1

Projekt për Integrimin Ndëretnik në Arsim

Qendra për të Drejtat e Njeriut dhe Zgjidhjen e Konflikteve

Trajnim për integrimin ndëretnik

në arsim

për Ekipet për integrim shkollor (dita e dytë)

Здраво Tung

Merhaba Namaste

aktivitet i përbashkët (10 min.)

2

Në çka është i përqendruar trajnimi:

Zhvillimi i strategjisë për inkuadrimin e

ndryshimeve në shkolla

INTERAKSIONI NDËRMJET NXËNËSVE

– rezultatet e hulumtimit të gjendjes fillestare

• Kontakti i drejtpërdrejtë është i ngarkuar me stereotipa

dhe paragjykime për të tjerët, që manifestohen përmes:

- përshkrimit haptazi të tipareve negative të nxënësve të

etnive të tjera

- paralajmërimi i ndjenjave dhe brengave që mund të

burojnë nga kontaktet e tilla

• Nxënësit maqedonas dhe shqiptarë përjetohen si

pjesëtarë të dy palëve të kundërta

- turqit konsiderohen si neutralë

- nga romët dëshirojnë të distancohen

• Dallueshmëria vlerësohet vetëm në mënyrë deklarative –

në praktikë përdoret si mbështetje për rritjen e distancës

dhe hedhjen e përgjegjësisë te të tjerët.

*Hulumtimi i plotë mund të gjendet në www.pmio.mk

3

Si do të rritet me sukses

interaksioni ndërmjet nxënësve?

(1) Nëse arsimtarët u flasin vazhdimisht se duhet

të shoqërohen

(2) Nëse prindërit u flasin vazhdimisht se duhet të

shoqërohen

(3) Nëse nga libri mund të lexojnë se sa është e

rëndësishme të shoqërohen

(4) Nëse në media shohin se ata që shoqërohen

ndjehen mirë

(5) Nëse shohin se shoqërohen ata që janë model

prej të cilit ata mësojnë

(6) Nëse ata që janë model i inkuadrojnë në

aktivitete të përbashkëta interesante dhe

argëtuese

integrim i përmirësuar ndëretnik

nd

jekje

, mb

ësh

tetje d

he

evalu

im

nga in

stitucio

net ars.

nd

jekj

e, m

bë

shte

tje

dh

e

eval

uim

n

ga k

om

un

at

trajnime doracakë

4

• aktivitete të përbashkëta të/me nxënësve/it

• aktivitete të përbashkëta të arsimtarëve

• atmosferë dhe rrethim në shkollë

• bashkëpunim me prindërit, bashkësinë dhe komunën

aktivitetet e përbashkëta me/të nxënës(ve)

aktivitetet më afatgjata

jashtëmësimore:

projekt-seksione,

punëtori multikulturore,

ekipe sportive

aktivitetete afatshkurtra jashtëmësimore:

piknikë, ekskursione, shfaqje, ahengje, vizita, punëtori

njëditore, aksione në shkollë dhe në komunitet

mësimi i rregullt:

Mësimi në disa lëndë, projekte më afatgjata në

kuadër të lëndëve, mësimi në natyrë, orët e

lira/aktivitetet e projektit

aktivitetet për participim demokratik:

