cmle anlam

1.CÜMLENİN TAŞIDIĞI DUYGULAR

a.Hayıflanma:a.Hayıflanma:Acınmak,üzülmek,yerinmek Acınmak,üzülmek,yerinmek ya da kaçırılan bir fırsattan dolayı esef ya da kaçırılan bir fırsattan dolayı esef etmek demektir.etmek demektir.

ÖR:ÖR:””Keşke annemin değerini o hayatta Keşke annemin değerini o hayatta iken bilseydim.” iken bilseydim.”

“Nasıl geçti habersiz “Nasıl geçti habersiz O güzelim yıllarım.” O güzelim yıllarım.”

Aşağıdaki dizelerin hangisinde Aşağıdaki dizelerin hangisinde “hayıflanma, “hayıflanma, üzülme” üzülme” söz konusudur?söz konusudur?

A)A)Kınalanmış gibi dağlar,derelerKınalanmış gibi dağlar,dereler Ne güzel güz,ne güzel eylül olur. Ne güzel güz,ne güzel eylül olur. B)B)Desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır.Desem ki vakitlerden bir nisan akşamıdır. Rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor. Rüzgarların en ferahlatıcısı senden esiyor. C)C)Yaz göç ediyor,ne yazık,yine güzYaz göç ediyor,ne yazık,yine güz Mor dağlarda güneş doğmadan henüz Mor dağlarda güneş doğmadan henüz D)D)Kuşlar gelecek damların üstündenKuşlar gelecek damların üstünden Kuşlar konacak dağlara Kuşlar konacak dağlara E)E)Lale,sümbüller içinde hüma kuşları ötüyorLale,sümbüller içinde hüma kuşları ötüyor Avcılar yolu tutmuşlar erken erken Avcılar yolu tutmuşlar erken erken

Çözüm:Çözüm:

C seçeneğindeki dizelerde bir üzülme, C seçeneğindeki dizelerde bir üzülme, yerinme kendi kendini esef etme “keşke yerinme kendi kendini esef etme “keşke şöyle olsaydı” anlamı vardır. Bu da bir şöyle olsaydı” anlamı vardır. Bu da bir “hayıflanma” “üzülme” dir.“hayıflanma” “üzülme” dir.

Cevap:CCevap:C

b.Çaresizlik:b.Çaresizlik:Elden bir şey gelmemesi, Elden bir şey gelmemesi, çaresiz olma durumudur.çaresiz olma durumudur.

ÖR:”ÖR:”Çileli doğmuşum zaten ezeldenÇileli doğmuşum zaten ezelden Hasrete alıştım ne gelir elden.” Hasrete alıştım ne gelir elden.” “Zulüm diken gibi bürümüş kenti “Zulüm diken gibi bürümüş kenti Boynu bükük kalmış mor menekşem.” Boynu bükük kalmış mor menekşem.”

(I)Şiirle ilişkim yoktu başlarda,hikaye düşünüyordum; (I)Şiirle ilişkim yoktu başlarda,hikaye düşünüyordum; ancak ilk yazdıklarımı gönderecek yer bulamıyordum .ancak ilk yazdıklarımı gönderecek yer bulamıyordum .(II)Dergi diye bir “Fikirler” vardı,bir ”Varlık” bir de (II)Dergi diye bir “Fikirler” vardı,bir ”Varlık” bir de “Yeditepe” ;o dergileri de ünlüler kapatmışlardı çoktan. “Yeditepe” ;o dergileri de ünlüler kapatmışlardı çoktan. (III)Ayda bir kez çıkan topu topu üç dergiden hangisi (III)Ayda bir kez çıkan topu topu üç dergiden hangisi adsız sansız bir hikayeci adayının hikayesini sayfalarını adsız sansız bir hikayeci adayının hikayesini sayfalarını açardı;hiçbiri elbet.(IV)O dönemin ünlüleri kendilerinden açardı;hiçbiri elbet.(IV)O dönemin ünlüleri kendilerinden sonra gelen kuşağı da sevmiyorlardı zaten.(V)Biz buna sonra gelen kuşağı da sevmiyorlardı zaten.(V)Biz buna inanıyor, kızıyor,Orhan Veli,Melih Cevdet,Oktay Rifat inanıyor, kızıyor,Orhan Veli,Melih Cevdet,Oktay Rifat üçgeninin başkaldırı örneğini tazelemek için fırsat üçgeninin başkaldırı örneğini tazelemek için fırsat kolluyorduk.kolluyorduk.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ““ümitsizlik,çaresizlik içinde bulunduğu” ümitsizlik,çaresizlik içinde bulunduğu” anlamı vardır?anlamı vardır?

A)A)11 B)B)22 C)C)33 D)D)44 E)E)55

Cevap:C Cevap:C

c.Yakınma:c.Yakınma:İçinde bulunulan durumdan İçinde bulunulan durumdan memnun olmamak,şikayetçi olmaktır.memnun olmamak,şikayetçi olmaktır.

ÖR:ÖR:”Bir de sözüme kulak verse.””Bir de sözüme kulak verse.” “Oysa günümüzde artık masalın sade- “Oysa günümüzde artık masalın sade-

ce adı kaldı.”ce adı kaldı.” “Bu çocuklar dur durak bilmiyor.” “Bu çocuklar dur durak bilmiyor.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yakınma”“yakınma” söz konusudur? söz konusudur?

A)A)Onu olduğu gibi kabul etmesini söyledim.Onu olduğu gibi kabul etmesini söyledim.B)Bir de aldığı gibi getirmesini öğrense.B)Bir de aldığı gibi getirmesini öğrense.C)C)O geldiği gibi gitmesini biliyor.O geldiği gibi gitmesini biliyor.D)D)Konuştuğu gibi yazmak için özen Konuştuğu gibi yazmak için özen gösteriyor.gösteriyor.E)E)Çalışmayı sevdiği gibi eğlenmeyi de Çalışmayı sevdiği gibi eğlenmeyi de seviyor.seviyor. (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“Yakınma” şikayetçi olma,dert yanma “Yakınma” şikayetçi olma,dert yanma anlamlarına gelir.B’de “Aldığı getirmesini anlamlarına gelir.B’de “Aldığı getirmesini de öğrense” sözünden kişinin aldığını geri de öğrense” sözünden kişinin aldığını geri getirmemesinden yakınıldığı getirmemesinden yakınıldığı anlaşılıyor.Diğer seçenekler birer haber anlaşılıyor.Diğer seçenekler birer haber cümleleridir.Bir duygu aktarmıyor.cümleleridir.Bir duygu aktarmıyor.

Cevap:B Cevap:B

d.Sitem:d.Sitem:Sevilen,güvenilen bir kimseye Sevilen,güvenilen bir kimseye karşı,yaptığı hareketin ya da söylediği karşı,yaptığı hareketin ya da söylediği sözün,üzüntü uyandırdığını öfkelenmeden sözün,üzüntü uyandırdığını öfkelenmeden belirtmektir.belirtmektir.

ÖR:ÖR:”Sen de mi Bürütüs?””Sen de mi Bürütüs?” “Güvendiğim dağlara kar yağmış.” “Güvendiğim dağlara kar yağmış.” “Bir ibadet gibi beklerim burada “Bir ibadet gibi beklerim burada Selam vermeden geçer sevgili.” Selam vermeden geçer sevgili.”

e.Takdire.Takdir Etme:Etme:Bir kimseyi yaptığı bir Bir kimseyi yaptığı bir işten dolayı övmek.işten dolayı övmek.

ÖR:ÖR:”Bu yazarımız yıllarca bıkmadan usan- ”Bu yazarımız yıllarca bıkmadan usan- madan çalıştı.”madan çalıştı.” “Tablo dediğin böyle olur.” “Tablo dediğin böyle olur.” “Bu türkü bundan daha iyi yorumlana- “Bu türkü bundan daha iyi yorumlana- mazdı.”mazdı.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “takdir etme, “takdir etme, beğenme”beğenme” söz konusudur? söz konusudur?

A)A) Sanatçı,son oyununda kişilerin çoğunu,çıkarını Sanatçı,son oyununda kişilerin çoğunu,çıkarını gözeten,kurnaz insanlar arasından seçmiş.gözeten,kurnaz insanlar arasından seçmiş.B)B) O,tiyatroya ve sinemaya ilgi duyan,bu alanlarda kimi O,tiyatroya ve sinemaya ilgi duyan,bu alanlarda kimi çalışmaları bulunan,kendi halinde,sıradan bir yazardır.çalışmaları bulunan,kendi halinde,sıradan bir yazardır.C)C) Bu yazar, sorunlara çözümleyici ve iyimser bir tavırla Bu yazar, sorunlara çözümleyici ve iyimser bir tavırla yaklaşan,değişik görüşlere açık bir insandır.yaklaşan,değişik görüşlere açık bir insandır.D)D) Bu yazarın oyunları,kimi çevrede olumlu,kimi Bu yazarın oyunları,kimi çevrede olumlu,kimi çevrelerde de olumsuz eleştirilere konu olmuştur.çevrelerde de olumsuz eleştirilere konu olmuştur.E)E) Yazar,bu yapıtında toplumsal sorunları yansıtmayı Yazar,bu yapıtında toplumsal sorunları yansıtmayı amaçladığını söylüyoramaçladığını söylüyor

(ÖSS-1991) (ÖSS-1991)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

A ‘ da nesnel bir yargı söz konusudur,herhangi bir duygu A ‘ da nesnel bir yargı söz konusudur,herhangi bir duygu işlenmemiş. B’ de “ kendi halinde, sıradan sözleri işlenmemiş. B’ de “ kendi halinde, sıradan sözleri beğenmeden çok, önemsememe anlamı içeriyor. D’ de beğenmeden çok, önemsememe anlamı içeriyor. D’ de yazar başkalarının düşüncesini söylemiş ancak kendinin yazar başkalarının düşüncesini söylemiş ancak kendinin ne düşündüğü belli değil. E’ de yazarın amacı söylenmiş ne düşündüğü belli değil. E’ de yazarın amacı söylenmiş ancak hakkında bir görüş dile getirilmemiş. C’ de ise ancak hakkında bir görüş dile getirilmemiş. C’ de ise “çözümleyici, iyimser, değişik görüşlere açık” sözleri bir “çözümleyici, iyimser, değişik görüşlere açık” sözleri bir beğeniyi anlatmaktadır.beğeniyi anlatmaktadır.

Cevap C Cevap C

f.Umut:f.Umut:İçinde bulunulan olumsuz İçinde bulunulan olumsuz duruma karşın gelecekte bazı şeylerin duruma karşın gelecekte bazı şeylerin düzeleceğine inanmak.düzeleceğine inanmak.

