Coğrafyanın Kara Kutusu

12

KARA KUTUKİTAPLARI

TÜRKİYE İKLİMİ

TEST 1

1. İklim bir bölgede tarımsal etkinlik-leri, akarsu rejimlerini, turizmi, bitki örtüsünün çeşitliliğini olumlu veya olumsuz anlamda etkileyebilir.İklim jeolojik yapı üzerinde etkili değildir. Çünkü iklim daha çok at-mosfer içerisinde etkilidir. Jeolojik yapı yer altı coğrafyası olduğundan iklimden etkilenmez.

Cevap E

2.

Barajların inşa edilmesinde yer şe-killerinin uzanışı önemlidir. Yukarı Fırat Bölümü’nde baraj yapımına uygun alanların bulunması bölge-nin yer şekilleri ile ilgilidir. Yukarı-daki şekilde de görüldüğü gibi baraj yapımı için çentik vadilerin bulun-ması gerekir. Yani dar vadiler baraj yapımına uygundur.

Cevap E

3. Ülkemizde yapılan balıkçılık faa-liyetleri üzerinde iklimin etkisi bu-lunmamaktadır. Sinop Karadeniz kıyısında yer alan bir ildir. Karade-niz Bölgesi Sinop’ta yer şekillerinin engebeli olması tarım faaliyetlerini olumsuz etkilemiştir. Bu nedenle halk balıkçılığa yönelmiştir.

Cevap A

4. Bir bölgede etkili olan kar yağışı ulaşım sistemlerini, yer altı su sevi-yesini, akarsu rejimlerini, ekonomik faaliyetleri etkiler.Kar yağışı bir bölgede yerleşim bi-çimlerini etkilemez. Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Karadeniz Bölgesi’nde ve İç Anadolu Bölgesi’nde etkili olan kar yağışı bölgelerin yerle-şim biçimlerini etkilememiştir. Her bölgenin konut yapımında kullanı-lan malzemesi farklıdır. Karadeniz Bölgesi’nde ahşap malzeme var-ken Doğu Anadolu Bölgesi’nde taş meskenler yaygındır.

Cevap D

5.

Marmara Bölgesi’nde görülen iklim çeşitliliği doğal bitki örtüsü, toprak türleri, yetiştirilen tarım ürünleri ve deniz turizmine elverişli süre üze-rinde olumlu etkiler yaratmaktadır.Bölgede var olan iklim çeşitliliğinin endüstri kuruluşları üzerindeki etki-si diğerlerine göre daha azdır. Mar-mara Bölgesi’nde endüstrileşme üzerinde ulaşım, ticaret, nüfus gibi faktörler belirleyici rol üstlenmiştir.

Cevap A

6. Türkiye’de deniz kıyılarında iklimin elverişli olmasından dolayı orman-lık alanların geniş alan kapladığını, iç kesimlere doğru ilerledikçe or-manların yerini bozkır ve maki bitki örtüsüne bıraktığını görmekteyiz.Kıyı kesimleri ile iç kesimler ara-sında tarım ürünü farklılığı yaşan-maktadır. Kıyılarımızda turunçgil, çay, incir, zeytin, fındık gibi sıcaklığı seven bitkiler bulunurken iç kesim-lerde daha çok baklagillere rastla-maktayız.Kıyı kesimlerde deniz turizmi canlı iken iç kesimlerde daha çok yayla turizmi, sağlık turizmi, tarihi ve kül-türel turizm etkinlikleri hâkimdir.Kıyılarımızda dar bir şerit boyunca sık yerleşme varken iç kesimlerde yerleşme geniş alana yayılmak-tadır. Kıyı ile iç kesimler arasında iklimden kaynaklanan bir ulaşım çeşitliliği yaşanmaz.

Cevap C

7.

Menteşe Yöresi’nde temmuz ayın-da sıcaklıkların birkaç derece yük-selmesi sonucu; 1) Deniz suyu sıcaklığı artar.2) Orman yangınları artar.3) Klimaların çalışması sonucu

elektrik tüketimi artar.4) Sıcaktan bunalımlar, kalp krizi ve tansiyon hastalıkları artar.Sıcakların artması bağıl nemin azalmasına sebep olur. Çünkü bağıl nem havanın soğuması so-nucunda görülen yağış oranlarını ifade eder.

