ULUSLARARASI H AC E MUHAMMED L UTFI

IALVARLI EF'EI

SEMPOZYUMU (25-26 NiSAN 2013, ERZURUM)

BiLDiRiLER

EDITÖR

PROF".OR. CENGIZ GÜNDOGDU

EDITÖR YAROlMCil-ARI

AR,.GÖR. MUAMMER CENGiZ

ARŞ.GÖR. OSMAN NURI KARADAYI

ERZURUM - 201 3

.Aivnrlt 8fc ve Jlnr ibntfclillc Vii/dafiği .A11Ifllll

Prvf:Dr. .Afr.hmr.l Nmumdiu Hnrdn.kı1 Süleyman Demirel Oni-ıY!rSitesi Ilahiyat Faktilteri

Giriş /-Ine, bütün din ve külıüdcrcle edındıgi yer iribadyle insnnlı~tn büyük ruhi inkiş:ıfinın remellınreket nokcıbnn~ ı.,-erckir. Bu bakımdan :inflcr ıbadcclcrin farı, vncib, süıınet ve edeplerintn ı-nnı su-n ruhunu ve hlkrnerini de öncmı=ler.

Süfiler dirun diregi olnn namazı şekli yönünü göz ardı etmeden gönül huzuruyln, ihlıls ve huşü ile kılarn k maksadr na göre davranıp y:ıraulış nmncını gcrçekkıcirmiş olurlar. Toplumsal h.1y:ı.tıa da n:ımnztn insanı kötiiliıkıen korunın Ö7.elli[lı çcrçeve.ınde da\•mrutlnr Nefsın ıstddenni frenlererek annmasını ve zıhnın bermld:ı.şmıısıru sa~aynn orucun gayesinin in~andaki h:ıyvani ~;ücü mdeki gücün konrrolü :ıloncb rumııık oldugunun şuurund:ıdırlar. Özclliklc uzun yaz günlerinde bedene •ıkıno vcrmddc bırlikre ruhun huzur bulmımna }':lrtl ımcı olan orucu nı ta rken lıcm yemeyi 'c içınepıcrk ederler. lıenı de o~nlıın ~n:th işiemekten engellcyerck insanı t\llnh "ı:ın uzakl:ışornn m:i

Kimsmın gönlıimi kınııa Sakın hanıma el umıa Bir fmiin aybtnı gönne c.;ruh mtdisinde dumıa Sakın mat me bir canı • Yıkar1m A11-ı RahmJn'ı (Luı:fi, 2011: 552) İmnoın boııçl(i bir şekıldc knlpce rer eunesi için ib:ıdcdenn gerekli oldu~nun

bı! ıncinde bir :iıif ol:ın Muhammed l.utfi Efe, cevhidin mm ru\lamırb gerçekleşmesi ıçin ıum:ız, oruç. haç ve ulcit ib:ıdcı.lcrinı lıiçbu-2)Tirn ı-:opnud2n c:

/({vılanmw Jltirt,lftillilllllllnf .CVtji (;1/ıurli &f(j Smpv.'!fVlltV

Btitıin diirryarı;:ı civanlar ptrler Nerde var Islam lmane bir hak (Lutfi, 20 ll: 297) Muhammed Lutfi !:.fe, dini ib:ıdc:dain gerekliliginio toplumda mm anlımıylıı ıdr::ik

edilernemesi sebebiyle F.u·nıın küçümseyerek ı'el'ine getirmeyenleri cehennem in korku oç aznplan ile korkumrnk uyarmara çalışmışnr. Namaz k~mayan, oruç tutmayan. sahip olduğu nı:.ılın zek:iıını vermeyen ve haccı eda cmıcyenlerin Rableri knondn bir beklenci içine girmelerinin uygun olmay:ıc:ığını vur&'Ulnmışnr. Bununla birlıkre coplunıun içine düşı:üğü nhl:iki buhmnlnon etkisinde k:ılarnk hamya düşenicnn ynpoklan kusurlnon F.td.t tevbeye bir gir Uhrada olan ı/ar 11 diyJrdan haberin yok (Luıfı, 2011: 240) Alva

.Aimrlt &fr ır }{nt ihaJktiltr Viilltllfg7 .A1tliıllf 1 Prof Zir. .lldımrt A'tt~~tcndlitl!ltrıflli(l

Çok hac ~':lpmaLın ilc meşhur olan Alxlull:th ibn Müb:irck (ö. J 81 /797) (İbnü'I-Ccvzi, 1356h: IJ, 251) ve Ali b. Muv.ıffnk (ö.265/ 878) {lbn Mü~ıkkın, 199-1: 340) gibi ziıhidlerı örnek alarak birçok kez hac y;ıpan siıfilerin saıısı ıızımsanmayacak derccc:Jc:Jir. Ömründe ilç kere hac )'llpan Alv:ulı Efe de çok hac yapan ikinci grup arifler içinde yer almakı:ıdır.

