ULUSLARARASI HZ. NUH VE CUDİ DAGI SEMPOZYUMU

International "Noah and Judi Mountain" Symposium

27-29 EYLÜL 2013 ŞIRNAK

Editörler

Doç. Dr. Harndi GÜNDOGAR

Yrd. Doç. Dr. Ömer Ali YILDIRIM

Yrd. Doç. Dr. M. Ata AZ

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı İskender OYMAK*

Türkçe sözlüklerde Tufan, Nuh peygamber zamanında yağan ve bütün dünya­yı su altında bırakan şiddetli yağmur olarak tanımlanır. Mecaz olarak tufan şiddetli yağmur, yoğun veya şiddetli şey anlamında kullamlır1 • Genel anlamıyla Tufan: sel, karanlık ve ölüm gibi felaketierin aşırı derecede olmasına verilen isimdir. Ihranice "Mabul" ile ifade edilen Tufan sözcüğü genelde, sadece Nuh zamanında gerçekleşmiş olan Büyük Tufan'ı ifade eder. Bazı açıklaınalara göre sözcüğün kökü, ölüm ifade eden "Naval"'dır [Nevela =Leş]\ ve dolayısıyla "Mabui': bir anlamda öldürme aracı­dır. Diğer otoriteler arasında bunun kökünün "Bala; Yıpranmak, ezilmek': "Balbal; Akıl karıştırmak': ya da [yüksekten alçağa akan suyun önüne gelen her şeyi taşıma­sından] "Yaval; Nakletmek, ulaştırmak'' olduğunu söyleyenler vardır. Sözcük aynı zamanda "Balal; Karıştırmak'' köküyle de bağlantılıdJ.r2.

Nuh tufanının evrensel veya bölgesel olduğu konusunda farklı görüşler bu­lunmaktadır. Tevrat, evrensel bir tufan tezini ileri sürerken Kur'an bu konuda bilgi vermemektedir. Ancak Jeologlar ve Tabiat bilimcileri tüm varlıkları bir anda suyla boğarak yok eden evrensel bir tufan olayına olumlu bılkmazlar. Tabi bu konu bi­zim sunacağımiz bildirinin tamamen dışında olduğu için üzerinde durmayacağız. Biz daha çok Yahudi kaynakları açısından Nuh Tufanını ele almaya çalışacağız. As­lında konu Yahudilik açısından önem arzettiğ gibi İslam ve Hıristiyanlık açısından da önemlidir. Bu sebeple yeri geldikçe de Kur'an ve diğer kültürlerle karşılaştırma yapmaya çalışacağız.

Tebliğ konumuz Nuh Tufanı olduğu_için öncelikle Nuh (as) hakkında kısa bilgi vermemiz gerekınektedir. Nuh hakkında mevcut bilgiler çoğunlukla Yahudi kaynak­larına dayanmaktadır. İlk dönem İslam Tarihi kaynakları bile aktardıkları bilgileri büyük oranda Tevrat ve diğer Yahudi sözlü gelenekten aktarmışlardır. Tevrat'a göre Hz. Nuh'un babası Lemek'tir. Nuh'un yaşadığı dönem tam olarak bilinmemekle be­raberdaha çok M.Q. 2500-2000 yılları ifade edilir. Yahudi kaynaklarına göre Nuh, dünyanın yaratılışının 1056 yılında doğmuştur. Tufan 1656 yılında meydana gelmiş ve Nuh 2006 yılında yani Babil kulesi olayının ardından gerçekleşen dağiliştan on yıl sonra ölmüştür. İbrahim 1948 yılında doğmuş ve Nuh öldüğünde 58 yaşındadır3. Tevrattaki "Lemek 182 yaşındayken bir oğlu oldu" (Tekvin=Bereşit, 5/28) ifadesin­den Nuh'un dünyaya geldiği belirtilir. İnsanların çektiği eziyeti hafifletecek ve onları rahatiatacak anlamında Nuh isminin çocuğa verildiği Tevrattaki "RAB' in lanetiediği

* Prof: Dr., Fırat Üniversitesi, ilahiyat Fak. Dinler Tarihi A.B.D. 1 D. Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, (İstanbul, ı987), 1105. 2 Tora ve Aftara, I. J(jtap, Bereşit, T"urkçe Çeviri ve Açıklamalanyla, Çev. MoşeFarsi, vd., (İstanbul, 2010), 40-41. 3 Tora, Bereşit, 59. Buradaki tarihler Yalıudi takvimine göre verilmiştir.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDi DAGI

SEMPOZVUMU

143

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 111

bu toprak yüzünden çektiğimiz eziyeti, harcadığımız emeği bu çocuk hafifletip bizi rahatlatacak'' diyerek çocuğa Nuh adını verdi" (Tekvin, 5/29) ifadelerdenanlaşılmak­tadır. Yine Tevrat'a göre, Nuh'un doğumundan sonra Lemek 595 yıl daha yaşamış, başka oğulları ve kızları olmuştur (Tekvin, 5/30). Lemek toplam 777 yıl yaşadıktan sonra.ölmüştür (Tekvin, 5/31). Nuh ise, SOO yıl yaşadıktan sonra Sam (Şem), Ham veYafes (Yefet) ismindeki çocuklara sahip olmuştur (Tekvin, 5/32). İslam Tarihi kay­nakları, Nuh'un Hz Adem'in vefatından 126 yıl sonra dünyaya geldiğini ve babası Lemek'in bu dönemde 182 yaşında olduğunu ve oğluna yanlış yolda yürüyen bir üm­

meti izlernemesi öğüdünü verdiğini nakletmektedir. Ayrıca Nuh zamanında kötülü­ğü yasaklayan bir kimse olmadığı için Ytice Allah'ın bu kötü yoldaki topluma Nuh peygamberi 480 yaşında iken gönderdiği ve onun kesintisiz 120 yıl kavrnine nasihat ve uyarılarda bulunduğu, onları Allah'ın birliğine ve yoluna davet ettiği nakledilir. Ancak Nuh'un bütün çabalarına rağmen kavminin küfür yolunda direnmesi üzerine Yuce Allah, Peygamberi Nuh'a bir gemi yapmasıiıı emretmiştir. Nuh gemisine bindiği zaman 600 yaşında idi. Bu sırada tufanın başladığı ve tufandan sonrada Nuh'un 350 yıl yaşadığı ifade edilir. Bazı rivayetlerde Hz. Adem ile Nuh arasında 10 asır, yani bin sene olduğu, bu döneme kadar gelen milletierin hak yolda oldukları ancak Allah'a itaatsizlik ve küfrün, Nuh'un bu kavimlere peygmber olarak gönderildiği yılda baş­ladığı ifade ediJir4.

144 Kutsal kitaplardan Tevrat, İncil ve Kur'an'da Nuli· Tufanı hakkında bilgiler bu-lunmaktadır. Ancak bu konuda en detaylı bilgileri Tevrat'ın (Tora)·Tekvinkitabın­da (Bab 6-9) görüyoruz. Söz konusu bilgiler: tufan öncesi Nuh kavminin itaatsizliği,

. Nuh'a hakaret ve zulümleri, Tanrı'nın Nuh'a vaadi ve sonrasında Nuh'un kendi~ine vahyedildiği doğrultuda gemi yapması, tufanın başlaması, sona ermesi ve sonrasında ortaya çıkan durum şeklinde sırayla verilmektedir.

Tevrat'ta Nuh Tufanı'nın meydana gelişsebebi olarak insanların kızları ile tanrı­nın oğullarının evlenmeleri neticesinde çoğalmaları sonucu yeryüzünde kötülüğün yaygıJ?laştığı gösterilir. Bu durum Tekvin, 6/1-2'de "Ve vaki oldu5 ki, yeryüzünde insanlar çoğalmaya başlayıp kızları doğunca've "Tanrının oğulları insan kızlarının iyi <;>lduklarını gördüler ve her seçtiklerinden kendilerine eş aldılar" şeklinde ifade edilir. Bazılarına göre burada belirtilen Tanrının oğulları düşmüş meleklerdir. Ba­zıları bunu "yöneticilerin oğulları" ya da "hakimlerin oğulları" olarak çevirirler; Bu durumda "insan kızları" genel halkın (SaadyaGaon) veya alt sınıfın kızlarıdır ve bu durumun sebebi, kendi üstlerine karşı gelemiyor olmalarıdır. Yine başka görüşlere göre, "Tanrı'nın oğWJarı" Şet'in Tanrı'ya bağlı yaşayan soyunu, "insan kızları" da

4 İbnu'l Esir, El-Kamil Fi't-Tarih, I, Çev: A. Ağırakça, A. Özaydın, vd. (İstanbul, ı985), 55; İbn Kesir, el-Bidaye ven­Nihaye, Büyük İslam Tarihi, Çev: Mehmet Keskin, (İstanbul, ı994), 137, vd.

5 "Vayi Oldu" terimini Talmud, Tanab boyunca kullanıldığı yerlerin çoğunda dert ve naboş olayları ifude ettiğini belirtirmektedir. Bunun bir sebebi sözcüğün kulağa geliş şeklidir: "Vay! - Vab!" Bu durum, insanoğlunun karanlık derinliklere doğru hızlı batışını aulatmaktadır (Talmud- Megila lOb). Tora, Bereşit, 37.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZWMU

11 İskender Oymak

Kayin'in maneviyatı daha düşük düzeyde olan soyunu anlatmaktadır. Tevrat'ınTek­vin, 6/3 pasajında "Tann«Ruhum insanı sonsuza dek yargılamayacak, çünkü o et­ten başka bir şey değil. Günleri yüz yirmi yıl olacak6»dedi"bilgileri yer alır. Burada ruhum yargılamayacak-İbranice "LoYadon" "tartışmayacak': "bu konuyu ele alma­ya dev~ etmeyecek'' demektir. İnsan, "etten başka bir şey olmamasına karşın'' yine de Tanrı'nın egemenliğine karşı gelmekten çekinmemiştir. Tanrı bu sebeple, onları günahları sebebiyle yok etme ya da onlara merhamet etme konusunda adeta Ken­di Kendisi'yle bir tartışma içine girmiştir. Bu, insanlara yönelik son bir merhamet belirtisidir. Zira insan "etten başka bir şey olmadığı"ndanmerhamet olmaksızın de­vamlılığını sürdüremez. Tekvin, 6/4'de "Devler, o günlerde ve daha sonraları yer­yüzündeydiler ... " şeklinde yer alan Devler-ya da "Titanlar" İbranice Nefilim-tam çeviriyle "düşmüş olanlar'<:Iır. Bu şekilde sıfatlandırılmalarının sebebi, düşmüş me­leklerin çocukları olmalarıdır (TargumYonatan). Bu sözcüğün İbranice'deki "Nafal; Düşmek'' köküyle bağlantılı olmasının sebebi, normalin üstündeki günalıkarlıkları yüzünden hem kendileri düşmüş, hem de başkalarının düşmesine sebep olmuş ol­malarıdır. ["kalbin düşmesi" İbranice'de korku belirten bir deyimdir].Tekvin, 6/S'ae Tanrının yeryüzünde insanın kötülüğün ün artmakta olduğunu gördüğÜ ve [İnsanın] en derin düşüncelerinin gün boyunca, sadece kötüye yöneldiği bildirilir. Burada Tev­rat, o dönemde yaşayan insanların günalıkarlıklarına vurgu yapmaktadır. İnsanların bu günalıkarlıkları karşısında Tanrının pişman olduğu ve kalbindeızdırap çektiği 145

Tekvin, 6/6'da ifade edilir. Tanrı'nın bu olaylar karşısında hissettikleri ile ilgili Ake-datYitshak, buradaki "pişmanlık'' açıklamasının, hemen ardından gelen "kalbinde ıstırap çekti" sözleri olduğunu belirtir. Tora burada Tanrı'nın insana vermiş oldu­ğu değeri vurgulamak için insani terimler kullanmakta ve O nun "ıstırap çektiğini" söylemektedir. Tanrı, insan kötülük çamuru içinde artık geri dönülemez derinlik­lere inene kadar beklemiştir. Merhamet Niteliği'ni ancak bundan sonra bir kenara bırakmış ve Yargı Niteliği'ni ön plana çıkarmıştır7• Tekvin, 6/7 pasajı, Tanrının insanı yaratmasındaki pişmanlığını "Tanrı "Yaratmış olduğum insanoğlunu yeryüzünden sileceğim. İnsandan evcil hayvanlara, yer hayvanlarına ve gökyüzündeki kuşlara ka­dar. Onları yaptığım için pişmanım'' dedi"ifadeleriyle aktarmaktadır. Tekvin, 6/8'de ise Nuh'un imanı ve çabasıyla Tann katında lütuf bulduğunavurgu yapılmaktadır. Nuh'un, Tann'nın gözünde beğeni bulması veya lütuf bulması, Nuh'un ailesinin de kurtulabilmesine imkan sağladığı şeklinde yorumlanır.

