tÜrkÇe - bİlfen yayincilik...54 bilfen yayıncılık 6. sınıf türkçe anlam bilgisi 55 1....

ATU

TÜRKÇEAnlam Bilgisi

6.SINIF

TAM

ÖLÇ

ME

TÜR

KÇE A

NLA

M B

İLGİSİ

TAM ÖLÇME

TÜRKİYE’DEİLK DEFA

●ÖĞRETİCİ BOL ETKİNLİK

●KAZANIMLARA TAM UYUMLU KONU TESTLERİ

●ÜNİTE TARAMA TESTLERİ

●YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI

●YARIYIL VE YIL SONU DEĞERLENDİRME SINAVLARI

●DİJİTAL ÇÖZÜMLER

116. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi

SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki tabloda yer alan cümlelerdeki altı çizili sözcüklerin anlam özelliklerini belirleyiniz.

Cümleler Gerçek Anlam

Mecaz Anlam

Terim Anlam

Sinemaya gitmekten vazgeçince aldığımız biletler yandı.

Tüm caddeler ve sokaklar bayraklarla süslenmişti.

Eserin notaları üzerinde biraz daha çalışmalısın.

Kapıyı kapadı ve masasına doğru ilerledi.

Eklendiği sözcüğün yapısını değiştiren eklere yapım eki denir.

Telefon çaldığında heyecandan yüreğimiz ağzımıza geliyordu.

Tünelin ağzında arabamız yavaşlamıştı.

Bu bozuk saati size kim yamadı?

Metindeki anahtar sözcükleri bulabildin mi?

Çok faydalı çalışmalara imza atmıştık.

Hâlâ ailesinin gölgesi altında yaşıyordu.

Üçgende açı konusunu bu sene işlemedik.

Bir göz evim olsun, bana yeter.

Yapım ekiyle türetilmiş kelimelere gövde denir.

Rahat günler geride kalmıştı artık.

Bu ev birçok olaya sahne olmuştu.

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

12 Bilfen Yayıncılık

SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 2

Aşağıda verilen kelimeleri, cümle içinde kazandıkları anlamlara göre eşleştiriniz.

o Ağır kıyafetiyle göz dolduruyordu.

o Ağır adımlarla yanımıza yaklaştı.

o Ağır bir sesle bir şeyler anlatıyordu babam.

o Odadaki ağır koku beni çok rahatsız etti.

o Ağır poşetleri taşımasına yardım ettik.

o Bu defa ağır konuştu ablam.

o Bu saatlerde ağır yemekler yememelisin.

o O çok ağırdır, bir işi bitirmesi saatler alır.

o Ağır kış koşullarına hazırlıklıydı.

o Yaşına göre çok olgun, ağır bir insandı.

“Ağır” Sözcüğünün Cümle İçinde Kazandığı Anlamlar1. Tartıda çok çeken, hafif karşıtı.

2. Çetin, güç.

3. Değeri çok olan, gösterişli.

4. Yavaş.

5. Dokunaklı, insanın gücüne giden, kırıcı.

6. Ağırbaşlı, ciddi.

7. Kısık, alçak.

8. Sindirimi güç.

9. Davranışları yavaş olan.

10. Keskin, boğucu.

“Ağır” Sözcüğünün Anlamları

o Ahmet Bey’in oğlu seneye doktor çıkacakmış.

o Rüyalarım genellikle çıkar benim.

o Bu kumaştan iki pantolon çıkar.

o Bu toplantıdan da beklediğimiz sonuç çıkmadı.

o Çok güvendiğimiz o insanlar dolandırıcı çıktı.

o Oldukça dik bir yokuş çıktık.

o Dedem yarın hastaneden çıkıyor.

o Çilek henüz çıkmadı.

“Çıkmak” Sözcüğünün Cümle İçinde Kazandığı Anlamlar1. Elde etmek, sağlamak.

2. Süresi dolduğunda ayrılmak.

3. Yetişecek ölçüde olmak.

4. Bir şeyin yukarısına doğru yürümek.

5. Yeni yetişip satışa sunulmak.

6. Gerçekleşmek.

7. Niteliği sonradan anlaşılmak.

8. Bir meslek veya bilim kurumunda oku-yup yetişmek, mezun olmak.

“Çıkmak” Sözcüğünün Anlamları

3

47

1

5

8

92

6

10

8

6

3

1

7

4

2

5


SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 3

Aşağıda verilen sözcüklerin zıt anlamlılarını bulmacaya yerleştiriniz.

1

2

3

4

5

6

1. Sert

2. Pahalı

3. Kalabalık

4. Genç

5. Dar

6. Kapamak

SOLDAN SAĞA

ETKİNLİK 4

Aşağıdaki sözcükleri, eş anlamlılarıyla eşleştiriniz.

1.

Lisan6.

Oy Yanıt

2. 7.

Tabiat Cevap Sıhhat

3. 8.

Sağlık Sual Dil

4.

Siyah9.

Sözcük Deneyim

5 10.Tecrübe İsim Doğa

Kara

Kelime

Ad

Rey

Soru

7.

3.

1.

5.

2.

4.

9.

10.

6.

8.

Y U M U Ş A K

U C U Z

T E

İ

G

A Ç M A K

E N İ Ş

H T İ Y A R

N H A


SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 5

Numaralanmış açıklamalarda boş bırakılan yerleri doldurarak bulmacada uygun bölümlere yerleştiriniz.

1 5

3

6

2

7

4

8

9

10

Soldan Sağa

2. Yazılışı ve okunuşu farklı, anlamları aynı olan sözcüklere …………… sözcükler denir.

4. “Şiirde yer alan uyakları inceledik.” cümle-sinde altı çizili sözcük ……… anlamlıdır.

7. “Çıkmak” sözcüğünün zıt anlamlısı ……… sözcüğüdür.

8. “Kapamak” sözcüğünün zıt anlamlısı …… sözcüğüdür.

10. İki karşıt görüşün bir arada söylenmesine …………… denir.

Yukarıdan Aşağıya

1. “Kıymetli” sözcüğünün eş anlamlısı ……… söz-cüğüdür.

3. Beş duyu organımızdan herhangi biriyle algıla-nabilen sözcükler ……… anlamlı sözcüklerdir.

5. İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıkları konuş-turma sanatına ………… denir.

6. “Anlam” sözcüğünün eş anlamlısı ……… sözcü-ğüdür.

9. “Sonuç” sözcüğünün eş anlamlısı ……………… sözcüğüdür.

D

E Ş A N

İ

T

K

N M E K

E

E

T

İ

E Z A T

C

L A

A

M

U

T E R İ M

A

N

A Ç M A K

S

O

L I

Ğ

E

R

L

İ

eş anlamlı

terim

açmak

değerli

somut

intak

netice

mana

tezat

inmek


SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 7

Aşağıda verilen deyimlerin anlamlarını boş bırakılan yerlere yazınız.

ETKİNLİK 6

Aşağıdaki cümlelerde yer alan söz sanatlarını karşılarındaki kutucuğa yazınız.

Kulak kabartmak

Göze girmek

Gözden düşmek

Etekleri zil çalmak

Gülünce gözlerinin içi yıldız gibi parlıyordu.