ÖR:ÖR:”Varsın zulüm bütün dünyayı sarsın”Varsın zulüm bütün dünyayı sarsın Varsın sevinçler başka bahara Varsın sevinçler başka bahara kalsın.”kalsın.” Sanma bu tekerlek kalır tümsekte Sanma bu tekerlek kalır tümsekte Yarın elbet bizim elbet bizimdir Yarın elbet bizim elbet bizimdir Gün doğmuş,gün batmış ebet Gün doğmuş,gün batmış ebet bizimdir.bizimdir.

g.Yaşamag.Yaşama Dileği:Dileği:Neşe,sevinç,hayattan Neşe,sevinç,hayattan keyif alma.keyif alma.

ÖR:ÖR:”Bugün hava güzel”Bugün hava güzel İçim içime sığmıyor.” İçim içime sığmıyor.” “Ne güzel dönüyor çemberim “Ne güzel dönüyor çemberim Hiç bitmese horoz şekerim.” Hiç bitmese horoz şekerim.”

h.Karamsarlık:h.Karamsarlık:Hayata ya da içinde bulu- Hayata ya da içinde bulunulan duruma kötümser olarak bakmaktır.nulan duruma kötümser olarak bakmaktır.

ÖR:ÖR:”Şaşırdım kaldım nasıl atsam adım”Şaşırdım kaldım nasıl atsam adım Gün kasvet,gece kasvet” Gün kasvet,gece kasvet” “Ne göz yaşı avutur gönülleri “Ne göz yaşı avutur gönülleri Ne bir müjde güldürür bu yüzleri” Ne bir müjde güldürür bu yüzleri”

2.CÜMELELERDE2.CÜMELELERDE YAKIN YAKIN ANLAMLILIKANLAMLILIK

Anlam yönünden bir yakınlığı Anlam yönünden bir yakınlığı bulunan aynı ifadelerin aynı bulunan aynı ifadelerin aynı

anlamların bulunduğu anlamların bulunduğu cümlelerdir.cümlelerdir.

Aşağıdaki öncül cümlelerdeki Aşağıdaki öncül cümlelerdeki anlamları diğer cümlelerde anlamları diğer cümlelerde

arayalım:arayalım:

a.a.”İstikbalin sanat tarihinde bu devrin ”İstikbalin sanat tarihinde bu devrin adı Ahmet Haşim devridir.”adı Ahmet Haşim devridir.” II..Ahmet Haşim’den gelecek kuşaklar Ahmet Haşim’den gelecek kuşaklar övgüyle söz edeceklerdir.övgüyle söz edeceklerdir. II.II.Ahmet Haşim gelecekte daha iyi Ahmet Haşim gelecekte daha iyi anlaşılacaktır.anlaşılacaktır. IIIIII..Ahmet Haşim sanatçı kimliğiyle Ahmet Haşim sanatçı kimliğiyle yaşadığı devre damgasını vurmuştur.yaşadığı devre damgasını vurmuştur. III.cümle öncüldeki cümleye yakın III.cümle öncüldeki cümleye yakın anlamlıdır.anlamlıdır.

b.b.”İçinde iyi bir yanı olmayan kitap ”İçinde iyi bir yanı olmayan kitap kadar kötü kitap yoktur.”kadar kötü kitap yoktur.” I.I.Kitaplarda yararlı bilgiler de zararlı Kitaplarda yararlı bilgiler de zararlı bilgiler de olabilir.bilgiler de olabilir. IIII..İyi yanı ağır basan kitaplar daha İyi yanı ağır basan kitaplar daha faydalıdır.faydalıdır. IIIIII..En kötü kitap içinde iyilikten eser En kötü kitap içinde iyilikten eser olmayan kitaptır.olmayan kitaptır. III.cümle öncüldeki cümleye yakın III.cümle öncüldeki cümleye yakın anlamlıdır.anlamlıdır.

cc.”Kuralların istisnası vardır;ancak .”Kuralların istisnası vardır;ancak istisnaların kuralı yoktur.”istisnaların kuralı yoktur.” II..Kurallar istisna kabul etmeyecek kadar Kurallar istisna kabul etmeyecek kadar kesindir.kesindir. II.II.Kurallara uymayan örnekler her za- Kurallara uymayan örnekler her zaman olabilir ama kurallara uymayan örnek- man olabilir ama kurallara uymayan örnek- lere bir kural konulamaz.lere bir kural konulamaz. IIIIII. . İstisnaların kuralı,kuraların istisna- İstisnaların kuralı,kuraların istisna- sıdır.sıdır. II.cümle öncüldeki cümleye yakın an- II.cümle öncüldeki cümleye yakın an- lamlıdır.lamlıdır.

Başımdan geçen kimi olayların öyküsünü yazarken,o Başımdan geçen kimi olayların öyküsünü yazarken,o olayları yeniden,hem de zamanında ayrımına varamadığım olayları yeniden,hem de zamanında ayrımına varamadığım yönleriyle yaşamanın,küçümsenir bir mutluluk olmadığını yönleriyle yaşamanın,küçümsenir bir mutluluk olmadığını söylemeliğim.söylemeliğim.

Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle aynı anlamdadır?Bu cümle aşağıdakilerden hangisiyle aynı anlamdadır?

A)A)Öykülerimi oluşturmak için,yaşadığım olayları bir süre Öykülerimi oluşturmak için,yaşadığım olayları bir süre sonra hatırlamak zorunda olduğumu hiç unutmam.sonra hatırlamak zorunda olduğumu hiç unutmam. B)B)Başımdan geçen olayları yapıtlarımda anlatırken onlara Başımdan geçen olayları yapıtlarımda anlatırken onlara yeni bir görünüm kazandırmaya çalışırım.yeni bir görünüm kazandırmaya çalışırım. C)C)Kimi olayların incelikleriyle yansıtılmasının,yazarlığa Kimi olayların incelikleriyle yansıtılmasının,yazarlığa özgü bir nitelik olduğunu düşüyorum.özgü bir nitelik olduğunu düşüyorum. D)D)Yaşadığım kimi olayları sonradan öyküye dönüştürürken Yaşadığım kimi olayları sonradan öyküye dönüştürürken onların fark etmediğim yanlarını tekrar yaşamak bana onların fark etmediğim yanlarını tekrar yaşamak bana mutluluk veriyor.mutluluk veriyor. E)E)Kimi olayları yaşarken duyduğum üzüntüleri,sonradan Kimi olayları yaşarken duyduğum üzüntüleri,sonradan onları yazarken mutluluğa dönüştürürüm.onları yazarken mutluluğa dönüştürürüm.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Sorudaki örnek cümlede yazarın kimi Sorudaki örnek cümlede yazarın kimi olayların öyküsünü yazarken yaşamadığı olayların öyküsünü yazarken yaşamadığı duyguları yazdıktan sonra duyduğunu ifade duyguları yazdıktan sonra duyduğunu ifade etmiştir.D seçeneğindeki cümlede de aynı etmiştir.D seçeneğindeki cümlede de aynı anlamın olduğu görülmektedir.anlamın olduğu görülmektedir.

Cevap:D Cevap:D

“ “Ne yaşanan her olay öyküye dönüştürülebiliyor ne de Ne yaşanan her olay öyküye dönüştürülebiliyor ne de öyküye özgü kurallar,her zaman gerçeği aynen anlatmaya öyküye özgü kurallar,her zaman gerçeği aynen anlatmaya uygun düşüyor.”uygun düşüyor.”

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye en yakın Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye en yakın anlamdadır?anlamdadır?

A)A)Öyküde ne yaşanmış olaylar anlatılabilir ne de Öyküde ne yaşanmış olaylar anlatılabilir ne de gerçekler yansıtılabilir.gerçekler yansıtılabilir. B)B)Her olayı öyküleştirmek doğru olmaz;her öykünün Her olayı öyküleştirmek doğru olmaz;her öykünün kendine özgü bir yapısı vardır.kendine özgü bir yapısı vardır. C)C)Yaşanmamış olaylardan öykü çıkaramaz;yaşanmamış Yaşanmamış olaylardan öykü çıkaramaz;yaşanmamış olaylar da öykünün sınırlarını aşarolaylar da öykünün sınırlarını aşar D)D)Yaşanan olaylar çok etkileyicidir;olaylar Yaşanan olaylar çok etkileyicidir;olaylar öyküleştirilirken canlılığını ve etkileyiciliğini yitirir.öyküleştirilirken canlılığını ve etkileyiciliğini yitirir. E)E)Baştan geçen her olaydan öykü çıkarılamaz;öykünün Baştan geçen her olaydan öykü çıkarılamaz;öykünün yapısı olup biteni olduğu gibi yansıtmaya izin vermez.yapısı olup biteni olduğu gibi yansıtmaya izin vermez.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Sorudaki cümlede her olayın öyküye dö- Sorudaki cümlede her olayın öyküye dö- nüşemeyeceği öykünün her zaman gerçeği nüşemeyeceği öykünün her zaman gerçeği olduğu gibi anlatamayacağı anlamı olduğu gibi anlatamayacağı anlamı vardır.E seçeneğindeki cümle bu cümleyle vardır.E seçeneğindeki cümle bu cümleyle aynı anlamı içermektedir.aynı anlamı içermektedir.

