq. Suli akuqtuipayaaqtuatuvamnik akuqtuqmiraġigaat tuyuġiriga.”

Jesus Sivuniksriqiruq Tunikkaułiksraġmiñik21 Taatnaqqaaqługich Jesus iłuiḷḷiuliġñiqsuq

irrutchiġmiñi aasrii nipliutiplugich,“Iḷumutuullapiaqtuamik nipliutigipsi, iḷapsituniñiaġaaŋa.” 22 Maliġuaqtit qiñġutiaqsiñiqsutavatmun, kaŋiqsiñġiḷḷapiaqługu. 23 Maliġuaqtit iḷaŋat,taimña Jesus piqpagikkaŋa, aquppiñiqsuq tugliupluniJesus-mun. 24 Simon Peter-m urriqaniġaa itnaqhuni,“Apiqsruġuŋ kisumik uqautiqaqtilaaŋa.” 25 Taamnamaliġuaqti qalliḷaaqhuni Jesus-mun apiqsruġniqsuq,“Kisuuva, Ataniiq?” 26 Jesus kiugaa, “Ilaaŋuruqqaitchikkaġa uumiŋa qaqqiaviñauramik misruqqaaġluguimiqqamun.” Tarakŋa tigusripḷuni qaqqiaviñiġmikmisruqqaaqługu qaiññiġaa Judas-mun, iġñiŋanun SimonIscariot. 27 Judas tiguluqqaaġaa qaqqiaq Tuunġaumisiġniġaa. Tarani Jesus-ŋum nipliutigaa, “Savaaġisrukkanpiuŋ qilamik!” 28 Nalliataunniiñ niġiñiaqatauruatkaŋiqsiñġiññiġaat qanuutautilaaŋanik Jesus-munnipliutiłha. 29 Iḷaŋich maliġuaqtit isrumaniqsut,Judas aŋalatigipmagu maniqaġviŋat, Jesus-muntauqsiġiaqunipḷugu inuġikkaġmiknik niġiqpagvikaami,unniiñ qaitchityaquplugu sumik inuqsraqtuanun.30 Judas akuqtuanikamiuŋ qaqqiaviñauraq, tarvauvaaaniñiqsuq. Tarra unnuaŋuruq.

Nutauruaq Tilliñ

John 13:31 53 John 14:331 Judas anianikman Jesus nipliqsuq, “Pakma

Iñuum Iġñiŋa kamanaqsipkakkauruq. Suli Agaayyunkamanaqsipkakkauruq Ilaagun. 32 Aasrii Agaayyunkamanaqsipkakkauniqpan Ilaagun, Agaayyutimtuuqiŋmiñik sagviġisigaa kamanautaa Iġñiŋan Iñuum, Ilaankamanausriġḷugu tarvauvaa. 33 Iḷilgauramaaŋ! Uvaŋanayuutiqpakkumiñaiqsuŋa. Pakaaqsigisigaluaġipsitña,aglaan Jew-ŋuruat uqautipmatun nipliutigipsi pakma,‘Aullalguitchusri aullaġviginiakkamnun.’ 34 Nutaamiktillitmik qaitchigipsi, Avatmun piqpakkutiyumuusri!Atriḷugu piqpaksriłiġa ilipsitñik, taatnatuntuuqpiqpagiikkumuusri. 35 Avatmun piqpakkutigupsi,iñupayaat iḷitchuġigisigaat uvamni maliġuaqtaułiqsi.”

Jesus Sivuniksriqiruq Peter-m Piiḷaałiksraŋanik36 Simon Peter-m apiqsruġniġaa, “Ataniiq!

Napmuŋniaqpich?” Jesus-ŋum kiuniġaa, “Pakmamalilguitchiñ aullaġviginiakkaġa, aglaan aquvatigunmalikkisigikma.” 37 Peter-m apiġiniġaa, “Ataniiq! Su-vaata malilguitpigiñ pakma? Uvaŋa tuqułhiñaaġuqtuŋapisigilutin.” 38 Jesus-ŋum kiugaa, “Itqanaipiaqpichtuqqutisukłuŋa? Iḷumutuuruamik nipliutigikpiñ,aqargiqpak qalġuŋaiñŋaan piiḷaaġutigigisigikmapiñasruniaglaan.”

14Jesus-ŋum Apqutaułha Aapamun

1 Jesus-ŋum nipliutigai, “Iłuiḷḷiuqtitnagichuummatisri. Ukpiqsrimaaġitchi Agaayyutmun, uvamnunukpiqsriḷusripsuuq! 2 Aapaa kiñunġani iniksratiñugiaktuat ittut. Itqanaiyautityaġniaġipsi iniksrapsitñik.Taatna uqautinayaitchipsi, taatniinġitpan. 3 Aasriiaullaġuma itqanaiyaġiaġlugu iniksraqsi aggitqikkisiruŋa,

John 14:4 54 John 14:14aasrii uvaŋnun iŋmagusri nayuutitlasriḷusrinani itchuma. 4 Aasrii iḷitchuġianikkiksi qanuqtikiññiałiksraqsi taivrumuŋa aullaġniaġvigikkamnun.”5 Thomas-ŋum nipliutigaa, “Ataniiq! Iḷisimanġitchikputnapmuŋniaqtilaan. Qanuġlugu taivrumuŋaġniałhumapqutaa iḷisimagisivisigu?” 6 Jesus-ŋum kiugaa, “Uvaŋaapqutauruŋa, iḷumutuupluŋa, suli iñuułhupluŋa.Kiñaunniiñ Aapaanukkumiñaitchuq kisianik uvapkun.7 Pakma iḷitchuġi'apsitña iḷitchuġipmigiksipsuuqAapaga. Aasriiñ uvakŋaniñaglaan iḷisimagiksi suliqiñiqsimaplugu.”

8 Philip-ŋum nipliutiniġaa, “Ataniiq! Aapamik ur-riqsuutitigut. Taamna inuġikkatuaġigikput.” 9 Jesus-ŋum kiugaa, “Takiruami nayuuti'ama ilipsitñi naagasuliiḷitchuġinġitpiña, Philip? Kisupayaam qiñiqsimaruamuvaŋnik qiñianiksimagaa Aapa. Suvaatami nipliqpichAapamik urriqsuutitquplusri? 10 Philip! Ukpiġinġit-piuŋ uvaŋa Aapami nayuutitilaaġa suli Aapa uvaŋniitilaaŋa? Tamatkua uqałhich uqautigianikkatka ilip-sitñun uvamniqnisaunġitchut. Aapauruam nayuutiruamuvaŋni iñiqtaġigai savaani. 11 Ukpiġisritña uqaqamaAapami itilaamnik suli Aapa uvaŋni itilaaŋanik! Naa-gaunniiñ ukpiġisritña savaapkun. 12 Iḷumutuuruamiknipliutigipsi, kisupayaaq ukpiqsriruaq uvapkun savaŋ-niaqmiuq savaaġikkamnik, piñiaqtuqunniiñ kamanatluk-tuanik savaanik tamatkunakŋa, atakkii aullaaqsiruŋaAapaanun. 13 Aasrii iñiqsisigisigipsi qanusripayaamikiŋiġupsi attapkun piqutigilugu Aapauruam kamanaqti-taułiksraŋagun uvapkun Iġñiġuruakun. 14 Sukupayaaqiŋiġupsitña atiġikkapkun, iñiqtaġigisigiga.

Akiqsruun Ipqitchuam Irrutchim Qaisaułiksraŋanun

John 14:15 55 John 14:2815 “Piqpagigupsitña tupigigisigisri tillisitka. 16 Aasrii

iŋiġisigiga Aapa qaitchitqulusri atlamik ikayuqtiksramiknayuqtiksrapsitñik qaŋavak taimuŋa. 17 Taamna Irrus-riġigaa iḷumutuułhum. Nunam iñuiñ akuqtulguitchaatqiñinġitḷugu unniiñ kaŋiqsimaitḷugu. Aglaan iḷisimagiksi,takku iñuuqatauruq piqatigiplusri suli ilipsitñiinniaqtuq.