Ağlanacak hâlimize gülerek geçiriyoruz günlerimizi.

Deniz ve mehtap sordular seni: “Neredesin?”

Ağaçlar hüzünlenir sonbahar gelince.

Belli etmemeye çalışarak dinlemek.

Benzetme

Tezat

İntak

Kişileştirme

Büyük sevinç içinde bulunmak, çok sevinmek.

Davranışları ve yetenekleriyle sevgi ve güven kazanmak.

Bir kişi veya bir şeyin değerini yitirmesi.


SÖZCÜKTE ANLAM

ETKİNLİK 8

Aşağıda verilen deyimlerle bu deyimlerin anlamlarını eşleştiriniz.

Ekmeğine yağ sürmek1

Dereyi görmeden paçaları sıvamak2

Yüzünü kara çıkarmak3

Dişini sıkmak4

Çoban kulubesinde padişah rüyası görmek5

Can kulağıyla dinlemek6

Burnunun dikine gitmek7

Bir dediği iki olmamak8

Aklına gelen başına gelmek9

Pişmiş aşa su katmak10

Kimseyi dinlemeyerek kendi bildiğini yap-mak

Sıkıntıya, darlığa dayanma çabası içinde ol-mak

Birinin, düşüncesinde yanıldığını ortaya ko-yarak onu utandırmak

Kendisinin amacı bu olmadığı hâlde bir kimse-nin işine yarayacak davranışta bulunmak

Her istediği hemen yapılmak

Olmasından korktuğu durumun kötü etkisi-ne uğramak

Zamanı gelince yapılması gereken bir işe çok önceden hazırlanmak

Bitmek üzere olan işi bozacak davranışta bu-lunmak

Büyük bir dikkatle, iyi kavramaya çalışarak dinlemek

Çok dar olanaklar içinde büyük hayaller kurmak

Deyimler Anlamları

3

4

7

1

8

9

2

6

5

10


YAZILIYA HAZIRLIK

1. Aşağıdaki kelimeleri gerçek ve mecaz anlama gelecek şekilde cümle içinde kullanınız.

Tatlı

Gerçek

Mecaz

Kırmak

Gerçek

Mecaz

2. Aşağıdaki kavramları örnek vererek açıklayınız.

İntak (Konuşturma):

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler:

Babaannemin bahçesindeki elmalar çok sulu ve tatlıydı.

Tatilde çok tatlı insanlarla tanıştık.

Tepsideki tüm bardakları kırmış.

Bu ağır sözler beni çok kırdı.

İnsan dışındaki varlıklara, hayali yaratıklara söz söyletme sanatıdır.Bulutlar, “Bugün çok hüzünlüyüm dokunsanız ağlarım.” dedi.

Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir: siyah - kara, beyaz - ak.


YAZILIYA HAZIRLIK

3. Aşağıdaki açıklamalarda boş bırakılan yerleri uygun kavramlarla tamamlayınız.

• Yazılışı, okunuşu aynı; anlamları farklı olan sözcüklere ……… sözcükler denir.

• “Seneler ona acımasız davranış bence.” cümlesinde “senelere” insana ait bir özellik yüklenerek ………… yapılmıştır.

• “Dertli dertli türküler söyledi ağaçlar.” cümlesinde ağaçlara insana ait özellikler yük-lenerek …………… yapılmıştır.

• Sözcüğün zaman içinde temel anlamından biçimsel ya da işlevsel yakıştırma yoluyla ayrılarak kazandığı yeni anlamlara ……………… denir.

• Duyu organlarıyla algılanamayan, varlığına sezgisel olarak inanılan kavramlara ……… anlamlı sözcükler denir.

4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan ifadelerden doğru olanların başına “D” yanlış olanların başına “Y” harflerini getiriniz.

• ( ) “Boş tesellilerle birbirimizi kandırmayalım.” cümlesinde “boş” söz-cüğü mecaz anlamlıdır.

• ( ) “Havalar iyiden iyiye soğudu.” cümlesinde altı çizili sözcük soyut anlamlıdır.

• ( ) “Başkalarının kusurlarını keskin bir dille eleştirirdi.” cümlesindeki “keskin” sözcüğü “çok kesici, iyi kesen” anlamında kullanılmıştır.

• ( ) “Telefon çalar çalmaz herkes ayaklandı.” cümlesinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmıştır.

• ( ) “Pamuk gibi elleri vardı minik bebeğin.” cümlesinde benzetmeye yer verilmiştir.

sesteş

kişileştirme

kişileştirme

mecaz anlam

soyut

D

Y

Y

Y

D

34 35Bilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi

CÜMLEDE ANLAM

ETKİNLİK 1

Aşağıda karışık olarak verilmiş sözcüklerle anlamlı ve kurallı cümleler oluşturunuz.

hırsı - insana - çoğu zaman - zengin olma - zarar - verir

uzaklaştırıyordu - olay - ekipler - halkı - yerinden

hayatta - duyduğumuz - ihtiyaç - çabadır - çoğunlukla - tek - şey

kişidir - sanatçı - etkili - bir biçimde - anlatabilen - duygularını

tadını - almayanlar - tutulamaz - özgürlüğün - alanlarla - bir

sergiyi de - gezseydin - madem - gittin - oraya - kadar

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki tabloda yer alan cümleleri inceleyerek ilgili sütunu işaretleyiniz.

Cümleler Öznel Nesnel

Çocukluk, ömrün en tatlı zaman dilimidir.

Yağmurda gezmenin tadına doyum olmaz.

Kitaplıktaki kitaplar alfabetik olarak sıralanmıştır.

Görüşme 2 Mayıs’a ertelendi.

Yeni elbisen çok güzelmiş.

İngiltere’de yaşayan akrabalarım var.

Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.

Gökhan’ın, arabası dışında mal varlığı yok.

Zengin olma hırsı, insana çoğu zaman zarar verir.

Ekipler, halkı olay yerinden uzaklaştırıyordu.

Hayatta çoğunlukla ihtiyaç duyduğumuz tek şey çabadır.

Sanatçı, duygularını etkili bir biçimde anlatabilen kişidir.

Özgürlüğün tadını alanlarla almayanlar bir tutulamaz.

Oraya kadar gittin madem sergiyi de gezseydin.

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔

✔


CÜMLEDE ANLAM

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki cümleleri anlam ilişkilerine göre kutucuklara yerleştiriniz.

Sebep - Sonuç Cümlesi Koşul - Sonuç Cümlesi Amaç - Sonuç Cümlesi

1. Bayramda dedemi ziyaret etmek için Adana’ya gittim.

2. Çiçekleri her gün sularsan çiçekler çabucak büyür.

3. Planlı çalışmayı sevdiğim için ödevlerimi zamanında yaparım.

4. Yemekten önce ve sonra ellerimizi yıkayalım ki hastalanmayalım.

5. Eve gitmeliyim çünkü bu akşam misafirlerimiz gelecek.

6. Öykü okumak için kütüphaneye giderdi.