Cevap:ECevap:E

” ”Tiyatro bir odak noktasıdır; dünyada, tarihte, insanda Tiyatro bir odak noktasıdır; dünyada, tarihte, insanda her ne varsa oraya yansıyabilir; ama sanatın sihirli her ne varsa oraya yansıyabilir; ama sanatın sihirli değneği altında.”değneği altında.”Aşağıdaki yargıların hangisi bu cümlede söylenmek Aşağıdaki yargıların hangisi bu cümlede söylenmek istenene en yakındır?istenene en yakındır?A)A) Sanat eseri, hayatı olduğu gibi yansıtmalı, Sanat eseri, hayatı olduğu gibi yansıtmalı, eğlendirmeli ve her sosyal tabakaya seslendirmelidir.eğlendirmeli ve her sosyal tabakaya seslendirmelidir.B)B) Sanatta gerçek, basit bir kopyadan ibaret olmamalı, Sanatta gerçek, basit bir kopyadan ibaret olmamalı, yazarın kafasından geçip onun görüşüyle bize yazarın kafasından geçip onun görüşüyle bize sunulmalıdır.sunulmalıdır.C)C) Sanatçı öncü olmak, halkın yürüdüğü yolun ilerisini bir Sanatçı öncü olmak, halkın yürüdüğü yolun ilerisini bir projektör gibi aydınlatmak zorundadır.projektör gibi aydınlatmak zorundadır.D)D) Sanatçı bir gözlemci ve deneyimcidir; olayları ve Sanatçı bir gözlemci ve deneyimcidir; olayları ve kişileri gözlemlediği gibi verir.kişileri gözlemlediği gibi verir.E)E) Sanatçı, toplumdaki işlevini, sanat kaygısını her şeyin Sanatçı, toplumdaki işlevini, sanat kaygısını her şeyin üstünde tutmakla gerçekleştirebilir. üstünde tutmakla gerçekleştirebilir. (1984-ÖSS) (1984-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“Sihirli değnek” sözü cümlenin anahtar sözüdür. “Sihirli değnek” sözü cümlenin anahtar sözüdür. Nasıl sihirli değnek dokunduğu her şeyi Nasıl sihirli değnek dokunduğu her şeyi değiştirirse sanat da dış dünyayı değiştirerek değiştirirse sanat da dış dünyayı değiştirerek tiyatroya yansıtır. Buna göre A, B ve C tiyatroya yansıtır. Buna göre A, B ve C seçenekleri gerçeğin değişmemesini seçenekleri gerçeğin değişmemesini savunduğundan cümleyle çelişir. E ‘de savunduğundan cümleyle çelişir. E ‘de gerçeklerden ve sanatçının onu değiştirmesinden gerçeklerden ve sanatçının onu değiştirmesinden hiç söz edilmemiş. Gerçeğim kopya olmadığını hiç söz edilmemiş. Gerçeğim kopya olmadığını söyleyen B doğru cevaptır.söyleyen B doğru cevaptır.

I.I.Yalnız biçime önem veren sanatçı,nasıl Yalnız biçime önem veren sanatçı,nasıl konuşulacağını bilen ama söyleyecek sözü konuşulacağını bilen ama söyleyecek sözü olmayan konuşmacıya benzer.olmayan konuşmacıya benzer. II.II.Zaman içinde,yapıtlarını biçim ve içeriğinde Zaman içinde,yapıtlarını biçim ve içeriğinde hiç değişiklik yapmamış pek çok sanatçı vardır.hiç değişiklik yapmamış pek çok sanatçı vardır. III.III.Bu sanatçımızın,eski biçimlerle günümüz Bu sanatçımızın,eski biçimlerle günümüz içeriğini yansıtmaya çalışması,yeni bir yöntem içeriğini yansıtmaya çalışması,yeni bir yöntem değildir.değildir. IV.IV.Sanatçının yapıtlarında biçimle içerik,bir Sanatçının yapıtlarında biçimle içerik,bir kağıdın iki yüzü gibi birbirinden ayrılmaz.kağıdın iki yüzü gibi birbirinden ayrılmaz.Bu cümlelerden,savunulan düşünce bakımında Bu cümlelerden,savunulan düşünce bakımında birbirine en yakın olanlar hangileridir?birbirine en yakın olanlar hangileridir?A)A)I ve II I ve II B)B)I ve III I ve III C)C)I ve IV I ve IV D)D)II ve III II ve III E)E)II ve IVII ve IV (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Numaralanmış cümlelere baktığımızda I. cümlede Numaralanmış cümlelere baktığımızda I. cümlede yalnız biçime önem vermenin yanlış olduğu, II. yalnız biçime önem vermenin yanlış olduğu, II. cümlede kendini yenilemeyen sanatçıların da cümlede kendini yenilemeyen sanatçıların da olduğu, III. cümlede eski biçimlerle günümüz olduğu, III. cümlede eski biçimlerle günümüz konularının anlatıldığı, IV. cümlede biçimle konularının anlatıldığı, IV. cümlede biçimle içeriğin ayrılmaz bir bütün olduğu anlatılmıştır. içeriğin ayrılmaz bir bütün olduğu anlatılmıştır. Görüldüğü gibi I. ve IV. cümlelerde birbirine Görüldüğü gibi I. ve IV. cümlelerde birbirine yakın düşünceler savunulmuştur.yakın düşünceler savunulmuştur.

Cevap C Cevap C

” ” (I) Bana göre şiir; özünü halk kültüründen (I) Bana göre şiir; özünü halk kültüründen almalı. (II) Halk kültürü tükenmez bir hazinedir. almalı. (II) Halk kültürü tükenmez bir hazinedir. (III) Halk ne söyleyecekse doğrudan söyler. (IV) (III) Halk ne söyleyecekse doğrudan söyler. (IV) Dolambaçlı yollara sapmaz. (V) Halkımız acı Dolambaçlı yollara sapmaz. (V) Halkımız acı sözlerden tatlı sözler üretir. (VI) Çirkinliklerden sözlerden tatlı sözler üretir. (VI) Çirkinliklerden güzellik yaratır.”güzellik yaratır.”

Parçada, anlamca birbirine en yakın olan iki Parçada, anlamca birbirine en yakın olan iki cümle hangisidir?cümle hangisidir?

A) A) I,III,II B) B) II,IIIII,III C) C) III,IVIII,IV D) D) IV,V IV,V E)E) V,VI V,VI (1985-ÖSS)(1985-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümlelerin anlamlarını incelediğimizde III. ve Cümlelerin anlamlarını incelediğimizde III. ve IV. Cümlelerin aynı anlama geldiği görülür. IV. Cümlelerin aynı anlama geldiği görülür. Dolambaçlı yollara sapmamak, doğrudan söylemek Dolambaçlı yollara sapmamak, doğrudan söylemek demektir.demektir. Cevap C Cevap C

Kadınlar zayıftır ama analar güçlüdür.Kadınlar zayıftır ama analar güçlüdür.Aşağıdakilerden hangisi,bu cümleye Aşağıdakilerden hangisi,bu cümleye en yakın anlamdadır?en yakın anlamdadır?

A)A)Analık kadına güç verir.Analık kadına güç verir.B)B)Her kadın güçlü bir anadır.Her kadın güçlü bir anadır.C)C)Ananın gücü kadınlığından gelir.Ananın gücü kadınlığından gelir.D)D)Analık,kadınların güçlü duygusudur.Analık,kadınların güçlü duygusudur.E)E)Analık,güçlülüğün ilk koşuludur.Analık,güçlülüğün ilk koşuludur. (1986-ÖSS)(1986-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Genel yargı kadınların zayıf olduğudur. Ancak Genel yargı kadınların zayıf olduğudur. Ancak anaların güçlü olduğu söylenmiş. Ana da kadın anaların güçlü olduğu söylenmiş. Ana da kadın olduğuna göre güçlü olmasının tek nedeni ana olduğuna göre güçlü olmasının tek nedeni ana olmasıdır. Öyleyse ana olmak kadını güçlü kılıyor. olmasıdır. Öyleyse ana olmak kadını güçlü kılıyor. Buna göre A ve D seçeneklerinin cümleye yakın Buna göre A ve D seçeneklerinin cümleye yakın olduğu görülüyor. Ancak analık duygusu olduğu görülüyor. Ancak analık duygusu kadınlarda ana olmadan önce de vardır. kadınlarda ana olmadan önce de vardır. Dolayısıyla burada ana olunca güç kazanmak Dolayısıyla burada ana olunca güç kazanmak vurgulandığından en yakın anlam A da vurgulandığından en yakın anlam A da verilmektedir.verilmektedir.

Cevap: A Cevap: A

İnsanlarda, kurallara uyma alışkanlığıyla İnsanlarda, kurallara uyma alışkanlığıyla sorumluluk duygusunun yerleşmiş olması arasında sorumluluk duygusunun yerleşmiş olması arasında sıkı bir ilişki vardır.sıkı bir ilişki vardır.Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu cümleye en yakındır?cümleye en yakındır?

A)A)Büyük sorumluluklar yüklenmiş kişiler kurallara Büyük sorumluluklar yüklenmiş kişiler kurallara uymak zorundadır.uymak zorundadır.B)B)Sorumluluğunu bilen insanlar kurallara uyarlar.Sorumluluğunu bilen insanlar kurallara uyarlar.C)C)Bazı kurallar insanları sorumluluklarını yerine Bazı kurallar insanları sorumluluklarını yerine getirmeye zorlar.getirmeye zorlar.D)D)Sorumluluktan kaçınmayan kişiler herkesi Sorumluluktan kaçınmayan kişiler herkesi kurallara uymaya zorlarlar.kurallara uymaya zorlarlar.E)E)Kurallara uyan kişiler, sorumluluk almaktan Kurallara uyan kişiler, sorumluluk almaktan hoşlanırlar.hoşlanırlar. (1992-ÖSS) (1992-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümlede sorumluluk duygusu gelişmiş insanların Cümlede sorumluluk duygusu gelişmiş insanların kurallara uyduğu söylenmek istenmiştir. Bu anlam kurallara uyduğu söylenmek istenmiştir. Bu anlam B’ de verilenle özetlenebilir. Zorluktan değil B’ de verilenle özetlenebilir. Zorluktan değil alışkanlıktan söz edildiğinden A ve C; başkalarını alışkanlıktan söz edildiğinden A ve C; başkalarını zorlamaktan söz edilmediğinde. D, sorumluluk zorlamaktan söz edilmediğinde. D, sorumluluk almaktan değil, duygudan söz edildiğinden E almaktan değil, duygudan söz edildiğinden E cümlenin anlamına uymaz.cümlenin anlamına uymaz.

Cevap: B Cevap: B

Burada sözünü etmediğim filmlerin yeterince iyi Burada sözünü etmediğim filmlerin yeterince iyi olmadığı sanılmasın.olmadığı sanılmasın.Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından bu cümleye en yakındır?cümleye en yakındır? A)A)Burada sözünü ettiğim kötü filmlerin iyi Burada sözünü ettiğim kötü filmlerin iyi yanları da var.yanları da var. B) B) Burada sözünü ettiklerimin dışında da iyi Burada sözünü ettiklerimin dışında da iyi filmler var.filmler var. C)C) İyi olmayan filmlerden de burada söz İyi olmayan filmlerden de burada söz edebilirim.edebilirim. D)D)Burada sözünü ettiğim filmler iyi film diye Burada sözünü ettiğim filmler iyi film diye seçilenlerdir.seçilenlerdir. E)E)Burada sözünü ettiğim filmler arasında kötü Burada sözünü ettiğim filmler arasında kötü filmlerde yer alıyor. filmlerde yer alıyor. (1994-ÖSS) (1994-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Cümle olumsuzlukların fazla olmasından, karışık Cümle olumsuzlukların fazla olmasından, karışık gibi geliyor.Ancak olumsuzlukları olumluya gibi geliyor.Ancak olumsuzlukları olumluya çevirerek gidersek cümlenin anlamı daha net çevirerek gidersek cümlenin anlamı daha net çıkar. Cümlede sözünü etmediği filmlerin de çıkar. Cümlede sözünü etmediği filmlerin de güzel olabileceğini söylemiş. A, C, D ve E ‘ de güzel olabileceğini söylemiş. A, C, D ve E ‘ de sözünü ettiği filmlerin özellikleri anlatılmış. B’ de sözünü ettiği filmlerin özellikleri anlatılmış. B’ de ise sözünü ettiklerinin dışında iyi filmlerin olduğu ise sözünü ettiklerinin dışında iyi filmlerin olduğu söylenmiş. söylenmiş.