18 “Unitchumiñaitchipsi kisiŋŋuġusri. Utiġiłhitchuŋailipsitñun. 19 Sivikisuurami nunam iñuiñqiñitqikkumiñaiġisaatŋa aglaan ilipsi qiñiġisigipsitña,takku iñuułłapkun ilipsipsuuq iñuugisirusri. 20 Taimñauvluq tikitpan iḷitchuġigisigiksi Aapamni itilaaġa suliilipsi uvamni, aasriipsuuq uvaŋa ilipsitñi. 21 Kisupayaaqpiqaqtuaq tillisimnik tupigiplugiḷḷu ilaaŋuruqpiqpaksrirauruq uvamnik. Aapaa piqpagigisigaapiqpaksriruaq uvamnik. Uvaŋaptuuq piqpagigisigigaiḷisimapkaġluŋa ilaanun.” 22 Judas-ŋum (Iscariot-ŋunġitchuam) nipliutiniġaa, “Ataniiq! Qanuġutiniḷisimapkaġisivich uvaptiknun iḷisimapkasruŋaqnaknunam iñuiñun?” 23 Jesus-ŋum kiugaa, “Kisupayaampiqpaksriruam uvamnik tupigigisigai uqałłatka.Aapaa piqpagigisigaa suli Aapagalu tikitkisigikpukiñuuniaqasriġḷugu. 24 Kisupayaam piqpaksriñġitchuamuvamnik tupigitlaitchai uqałłatka. Uqałhich tusraakkasriuqałiġinġitchitka, aglaan aggiaġaqtuq Aapamiñtuyuġirimniñ.

25 “Tamatkuniŋa uqautigipsi nayuutiŋŋaġmasuliilipsitñi. 26 Ikayuqtim Ipqitchuam IrrutchimAapauruam tuyuġiraksraŋan attapkun iḷisautigisigaasrisupayaamik itqaqtitaġlugiḷḷu iluqaisa uqauttutitkailipsitñun. 27 Qiñuiññamik unirvigigipsi. Tutqiutimniktutqiutiqaqqitchi. Nunam iñui qiñuiññaqaġumiñaitchutqiñuiññaqaqtirrutiptun. Iłuiḷḷiuqtitnagich uummatisri!Iqsisuŋaqasri! 28 Tusraagipsitña nipliqama aullaġ-

John 14:29 56 John 15:8niaġnipḷuŋa, aglaan aggitqiŋñiaġnipḷuŋa ilipsitñun.Piqpagipiaġniġupsitña quviasrugayaġaluaqtusriaullaġniałłapkun Aapamun, atakkii Ilaa kamanatluktuquvamniñ. 29 Tamarrumiŋa pakma kilianikkipsiatuummigaluaqnagu ukpiqsritquplusri atuummiḷunipikpan. 30 Tarakŋaaglaan uqaaqtuqatigilguiġñiaġipsi,takku nunam marruma aŋalataa, Tuunġaq, aggiaqsiruq.Ilaa piitchaluaqtuq saŋŋimik akiiḷiḷuŋa, 31 aglaan nunamiñuiñ iḷitchuġiraksraġigaat piqpaksriłiġa Aapamik.Taatnaqługu tupigiraġigiga Aapam tillisipayaaŋa.Makillusri, uvakŋa aullakta!”

15Jesus Napaaqtupiatun Ittuq

1 “Uvaŋa atriqaqtuŋa napaaqtupiamik aasrii Aapaganautchirriqiraupluni. 2 Ilaan piiġaġigaa akiġupayaaquvamniittuaq asrirriraġanġitman, suli nagguksaqługuakiġupayaaq asrirriraġaktuaq asrirripsaaquplugu. 3 Ilipsisalummakkauŋaniktusri uqałikun uqautigianikkapkunilipsitñun. 4 Piqatautuiñaġitchi uvamni suliuvaŋaptuuq ilipsitñi. Uvamni nayuutinġiqsuaŋugupsiasrirriaqaġumiñaitchusri, atriḷugu akiġuq iŋmigunasrirritlaitchuaq kisianik napaaqtumi itnami.5 Uvaŋa atriqaqtuŋa napaaqtumik, ilipsiasriiñakiqqutun. Kisupayaaq nayuutiruaq uvaŋni suliuvaŋa ilaani, atqunaq asrirriaqaġisiruq, takkusumik iñiqsiyumiñaipiaqtusri piiḷḷuŋa uvaŋa.6 Kiñapayaaq nayuutinġitchuaq uvamni ittuq akiqqutunigitaupluni tuqulliruatun. Taatnatchich akiqqutkatitlugich ikniġmun igittaġigaich ikipkaġviksraŋatnun.7 Ilipsi uvamni nayuutigupsi suli uqałiġikkatkailipsitñi, aasriiḷi qanutchimik pigiyumakkapsitñikiŋiqsruġupsi qaisauniaqtuq ilipsitñun. 8 Aapaa

John 15:9 57 John 15:20kamanautaa qiñiġnaqtitaugisiruq tumigilugu atqunaqsavaaqqallautałiqsi. Taatnatun ukpiqnaqsigiksimaliġuaqtigitilaaqsi uvamnun. 9 Piqpagikkaġigipsiatripḷugu Aapaa piqpaksriłha uvamnik. Nayuutititchipiqpakkutimni. 10Tillisitka tupigigupsigik piqpakkutimniitkisirusri, atriḷuguptuuq uvaŋa Aapaa tillisaiñiktupiksripḷuŋa itmatun piqpakkutaani. 11 Tamatkuniŋauqautigipsi quvianaġikkaġa ilipsitñiitquplugu, suliquvianaqaquplusri naamaruamik.

12 “Unauvva tillisiga, piqpakkutiyumuusri avatmunatriḷugu piqpaksriłiġa ilipsitñik. 13 Kiñaunniiñkamanatluktuamik piqpakkutaitchuq uumakŋa iñuumqaitchiłhaniñ iñuułiġmiñik piqutigiplugich iḷauraani.14 Ilipsi uvaŋni iḷauraaŋurusri tillisitka atuġupsigik.15 Savaktaaġrunik taiyutqikkumiñaitchipsi, takkusavaktaaġruum iḷisimatlaitchaa ataniġmi suraġałha.Aglaan iḷauraanik taiyuutiqaġisigipsi, takku supayaamikAapamniñ tusraakkamnik iḷitchuġipkaġipsi. 16 Ilipsipiksraqtaaġinġitchipsitña, aglaan piksraqtaaġigipsisuli nalunaiġusri asrirriaqaquplusri iñugiaglugusuli asrirrituiñaġusri itquplusri. Aasrii Aapamqaitchigisigaasri qanusripayaamik iŋiġupsiuŋattapkun. 17 Taatnaqhusri taatnaiḷipḷugu tiligipsipiqpakkutitquplusri avatmun.

Nunam Iñuiñ Uumiksriłhat Maliġuaqtinik18 “Nunam iñuiñ uumigikpasri itqaġiraksraġigiksi

uumigikkaułiġaptuuq sivupsitñi. 19 Ilipsi pigipkaġupsinunam iñuiñun, piqpaginayaġaasri pimiktitun iḷiḷusri.Aglaan piksraqtaaġigipsi marrumakŋa nunakuałiġmiñpiginġiqsitlusri tamarrumuŋa; taatnaqhuni nunam iñuiñuumigigaasri. 20 Itqaġiyumagiksi uqałhichuqautigikkatkailipsitñun, ‘Savaktaaġruk kamanatluktuaŋunġitchuq

John 15:21 58 John 16:5ataniġmiñiñ.’ Iliŋisa piyuakkaġigaatŋa, tarralipiyuaġisigaasripsuuq. Tupigigaich uqauttutitka,tarrali tupigigisigaasripsuuq. 21 Aglaan iliŋisa taatnairrutigisigaasri piqutigilugu pigipkałiqsi uvaŋnun,iḷisimanġitḷugu tuyuġiriga. 22 Aggiñġitchuma suliuqautinġitchupkich patchisaikkaunayaqtut. Aglaanpakma pisanġitchuuġutiksraitchut killuqsautmiktigun.23 Kisupayaam uumigi'amiña Aapagaptuuquumigipmiraġigaa. 24 Savaaqaqsimaitchuma akunġatniiñuum iñiqtaġinġaqsimaisaŋanik patchisaikkaunayaqtut,aglaan qiñianikkaluaqługu iñiqtaġa uumigituiñaġaatŋasuli Aapaga. 25 Taamna taatniittuksrauruqtaŋiquplugu taimña uqautauruaq aglaksimakkaŋamaliġutaksriusraiŋitñi, ‘Uumigigaatŋa patchisaiḷaakun.’

26 “Aglaan ikayuqti aggiqpan, tuyuġiniakkaġma Aa-pamiñ, Irrusria iḷumutuułhum Aapamiqnisauruaq, ilaauqautiniaqtuq uvapkun. 27Uqaġigisigipsitñapsuuq takkuiqataurusri uvamni aullaġniiłhaniñ.

161 “Uqautigipsi tamatkuniŋa ukpiqqutaiqunġitḷusri.