7. Sen geldin diye selama durdu tüm çiçekler.

8. Anlamak, öğrenmek, tartışmak için çok okuyorum.

9. Derslerine çalışması hâlinde, babam kardeşime bisiklet alacak.

10. Saksıdaki çiçekler susuzluktan kurumuş.

3 - 5 - 7 - 10 2 - 4 - 9 1 - 6 - 8


CÜMLEDE ANLAM

ETKİNLİK 4

Aşağıdaki cümleleri anlam özelliklerine göre eşleştiriniz.

Bugün her zamankinden daha güzel görünüyorsunuz.1. Tanım

Yakınma

Varsayım

Olasılık

Abartma

Karşılaştırma

Sitem

Pişmanlık

Benzetme

Beğenme

Ön yargı

Öneri

Genç atlet, rüzgâr gibi hızlıydı yine.2.

Edebiyat, sözcüklerle dans etme sanatıdır.3.

Serinin son filmi olan bu film, pek ilgi görmeyecek.4.

Bir kere de zamanında yapsan ödevini.5.

Farz et ki lise bitmiş ve üniversite öğrencisi olmuşsun.6.

Son bölümün kitaptan çıkarılması daha doğru olur. 7.

Bu akşam bize misafir gelebilir.8.

Bu kadar kırıcı sözler söylememeliydim.10.

Taşındığından beri beni ne aradın ne sordun.11.

Hazırladığın proje her şeyiyle dört dörtlük olmuş.12.

9. Alınan haberden sonra gözyaşları sel oldu.

3.

5.

6.

8.

9.

1.

11.

10.

2.

12.

4.

7.

38 39Bilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi38 39Bilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi

CÜMLEDE ANLAM

ETKİNLİK 5

Aşağıdaki atasözlerini anlamlarıyla eşleştiriniz.

ETKİNLİK 6

Aşağıdaki atasözlerinin anlamlarını altlarındaki boşluğa yazınız.

Tembel tembel oturan kimse iş yeteneğini kay-beder, çalışan kimse daha yararlı işler yapar.

Giderini gelirine uydur, harcamaların gelirini aşmasın.

Kişi uğradığı her zarardan ders alır.

Eline geçici ve önemsiz bir güç geçen kişi, sü-rekli güçlü olduğunu zanneder.

Çıkarını başkasına zarar vermekte arayan kim-se, o zarara kendisi uğrar.

Her ziyan bir öğüttür.1.

Ava giden avlanır.2.

Ayağını yorganına göre uzat.3.

İşleyen demir pas tutmaz.4.

Karınca kanatlanınca serçe oldum sanır.5.

• Taşıma su ile değirmen dönmez.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• İki karpuz bir koltuğa sığmaz.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Davulun sesi uzaktan hoş gelir.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Abanın kadri yağmurda bilinir.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

• Kurt dumanlı havayı sever.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4.

3.

1.

5.

2.

İşi yapacak olanda yeteri kadar güç bulunmadıkça başkalarının yardımıyla sürekli ve büyük bir iş yürütülemez.

Öyle durumlar vardır ki içinde yaşayan kimseyi rahatsız eder, uzaktan bakan ise ona imrenir.

Bir kimse iki büyük işi aynı zamanda yapamaz.

Bir şeyin gerçek değeri ancak ona çok gereksinim duyulduğu zaman iyi an-laşılır.

Kendi yararına bir iş yapmak için fırsat kollayan kişi, kimsenin bu işe engel olamayacağı, karışık zamanları sever.

54 55Bilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi54 55Bilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi

1. Aşağıdaki cümleleri anlam özelliklerine göre inceleyiniz.

2. Aşağıdaki cümlelerde bulunan anlam ilişkilerini (neden sonuç, amaç sonuç,koşul sonuç) yazınız.

YAZILIYA HAZIRLIK

Cümleler Öznel Nesnel

Oturduğumuz apartmanda on daire var.

Bu şehrin insanları çok sıcakkanlıdır.

Kitap otuzuncu baskısını yapmış.

Yalan söyleyen insanlar sevilmez.

Yalnızlık her insanın korkulu rüyasıdır.

• Çok gürültülü bir ortamda çalıştığı için başı sürekli ağrıyormuş.

• Babaanemi mutlu etmek için ona çiçek aldım.

• Beni görmek istemediği için gelmemiş buraya.

• Düşünerek konuş ki pişman olacağın bir şey söylemeyesin.

• Kek yapmak için yumurta, süt ve şeker aldım.

Neden - Sonuç

Amaç - Sonuç

Neden - Sonuç

Koşul - Sonuç

Amaç - Sonuç

✔

✔

✔

✔

✔

56 PBBilfen Yayıncılık 6. Sınıf Türkçe Anlam Bilgisi

YAZILIYA HAZIRLIK

3. Aşağıdaki kavramlara birer örnek veriniz.

4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.

5. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa yay ayraçla gösterilen boşluğa “D”, yanlışsa “Y” harflerini koyunuz.

Pişmanlık Bildiren Cümle:

Karşılaştırma Cümlesi:

• Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen yargılara ………… anlamlı cümleler denir.

• Bir kavramın, bir varlığın ya da durumun özelliklerinin eksiksiz olarak açıklandığı cümlelere ………… cümlesi denir.

• Bir kimseye yaptığı hareketin, söylediği sözün üzüntü ve alınganlık gibi duygular uyandı-ğırdığını öfkelenmeden göstermeye ………… anlamlı cümle denir.

• Doğruluğu yada yanlışlığı kanıtlanmayan, kişiden kişiye değişen yargılara ……… cümleler denir.

• Varlıkların benzer ya da farklı özelliklerinin kıyaslandığı cümlelere ……………… cümleleri denir.

( ) “Öfkeyle hareket edersen pişman olursun.” cümlesinde koşula bağlılık söz konusudur.

( ) “Seni ikna edebilmek için geldim bunca yolu.” cümlesinde amaç anlamı vardır.

( ) “Nefret duygusu insanlara zarar verir.” cümlesi nesnel bir yargıdır.

( ) “Tüm çocuklar çizgi film izliyordu.” cümlesinde karşılaştırma anlamı vardır.

( ) “Keşke annemi üzmeseydim.” cümlesi pişmanlık ifade eder.

Keşke evden daha erken çıksaydım.

Sınavın en zor sorusunu doğru cevapladım.

D

D

Y

Y

D

nesnel

tanım

sitem

öznel

karşılaştırma


PARAGRAFTA ANLAM

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki metinlerin konularını boş bırakılan yerlere yazınız.

Öğrenmenin, unutmak gibi olumsuz bir sonucu vardır. Çeşitli konuları hatırda tutabilme oranı aynı değildir. Öğrendiklerinizin yarıya yakın kısmı 24 saat içinde unutulmaktadır. Unutkanlığı yenmede tekrar etmenin öne-mi büyüktür. Tekrar edilmeyen bilgi ile öğrenilmemiş bilgi arasında pek fark yoktur. Tekrarlar mümkün oldu-ğunca aralık verilmeden yapılmalıdır. Konu dilimlere ayrılmalı, o dilim bittiğinde 10-15 dakikalık bir tekrar vakit geçirmeden yapılmalıdır. Konunun yerleşmesi isteniyorsa bir gün sonra bilgiler yeniden tekrar edilmelidir. Bu tekrar birkaç dakikalık bir sürede bitecek şekilde olabilir. Üçüncü tekrar etme işlemi 7-10 gün içinde en fazla yarım saat alır. Ancak birkaç saatte hazırladığınız çalışmalarınızın boşa gitmesinin önlenmesi tekrar etmek için ayıracağınız bu yarım saate bağlıdır.