Cevap B Cevap B

3.CÜMLEDE3.CÜMLEDE KAVRAMLARKAVRAMLAR

a.Öznellik(subjektif):a.Öznellik(subjektif):Kişiden kişiye Kişiden kişiye göre değişen,beğeni,taktir ya da yergi göre değişen,beğeni,taktir ya da yergi içeren kanıtlanabilirlik özelliği olmayan içeren kanıtlanabilirlik özelliği olmayan ifadelerdir.Sanatsal ifadeler,yorumlar, ifadelerdir.Sanatsal ifadeler,yorumlar, beğeni,benzetme ve eleştirilerin hepsi beğeni,benzetme ve eleştirilerin hepsi özneldir.özneldir. ÖR:ÖR:”Ressam bu tablosunu ”Ressam bu tablosunu özenerek özenerek yapmış.”yapmış.” “Güneşin doğuşu da batışı da “Güneşin doğuşu da batışı da muhteşemdirmuhteşemdir.”.” “Gülmek ona çok “Gülmek ona çok yakışıyoryakışıyor.”.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznel bir Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öznel bir değerlendirme söz konusudur?değerlendirme söz konusudur?

A)A) Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında geçiyor.yıllarında geçiyor.B)B) Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir. Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir.C)C) Romanın sonunda kahramanların hepsi ölüyor. Romanın sonunda kahramanların hepsi ölüyor.D)D) Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır. Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.E)E) Öykülerin anlatımında bir kuruluk, bir tek Öykülerin anlatımında bir kuruluk, bir tek düzelik görülüyor. düzelik görülüyor.

(1991-ÖSS) (1991-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Öznel bir değerlendirmede yazar kendi Öznel bir değerlendirmede yazar kendi duygularını, kişisel görüşlerini ve yorumlarını duygularını, kişisel görüşlerini ve yorumlarını söyler. A, B, C, D seçeneklerinde bir yoruma söyler. A, B, C, D seçeneklerinde bir yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilir yargılar vardır. E’ de bağlı olmayan kanıtlanabilir yargılar vardır. E’ de ise “ kuruluk, tekdüzelik” sözü yoruma bağlıdır. ise “ kuruluk, tekdüzelik” sözü yoruma bağlıdır. Bu da öznellik demektir.Bu da öznellik demektir.

Cevap: E Cevap: E

b.Nesnellik(objektif):b.Nesnellik(objektif):Bilimsel veri ya da Bilimsel veri ya da istatisliklere dayanan ölçülebilir,kanıtlana- istatisliklere dayanan ölçülebilir,kanıtlana- bilir ifadelerdir.Nesnel cümlelerde eleştiri bilir ifadelerdir.Nesnel cümlelerde eleştiri beğeni,yorum gibi duyguların ve sezgilerin beğeni,yorum gibi duyguların ve sezgilerin karıştığı ifadeler bulunmaz.karıştığı ifadeler bulunmaz.ÖR:ÖR:””Ressam bu tabloda sarı renklere ağır- Ressam bu tabloda sarı renklere ağır- lık vermiş.”lık vermiş.”

“Y.Kemal ”Ok” şiirinde hece ölçüsünü “Y.Kemal ”Ok” şiirinde hece ölçüsünü kullanmıştır.”kullanmıştır.”“Kitap birbirinden bağımsız dört bö- “Kitap birbirinden bağımsız dört bö- lümden oluşuyor.”lümden oluşuyor.”

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlatımı Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlatımı nesnel bir nitelik taşımaktadır?nesnel bir nitelik taşımaktadır?

A) A) Tiyatro,sinemaya göre daha Tiyatro,sinemaya göre daha eğlencelidir.eğlencelidir.B) B) Deniz kenarında yaşamaya doyum olmaz.Deniz kenarında yaşamaya doyum olmaz.C) C) Güneşin batışını izlemek insana mutluluk Güneşin batışını izlemek insana mutluluk verir.verir.D) D) Kentlere göç edenlerin sayısı yıldan yıla Kentlere göç edenlerin sayısı yıldan yıla artmaktadır.artmaktadır.E) E) Resim sergileri önemli bir sanat Resim sergileri önemli bir sanat etkinliğidir.etkinliğidir. (1988-ÖSS) (1988-ÖSS)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Nesnel anlatım, yazarın yorumunu katmadığı, Nesnel anlatım, yazarın yorumunu katmadığı, kanıtlanabilir bilgi içeren yargılarda bulunur. kanıtlanabilir bilgi içeren yargılarda bulunur. Buna göre A’ da “daha eğlendirici”, B’ de “doyum Buna göre A’ da “daha eğlendirici”, B’ de “doyum olmaz”, C’ de “güneşin batışının mutluluk olmaz”, C’ de “güneşin batışının mutluluk vermesi”, E’ de “önemli sanat etkinliği” sözleri, vermesi”, E’ de “önemli sanat etkinliği” sözleri, söyleyenin yorumuna bağlı ifadelerdir. Ancak D’ söyleyenin yorumuna bağlı ifadelerdir. Ancak D’ de söylenen “kentlere göçün her gün arttığı”, de söylenen “kentlere göçün her gün arttığı”, yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilecek bilgidir; yoruma bağlı olmayan kanıtlanabilecek bilgidir; dolayısıyla nesneldir.dolayısıyla nesneldir.

Cevap: D Cevap: D

c.Eleştiri:c.Eleştiri:Bir edebiyat veya sanat eserini Bir edebiyat veya sanat eserini çeşitli yönleriyle inceleyip açıklamak,anla- çeşitli yönleriyle inceleyip açıklamak,anla- şılmasını sağlamak için yapılan değerlen- şılmasını sağlamak için yapılan değerlen- dirmelerdir.Eleştiriler kişisel beğeni ifade dirmelerdir.Eleştiriler kişisel beğeni ifade ettiği için öznel yargılardır.Eleştiri(kritik) ettiği için öznel yargılardır.Eleştiri(kritik) olumlu yada olumsuz olabilir.olumlu yada olumsuz olabilir. ÖR:ÖR:””Kelimenin tam anlamıyla o bir şiir Kelimenin tam anlamıyla o bir şiir

ustası.”ustası.”“Neresinden tutsan elinde kalıyor bu “Neresinden tutsan elinde kalıyor bu kitap.”kitap.”“Atatürk çok güzel konuşan,etkileyici “Atatürk çok güzel konuşan,etkileyici bir hatipti.”bir hatipti.”

ÖRNEK:ÖRNEK: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem beğenme hem hem beğenme hem de olumsuz birde olumsuz bir eleştiri eleştiri söz konusudur?söz konusudur? A)A)Sözcük seçimindeki özensizlik,çevirmenin,metnin Sözcük seçimindeki özensizlik,çevirmenin,metnin aslına bağlı kalmaktaki titizline gölge düşürüyor.aslına bağlı kalmaktaki titizline gölge düşürüyor. B)B)Öyküleriyle Türk edebiyatında seçkin bir yer alan Öyküleriyle Türk edebiyatında seçkin bir yer alan sanatçının bu yapıtları,yabancı dillere çevrilmiştir.sanatçının bu yapıtları,yabancı dillere çevrilmiştir. C)C)Sanatçının ilk şiir kitabını sevinç ve heyecanla Sanatçının ilk şiir kitabını sevinç ve heyecanla okurken çocukluk günlerimi düşünüyorum.okurken çocukluk günlerimi düşünüyorum. D)D)Sanatçı,günlüklerinde zaman zaman başka kişilerin Sanatçı,günlüklerinde zaman zaman başka kişilerin konuşmalarına yer vermiştir.konuşmalarına yer vermiştir. E)E)Kitapta,eski eğitim düzenimizin olumsuz Kitapta,eski eğitim düzenimizin olumsuz yönleri,karşılaştırmalı bir yöntemle anlatılıyor.yönleri,karşılaştırmalı bir yöntemle anlatılıyor.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

“titizlik” sözü beğenmeyi “özensizlik” sözcüğü “titizlik” sözü beğenmeyi “özensizlik” sözcüğü olumsuz eleştiriyi ifade etmektedir.B ve C olumsuz eleştiriyi ifade etmektedir.B ve C seçeneklerindeki cümlelerde sadece “beğenme” seçeneklerindeki cümlelerde sadece “beğenme” söz konusuyken D ve E seçeneklerindeki yalnızca söz konusuyken D ve E seçeneklerindeki yalnızca bilgi verilmiş olup öznel duygulara yer verilme- bilgi verilmiş olup öznel duygulara yer verilme- miştir.miştir.

Cevap:ACevap:A

NOT.1:NOT.1:Her değerlendirme bir eleştirinin Her değerlendirme bir eleştirinin sonucudur.Eleştiri her konuda yapılabildiği sonucudur.Eleştiri her konuda yapılabildiği halde ”değerlendirme” genellikle bir esere halde ”değerlendirme” genellikle bir esere yönelik olarak yapılan olumlu ya da olumsuz yönelik olarak yapılan olumlu ya da olumsuz

nitelik taşıyan eleştirilerdir. nitelik taşıyan eleştirilerdir.

Değerlendirmeler nesnel ya da öznel Değerlendirmeler nesnel ya da öznel olabilir.olabilir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ”değerlendirme” ”değerlendirme” sözsöz konusudur?konusudur?

A)A)Kimi sanatçılar duygularını dile getirmek için,kimileri Kimi sanatçılar duygularını dile getirmek için,kimileri de kusursuz eserler yaratmak için yazarlar.de kusursuz eserler yaratmak için yazarlar. B)B)Romancı,gerçekleri düş gücüyle yeniden biçimlendiren Romancı,gerçekleri düş gücüyle yeniden biçimlendiren kişidir.kişidir. C)C)Bir eserin değerinin konusundan çok üslubuna bağlı Bir eserin değerinin konusundan çok üslubuna bağlı olduğunu her zaman söylerim.olduğunu her zaman söylerim. D)D)Bu romandaki kişilerin birbiriyle ilişkisi üzerine bir Bu romandaki kişilerin birbiriyle ilişkisi üzerine bir çok inceleme yapılmıştır.çok inceleme yapılmıştır. E)E)Bu eserde konu gerçek yaşamdan alınmış,kişiler Bu eserde konu gerçek yaşamdan alınmış,kişiler karakterlerine uygun biçimde konuşturulmuştur.karakterlerine uygun biçimde konuşturulmuştur.