Cevap C

8. Türkiye’de kısa mesafede iklim deği-şiklikleri yaşanmaktadır. Yükselti, de-nizellik, karasallık faktörleri bir bölgede farklı iklim özellikleri yaşatabilir. Örne-ğin; Iğdır Ovası’nda pamuk ekiminin yapılması buna örnektir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Iğdır Ovası, çev-resine göre alçakta yer alır. Bölgede sadece Iğdır Ovası’nda pamuk yetiş-tirilmektedir. Bölge yüksek ve engebeli olmasına rağmen Iğdır Ovası alçakta yer aldığından iklim üzerinde ılıman bir etki yaratmaktadır.

Cevap C

9.

Türkiye’de kış mevsimi etkili olan Sibirya, termik yüksek basınç kö-kenlidir. Ülkemizde kışların sert ve soğuk geçmesine sebep olur.

Cevap E

10. İç Anadolu Bölgesi’nde, gün boyun-ca yağışın görülmesi bölgede alçak basıncın etkili olmasına bağlanabilir.Alçak basıncın etkili olduğu yer-lerde yükselici hava hareketleri görülür. Yükselen hava hareketleri soğumaya uğrar. Soğuma sonucu yağış meydana gelir. İlkbahar mev-siminde aniden basıncın azalması yağış oluşumuna sebep olur.

Cevap A

11. İstanbul ve çevresinde kuvvetli ka-rayel ve şiddetli rüzgârların görül-mesi ve kar yağışına sebep olması yörede kış mevsiminin yaşandığını gösterir. Ayrıca kuzeybatı yönün-den esen karayel sıcaklık ortalama-larının düşmesine sebep olur.

Cevap E

BÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

13

KARA KUTUKİTAPLARI

TÜRKİYE İKLİMİ

12.

Grafik sorularında verilen seçenek-lerden herhangi bir bilgiye grafikten ulaşamıyorsak doğru cevabı bul-muş olacağız.Yukarıdaki grafiğe baktığımız za-man güneşlenme süresi ile sıcaklık değerlerinin gün içerisinde birbirine paralel olduğunu görmekteyiz. Fa-kat bu grafiğin hangi aya ait oldu-ğunu bilemeyiz. Ekim ayına ait olup olmadığını grafikten bulunamaz.

Cevap C

13. Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgeleri’nde Akdeniz iklimi ya-şanmaktadır. Sıcaklık ortalamaları Akdeniz’den Marmara’ya doğru gi-dildikçe düşmektedir.Akdeniz Bölgesi Ekvator’a daha ya-kındır. Güneş ışınlarını daha büyük açı ile almaktadır. Bu nedenle orta-lama sıcaklığı daha yüksektir. Mar-mara Bölgesi ise Akdeniz’e göre daha kuzeydedir. Sıcaklık ortala-ması daha düşüktür. Enlem faktörü etkili olmaktadır.

Cevap A

14. Antalya, İzmir ve İstanbul’da Akde-niz iklimi yaşanmaktadır. Sıcaklık ortalamaları güneyden kuzeye doğ-ru gidildikçe düşmektedir.Antalya Ekvator’a daha yakındır. Güneş ışınlarını daha büyük açı ile almaktadır. Bu nedenle ortalama sıcaklığı daha yüksektir. İzmir ve İstanbul ise Antalya’ya göre daha kuzeydedir. Sıcaklık ortalaması daha düşüktür. Enlem faktörü etkili olmaktadır.

Cevap A

TEST 2

1.

Ege Bölgesi’nde dağlar denize dik uzandığından Akdeniz iklimi iç ke-simlere sokulabilmektedir. Yer şe-killerinin uzanış yönü iklimin yayılı-şında etkili olmuştur.Marmara Bölgesi’nin güney kesim-lerinde enlemin etkisiyle bozulmuş bir Akdeniz iklimi etkili olmaktadır. Türkiye’de Güneş ışınlarının düş-me açısı Akdeniz’den Marmara’ya doğru azalmaktadır. Bu nedenle Marmara’da Akdeniz iklim özellikle-ri değişmektedir.

Cevap A

2.

Enlem bir yerdeki Güneş ışınlarının düşmesine bağlı olarak belirli iklim özelliklerinin kuzey-güney yönlü değişmesi olayıdır.21 Haziran tarihinde Güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik düşmek-tedir. Kuzey Kutup Noktası’nda 24 saat boyunca gündüz yaşan-maktadır. Rize kenti Kuzey Kutup Noktası’na enlem derecesine göre daha yakındır. Antalya ise daha uzaktır. Rize’de gündüz süresi daha uzun iken Antalya’da gündüz süresi daha kısadır.