2 Iñuich anitqataġisigaasriunniiñ iliŋisa katraġviŋmikniñ.Aa, piviksraq tikitchumaaqtuq kia iñuum tuqqutchumisisavautriñasrukniaġisiruq Agaayyutmik. 3 Taatnaiḷiḷuguirrutigisigaasri iḷitchuqsrimaiłiġmikkun Aapamikunniiñ uvaŋnik. 4 Aglaan uqautigipsi tamatkuniŋaitqaġitquplugich uqauttutitka ilipsitñun taimaniguirrutiaqsikpasri taatnaiḷiḷugu. Uqautinġitchaluaġipsitamatkuniŋa maliġuaqsiutiqqaaqapsi takkunayuqtuiñaqhusri.

Ipqitchuam Irrutchim Savaaŋa5 “Aglaan pakma utiġniaqama ilaanun tuyuġirimnun

nallipsi apiqsruqtanġitmigaatŋa napmuaqsisilaapkun,

John 16:6 59 John 16:18‘Napmuŋniaqpich?’ 6 Aasriiñ pakma kilikapsialiatchaktusri. 7 Aglaan iḷumutuuruamik nipliutigipsi,iłuatlukkisiruq aullałiksraġa. Uvvatakku aullanġitchumaikayuqtiksrapsi utlaŋnianġitchaasri. Aglaanaullaġuma tuyuġigisigiga ilipsitñun. 8 Aasriiaggiġumi iḷitchuġipkaaqsigisigai iñui nunamnalaunġitḷutiŋ killuqsautikun suli nalaunŋaruałikunluatanniiviksrakunlu. 9 Uqautigisigai nalaunġiññiḷutiŋkilluqsautikun takku ukpiqsriñġitḷutiŋ uvamnik,10 suli nalaunŋaruałikun takku Aapamuŋniaqtuŋaaasrii qiñitqikkumiñaitchipsitña, 11 suli atanniivikuntakku aŋalatchiruaq marrumani nunami Tuunġaqatannikkauŋaniktuq.

12 “Uqaksraqaġaluaqtuŋa iñugiaktuanik ilipsitñunaglaan pakma kaŋiqsiyumiñaitchusri. 13 AglaanIpqitchuaq Irrusriq iḷumutuułiġmik iḷitchuġipkairuksraqaggiġumi, ilaan kaŋiqsipchaaqsigisigaasri iluqaanikiḷumutuuruanik. Ilaa uqaġumiñaitchuq aŋalatchiłiqaq-matun iŋmigun aglaan uqautigisigaasri tusraakkaġmiñik,suli quliaqtuaġutiniaġaasri sunik tikitchuksranik.14 Ilaan kamanaqtitkisigaaŋa, takku uqaksraġikkaġaquliaqtuaġiniaġaa ilipsitñun. 15 Iluqaan Aapampigikkaŋa pigipmigigaptuuq. Taatnaqługu nipliutigigigaIpqitchuamun Irrutchimun quliaqtuaġiniaġnipḷuguilipsitñun uqaksraġikkaġa.

Alianaq suli Quvianaq16 “Sivikisuurami qiñinġisaallakkisigipsitña, aasriiñ

kiñuvaaŋagun qiñiaqsiḷgiḷḷuŋa.” 17 Iḷaŋitguuqmaliġuaqtaiñ uqaaqsiñiqsut avatmun, “Sumikuqautivatigut itnaqami, ‘Akuniisruŋaqasriqiñinġiġisigipsitña aasriiñ taamuunavak qiñiaqsiḷgiḷḷuŋa,’suli itnaqami, ‘Aullaġniaqtuŋa Aapamun’? 18Qanuutauva

John 16:19 60 John 16:27‘sivikisuuraq’? Uvagut kaŋiqsitḷaitchikput sumikuqautiqałha.” 19 Jesus-ŋum kaŋiqsimapluguapiqsruġułhat taavrumuuna nipliutiniġai, “Apiqsruq-tuutivisi ilipsitñun sumik qanuutautiqaqtilaaŋanikuqaqama, ‘Akuniisruŋaqasri qiñinġiġisigipsitñaaasriiñ taamuunavak qiñiaqsiḷgiḷḷuŋa.’ Taamnaapiqsruutigisukługu uqaksraqtutigivisiuŋ akunnapsitñi?20 Uvaŋa nipliutigipsi iḷumutuuruamik, qiapkaġusriḷualianniuqtillusriḷu nunam iñui quviatchakkisirut,aglaan alianniułiqsi mumikkisiruq quviasrułiġmun.21 Aġnaq qitunġiuqtuaq auliyautipmani nagliksaaġaqtuqtikiumałhagun atniġñam, aglaan annaaniktiqamipuuyuġaġigaa nagliksaałłi auliyausrima'ami,quviatchagaqtuq iḷaalugruaq anipman nunamun.22 Taatnatun alianniuġutiqaġaluaqtusri pakma aglaanqiñitqikkisiḷgitchipsi suli uummatisri quviatchakkisirut,aasrii kia-unniiñ iñuum ivayaaġiyumiñaitchaaquvianaq ilipsitñiñ. 23 Taivrumani uvlumiapiqsruqtaaqsiyumiñaitchipsitña sutigun. Uqautigipsiiḷumutun, Aapam qaitchigisigaasri ilipsi iŋiġupsiuŋqanusripayaamik attapkun. 24 Uvuŋanunaglaaniŋiqsruqtanġitchusri sumik attapkun. Iŋiqsruġitchiilipsiḷi akuqtuiyumuusri suli quvianaksraqsiinuŋaitchumuuq.

Akiiḷitñiłha Jesus-ŋum Nunam Iñuiñik25 “Uqautigipsi tamatkuniŋa atrikusrautitigun. Pivik

tikitchaġumaruq uqaġuiġviksraġa ilipsitñun atrikusrauti-tigun aglaan uqautitlasrigisigipsi kaŋiqsiñaqsiḷugu Aa-pauruakun. 26 Taimña uvluq tikitpan, iŋiqsruqtaġisigiksiattapkun. Uvaŋaunniiñ iŋiqsruutinġitkipsi Aapamun.27Uvvatakku Aapam piqpagigaasri takku piqpaksripḷusriuvamnik suli ukpiqsripḷugu aggiqsimałiġa Agaayyutmiñ.

John 16:28 61 John 17:528Uvaŋa iḷumun aggiqsuami Aapamiñ marrumuŋa nuna-mun. Uvva pakma aullaaqsiḷgitchuŋa maakŋa nunamiŋutiqsaqłuŋa Aapamun.”

29 Maliġuaqtaiñ nipliutiniġaat, “Uvvaliqaa uqałhiñkaŋiqsiñaqtuq. Pakma uqanġitchutinunniiñ atritigun.30 Uvagut kaŋiqsigikput pakma iḷisimałhiñ supayaamik.Inuqnanġitchuq kisumun apiqsruqtaqulutin. Taavru-muuna ukpiġigikput aggiqsuaŋułhiñ Agaayyutmiñ.”31 Jesus kiugai, “Uvvapakma ukpiqsriḷiqpaalukpisi?32 Pivik tikiññiaqtuq, tikiumaaniktuqami, iluqasrisiammayaaqtitaułiksraqsi, atausriukattaaġusrikiñunnapsitñun kisiŋŋuġluŋa. Aglaan kisimallapiaqinġitchuŋa, takku Aapaa nayuġaaŋa. 33 Tamarrumiŋauqautigipsi qiñuiññaqaquplusri piqataułłapsigunuvamni. Nunam iñuiñ nagliksaaqtitkisigaasri, aglaanquviatchauġikkitchi. Uvaŋa akiiḷianiksimagiga nunamaŋalataa.

17Jesus-ŋum Iŋiqsrułha Iŋmigun

1 Jesus taatnaanikami, ilaa aaġluqhuni nipliġñiqsuq,“Aapaaŋ, pakma piviksraq tikiumaruq. Kamanaqsip-kaġuŋ Iġñiġiñ, Iġñiqpiḷḷi kamanaqsiyumagaatin.2 Uvvatakku ilvich aŋalatchitḷapkaġiñ iluqaitñikiñuŋnik suli qaitchitḷapluni isruitchuamik iñuułiġmikiluqaitñun qaisaġikkaqnun ilaanun. 3 Una isruitchuaqiñuułiq itnautauruq, iñuich iḷitchuqsriłiksraŋatilipnik kisivich iḷumun Agaayyutautilaaqnik suliiḷitchuġilugu Jesus Christ ilvich tuyuġikkan.4 Iḷitchuġipkautianikkiga kamanałhiñ nunam iñuiñun.Itqanaiŋanikkiga savaaksrirrutigikkan uvaŋnun.5 Pakma, Aapaaŋ, kamanaqsipkaŋŋa sivuqqapni,

John 17:6 62 John 17:15kamanautim atriŋanik pigikkaġma itnama ilipni nunaiñiqtaugaluaqnaguunniiñ.”