veprimi përmes organizatave të

nxënësve

5

realizim i AKTIVITETEVE TË PËRBASHKËTA me

NXËNËSIT

BASHKËPUNIMI

PROFESIONAL

planifikimi i përbashkët i

mësimit

këmbimi i materialeve

mësimore

përgatitja e përbashkët e

instrumenteve për notim

përdorimi i materialeve

të përgatitura nga të

tjerët

pjesëmarrja e

përbashkët në trajnime

dhe aktive profesionale

aktivitete të përbashkëta të

arsimtarëve

atmosferë shkollore dhe rrethim

ikonografi: karakteri multietnik i

bashkësisë/vendit në fotografitë dhe tekstet në muret

dokumente të shkollës: aktivitete për bashkëpunim ndëretnik dhe vizion/mision

në Programin vjetor

participim demokratik i nxënësve

përmes organeve të nxënësve

sensibilizim të nxënësve

përmes AShJ-së dhe përmbajtjeve tjera

mësimore dhe aktiviteteve jashtëmësimore

përgatitje profesionale e

arsimtarëve

për punë në aktivitetet INA

6

bashkëpunim me komunën

bashkëpunim me prindërit

bashkëpunim me bashkësinë

Shkolla partnere

shkollë në një gjuhë

shkollë në gjuhë tjetër

shkollë në dy/tri gjuhë

7

shkollë njëgjuhëshe në gjuhën

shqipe

shkollë dy/tregjuhëshe me

përfaqësim dominues të

gjuhës shqipe ose turke

shkollë njëgjuhëshe në gjuhën

maqedonase

Shkollë dy/tregjuhëshe me

përfaqësim dominues të

gjuhës maqedonase ose

serbe

shkolla vetëm në gjuhën shqipe

me mbi 700 nxënës mund të

krijojë partneritet me shkollë

dygjuhëshe në gjuhën

maqedonase

shkollë njëgjuhëshe në

gjuhën maqedonase

shkollë njëgjuhëshe në

gjuhën shqipe

shkollë dy/tregjuhëshe me

përfaqësim dominues të

gjuhës maqedonase

shkollë njëgjuhëshe në

gjuhën shqipe

shkollë dy/tregjuhëshe me

përfaqësim dominues të

gjuhës shqipe ose turke shkollë njëgjuhëshe në gjuhën

maqedonase

Përfaqësimi dominues nënkupton që

më shumë se 2/3 e nxënësve të

ndjekin mësim në një gjuhë të njëjtë

për shkollë dy/tregjuhëshe pa përfaqësim dominues të një gjuhe

mësimore – përparësi është realizimi në vazhdimësi i aktiviteteve të

përbashkëta në shkollat e tyre

8

aktivitete për ndryshim në shkollë

në bashkëpunim me shkolle partnere

të mëvetësishme

kontakt i drejtpërdrejtë

kontakt indirekt

aktivitete në vetë shkollën

• përgatitja profesionale e arsimtarëve

• participimi demokratik i nxënësve përmes organeve të nxënësve

• multikultura në dokumente dhe ikonografi

• Sensibilizimi i nxënësve përmes Arsimit për shkathtësi jetësore dhe përmbajtjeve të tjera mësimore e aktiviteteve jashtëmësimore

shkollë njëgjuhëshe

aktivitete të pavarura për ndryshim

atmosfera dhe mjedisi i shkollës

bashkëpunimi me prindërit, komunitetin dhe komunën

9

• aktivitete të përbashkëta afatshkurtra jashtëmësimore me nxënës (piknikë/ekskursione, festa/shfaqje, vizita)

• aktivitete të përbashkëta më afatgjate jashtëmësimore me nxënës (projekt-seksione, punëtori multikulturore)

• aktivitete të përbashkëta me nxënësit e mësimit të rregullt (orë të përbashkëta, projekte në kuadër të lëndëve)

• bashkëpunim përmes organizatave të nxënësve

shkollë njëgjuhëshe

aktivitete për ndryshim në bashkëpunim me shkollën partnere

aktivitete të përbashkëta me/të nxënës(ve)

aktivitete të përbashkëta të arsimtarëve

• aktivitete të përbashkëta me nxënës

• bashkëpunim profesional ndërmjet arsimtarëve

shkollë dy/tregjuhëshe

aktivitete për ndryshim

në bashkëpunim me shkollë partnere

njëgjuhëshe të pavarura

aktivitete të përbashkëta me/të nxënës(ve)

aktivitete të përbashkëta të arsimtarëve

të gjitha llojet e aktiviteteve

të përbashkëta

të gjitha llojet e aktiviteteve përgatitore

10

Përmirësimi i gjendjeve në

pikëpamje të integrimit ndëretnik në

nivel të shkollës:

bashkëpunimi me arsimtarët

Në çka (dhe sa) mund të kontribuojnë aktivitetet për bashkëpunim ndërmjet arsimtarëve të gjuhëve të ndryshme mësimore? në shkollat dy/tregjuhëshe

të shkollave partnere

punë në grupe të vogla (10 min.)