Cevap C

3. Güneş ışınlarının Ekvator’dan ku-tuplara doğru eğik açı ile düşmesi enlem ile sıcaklık ilişkisidir. Buna göre Adana Akdeniz kıyısında, Si-nop ili ise Karadeniz kıyısında yer alır. Kuzey-güney yönlü sıcaklık de-ğişimi enlem ve sıcaklık arasındaki ilişkiye örnektir.

Cevap E

4.

Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alır ve ülkemize Güneş ışınları dik açı ile düşmez. Kutuplardan esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken gü-neyden esen rüzgârlar sıcaklığı arttırır (enlem etkisi). Lodos, kıble

ve keşişleme ülkemizde sıcaklı-ğı arttıran rüzgârlardır. Ayrıca yaz aylarında Akdeniz üzerinden gelen rüzgârlar da sıcaklığı arttırır (deni-zellik).

Cevap D

5. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alır. Türkiye’ye Güneş ışınları dik açı ile düşmez. Kutuplardan esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken gü-neyden esen rüzgârlar sıcaklığı arttırır. Ülkemize kuzeyden esen karayel, yıldız ve poyraz rüzgârları yerel ve sıcaklığı düşürücü etkide bulunur. Bu durum üzerinde sıcak-lık ve enlem ilişkisi etkili olmaktadır.

Cevap B

6. Konya ve Kayseri, İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır ve Güneş ışın-larının düşme açısı daha büyüktür. Ordu-Giresun ise Karadeniz kıyı-sında yer alır. Konya ve Kayseri’ye göre daha kuzeyde yer alır. Güneş ışınlarını daha eğik almaktadır.Enlem-sıcaklık ilişkisine ters düşen bir durum bulunmaktadır. Normal şartlarda Konya ve Kayseri’nin or-talama sıcaklığının Ordu-Giresun’a göre daha yüksek olması gerekir.Kayseri ve Konya’da karasallıktan dolayı sıcaklık değerleri düşük, Ordu ve Giresun’da ise denizellik-ten dolayı sıcaklık değerleri yüksek olmaktadır.

Cevap A

7. Ülkemizde karasallığın etkisi ile sı-caklık farkları da artmaktadır. Deniz kıyılarında nemliliğin etkisi ile gün-lük ve yıllık sıcaklık farkları azdır. Kıyıdan iç kesimlere gittikçe kara-sallığın etkisi artar.

Cevap D

8.

Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. Samsun’un Erzurum’a göre daha kuzeyde yer almasına rağmen de-nizelliğin etkisi ile sıcaklık değerleri Erzurum’a göre daha yüksektir.

BÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

14

KARA KUTUKİTAPLARI

TÜRKİYE İKLİMİ

Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvator’dan kutuplara doğru aza-lır. İstanbul’un Afyon’a göre daha kuzeyde yer almasına rağmen de-nizelliğin etkisi ile sıcaklık değerleri daha yüksektir.

Cevap C

9.

İstanbul’un Avrupa yakasında yer alan Çatalca Yarımadası’nın kuzey kesimleri Karadeniz’e, güney ke-simleri ise Marmara Denizi’ne kom-şudur. Bu nedenle kuzeyinde Kara-deniz iklim özellikleri, güneyinde ise Marmara iklim özellikleri yaşanır.

Cevap A

10. K, L ve M kentleri aynı enlemde yer almaktadır. Aynı enlemde bulunan merkezlere Güneş ışınları aynı açı ile gelir. Bu nedenle sıcaklığın farklı olmasında Güneş ışınlarının düş-me açısı etkili olmamaktadır. K, L ve M merkezlerinin yükselti değer-leri farklı olduğu için sıcaklığı etkile-yen faktör yükseltidir.

Cevap A

11. Ülkemizde batıdan doğuya doğru yükselti değerleri artmaktadır. Yük-seldikçe her 200 metrede 1® sıcak-lık düşer. Bu nedenle doğu illerinde sıcaklık düşük olmaktadır.

Cevap A

12.

Kars ve Sinop’un sıcaklık farklarının birbirinden farklı olmasının sebebi yükselti ve karasallıktır. Doğu Ana-dolu Bölgesi’nin yükseltisinin fazla ol-

ması sıcaklık üzerinde etkili olmuştur.Sinop deniz kıyısında yer alır. De-nizellik iklim üzerinde ılıman bir etki yaratmaktadır. Kars ise kara üzerin-de yer alır. Karalar denizlere göre erken ısınır ve erken soğur.

Cevap C

13.

Türkiye’deki kentlerin sıcaklık de-ğerlerinin yüksek olduğu bu günde yaz ayları yaşanmaktadır. Ülkemi-ze Güneş ışınları dik açıyla gelme-mektedir. Yıl boyunca Güneş ışınla-rı ülkemize güney yönünden geldiği için cisimlerin gölgesi her zaman kuzeyi vurur.