Jesus Iŋiqsruutriłha Maliġuaqtimiñik6 Uvaŋa iḷitchuġipkautigianikkikpiñ iñuŋnun

ilvich qaisaqnun uvaŋnun marrumakŋa nunamiñ.Ilvich pigiliutigitin, aasriiñ qaitkitin uvaŋnun,aasriiñ tupigigaat uqałhiñ. 7 Pakma iḷitchuġigaatsuapayaaq qaisan uvaŋnun aggiqsałha ilipniñ.8 Qaitchigitka uqałiġmik qaisaqnik uvaŋnun. Iliŋisaakuqtuqługu, iḷitchuġigaat iḷumun aggiqsuaŋułiġailipniñ ukpiġiplugu ilipnun tuyuġiłiġa. 9 Agaayyutigitkatamatkua. Pakma agaayyutinġitchitka nunam iñui,aglaan agaayyutigitka tamatkua qaisatin uvaŋnun,takku iliŋich pigigitin. 10 Iluqaan uvaŋa pigapigipmigiñ suli iluqaan ilvich piñ uvaŋaptuuq pigigiga,aasriiñ kamanałiġa qiñiġnaqtitauruq tamatkunuuna.11 Pakma utlautiniaqtuŋa ilipnun nunami inġiġḷuŋa,aglaan tamatkua inniaqtut nunami. IpqitchuaqAapaaŋ! Qaunagiyummigitin annautruġlugichsaŋŋigikkaŋagun atiġikkaqpich qaisaġikkapkunuvaŋnun, iliŋiḷḷi atautchiiñauyumuut atriḷuguuvaguk atausriułiqpuk. 12 Uvaŋa nayuutinnamninunami iliŋitñi qaunagigikkatka annautruqługichsaŋŋiagun atiġikkaqpich, ilvich atchiutigikkapkun.Qaunagigitka aasrii atausriqunniiñ tammanġitchuq,aglaan taimña iñuk tammaqtuksrauruaq, Agaayyutimuqałha immiutaupluni. 13 Pakma utlautiyasriruŋailipnun. Taatnaiḷipḷugu uqaqtuŋa innamni nunami,iliŋich piqaquplugich quvianaġikkamnik inuŋaiġḷugu.14 Qaitchiruŋa uqałiġnik iliŋitñun, aasrii nunam iñuiñuumigigaich, takku piqatiginġiqługich nunam iñuiatripḷugu uvaŋa piqataunġiłiġa nunam iñuiñun. 15Uvaŋa

John 17:16 63 John 17:26iŋiqsrunġitchikpiñ piiqulugich marrumakŋa nunamiñ,aglaan iŋiġikpiñ qaunagitquplugich piŋiŋnaiġḷugichtuunġaġmiñ. 16 Uvaŋa piqataunġitmatun nunamiñuiñun iliŋittuuq piqataunġitchut nunam iñuiñi.17 Iḷumutuułłapkun ipqiqsimaakkich ilipnun. Uqałhiñiḷumutuuruq. 18 Tuyuġigitka nunamun, ilvittuuqtuyuqaqmatun uvamnik nunamun. 19 Iliŋichpiqutigiplugich ipqiqsimaaqtuŋa ilipnun, iliŋittuuqipqiqsimaaquplugich ilipnun iḷumutuułikun.

Jesus Iŋiqsruutriłha Ukpiqtuaŋuruapayaanik20 “Agaayyutinġitchitka kisiisa tamatkua, aglaantuuq

taipchua ukpiqsriruaksrat uvamnik iliŋisa uqałhatigun.21 Agaayyutigitka iluqaġmiŋ atautchisun itquplugich.Aapaaŋ! Atautchisuttuq illich uvaptikni, atriḷuguilvich uvamniitmatun suli uvaŋa ilipni. Taatnatuqatausriuyumuut, taavrumuunali nunam iñuiñukpiġiagutiyumigaat ilvich tuyuqałhiñ uvaŋnik. 22Uvaŋaqaitchigitka atriŋanik kamanałiqpich qaisaqpichuvaŋnun, piqutigiplugu iliŋich atautchiiñaułiksraŋatatriḷugu uvaguk atausriułiqpuk. 23 Uvaŋa illuŋailiŋitñi suli ilvich uvaŋni, taavrumuuna iliŋichatausriŋŋuġumuut. Nunamli iñuiñ kaŋiqsiyumigaatilipnun tuyuġiłiġa suli ilvich piqpaksriłhiñ iliŋitñikpiqpaksripmatun uvaŋnik. 24 Aapaaŋ, tamatkuaqaisatin uvaŋnun iqatigisrukkitka sumiitchumailiŋitñun qiñiqquplugu kamanaun pigipkakkan uvaŋnuntakku ilvich piqpagipluŋa nuna iñiqtauŋaiñŋaan.25 Nalaunŋaruaq Aapaaŋ! Nunam iñuiñ nalugaatin,aglaan uvaŋa iḷisimagikpiñ suli ukua maliġuaqtitiḷitchuġigaat tuyuġitilaaġa ilipnun. 26 Iḷitchuġipkaġikpiñiliŋitñun, suli iḷitchuġipkapsaaġniaġikpiñ. Tarrali

John 18:1 64 John 18:11piqpaksriłiq piqpakkutigikkan uvaŋnun uvaŋalunayuutiyumuuq iliŋitñi.”

18Jesus-ŋum Tiguraułha

1 Jesus agaayuanikami taavrumani, aullaġniqsuqmaliġuaqtiniḷu ikaaqługu kuuġuuraq taiñaqtuaqKidron-mik. Taakmaniaŋani inniqsuq nautchiivik.Jesus maliġuaqtiniḷu isiġniqsut taavrumuŋa. 2 Judas-ŋumaasrii, aatchuutigitniktuam ilaanik, iḷisimaniġaasuniitilaaŋa. Uvvatakku Jesus-ŋum taruŋautisruuniġaiakulaiqługu maliġuaqtini tarani. 3 TaatnaqhuniJudas utlautiniqsuq nautchiiviŋmun piqasriqhuniaŋuyyiuqtinik suli agaayyuvikpaum qaunaksraiñik,tuyuuplutiŋ qaukłiŋitñiñ agaayuliqsiniñ suli Pharisee-ŋuruaniñ, saagaqhutiŋ satkunik suli nanniñik. 4 Jesus-ŋum kaŋiqsimaplugu suapayaaq atuumaniaqtuaqiŋmiñun paaġniġai nipliutiplugich, “Kiña pakikpisiuŋ?”5 Taapkua kiuniġaat, “Jesus Nazareth-miu.” Ilaan kiugai,“Uvaŋa taimñauruŋa.” Judas-ŋum, aatchuutigitniktuamilaanik, qichaqasriqsimaniġai tamatkua pakaktuat.6 Jesus-ŋum nipliutipmatiŋ, “Uvaŋa taimñauruŋa,”tamatkua kiñumuktuqhutiŋ ulġusraaġniqsut nunamun.7 Jesus-ŋum apiqsrutqiŋñiġai, “Kiña pakikpisiuŋ?”Kiuniġaat, “Jesus Nazareth-miu.” 8 “Uqautianikkipsiilaaŋutilaamnik. Ilipsi pakakkupsitña, maliġuaqtitkaaullaqtitchigik!” 9 Taatna nipliutiniġai Jesus-ŋumtaŋiqsaqługu nipliutigimaanikkani itnaiḷipḷugu,“Aapaaŋ, atausriqunniiñ tammanġitchuq qaisaqniñuvaŋnun.” 10 Simon Peter-guuq savikpaqaqhuni,aasriiñ amuliqamiuŋ anaupluni ilaan siutaiqsiġniġaataliqpianik tamarrumiŋa qaukłiata agaayuliqsit savaktaa,atiqaqtuaq Malchus-mik. 11 Jesus-ŋum nipliutigaa

John 18:12 65 John 18:18Peter, “Tugvaġuŋ satkugikkan puuŋanun. IsrumavichakuqtuġnianġiññasrugaluguuvamnunnagliksaaġutiqpakAapama sivunniaġikkaŋa uvamnun? Uvaŋanagliksaaġluŋa tuquruksrauruŋa. Imiqtaksraġigigataamna imaŋa qallutim Aapama qaisaŋa uvamnun?”

Annas-ŋum Apiqsruqtuiłha Jesus-mik12 Aŋuyyiuqtit piqasriqhutiŋ qaukłiġmiknik suli Jew-

ŋuruat qaunaksriŋisa tiguniġaat Jesus qiḷiqsruqługu,13 aasrii sivulliuplugu Annas-muutiplugu ataniġmun,taataruaŋanun Caiaphas-ŋum. Caiaphas-guuqqauqłiupluni agaayuliqsauniqsuaq tamarrumaniukiumi, niŋuagiplugu taavruma Annas-ŋum atanġum.14 Taamna Caiaphas uqautriñiqsuaq qaukłiŋitñik Jew-ŋuruat iłuatlukkisiñipḷugu atausriq iñuk tuqqutaukpanpiqusriġuni iluqaitñik iñuŋnik.