Përmirësimi i:

•marrëdhënieve ndërmjet arsimtarëve

•marrëdhënieve ndërmjet nxënësve

•cilësisë së mësimit

11

1. Pjesëmarrja në trajnime të përbashkëta për zhvillim profesional të realizuara nga ekspertë të vendit dhe të huaj

3. Realizimi i përbashkët i seksioneve/projekteve me grupe “të përziera” etnike/gjuhësore të nxënësve

4. Realizimi i përbashkët i aktiviteteve me nxënës që i kushtohen mirëkuptimit multikulturor

2. Pjesëmarrja në trajnime/punëtori për zhvillim profesional të organizuara dhe të realizuara nga komuna ose nga vetë shkollat

5. Planifikimi i përbashkët i orëve

6. Këmbimi i materialeve mësimore 7. Vizita të kohëpaskohshme të ndërsjella për vëzhgimin e orëve 8. Përgatitja e përbashkët e testeve

9. Festimi i përbashkët i festave

10. Shoqërimi gjatë ekskursioneve dhe piknikëve të përbashkëta me nxënës

1) Realizimi i orëve të përbashkëta me nxënës të gjuhëve të

ndryshme mësimore që janë të përfaqësuara

2) Këmbimi i pajisjeve

3) Zgjidhja e përbashkët e problemeve me nxënës të cilësdo

gjuhë mësimore

4) Vendimmarrje e përbashkët e arsimtarëve për të gjitha

çështjet që janë me interes për shkollën

5) Urim i ndërsjellë me rastin e Bajramit dhe Pashkët ose të

ndonjë feste tjetër të rëndësishme për pjesëtarët e një

bashkësie të caktuar etnike/kulturore

Cilat forma të tjera të bashkëpunimit janë të

mundshme ndërmjet arsimtarëve të gjuhëve të

ndryshme mësimore në shkollat dy/tregjuhëshe?

12

Si mund të shfrytëzohen aktivet profesionale që

të sigurohet bashkëpunim ndërmjet arsimtarëve

të gjuhëve të ndryshme mësimore?

në shkollat dy/tregjuhëshe

të shkollave partnere

punë në grupe të vogla (10 min.)

Përmirësimi i gjendjeve në pikëpamje të

integrimit ndëretnik në nivel të shkollës:

aktivitete të përbashkëta me/të nxënës(ve)

(seksione, punëtori multikulturore, aktivitete

sportive, shfaqje, ekskursione)

13

Vizatim i përbashkët

14

Si të organizohet dhe të realizohet një

foto-seksion i përbashkët?

në shkollë, në të cilën 35% e

nxënësve janë të kaltër, ndërsa 65%

janë të kuq

në dy shkolla partnere me raport

35%:65% ndërmjet nxënësve të

kaltër dhe të kuq

punë në grupe të vogla (10 min.)

numër i balancuar i nxënësve nga bashkësitë e ndryshme etnike/gjuhësore

e udhëheqin arsimtarë të secilës gjuhë të përfaqësuar mësimore – mund të marrin pjesë edhe prindër

përdoren të gjitha gjuhët e përfaqësuara mësimore në mënyrë sa më të barabartë

mbahen takime të rregullta në kohëzgjatje 1-1,5 orë, një herë në javë – së paku gjatë një gjysmëvjetor

temën/aktivitetin e zgjedhin bashkërisht nxënësit e të gjitha bashkësive etnike/gjuhësore të përfaqësuara në shkollë

punohet në grupe të vogla („të përziera“)

punohet në atmosferë të bashkëpunimit (gara është e mundur vetëm ndërmjet grupeve „të përziera“)

Cilat seksione kontribuojnë për integrim

ndëretnik?

15

seksionit i maketit

Bashkëpunimi ndërmjet realizuesve?

Bashkëpunimi ndërmjet nxënësve?