Nuh'un soyu ve kişiliği konusunda da Tevrat önemli bilgiler vermektedir. Tekvin6/9<ia "Bunlar, Nuh'un soyudur: Nuh dürüst biriydi, kendi nesiinde kusur-

6 Bir açıklamaya göre bu noktadım itibaren, "Ta.nn'nın Rubu insanda uzun süre ba.rınmayacak" ve insan yaşam süresi bir kısalma trendine girerek sonunda azami 120 yıl olacak duruma gelecektir. Tora, Bereşit, 37.

7 Tora, Bereşit, 36-37. 8 Midraş'a göre Tora burada şu dersi vermek istemektedir: Tsadikler'in iyi davnıruşlan onlann çocuklandırlar.

Zira kişinin iyi hareketleri onun en önemli mirasıdır. Rabi MoşeFeinstein, Tora.'nın, yapdan iyi davnıruşlan

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDI DAGI

SEMPOZVUMU

---

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 111

suzdu. Nuh, Tanrı ile birlikte yürüdü" şeklinde yer alır. Burada Nuh'un kavminin içinde bulunduğu putperestlikle bir ilişkisinin olmadığı, Tanrı'nın kendisine göster­diği yolda yürüdüğü anlaşılmaktadır. Bazı Hahaınlar, Nuh dürüst biriydi ifadesinin Nuh'a yönelik bir övgü olduğu fikrindedirler: Nuh, kendi nesli bu kadar bozuk ol­masma rağınen Tsadik (salih kişi) kalabilmiştir. Başka Halıarnlar ise "kendi nesli" . ifadesinin özellikle vurgulanışını, Nuh'a yönelik bir eleştiri olarak kabul ederler: Nuh, sadece kötü insanların bulunduğu kendi nesli göz önünde bulundurulduğunda bir Tsadiktir. Nesiinde kusursuz ifadesi İbranice Taınim kelimesi ile ifade edilir. Sözcük "bütün': "eksiksiz': "mükemmel': "masum': "dindar, Tanrıya bağlı" ya da "dürüst" şek­linde çevrilmektedir9

• Devamında "Nuh üç oğul babası oldu: Sam (Şem), Ham ve Ya­fes (Yefet)"10 (Tekvin, 6/10lşeklindeki ifadelerde üç oğlunun isimleri belirtilir.Bura­daki liste büyüklük sırasına göre verilmemiştir; zira en büyük kardeş Yafes'tir. Sam'ın buna rağıneıi başta yazılına. sebebi, Tora'nın sıralamayı yaşa değil, bilgelik düzeyine göre yapmış olmasıdır (Talmud -Sanedrin 69b)11• Bazı otoritelere göre doğum sırası, Yafes, Sam ve Ham şeklindedir ve böylece Ham en küçüktür (Tekvin, 6/10). Ancak Talmud'a göre doğum sırası Yafes, Ham ve Sam şeklindedir (Talmud- Sanedrin 69b) ve soyların anlatımı da bu sırayla gerçekleşmektedir.

Yine Tevratta, Nuh döneminde insanların ahlaki ve inanç durumlan "Dünya Tanrı'nın önünde yozlaşınıştı ve yeryüzü suçla dolmuştu. Tanrı yeryüzünü gördü ve

146 işte yozlaşınıştı. Zira her vücut, yeryüzü üzerinde yölunu saptırmıştı" şeklinde ifa­de edilınektedir(Tekvin, 6/11-12). Yozlaşma'yı ifade eden söz~ükler İbranice Şahat kökünden gelmektedir. Bu kök, "çürümüşlük': "sapkınlık': "yıkım" veya "zarar" an-

. lamlarında kullanılabilir. Genel olarak cinsel ahlaksızlık ve putperesttiği ifade eder. Burada insanlar "yozlaşınışlar': işledikleri ahlaksızlık ve "Putperestlik'' suçlarından dolayı bozulmuşlardır. Zira insanoğlu tüm dünyanın özüdür ve dolayısıyla, insanoğ­lunun bozulması, tüm dünyanın da bozulmasına neden olur. Bunun üzerine Tanrı yeryüzündeki insanların olumsuzluklarına "Tanrı Nuh'a, «insanlığa son vereceğim» dedi, «Çünkü onlar yüzünden yeryüzü zorbalıkla doldu. Onlarla birlikte yeryüzünü de yök edeceğim'' (Tekvin, 6/13)şeklinde müdahale edeceğini belirtmektedir. Tevrat yorı.pncularına göre Tanrı, bu kadar ahlaksızca ·davranan bir neslin, varolma hak­kıni kaybelliğine karar vermiş, fakat buna rağınen onlara merhamet göstermeden de edememiştir. Biraz düşünürsek; Tanrı, Nuh'u 120 yıl boyunca gemi inşa etınek

niçin insanın çocuklarına benzettiğini şu şekilde açıklar: Kişi, iyi davranışları kendi öz çocuklarını sevdiği gibi sevmelidir. İyi davranışları, sadece bir görev olarak değil, aynı zamanda "iyi"ye yönelik sevgisinden dolayı da gerçekleştirmelidir. Geniş bilgi için bkz: Tora, Bereşit, 39. ·

9 Tora, Bereşit, 39. ·, _ 10 Bu bakış açısına göre Ham "en küçük" değil, "en düşük seviyedeki" oğuldur. Zira Ham, yaptığı hareketle "yaramaz

ve hakir görülesi" bir konuma düşmüştür. Nuh ve oğullarının bu bölüm başında tekrar sıralanınasının sebebi, onların tüm insanlığın yeni babaları olacak olmaları gözterilir.Tora, Bereşit, 38-39.

ll The Babylonian Talmud {Complete Soncino English Translation) https://ia600507 .us.archive.org! 12/items/ TheBabylonianTalmudcompleteSoncinoEnglishTranslation/The-Babylonian-Talmud-Complete-Soncino­English-Translation.pdf (15.09.2013}.

ULUSLARARASI ··HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZVUMU

111 İskender Oymak

gibi ağır bir işle görevlendirmekle, İnsanlar 120 yıl boyunca gemi yapımı ile uğraşan Nuh'u görecekler ve merak edip niçin bu kadar uzun zaman bu işle uğraştığını sora­caklardı. Nuh da "Tann, günahlarınız yüzünden dünyaya bir tufan getirmek üzere!" cevabım verecek ve insanların Teşuva12'ya yönelmelerini sağlayacaktı. Fakat ne yazık ki Nuh'un nesiindekiler bu şansı kullanmak yerine onunla alay etmeyi seçmişlerdir13•

Tevrat'a göre, Tann'nın yeryüzüne müdahale edeceği ve insanları yeryüzünde yok edeceğini belirtmesiyle beraber Nuh'a da kurtuluş için yol göstenniştir. Bunu kendi­sinin kurtuluşunu gerçekleştireceği geminin nelerden ve nasıl yapılacağını "Kendine servi (gofer)14 ağacından bir gemi15 yap. Gemiyi bölmelere ayır; içten ve dıştan ziftle16

sıva. Onu şu şekilde inşa edeceksin: Geminin uzunluğu 300 ama, genişliği SO ama ve yükseliği30 ama olacak. Gemiye [ışık için] bir pencere yap. Üstteki açıklığı 1 ama17

[genişliğinde] olacak şekilde [eğik] olsun. Geminin kapısım da onun yanına yerleş­tir. [Gemiyi] Alt, ikinci ve üçüncü [güverteler olacak şekilde] yap"(Tekvin, 6/14-16) şeklinde anlatmaktadır.Burada geçen pencere,IbraniceTsoar kelimesi ile ifade edilir. Bu sözcük, güneşin en tepede olduğu ve ışığının en güçlü olduğu zaman olan "öğle üzeri" anlamındaki Tsaorayim kelimesiyle de bağlantılıdır. Bazı açıklamalara göre bu bir dam penceresidir. Otoritelerin çoğuna göre, Nuh'un Tufan'dan sonra açtığı pence­re budur (Tekvin, 8/6). Bazılarına göre ise bu bir pencere değil, ışık verme özelliğine sahip bir taştır ve geminin içini aydınlatma amacıyla yerleştirilmiştir. Görüldüğü gibi Tevrat, geminin özelliklerini çok detaylı bir şekilde vermektedir.

Yine TevrattaTanrı, tufan sulanyla yeryüzünde bulunun bütün canlılan yok ede­ceğini ancak Nuh, eşi, oğulları ve onların eşierini kurtaracağını " ... göklerin altında bulunan, yaşam nefesine sahip tüm vücutları yok etmek için, yeryüzüne Tufan sula­rım getiriyorum. Yeryüzündekilerin hepsi helak olacak. Ama sana olan sözümü ye-

ı2 Yapılan hatalardan pişmanlık duyup, iyiye doğru dönüş ve değişme isteğine Teşuva adı verilir. Pişmanlık diye tercüme edilen Teşuva, aslında arılam olarakTann'ya/saf benliğe dönüşü simgeler. Kişi, Teşuva yaptığı zaman, Tann için, sanki o günalu hiç işlememiş, geçmişi tamamen silinmiş gibi kabul edilir. Teşuva, dört bölümden oluşur. Geniş bilgi için bkz: http://www.salom.com.tr/newsdetails.asp?id-80577#.Ugc7ROirPIU. (ı0.08.2013).

13 Tora, Bereşit, 38-41. ı4 Servi-Ihranice Gofer. Bu sözcük genellikle ya çevrilmeden "gofer ağacı" olarak bırakılır ya da, Yunanca'da "servi"

arı! amındaki kyparissös kelimesinin İbranice'den Uafar ya da gafar kökünden türediği fikriyle, "servi" olarak çevrilir. Abravanel bunun bir tür çarn ağacı olabileceğini belirtir. TargumOnkehs ise, bunu Icadrom olarak çevirir ve Talmud'a göre bu kelime "sedir" ağacını ifade eder (Talmud -Roş Aşana 23 a). Talmud'un kendi çevirisi ise mabliga ya da golmiş şeklindedir -ki her ikisi desedir türüdür (Talmud- Sanedrin ıo8b, Roş Aşana 23a; Ancak Septuaginta'ma çevirisine giire bu "kare şeklinde kesilmiş kereste"dir.Tora, Bereşit, 41.