Tasan uf zümrderinin hac ihadconc yükledikleri anlam, orılann SC)'I" ü sülük denilen ı:asawufi cğirim süreçleri ilc yakından iliş~ilidir. (Demitci, 2009) Seyr ü sülük, ııillbin şerhine biau ilc başlayıp vustua erinttı c k:ıcLır ilim amel büıünlüğii içinde ı'Oj\un bir şekilde yapağı rcfekkür \'C rezckkürle dolu bir manevi ~'Olculukrur. Bu açıdan hac l')lculuğu, yolun kendisi '"yolcu Allıh'a kavuşma arzusu içindeki mürninler için bu ynlunlaşmaıı gerçekleştirme çabasının mernforik bir uygulnmasıdJL

Hac ibadetinin büıün yönleriyle mükemmel ve makbul olması ıçin niyet ve anıd bütünlü@nü saglaması ~rekir. Hac yapm:ık düşüncesıylc yollira düşen insnnlnnn hac ib:ıdeti bdkı de niye< ve amel büriinlüiiünü s:ıgbyamııdıklac için makbül hac olmamakmdır. Ancak Allah nzasını her şeyin üstünde ruıruı bir i\lüslüman'ın bir da,•mruşı vq.,. duası hepsinın haccının kabul edilmesine '"'sıle obbilmekıedir. (i\uıir, 1991: 244-245)

Allah Resiıtü (s.a.s.), kabul edilmiş bir haccın insanın günahlannı silcceğini §())'Ic bdirnniştir. "Beyrulbh 'ı hacccdip çirkin söz söylemeyen, do~nı yoldan sapmayan ve günah işlerneıen ki,.; annesinden doğduğu gibi ıenerniz hale gelir." (Buhıiri, Klr:ibu'l-i\luhsır, 9) "Umrı; diğer umrt.;e k.~dar olan şeyler için bir kefilirettiL Hacc-ı mcbnır'un karşıtıgı tb satlece eennettir." (Buh:iri, Kirnbu1-Umre: ll) Bu müjdcıün muhambı olmak isteyen insanın hnc ihaderi için evinden adım aup rollam düşriiğü andan iıibarm bütün günAhlan terk etmesinin gerekliUği orınd:ıdır.

llL P~·ygıınıber (s.a,.delife'de muradıo• erince, nefsinin büriin isıeklerini bırakma!Jclır. Mina'ı"' geldij\inde ar~ıılaruıı terk ederek kurhan kesme nınhallinde kurbao kcsincc, nefsinin arzuLınnı da kurban emıelidir. Cemreterde rnş ntoğı >.aman, nefsin körii dürriilerini de firlaup aıarnk renemiz oiiTLılıclıc. Dünya ,.c iliiret kaı-gılanndan uzaklaşıp K:ibc'dc mvaf yaparken, Ccnib-ı Hakk'ın bofelerincleki ıenzih mahallinde sıron h:incsiru ıı·örcbilmclidir. Safı:ı ıle Meı:ve ar:ısında s.ı'y yaparken, sam mnkıimını ve mürüvvet derecesim elde eımelidir. llz. Ihrahim (as)'in m>kiimın.• ulaştıran bö)'lc yüksek anlamlı bir hnc ynpm•ı= kı~ı, gerçek aninmda kabul edilmeye lnpk bir hac yapmıunış demektir. (Hucviri, 1982: 470~74) !Iz. Peygamber (s.a.s.)'in hadislerinde ""'b>ulanan mümiru anasıncl•n doğduğu b>iinkü gibi rertcmiz yııpao hac da anc:ık böyle yııpılır. .