Trajtimi i nxënësve nga realizuesit?

Kohëzgjatja e aktivitetit?

Motivimi i nxënësve?

Efektet?

16

Çfarë seksione janë të

mundura

(nga cilat fusha/tema)?

Seksionet mund të jenë të fushave më të ndryshme –

mjafton të jenë tërheqëse për nxënësit e bashkësive të

ndryshme etnike/gjuhësore

stuhi idesh

Punëtoritë multikulturore

• Seksioni me program sipas doracakëve të veçantë –

një herë në javë, së paku gjatë një gjysmëvjetori me

grup «të përzier» gjuhësor/etnik të nxënësve

• e udhëheqin dy arsimtarë

dygjuhëshe – me numër të

barabartë të nxënësve të dy gjuhëve

të ndryshme mësimore

ose

njëgjuhëshe – me numër të

barabartë të nxënësve të dy

bashkësive etnike që mësojnë

në gjuhë të njëjtë mësimore

17

të majtë

të djathtë

Si të organizohet “tërheqja e litarit” në shkollën, në të cilën 35% të nxënësve janë të kaltër, ndërsa 65% të kuq, , që ashtu të përmirësohet integrimi ndëretnik?

(1) të gjithë të majtit të jenë të kuq, ndërsa të gjithë të djathtit të jenë të kaltër

(2) të lihet që vetë të përcaktohen se kush do të jetë në të majtët, e kush në djathtët

(3) gjysma e të kuqve dhe gjysma e të kaltërve të jenë të majtë, e gjysma tjetër të djathtë

(4) të ketë numër të barabartë të të kuqve dhe të kaltërve dhe gjysma e njërës palë dhe gjysma e palës tjetër të jenë të majtë, ndërsa gjysma tjetër të jenë të djathtë.

Ak

tivit

ete

sp

ort

ive

• Mund të jenë të përkushtuara në çfarëdo sporti

dhe të jenë kryesisht rekreative, pa detyrim garues

• Mund t’i udhëheqin vetëm arsimtarët (e edukatës

fizike ose të ndonjë lënde tjetër) ose arsimtar dhe

prind me përkatësi të ndryshme etnike

• Duhet të përfshijnë numër të balancuar të

nxënësve nga bashkësi të ndryshme

etnike/gjuhësore

• Duhet të nxisin bashkëpunim ndëretnik – garat

interne mund të jenë vetëm ndërmjet ekipeve “të

përziera” etnike

18

Çfarë seksione sportive janë të mundshme?

stuhi idesh

Cili është dallimi ndërmjet aktiviteteve

të përbashkëta sportive në shkollat

partnere dhe aktiviteteve të

përbashkëta sportive në shkollat

dy/tregjuhëshe?

19

Aksione dhë punëtori njëditore

• Një takim i grupit «të përzier» të nxënësve me gjuhë

të ndryshme mësimore që bëjnë diçka bashkërisht

(p.sh. aksion ekologjik, vizatim, përpunim të stolive,

gara në futboll...)

• Mund t’i referohen secilit aktivitet ose përmbajtje,

por duhet shpijnë drejt një qëllimi/produkti të

përbashkët dhe të nxisin bashkëpunim ndëretnik

• Përfshijnë numër të balancuar të nxënësve të

bashkësive të ndryshme etnike/gjuhësore dhe ato

udhëhiqen nga arsimtarët e të gjitha gjuhëve të

përfaqësuara mësimore

• Kanë efekt të kufizuar

punë në grupe të vogla (10 min.)

Analiza e shaqeve

•Çka është e mirë? •Çka mund të bëhej më mirë?

(për përmirësimin e integrimit ndëretnik)

20

Shkolla “Nëna Terezë” – shkollë tregjuhëshe

(50% të nxënësve mësojnë në gjuhën shqipe, 30% në gjuhën maqedonase

dhe 20% në gjuhën turke; 10% janë romë që mësojnë në gjuhën

maqedonase)

Organizimi me rastin e festës së patronatit të shkollës sa nuk ka filluar. Të

gjitha karriget e vendosura në korridorin kryesor janë mbushur me mysafirë.