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

E seçeneğinde,bir eserin konusu ve eserin E seçeneğinde,bir eserin konusu ve eserin kahramanları,karakterleri hakkında nesnel bir kahramanları,karakterleri hakkında nesnel bir değerlendirme söz konusudur.Değerlendirmenin değerlendirme söz konusudur.Değerlendirmenin bir eser hakkında olması gerektiği unutulmama- bir eser hakkında olması gerektiği unutulmama- lıdır.lıdır.

Cevap:ECevap:E

NOT.2:NOT.2:

Başkalarından aktarılan Başkalarından aktarılan görüşler nesneldir.görüşler nesneldir.

NOT.3:NOT.3:

Benzetmeler,kişileştirmeler veBenzetmeler,kişileştirmeler ve duygusal anlatımların hepsinde duygusal anlatımların hepsinde

öznellik vardır.öznellik vardır.

d.Yorum:I.d.Yorum:I.Bir yapıtı ya da sanat Bir yapıtı ya da sanat eserini belli bir görüşe göre açıklamak- eserini belli bir görüşe göre açıklamak- tır.Bu açıklamalarda yorum yapan kişinin tır.Bu açıklamalarda yorum yapan kişinin beğenileri ön plandadır. Beğenmeme de beğenileri ön plandadır. Beğenmeme de olabilir.Dolayısıyla “yorumlar” kişinin olabilir.Dolayısıyla “yorumlar” kişinin özel yargılarıdır; kanıtlanabilir özellik özel yargılarıdır; kanıtlanabilir özellik taşımazlar.taşımazlar.

(I)Genç adamın yüzünde belli belirsiz bir (I)Genç adamın yüzünde belli belirsiz bir gülümseme ve hafif bir kırmızılık vardı.(II)Bu gülümseme ve hafif bir kırmızılık vardı.(II)Bu kırmızılık,herkesin payını dağıtan balıkçını elinde kırmızılık,herkesin payını dağıtan balıkçını elinde tek balık kalıncaya kadar sürdü. (III) Balıkçının, tek balık kalıncaya kadar sürdü. (III) Balıkçının, son balığı da kendisine vermediğini görünce rengi son balığı da kendisine vermediğini görünce rengi uçtu;gözleri büyüdü.(IV) Yüzündeki gülümseme uçtu;gözleri büyüdü.(IV) Yüzündeki gülümseme giderek azaldı ve yok oldu.(V) O an,genç adamın, giderek azaldı ve yok oldu.(V) O an,genç adamın, öfkesini ve acısını kendi içinde saklayan biri öfkesini ve acısını kendi içinde saklayan biri olduğunu anladım.olduğunu anladım.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde ”yorumlama””yorumlama” ya yer verilmiştir? ya yer verilmiştir?

A)A)I I B)B)II II C)C)III III D)D)IV IV E)E)VV (1989-ÖSS) (1989-ÖSS)

(I)Çeviri bir metinden yola çıkan yazar,oyunu (I)Çeviri bir metinden yola çıkan yazar,oyunu yeniden,oldukça güzel bir biçimde oluşturmuş. yeniden,oldukça güzel bir biçimde oluşturmuş. (II)Metin,yerel motiflerde yalınlaşırken evrenselliğini de (II)Metin,yerel motiflerde yalınlaşırken evrenselliğini de yitirmemiş.(III)Ayrıca oyunu dokusunda yer alan yitirmemiş.(III)Ayrıca oyunu dokusunda yer alan dostluk,fedakarlık,bağlılık gibi duygular,inandırıcı ve dostluk,fedakarlık,bağlılık gibi duygular,inandırıcı ve dengeli bir biçimde verilmiştir.(IV)Öte yandan tipler dengeli bir biçimde verilmiştir.(IV)Öte yandan tipler üzerinde yeterince durulmamış;bunlar soluk birer üzerinde yeterince durulmamış;bunlar soluk birer görüntü olarak kalmış.(V)Oyunda, anlatılanların geçtiği görüntü olarak kalmış.(V)Oyunda, anlatılanların geçtiği yer ve zaman da belirtilmemiştir.yer ve zaman da belirtilmemiştir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yazar bir “yorum” yapmamıştır?yazar bir “yorum” yapmamıştır?

A)A)1 1 B)B)22 C)C)33 D)D)44 E)E)55

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Yorum yazarın bir olay ya da durum karşısındaki Yorum yazarın bir olay ya da durum karşısındaki beğenilerini beğenmemesi düşünceleridir. beğenilerini beğenmemesi düşünceleridir. I.cümlede “oldukça güzel” bir biçim;II.cümlede I.cümlede “oldukça güzel” bir biçim;II.cümlede evrenselliği yitirmemek;III.cümlede inandırıcı ve evrenselliği yitirmemek;III.cümlede inandırıcı ve dengeli bir biçim;IV.cümlede soluk birer görüntü dengeli bir biçim;IV.cümlede soluk birer görüntü ifadeleri yazarın konu hakkındaki yorumlarının ifadeleri yazarın konu hakkındaki yorumlarının belirtisidir.V.cümlede ise bilgi verilmiştir belirtisidir.V.cümlede ise bilgi verilmiştir herhangi bir yorum konusu değildir.herhangi bir yorum konusu değildir.

Cevap:ECevap:E

ÖR:ÖR:”Ne var ki diğer şiirleri,ilk şiirlerinde- ”Ne var ki diğer şiirleri,ilk şiirlerinde- ki tadı vermiyor.”ki tadı vermiyor.”“Halk şiirlerinden gelen söyleyiş gü- “Halk şiirlerinden gelen söyleyiş gü- zelliği onun bütün dizelerini böylesine zelliği onun bütün dizelerini böylesine alımlı kılmıştır.”alımlı kılmıştır.”“Bu resimde insanlar soluk birer gö- “Bu resimde insanlar soluk birer gö- rüntü olmadan öteye geçememişler.”rüntü olmadan öteye geçememişler.”

II.II.Gizli ya da tam olarak bilinemeyen Gizli ya da tam olarak bilinemeyen bir şeyden “sezgi”ye dayalı olarak çeşitli bir şeyden “sezgi”ye dayalı olarak çeşitli anlamlar çıkarmak da “yorum”dur.anlamlar çıkarmak da “yorum”dur.

ÖR:ÖR:”Bakışlarında kahramanlıktan kıvıl- ”Bakışlarında kahramanlıktan kıvıl- cımlar vardır.”cımlar vardır.”“Gözlerinde,gelecek günlerin “Gözlerinde,gelecek günlerin

parıltısı parıltısı vardı.”vardı.”

NOT.4:NOT.4:Yorumlar kişisel yargılardır Yorumlar kişisel yargılardır yani özneldir.Her öznel cümleye yorum yani özneldir.Her öznel cümleye yorum cümlesi diyemeyiz ancak her yorum öznel cümlesi diyemeyiz ancak her yorum öznel olmak zorundadır.”En sevdiğim renk olmak zorundadır.”En sevdiğim renk kırmızıdır.” cümlesi öznel olmakla birlikte kırmızıdır.” cümlesi öznel olmakla birlikte yorum içermemektedir.yorum içermemektedir.

“En canlı renk kırmızıdır.”cümlesi ise “En canlı renk kırmızıdır.”cümlesi ise yorum içeren öznel bir ifadedir.yorum içeren öznel bir ifadedir.

e.Karşıtlık:e.Karşıtlık:Birbirine zıt iki durumun,ola- Birbirine zıt iki durumun,ola- yın,aynı cümlede bulunmasıdır.Karşıtlıkla yın,aynı cümlede bulunmasıdır.Karşıtlıkla olumsuzluk karıştırılmamalıdır.Ağlamak olumsuzluk karıştırılmamalıdır.Ağlamak Gülmek karşıtlıktır ancak ağlamak-Gülmek karşıtlıktır ancak ağlamak-ağlamamak;gülmek-gülmemek iki eylemin ağlamamak;gülmek-gülmemek iki eylemin olumsuzudur.olumsuzudur.ÖR:ÖR:””Serhan iyi bir arkadaş ama kötü bir Serhan iyi bir arkadaş ama kötü bir sırdaştır.”sırdaştır.”“Keloğlan,çelimsiz,bakımsız,sıska bir insan “Keloğlan,çelimsiz,bakımsız,sıska bir insan olmasına rağmen elinden bir hayli büyük olmasına rağmen elinden bir hayli büyük işler gelir.”işler gelir.”Hakimin yüzündeki sert ifade küçük kızla Hakimin yüzündeki sert ifade küçük kızla konuşurken yerini gülümsemeye bırakmıştı.konuşurken yerini gülümsemeye bırakmıştı.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı varlığın Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı varlığın karşıt durumları birlikte verilmiştir?karşıt durumları birlikte verilmiştir?

A)A)Gün doğarken yola çıkmış,öğleden sonra köye Gün doğarken yola çıkmış,öğleden sonra köye varmıştık.varmıştık.B)B)Adamın yüzündeki yumuşak ifade bizimle Adamın yüzündeki yumuşak ifade bizimle konuşurken birdenbire sertleşmişti.konuşurken birdenbire sertleşmişti.C)C)Hastanın kansız yüzü bir hafta öncesine göre Hastanın kansız yüzü bir hafta öncesine göre daha da sararmıştı.daha da sararmıştı.D)D)Bu dev gibi adam bugüne değin o minicik Bu dev gibi adam bugüne değin o minicik çocuğun her dediğini yapmıştı.çocuğun her dediğini yapmıştı.E)Yolculardaki bezginlik yolun sonuna doğru acıya E)Yolculardaki bezginlik yolun sonuna doğru acıya dönüşmüştü.dönüşmüştü.