f fac içın yoln çıkan bir mümin, bir rarafınn Hz. ihrahim \'C Hz. lsm~l'i, dij\er mrnfmn llz. Muhammed (s.o.s.)'i ve dönerrılerini hnurlaynmk kendisini o~ırla özdeşleşıirit. J-Lıc ibadetini )'llpan bır mürıün, günahlardan annarak kabul edilmiş bir

~ haccın kazanımlan ıle kendini gclece~c hazırlar. Şuur düzeyi !(elişmiş ve güçlenip "' ı>iiksclmiş bir kişitige sahip olur. 1: ~

1/fuslnflmi!I.Hiitt .llul•ılfiiHtrl ütfi (.Aiııırll tjf) SmtfliiZ!fHIIIH

Hac ibaueti kulun ahLikl z:ı6yedennin farkına varıp günah mn rcvbcyc, cehaletten bilgiye, fcııidnn bckiip en zorlu ~c:yr ü sefer olmıı.6)

Muhammed Luı6 F.fe'ye göre hac ibadeci Yüce J\lhh 'm kuD:ıcna bır zip.fetıdir. Özdbkle Amf.ıı vakfcsi ile Bcyrullah'ı ziımet etmek, 1 ı~c f.ıri:l.,_ınm yerıne gelmesi için en önemli gösrcrgclcrdcndir. Her mümının kefenc benzeyen ihnımlıı:ını gıycrck bu il:ihi cmı:i yecine gctimıeyc koşması gerekir. Zira yaratıcısına hüsn-ü zan besleyenler bac ibadeıini eda eniklerinde mükifat olamk cenneti

g:trk etmesini t:ılep emıektcdir. Kerem snbiplerinin kölelerine çok iyi davrıuıdığıru belirterek O'nun yolunda canıru vermeye hazır ol'ID kendisini de bağışlamasını isrtmektcdir.

Selam ism-i şerifinin tecelltsisin ey kurbt1n Mualla der geh-i w/Jsma Hak eyledi milıman Kulımam knrbt1nmam ey kerem nehri kerem·ştlmm Ediipdıir merhamet kani seni dergalıma derbdn Dilerim zat·ı pJkinden bizi reddetme kapundan Ederler bendesin t1bt1d olan sdhib-kerem ihsan Nice bin bendeganm varrft·ber-zemm senigözler Eder mi m ımıazırların ne'Ckisız bahr-i bt-pay/in Muhammed L11tji'dir ct? n 11 cigerden kulu kurbt1.nı Sana kurban ola canım kerem eyleşeh-i devran (Lutfi, 2011: 381) Hz. Pcyg:ımber (s.a.s.)'in bu müjdelerinin şuurunda olan Muhammed Lut6 Efe,

Dua-i Huccic başlıkb ruiz ve ni yılz ia hncıl:ır için l"'Ptl~ duada. (Lut6, 20 ll: 635-638) Yüce Alliıh'ın hac ibadeı:i yapmak üzere uz:ık diynrbrdan gelen bütün mürninleri merhnmeı denizine alnrnk affetmesini can-ı gönülden istemektedir. Beytulbh'm ilahi nurinno ıeceUi ettiği bit kursal mekan olması sebebiyle Kerim olanın kerernl gereb-i bnğışlnnmn umuduyin Kıibe'yi ıiprct gden hnolnnn affına niyıiı conekrcdir:

Binlerr:e hamdo/sım Hazret·i Mevla Ne keremler euli lAı·ı TeJ/a Beywl/ah menzil-i niir ·i r.erel/a Ey keremler kani lma:t?cı afo et Rahmeı-i Rahman'e nıulıtaa afo et Muhammed Lurfi Efe, hnc ilıadeti yapabilmenin i\lhh'ın sonsuz kerem ve

nimederinden biri, Beyrullıah'ın da Allah'ın nurunun reedlig.ihı olmasından dolayı burada sarnlcni ohrok yapılacıık duahan kabı~e şayan olduı;unu vurgul•ı=ık i\llah'ran mhmeriylc tecelli edip bürün haoLw bağışlamasını diltmckrtdir.