Konu:

Selamlaşma, karşılaşan iki kişi için küçük ama önemli bir tören olmayı sürdürüyor. Üstelik yalnızca karşı karşıya gelen insanlar selamlaşmıyor. Karşılaşan vapurların ya da trenlerin birbirilerini düdüklerini çalarak ya da ışıkla-rını yakarak selamlaması da âdettendir. Eskiden limana giren bir geminin, karadakileri kurusıkı top atışlarıyla selamlaması da sıkça görülen bir olaydı. Top atışıyla selamlama, günümüzde devlet büyüklerini selamlamak için hâlâ kullanılan bir yöntemdir. Atatürk, Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara’ya geldiği zaman seymenlerce karşılanırken Dikmen sırtlarından top atışları yapıldığı söylenir. Dili, gelenekleri, inançları ne olursa olsun in-sanların selamlaşması, birbirlerine karşı düşmanca duygular beslemediklerinin bir göstergesidir. Selamlaşmak aslında “Ben dostum.” demenin bir yoludur.

Bulmaca çözmek, kimimiz için çok eğlenceli, kimimiz içinse çekilmez bir uğraş olarak görülmektedir. İnsanların bulmacaya bakış açıları bu şekilde farklılık gösterse de bilim adamlarının bu konudaki fikirleri sabit ve tek yön-lüdür. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki özellikle genç yaşta bolca bulmaca çözerek beynimizin çalışma sistemi-ni güçlendirebilir ve aşamalı, sistematik düşüncemizi geliştirebiliriz. Normal bulmacaların dışında Türkçe dersi konularıyla ilgili hazırlanmış bulmacaları çözmek ise öğrencinin konuları pekiştirmesini, bilgilerinin kalıcılığını sağlamasını, okuma-yazma becerisini geliştirmesini, bütünsel ve parçalayarak düşünmesini, problem çözme yeteneklerinin gelişmesini, farklı düşünebilmesini sağlar.

Konu:

Konu:

Tekrar yapmanın öğrenme üzerindeki etkileri

Selamlaşmanın önemi

Bulmaca çözmenin faydaları


PARAGRAFTA ANLAM

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki metinlerin ana düşüncesini bulup verilen boşluklara yazınız.

İnsanlar arası ilişkilerin en önemli unsurlarından biri de şüphesiz ki insanların birbirlerini herhangi bir konuda ikna etmeleridir. İkna, herhangi bir konuda bir kişinin diğer kişiyi kendi düşüncesinin doğruluğuna inandırma-sıdır. İkna etmek şüphesiz kolay bir konu değildir. Bir kişinin diğer bir kişiyi ikna edebilmesi için öncelikle ikna edecek kişinin o konuda haklı olması ve kişilik olarak da güvenilir olması şarttır.

Olaylar, istediğimiz gibi gelişmediğinde bazen acı verir. Çaresiz, kaygılı, tedirgin hissederiz, boğazımıza dü-ğümlenir kelimeler. Sussan bir türlü, konuşsan bir türlü… İki arada bir derede kalıverirsin. Yutkunur durursun. Kabullenmek güçtür içinde bulunduğun durumu. Bu gibi durumlarda “Ne yapılır?” düşünceleri doluşur aklına. Eşe dosta sarılır, onların fikirlerini alırsın. Sonuç itibariyle kendine döndüğünde, yeniden kendinsindir, kendine çare. Mantıklı bir yol bulmak, acıyı kabullenmek ve bitene kadar yaşamakla mümkündür. Öyle ya “Hiçbir acı sonsuza dek sürmez.” derler. Elbet bir gün bitecek, her şeyin bir sonu olduğu gibi, acıların da bir sonu var. Acı, sanılanın aksine, insana en iyi en doğru yolu gösteren bir unsur olamaz mı? Gerçeği kabullenmek, sonu gö-rünmez yolda devam etmek yerine, ana caddeye koşar adım geri dönmektir. Çıkmaz bir sokakta mahsur kalıp çırpınmaktansa ana yolda kaybolmak her zaman daha iyidir.

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki teknik gelişmeler televizyon çağını açtı, bilgisayar devrimini gerçekleştirdi. Bun-lar da bilgiye ulaşma yollarını kolaylaştırdı. Evimizde oturup İnternet’le dünyanın neresinde olursa olsun bilgi bankalarına ulaşabiliyoruz. Bir düğmeye bastığımızda dünyanın bütün bilgi ve kültür birikimi, istediğimiz an önü-müze seriliyor. Öyleyse kitap çağı geçti mi? Bu, çok dar bir düşünce biçimidir. Henüz hiçbir elektrikli ışık kaynağı, incecik bir kitabınki kadar parlak bir aydınlık yaratamamıştır. Tekniği daha ileriye götüren değişimlerin de kaynağı kitaptır. Kitap, her yerde bütün bilgilerin ve bilimlerin başlangıç noktasıdır.

Ana Düşünce:

Ana Düşünce:

Ana Düşünce:

Başkalarını ikna edebilmek için, savunduğumuz konuda haklı olmamız gerekir.

Hiçbir acı sonsuza kadar sürmez, bu yüzden acıları bir yol gösterici olarak görmek gerekir.

Kitaplar teknolojinin gelişmesini sağlar, bu yüzden hiçbir teknik gelişme kitabın önüne ge-çemez.


Bilgisayar, İnternet önemli teknolojik araç-lardır.

Araba, otobüs gibi vasıtalar yaşamımızın bir parçasıdır.

Cep telefonu en büyük buluşlardan biridir. ( ) Hayatımıza sorgulamadan aldığımız araçlar bize zarar verebilir.

( ) Televizyon, radyo gibi araçlar önemlidir.

( ) Projeksiyon, kamera gibi araçlar çok kullanı-lır.

( )

( )

( )

hedeflerini değiştirdi.

bütün zorlukların üstesinden geldi.

( ) pes etmedi.

( ) engellerin hepsini tek tek aştı.

bazen karamsarlığa kapıldı. ( ) milletine ve kendisine güvendi.

( )

( )

( )

( )

( )

( )

( ) kendini sürekli yeniler.

özgün olmalıdır.

eyleme geçebilen insandır.

sadece fikir üretir.

( ) araştıran, sorgulayan kişi olmalıdır.

( ) yeni bir ışık bulan kişidir.

( ) başkalarını taklit eder.

( ) sıradan biridir.

PARAGRAFTA ANLAM

Atatürk, hayatı boyunca birçok zorlukla karşılaştı. Beklenmedik zamanlarda karşılaşılan bu engeller, birçok insanı yıldırır ve çaresizliğe iterdi. Ama Atatürk…

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki metinlerde boş bırakılan yerlere getirilebilecek sözlerin yanına “+”, getirilemeyecek sözlerin yanına “ – ” getiriniz.