Në njërën anë rrinë ulur prindërit e fëmijëve e paraleles me mësim në

gjuhën shqipe, ndërsa në anën tjetër rrinë në ulur prindërit e fëmijëve të

fëmijëve të paraleleve me mësim në gjuhën maqedonase dhe turke. Në

rreshtin e parë, pranë drejtorit, rri ulur kryetari i Komunës dhe përreth tyre

ka përfaqësues nga shkollat e tjera të Komunës.

Ngjarjen e hap drejtori i shkollës, duke lexuar një fjalë të shkurtër

përshëndetëse në gjuhën e tij amtare (shqipe), ndërsa në prapavijë të tij,

me ndihmën e dy vieo-projektorëve, fjalimi i tij prezantohet i përkthyer në

gjuhën maqedonase dhe turke. Pas tij, ngjarjen e përshëndet edhe Kryetari

i Këshillit të Shkollës, i cili flet spontanisht në gjuhën e tij amtare

(maqedonase).

Shfaqjen e udhëheqin tre nxënës, të cilët para secilës pikë, i paralajmërojnë realizuesit e pikës së pari në gjuhën shqipe, pastaj në gjuhën maqedonase, e pastaj në gjuhën turke.

Pika e parë e shfaqjes është paraqitja e korit të shkollës, i cili realizon dy këngë popullore – njëra në gjuhën shqipe dhe tjetra në gjuhën maqedonase, të cilat në fakt janë identike për nga muzika e tyre, por ndryshojnë për nga fjalët. Pastaj kori tërhiqet dhe vijon recitali i ndarë në tre blloqe: në bllokun e parë merr pjesë grupi i nxënësve që mësojnë në gjuhën shqipe, në grupin e dytë marrin pjesë nxënës që mësojnë në gjuhën maqedonase dhe në grupin e tretë marrin pjesë nxënës që mësojnë në gjuhën turke. Si pikë përfundimtare udhëheqësit e paralajmërojnë paraqitjen e seksionit të valleve, në të cilin marrin pjesë bashkërisht nxënës të të tria gjuhëve mësimore. Të gjithë bashkërisht, të veshur me veshje popullore, ekzekutojnë një potpuri të disa valleve tradicionale shqipe, maqedonase dhe turke. Diku kah mesi i pikës, në skenë futet një grup i nxënësve romë – njëri i bie harmonikën, tjetri tarabukës, ndërsa dy nxënëse të tjera vallëzojnë. Gjatë kësaj kohe valltarët përreth duartrokasin me ritmin e muzikës.

21

Shkolla “Goce Dellçev” në partnerit me shkollën

“Skënderbeu” (të dyja shkolla njëgjuhëshe me gjuhë të

ndryshme mësimore)

Organizimi me rastin e festës së patronatit të shkollës sa nuk ka

filluar. Të gjithë janë të shqetësuar, sepse për herë të parë në

shfaqje do të marrin pjesë edhe nxënës të shkollës partnere

“Skënderbeu”, ndërsa në publik ka edhe arsimtarë dhe prindër të

tyre. Në rreshtin e parë, pranë drejtores së shkollës, është ulur

edhe drejtori i shkollës partnere, ndërsa pranë tyre rrinë ulur

edhe përfaqësuesit e komunës.

Ngjarjen e hap drejtorja me një fjalim të shkurtër përshëndetës

gjuhën maqedonase, në të cilën i përshëndet edhe mysafirët e

shkollës partnere, duke përdorë shprehje në gjuhën shqipe, në të

cilën zhvillohet mësimi në shkollën mysafire.

• Ngjarjen e udhëheq një nxënëse, e cila para secilës pikë e paralajmëron pikën vijuese dhe realizuesit e saj. Këtë e bën në gjuhën maqedonase, ndërsa para pikave në të cilat marrin pjesë mysafirët, një nxënës i grupit të tyre e paralajmëron pikën edhe në gjuhën shqipe.