(ÖSS-1983) (ÖSS-1983)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

Aynı varlığın birbiriyle zıt yönlerinin verilmesi Aynı varlığın birbiriyle zıt yönlerinin verilmesi gerekiyor.A’ da karşıt durum yok. C’ de bir gerekiyor.A’ da karşıt durum yok. C’ de bir durumun gittikçe ilerlemesinden söz edilmiş. durumun gittikçe ilerlemesinden söz edilmiş. D’ de karşıt durum var ancak farklı varlıkların D’ de karşıt durum var ancak farklı varlıkların durumunda karşıtlık görülüyor. E’ de de bir durumunda karşıtlık görülüyor. E’ de de bir durumun gittikçe ilerlediğini görüyoruz. B’ de ise, durumun gittikçe ilerlediğini görüyoruz. B’ de ise, adamın yüzü yumuşak iken aniden sertleşiyor.adamın yüzü yumuşak iken aniden sertleşiyor. Cevap:B Cevap:B

NOT.5:NOT.5:

Karşıtlık iki zıt olayın bir cümlede Karşıtlık iki zıt olayın bir cümlede olma durumudur.Bu zıtlık bazen olma durumudur.Bu zıtlık bazen

zıt anlamlı sözcüklerle sağlanabilir zıt anlamlı sözcüklerle sağlanabilir ancak karşıtlık için ille de zıt ancak karşıtlık için ille de zıt

anlamlı sözcüklerin olması anlamlı sözcüklerin olması gerekmez.gerekmez.

f.Karşılaştırma:f.Karşılaştırma:En az iki eser,varlık,kişi En az iki eser,varlık,kişi ya da kavramın benzer veya farklı yönleri- ya da kavramın benzer veya farklı yönleri- nin birbiriyle kıyaslanmasıdır.Karşılaştırma nin birbiriyle kıyaslanmasıdır.Karşılaştırma bildiren cümleler bir varlığın başka bir bildiren cümleler bir varlığın başka bir varlıktan herhangi bir yönden daha iyi, varlıktan herhangi bir yönden daha iyi, daha kötü ya da onunla aynı düzeyde oldu- daha kötü ya da onunla aynı düzeyde oldu- ğunu belirtir.ğunu belirtir. ÖR:ÖR:”Sinema da tiyatro gibi görmekle ”Sinema da tiyatro gibi görmekle

ilgilidir.” ilgilidir.” “Onun romanlarında,öykülerinde de “Onun romanlarında,öykülerinde de dil ön plandadır.” dil ön plandadır.” “Beyazın adı var esmerin tadı var.” “Beyazın adı var esmerin tadı var.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir “karşılaştırma”“karşılaştırma” söz konusu değildir? söz konusu değildir?

A) A) O,hemen her konuda bildiğini tam bilir.O,hemen her konuda bildiğini tam bilir.B) B) Öğretmen,sınıfın en çok konuşanını öne Öğretmen,sınıfın en çok konuşanını öne oturttu.oturttu.C) C) O,sanatçılar arasında eşi az bulunur bir O,sanatçılar arasında eşi az bulunur bir insandı.insandı.D) D) Çocukların en beceriklisini bulup getirmişti.Çocukların en beceriklisini bulup getirmişti.E) E) Ona aldığım kalem daha çok benim işime Ona aldığım kalem daha çok benim işime yaradı.yaradı.

(ÖSS-1989) (ÖSS-1989)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:Karşılaştırma,iki kavram ya da iki durum Karşılaştırma,iki kavram ya da iki durum arasında yapılır.Bunlar benzerlik ya da arasında yapılır.Bunlar benzerlik ya da farklılık özellikleri verilerek farklılık özellikleri verilerek karşılaştırılır.B’de “en çok konuşan” derken karşılaştırılır.B’de “en çok konuşan” derken diğer konuşanlarla,C’de “sanatçılar diğer konuşanlarla,C’de “sanatçılar arasında” derken sanatçılar arasında” derken sanatçılar birbirleriyle,D’de “en beceriklisi” derken birbirleriyle,D’de “en beceriklisi” derken diğer beceriklilerle,E’de “daha çok benim diğer beceriklilerle,E’de “daha çok benim işime yaradı” derken işe yaraması yönüyle işime yaradı” derken işe yaraması yönüyle bir karşılaştırma vardır.A’da ise başka bir bir karşılaştırma vardır.A’da ise başka bir kişiyle ilgili bir özellik yok.kişiyle ilgili bir özellik yok.

Cevap:A Cevap:A

h.Varsayım:h.Varsayım:Geçici olarak kabul edilmiş Geçici olarak kabul edilmiş görüş ya da önermedir.görüş ya da önermedir.

ÖR:ÖR:”Tut ki Ankaralı değilim,ne çıkar ”Tut ki Ankaralı değilim,ne çıkar bundan?” bundan?”“Bu sözleri sana hiç söylemediğimi “Bu sözleri sana hiç söylemediğimi farzet.”farzet.”“Diyelim ki dediklerini yapmadım bana “Diyelim ki dediklerini yapmadım bana ne yapabilirsin?” ne yapabilirsin?”

Aşağıdakilerden hangisi varsayım ifade Aşağıdakilerden hangisi varsayım ifade etmektedir?etmektedir? A) A) O Çarşamba günü geziden dönebilirO Çarşamba günü geziden dönebilir.. B) Diyelim ki bu olay gerçek değildir.B) Diyelim ki bu olay gerçek değildir. C) C) İstediğini veririm yeter ki sen çalış.İstediğini veririm yeter ki sen çalış. D)D) Belki onu sen de tanırsın.Belki onu sen de tanırsın. E)E) Yarın akşam yemeğe onlar da geliyor.Yarın akşam yemeğe onlar da geliyor.

(ÖSS-1989) (ÖSS-1989)

Çözüm:Çözüm:

Diyelim ki, Farz edelim ki varsayım ifade eden Diyelim ki, Farz edelim ki varsayım ifade eden sözlerdir her zaman değil de geçici olarak kabul sözlerdir her zaman değil de geçici olarak kabul edilen cümleler varsayım cümleleridir.edilen cümleler varsayım cümleleridir.

ı.Tahmin(olasılık):ı.Tahmin(olasılık):Bir durum ya da olay Bir durum ya da olay hakkında ”tecrübelerine” ya da “sezgiye” hakkında ”tecrübelerine” ya da “sezgiye” dayalı olarak fikir yürütmektedir.dayalı olarak fikir yürütmektedir.

ÖR:ÖR:”Kim bilir yaşasaydı ne olgun eser- ”Kim bilir yaşasaydı ne olgun eserler verecekti.”ler verecekti.”

“Pasta çok güzel olmuşa benziyor.”“Pasta çok güzel olmuşa benziyor.”“Yarın akşamki yemeğe onlarda gele- “Yarın akşamki yemeğe onlarda gele- bilir.” bilir.”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir olasılık Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir olasılık olabilirlik söz konusudur?olabilirlik söz konusudur?

A) A) Kar yağıyor kış geldi artık.Kar yağıyor kış geldi artık.

B) B) Onunla konuşmalısınız: Köyün en yaşlı kişisidir.Onunla konuşmalısınız: Köyün en yaşlı kişisidir.

C) C) Ben onu çok iyi tanırım çok dürüst çocukturBen onu çok iyi tanırım çok dürüst çocuktur

D) D) Sizde biliyorsunuz o kardeşlerin en Sizde biliyorsunuz o kardeşlerin en küçüğüdür.küçüğüdür.E) Geç kaldık sanırım o gitmiştirE) Geç kaldık sanırım o gitmiştir..

Çözüm:Çözüm:

Sanırım sözü olasılık bildirmektedir. A da Sanırım sözü olasılık bildirmektedir. A da kesinlik, B de gereklilik, C ve D de kesinlik emin kesinlik, B de gereklilik, C ve D de kesinlik emin olma anlamı vardır.olma anlamı vardır.

j.Öneri:j.Öneri:

İnsana yararlı olacağını düşündüğümüz İnsana yararlı olacağını düşündüğümüz tekliflerde bulunmaktır.tekliflerde bulunmaktır.

Örnekler:Örnekler:

Ayağını yorganına göre uzat.Ayağını yorganına göre uzat.Şiire düz yazıya doyduktan sonra Şiire düz yazıya doyduktan sonra yönelmelisiniz.yönelmelisiniz.Ders çalışırken yüksek sesle müzik Ders çalışırken yüksek sesle müzik dinlememelisiniz.dinlememelisiniz.

(1)Bu şiirin tadına varabilmem için, oldukça fazla çaba (1)Bu şiirin tadına varabilmem için, oldukça fazla çaba harcamam gerekti. (2) Bunların bir yanı ne kadar açık ve harcamam gerekti. (2) Bunların bir yanı ne kadar açık ve yalınsa bir yanı da o kadar karmaşık ve yoğun. (3) Bu yalınsa bir yanı da o kadar karmaşık ve yoğun. (3) Bu noktada sanatçının öyküleriyle benzerlik görülüyor. (4) noktada sanatçının öyküleriyle benzerlik görülüyor. (4) Kitabın sonuna şiirlerin sezgisel dünyasını ortaya koyacak Kitabın sonuna şiirlerin sezgisel dünyasını ortaya koyacak notların eklenmesi yararlı olabilir. (5) Yine de sanatçının notların eklenmesi yararlı olabilir. (5) Yine de sanatçının şiirlerinden bir demetin Türkçe’ye kazandırılması çok şiirlerinden bir demetin Türkçe’ye kazandırılması çok önemli bir çalışmadır.önemli bir çalışmadır.

Yukarıdaki parçayı oluşturan cümlelerin hangisinde bir Yukarıdaki parçayı oluşturan cümlelerin hangisinde bir öneri söz konusudur.öneri söz konusudur.

A)A) 11 B)B) 2 2 C)C) 33 D) D) 44 E)E) 55

(ÖSS-1990)(ÖSS-1990)

Çözüm:Çözüm:

Öneride yararlı olacağı düşünülen şeyler teklif Öneride yararlı olacağı düşünülen şeyler teklif edilir.D seçeneğindeki cümlede yararlı olabilirdi edilir.D seçeneğindeki cümlede yararlı olabilirdi sözü bir öneridir.sözü bir öneridir.


Dostluk okudukça artan bir kitaptır. (öznel Dostluk okudukça artan bir kitaptır. (öznel tanım)tanım)

Sanat, yalanı, yaşamda olamayanı gerçeğe Sanat, yalanı, yaşamda olamayanı gerçeğe dönüştürme çabasıdır. (öznel tanım)dönüştürme çabasıdır. (öznel tanım)

Sıfat; isimleri çeşitler yönden niteleyen ya Sıfat; isimleri çeşitler yönden niteleyen ya da belirten kelimelerdir. (nesnel tanım)da belirten kelimelerdir. (nesnel tanım)

Bir sanat eserinin iyi ya da kötü yanlarını Bir sanat eserinin iyi ya da kötü yanlarını ortaya koymaktır eleştiri.(nesnel tanım)ortaya koymaktır eleştiri.(nesnel tanım)

k.Tanımk.Tanım

Bir nesnenin ya da kavramın belirgin Bir nesnenin ya da kavramın belirgin özelliklerini ortaya koyarak onu özelliklerini ortaya koyarak onu açıklamaktır.Üzerinde durulan açıklamaktır.Üzerinde durulan kavrama (sanat, sıfat, dostluk vs) Bu kavrama (sanat, sıfat, dostluk vs) Bu nedir? Diye sorduğumuzda cevap nedir? Diye sorduğumuzda cevap almamız şarttır.almamız şarttır.