Düşünmek, insanı sanatçı yapmaz. Sanatçı düşüncelerini harekete geçiren kişidir. Ama sadece düşüncelerini harekete dönüştüren kişi de sanatçı olmaz, aynı zamanda herkesin yapamadığını yapmalı sanatçı. Başkasının yapamadığını yapmak da yetmez, kendi rengini vermelidir yaptığına. Yani gerçek sanatçı…

… Derslerde, hayatımızda birçok yararı olan bu araçlar yaşamımızda vazgeçilmez konumdadır. Ama teknoloji bir yandan yaşamı kolaylaştırırken bir yandan bizi ailemizden, arkadaşlarımızdan uzaklaştırmaktadır. Modern zaman insanları, teknolojinin bu özelliğine dikkat ederek yaşamlarında ona yer vermelidir.

–

+

–

+

+

–

+

+

–

–

+

+

+

+

+

–

–

+

+

+


PARAGRAFTA ANLAM

1. 1960’lı yıllarda görevimden dolayı Ankara’da uzun yıllar kaldım.

2. Bana da çocukları gibi davranıyorlardı.

3. Amcam da eşiyle beraber yaşıyordu.

4. Bekâr olduğum için amcamın yanında kalıyordum.

5. Ankara o zamanlar küçük bir memur kentiydi, herkes burada çalışmak isterdi.

6. Şimdi bizim neslimiz buradan kaçmaya çalışıyor.

Bu şairimiz tarihten beslenerek şiirlerini yazmıştır. Şiirlerini ……………….. yazan biridir. Şair saf şiire ulaş-mak için çok emek harcamıştır. Bir şiirini üç yılda tamamlamış, sadece bir sözcük için bir ay düşünmüştür. Yaşadığı dönemde şiir kitabı çıkmamıştır. Şiirleri öldükten sonra kitaplaştırılmıştır. Şiirleri elden ele dolaş-mış, o dönemde heyecan uyandırmıştır.

farklı bir üslupla

çabucak

uzun uğraşlarla

rahatça

titizlikle

üstünkörü

1. Oyun böyle yanlış anlamalarla sürüp gidiyor.

2. Yanlış anlamakla kalmayıp yanlış yorumluyor, Hacivat’a kızıyor.

3. Karagöz’le Hacivat’ın atışmalarını hatırlayınız.

4. Güngörmüş, mürekkep yalamış Hacivat ne söylese Karagöz yanlış anlıyor.

ETKİNLİK 4

Aşağıda verilen cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulmak istense doğru sıralama nasıl olur, yazınız.

Verilen cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturup doğru sıralamayı tren vagonlarına yazınız.

ETKİNLİK 5

ETKİNLİK 6

Parçada boş bırakılan bölüme hangi sözler getirilebilir, işaretleyiniz.

3 – 4 – 2 – 1

1 4 3 2 5 6

✔ ✔

✔


PARAGRAFTA ANLAM

Yokuşun ortasında bir taş var. Ben koydurdum o taşı. Aşağı mahalle-

deki lisenin duvarında oturup duran oğlanlara yalvar yakar taşıttım.

Pazara gidip gelirken çok yoruluyor insanlar, şu taşa oturup soluk-

lansınlar biraz. Ben her hafta pazar dönüşü oturup dinleniyorum.

Nefise, "Pazara gidip yolda soluyup duracağına markete gidiver."

diyor ama gitmem, yeminim var çünkü. Geçenlerde dolma yapa-

cakmış Nefise, dolmalık biber lazımmış. "Yarın pazar var, pazardan

alırım." dedim. İlla o gün yapacakmış. "Bir kilo dolmalık biber, bir

kilo pirinç, bir kilo domatesle bir bağ dereotu al." dedi o gün, yazıp

verdi elime. Bir de güne gidecekmiş, gün parası istedi. Mecburen

gittim markete. Dolmalık biber çok güzel, ince kabuklu fakat pazardakinin iki katı. Neyse biber, pirinç,

domates derken kasaya geldiğimde sepetimde daha başka birçok ürün vardı. Kasadaki kız tutarı söyle-

yince gözlerim yuvalarından oynadı. Cebimdeki paranın tamamını verdim markete. Poşetleri yüklendim,

eve doğru hızlandım. Birden aklıma geldi, Nefise'nin gün parasını da verdim markete. Mecburen üç sokak

ötedeki bankaya gittim. Cüzdanı çıkarttım, kartı aldım. Eeee? Şifre gelmiyor aklıma. Üç defa denedim.

Yanlış şifre! Son anda geldi aklıma doğru şifre. Parayı çektim döndüm eve. Poşetleri Nefise'ye verip salon-

daki kanepeye attım kendimi yatış o yatış. Üşüttüm ben o markette. Bir daha mı markete gitmek, adımımı

atarsam adam değilim, giderim ben pazara.

ETKİNLİK 7

Aşağıdaki metni hikâye unsurları açısından inceleyiniz.

Kişiler:

Yer:

Zaman:

Olay:

Yazar ver Nefise

Market

Belirli bir zaman dilimi yoktur.

Yazarın market alışverişinde yaşadıkları anlatılmıştır.


PARAGRAFTA ANLAM

O kış, her yıl defalarca geçtiğim, her dükkânını, her taşını, dilencisinden simitçisine varana kadar her de-tayını bildiğim cadde bana aynı tadı vermedi. Cadde boyunca ne yeni bir dükkân açıldı ne yeni bir ağaç dikildi. Önceki yıl başlayan inşaat bile bitmedi.

Göl kenarında nizami dizilmiş büfeler var; balık ekmek, köfte ekmek, meşrubat falan satıyorlar. İkişer, üçer de masa atmışlar. İnsanlar göldeki ördeklere ekmek atıyorlar, ekmek arası bir şeyler yiyorlar, çay içiyorlar. İnsanlar akın akın yalnız kalmak için göl kenarına gelip yeni kalabalıklar yaratıyorlar.

Bakkalın boncuklu kapı sinekliği bir hışımla açıldı. Resmiye Hanım'ın sesi boncukların sesini bastırdı. Ke-mikli ve kırışık elinin parmağını sinirle sallayarak Bakkal Hayri Bey'e bağırmaya başladı. Hayri Bey neye uğradığını şaşırmıştı.

Bugün Eda'nın onuncu yaş günü. Birazdan arkadaşları gelecek. İstediği pastayı yaptım, masayı süsledim. Dış kapıya "Eda'nın Doğum Gününe Hoş Geldiniz" yazdık. Arkadaşları geldiğinde evden çıkacağım, yalnız kalmak istiyor.

ETKİNLİK 8

Aşağıdaki metinlerin kaçıncı kişi ağzıyla yazıldığını belirleyiniz.

Birinci kişi ağzıyla yazılmıştır.

Üçüncü kişi ağzıyla yazılmıştır.

Üçüncü kişi ağzıyla yazılmıştır.

Birinci kişi ağzıyla yazılmıştır.


SÖZEL MANTIK

ETKİNLİK 9

Aşağıdaki mantıksal akıl yürütme ile ilgili bir soru çözümüne yer verilmiştir. Bu örnekten yola çıkarak diğer metinlerle ilgili soruları yanıtlayınız.