Cevap D

TEST 3

1. Ülkemize güneyden Samyeli (Ke-şişleme) rüzgârı eser ve Güneydo-ğu Anadolu Bölgesi’nde sıcaklığın yüksek olmasına sebep olur. Özel-likle yaz aylarında etkili olur. Etkisini genişletir ve bunaltıcı bir etki yapar.

Cevap B

2.

Ülkemizin güneydoğusunda; Ekvator’a yakınlık, deniz etkisinden uzaklık, yükselti değerlerinin düşük ve sıcak rüzgârlarının etkili olma-sından dolayı sıcaklık ortalaması yüksektir.Bitki örtüsünün cılız olması yağış değerlerinin düşük olmasından do-layıdır. Bitki örtüsü iklim üzerinde etkili olmaz.

Cevap C

3.

Karadeniz Bölgesi’nde dağlar kıyıya paralel uzanır. Dağların güney ya-maçları güneşe dönük olmasına rağ-men kuzey yamaçları Karadeniz’e bakar. Nemli bir alan olmasından dolayı kuzey yamaçlarda sıcaklık or-talaması daha yüksektir.

Cevap C

4.

Verilen haritada III numaralı mer-kez deniz seviyesinden başlayıp Toros Dağları’nı aşar ve İç Anadolu Bölgesi’ne geçiş yapar. Yükselti far-kından dolayı bitki katmanları deği-şiklik gösterir.Haritada verilen I numaralı merkez çeldirici rol oynamaktadır. Çünkü Ege Bölgesi’nde dağlar kıyıya dik uzandığından kıyı ile iç kesimlerde bitki katları birbirine benzerdir.

Cevap C

5. Biyoçeşitlilik, bir ekosistem, biyom veya tüm dünyada bulunan yaşam formlarının çeşitliliğidir. Yeryüzünde biyoçeşitliliği ve dağılışını etkileyen ana etkenler doğal, biyolojik ve pale-ocoğrafya olarak 3’e ayrılır. Sıcaklık, yağış, nemin fazla olduğu iklim ile yer şekilleri gibi doğal özelliklerin kısa mesafede önemli değişimler göster-diği alanlarda biyoçeşitlilik fazla, zıt özellikli sahalarda ise azdır. Bu ne-denle haritada gösterilen II numaralı (Doğu Karadeniz kıyısı) ile IV nu-maralı (Taşeli kıyısı) hem yer şekil-lerinin engebeli hem de iklimin nemli ve yağışlı olduğu bölgelerdir. Diğer iki saha ise (I- Ergene Havzası, III- Urfa, Mardin Suriye sınır hattı) hem yer şekillerinin çok sade hem de ikli-min kuru ve yağışın az olduğu bölge-lerdir. Bu nedenle canlı çeşitliliği çok daha azdır.

Cevap D

BÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

15

KARA KUTUKİTAPLARI

6. Akdeniz kıyısında bulunan Mersin ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Şanlıurfa aynı enlemde bulunur ve Güneş ışınlarını aynı açı ile alır. Mersin Akdeniz’e kıyısı bulunduğun-dan denizel bir iklim etkisinde iken Şanlıurfa karasal bir iklimin etkisi altın-dadır. Şanlıurfa güneyden gelen sıcak hava kütlesi etkisi altındadır. Yükseltisi Mersin’e göre fazla olmasına rağmen sıcaklık ortalaması yüksektir.

Cevap A

7.

ÇanakkaleAfyon

Antalya Adana

Gaz�antepIV

VIIIII

I

Soruda verilen Türkiye haritası-na aktığımız zaman Afyon’dan Antalya’ya seyahati esnasında sı-caklık farkı en fazla olacaktır. Çün-kü Afyon karasal bir alanda iken Antalya Akdeniz kıyısında yer al-maktadır. Bu nedenle bu iki merkez arasında sıcaklık farkı fazladır.

Cevap B

8.

Sivas Yukarı Kızılırmak Bölümü’nde yer alır. Burada yükselti değerleri diğer seçeneklere göre fazla oldu-ğundan sıcaklık düşük olmaktadır.Yükseltinin fazla olması kar yağış-larına neden olur. Dolayısıyla don olayının etkili olduğu gün sayısı da fazla olur.

Cevap D

9.

IIIV

VIII

I

Türkiye haritası üzerinde verilen alanlara baktığımız zaman III nu-maralı alanda Köroğlu Dağları V nu-maralı alanda ise Tecer Dağları yer almaktadır. Bu nedenle bu yöreleri-mizde don olaylarına sık sık rastlanır.