* * ““Gül tabiattaki çiçeklerin bir özetidir.” Gül tabiattaki çiçeklerin bir özetidir.” cümlesi tanımın içeriğine uymadığı için ( gülün cümlesi tanımın içeriğine uymadığı için ( gülün özellikleri söylenmediği için) bir tanım cümlesi özellikleri söylenmediği için) bir tanım cümlesi değildir.değildir.Gül mis kokulu bir çiçektir cümlesi ise belirgin Gül mis kokulu bir çiçektir cümlesi ise belirgin özelliklerinden bir tanesi dahi olsa söylendiği için özelliklerinden bir tanesi dahi olsa söylendiği için bir tanım cümlesidir. bir tanım cümlesidir.

Örnekler:Örnekler:Aşağıdaki cümleler birer tanım cümlesi değildir.Aşağıdaki cümleler birer tanım cümlesi değildir.Roman çok sevilen bir türdür.Roman çok sevilen bir türdür.Sanat, bize bizim göremediklerimizi Sanat, bize bizim göremediklerimizi göstermelidir.göstermelidir.Eleştirmenler, eleştirilerinde tarafsız yani Eleştirmenler, eleştirilerinde tarafsız yani objektif olmalıdır.objektif olmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi bir tanım cümlesidir?Aşağıdakilerden hangisi bir tanım cümlesidir?

A) A) Lirik şiir, akıldan çok düş gücüne, düşünceden Lirik şiir, akıldan çok düş gücüne, düşünceden çok duyguya yaslanır.çok duyguya yaslanır.B) B) Lirik şiirde, aşkın her türlü görünüşü, bütün Lirik şiirde, aşkın her türlü görünüşü, bütün yönleriyle dile getirilir.yönleriyle dile getirilir.C) C) Lirik şiirde şair, sözcükleri seçerken, onların Lirik şiirde şair, sözcükleri seçerken, onların ses ve görüntü gücünü göz önünde tutar.ses ve görüntü gücünü göz önünde tutar.D)Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu bir D)Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu bir biçimde dile getirildiği şiir türüdür.biçimde dile getirildiği şiir türüdür.E) E) Lirik şiirde yıllar yılı, aşk, ölüm, din gibi belirli Lirik şiirde yıllar yılı, aşk, ölüm, din gibi belirli temalar işlenmiştir.temalar işlenmiştir. ÖSS-1990 ÖSS-1990

Çözüm:Çözüm:

Tanım cümlesi nedir? Sorusuna verilen Tanım cümlesi nedir? Sorusuna verilen cevaptır bir nesnenin ya da kavramın ne cevaptır bir nesnenin ya da kavramın ne olduğu ne işe yaradığı belirgin olan olduğu ne işe yaradığı belirgin olan özellikleri dile getirilir. D seçeneğindeki özellikleri dile getirilir. D seçeneğindeki cümleye Lirik şiir nedir? Diye cümleye Lirik şiir nedir? Diye sorduğumuzda cevabını alabiliriz ki bu da sorduğumuzda cevabını alabiliriz ki bu da lirik şiirin tanımı olur.lirik şiirin tanımı olur.

l.Üslup (tarz, stil, teknik):l.Üslup (tarz, stil, teknik):

Bir yazarın görüş, duyuş, anlayış ve Bir yazarın görüş, duyuş, anlayış ve anlatıştaki özelliğidir. Yani duygu ve anlatıştaki özelliğidir. Yani duygu ve düşüncelerini nasıl anlattığıdır. Kelime düşüncelerini nasıl anlattığıdır. Kelime seçimi, cümle kurgusu yazarın üslubuna ait seçimi, cümle kurgusu yazarın üslubuna ait özelliklerdir Üslup cümleleri “Nasıl özelliklerdir Üslup cümleleri “Nasıl anlatmış?” sorusuna karşılık verir.anlatmış?” sorusuna karşılık verir.

(I)Bu eleştirmen, yapıtları değerlendirirken kendini öne (I)Bu eleştirmen, yapıtları değerlendirirken kendini öne çıkarmamaya çalışır. (II) Eleştirilerinin beğenilmesini çıkarmamaya çalışır. (II) Eleştirilerinin beğenilmesini sağlayan da bir bakıma onun bu tutumudur. (III) O, sağlayan da bir bakıma onun bu tutumudur. (III) O, kendisinden söz ettiği bir sanatçıyı yargılayıp kendisinden söz ettiği bir sanatçıyı yargılayıp değerlendirirken sözcük seçiminde, bunların kullanımına değerlendirirken sözcük seçiminde, bunların kullanımına büyük bir özen göstererek okuyucunun ilgisini kamçılar. büyük bir özen göstererek okuyucunun ilgisini kamçılar. (IV) Bu yola, okurları, incelenen yapıtın değişik yönleri (IV) Bu yola, okurları, incelenen yapıtın değişik yönleri üzerinde düşündürür. (V) Onun bu tutumu eleştirilerini üzerinde düşündürür. (V) Onun bu tutumu eleştirilerini asık suratlı olmaktan kurtarır ve onların kolayca asık suratlı olmaktan kurtarır ve onların kolayca okunmasını sağlar.okunmasını sağlar.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden özellikle hangisi, Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden özellikle hangisi, sözü edilen eleştirmenin üslubuyla ilgilidir?sözü edilen eleştirmenin üslubuyla ilgilidir?

A)A) II B)B) IIII C) IIIC) III D)D) IVIV E)E) V V

Çözüm:Çözüm:

Üslup yazarın dili kullanması anlatım tarzı, Üslup yazarın dili kullanması anlatım tarzı, anlatım özelliğidir. C seçeneğindeki anlatım özelliğidir. C seçeneğindeki “sözcük seçimine bunların kullanımına özen “sözcük seçimine bunların kullanımına özen göstererek” ifadesi yazarın üslubudur.göstererek” ifadesi yazarın üslubudur.

**Bir ressamın üslubu nasıl ki renkleri Bir ressamın üslubu nasıl ki renkleri kullanımıyla ve çizimiyle ilgilidir; bir kullanımıyla ve çizimiyle ilgilidir; bir yazarın üslubu da dili kullanma şekli ve yazarın üslubu da dili kullanma şekli ve sözcük seçimiyle ilgilidirsözcük seçimiyle ilgilidirÖrnek:Örnek:Donuk, sıradan bir anlatımla sunar Donuk, sıradan bir anlatımla sunar romanı.romanı.Ağdalı ve anlaşılması zor cümleler Ağdalı ve anlaşılması zor cümleler kullanması romanı sıkıcı kılıyor.kullanması romanı sıkıcı kılıyor.Ses ve müzikal unsurlarla Ses ve müzikal unsurlarla doğallaştırdığı anlatım, yaşadığı devre doğallaştırdığı anlatım, yaşadığı devre göre son derece açık ve sadedir.göre son derece açık ve sadedir.

m. İçerik:m. İçerik:

Bir eserde nelerden söz edildiğinin Bir eserde nelerden söz edildiğinin belirtilmesidir. Temaları, konuları, belirtilmesidir. Temaları, konuları, kahramanları (ayrıca eserde geçen kahramanları (ayrıca eserde geçen kişilerin rolleri, yaşadıkları yer ve kişilerin rolleri, yaşadıkları yer ve mekan vb ) açıklayan cümlelerdir.mekan vb ) açıklayan cümlelerdir.


Onun bütün şiirlerinde buram buram Onun bütün şiirlerinde buram buram Anadolu kokar.Anadolu kokar.Sevgi ve umutlarını dökmüş şair bu Sevgi ve umutlarını dökmüş şair bu mısralara.mısralara.Yaşamın, hayatın ve aşkın Yaşamın, hayatın ve aşkın güzelliklerini öven şiirlerinde daima güzelliklerini öven şiirlerinde daima insana mutluluk aşılamıştır.insana mutluluk aşılamıştır.

(I) Bu kitabın dört bölümü, aslında birer uzun (I) Bu kitabın dört bölümü, aslında birer uzun makale olarak düşünülmüş. (II) Dördü de ayrı makale olarak düşünülmüş. (II) Dördü de ayrı ayrı temaları işliyor. (III) Bu temalar: Osmanlı ayrı temaları işliyor. (III) Bu temalar: Osmanlı Türk müziğinin öğretimi, icra üslubu, makamları Türk müziğinin öğretimi, icra üslubu, makamları ve bunları kuşaktan kuşağa aktarma yöntemleri... ve bunları kuşaktan kuşağa aktarma yöntemleri... (IV) Yani Türk müziğinin belirleyici özellikleri... (IV) Yani Türk müziğinin belirleyici özellikleri... (V) Bütün bunlarla, geleneksel Osmanlı Türk (V) Bütün bunlarla, geleneksel Osmanlı Türk müziğinin çeşitli yönlerine ışık tutuyor ve onun müziğinin çeşitli yönlerine ışık tutuyor ve onun belirgin nitelikleri ortaya konuyor.belirgin nitelikleri ortaya konuyor.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisi sözü edilen kitabın içeriğiyle ilgili değildir?sözü edilen kitabın içeriğiyle ilgili değildir?

A)A) I I B)B) II II C)C) III III D)D) IV IV E)E) V V

(ÖSS-1996) (ÖSS-1996)

ÇÖZÜM:ÇÖZÜM:

İçerik, eserde nelerden söz edildiğinin İçerik, eserde nelerden söz edildiğinin belirtilmesidir. Temaları, konuları, kahramanları belirtilmesidir. Temaları, konuları, kahramanları açıklayan cümleler içerikle ilgidir. Parçaya açıklayan cümleler içerikle ilgidir. Parçaya baktığımızda I. cümlede kitabın dört bölümünün baktığımızda I. cümlede kitabın dört bölümünün olduğu ve bunların tümünün de makale olduğu olduğu ve bunların tümünün de makale olduğu söylenmiş. Bu içerikle değil biçimle alakalıdır.söylenmiş. Bu içerikle değil biçimle alakalıdır.