Görkem, Ali, Defne, Salih, Ayaz ve Nazlı bir sağlık ocağında tetanoz aşısı yaptırmışlardır. Bu kişilerin aşı yaptır-ma sıraları ile ilgili bilinenler şunlardır:

• Ayaz, aşı yaptıran son kişiden bir önceki kişidir.

• Defne, Salih’ten hemen sonra aşı yaptırmıştır.

• Nazlı, Görkem’den hemen önce aşı vurulmuştur.

• Ali ile Ayaz arasında 4 kişi vardır.

• Görkem ile Ayaz birbiri ardınca aşı yaptırmamıştır.

Tetanoz aşısı yaptıran bu kişilerin sıralaması hakkında ulaşılabilecek sonuçları yazınız.

1. SIRA 2. SIRA 3. SIRA 4. SIRA 5. SIRA 6. SIRA 7. SIRA

Ali Nazlı Görkem Salih Defne Ayaz Meryem

Mantıksal akıl yürütme ya da sözel mantık sorusu olarak adlandırılan bu tip sorularda amaç öğrencilerin verilen bilgileri doğru değerlendirip akıl yürütme ve çıkarımda bulunabilmesini sağlamaktır. Öğrencile-rin okuduğunu anlama, yorumlama, akıl yürütme ve çıkarımda bulunma becerisini ölçen bu soru türü, 2018 yılında liselere giriş sınavında karşımıza çıkmıştır. Bu sorularda, yukarıdaki örnekte olduğu gibi birkaç cümleden oluşan ve karmaşık ilişkiler bütününü belirleyen bir metin ya da öncüller verilir. Son-ra verilen ilişkilerin öğrenci tarafından çözümlenmesi beklenir. Bu soruda, öncüllerde verilen bilgilere göre bir tablo oluşturmak sorunun yanıtlanmasını kolaylaştırır.

• Birinci öncüldeki bilgiye göre Ayaz’ın 6. sıradadır. Ali ile Ayaz arasında dört kişinin olduğu bilindiği için Ali’yi, oluşturduğumuz tabloda birinci sıraya yerleştirebiliriz.

• Üçüncü öncülden Nazlı’nın Görkem’den hemen önce aşı yaptırdığına, ikinci öncülden de Defne’nin Salih’ten hemen önce aşı yaptırdığına ulaşıyoruz. Altıncı öncülde Görkem ve Ayaz’ın birbirleri ardınca aşı yaptırmamış olduğu bilgisiyle doğru sıralamaya ulaşıyoruz. 2. sırada Nazlı, 3. sırada Görkem, 4. sırada Salih, 5. sırada Defne yer alır. Sıralama tamamlandığında son sırada Meryem’in bulunduğu sonucuna ulaşırız.


SÖZEL MANTIK

1. Bir pastanede limon, çilek, karadut, böğürtlen, vanilya, çikolata, vişne ve damla sakızlı dondurma satılmaktadır. Her dondurma bir kez tercih edilebilmektedir. Esma, Yeşim, Hakan, Zeynel ve Derin’in tercih ettiği dondurmalarla ilgili bilinenler şunlardır:• Hakan, bir çeşit dondurma tercih etmiştir.

• Esma, limon ve çilekli dondurma almıştır.

• Derin, vanilya ve damla sakızlı dondurma tercih etmiştir.

• Yeşim, meyveli dondurma tercih etmemiştir.

Verilenlerden hareketle aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

• Yeşim’in tercih ettiği dondurmanın çeşidi hangisidir?

.............................................................................................

• Hakan’ın tercih ettiği dondurma çeşidi neler olabilir?

.............................................................................................

• Esma ve Derin dışında iki çeşit dondurma tercih eden kişi kimdir?

.............................................................................................

2. Daire şeklindeki bir havuzun çevresi sekiz bölüme ayrılmıştır. Bu bölümler, bir ağaçtan sonra bir çiçek dikilerek düzenlenecektir. Düzenleme için söğüt, nar, limon, şefali ağaçları; karanfil, lale, gül ve zambak çiçekleri kullanılmıştır. Bölümlerin düzenlenmesi ile ilgili bilinenler şunlardır:• Söğüt 5. bölüme dikilmiştir, bu ağaçtan sonra zambak vardır.

• Karanfil ile lale arasında yer alan ağaç, 3. bölümündeki nardır.

• İlk bölüme dikilen ağaç şeftalidir.

Bu verilenlerden hareketle aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

• Limon ağacı kaçıncı bölümde yer almaktadır?

.............................................................................................

• 8. bölümde yer alan çiçek hangisidir?

.............................................................................................

• Karanfil ve lalenin hangi bölümlerde bulunma ihtimali vardır?

.............................................................................................

Karadut, böğürtlen ya da vişne

Çikolata

Zeynel

7. bölümde limon ağacı vardır.

Gül, 8. bölümde yer almaktadır.

2 veya 4. bölümde yer alabilir.


A. Verilen metinleri dikkatlice okuyarak metin hakkındaki soruları yanıtlayınız.

YAZILIYA HAZIRLIK

Yolun kenarında yaşayan ve hamburger satan adam çok az işitiyordu, bu yüzden bir radyosu yoktu. Gözleri bozuktu, bu yüzden gazete de okumazdı. Fakat iyi hamburger satardı. Yolun ke-narında durup bağırırdı: “Bir hamburger alır mıydınız?” İnsanlar onun hamburgerlerini çok be-ğenirdi. İşlerini büyütmek için daha büyük bir fırın aldı. Sonunda oğlu, ona yardımcı olmak için üniversiteden geldi. Oğlu “Baba radyo dinlemiyor musun, gazete okumuyor musun? Büyük bir ekonomik kriz yaşanıyor. Avrupa'nın durumu felaket. Bizim ülkenin durumu ise daha kötü.” Bunun üzerine adam; oğlunun üniversite okuduğunu, kendisine göre daha çok araştırma yap-tığını düşündü. Oğlunun haklı olduğuna ikna oldu. Adam böylece aldığı etin ve siparişlerin miktarını azalttı, tabelaları indirdi. Hamburgerlerini satmak için yolun kenarında durmaktan vazgeçti. Satışları bir günde düştü. İşlerin kötüye gittiğini görüp oğluna “Haklısın oğlum, kesin-likle büyük bir krizin ortasındayız.” dedi.

1. Bu parçada sözü edilen adam, geçimini nasıl sağlıyor?

2. Hamburger satıcısının üniversiteden gelen oğlu, adamı nasıl etkiliyor?

3. Parçada sözü edilen adamın satışları niçin düşüyor?

4. Bu parçanın ana düşüncesi nedir?

Hamburger satarak sağlıyor.

Çocuk, babasına büyük bir ekonomik kriz yaşandığını anlatıyor. Krizin yaşandığını yeni öğ-renen hamburger satıcısı da bazı önlemler alıyor.

Yaşanan krizden haberi olmadan önce satışları iyi olan hamburger satıcısı bir krizin oldu-ğunu duyunca paniğe kapılıyor ve hamburger satmak için çaba harcamıyor. Masraflarını kısmaya çalışıyor. Bu yüzden satışları düşüyor.

Başarının önündeki en büyük engel olumsuz koşullar değil; olumsuz düşüncelerdir.