Peter-m Piiḷaaqałha Jesus-mik15 Simon Peter-m suli atlam maliġuaqtim kiñuagun

maliŋniġaak Jesus. Taamna atla maliġuaqti, iḷisimapluguqaukłiata agaayuliqsit, isiġniqsuq igluqpaŋanunqaukłiata agaayuliqsit piqatigiplugu Jesus. 16 Peter-liqichaġniqsuq tatkiani paami. Taamna atla maliġuaqti,iḷisimaplugu qaukłiata agaayuliqsit, aniñiqsuq kiñumun.Itqutiniġaa Peter tatqamuŋa uqatigianikamiuŋniviaqsiaġruk taluliqiri. 17 Taavruma taluliqirimniviaqsiaġruum nipliutiniġaa Peter, “Uvva, iḷagivatinmaliġuaqtaiñ tatqavruma iñuum?” Peter-m kiugaa,“Iḷaginġitchaatŋa.” 18 Alappaaŋupluniguuq savaktit suliqaunaksrit ikniqsuqhutiŋ aumaniñ qichaġniqsut avataaniauksiqhutiŋ iŋmiknik. Peter-m qichaqasriqamigich,auksiaqsipmiñiqsuq iŋmiñik.

Qaukłiata Agaayuliqsit Apiqsruqtaiłha Jesus-mik

John 18:19 66 John 18:2819 Qaukłiata agaayuliqsit apiqsruqtuġniġaa Jesus ilaan

maliġuaqtaigun suli ilaan iḷisauttutaigun. 20 Jesus-ŋum kiugaa, “Uqaġaqtuŋa sagvipḷuŋa kisupayaamun.Iḷisautrisruuruŋa Jew-ŋuruat katraġviŋitñi suliagaayyuvikpaŋatni. Nipiqanġitchuŋa qanutchiñikiriġaqtuġluŋa. 21 Suvaatami apiqsruqtaqpisitña uvaŋa.Apiqsruqsigik tamatkua iñuich tusraaritka sumikuqautiłhat uvaŋnun. Iliŋisa iḷisimagaat qanuq uqałiġa.”22Taatnaqman Jesus iḷaŋataguuq qaunaksrit patiktiqługunipliutigaa, “Qanuqhutin itnaiḷipḷugu kiuliqpiuŋqaukłiat agaayuliqsit?” 23 Jesus-ŋum kiugaa, “Uvaŋanipliġuma qanutchimik nalaunŋaiġḷugu uqautigiuŋiluqaitñun uvaniittuanun. Aglaan nalaunŋaruamikpakma nipliġñiġuma, suvaata patikpiña?” 24 Annas-ŋumtuyuġiniġaa Jesus qiḷiqsruutraq Caiaphas-mun qaukłiatagaayuliqsitnun.

Peter-m Piiḷaaqapsaałha Jesus-mik25 Peter-guuq auksiġugaaġniqsuq ikniġmun

aasriiñ iñuich apiqsruġniġaat, “Taavruma iñuumiḷaginġitpatin maliġuaqtaiñ?” Peter-m piiḷaaġutiniġai,“Iḷaginġitchaatŋa ilaan maliġuaqtaiñ.” 26 Iḷaŋataguuqqaukłium agaayuliqsim savaktaiñ, iḷaginikkaŋantaivruma siutaiqsikkaŋan Peter-m, nipliutiniġaa,“Qiñinġitpigiñ piqatauplutin ilaani nautchiiviŋmi?”27 Peter piiḷaalgiññiqsuq, “Iḷaginġitchaatŋa.”Taatnaqmiuġlu taimña aqargiqpak qalġuqtaġniqsuq.

Pilate-ŋum Apiqsruqtaiłha Jesus-mik28Taapkua aullautiniġaat Jesus Caiaphas-ŋumtupqaniñ

kavanam Pilate-ŋum inaanun uvlaatchaurami. AglaanJew-ŋuruat isiqataunġiññiqsut tatqamuŋa agliqsrałikunsalumaiġumanġitḷutiŋ iŋmiknik. Piqutigipluguniġiqataułiksraqtiŋ itquplugu niġiqpagvikaami

John 18:29 67 John 18:38taggisiqaqtuaq Apqusraaqtitaułiġmik. 29 TaatnaqhuniPilate anipḷuni uqaqatigityaqtuaġniġai nipliutiplugich,“Sumik agvisiqaqpisiuŋ qamna iñuk?” 30 Taapkuakiuniġaat, “Uvagut tikiutinayaitchikput ilipnunilaa savvaqłukkataġuni piñġitpan.” 31 Pilate-ŋumnipliutiniġai, “Tigusriuŋ ilipsitñik atanniqsuġlugutuvraġlugich maliġutaksrasri.” Jew-ŋuruat kiuniġaat,“Rome-maġmiut tuqqutchipkaiyumiñaitchaatigutiñuŋmik maliġutaksrirrutiptigun.” 32 Taamnaguuq atu-ummiñiqsuq immiutaupluni Jesus uqautigimakkaŋanunqanuq iḷiḷugu tuqqutaułiksraġmigun.

33 Pilate isiġniqsuq kiñumun inimiñun aasriituqłuqługu Jesus-ŋum apiqsruġniġaa, “Uvvaumialigivatin Jew-ŋuruat?” 34 Jesus-ŋum kiuniġaa,“Taamna apiqsruutigiviuŋ ilipniłhiñaq naaga atlatuqautivatin uvapkun?” 35 Pilate nipliqsuq, “Jew-ŋunasugiviña? Jew-ŋuqativich suli qaukłiŋisaagaayuliqsit qaisaġigaatin uvaŋnun. Suruami pivatin?”36 Jesus-ŋum kiugaa, “Uvaŋa umialgunġitchuŋamarrumani nunami. Umialguguma atriḷugu umialikmarrumani nunami, maliġuaqtitka aŋuyakkayaqtuttigutqunġiḷḷuŋa Jew-ŋuruanun. Aglaan aŋalatchiłiġamaakŋaqtaunġipiaqtuq.” 37 Pilate-ŋum apiqsrulgiññiġaa,“Ilviñmi umialguvich?” Jesus-ŋum kiugaa, “Tarra,nipliutigigiñ umialgunipḷuŋa. Uvaŋa aniruaŋuruŋasuli nunamuktuaŋuruŋa piqusriqłuŋa uqałiksrapkuniḷumutuuruamik. Kisupayaam iñuuruam iḷumutuułikunnaalagaġigaaŋa.” 38 Pilate-ŋum apiqsruġaa, “Suami unaiḷumutuułiq?”

Jesus TuquruksraġuġaatPilate-ŋum kiñumun aniḷgitḷuni Jew-ŋuruanun nipliu-

tiniġai, “Uvaŋa paqitchiḷguiññiqsuŋa sumik tuqurru-

John 18:39 68 John 19:10tiksraŋanik. 39 Aglaan tuvraqługu atuumiraġikkaqsipiłhiñaaġuutigiga patchisaiġiłiksraġa isiqtamik ilipsitñunuumani niġiqpagvikaami taggisiqaqtuaq Apqusraaqti-taułiġmik. Ilipsi uvaŋnun patchisaiqsitquvisiuŋ umial-gat Jew-ŋuruat ilipsitñun?” 40 Taapkua kiugaat nip-itusriḷḷapiaqhutiŋ, “Taamnaunġitchuaq, pisutlukkikputBarabbas.” Taamna tigliŋniaqtauruq.