• Pika e parë e shfaqjes është paraqitja e korit të shkollës, i cili realizon dy këngë popullore maqedonase në aranzhman modern. Pastaj kori tërhiqet dhe vijon paraqitja e bendit muzikor, që është i përbërë nga nxënës të të dyja shkollave dhe ekzekuton disa këngë moderne të huaja, të shoqëruar nga shoqet e tyre, të cilat i këndojnë këngët si soliste. Pastaj në skenë hyjnë nxënësit e sesionit të letërsisë të shkollës nikoqire dhe lexojnë krijime poetike kushtuar Goce Dellçevit, duke i kënduar trimërisë së tij për çlirimin e Maqedonisë nga pushteti osman. Në fund paralajmërohet se edhe nxënësit e shkollës partnere do të lexojnë krijime poetike për Skënderbeun, i cili po ashtu ka luftuar me trimëri për çlirimin e shqiptarëve nga pushteti osman. Para se të përfundojë kjo pikë një pjesë e madhe e prindërve nga publiku ngrihen dhe dalin prej salle.

22

shfaqja e integruar ndëretnike

23

Kur janë multikulturore?

•përfshijnë përmbajtje për bashkësitë e ndryshme

kulturore/etnike ose në to marrin pjesë pjesëtarë të

bashkësive të ndryshme kulturore/etnike

Shfaqjet

Kur janë integruese?

•përgatiten bashkërisht

•ekzekutimi është “i përzier” – me pjesëmarrje të pjesëtarëve të të gjitha grupeve gjuhësore/etnike të përfaqësuara në shkollë

•përmbajtjet janë ose “neutrale” ose të përbashkëta, ose për secilën bashkësi etnike janë të njëjta

•i trajtojnë njësoj të gjitha bashkësitë etnike/gjuhësore – në përfaqësimin dhe radhitjen e gjuhëve (dhe të përmbajtjeve)

Si kontribuon ekskursioni për integrimin

ndëretnik?

• Zgjedhja e vendeve/monumenteve/objekteve

për vizitë

• Vizita e monumenteve/objekteve

• Transporti

• Vendosja

• Ushqimi

• Argëtimet në mbrëmje

• Koha tjetër e lirë

24

Miratimi i rregullave për piknikë/ekskursione të

përbashkëta

• arsimtarët e të gjitha gjuhëve mësimore miratojnë rregulla të përbashkëta, duke përfshirë sanksione në rast të mosrespektimit

• prindërit marrin pjesë në miratimin e rregullave dhe pajtohen me shkrim

• nxënësit (BSh) konsultohen gjatë miratimit të rregullave

• Rregullat e miratuara janë realiste

dhe sanksionet mund të zbatohen

Rregullat konkrete të sjelljes

gjatë ekskursioneve të përbashkëta?

punë në grupe të vogla (10 min.)

3 rregulla për nxënësit

3 rregulla për arsimtarët

25

• nxënësit i dinë qysh më parë rregullat (nxënësit e shkollave të mesme nënshkruhen në atë informacion)

• arsimtarët e të gjitha gjuhëve mësimore bashkërisht janë përgjegjës për të gjithë nxënësit gjatë gjithë ekskursionit dhe për të gjitha aktivitetet (dhe marrin pjesë bashkërisht)

• arsimtarët e të gjitha gjuhëve mësimore vetë i respektojnë rregullat dhe insistojnë që të gjithë nxënësit (pa përjashtim) t’i respektojnë me besnikëri

Respektimi i rregullave për piknikë/ekskursione të

përbashkëta

Cili është dallim ndërmjet ekskursioneve të

përbashkëta me nxënës të shkollave partnere dhe

ekskursioneve të përbashkëta me nxënës të

shkollave dy/tregjuhëshe?

26

Përmirësimi i gjendjeve në pikëpamje të

integrimit ndëretnik në nivel të shkollës:

Bashkëpunimi me/ndërmjet

prindërit/prindërve

Përmes cilave aktivitete prindërit mund të

kontribuojnë më shumë për integrimin

ndëretnik në shkollë?

punë në grupe të vogla (10 min.)