ıs Tufu.n, aynı zamanda "Me Nuh - Nuh'un sulan" olarak da adlandınlır (Yeşayau 54/9). Gemi - Ya da "mavna". IbraniceTeva. Tam çeviriyle "sandık': Bu sözcük kullanımı, Nuh'un gemisinin, aslında bir gemi şekline sahip olmadığını göstermektedir. Tora, Bereşit, 41.

ı6 Ihranice Kofer. Sözcük aynı zamanda "asfalt" ya da "katran" olarak da çevrilebilir. Bkz. Tora,Bereşit, ı 1. ı7 Ama- 48cm karşılığında bir uzuulnk ölçüsü. Buna göre geminin uzuuluğu ı44m, genişliği 24m, yiiksekliği de

ı4.4 m. olmalıdır. Bu hesapla, geminin hacıni 49.766m, üç katın her birinin alaru da yaklaşık 3.456m'dir. Bazı oteritelere göre Ama'nın karşılığı 62cm.dir. Buna göre boyutla" ı86m., 3ım. ve ı8.6m, hacint yaklaşık ı07.248m, kat alaru da 5.766m'dir. Geminin çatısı, suların üstünden kaymasım sağlamak arnacı ile eğimli olacaktır. Çatının iki yönde eğimli bölümü, en üstte bulunan ı Ama genişliğindeki düz bölüme bağlanacaktır. Alt, ikinci ve üçüncü - Üst güverte insarılar, ortadaki hayvarılar, en alttaki ise çöplerve artıklar içindir . Tora, Bereşit, 41.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZWMU

147

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuli Tufanı 111

rine getireceğim -Sen, yanında oğulların, eşin ve oğullarının eşleri ile birlikte gemiye gireceksin(Tek:vin, 6/17-18) ifadeleriyle bildirmektedir. Sana olan sözüm, İbranice Berit ile ifade edilip tam çeviriyle "antlaşma'' demektir. Burada "Yanına hem kendin, hem onlar için yenebilecek ne varsa al, ilerde yemek üzere depola. Nuh, Tanrı'nın kendisine emrettiği her şeyi yaptı"(Tek:vin, 6/21-22) ifadeleri yer alır.Bu bağlamda antlaşma ifadesi, gemide stoklanan bir senelik yiyeceğin bozulmayacağına ve mey­velerin çürüıneyeceğine dair Tanrı'nın verdiği sözü, ya da Tanrı'nın, tufandan sonra yaptığı ve dünyayı bir daha bir tufan yoluyla yok etmeyeceğine (Tekvin, 9/8-17) dair antlaşmayı ifade etmektedir18.

Bütün hazırlıklardan sonra Tanrı, Nuh'a "Gemiye gel -sen ve tüm ailen" dedi. "Çünkü bu nesilde önümde·dürüst olarak [sadece] seni gördüm (Tek:vin, 7 /1)emriyle ailesi ile beraber gemiye girmesini emreder. Burada gemiye alacağı hayvanlar temiz ve temiz olmayan olarak sınıflan dırılarak sayıları farklı verilmektedir Tek:vin, 7/2-3)19.Devamında "Zira yedi gün sonra yeryüzü üzerine kırk gün kırk gece boyunca yağmur yağdıracağım. Yaratmış olduğum tüm varlığı toprağın yüzeyinden silece­ğiın" (Tek:vin, 7/4) ifadeleri yer aJ.ır2°.

Tevrat, Nuh'un Tanrı'nın kendisine emrettiğher şeyi yaptığını (Tek:vin, 7/5) ve Tufan gerçekleştiğinde 600 yaşında olduğunu (Tek:vin, 7/6) belirtmektedir.Yine Tev­rat, Nuh'un, oğulları, eşi ve gelinleriyle birlikteTufan'ın sularından öncegemiye geldi-

148 ği (Tek:vin, 7/7)bil~sini vermektedir. Pasaj (Pasuk)"Tllfanın suları sebebiyle" şeklin­de de çevrilebilir. Buna göre, Nuh'un ve ailesinin, ancak yükselensular onları kaçacak bir yer aramaya zorladıktan sonra gemiye sığındıklarını ima etmektedir. Gerçekten de, Midraş'ın açıklamasına göre, Nuh'un Tanrı'ya güveni tam değildir. Hatta, sular ayak bileklerine kadar yükselmeden önce gemiye girmemiştir. Her ne kadar Nuh bir ihtimal Tanrı'nın, merhameti sayesinde insanlara acıyacağını veya insanların son da­kikada Teşuva yapacaklarını düşünmüş olabilirse de, bu pasaj dan, Nuh'un şüphesin­den dolayı eleştirildiği anlamı çıkmak:tadır21 • Tevrat, temiz olan hayvanlardan, temiz olmayan hayvanlardan22

, kuşlardan ve toprakta hareket eden her canlıdan ikişer iki­şer -Tarirı'nın Nuh'a emrettiği gibi erkek ve dişi olarak -Nuh'a, gemiye geldiklerini (Tekvin, 7/8-9) ifade etmektedir. Rabi Yaakov Kamenetsky, sadece temiz olmayan

18 Tora, Bereşit, 40. 19 Sadece "ikişer tane"den söz eden Tekvin: 6!19iia Tann'nın yargı niteliği'ni belirten E-lo-im İsmi kullanılmışken,

"yedişer çift"in istendiği bu bölümde Al:!o'nayİsıni'nin kullanıldığını görmekteyiz. Dolayısıyla, Kaşer hayvanlar arasında ilk çiftierin haricindekilerin, kurban amaçlı olduğunu aniayabiliriz (bkz: Tekvin:B/20). A-do-nayİsıni'nin burada özellikle kullanılması Tann'nın merhametinin bir başka boyutunu da yansıtmaktadır. Zira burada, Tann sadece Nuh'u kurtannakla kalmayıp, tüm ailesini ve sahip olduğu her şeyi kurtannaktadır. Tora, Bereşit, 43.

20 Tora,Bereşit, 43; Başka bir rivayette bu yedi gün, Metuşelah'ın ölümünü takip eden yedi yas günüdür. Metuşelah henüZ ölmüştür ve Tann, onun onuru için Tufan' ı ertelemektedir.

21 Tora, Bereşit, 42. 22 İbranice Taor sözcüğü, "manevi açıdan temizlik, saflık ifade eder. Bununkarşıtı ise Tameiiir. Tera'nın tek bir kelime

kullanarak "Tame" demek varken, "EnenaTeora-temiz olmayan" şeklindeki nispeten uzun ifadeyi kullanmayı seçmesi, bir ders vermek içindir. Talmud- Pesahim 3a.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZVUMU

11 İskender Oymak

hayvanların kendi başlarına geldiklerini vurgularnaktadır. Temiz olan hayvanlar ise ikinci pasaj da vurgulandığı gibi Nuh tarafından getirilmişlerdir (Tekvin, 6/2). Temiz olmayan hayvanların gemide bulunma amaçları nesillerini koruınaktır. Fakat temiz olan hayvanlar bu amacın yanında, Tufan'dan sonra kurban olarak kullanılacaklar dır. Rarn'Qan'ın açıklamasına göre, temiz olanlar dahil, tüm hayvanlardan birer çift kendi

istekleri ile gelmiştir. Başka bir deyişle Tanrı onların içgüdüsel olarak gelmelerini sağlamıştır. Bunun dışında Nuh, kurban olarak getireceği, kalan altı çift temiz hayva­m kendi başına toparlarnalıclJ.r23. "Yedi gün geçti ve Tufan'ın suları yeryüzündeydiler" (Tekvin, 7/10). Buna göre tufan bütün dünyayı kaplıyor

Tevrat (Tekvin, 7 /ll), tufam, o yılın ikinci ayımn on yedinci günü enginlerin bü­tün kaynaklarının fışkırdığı ve göklerin kapaklarının açıldığı ifadeleriyle vermekte­dir. Tora, Tufan'ın "ikinci ayda'' başladığım tam tarih ve olayların ayrıntılarım vererek anlatınaktadır. Talmud'ta, ayların numaralandırılmaları hakkında bir fikir ayrılığı görülmektedir. Tevrat'a (Tekvin, 7/12) göre tufan yağmuru kırk gün kırk gece sür­müştür. Tevrat, Nuh, oğulları Sam, Ham, Yafes, karısı ve üç gelini olmak üzere gemi­ye tam olarak o günde24girdiklerini (Tekvin, 7/13), onlarla birlikte hçr tür hayvanın gemiye girdiğini (Tekvin, 7 /7) ve soluk alan her tür canlının çifter çiftergeldiklerini (Tekvin, 7/15) belirtınektedir. Devamında (Tekvin, 7/16-lS)Rab'in, Nuh'un ardından kapıyı kapadığımve Tufanın kırk gün sürdüğünü ve bu sırada suların gemiyi yer­den yukarı kaldırdığı ve suların çoğaldıkça çoğaldığı; anlatılmaktadır. Hatta Tekvin, 7 /19'de suların yükselmesiyle yeryüzündeki bütün yüksek dağların su altında kaldığı belirtilir. Tufan şiddetini artırdıkça gemi, yönü belirsiz bir şekilde sürüklenmeye baş­lar (Radak). 18. Pasajda geçen "Meod - Fazla, Çok'' kelimesi, suların ne kadar büyük bir şiddetle yükseldiğini vurgulamak arnacı ile pasaj 19'da iki kez daha kullamlmak­tadır.Tekvin, 7 /20<iesuların yukarıya doğru 15 ama (arşın) kadar kabarmasıyla dağla­rın örtüldüğü belirtilir25.Günümüzde Ararat Dağı'ndan çok daha yüksek olan birçok dağ, Tufan sonucu meydana gelen yer kabuğu değişimleri dolayısıyla ortaya çıkmış­lar veya bugünkü yüksekliklerine ulaşnıışlardır. Diğer bir rivayete göre,suların yük­sekliği bu kadar olmamasına karşın güçlü akıntılar sebebiyle oluşan dalgalar, suları bazı zamanlarda bu yüksekliğe ulaştırmaktadır. Böylelikle, Tufan'ın azgın sularından kaçmak için en yüksek dağlara tırmananlar bile, kaçacak yer bularnayıp boğulmuş­lardır. Buna ek olarak, yer kabuğunda meydana gelen yüksek ısı ve jeolojik karmaşa, yeryüzü katınanlarımn kaymasına ve altüst olmasına neden olmuş olabilir.

Tufan neticesinde yeryüzünde hareket eden her canlı ve tüm insanların helak

23 Tora,Bereşit, 45. 24 Tam olarak o günde ya da "günün en aydınlık vaktinde. 25 Yukanya doğru 15 ama - 7,2 m -9,3m arası (bkz: Tora, Bereşit, 6/lS.açklama). Pasajın basit anlarnma göre snlar

öylesine çok yükselmiştir ki, en yüksek dağlarm bile ıs ama üstündedirler (Talmud- Yama 76a;). Aamek Davar, Ararat Dağının (Tekvin:8/4) Tufan zamanmda yeryüzünün en yüksek dağı olduğunu ve snlarm bu dağı örttükten sonra 15 Ama daha yükseldiklerini öne sürer.Tora,Bereşit, 40-41.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDi DAGI

SEMPOZWMU

149

ıso

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 11

olduğu26(Tekvin, 7/21) ve karada bulunan ve yaşamı nefes sayesinde süren her şeyin öldüğü27(Tekvin, 7/22) belirtilmektedir. Böylece Tufan toprak üzerindeki tüm varlık­ları tamamen silmiş -insandan çiftlik hayvanına, kara hayvanlarından gökyüzünün kuşlarına kadar [hepsi] yeryüzünden tamamen silinmişlerdir. Sadece Nuh ve gemide onunla birlikte bulunanlar8 kalmıştır(Tekvin, 7/23). Yine Tevrat, tufan sonrasında suların yüz elli gün sonra çekilmeye başladığını (Tekvin, 7 /24) belirtmektedir.