YAZILIYA HAZIRLIK

Bir zamanlar bir babayla oğlu dağlık bir bölgede yürüyüşe çıkmışlardı. Bir ara nasıl ol-duysa çocuğun ayağı kaydı ve incindi. Çocuk, acıdan bağırdı: “Ah!” Karşı dağlarda yankı yapan ses geri döndü: “Ah!” Daha önce böyle bir durumla karşılaşmamış çocuk bu kez: “Sen kimsin?” diye sordu. Cevabın gelmesi uzun sürmedi: “Sen kimsin?” Sinirlenen çocuk: “Sen bir korkaksın!” diye bağırdı. Dağdan, “Sen bir korkaksın!” yanıtını aldı. Bu olanlara bir anlam veremeyen çocuk, babasına dönerek neler olduğunu sordu. Babası gülerek: “Şimdi dikkatlice beni izle oğlum.” dedi. Adam şöyle bağırdı. “Hayatı çok seviyorum!” Kar-şı dağlardan aynı ses geldi: “Hayatı çok seviyorum!”

Baba: Sana hayranım!

Yankı: Sana hayranım!

Baba: Sen harikasın!

Yankı: Sen harikasın!

Çocuğun şaşkınlığının daha da arttığını gören baba, ona durumu şöyle açıkladı: “Bu yankı adı verilen bir tabiat olayıdır. Hayatı da çok iyi anlatır. Yani yaşamdan ne istiyorsan onu önce sen vermelisin. Verdiklerin aldıkların olacaktır. Sevilmek istiyorsan önce sen sevmeli-sin, saygı istiyorsan önce sen saygı duymalısın. Yani yaşamda neyle karşılaşmak istiyorsan yankısını oluşturabilmek için bunu önce sen yapmalısın."

1. Bu parçada sözü edilen çocuk, sesinin yankılandığını duyunca nasıl tepki veriyor?

2. Baba, çocuğa yankının ne olduğunu anlatmak için ne yapıyor?


4. Bu parçadaki hikâye unsurlarını yazınız.

Önce şaşırıyor, sonra sesin kimden geldiğini anlamadığı için sinirleniyor.

Olumlu cümleler kuruyor ve kurduğu cümlelerin aynen tekrar edildiğini çocuğa gös-termeye çalışıyor.

Yaşamda karşılaştığımız tüm olumsuzluklar ya da tüm güzellikler bizim daha önce hayata sunduklarımızın yansımasıdır.

Kişiler : Baba ve oğulYer : Dağlık bir bölgeZaman : BelirsizOlay : Babasıyla yürüyüşe çıkan çocuğun kendi sesinin yankısını duyması üzerine yaşananlar.


YAZILIYA HAZIRLIK

Genç bir adam; çiftliğe iş başvurusunda bulunur. Çiftliğin sahibi adama özelliklerini sor-duğunda genç adam şöyle yanıt verir: “Fırtınada bile uyuyabilirim.” Bu cümle yaşlı çiftlik sahibinin kafasını karıştırır fakat daha iyi birini bulmadığı için genç adama güvenmemesi-ne rağmen onu mecburen işe alır. Birkaç gün sonra yaşlı çiftlik sahibi ile eşi gece yarısı çok sert ve şiddetli bir rüzgârla uykularından fırlarlar. Bir problem çıkma olasılığına karşı her yeri denetlemeye başlarlar. Pencere ve kapıdaki kepenklerin sıkıca kapatılıp kancalarının yerlerine takılı olduğunu görürler. Kalın ağaç kütükleri ise sıra sıra şöminenin yanına di-zilmiştir. Tarım araçları güvenli bir biçimde kapatılmış ve kilitlenmiştir. Genç adam ise ile-rideki kulübesinde huzurlu bir biçimde uyumaktadır. İşte o anda yaşlı çiftlik sahibi, genç adamın o gün ne demek istediğini anlamıştır. Çünkü genç adam, fırtınasız güzel günlerde işlerini o kadar düzgün bir biçimde yapmıştır ki en sert fırtınada bile yatağında huzurla uyuyabilmektedir.

1. Çiftlik sahibi, genç adama güvenmemesine rağmen neden onu işe alır?

2. Genç adam, “Fırtınada bile uyuyabilirim.” sözüyle ne anlatmak istemiştir?


4. Bu parçada anlatılanlardan hareketle “Ne karanlıkta yat ne korkulu düş gör.” atasözünü açıklayınız.

Daha iyi birini bulamadığı için güvenmemesine rağmen genç adamı işe alır.

Fırtına gibi olmsuz koşullar ortaya çıkmadan önce gereken önlemleri aldığı için bu koşullarda rahatça hayatına devam edebileceğini anlatıyor.

Zamanında önlem almak kişileri sıkıntılı durumlara düşmekten kurtarır.

Tehlikelere karşı önlem almış olan kişi, kendini ileride üzülmekten kurtarmış olur.


YAZILIYA HAZIRLIK

B. Aşağıdaki metnin ana düşüncesini yazınız.

C. Aşağıdaki metni dikkatle okuyarak metin hakkındaki sorulara yanıt veriniz.

Roman hiçbir zaman bir öykü toplamı değildir. Böyle düşünenlere kesinlikle ka-tılmıyorum. Öykücülerden bazılarının zamanla romana geçmeleri de romanın, öykünün devamı olduğu anlamına gelmez. Öykü, kısa solukların uzun süre ya-şanmasıdır. Roman ise bir uzun soluk almadır. Okura her soluk aldığında yeni tatlar verme görevi öyküye düşer. Bir öykü kitabı birçok renkten oluşan ama toplu hâlde güzel olan bir mozaiktir. Bütün olarak güzeldir, her renk tek başına aynı güzellikte olmasa da. Diyebilirim ki öykücülerin bu özelliği onları şaire de benzetir. Sait Faik’in şiiri de denemiş olması beni hiç şaşırtmaz bu yüzden.

1. Bu parçada yazarın karşı çıktığı düşünce nedir?

2. Bu parçanın ana düşüncesini yazınız.

Ünlü bir atletin en büyük hayali bir mil koşusunda dünyanın en hızlı adamı ol-maktı. O dönemde bir milin dört dakikanın altında koşulamayacağı düşünü-lüyordu. Hatta çeşitli dergilerde bunun mümkün olmadığı, insan vücudunun buna dayanamayacağı yazılıyordu. Tüm bu ön yargılara rağmen ünlü atlet 1954 yılında bir mili dört dakikanın altında koşarak inanılmazı başardı. İşin ilginç yanı, bundan sonraki iki yıl içinde tam 213 atlet daha bir mili dört dakikanın altında koştu. Ne değişmişti, kafalarda oluşan engellerin kalkması dışında?

Ana Düşünce:

Bir işte başarıya ulaşmanın önündeki en büyük engel ön yargılı davranmaktır.

Öykü ile romanın karşılaştırılarak romanın öyküler toplamı olarak değerlen-dirilmesine karşı çıkmaktır.

Öykü ve roman birbirinden farklı türlerdir. Her birinin tadı ve özellikleri fark-lıdır.


EDEBİYAT BİLGİLERİ

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki şiirlere hâkim olan duyguyu belirtilen yerlere yazınız.