Cevap E

10.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Erzurum ortalama yükseltisi fazla olan illerimizden biridir. Fiziki hari-talarda koyu kahverengi ile gösteri-lir. Yükselti fazla olduğu için sıcaklık düşüktür.

Cevap C

11.

Erzurum Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan ve ortalama yükseltisi fazla olan illerimizden biridir. Kış mevsi-mi sert ve uzun sürer. Bu nedenle karın yerde kalma süresi diğer se-çeneklere göre daha fazladır.

Cevap A

12.

Grafikteki bilgilere baktığımız za-man merkezlerin birinde kış mevsi-mi ılık geçerken diğer merkezde kış mevsimi 0 derecenin altında olmak-tadır. İki merkez arasında karasallık şiddeti farklı olduğundan sıcaklık farkı bulunmaktadır.

Cevap A

13.

Türkiye Kuzey Yarım Küre’de ve Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alır. Bu nedenle dağların güney

yamaçlarına Güneş ışınları büyük açı ile düşmektedir.Türkiye’deki dağların güney yamaç-larında bitki örtüsünün üst sınırı daha yüksek olur. Akdeniz’de güney yamaçlarda zeytinliklerin alt sını-rı alçak iken Marmara’da bu sınır daha yüksektir.

Cevap A

14. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de ve Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alır. Bu nedenle dağların güney yamaçlarına Güneş ışınları büyük açı ile düşmektedir.Giresun’un Güneş ışınlarını büyük açı ile alan güney yamaçlarında kar örtüsü daha fazla erimekte ve kalıcı kar sınırı yüksek olmaktadır. Kuzey yamaçlarına ise Güneş ışınları eğik geleceğinden kalıcı kar sınırı daha alçak olacaktır.

Cevap E

TEST 4

1.

Şekilde de görüldüğü gibi ülkemiz-de dağların güney yamaçları gü-neşe dönüktür. Sıcaklık ortalaması bu yamaçlarda fazladır. Bu nedenle güney yamaçlarda tarım ve yerleş-me faaliyetleri yoğun olmaktadır.

Cevap D

2. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de ve Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alır. Bu nedenle dağların güney yamaçlarına Güneş ışınları büyük açı ile düşmektedir.Giresun’un Güneş ışınlarını büyük açı ile alan güney yamaçlarında kar örtüsü daha fazla erimekte ve kalıcı kar sınırı yüksek olmaktadır. Kuzey yamaçlarına ise Güneş ışınları eğik geleceğinden kalıcı kar sınırı daha alçak olacaktır.

Cevap E

TÜRKİYE İKLİMİBÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

16

KARA KUTUKİTAPLARI

8.

Lodos ülkemizde güneybatı yönün-de etkili olur. Kış mevsiminde ılık, yaz mevsiminde ise serin bir etki yaratır.

Cevap E

9.

I-V numaralı rüzgâr karayelII-IV numaralı rüzgâr poyrazIII numaralı rüzgâr ise gün batısı olarak adlandırılır.

Cevap C

10. Dağ ve vadi meltemlerinin oluşabil-mesi için yer şekillerinin engebeli olması gerekir.

Türkiye haritasında verilen merkez-lerden III numaralı bölge Şanlıurfa Yöresi’dir. Yörede yer şekilleri sade olduğundan dağ ve vadi meltemleri görülmez.

Cevap C

3.

Kars, yükseltisi fazla olan illerimizin başında gelmektedir. Yükseltisi faz-la olan merkezlerin gerçek sıcaklığı ile indirgenmiş sıcaklığı arasındaki fark fazladır.

Cevap D

4. Muson rüzgârları veya sistemi Güneydoğu Asya üzerinde etkili olmaktadır. Basra Termik Alçak Ba-sınç sistemi de ülkemize güneydo-ğu yününden sokulmaktadır. Ülke-mizde sıcaklığı arttırmaktadır.

Cevap B

5. Ülkemize kuzeydoğudan sokulan Sibirya Termik Yüksek Basınç Mer-kezi, soğuk ve kuru etki yapmakta-dır. Sıcaklık değerleri azalmakta ve kar yağışı etkili olmaktadır.

Cevap D

6. Muson rüzgârları veya sistemi Güneydoğu Asya üzerinde etkili olmaktadır. Basra Termik Alçak Ba-sınç sistemi de ülkemize güneydo-ğu yününden sokulmaktadır. Ülke-mizde sıcaklığı arttırmaktadır.

Cevap B

7.