Tevrat'ın Tekvin 8. bölümü, Tanrı'nın merhametinin tekrar ağır basmaya başla­dığını anlatmaktadır. Tevrat bu süreci "Sonra Tanrı, Nuh'u ve gemideonunla bera­ber bulunan tüm evcil ve yabanıl hayvanları hatırına getirdi29

• Tanrı Yeryüzünde bir rüzgar estirdi ve sular çekilmeye başladı" (Tekvin, 8/1) ifadeleriyle vermektedir.Raşı ve başka birçok otoriteye gôre"rüzgar estirdi" sözcüğün çevirisi "ruh'' olmasına kar­şın, Ramhan ve başka otoritelere göre çeviri "rüzgar" şeklindedir. Bu ruh veya rüzgar, suların azgınca kaynayan ve köpüren öfkesinin durmasını sağlamış ve ikinci pasajda söylendiği gibi her yöndeki su kaynaklarını mühürleyerek tufan sularının çekilme­sine neden olmuştur. Suların çekilmeye başlaması da Tanrı'nın merhametinin tekrar ağır basmaya başladığını anlatmaktadır. Çünkü sular çekildikçe yeryüzü de Nuh'un tekrar yerleşebileceği ve normal hayatını sürdürebUeceği bir yer haline gelmekted.i_r3°. Devaınında vurgu anianıında "Enginlerin kaynakları, göklerin kapakları kapan­dı. Yağmur dindi"_ (Tekvin, 8/2). Sular yeryüzünden ç~kilmeye başladı. Yüz elli gün geçtikten sonra sular azaldı (Tekvin, 8/3) ifadeleri kullanılır. Gemi yedinci ayın on

1;>'' • ,.

yedinci günü31 Ararat dağlarına oturdu (Tekvin, 8/4). Kaynaklar Ararat Dağlarının Ermenistan'a yakın bir dağ olduğunu belirtirler (Targum Yonatan; JosephusFlavius, Antiquites 1:3:5). Bu, Türkiye'nin doğusundaki Ağrı Dağıill.r. Bazı kaynaklar Ararat'ı Kordu ya da Kardunya olarak açıklar ve bu da Ağrı Dağı'nın bulunduğu bölgeyi işa­ret etmektedir.Josephus, Ermeniler'in burayı Apobaterion -"alçalma yeri" olarak ta­nımladığına dikkat çeker. Yazdığına göre, Kaideli Berosus (M.Ö. 330-250 civarı) bu

26 Pasaj yalnız kara hayvanlarından bahsetmektedir. Bunun amacı, Tann'nın balıklan hayatta bıraktığını vurgwamaktır. Zira balıklar insanların günahlarına katılmamışlardır. Talınud-Zevahim 113b; Tora, Bereşit, 47.

27 Tam çeviriyle "yaşam ruhunun nefesine sahip olan" ya da "içinde yaşam veren nefese sahip olan': 28 Tufandan Nuh ve ailesi dışında kurtulan bir kişi daha vardır. Bir dev olan Başan kralı Og, gemiye gelip, Nuh ve

oguiiarına köle olacağına dair yemin eder. Geminin dışındaki küçük bir kalas üzerine oturur ve Nuh ona her gün, gemi duvarından açmış olduğu bir delikten yiyecek verir (Midraş-YalkutŞimonu). Bkz: Tora, Bereşit, 47.

29 Tam çeviriyle "hatırladı': Tora, birçok yerde olduğu gibi burada da insanlara özgü bir dilde konuşmakta ve geçen olaylar dizisini anlamanuzı kolaylaştırmak için bu ifadeyi kııllanmaktadır: Tann'nın bilgeliği, yarattıklarının bulunduklan kötü duruma, bu ana kadar aldırmamaya karar vermiştir. Şimdi ise, onlara merhamet gösterıneyi uygun gördüğü zaman gelmiştir ve bu durumda onları "hatırlamış" gibidir (Midraş). Tora, Bereşit, 46-47.

30 Tora, Bereşit, 46. , . 31 Tufan'ın yedinci ayında lL. S ivan); yağmur durur. 27 Kislev'den ISO gün sonra -sular çekilmeye başlar. ı7 Sivan(iaise

gemi Ararat Dağı'na otııTiır. Yağmurun başlamasından dağların zirvelerinin tekrar gözükınesine kadar geçen süre on aydır. Bundan 40 gün sonra ise Nuh, gemiden çıkıp yeryüzünde hayatını kurabileceği zamanı anlayabilmek için geminin dam penceresini açar.Malbimifadesi buharlaşmaya başladı şeklinde de çevrilebilir. Raşinin açıldamasına göre ise, ıso günün sonunda suların kaharınası durmnş ve sonra da sular azalmaya başlamışlardır. 4. Ayın ı7. Gününde -Standart kronolojiye göre - yani ilk ayın Tişri olduğu düşüniildüğünde bu (İbrani takvimindei Nisan ayıyla) 17 Nisandır. Bu durumda söz konusu tarih, 23 Mayıs'a rastlamaktadır. Tora, Bereşit, 46.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZ\'UMU

Iili İskender Oymak

geminin bir bölümünün halen Cordyne Dağları'nda bulunduğundan ve insanların bundan, uğur getireceği inancıyla parçalar aldıklarından bahsetmiştir (krş. Talınud­Sanedrin 76a). Josephus bunun dışında Şaın'lıNickolas'ın (doğumu M.Ö. 64) bu ge­minin Minyas yakınlarındaki Baris olarak bilinen bir dağda bulunduğunu söylediği­ni yazsır. Ağrı Dağı iki dağdan oluşur: Büyük Ağrı 5165m, Küçük Ağrı da 3925m.dir. Ağrı Dağı'nın, Fırat Nehri'ni besleyen ırmaklardan biri olan Murat ırmağı'na yakın olması da dikkat çekicidir. Zira bu, Nuh'un, başladığı yerden çok fazla uzaklara sü­rüklenmediği anlamına gelecekti_ı-32•

Tufanın bitme sürecini Tevrat şöyle anlatmaktadır: "Sular onuncu aya. kadar azalmaya devam etti. Onuncu ayda33

, ayın birinde dağların zirveleri göründü" (Tek­vin, 8/5). Devamında dağların zirvelerinin görünmeye başlamasını müteakip kırk gün sonra, Nuh'un yapmış olduğu geminin penceresini açtığı(Tekvin, 8/6) ve kuzgu­nu dışarı gönderdiği belirtilir. Kuzgun, sular yeryüzünde kuruyuncaya kadar sürekli çıkmış ve dönmüştür(Tekvin, 8/7). Burada Nuh, havadaki nem oranının ne durumda olduğunu ölçmek için kuzgunu göndermiştir. Fakat hava kuzgunun bile dayanama­yacağı kadar nemlidir; zira kuzgun ileri geri uçmaktan başka bir şey.yapmaz (Sfor­no). Dahası, kuzgun, ağzında hiçbir şey getirmez. Bunun anlamı, henüz bitkilerin büyümeye başlamamış olmasıdır. Kuzgun genel olarak insan ve hayvan leşleri ile beslenir. Nuh, kuzgunun ağzında bir miktar leşle dönmesinin, suların buna olanak verecek kadar alçaldığının bir göstergesi olacağını düşünmüştür. Kuzgun, topriık ku­ruyup Nuh'un gemiden ayrılmasına kadar, sürekli bir ileri bir geri uçmuştur (Ibn Ezra)34• Bunun üzerine Nuh suların yeryüzünden çekilip çekilmediğini anlamak için güvercini göndermiştir(Tekvin, 8/8). Nuh, kuzgunu gönderdikten yedi gün sonra güvercini gönderir. O kanacak bir yer bulursa gemiye dönmeyecektir. Dağ tepeleri çoktan görülebilir duruma gelmiş olmasına rağmen, güvercin için bir "konacak yer" teşkil etmemektedirler. Zira ağaçlardan yoksun oldukları için oralarda güvercinin yuva yapabilmesine imkan yoktur. Başka bir açıklamaya göre ise, toprak uzun sü­reli tufandan dolayı halen fazlasıyla nemlidir ve güvercinin kanmasına bu sebeple uygun değildir. Ancak Güvercin kanacak bir yer bulamadı, çünkü her yer suyla kap­lıydı. Gemiye, Nuh'un yanına döndü. Nuh uzanıp güvercini tuttu ve gemiye, yanına aldı(Tekvin, 8/9). Nuh'un bu merhametli hareketi bize, başarılı bir elçiye gösterilen davranışı, suç kendisinde olmadığı sürece, başarısız bir elçiye de göstermenin öne­mini öğretmektedir.

Tevrat, Nuh'un güvercini tekrar gönderdiğini "Yedi gün daha bekledi, sonra gü­vercini yine dışarı saldı"(Tekvin, 8/lO),ifadesinden anlıyoruz. Devamında "Güver­cin gagasında yeni kopmuŞ bir zeytin yaprağıyla akşamleyin geti döndü, O zaman

32 Tora, Bereşit, 49. 33 Bu ı Temmuz tarihidir. 34 Tora,Bereşit, 49.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZ'{lJMU

ısı

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 11

Nuh suların yeryüzünden çekilmiş olduğunu anladı" ifadeleri yer alır (Tekvin, 8/11). Tevrat, güvercinin "ona'' geldiğini vurgulayarak, onun, Tanrı'dan Nuh'a mesaj getir­me görevini de yerine getirdiğine işaret etmektedir. Zira bu geri dönüş, Tanrı'nın "Nuh'a'' verdiği cevabı içermektedir. Başka bir deyişle güvercin gemiye, sadece yu­

vasına dönmek amacıyla da yorulduğu için dönmÜş değildir. Rabi SamsonRaphael­Hirsch bunu şöyle açıklar: Güvercin tam bir yıl boyunca yemeğini kendi çabalarıyla bulamamış, bunun sonucunda ortaya çıkan açlık, onu Nuh'un merhametine bağımlı kılmıştır. Daha sonra normal şartlarda yerneyeceği acı bir zeytin yaprağı bulmuş ve onu Nuh'a getirmiştir. Bu yaptığıyla, bir anlamda Halıarnlar şu prensibini iletmek­tedir: "Özgürken yenen en acı yiyecek bile, kölelikte yenen en lezzetli yiyecekten daha iyidir.Tevrat'ın diğer pasajlarında gemiden çıkış süreci şöyle özetlenmektedir: "Yedi gün daha bekledikten sonra güvercini yine gönderdi. Bu kez güvercin geri dönmedi"(Tekvin, 8/12). Nuh altı yüz bir yaşındayken35, birinci ayın birinde yeryü­zündeki sular kurudu36

• Nuh geminin üstündeki kapağı kaldırınca toprağın kuru­muş olduğunu gördü(Tekvin, 8/13). İkinci ayın yirmi yedinci günü37 toprak tümüyle kurumuştu(Tekvin, 8/14). Tanrı, Nuh'a «Karın, oğulların ve gelinlerinle birlikte ge­miden çık38» dedi, «Kendinle birlikte bütün canlıları, kuşları, hayvanları, sürüngen­leri de çıkar. Üresinler, verimli olsunlar, yeryüzünde çoğalsınlar"(Tekvin, 8/15-17). Buradaki çıkar emri -İbranice "Aytse" şeklindedir. Bu sözcük "Geleneksel Yazırn''a