Muhammed hurmeıi Hazret-i Allah Nasib oldu ziyaret-i Beytu/lah Haza minfa2lült1h inôyetullah Ey keremler kani /J11cdta afo et Rahmet-i Rahman'e muhtacı afoet Muhammed Lud:i Efe, Beynıll•h'ı 7.ipıret etmenin ve sevnıenin Allah'ın bir fazb

ve ihsacu oldu~ şuunıyln yola çıknrnk uzun mesafcleri aşan mücoiolerio affcdilmcJcrioio ı.Uce Allah'ın şanııu ynkışoğını belirtmektedir. Allah D7.ıtSını isteyen insanl:ınn gün.ıh yüküyle, perişan bit vııziyette uzak ilikderden ı-ola çıkıp bu kadar )'Oiculuk sıkıousına bdannrnk Bcrnillah'o yüz siirmdcrinin brşılıksız bımk~mamosını umut etmektedir. Her ne k.ıdar hac ziyareti yap:ın müminler ı~u derg;iha hlpk bir niş:ına sahip olmasalar da kcrernl ve rnbmcı:i bol i\llnb'ın onlnn adalcı:i ilc değil, merhameti ilc kaı:ş~nması için yalvıırnıakt.ıdır:

Beyı-i Muazzam 'dır dergt?h-ı Mev/J Hua:t?ca rahmeder Zdı·ı Tet?/a

&yıu/JJh mat Lı· 'ı nıir .; tealfa Ey lm?m/w kanı huccla afo n Rabmn-ı Rııhnran '

ınek.inbrdır. Kıi~ lk}tullalfor, \llah'ın t\'idir. !\raf2t D2i:J ıst Allah'ın C\ının k2pısıdır. Misafirler ktndısınt Aclmc:k için ni)~ emjbndt ıll

.llıurlı ı'jt ll' ){nt i!tıdtlillt Vlilltı1ifl.lu6tltl / Prvf.'bt. .lltltllltl ,\'trıttttldiii1Jim1ulf1

Vusıll-ı rabmete bir~h-i rabdır Ey kemnler kJni burda afo eı Rabmeı-i Rahmt1n'e muhıt1rı afo eı Yüce :\Jiah BenuUnh'ırt kapısı olan 1\r:ıfnı'ıa bır süre durup ynlv:ınp yn.knnıo

hncılnrıı kendisine l(elmeleri için izin ,-erince h•cıbr ikinci kapı olan Müıdelifc'de durdurulurbr. Müıdelife'de kalpten )'apukları dua ve niyazlaoyla ıtı.1Miret !(lıııeşinın üıcdc:rinc doğmasını ııı:zu parlar. Böyle bir atm()';(erde Yüce Allah 'ın onlnn elleri boş geri

Ke1ilir kurlxi11lcır tık.ır al kanl.ır Kurbanlar uminden çıkınca ranl"r Açılur e/ml b-ı dar-ı ciııônl.ır Ey keremler kan i buccJcı afo et Rahmet·i Rahmôtı 'e muhıt1a afo eı

Hac dıı>

LUTFI kulun yJ Rab mubıJc·ı rabmet Leyl ii nehJr gözler sentkn merlı.ımeı Tevhid ola enidsında miJJyeı • Ey kı!rmıler kamlmccJcı afv eı R.alımeı·i Ralını/ın 'e mubtact afv tl 1\{afiı,.,'de H>- Muhammed ('-lL"-}'uı ın:ınc\; huzuruııdo ~epli bır~kıklc nu \'C

ruy2zb pq-ganılxrl' b:aıtl~ru IXrçınlcycn \luh2mrn'Ünah"> durumianna dönerler. Bımlann şuuruntb bır ilım , . ., inf ol:ın :.tulıammcd Luıli Efe, hacılar ıçin ppıığı duıula ,\lbh'uı es·ScUm , .• cr-Ralmun ısımlerinin ıecdli etmC

lflusliımt>l.'l }{/kr )111/mnrllrnf l.irtfi tAiıur(J Nt} S""IW/IfiHtfl

Kaynakça ~\tcir, Pcndcddin (1991). Tczkircıü'J.Evtiy:i. (2. Bııskı). (Hıız. Süle~nınn Ulud:ıg), lsmnbul: Erdem Yay.

Buhıiri, Muhnmmed b. İsmail (1992). Sahihu'I·Buh:iri. isınnbul: Ç:ığn Yaı\

Dcmircı, Mehmet (2009). ·•ibadederin iç Anlamı". (ss. 129-156). Tarihren Günümüze Ta.'