191 Tarra Pilate-ŋum Jesus tigupkaqługu ipiġaqtuqsiup-

kaġniġaa. 2-3Aŋuyyiuqtit niaquusriġñiġaat kakitḷaġnaniksuli atnuġaaqługu umialiktamik ukiłhaaġiksaamik aasriinipliatiaqsipḷugu, “Iñuuqpakkumuutin umialgat Jew-ŋuruat.” Suli tikiññiġaat patiktiqataaqsipḷuguasrii.4Pilate-ŋum anitqikhuni nipliutiniġai iñuich, “Pakma ilaaannisigisigiga ilipsitñun, iḷitchuġitqulugu uvaŋa sumikpaqitchiñġiłhagun atanniusriaksraŋanik pigiiḷiḷugu.”5 Jesus aniñiqsuq niaquutilik kakitḷaġnanik suliumialiktamik atnuġaalik. Pilate nipliutiniġai iñuich,“Uvva, qiñiqsiuŋ iñuk!” 6 Qaukłiŋich agaayuliqsitsuli qaunaksrit qiñiqamitruŋ iġiallaksaġniqsut,“Kikiaktuutisriuŋ sanniġutamun, kikiaktuutisriuŋsanniġutamun!” Pilate-ŋum nipliutigai, “Ilipsi tigulugukikiaktuutisriuŋ sanniġutamun. Paqitchiñġitchuŋaagvisiksraŋanik atanniusriaqałiksraŋan taatna.”7 Jew-ŋuruat kiuniġaat, “Maliġutaksraqaqtugutuqałiqaqtuamik ilaa tuquruksrauplugu takkunipiqaqtuq iġñiġinipḷuni Agaayyutmun.” 8 Pilate-ŋum tusraa'amigich taatna nipliaruat, ilaanaviasruliḷḷapiaqhuni itqutipkaġniġaa Jesus. 9 Aasriiilaa isitqikhuni tatqamuŋa uqaqsittaaġviŋmunnipliutiniġaa Jesus, “Nakiñ aggiqsuami?” Aglaan Jesuskiunġiññiġaa. 10 Pilate-ŋum nipliutilgiññiġaa, “Ilvich

John 19:11 69 John 19:17uqautisrunġitpiña? Itqaġiuŋ uvaŋa aŋalatchirrutiqałiġapatchisaiłhiñauplutin suli kikiaktuutipkałhiñauplutinsanniġutamun.” 11 Jesus-ŋum kiugaa, “Pigigiñaŋalatchiłiq uvapkun kisianik qaisaułhagun ilipnunAgaayyutikun. Taatnaqhuni taimña iñuk qaitchiruaquvamnik ilipnun killuqsautiqaqtuq kamanatluktuamikilipniñ.” 12 Pilate-ŋum tusraa'amiuŋ taamna ilaanannautisruliḷḷapiatlukkaluaġniġaa patchisaiġḷugu.Aglaan Jew-ŋuruat iġialaplutiŋ kiumaniġaat,“Annaktitchupku una iñuk, Caesar-m Rome-miittuamiḷauraaġiyumiñaitchaatin. Kiñapayaaq iŋmiñikataniġuqtaqtuaq Caesar-m akiḷḷiġigaa umialguruamRome-mi.” 13 Pilate tusraa'amigich tamatkuanipliatit, ilaan annisiniġaa Jesus aasrii aquvitluniatanġum inaanun, taggisiliŋmun “Iyaġaŋmik Natilik,”aasrii Hebrew-tigun taiyuutiqaqhuni “Gabbatha.”14 Uvluqpaguqtuami uvluani paqnałhum niġiqpagvikaa-mun taggisiqaqtuam Apqusraaqtitaułiġmik, Pilatenipliutiniġai Jew-ŋuruat, “Kiikaami, uvva umialiksi!”15 Tamatkua iñuich iġialaplutiŋ kiuniġaat, “Tuqulli!Tuqulli! Kikiaktuutili sanniġutamun.” Pilate-ŋumapiqsruġniġai, “Uvaŋnun kikiaktuutipkaqtitquvisiuŋumialigikkaqsi sanniġutamun?” Qaukłiŋich agaayuliqsitkiuniġaat, “Uvagut qaukłiġmik umialiqaqtugut Rome-mi. Avataagun atlamik umialiqanġitchugut.” 16 TarraPilate-ŋum qaiññiġaa Jesus iliŋitñun aŋuyyiuqtinunkikiaktuutitquplugu sanniġutamun.

Jesus Kikiaktuutigaat Sanniġutamun17 Tamatkua iñuich aŋalatkaqsiñiġaat Jesus. Aniñiqsuq

akiyaqhuni kikiaktuutriviksraġmiñik, tikiutiplugununamun taiyuutiqaqtuamun “Niaqum Saunġanik,”

John 19:18 70 John 19:26Hebrew-tigunaasrii taiyuutiqaqhuni “Golgotha-mik.” 18 Taapkua aŋuyyiuqtit kikiaktuutiniġaat Jesussanniġutamun, piqasriqługu malġuŋnik atlaŋnikiññuŋnik kikiaktuutiplugik sanniġutaŋnun avataanun,Jesus qitiqłiḷiutiplugu. 19 Pilate-ŋum aglaŋniġaaiḷisimmatiksraq aglak aasrii taapkua aŋuyyiuqtitiḷipḷugu sanniġutam qulaanun, itna aglalik, “JesusNazareth-miu, umialgat Jew-ŋuruat.” 20 Iñugiaktuat Jew-ŋuruat agliqiniġaat, taamna Jesus kikiaktuutikkauviauŋasriñġitḷuni nunaaqqimiñ. Iḷisimmatiksraq aglakaglaksimapluni piñasruiŋutlugu uqautchisigun Hebrew-tigullu Latin-tigullu suli Greek-tigun. 21 Jew-ŋuplutiŋqaukłiŋisa agaayuliqsit itnaġniġaat Pilate, “Aglaknagu‘Umialgatnik Jew-ŋuruat,’ aglaan ‘Taamna iñukuqaġniḷugu, uvaŋa umialigigaatŋa Jew-ŋuruat.’ ”22 Pilate-ŋum kiuniġai, “Qanuq iḷipḷugu uvaŋa aglakkaġataatna aglaksimagisiruq.”

23 Aŋuyyiuqtit kikiaktuutianikmatruŋ Jesussanniġutamun, tiguniġaich atnuġaaŋi autaagaqsipḷugichsisamaiŋutlugich, atausriuttaaġutiŋ piqatlasripḷutiŋ,aasriiñ atnuġaaŋa kiluiḷaaq ukiłhaaq aulaiḷaqqaliġurriaŋumaniqsuq. 24 Aŋuyyiuqtit uqaaqsiñiqsutavatmun, “Aliktusruŋaqnagu una, nalautchaaġautig-ilakput iḷitchuġisaġlugu kimun piginiaqtilaaŋa.”Taatnaqamitruŋ immiġñiġaat uqałiq uqautigimaruaqitna,“Iliŋisa autaaġaich atnuġaatka iŋmiknun,

suli nalautchaaġautigiplugu atnuġaaġa.” Psalm 22:18Aŋuyyiuqtit piñiġaat taamna.

25 Taatnaqtitlugich qichaġniqsut killiŋani kikiaktu-utrivium Jesus aakaŋalu, suli aakaŋan aniqataa, Mary-lu iḷaqataa Clopas, suli Mary Magdalene. 26 Jesus-ŋum qiñiqamiuŋ aakani suli maliġuaqti piqpagikkani

John 19:27 71 John 19:36qichaqatauruak, nipliutiniġaa aakani, “Aakaaŋ, tarraiġñiġiñ!” 27 Suli nipliutiplugu taamna maliġuaqti, “Tarrailvich aakan!” Tarakŋaniñaglaan taavruma maliġuaqtimiŋmaŋniġaa kiñuniġmiñun.

Jesus-ŋum Tuqułha28 Jesus-ŋum iḷisimaniġaa, sum iluqani immikkaułha,

suli agliqsimaruaq uqałiq immianiktitchaqługu nipliġñiq-suq, “Imiġuktuŋa.” 29 Piŋaluguuq tamaani inniqsuqimalik siiġñaġluktuamik misruqqumik. Tarra iḷiñiġaatmisruktaqtaq misruqqumun, aasiiñ akiqqumik israuttus-riqługu takpichuŋa israaġutiplugu qaqłuuknun. 30 Jesusakuqtuqamiuŋ misruġuq nipliġñiqsuq, “Tarra naattuq.”Aasriiñ sikitlugu niaquni aniġniŋiġñiqsuq.

Jesus Kapigaat Sanniġaagun31 Tarra Jew-ŋuruat iŋiġniġaat Pilate, niugaaq-

taġukługich tuqunaġiaquplugich taapkua aŋutittuqqutauruat aasrii atqaqtillugich sanniġutaŋitñiñ.Taatnaġuŋniqsut takku tikiumapluni tallimmiułiqakunniqsaami iliŋisa niviŋatqunġitlugich timitsanniġutaŋitñi minġuiqsiaġvium uvluani, takkutikiumaniaqhuni nuimaniqsraq minġuiqsiałiq atlaniñminġuiqsiałiġniñ. 32 Aŋuyyiuqtit taruŋaqamiŋniugaaqtaġniġaich taapkuak avataani Jesus-ŋumtuqqutauqatauruak Jesus-kun. 33 Aglaan tikitmatruŋJesus iḷitchuġiniġaat tuquaniksimałha. Taatnaqługuiliŋisa niugaaqtanġiññiġaat. 34 Aglaan iḷaŋataaŋuyyiuqtit kapiniġaa panamiñik Jesus-ŋumsanniġaagunaasrii tarvauvaa auglu imiġlu maqiplutik. 35 Iñuktaamna qiñiqtuaq taavrumiŋa iḷisimarriġñiġaailipsipsuuq ukpiqsritquplusri. Ilaan uqauttutaaiḷumutuuruq, suli iḷisimagaa uqauttutmi iḷumutuułha.36 Taatnaiḷipḷugu iñiqtauniqsuq aglausimaruaq

John 19:37 72 John 20:4uqałiġmi immiqługu, “Nalliatunniiñ sauniġikkaŋiñpiiyaqtakkauyumiñaitchut.” 37 Suli atla uqałiqitnaqsimaruaq, “Iliŋisa sukuiġḷugu qiñiġisigaat ilaakapukkaqtiŋ.”