152 göre "Otse" olarakyazılmasına karşın, "Geleneksel Okllnuş" uyarınca '1\.ytse" şeklin­

de okunur. Raşi bu ikiliği şöyle açıklamaktadır: '1\.ytse" sözcüğiY"Orilara dışarı çık­malarını söyle" demektir. Ancak onlar kendileri dışarı çıkmak istemezlerse, bu kez "O tse"; "Onları zorla dışarı çıkar': Yeryüzü üzerinde -Hayvanlar sadece yeryüzünde çoğalabilir ve s emereli olabileceklerdir, zira gemide cinsel ilişki yasak olduğu için dişi ve erkek ayrı tutulmuşlardİr. Bir sonraki pasajda da erkek ve kadınların ayrı olarak sıralanması, bu yasağın, Tufan'dan sonra da halen yürürlükte olduğunu akla getir­mektedir. Ancak Tanrı dünyaya tekrar tufan getirmeyeceğine dair yemin edince, Nuh

35 Bu,;l Tişri 1657 [2 Eylül MÖ 2104], yani İbrani takvimine göre Roş Aşanadır (yılbaşı). 36 Yeryüzü kuruyor. Yeryüzünün yüzeyi, kurumuş olmasına karşın, halen üstünde yürünebilecek sertliğe

kavuşmamıştır. Nuh bu yüzden gemiyi terk etmeden önce T ann'nın "emrini beklemiştir. Tora, Bereşit, 48. 37 27 Heşvan, bu 27 Ekime, yani güneş takvimine göre, Tufan'ın başlangıcından tamı tarnma bir yıl sonraya

rastlamaktadır. Dünya tam 365 gün boyunca canlı barındırmamıştır. Tora, Bereşit, 48. 38 Tann Nuh'a, kendisini bi gemi ile kurtaracağım söylediğinde Merhamet Niteliği'ni belirtirkenA-do-nay kullanılır

(Tekvin:7/1), normal yaşantısına dönmesini söylerken ise, tüm anlatım boyunca E-lo-im İsmini kullanmaktadır. Tann'nın doğaya her yönüyle hükmettiğini ve amaçlarını gerçekleştirmek için onu bir araç olarak kullandığım da belirtir. Tıpkı yargı gibi, doğanın da açıkça belirlenmiş kuralları vardır. Tann doğayı kontrol eder ve eğer arzu ederse bu kuralları geçersiz kılar ve sonucunda bizim "mucize" olarak adlandırdığımız olayları meydana getirir. E-lo-im İsmi, Tarırı'nın "g.i)nyaya tamamen halcim olduğunu ifade eder ve O'nun, "Yukarıdaki [manevi dünyadaki] ve aşağıdaki [fiziksel dilııyadaki] tüm varlıkların üstünde Otorite Sahibi Olan Kudretli Varlık" ve "Baa!Ayeholot - !um Yetenekierin Sahibi" olduğunu belirtir. Tann burada da, Nuh'u gemiden çıkıp dünyayı yeniden kıırmaya çağırırken, "Doğasal dünyayı Yaratan ve Koruyan Tann" kimliğiyle tam bir yıl boyunca cansız kalan doğayı canlandıracak olanın da, yine Kendisi olacağım vurgulamaktadır (Aanıek Davar). Haharnlar, E-Io-im İsmi ile ilgili açıklamalarında, bu İsim'in sayısal değerinin "Ateva-Doğa" sözcüğününkin e eşit olduğuna dikkat çekerler ki; bu da Tann'nın tüm doğaya hükınettiğini ifade eder. Tora, Bereşit, 48, 51.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZ\'UMU

111 İskender Oymak

da ikna olmuştıır39• Üresinler -Tam çeviriyle "verimli olsunlar':Nuh kansı, oğulları

ve gelinleriyle birlikte gemiden çıktı(Tekvin, 8/18). Bütün hayvanlar, sürüngenler,

kuşlar, yeryüzünde yaşayan her tür canlı da gemiyi terk etti(Tekvin, 8/19).

Tevratın verdiği bilgilere göre Nuh, gemiden çıktıktan sonra, Rabe bir sunak

yaptı. Her temiz çiftlik hayvanından ve her temiz kuştan {bir miktar) aldı ve mezbah-

ta tamamen yakılan kurbanlar sundu(Tekvin, 8/20). İbranice "Olot" [Tekil: "Ola"].

Tam çeviriyle "yükselen"; zira kurbanın tamamı, yakıldığı zaman yükselmektedir.

Genelde "yakılan sunu" olarak çevrilir. Diğer yandan başka otoriteler bunu "[insanı]

yükselten/yücelten sunu" olarak açıklarlar. Kurbanlarla ilgili ayrıntılar için Vayikra kitabına bakınız. Nuh, "Tanrı beni Tufan'ın sularından kurtardı ve [geminin temsil

ettiği] hapisten çıkardı. En azından bir kurban getirmem gerekmez mi?" diye düşün­

müştür. Nuh, Tanrı'nın temiz hayvanlardan yedişer çift getirmesi konusundaki emri-

nin sebebinin, istediği takdirde Tanrı önünde kurban yapması olduğunu anlamıştır.

İnşa etmiş oldukları mezbahların hepsinin aynı yerde -Bet-Aınikdaş'ın inşa edildiği

yer olan Moria Dağı'nda- bulunduklarını hatırlatır.Daha sonra "Tanrı güzel kokuyu kokladı40 ve Tanrı Kendi'ne41 "Toprağı bir daha insanlar yüzünden.lanetlemeyece-

ğim'' dedi. "Çünkü insan kalbinin eğilimi, çocukluğundan beri kötüdür. Tüm hayatı

bir daha hiçbir zaman, [şimdi] yapmış olduğum gibi vurmayacağım''(Tekvin, 8/21).

İnsanoğlu, Yetser Ara olarak bilinen "KötüEğilim"ine, doğduğu andan itibaren -onu 153

kontrol altına almak için gereken akıl ve olgunluktan bile henüz yoksunken- sahip

olur. Başka bir deyişle insanın hayvansal dürtüleri doğasında vardır. Buna karşılık,

zeka ve [öz-gelişim için duyulan] manevi istek ise, zaman ve olgunlukla birlikte ben-

liğine aşılanır. Bu yüzden, her ne kadar bireyler kendi günahlarından sorumlu ise-

ler de, bundan böyle tüm insanlık sadece günah sebebiyle silip süpürülmeyecektir.

Dolayısıyla Tanrı, gerektiğinde insanlan, daha az şiddetli başka yollarla cezalandıra­

caJct:ıı-42. "Dünya durdukça ekin ekmek, biçmek, sıcak, soğuk, yaz, kış, Gece, gündüz

hep var olacaktır"(Tekvin, 8/22).Tanrı, dünya varoldukça mevsimlerin doğal dön­

güsünün drirmayacağına dair garanti vermektedir. Bu pasajdan çıkan sonuç, Tufan

sırasında bu döngünün askıya alınmış olduğudur.

Tanrı tufanın sona ermesi ve Nuh'un kurban sunumundan sonra kendisiyle bir

antlaşma yaptığı Tevratta, "Tanrı, Nuh'u ve oğullarını kutsayarak, «Verimli olun,

39 Tora, Bereşit, 51. 40 İbranice Nihoah. Bu sözcük Nuh ismiyle de ilişkilidir. Bazılan bunu "teskiu edici koku': "tatmin edici esans", ya da

"[kurbaru getiren kişinin] itaatkarlık ifadesi" (Hirsch) olarak çevirirler. Bu figüratif ifadenin anlamı, Tann'nın bu kurbandan hoşnut kaldığı şeklindedir. To ra, Bereşit, 50.

41 Tam çeviriyle "Kalbine': Tora bu ifadeyi kullanarak, Tanrının, karannı gizli tuttuğunu ve dönemin peygamberi Nuh'a kurban hakkındaki görüşünü bile açıklamadığını vurgulamaktadır. Diğer yandan Tann, Nuh'un kurbanını kabul ettiğini ve bunun sonucunda, dünyanın tümünü yok edecek başka bir tufan getirıneyeceğine dair kesin karar verdiğini, Tera'yı yazdırması sırasında Moşe'ye açıklamıştır. Tora, Bereşit, 50

42 Tora,Bereşit, 50.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZY'UMU

154

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 11

çoğalıp43 yeryüzünü doldurun» dedi"44 (Tekvin, 9/1) ifadeleriyle vermektedir. Yine Tevratta"Yerdeki hayvanların, gökteki kuşların tümü sizden korkup ürkecek Yer­

yüzündeki bütün canlılar, denizdeki bütün balıklar sizin yönetiininize verilmiştir" (Tekvin 9/2) ifadeleri yer alır. Korkup ürkmesi ile ilgili Nuh, zaten az kalan insan­ların, vahşi hayvanlar sebebiyle sürekli tehlikede olacaklarından korkmuştur. Bu yüzden Tanrı, hayvanların içine içgüdüsel bir insan korkusu yerleştirdiğine dair onu temin etmektedir. Zoar'ın açıklamasına göre; insanın ideal düzeyi olan ve yaratılışın­

da bulunan Tanrının Görüntüsü, yaratılışın daha düşük derecesinde bulunan hay­vanların korkmasını sağlamak için yeterlidir. Fakat yozlaşarak hayvanların düzeyine inen Tufan Nesli, bu tılsımı bir ceza olarak kaybetmiştir. Tanrı şimdi bu berahayı45

tekrar vermektedir. Buna göre, kişi Tanrısal görünrusüne uygun davrandığı sürece hayvanlardan korkmasına gerek yoktur. Fakat Tufan Nesli'nde olduğu gibi, bu düze­

yinden aşağı düştüğü takdirde, korkmak gayet yerinde olacaktır. Yine Tufan'dan önce sadece bitkilerin yenmesi sözkonusu iken (Tekvin 1/30) bütün canlıların yeşil bitkiler gibi insanlara yiyecek olarak verildiği (Tekvin, 9/3) belirtilir. Burada insana et yeme izni çıkmaktadır. Tanrı böylece, Nuh ve nesline, daha önce ne Adem'e ve soyuna ver­

mediği bir hak tanımaktadır. Tanrı'nın Nuh'a et yeme hakkını vermesi, Adem'e bitki ile beslenme hakkını vermesiyle tamamen .paraleldir. Çünkü Nuh bir Tsadikolmak­

la beraber gemidey!<en, hayvanları çeşitli zorluklara karşın beslemiş ve ihtiyaçlarını karşılaınışt06•

ç,..~· •.

Tanrının insanlarla beraber bütün canlılarla antlaşmasını sürdürmek istediği­

nibelirten ifadeler Tevratta şöyle sıralanmaktadır: " ... Verimli olun, çoğalın. Yeryü­zünde üreyin, artın''(Tekvin, 9/4-7)."Tanrı Nuh'a ve ağııliarına şöyle dedi: Sizinle ve gelecek kuşaklarınızla, sizinle birlikteki bütün canlılarla -kuşlar, evcil ve yabanıl hayvanlar, gemiden çıkan bütün hayvanlarla- antlaşmaını sürdürmek istiyorum" (Tekvin, 9/8-10),"Sizinle antlaşmaını sürdüreceğim: Bir daha tufanla bütün canlılar

yok olmayacak. Yeryüzünü yok eden tufan bir daha olmayacak."Tekvin, 9/11. Burada

"Düny~ nüfusunun "bir bölümü" herhangi bir sebepten dolayı yok edilebilir; fakat insanlargiinahkar bile olsalar, dünya -ister tufanla veya isterse de herhangi başka bir felaketle olsun-asla "tümüyle" yok edilmeyeceği" vurgulanmaktadır. Zira Tanrı tekrar

tufan getirmeyeceğine dair söz vermiştir. Devamında Tanrı konuşmasını: "Sizinle ve

43 Burada, insan nesiinin bereketli olacağına dair bir heraha iken, aşağıda ise, çoğalma konusundaki bir emirdir. Nuh gemiden ayrıldığı zaman diinyanın yerle bir olduğunu ve tüm kalaniann sadece dört çift insan olduğunu göriince dehşete düşmüştiir. Tann;Nuh'un bu endişesini, diinyanın tekrar insanla do lacağını garantileyen heralıayı vererek yatıştırınaktadır. Tora, Bereşit, 53.