I-Karayel (soğuk yerel rüzgâr)II-Poyraz (soğuk yerel rüzgâr)III-Lodos (sıcak yerel rüzgâr )

Cevap D

11.

Türkiye’de yer şekillerinden dola-yı dağ ve vadi meltemi, yarımada konumunda olduğundan dolayı da kara ve deniz meltemi görülür.

Cevap C

12.

Türkiye’de doğu-batı yönünde ya-ğış değerlerinin değişmesi yükselti, denizellik ve karasallık faktörlerine bağlıdır.Kuzey-güney yönünde yağış de-ğerlerinin değişmesi enlem faktörü-ne bağlıdır.

Cevap D

TÜRKİYE İKLİMİBÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

17

KARA KUTUKİTAPLARI

4.

Ülkemizde İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Sivas ortalama yükseltisi fazla olan illerimizden biridir.Yüksek alanlarda havanın yoğun-luğu ve nem az olduğundan alçak alanlara göre enerji kaybı fazla ol-maktadır.Sivas’ta diğer seçeneklere göre ortalama yükselti daha fazladır. Bu nedenle enerji kaybı daha fazla ol-maktadır.

Cevap B

5. Doğu Anadolu Bölgesi ülkemizde yükseltinin en fazla olduğu alandır. Denizlerden uzak olduğu için yazın sıcak kışın da çok soğuktur. Bu ne-denle yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir.

Cevap E

6.

Kimyasal çözünme, sıcaklık ve yağışın fazla olduğu alanlarda ka-yaçlarda görülen erime olaylarıdır. Ülkemizde özellikle Karadeniz ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde kimya-sal çözünme görülür. Karstik ara-zilerin yoğun olduğu Antalya’da kış mevsimi bol yağış alır.

Cevap A

7.

III numaralı merkez Akdeniz Bölgesi’nde yer alır. Bölgede enlem ve denizelliğin etkisi ile yıl boyunca güneşlenme süresi fazla olur.

Cevap C

8.

Akdeniz Bölgesi enlem (Ekvator’a yakınlık) ve denizelliğin etkisi ile güneşlenme süresinin fazla olduğu bölgemizdir.Karadeniz Bölgesi’nde dağlar deni-ze paralel uzandığından nemli hava bir dağ boyunca yükselir ve yağış bırakır. Bu nedenle bulutluluk oranı da yüksek olur.

Cevap C

9.

Akdeniz Bölgesi’nde güneşlenme süresinin fazla olması özellikle deniz turizminin gelişmesini sağ-lamıştır. Antalya, Muğla gibi turizm merkezleri her yıl milyonlarca turisti çekmektedir.Güneşlenme süresinin fazla olması tarımı da olumlu etkiler. Yaz ve kış aylarında havanın sıcak olması bit-kilerin sıcaklık isteklerinin karşılar.

Cevap C

10. Karadeniz kıyılarında yıl boyunca güneşlenme süresi azdır.Dağların kıyıya paralel uzanmasın-dan dolayı nemli hava kütlesi bir dağ boyunca yükselir ve yağış bıra-kır. Yağış değerlerinin ve bağıl ne-min fazla olması güneşlenme süre-sinin az olmasına sebep olmuştur.

Cevap A

13.

Türkiye’de yağış değerleri üzerinde enlem, denizellik, karasallık ve bakı etkili olmaktadır.Yıl boyunca yağış alan bölgelerde orman örtüsü yer alırken yağış de-ğerlerinin az olduğu yerlerde ise bit-ki örtüsü cılızdır. Bitkiler yağışın so-nucunda ortaya çıkan etmenlerdir.

Cevap B

14. Ülkemizde dört mevsim özellikle-ri yaşanmaktadır. Ilıman karasal iklimin yaşandığı Ankara’da ilkba-har, Karadeniz ikliminin yaşandığı Trabzon’da sonbahar ve Akdeniz ikliminin yaşandığı Mersin’de ise kış mevsimi yağışlı geçer.

Cevap C

TEST 5

1. Türkiye’de yağış üzerinde yükselti, denizellik, dağların uzanışı etkilidir. Akarsuların dağılışı, debisi veya re-jimi yağış üzerinde etkili değildir.

Cevap B

2. Türkiye yarımada ülkesidir. Deniz-lerin varlığı nem miktarını arttırmak-tadır. Denizlerden esen rüzgârlar kıyıya paralel uzanan dağlar bo-yunca nemli havayı yükseltmekte ve yağış oluşturmaktadır. Karade-niz ve Akdeniz kıyılarında yamaç yağışları görülmektedir.