Jesus-ŋum Iḷuvikkaułha38 Taavruma aquagun Joseph-guuq Arimathea-ġmiu

maliġuaqtaupmiñiqsuq Jesus-mi nalunautchipḷuni takkuiqsimmaġmi Jew-ŋuruanik pipḷuni. Apiqsruqman Pilate-ŋum pitquniġaa timi, Joseph-ŋumaasrii aullautiplugu.39 Nicodemus, taimñaptuuq qiñiġiaqtuaq Jesus-mik un-nuami, tuvaaqatauniqsuq Joseph-mi saagaqhuni talli-makipiatun uqumaisilaaliŋmik tipraġiksautinik atlagiiñikatiqaqtuanik myrrh-miglu aloe-miglu. 40Taapkuak iññukpiñiġaak Jesus-ŋum timaa nimiqsruqługu ukiłhaamik pi-unġiyaikkusriqsuqsimmaan, taatnatun Jew-ŋuruat tim-imik savaaqaġaġiłhat atripḷugu. 41 Taavrumaniguuqnautchiiviŋmi Jesus-ŋum tuqqutauviani inniqsuq nutaaqiḷuviksraq atuqsimaiḷaaq. 42 Uvvaasriiñ pisigiplugu Jew-ŋuruat paqnaviat, suli taavruma iḷuviksram qaniłhagun,inillaŋniġaat Jesus taruŋa.

20Iḷuviq Iñuitchuaq

1 Uvlaatchaurami aullaġniisautaani akunniqsaamtanuġagugaaqtitlugu, Mary Magdalene iḷuviġmuŋniqsuqaasrii qiñiqługu iyaġak. Piiqsimaniqsuq paaŋaniñiḷuvġum. 2 Aqpaqsruqhuni utlautiniqsuq SimonPeter-mun suli atlamun maliġuaqtimun, Jesus-ŋum piqpagikkaŋanun, aasrii uqautiplugik, “Iñuichaullautiniġaat Ataniq iḷuviġmiñ. Iḷitchuġinġitchikputnapmun inillaktilaaŋa.” 3 Peter-lu atlalu taamnamaliġuaqti utlautiniqsuk iḷuviġmun. 4 Iluqatik

John 20:5 73 John 20:17aqpaqsruqhutik, aglaan iḷaqataanmaliġuaqtim uniññiġaaPeter tikiḷġaaqhuniasrii iḷuviġmun. 5 Auġrukamiqiñiġniġaa ukiłhaaġiksaaq nimiqsruutaa aglaanisinġiññiqsuq. 6 Kiñuagun tikitñami Simon Peteruiyuiñaqhuni isiġniqsuq tatqamuŋa qiñiqługich aasriiñukiłhaat nallaviani, 7 suli ukiłhaaq nimġutauruaqJesus niaquanun inillaksimanġiññiqsuq taapkunuŋaukiłhaanun aglaan imullaksimaniqsuq ilaagun.8 Taimñali atla maliġuaqti tikiḷġaaġaluaqtuaq iḷuviġmunisiqmiñiqsuq, qiñiqługu aasrii ukpiqsripḷuni. 9 Iliŋikkaŋiqsianilguiññiġaaksuli aglausimaruaq uqałiqitnaqsimaruaq ilaa aŋitqikkisiñipḷugu tuqułiġmiñ.10Tarakŋa taapkuakmaliġuaqtik utiġniqsuk aŋiḷaaqhutik.

Jesus-ŋum Sagviłha Mary Magdalene-mun11Mary-li siḷataani itluni iḷuvġum qianiqsuq. Qiallaġmi

auġruaġniqsuq qiñiġukhuni iḷuviġmun. 12Aasrii qiñiqtuqmalġuŋnik israġullaŋnik atnuġaallaŋnik qatiqtaanikaquppiruak Jesus-ŋum timaan irviani, iḷaqataa niaquantuŋaani aasriiñ iḷaqataa isigaiñ tuŋaatni. 13 Taapkuaknipliutiniġaak, “Marii, suvaata qiavich?” Kiuniġik,“Iñuich aullautiniġaat Ataniġa, aasriiñ nalugigailiŋitñun napmun inillaktilaaŋa.” 14 Taatnaqqaaqhunikiŋiaqhuniasrii qiñiġniġaa Jesus qichaqtuaqtuaq,aglaan iḷitchuġinġiññiġaa Jesus-ŋutilaaŋa. 15 Jesus-ŋumapiqsruġniġaa Mary, “Suvaata qiavich? Kiña pakikpiuŋ?”Aġnam nautchialiqinasugiplugu nipliutiniġaa,“Iñuuk, aullautigupku uvakŋa, uqautillaŋŋa napmuninillaktilaaŋa; uvaŋali aiyumigiga.” 16 Tarra Jesustuqłuġaa atqanik, “Marii!” Aġnaq kiŋiaqhuniuqaġniqsuq ilaanun, “Rabboni!” (itnautauruaq Hebrew-t uqausriŋisigun, Iḷisautrii!) 17 Jesus-ŋum nipliu-titqiŋñiġaa, “Aksiŋñiaqnaŋa takku aullanġitchuŋasuli

John 20:18 74 John 20:26pakmuŋa Aapamun. Aglaan aullaġutin aniaqatiumnunkiligiakkich pakmuŋaġniaġniḷuŋa ilaanun AapamnunAapagikkapsitñunlu, uvaŋa Agaayyutimnun suli ilipsiAgaayyutipsitñun.” 18 Mary Magdalene uqautityaġniġaimaliġuaqtit qiñiġnipḷugu Ataniq suli tamatkuniŋauqautinipḷuni.

Jesus-ŋum Sagviłha Maliġuaqtimiñun19 Tamarrumani uvlumi unnukman aullaġni-

isautaani akunniqsaam, maliġuaqtit katimmiñiqsutatautchimi kiluusautipḷutiŋ nuyuaqhutiŋ Jew-ŋuruaniñ. Taimmaiñaq Jesus-ŋum tikitḷugichakunaŋiġñiġai nipliutiplugich, “Qiñuiññaq ilipsitñun!”20 Taatnaqqaaqhuni qiñiqtinniġai ikiñiġmiñik argaŋmiñisuli saniqqamiñi. Tarra maliġuaqtit quviatchaŋniqsutqiñiqamitruŋ Ataniq. 21 Jesus-ŋum nipliutitqiŋñiġai,“Qiñuiññaq illi ilipsitñun! Atripḷugu Aapam tuyuqałhauvamnik, taatnatuntuuq tuyuġigipsi.” 22 Taatnaqamigichaniqsaaġviginiġai taapkua maliġuaqtini nipliutiplugich,“Akuqtuqsiuŋ Ipqitchuaq Irrusriq. 23 Ilipsinatqiusrimaaġupsigik iñuich killuqsautiŋichnatqikkaurut, aglaan natqiusrimaanġitchupsigikkilluqsautiŋich natqikkaunġitchut.”

Jesus Sagviłha Thomas-mun24 Iḷaŋarguuq maliġuaqtit, Thomas-mik taiyuutilik

Malġimik, tarani inġiññiqsuq Jesus tikitman. 25Atlat mal-iġuaqtit uqautiniġaat, “Qiñiġikput Ataniq!” Thomas ni-pliutiniġai, “Qiñinġisuaġupkich ikiñiŋi kikiagich argaiñisuli iḷiḷugich argatka ikiñiŋanun saniġaani ukpiqsriyu-miñaitchuŋa.”

26 Akunniqsaaŋanikhutiŋ kiñuvatigun maliġuaqtit ka-timalgiññiqsut, Thomas piqataupluni taavrumani. Talut

John 20:27 75 John 21:6umiktuutiqaġniqsut, aglaan Jesus akunaŋianilgiññiġai ni-pliqhuni, “Qiñuiññaq ilipsitñun!” 27 Ilaan nipliutiniġaaThomas, “Israutilugich argaktin uvuŋa, qiñikkich ar-gatka, israaġutilugich argaktin saniqqamnun. Arguaq-tunġiġutin ukpiqsriiñ!” 28 Thomas kiuniġaa, “Ilvichataniġigikpiñ suli Agaayyutigigikpiñ!” 29 Jesus-ŋum ni-pliutigaa, “Ukpiliqpich qiñianikapŋa kisianik? Qanutunquvianaqtigivat tamatkua ukpiqsriruat qiñiġaluaqnaŋa.”