44 Diinya, Tann'nın Adam'a verdiği herahadan (Tekvin, 1/28), Tufan Nesli, içine girdiği yozlaşma sonucu onu geçersiz kılana kadar yararlanmıştır. Dolayısıyla Nuh, gemiyi terk ettiği zaman, Tann heralıayı yenileıniş, yeni bir yaratılışın gereksinim duyduğu bereket berahasını, bu kez Nuh ve oğullanna venniştir (Midraş- Tanhuma Yaşan). Tora, Bereşit, 53.

45 Yahudilerin, tann'ya yönelik teseİddir ve övgü sözlerinden oluşan dualan ifade eder. Kutsama duasıdır. 46 Tora, Bereşit, 53.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPO:lYUMU

11 İskender Oymak

bütün canlılarla kuşaklar boyu sonsuza dek sürecek antlaşmamın belirtisi şu olacak47:

Yayımı bulutlara yerleştireceğim ve bu, yeryüzüyle ararndaki antlaşmanın belirtisi olacak. Yeryüzüne ne zaman bulut göndersem, yayım bulutların arasında ne zaman görünse, sizinle ve bütün canlı varlıklarla yaptığım antlaşmayı anımsayacağıın: Can­Warı_yok edecek bir tufan bir daha olnıayacak(Tekviıı, 9/ı2-ıS, ı7). Burada Tanrı,

Nuh, oğulları ve tarihin sonuna kadar yaşayacak her canlı ile bir antlaşma yaptığını, bunun da somsuza dek gökkuşağı ile simgeleneceğirıi48 belirtmektedir.

Gemiden çıkan Nuh'un üç oğlunun Sam, Ham ve Yafesolduğu, yeryüzüne yayı­lan bütün insanların onlardan ürediğiTekviıı, 9/ı8-ı9'de anlatılır. Tora, bu pasajlar­da söz konusu kişilerin "Nuh'un oğulları" olduklarını iki kere belirtmektedir. Tora, böyle dürüst bir babadan, birbirlerinden tamamen farklı olan üç çocuğun olduğunu vurgulamaktadır. Bununla birlikte oğulların üçünün de Tufan'dan kurtulmaya hak kazandığı gözden kaçmamalıdır.Sforno'nun açıklamasına göre; Tarırı "verimli olup çoğalma'' berahasını, kötü olan Ham dahil hepsine vermiştir ve sonuç olarak tüm dünya onların sayesinde tekrar insanla dolnıuştur. Nuh'un oğullan üç büyük kıtayı paylaşmışlardır: Asya kıtasını Sam, Afrika kıtasını Ham ve Avrupa kıtasını ise Yafes almıştı.r49.Tekviıı, 9/20-25'de "Nuh çiftçiydi, ilk bağı o dikti, yaptığı şaraptan içti ve sarhoş oldu. Çadırın içinde soyundu. Ham babasının çıplaklığını gördü ... "Kenan la­netledir" gibi ifadeler yer almaktadır. Ancak Nuh'un kavmiyle yıllarca olumsuz dav-ranışlarından dolayı mücadele ettiği ve neticede isteği üzerine kavminin cezalandı- 155

rılnıası için tufanın vuku bulduğu gerçeğinden hareketle, tufanı yaşayan ve kavminin helakma şahit olan Nuh'un tufan sorırası olumsuz davranışlara girmesinin mantıkla izah edilemeyecek bir durum olduğu kanaatindeyiz.

Nuh tufandan sorıra üç yüz elli yıl daha yaşadı (Tekviıı, 9/28). Toplam dokuz yüz elli yıl yaşadıktan sorıra öldü (Tekviıı, 9/29). Nuh'un oğulları Sam, Ham veYafes'in Tufandan sorıra bunların birçok oğlu olduğu ve bunların yeryüzüne dağılıp yaşadık­ları ve birçok şehir kurdukları anlatılır (bkz: Tekviıı, ı o/ı -.29). Tufandan sorıra kayda geçen, ulus ulus, boy boy yeryüzjine yayılan bütün bu insanlar Nuh'un soyundan gelmedir (Tekviıı, 10/32). Başlangıçta dünyadaki bütün insanlar ayıu dili konuşur, ayıu sözleri kullanırlardı (Tekviıı, ı ll ı).

Kitab-ı Mukaddes eleştirmenleri, metinlerde başlangıçta kaynakların yüzeysel

47 Antlaşmanın işareti olarak -Gökkuşağı gören kişi şu berahayıokur: "Banıh Ata A-do-nay, E-lo-enu Meleh Aolam, ZoherAberit, NeemanBivrito veKayam Bemaamaro- "Antlaşmayı hatırlayan, antlaşmasına sadık olan, ve sözünü yerine getiren, Evrenin Kralı Sen, Tannmız; Mübareksin': Potansiyel olarak başka bir tufanın habercisi olabilecek bir yağmur fırtınasından sonra gökkuşağının gözükınesi, bu antlaşmanın, yani Tanrının insanlan bir daha kesinlikle tufan ile yok etmeyeceğinin garantisi olacaktır. İbn Ezra'ya göre, Tann yağmur fırtınasından sonra gökkuşağının gözükınesini sağlayan atmosfer şartlarını Tufan \:lan sonra yaratmıştır. Tora, Bereşit, 54.

48 Geniş Bilgi için bkz: "Gökkuşağıru gördüğünüz zaman, bu size Tufan' ı hatıriatsın ve hem kendiniz silkinin, hem de etrafınızdaki insanlan kendilerini düzeltmeye ve giinahtan dönerek Teşuva yapmaya çağınn': Tora, Bereşit, 55.

49 Tora, Bereşit, 57. Ayın eserde Nuhun soyıı ve onlardan tiireyen 70 nlus konusunda geniş bilgi için bkz: 58, 60-6ı; Nuh'un soyıınun yeryüzüne dağılışı konusunda İslam Tarilıi kayııaklan için bkz: Yakubi, Tarihi Yakubi, I/18-22; M. Asım Köksai,Peygamberler Tarihi, I, İstanbnl2004, ıo7-113.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGl

SEMPOZVUMU

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 1111

biçimde birbirine karıştırılınış olduğunu göstermektedirler. Bu kaynaklardan biri Rahip Metni (PriestlyCode) adı verilen ve eleştirmenlerin "P" harfi ile gösterdikleri metindir ki Yahudiler Babil esaretleri esnasında veya daha sonra; yani M.Ö. 586 ci­

varında yazmışlardır. Diğeri ise tann "Yahve"'ye istinaden eleştirmenleriri "Yahvist" diye isimlendirdikleri ["J" harfi ile gösterilen] bir metin olup M.Ö. 8. veya 9. asra aittir. Sonraki bir yazar bu metinleri, aralarındaki farklılıklara bakmadan hepsini bu­gün elimizde bulunan "Tekvin'' kitabı içinde bir araya toplamıştır. İbrani kitapları açısından, "Yahvist Metin" daha çok detay vermektedir. Yahvist Metin yedi sayısına özel bir önem vermiştir. YahvistMetin''ae Nuh, tufanın gerçekleşmesinden yedi gün önce haberdar edilmiştir; gemiye kendisiyle beraber yedi çeşit temiz hayvan almış­tır; gemiden kuşları yedişer gün arayla salıvermiştir. Tufanın şiddeti yedi gün devam etmiş; hayvanlar gemiden yedişer yedişer çıkarılmıştır. Gemiden önce karga sonra güvercin salıverilmiştir. Tanrıya kurban takdim edilmiş, kurbanın hoş kokusunu alan Tanrı'nın hiddeti sükUnet bulmuştur. Diğer yandan, ayrıntılarda ise Rahip Met­ni önplana çıkmaktadır. Geminin yapılma şekli ve içerisinin kamaralara ayrılması, su almaması için geminin dışardan ve içerden ziftlenmesigibi detaylar verilir. Yine Yahvist Metin'de yağmurun kırk gün kırk gece yağdıktan sonra dindiği, yeryüzünde suların tamamen çekilmesi için Nuh'un gemide üç hafta beklediği, dolayısıyla tufanın altmış bir gün devam ettiği söylendiği halde, Rahip Metni'nde suların yeryüzünde

156 yüz elli gün kaldıği, tufanın toplam on iki ay sürdüğü bildirilmiştir. Bunun dışında, Yahvist Metin tufana sadece yağmurları sebep gösterdiği halde"Ra:hip Metni buna yerden fışkıran suları da ilave etmiştif5°. Yahvist Metin ile Rahip Metni karşılaştırıldı­ğında söz konusu farklılıklarıbirçok konuda görmek mümkündür.

Tufan konusu kutsal kitabın Yeni Ahit kısmında az da olsa yer almaktdır. Nuh ve Tufan ile ilgili bilgi, Matta İncilinde üç, Luka'da iki yerde, Petrus'un iki mektubun­da da birer kez ve son olarak da ihranilere mektupta bir yerde geçmektedir. Bunlar: Matta 24/37'ae "Nuh'un günlerinde nasıl olduysa, insanoğlu'nun gelişinde de öyle

olacağı" Yine Matta 24/38'de tufandan önceki günlerde insanların yiyip içtikleri ve evlendikleri, tufan başlayıncaya kadar insanların normal yaşamlarını sürdürdükle­ri vurgulanmaktadır. Aynı şekilde Matta 24/39'da Nuh kavminin Tufan gelinceye, hepsini süpürüp götürünceye dek başlarına geleceklerden habersiz olduklarıbelirti­lir. Benzer bir ifade Luka 17/27'de "Nuh'un gemiye bindiği güne dek insanlar yiyip içiyor, evlenip evlendiriliyorlardı. Sonra tufan gelip hepsini yok etti" şeklinde yer al­maktadır.