27

Pjesëmarrja e prindërve

individuale

ose grupore

përmes bashkëpunimit me

arsimtarë/prindër

të bashkësisë „së tyre“ etnike/gjuhësore

bashkëpunimit me prindër

të bashkësisë „tjetër“ etnike/gjuhësore

me kërkesë

ose

me vetiniciativë

Këshill i Prindërve aktiv dhe funksional

Çka mund të bëjë shkolla që të inkuadrohen

prindërit në aktivitetet për integrim ndëretnik?

në bashkëpunim me arsimtarët/prindërit e

bashkësisë së tyre etnike/gjuhësore

në bashkëpunim me prindërit e bashkësisë

tjetër etnike/gjuhësore

punë në grupe të vogla (10 min.)

28

• i anketon prindërit për të mbledh informacione rreth gatshmërine e tyre të angazhohen në INA

• i inkuadron në planifikimin e përbashkët të aktiviteteve

• i informon në vazhdimësi për të gjitha aktivitetet e realizuara

• në mënyrë aktive e respekton përkatësinë e tyre gjuhësore/kulturore

• organizon ngjarje sociale që i inkuadrojnë në mënyrë aktive prindërit

• kërkon mendim nga ata për të gjitha çështje që janë të rëndësishme për funksionimin e shkollës dhe e merr parasysh gjatë vendimmarrjes

Si mund t’i tërheqë shkolla prindërit që të marrin

pjesë dhe të bashkëpunojnë?

Përmirësimi i gjendjeve në pikëpamje të

integrimit ndëretnik në nivel të shkollës:

atmosfera në shkollë

(materiali vizual në mure, Arsimi për

shkathtësi jetësore)

29

Vendosje të multikulturës në ikonografinë (fotografitë

dhe tekstet nëpër muret)

Trashëgimia jonë kulturore:

KISHA SHËN SPAS në Shkup

Shkolla „Pranvera“, Shkup (me mësim në gjuhën maqedonishte)

30

Sami Frashëri (1850-1904)

Naim Frashëri (1846-1900)

Migjeni (1911-1938)

Trashëgimia e jonë kulturore: SHKRIMTARË TË NJOHUR SHQIPTARË

Faik Konica (1875-1942)

Sh

ko

lla

„P

ran

ve

ra“, S

hk

up

(me

më

sim

në

gju

hë

n s

hq

ipe

)

Si përgatitje e nxënësve për pranimin e aktiviteteve të

përbashkëta

•në orët e kujdestarisë realizohen punëtori në temat

relevante

•për shkollat fillore tema më relevante janë:

- Marrëdhëniet interpersonale

- Marrëdhëniet shoqërore

•për shkollat e mesme tema më relevante janë:

- Marrëdhëniet me të tjerët

- Qytetaria e përgjegjshme

Arsimi për shkathtësi jetësore (1)

31

Si mbështetje në realizimin e seksionit në temën e

dhënë

•të gjitha punëtoritë realizohen me grup “të përzier”

etnik/gjuhësor

•kur bëhet fjalë për çfarëdo teme që është e

përfaqësuar në doracakë (p.sh., në temën Zhvillimi

personal, Jeta e shëndoshë ose Relacioni me mjedisin

jetësor ose...)

•materialet e punës përgatiten në të dyja/tria gjuhët

mësimore, në të cilat mësojnë nxënësit, që marrin

pjesë në seksion

Arsimi për shkathtësi jetësore (2)

Arsimi për shkathtësi jetësore (3)

Për njohjen e ndërsjellë dhe nxitjen e atmosferës

kooperuese gjatë realizimit të aktiviteteve të

përbashkëta

•mund të përdoren aktivitete hyrëse dhe përmbyllëse

(në formë të lojërave) që janë pjesë e punëtorive ASHJ

•si aktivitete fillestare në seksionet “e përziera” ose si

aktivitete për shoqërim në piknikët dhe ekskursionet e

përbashkëta

32

Stafeta

aktivitet i përbashkët (5 min.)