Qanuq Pitquriłhat Ukua Makpiġaat30 Jesus-guuq iñiqtaqaġniqsuq iñugiaktuanik atlanik

quviqnaqtuanik savaanikmaliġuaqtimi sivuġaatni, aglak-simalutiŋ inġitchuanik ukunani makpiġaani. 31 Aglaantamatkua aglausimarut ukpiqsritquplusri Jesus Christ-ŋutilaaŋanik Iġñiŋa Agaayyutim, suli iñuutlasritquplusriukpiqsriłipsigun ilaanik.

21Jesus-ŋum Sagviłha TallimatMalġuŋnunMaliġuaqtimiñun

1 Kiñuagun tamarruma Jesus sagviaqtupsaaġniqsuqiŋmiñik maliġuaqtimiñun siñaani narvamtaiyuutiqaqtuam Tiberias-mik, uvva itnaiḷipḷugu, 2 SimonPeter-lu, Thomas-lu taiyuutilik Malġimik, Nathanael-lu Cana-ġmiu Galilee-mi, iġñaglu Zebedee-m sulimalġuk atlak maliġuaqtik, iluqatiŋ atautchimiinniqsut.3 Simon Peter nipliġñiqsuq iḷamiñun “Qalliaġniaqtuŋa.”Taatnaqman taapkua atlat nipliutipmiñiġaat,“Malikkisigiptigiñ.” Iluqatiŋ ikiniqsut umiamun,aglaan unnuaqtutilaaŋani sumikunniiñ qalunġiññiqsut.4 Siqiñġum mayuuraałhani Jesus qichaġniqsuq imġumsiñaani aglaan maliġuaqtaiñ iḷitchuġinġiññiġaat Jesus-ŋutilaaŋa. 5 Ilaan nipliutiniġai, “Iḷiḷgaat, qaluutiqaqpisi?”Iliŋisa kiuniġaat, “Naami.” 6 Ilaan nipliutilgiññiġai,

John 21:7 76 John 21:16“Siŋitchiuŋ kuvraqsi taliqpian tuŋaaŋanun umiapsi,ilipsiḷi qalukkumuusri.” Maliġuaqtit siŋinniġaatkuvraqtiŋ aasriiñ payyaksaġniġaat nuqitchaqamitruŋumiam iḷuanun takku qaluuvagitḷuni. 7 MaliġuaqtimJesus-ŋum piqpagikkaŋan nipliutiniġaa Peter, “PiññaAtaniġiniġikput.” Simon Peter-m tusraa'amiuŋtakpiñña Atanġułha, ilaan atitqiksiqamiuŋ atnuġaanimattaummitchani misiŋñiqsuq taġiumun. 8 Taapkuaiḷai maliġuaqtit kilvaġniqsut umiakun nuqirrutigalugukuvraq imalik qaluŋnik iliŋich uŋasriuraqhutiŋ siñaaniñ,tallimakipiatun apluqpaktaaqhuni urraksrayuŋnaliktun.9 Iliŋich tulakamiŋ, qiñiqtut iknipiamik qaluŋnikuutaliŋmik suli qiñiqhutiŋ qaqqunik. 10 Jesus-ŋum nipliutiniġai, “Uvuŋautrisitchi iḷaŋitñikqaluich qaluktapsi akkuvak.” 11 Simon Peter-mikitqikhuni umiamun kaliŋñiġaa kuvraq siñaanunimalik qalukpaŋnik, tallimakipiaq malġukipiaqqulit piñasrunik iñugiaktilaaliŋnik; naagatarraiñugiakkaluaqhutiŋ kuvraŋat alinġiññiqsuq. 12 Jesus-ŋum nipliutigai, “Uvuŋaġusri niġisitchi.” Nalliataunniiñmaliġuaqtit apiqsruġumanġiññiġaa, “Kisuuvich?”Iliŋisa iḷitchuġiniġaat Atanġutilaaŋanik. 13 Jesus-ŋum qalliḷaaqhuni tigu'amiuŋ qaqqiaq autaaġniġaailiŋitñun. Taatnatunsuli piñiġaa qaluk. 14 Taavrumanipiñatchiġñiġai Jesus-ŋum qiñiqtitałłi iŋmiñikmaliġuaqtinun aŋitqiqqaaqhuni tuqułiġmiñ.

Jesus-lu Peter-lu15 Iliŋich niġianikmata Jesus-ŋum nipliutigaa Simon

Peter, “Simon! Iġñiŋa John! Piqpagitlukpiña ukunakŋa?”Peter-m kiugaa, “Aa, Ataniiq! Iḷisimagiñ uvaŋnunpiqpagiłhiñ.” Jesus-ŋum nipliutigaa, “Niġipkakkichipnaiyaatka.” 16 Tugliḷiqługu Jesus nipliutilgiññiġaa,

John 21:17 77 John 21:24

“Simon! Iġñiŋa John! Piqpagiviña?” Peter-m kiugaa,“Aa, Ataniiq! Iḷisimagiñ uvaŋnun piqpagiłhiñ.”Jesus-ŋum nipliutilgitchaa, “Qaunagikkich ipnaitka.”17 Piñatchiqługik Jesus-ŋum nipliutilgitchaa “Simon,Iġñiŋa John, piqpagiviña?” Peter aliatchaŋniqsuq Jesus-ŋum apiqsruqmani piñasruni atiruamik, “Piqpagiviña?”Aasrii Peter-m kiuniġaa, “Ataniiq! Iḷisimagiñsuapayaaq. Iḷisimagiñ uvaŋnun piqpagiłhiñ.” Jesus-ŋum kiugaa, “Niġipkakkich ipnaitka. 18 Iḷumutuuruamiknipliutigikpiñ, nutau'avich tapsiaġiksipḷutin igliġaqtutinnapmupayaaġukavich. Aglaan utuqqaġuġuvich atlamiñuum qiḷiġniaġaatin israaqtillutin aullautilutinaullaġvigisrunġisaqnun.” 19 Taatnaqamiuŋ Jesus-ŋum uqautiginiġaa qanutchikun tuqułikun Peter-munkamanaqtinniaqtilaaŋa Agaayyun. Taatnaqqaaqługunipliutiniġaa, “Maliġuaŋŋa!”

Jesus-lu Atlalu Maliġuaqtilu20Peter-mkiŋiaqhuni qiñiġniġaamaliġuaqti Jesus-ŋum

piqpagikkaŋa maliktuaq. Taimñauniqsuq ikusiksimaaq-tuaq qanitluni Jesus-mi nullautchiqamiŋ suli apiqsruq-tuaq, “Ataniiq, kia aatchuutigitniŋniaqpatin?” 21 Peter-m qiñiqamiuŋ taamna apiqsruġniġaa Jesus, “Ataniiq!Qanuġniaqpaliuna?” 22 Jesus-ŋum kiugaa, “Uvaŋa iñu-upkaġukkupku aggitqiŋñiałłamnunaglaan, suuva taamnailipnun? Maliŋŋa!” 23 Taamna uqauttutaa siamin-niqsuq akunġatnun aniqatigiiñun taamna maliġuaqtituquyumiñaiññipḷugu. Jesus taatnanġiññiqsuq tuquyu-miñaiññiḷugu, aglaan itnałhiñaqhuni, “Iñuupkaġukkupkuaggitqiŋñiałłamnunaglaan, suuva taamna ilipnun?”

24 Taamna maliġuaqti taamnauruq quliaqtuaqtuaqtamatkuniŋa, sulipsuuq aglaktuaq tamatkuniŋa, aasriinalunġitchikput quliaqtuaġikkaŋan iḷumutuułha.

John 21:25 78 John 21:25Uqaliqsaaġun

25 Iñugiakkaluaqtuq atla qanusriq Jesus iñiqtaġikkaŋa.Iluqatiŋ aglaksimalutiŋ atausriukattaaġlugich pimak-pata, iluqaniqanu nunam tigummianilgunayaitpalukkaiaglaich aglakkaukpata.

79Ipqitchuat Makpiġaat - Agaayyutim Uqałhi Iñupiatun

The New Testament in Northwest Alaska Eskimocopyright © 2010 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Inupiatun, Northwest Alaska (Northwest Alaska Eskimo)Translation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-04-25PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Dec 2019 from source files dated 12 Dec201946cece15-9127-50b3-bf07-88a1082e7ab6