Petrus'un I. Melttubiı 3/20'de Nuh'un günlerinde gemi yapılırken, Tanrı'nın sa­bırla beklemesine karşın bu ruhların söz dinlemedikleri, O gemide birkaç kişi, daha doğrusu sekiz kişinin kurtulduğu ifade edilmektedir. Petrus'un bu mektubuiıda sekiz

SO Hilmi Ömer Budda, Kurban ve Tufan Ozerine Makaleler, (Sad: Bekir Zakir Çoban) İstanbul2003,128-ı29.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDI DAGI

SEMPOZVUMU

111 İskender Oymak

sayısı verilirken Petrus'un II. Mektubu 2/S'da ise Nuh'a karşı gelerek inançsızlıklarını sürdürenleri tufanla yok ettiği ve Nuh'un yanısıra yedi kişinin kurtulduğu belirtilir. Bu pasaj da doğruluk yolunu bildiren elçisi Nuh ve ona itaat eden yedi kişinin korun­duğu belirtilmektedir. Petrus'un II. Mektubu 3/6'da dünyanın suyla, tufanla mahvol­duğu. veİbraniler'e Mektup 11/7'de İman sayesinde Nuh, Tanrı tarafından uyarılınca, Tanrının korkusuyla ev halkının kurtuluşu için bir gemi yaptığı ve bununla dünyayı yargıladığı anlatılmaktadır

Kur'andada Nuh tufanı birçok ayette ele alınmaktacJ.ır51 • Bunlardan Tevratın verdiği bilgiler açısından farklılık arzedenlerden bahsedeceğiz. Diğerlerinden sa-dece bazı ayet numaralarını vermekle yetineceğiz. Hud, 11/32'de Nuh'un kavmi ile sürekli mücadele ettiği veTanrülan yardım talebinde bulunduğu; Müminun, 26ve Hud 11/38'de ise Nuh'un gemiyi yaparken, kavminden ileri gelenlerin ise, yanına her uğradıkça onunla alay ettikleri anlatılır. Ayetin devamında Nuhda onlara: "Eğer bizimle alay ediyorsanız, iyi bilin ki siz nasıl alay ediyorsanız biz de siziııle alay edeceğiz!"ifadeleri yer alır.Neticede Tanrı, Nuh'a kurtuluşu için,gözlerimizin önünde ve vahyimiz (enırimiz) uyarınca gemiyi yapmasını ve zulmedenlerin mutlaka bo­ğulacaklarını (Hud, 37; Müminun, 27) bildirmektedir. Bir rivayete göre burada, sen gözlerimizle hıfz olunmuş gibi biz seni ve senin gemiye bindirdiklerini hıfzeder ve geminin sanatına dair olan keyfiyeti biz sana vahyederiz anlamı bulunmaktacJ.ır52•

Gözler kelimesi ise, mükemmel bir itina ve tam manasıyla gözetim anlamında kul- 157

lanılmışt.ı.r53• Fahruddin Razi, gözlerimizin önünde tabirinin manasınını "Hz. Nuh'a, geminin nasıl yapılacağını öğreten meleğin gözetimi ile ... yap ... " şeklinde vermek-tedir. Başka bir rivayete göre burada göz, mecaz anlamıyla nezaretçi manasındad.J.r54.

Kur'an'da geminin malzemesi ile ilgili Kamer13'de tahtalardan yapılmış, çivilerle çakılmış gemi bilgisi bulunmaktadır. Yine Kur' anda Tanrı, Nuh'a " ... Emrimiz gelip tandır kaynayuıca, ailenle birlikte her türden iki çifti gemiye sok..:' enırini vermek­tedir (Müminun, 27). Bu ayette ifade edilen suyun tandırdan fişkırması Nuh'un bir mucizesidir. Bir rivayete göre tandır, yeryüzü demektir. Yani bütün yeryüzü fışkıran kaynaklar haline geldi. Hatta ateşin üstündeki tandırlarda sular fişkırmaya başladı. Araplar yeryüzü iÇin tandır ismi kullanmaktadırla.r55• Razi'de verilen bir başka ri­vayette, Tennur, yeryüzünün en kıymetli ve en yiiksek yeri olarak tanımlanır. Tufan suyu, Hz. Nuh için mucize olsun diye, o yiiksek yerden çıkarılmıştır. Manası "su yer­yiizünün yiiksek tepelerinden ve yerlerinden kaynayıp fışkırınca, bu yerler, yiiksek-

sı Kur'antia Nuh peygamber, Onun kavmi, onların yalanlamaları ve Hz. Nuh'un onlarla mücadelesi ve tufiınla başlarına gelenler konusunda geçen diğer bazı ayetler için bkı: Şuara, ı os, ıo6, 112, 116, 117; İbrahim, 9; İsra, 3-17; Meryem: 58; Hac: 42; Tevbe, 70; Hud, 89;Müminun, 5, 23; Kaf, 12; Zariyat 46;Kaıner, 9; Hadid 26; Nuh, ı, 5, 21; Saffat, 75; Hud, 25, 28, 32, 33, 36,46-48, 89; En'aın: 84; Araf, 59, 61; Yunus,7; Tahrim, 10; Kamer, 14-15; Enbiya, 76.

52 Ahmet Vehbi, Hülasat'ül Beyan, VI, 2337. · 53 Vehbe Zuhayli, Tefsiru'l Münir, Vl, Çev: Harndi Arslan, A. Efe, vd., (İstanbul, 2005), 316. 54 Fahruddin er-Razi, Tefsirul Kebir, Mefatihu'IGayb, XIll, Çev: Suat Yıldırım, L. Cebeci, vd., (Ankara, 1992), 16. 55 Er-Razi, Tefsirul Kebir,}(Jll/21; Zuhayli, Tefsiru'l Münir, Vl, 317.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDI DAGI

SEMPOZVUMU

158

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 11

liğinden ötürü tandırlara benzetildi" denilmiştir. Diğer bir manası "iş şiddetlendi" (hızlandı) manasıdır. Nitekim Arapça'da "tandır kızdı" yani (iş kızıştı) denilir. Buna göre Ayetin manası "Ey Nuh, işin kızıştığını ve suyun çağaldığını gördüğünde ... " şeklinde olur56• Kur'an da tufanın başlangıcı ile berabercanlı çeşitlerinin her birinden iki eş ile Nuh'un ailesi ve iman edenleri gemiye alması emredilir(Hud, 40). Burada Tevrat'tan farklı olarak canlı çeşitlerinden iki eş ile ailesi ve iman edenleri gemiye almasıdır.Hud, 41'e göre Nuh, tufanın başlangıcının da tufan esnasındaki rahmetinde Allah'a ait olduğu,geminin akıp gitınesi ve deniir atınasının da Allah'ın takdirinde olduğubilgisine sahiptir. Yine Kur'an'da, Nuh'un Tevratta da belirtilen üç oğlunun dışında bir oğlunun gemiye binmediğini ve babanın " .•. gemiden uzakta bulunan oğ­luna: Yavrucuğum! (Sen de)"biziınle beraber bin, kafulerle beraber olma!.:' (Hud, 42)şeklindeki çağrılarına oğlu:" Beni sudan koruyacak bir dağa sığınacağım': dediği, (Nuh): "Bugün Allah'ın emrinden (azabından), merhamet sahibi Allah'ta.11 başka ko­ruyacak kimsenin olmadığını" söylediği ve bu sırada aralarına dalga girdiği, böylece onun da boğulanlardan olduğu (Hud, 43) nakledilir.Kur'anda Nuh kavminin Resul­leri yalanlamaları sebebiyle boğuldukları ve insanlara bir ibret yapıldıkları (Furkan, 37) belirtilir.

Nuh'un yaşadığı süre konusunda Ankebut, 14'de " ... 0, onların arasında bin yıl­dan elli yıl eksik kaldı. Sonunda onları tufan yakaladı .. :;. şeklinde bilgi verilmektedir. Ankebut, 15'de ise "Biz, NUh'u ve gemi halkını kurtardık ve o geJnİyi .. aJ.emlere ibret yaptık'' ifadeleriyle Nuh'un gemisini alemiere ibret yaptığı belirtilmektedir

Kur'anın farklı olarak verdiği diğer önemli bir nokta da tufanın bitiş süreci ve geminin oturduğu yerdir. Bu durum Kur'an Hud, 44'de (Nihayet) "Ey yer suyunu yut! Ve ey gök (suyunu) tut!" emriyle suyun çekildiği; geminin deCıldi (dağının) üzerine yerleştiğişeklinde anlatılmaktad.J.r57• Tevratın Ağrı Dağı olarak belirtınesinin aksine Kur'an Cıldi dağından bahsetınektedir.

ibı:ıu'l Kesir, Nuh kavminin Allah'a karşı gelmekten ve sapıklıktan vazgeçmeme­leri sebebiyle, Allah tarafından bir yol gösterici olarak Nuh'u 50 yaşında iken onlara bir pqgamber olarak gönderderdiğini, onlar arasında 950 yıl kaldığını, ondan son­ra da 350 yıl yaşadığını nakletınektedir. Yine İbnu'l Kesir, başka bir rivayetteNuhun kavminde gördüğü zulmü şöyle anlatınaktadır: "Nuh kavmi, Hz. Nuh'un üzerine çullanır, boğazını sıkar, bayıltıncaya kadar onu döverlerdi. Nuh kendisine gelince el­lerini göğe kaldırarak "Ey rabbim! Beni ve kavmimi affet, çünkü onlar cehalet içinde olduklarından bir şey_bilmemektedirler" diye dua ederdi': Nuh kavminin artan gü­

nah ve zulümleri karşısında Nuh, çaresiz bir şekilde ellerini kaldırarak Rabbine: "Ey Rabbim! Kullarının bana ne yaptıklarını görmektesin ... onlar hakkında hükİnünü

56 Er-Razi, Tefsirul KebirXIII/21. 57 Cudi dağının bulunduğu yerler konusundaki rivayetler için bkz; Köksal, Peygamberler Tarihi, I/102-103.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZVUMU

111 İskender Oymak

ver" diyerek dua ederdi58. Kavminin imana gelmeyeceğinin anlayan Nuh, Rabbinden onların cezalandırılması için "Rabbim! Yeryüzünde, katirierden yurt tutacak/gezip dolaşacak hiç kimse bırakma!" (Nuh, 71/26) şeklinde talepte bulunmuştur. Nihaye­tinde Hz. Nuh'un duası Allah katında kabul olunarak gemi yapması (Hud, 11/37) emr~dilir.

Tefsirlerde Nuh'un gemi yapmak için ihtiyacı olan kereste, demir, zift gibi mal­zemeleri hazırlamaya başladığı, bu sırada kavminin ona bakarak alay ettikleri,ancak aldığı emir üzerine Nuh'un gemisini Sac denilen, Hindistan'da yetişen bir nevi kara­ağaçtan yapmaya başladığı nakledilir. Geminin uzunluğu 80 arşın, yüksekliği de 30 arşın olarak hesaplanmıştı. Bir rivayete göre geminin boyu 600 arşın olduğu söylenir. Bir başka rivayette Nuh'un yaptığı geminin boyu 300, eni 50, yüksekliği ise 30 arşın olduğunu belirtınektedir59• Bu en sonda verilen ölçüler Tevratın belirttiği ölçülerle aynıdır.

Geminin yapılış süresi İslam kaynaklarında farklı şekilde verilmektedir. Bir ri­vayetle Nuh'un gemiyi iki yılda yaptığı, başka bir rivayette 30 yılda yaptığı ve diğer bir rivayette ise 100 senede yaptığı bel.irtiJ.ir6°. Ancak Yahudi kaynakları bu süreyi 120 olarak verirler. Hazin'in beyanı, Nuh'un gemiyi iki veya dört yılda yaptığı ve ağaç­larının abanoz olduğu ve geminin üç tabakadan oluştuğu şeklindedir (alt tabakacia yırtıcı hayvanlar ve haşerat, ortada diğer hayvanların, en üst tabakacia Nuh ve mai­yetinde bulunun ehli iman sahipleri).61İbnü'l Esir'e göre Nuh, kuş cinsinden zararsız hayvanlarla, bunlara benzeyenleri en aşağı kata, vahşi hayvanları orta kata, kendisi ile birlikte binenleri de üst kata yerleştirmişfu62• Söz konusu geminin katları ve yerle­şim planı bilgileri Tevrat'ın bilgileri ile paraleldir.