Cevap B

3. Türkiye’de yağış değerlerinin böl-gelere göre dağılışında yükselti ve denizellik etkili olmaktadır.Karadeniz Bölgesi’nde denizden yükselen nemli hava yüksek alan-larda soğumaya maruz kalır ve ya-ğış olarak bölgede etkili olur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaz mevsiminde ısınan hava yükselir ve yükseldikçe soğur. Soğuma so-nucunda yağış oluşur.

Cevap D

TÜRKİYE İKLİMİBÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

18

KARA KUTUKİTAPLARI

11.

Bağıl nem sıcaklık ile ters, yükselti ile doğru orantılıdır.Yaz mevsiminde Güneydoğu Ana-dolu Bölgesi’nden Basra Termik Yüksek Basınç Merkezi’nin etkili olması sıcaklığın artmasına sebep olur. Özellikle Samyeli rüzgârı böl-gede kuraklığın yüksek olmasına yol açar.

Cevap E

12.

II numaralı bölgede Doğu Ka-radeniz Dağları bulunmaktadır. Rüzgârlar denizden aldığı nemli ha-vayı bir dağ yamacı boyunca yük-seltir. Yükselen hava kütlesi soğu-maya maruz kalır ve yağış oluşur.

Cevap B

TEST 6

1.

Küre Dağları doğu-batı yönünde uzanır. Dağların kuzey yamacı de-nize dönüktür. Rüzgârlar denizden aldığı nemli havayı kuzey yamacı boyunca yükseltir. Yükselen hava kütlesi soğumaya maruz kalır ve yağış oluşur.

Cevap D

2.

Doğu ve Batı Karadeniz Bölümü’nde dağlar kıyıya paralel uzanır. Deniz et-kisi iç kesimlere sokulamamaktadır. Orta Karadeniz Bölümü’nde dağlar kıyıya uzak ve dike yakın olduğu için deniz etkisi iç kesimlere sokulabil-mektedir. Kıyıdan iç kesimlere doğru sıcaklık ve yağış miktarında azalma-lar yaşanmaktadır.

Cevap D

3.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde karasal-lık ve yükseltinin etkisinden dolayı yaz mevsimi yağışlı, kış mevsimi kar yağışlı geçmektedir.

Cevap D

4.

Yukarıda sıcaklık ve yağış grafiği verilen ilimiz Kayseri’dir. İlkbahar aylarında yükselim yağışları etkili-dir. Ilıman karasal iklim yaşanır.

Cevap A

5. Grafiğe baktığımız zaman ilkbahar mevsiminde yağışın fazla oldu-ğu, yaz mevsiminde ise kuraklığın yaşandığı görülmektedir. Sıcaklık kış aylarında 0°C'nin altına düş-mektedir. Bu durum grafiğin ılıman karasal iklime ait olduğunu göster-mektedir. Ülkemizde İç Anadolu Bölgesi'nde yaşanır.

Cevap C

6.

Ankara İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Ankara’da ilkbahar mevsimi ya-ğışlı yazlar kurak geçer. Ortalama sıcaklığın en düşük olduğu mevsim kıştır. Ankara’da kırç ve kırağı olay-ları kış mevsiminde görülür.

Cevap E

7. Ecem ve Ada bulundukları yöre hakkında belirleyici birkaç özellik-ten bahsetmektedirler. Buna göre yörede yaz mevsimi olmasına rağ-men gün içerisinde sıcaklık değer-leri azalmakta; sis, şimşek ve yağış görülmektedir.Türkiye’de deniz kıyılarında yaz mevsiminde paragrafta bahsedilen olaylar yaşanmamaktadır. Sadece yüksek kara içlerinde görülebilmek-tedir. Bolu Dağları Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan yüksek yerler-dendir. Sözü edilen hava olayları bu yörede görülmektedir.

Cevap C

8.

Iğdır Ovası çevresine göre alçakta kalan yörelerimizden biridir. Nor-mal şartlarda bölgede karasal iklim hâkim iken Iğdır Ovası’nda step ik-limi etkilidir.

Cevap C

9. Ülkemizde yaşanan Akdeniz iklimi kışları yağışlı yazları sıcak geçer. Akdeniz Bölgesi’nde yer alan mer-kezlerde kış mevsimi yağışlı olmak-tadır.

Cevap A

TÜRKİYE İKLİMİBÖLÜM 3

Coğrafyanın Kara Kutusu

19

KARA KUTUKİTAPLARI

10.