Uçun kuşlar uçun doğduğum yere

Şimdi dağlarında mor sümbül vardır

Ormanlar koynunda bir serin dere

Dikenler içinde sarı gül vardır

Şiire Hâkim Olan Duygu:

Severim ben kırlarda yaşamayı

On iki ayı

Severim kırların yeşil göğsünü

Bütün süsünü

İstemem başımdan üzerinde dam

Tabiat odam

İstemem topraktan başka yatak

Kehkeşanlar tak

(Kehkeşan: Samanyolu)Şiire Hâkim Olan Duygu:

Gemiler geçer rüyalarımda

Allı pullu gemiler, damların üzerinden

Ben zavallı

Ben yıllardır denize hasret

Bakar bakar ağlarım

Şiire Hâkim Olan Duygu:

Memleket özlemi

Özlem

Doğa sevgisi


EDEBİYAT BİLGİLERİ

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki metinlerin türlerini belirtiniz.

Karga konmuş bir dala, koca bir peynir ağzında. Tilki kokuyu almış gelmiş: “Günaydın Sayın Karga. Bu ne gü-zellik böyle? Bakmaya doyamıyorum size. Şu tüylere bakın pırıl pırıl, sesiniz bilmiyorum nasıl? O da renginiz kadar güzelse ne yalan söyleyeyim, bu ormanda yoktur üstünüze.” Karga bu sözlere çok sevinmiş. “Şuna bir gak diyeyim de ses görsün.” demiş. “Gak!” der demez peynir düşmüş tilki yutmuş peyniri. “Bak karga, şu sözümü hiç unutma: Her dalkavuk çıkarı için seni över, yüzüne güler, peynirini yer.” demiş tilki. Karganın aklı gelmiş başına iş işten geçtikten sonra.

Metnin Türü:

Ne kadar bizden bir şehir; insanlar, yüzler, yemekler ne kadar tanıdık Saraybosna sokaklarında. Saraybosna’da gezerken Osmanlıdan günümüze bir tarihte yürüyorsunuz sanki. Sonra Avusturya - Macaristan İmparatorluğu Dönemi süslü yapıları arasına giriyorsunuz. Aralarda camiler, kiliseler, sinegoglar… Başçarşı (Bascarsija) daha çok Müslümanların bulunduğu bir yer. Bizim Kapalıçarşı’ya benziyor. Bedesten (müze), dükkânlar, restoranlar, camiler var. Dükkân sahiplerinin isimleri hep Türkçe. Baharatçı vitrinine bakıyorum: badem, çörekotu, karanfil... Birçok tanıdık sözcük var.

Metnin Türü:

Sevgili Sait, Adana, 30.1.1951Senin son kitabını okudum. Yalnız Sait’e has, Sait’ten başkalarının elinde adileşecek bir tarz. Kim ne derse desin, sen nev-i şahsına münhasır (kişiliğiyle herkesten ayrılan, kendine özgü tutum ve davranışı olan, özgün) büyük bir hikâyecisin! Hikâye ve romanlarının bir kelimeyle yazılarının havası, atmosferi, sihirli, büyülü bir şeyler taşı-mıyor. Oktay Akbal biraz o havaya yaklaşıyor gibi ama nerde…

Orhan Kemal

Metnin Türü:

İhtiyar — Ah, ah! Şu sağırlık ne kötü bir şeymiş yahu! Hayat çekilmez bir işkence oluyor. İnsanın kulakları duy-mayınca. Bu hâle de şükür. Ya bir de kör olsaydım, felçli olsaydım ne bileyim çaresiz bir hastalığa yakalansaydım.

Kadın — Efendi, efendi! Yine geldiler herhâlde, kendi kendine ne konuşup duruyorsun? Efendi, beni duyu-yor musun?

İhtiyar — Nee! Uyuyor muyum? Hayır, hayır uyumuyorum. Kadın — Allah, allah! Ne olacak bu adamın hâli? Hanyayı Konya anlıyor.İhtiyar — Ne dedin hanım, Havva kolonyayı mı alıyor?

Metnin Türü:

Fabl

Gezi yazısı

Mektup

Tiyatro


Verilen şiiri dikkatlice okuyup aşağıdaki soruları bu şiire göre cevaplayınız.

YAZILIYA HAZIRLIK

Uzak ülkeler çekmeli seni, tanımadığın insanlar Bütün kitapları okumak, bütün hayatları tanımak arzusuyla yaşamalısınDeğişmemelisin hiçbir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunuFakat ne kadar sevinç varsa yaşamak özlemiyle dolmalısın.

Ve kederi de yaşamalısın, namusluca bütün benliğinleÇünkü acılar da sevinçler gibi olgunlaştırır insanıKanın karışmalı hayatın büyük dolaşımınaDolaşmalı damarlarında hayatın sonsuz taze kanı

Yaşadıklarımdan öğrendiğim bir şey var:Yaşadın mı büyük yaşayacaksın, ırmaklara, göğe, bütün evrene karışırcasınaÇünkü ömür dediğimiz şey, hayata sunulmuş bir armağandır.Ve hayat, sunulmuş bir armağandır insana

Ataol Behramoğlu

1. Bu şiirin türü nedir?

2. Ataol Behramoğlu, bu şiirde neyi öğütlemektedir?

3. Şiirde yararlanılan söz sanatlarını yazınız.

Lirik şiir

Hayatın insana sunulan bir armağan olduğunu unutmamayı, hayatı dolu dolu yaşamak gerektiğini öğüt-ler.

Benzetme


YAZILIYA HAZIRLIK

2. Aşağıdaki yazı türleri hakkında kısaca bilgi veriniz.

3. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.

Gezi Yazısı:

Anı:

Tiyatro:

Mektup:

• Dram, komedi ve trajedi gibi türlere sahip edebî türe ........................ denir.

• Toplum hayatında önemli görevler üstlenmiş toplumu ilgilendiren önemli olayları bizzat yaşamış veya bu olaylara şahit olmuş kişilerin bu olayları duyurmak için sanat değeri taşıyan bir üslupla yazdıkları yazılara ........................ denir.

• Kişinin gezip gördüğü yerlerin tarih, coğrafya, kültür gibi pek çok yönünü anlattığı yazı türüne …………… denir.

• “Kahramanlık, yiğitlik, savaş, cesaret, zafer” gibi destansı konuların işlendiği şiir türüne ………… denir.

• Dize sonlarında aynı görevde kullanılan ek veya aynen tekrar eden sözcüklere .................. denir..

tiyatro

gezi yazısı

epik şiir

redif

anı

Kişinin gezip gördüğü yerlerin tarihî, coğrafî, kültürel pek çok yönünü anlattığı yazı tü-rüdür.

Bir kimsenin kendi hayatını, yaşadığı devirde şahit olduğu olayları edebî bir değer taşı-yan dille anlattığı yazılardır.

Dram, komedi, trajedi gibi sahnede oynamak üzere yazılan yazı türüdür.

Kişi ve kurumların birbiriyle haberleşmek için yazdıkları yazılardır.

tÜrkÇe - bİlfen yayincilik...54 bilfen yayıncılık 6. sınıf türkçe anlam bilgisi 55 1....

Documents