Bir rivaye göre, Hz. Nuh'un gemiye Receb'in onuncu günü bindiği ve Muhar­remin onuncu günü geminin Cudi dağına oturduğu ve gemiden indiği böylece he­laktan kurtulduğuna şükür olarak oruç tuttuğu belirtilir63 .İbnu'l Esir, Nuh'un Yam adındaki oğlununkatir olduğunu, gemiye binmediğiııi64, başka bir rivayette ise Müs­lüman olmayan eşi ile beraber gemiye binmeyen oğlunu Yam veya Kenan olarak be­lirtınektedlr65. Razide Nuh'un iman etıneyen eşi ile beraber oğlu olarak Ken'an ismini vermektedlr66

• Elmalılı da Nuh suresinin tefsirini yaparken Nuh tufanın bölgesel ol-

58 İbnü'l Esir, El-Kamil Fi't-Tarih, I/60-61. 59 İbnü'l Esir, El-Kamil Fi't-Tarih,I/62; Ahmet Vehbi, Hülasat'ül Beyan Fi Teftiril Kuran, VI, (İstanbul, 1968), 2338-

2340; Zuhayli, Tefsiru'l Münir, VI, 319'da geminin uzunluğunu 300 zira (yaklaşık 120m) genişliğ 50 zira (yaklaşık 20m), yüksekliği 30 zira (yaklaşık 15 m) olarak verınktedir. Geminin malzemesi, planı ve ölçüleri haklandaki rivayetler için bkz: Köksal, Peygamberler ... I, 95-96.

60 Razi, TefsirulKebir;xm/18; Zuhayli, Teftiru'lMünir, VI, 319. 61 Razi, Teftirul Kebir ;xm!l8; Ahmet Vehbi, Hülasat'ül Beyan, VI, 2338. 62 İbnü'l Esir,El-Kamil Fi't-Tarih, I/63 · 63 Er-Razi, Tefsirul Kebir;xm/27; Ahmet Vehbi, Hülasat'ül Beyan, VI, 2348. 64 İbnü'l Esir, El-Kamil Fi't-Tarih,I/63 65 Zuhayli, Tefsiru'l Münir, VI, 317. 66 Razi, Tefsirul Kebir, XIII/17.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI.

SEMPOZWMU

159

160

Kitab-ı Mukkades'e Göre Nuh Tufanı 111

duğundan bahsetmektecJ.iı-67•

Tevrat ve Kur'anda belirtilen tufan hikayelerinden başka en eski tufan hikayesiSümerler'e aittir. Bazı kaynaklar Babilliler ve Samiler'in bu hikayeyi ken­dilerinden önceki Sümerler'den almış olduğunu ifade etmektedir.Babil68 ve Sümer69

Tufan· hikayelerindehükümdar isimleri farklı olmakla beraber, tüm insanlığı yok edecek bir felaket olduğu, belli ölçülerde yapılan gemiye akrabalarını ve dostlarını bindirmesi, yiyecek ve içecek alması söz konusudur. Her iki tufan hikayesinde tu­

fan esnasında yağınur sularının her tarafı kapladığı ve canlıların öldüğü belirtilir. Yine her iki tufan hikayesinde, tufanın sona ermesiyle önce karga sonra güvercin gönderdikleri ve kahramanlarınTanrı'ya şükretmek için geminin oturduğu dağ üs­tünde bir sunak yapıp kurban takdim ettikleri belirtilir. Yine her ikisinde de takdim edilen kurbanın güzel kokusunu alan Tanrı, artık bir daha insanlara lanet etmemeye karar verir. Tevrat, Nuh ismini belirtirken; Babil tufan hikayesindeXisut.lınıs; Sümer tufan hikayesinde ise Ziudsudda isimleri belirtilmektedir. Görüldüğü üzere, İbrani, İslam, Babil ve Sümer tufan hikayeleri birbirine sıkıca bağlıdır. Tevrat ve Babil tufan

hikayelerinin çeşitli karşılaştırmaları yapılmıştır70•

Sonuç olarak Kitab-ı Mukaddesin Tekvin kitabının 6-9. bablarında Nuh kavmi­nin durunıu, Nuh'un mücadelesi, kavmin zulmü, Nuh'un bu zulme son vermesi için Allah'a yalvararak _dua etmesi ve Allah'ın O'nun duasını kabul etmesi ve gemi yapma

konusunda emri anlatılmaktadır. Ayrıca geminin yapılacağı ağaç~ciııstve kullanılacak diğer malzemeler; geminin nelerden ve nasıl yapılması gerektiği bilgilerinin yanısıra geminin uzunluğu, yüksekliği, genişliği ve katları konusunda bilgiler verilmektedir. Yine Tevrat, tufanın başlangıcı, suların kabarmasıyla beraber canlılardan ve insan­lardan kimlerin gemiye alınacağı belirtilmektedir. Ancak Tekvin, 6/18-19'da her can­lıdan erkek ve dişi olarak iki çift ifadesi yer alırken Tekvin, 7 /2'de her canlıdan yedi çiftifadesi yer almaktadır. Aynı şekilde Tevrat, tufandayağınurların kırk gün kırk gece devarn ettiğini ve suların çekilme sürecinin yüz elli gün sürdüğünü belirtmektedir.

Sularıiı çekilme sürecinde karaların görünmesiyle beraber Nuh'un önce karga son­ras111:da güvercini gönderdiği, karaya çıkmasıyla beraber Tanrı için bir mezbah yap-

67 Elmalılı Muhammed Harndi Yazır, Hak Dini Kurlın Dili, VIII, İstanbul ı982, 5367-5375; Tufan, geminin yapılışı vb. konular için ayrıca bkz: Hak Dini, lV/2777-2786.

68 Bkz: Budda, Kurban, 115-118. 69 S ümer tabietlerindeki tufan hikıiyesinin metni için bkz. S.N. Kramer, Tarih Sümerl:le Başlar, (Çev:Muazzez İlıniye

Çığ), Ankara, ı990, 128-132. Burada Ziusudda ismi "Ziusudra" biçintinde yazılmıştır. Süıner tufan hikayesi ana çizgileri itibanyla Gılg~ş Destanının aynısıdır. Gılgamış Destanı'nın 'Iilrkçe çevirisi için bkz.Gılgamış Destanı, (Çev. M. Ramazanoğluj,ftnkı!ra, 2001. Süıner tufan hikayesi ile Gılgamış Tufan hikayesindeki benzerlikler Hilmi ÖmerBudda tarafındaıl. değerlendirilmiştir. Bkz: Budda, Kurban ... , 120-127; Tufan hikıiyesinin tercümeleri veya özetleri için bkz: Eberhard Schrader, D. D., PH. D.,Cuneiform Inscriptions and The Old Testament, Vol:l (Translated from the Second Enlarged German Edition With an Introductory, Rev: Oven C. Whitehouse, M. A.), London, 1885, 1/46 vd.; M. Jastrow, The Religion of Babylonia and Assyria, 49 5 vd.; Hebrewand Babylonian Traditions, s. 325 vd.

70 Selırader and Others, Cuneiform Inscriptions, Il 45-52.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDI DAGI

SEMPOlYUMU

111 İskender Oymak

tığı ve kurban sunumunda bulunduğu geniş bir şekilde yer alınaktadır.Yine Tevrat'ta her fırsatta tufanın evrenselliğine vurgu yapılmaktadır. Tevratta yer alan bu bilgiler, benzer ifadelerle Babil ve Siliner tufan hikayesinde de yer alınaktadır.Kur'an da ise Tevratta olduğu gibi detay olmarnakla beraber bazı ayetlerdekonu hakkında bilgi verilmeJctedir. Tufan hikayelerindeki benzerlildere bakılarak Babillilerin bu hikayeyi İbranilerden aldıklarını ileri sürmek zordur. Çünkü Babillilerin İbranilerden yaklaşık bin yıl önce o coğrafyada varlık gösterdikleri tarihi bir gerçektir. Tufanın Babil gibi önemli su kaynaklarının olduğu bir coğrafyadacereyan etınesi hikayenin kökenine de biraz ışık tutınaktadır. Böylece bu hikayenin BabilCI.e ortaya çıktığı ve ardından Filistine geçtiği söylenebilir.İbraniler'inise bu hikayeyi Babil esaretleri esnasında öğ­rendikleri ileri sürülmektedir. Ancak tufan hikayesininTekvin kitabının Babil esareti sırasında (M.Ö. 6.yy.) yazılan Ralıip kaynağında yer alınasının yanısıra, M.Ö.8. veya 9. Yıizyılda yazıldığı iddia edilen Yahvist metinde de yer alınası bu görüşü zayıflat­maktadır.

Netice olarak bütün dünyaya yayılan tufan hikaylerindeki bu benzerliklerden bazılarınının toplumlarınbirbirini etkilemesinden, diğerlerinin ise aynı _şartlar karşı­sında insan zihııinin ortak işleyişi sonucu birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkmış olabileceği kanaatini uyandırmaktadır.

Bibliyografya 161

Ahmet Vehbi, Hülasat'ül Beyan Fi Tefsiril Kuran, VI, İstanbul 1968. Budda, Hilmi Ömer;Kurban ve Tufan Uzerine Makaleler, Sad: Bekir Zakir Çoban, (İstanbul, 2003). Doğan, D. Mehmet;Büyük Türkçe Sözlük, (İstanbul, 1987). Gılgamış Destanı, Çev. M. Ramazanoğlu, (Ankara, 2001). http://www.salom.com.tr/newsdetails.asp?id=80577#.Ugc7ROJrPIU. (10.08.2013). İbn Kesir, el-Bidaye ve'n-Nihaye, Büyük İslam Tarihi, Çev: Mehmet Keskin, (İstanbul, 1994). İbnu'l Esir, El-Kamil Fi't- Tarih, I, Çev: A. Ağırakça, A. Özaydın, vd., (İstanbul, 1985). Jastrow, Morris, JR., PH. D.; The Religion ofBabylonia and Assyria, (New York, 1893). -------------------; Hebrew and Babylonian Traditions: The Haskell Lectures, (New York, 1914). Köksal, M. Asım, Peygamberler Tarihi, l; (İstanbul, 2004). Kramer,S.N;Tarih Sümerlle Başlar, Çev. Muazzez İlıniye Çığ, (Ankara, 1990). Kur'an-ı Kerim Meali, Diyanet Vakfı Yayını, (Ankara, 2005). Kutsal Kitap, Eski ve Yeni Antlaşma, (İstanbul, 2001). Razi, Fahruddin; Tefsirul Kebir, Mefatihu'lGayb, XIII, Çev: Suat Yıldırım, L. Cebeci, vd., (Ankara, 1992). Schrader, Eberhard, D. D., PH. D., Cuneiform Inscriptions and The Old Testament, I, Translated from tlıe Second Enlarged Gerınan Edition Witlı an Introductory, Rev: üven C. Whitehouse, M. A., (London, 1885). The Babylonian Talmud ( Complete Soncin o English Translation) Translation/The-Babylonian­Talmud-Complete-Soncino-English-Translation.pdf (15.09.20 13). Tora ve Aftara, I. Kitap, Bereşit, !urkçe Çeviri ve Açıklaınalarıyla, Çev., MoşeFarsi, vd., (İstanbul, 20 10). Vehbe Zuhayli, Tefsiru'l Münir, VI, çev. Harndi Arslan, A. Efe, vd. (İstanbul, 2005). Yakubi, Ahmet b. Ebi Yakub b. Cafer b. Vehb İbni Vahid, Tarih-i Yakubi, I, Beyrut 1412 (1992). Yazır, Elmalılı Muhanınıed Hamdi, Hak Dini Kur'an Dili, ıv, VIII, İstanbul 1982.

ULUSLARARASI HZ. NUH ve CUDİ DAGI

SEMPOZVUMU

---