Ülkemizde yıllık yağış miktarının en fazla olduğu yer Doğu Karadeniz Bölgesi’dir. Dağların kıyıya paralel uzanması yağış miktarının fazla olmasına ve güneşlenme süresinin azalmasına yol açmıştır. Nemlilik oranının fazla olması da yıllık sı-caklık farkının az olmasına yol aç-mıştır.

Cevap A

TEST 7

1. Ülkemizde kış sıcaklık ortalaması-nın en düşük olduğu yer yükselti ve karasallıktan dolayı Doğu Anadolu Bölgesi’dir.Ülkemizde yıllık yağış miktarının en fazla olduğu yer Doğu Karadeniz Bölgesi’dir. Dağların kıyıya paralel uzanması yağış miktarını ve bulutlu gün sayısını arttırmıştır.Akdeniz Bölgesi Ekvator’a yakınlık ve denizellik etkisinden dolayı kış sıcaklık ortalamasının yüksek oldu-ğu alandır.

Cevap C

2. Doğu Anadolu, ortalama yükseltinin fazla olduğu bir bölgedir. Bu neden-le yaz yağışları oranı fazladır. Doğu Karadeniz Bölümü ise her mevsim yağışların görüldüğü bir bölümdür. Bu nedenle yaz kuraklığı isteyen bir tarım ürünü bu iki bölgede yetişme olanağı bulamaz.

Cevap D

3. Akdeniz ikliminde denizellikten dolayı yıllık sıcaklık farkı az, kış mevsiminde denizlerin ılık olmasın-dan dolayı kış sıcaklık ortalaması yüksek, yaz mevsiminde ise yine denizlerin geç ısınmasından dolayı yazlar serin geçmektedir. Kilis Ak-deniz iklim alanında bulunmaktadır. Ayrıca yüz ölçümü dar olduğu için il sınırlarında iklim farklılığı azdır.

Cevap D

4. Temmuz ayında herhangi bir günde meteorolojinin verilerine göre; ülke-mizde gün içinde en yüksek sıcak-lığa sahip il Şanlıurfa’dır. Yaz ayla-rında güneydoğudan esen samyeli rüzgârı bölgede sıcaklığı arttırır.Gün içinde bağıl nemin en fazla ol-duğu il Rize’dir. Bağıl nem yağışla doğru orantılıdır.Temmuz ayında denizler serin oldu-ğu için Antalya gün içinde sıcaklık değerlerinin en düşük olduğu ildir.

Cevap B

5. Rize ve Antalya deniz kıyısında yer alan merkezlerdir. Denizler yazın serin kışın ılık olduğundan bu yöre-lerde yıllık ve günlük sıcaklık farkı azdır.

Cevap A

GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA

NOT

Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadı-

ğını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklan-

mışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini

iade edebiliriz (İade garantili kitap).Kitabımızın

fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her tür-

lü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına izin

vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif

ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınav-

ları ve bunların kitap haline gelmesini hesap

ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyo-

ruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi

çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara /

indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz.

Emeğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları

ÖSYM arşividir. Soruları elektronik ortam ve

sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya ya-

yan kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştığı

için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım

uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği için biz de ayrı

dava açıyoruz. Kara Kutu Kitapları'nın PDF'sini

paylaşmayınız. Tespit ettiklerimiz hakkında

dava açıyoruz. Birkaç yıl sürecek davayı kaza-

namasak bile fotokopi çekenler hukuki olarak

ciddi anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı

PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektirmeyiniz.

Gerçekten ekonomik durumunuz bu kitabı ala-

bilecek kadar iyi değilse kitaba gücünüz yettiği

kadar ödeyiniz o şekilde yollayalım. Bu yazıları

fotokopiden okuyorsanız fotokopiyi aldığınız

yere iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı

size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken yere de

kitabın orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan

daha çok kazanç elde etmesi için yardımcı ola-

lım. 0539775 48 50 numaralı hat ile iletişime ge-

çebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir hata dahi

tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit

edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı belirli

periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak baskı-

mız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştiri-

leriniz yolumuzu aydınlatan ışıktır. Önerileriniz

varsa 0539 775 48 50 numaralı iletişim hattına

WhatsApp'tan bildirirseniz çok memnun oluruz.

Sizi vicdanınızla baş başa bırakıyoruz. Başarı-

lar hakka girmeden mücadele edenlerin olsun.

Birlikte başaralım…

İsmail KAYNARCA

İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sa-

hibi ve Kurucusu

Sonraki bölümlerin çözümleri kısa bir süre içinde eklenecek.

TÜRKİYE İKLİMİBÖLÜM 3