Cevap: A Cevap: A

CÜMLELER ARASINDAKİ CÜMLELER ARASINDAKİ ANLAM İLİŞKİLERİANLAM İLİŞKİLERİ

1) 1) Amaç- Sonuç İlişkisiAmaç- Sonuç İlişkisi 2) 2) Neden-Sonuç İlişkisiNeden-Sonuç İlişkisi

3) 3) Koşul (şart) CümleleriKoşul (şart) Cümleleri

1)Amaç-Sonuç İlişkisi1)Amaç-Sonuç İlişkisi

Bir parçada söylenen yargının Bir parçada söylenen yargının hangi amaçla yapıldığını açıklayan hangi amaçla yapıldığını açıklayan cümlelerdir. Amaç cümlelerinde cümlelerdir. Amaç cümlelerinde genellikle “için, diye ve istemek” genellikle “için, diye ve istemek” sözcükleri bulunur. Bu sözcüklerin sözcükleri bulunur. Bu sözcüklerin yerine “amaç” sözcüğünü yerine “amaç” sözcüğünü kullanabiliyorsak bu cümlelere kullanabiliyorsak bu cümlelere amaç cümlesi diyebiliriz.amaç cümlesi diyebiliriz.


Sakladım göz yaşlarımı, vefasız yar görmesin Sakladım göz yaşlarımı, vefasız yar görmesin diye.diye.( Şairin göz yaşlarını saklamadaki amacı sevgili ( Şairin göz yaşlarını saklamadaki amacı sevgili sinin göz yaşlarını görmesini engellemektir.)sinin göz yaşlarını görmesini engellemektir.)

Bu romanı siz alıp okuyasınız diye yazdım. Bu romanı siz alıp okuyasınız diye yazdım. (Yazarın bu romanı yazmasının amacı alınıp (Yazarın bu romanı yazmasının amacı alınıp okunmasıdır.okunmasıdır.

İlerde ben de Orhan Veli gibi ünlü bir şair olmak İlerde ben de Orhan Veli gibi ünlü bir şair olmak istiyorum.istiyorum.(Kişi, ilerde ünlü bir şair olmayı amaçlamaktadır.)(Kişi, ilerde ünlü bir şair olmayı amaçlamaktadır.)

2) Neden-Sonuç İlişkisi2) Neden-Sonuç İlişkisiBir cümledeki yargının, ki bu yargı Bir cümledeki yargının, ki bu yargı

temel ya da yan cümleciğin yükleminde temel ya da yan cümleciğin yükleminde olur, nedeninin, gerekçesinin söylendiği olur, nedeninin, gerekçesinin söylendiği cümlelerdir. Cümlede yargı bildiren temel cümlelerdir. Cümlede yargı bildiren temel öğe olan “yüklem”e, “Neden?” sorusu öğe olan “yüklem”e, “Neden?” sorusu sorulduğunda cevap alınması gerekir.sorulduğunda cevap alınması gerekir. Bazen bir cümledeki yargının nedeni Bazen bir cümledeki yargının nedeni kendinden önceki yada sonraki cümlede kendinden önceki yada sonraki cümlede olabilir. “Diye, için, neden, sebep, çünkü, olabilir. “Diye, için, neden, sebep, çünkü, bu yüzden” vb. sözcükler,ayrıca “-den, bu yüzden” vb. sözcükler,ayrıca “-den, -mesi” ekleri anahtar sözcük ve eklerdir. -mesi” ekleri anahtar sözcük ve eklerdir. Bunların geçtiği cümlelerde “neden-sonuç” Bunların geçtiği cümlelerde “neden-sonuç” ilişkisi bulmak oldukça kolaylaşır.ilişkisi bulmak oldukça kolaylaşır.


Yar diye diye dilimde tüyler bitti.Yar diye diye dilimde tüyler bitti.(Kişinin dilinde tüyler bitmesinin “nedeni” (Kişinin dilinde tüyler bitmesinin “nedeni” sevgiliye “yar ,yar” diye seslenmesidir.)sevgiliye “yar ,yar” diye seslenmesidir.)

**”Öksürüğüm geçsin diye şurup içtim. ”Öksürüğüm geçsin diye şurup içtim. cümlesinde de “diye” sözcüğü cümlesinde de “diye” sözcüğü

geçmektedir; ancak bu cümlede kişinin geçmektedir; ancak bu cümlede kişinin şurup içmedeki amacı açıklanmıştır.şurup içmedeki amacı açıklanmıştır.

-den ve -mesi ekleriyle kurulan -den ve -mesi ekleriyle kurulan “neden- sonuç” cümleleri:“neden- sonuç” cümleleri:

“Kolu kanadı kırılmış, sapan “Kolu kanadı kırılmış, sapan sürmekten”sürmekten”“Tabanları yarılmış yol yürümekten”“Tabanları yarılmış yol yürümekten”“Havanın aniden bozması işlerimizi alt “Havanın aniden bozması işlerimizi alt üst etti.”üst etti.”

Aşağıdaki cümlelerde (neden, sebep, Aşağıdaki cümlelerde (neden, sebep, çünkü, bu yüzden, diye, için, -mesi, çünkü, bu yüzden, diye, için, -mesi, -den) sözcük ve ekleri geçmediği -den) sözcük ve ekleri geçmediği halde,bunlar da neden- sonuç halde,bunlar da neden- sonuç cümleleridir.cümleleridir.

“Sıkılgan karakterli olmam, onunla “Sıkılgan karakterli olmam, onunla rahatça konuşmamı engelliyordu.”rahatça konuşmamı engelliyordu.”

“Kafiyesiz ve ölçüsüz olarak yazılan “Kafiyesiz ve ölçüsüz olarak yazılan şiirler kolayca ezberlenemiyor.”şiirler kolayca ezberlenemiyor.”

Aşağıdaki dizelerin hangisinde yargı, Aşağıdaki dizelerin hangisinde yargı, gerekçesiyle birlikte verilmiştir?gerekçesiyle birlikte verilmiştir?

A)A) Herkese selam verdi Herkese selam verdi Beni ağlattı geçti Beni ağlattı geçti B) B) Gözlerimin yaşlarıGözlerimin yaşları Mermere aksa deler Mermere aksa deler C) Ben yarime gül demem C) Ben yarime gül demem Gülün ömrü az olur Gülün ömrü az olur D)D) Ben yarimi unutamamBen yarimi unutamam Unutsa da o beni Unutsa da o beni E) E) Rengini gülden almışRengini gülden almış Kokusunu menekşeden Kokusunu menekşeden

Çözüm:Çözüm:

Yargının gerekçesini bulabilmek için niçin Yargının gerekçesini bulabilmek için niçin sorusunu yargı bildiren cümleye sorarız.sorusunu yargı bildiren cümleye sorarız.“Ben yarime gül demem” Niçin?“Ben yarime gül demem” Niçin?“Gülün ömrü az olur” cevabını alırız. Diğer “Gülün ömrü az olur” cevabını alırız. Diğer dizelerdeki cümlelere aynı işlemi dizelerdeki cümlelere aynı işlemi uyguladığımızda cevabını alamayız.uyguladığımızda cevabını alamayız.

Aşağıdakilerden hangisinde birinci Aşağıdakilerden hangisinde birinci cümlecik ikincinin nedeni durumundadır?cümlecik ikincinin nedeni durumundadır?

A)A) Biraz daha yaklaşınca onu kıyafetinden Biraz daha yaklaşınca onu kıyafetinden tanıdı.tanıdı.B)B) Kar yağmıyorsa yola çıkmışlardır.Kar yağmıyorsa yola çıkmışlardır.C)C) Geri gelmez beni arayacağını söylemişti Geri gelmez beni arayacağını söylemişti ama aramadı.ama aramadı.D)D) Fazla ışık gözlerime dokunduğundan Fazla ışık gözlerime dokunduğundan perdeyi kapattım.perdeyi kapattım.E)E) Ana caddeyi geçtikten sonra okul yoluna Ana caddeyi geçtikten sonra okul yoluna girdiler.girdiler. (1986-ÖSS) (1986-ÖSS)

(I) Günü gününe pek uymaz bu kentin. (II) Bir (I) Günü gününe pek uymaz bu kentin. (II) Bir bakarsın, yaz ortasında buz kesmişsin; bir bakarsın, bakarsın, yaz ortasında buz kesmişsin; bir bakarsın, kasım ortasında ceket fazla gelmiş.(III) Geçen eylül kasım ortasında ceket fazla gelmiş.(III) Geçen eylül ayının son günü kente yağmur yağarken, kentin sırtını ayının son günü kente yağmur yağarken, kentin sırtını dayadığı dağa kar yağıyordu. (IV) Ertesi gün ise mayısın dayadığı dağa kar yağıyordu. (IV) Ertesi gün ise mayısın sonu güneşine benzeyen, pırıl pırıl bir hava... (V) sonu güneşine benzeyen, pırıl pırıl bir hava... (V) Neredeyse tüm ekim ayı, böyle geçti. (VI) Oysa daha Neredeyse tüm ekim ayı, böyle geçti. (VI) Oysa daha güneyimizdeki bir başka, kente çoktan kış gelmişti.güneyimizdeki bir başka, kente çoktan kış gelmişti.

Yukarıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerden Yukarıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerden hangisi kendinden önceki cümlenin açıklaması hangisi kendinden önceki cümlenin açıklaması durumundadır? durumundadır?

A)II A)II B)B) IIIIII C) C) IVIV D) D) V V E) E) VIVI

(ÖSS- 2000) (ÖSS- 2000)

Çözüm:Çözüm:

I. cümledeki yargı II. Cümlede I. cümledeki yargı II. Cümlede açıklanmıştır. Günü gününe uymayan bir açıklanmıştır. Günü gününe uymayan bir kentin durumu açıklanmıştır.kentin durumu açıklanmıştır.

Cevap:A Cevap:A

““Gene bahar geldi, açıldı güller” dizesinde, Gene bahar geldi, açıldı güller” dizesinde, güllerin açılışı baharın gelişine güllerin açılışı baharın gelişine bağlanmaktadır.bağlanmaktadır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde buna Aşağıdaki dizelerin hangisinde buna benzer bir durum söz konusudur?benzer bir durum söz konusudur?

A) A) Ne bir vefa gördüm, ne faydalandımNe bir vefa gördüm, ne faydalandımB) Erzurum dağları kardır, geçilmezB) Erzurum dağları kardır, geçilmezC) C) Düşman geldi, tabur tabur dizildiDüşman geldi, tabur tabur dizildiD) D) Ağlatmadı güzel, güldürdü beniAğlatmadı güzel, güldürdü beniE) E) Başım yastıktadır, gözlerim yoldaBaşım yastıktadır, gözlerim yolda

Çözüm:Çözüm:

Sorudaki cümlede güllerin açılması baharın Sorudaki cümlede güllerin açılması baharın gelişine bağlanmıştır. Neden-sonuç ilişkisi gelişine bağlanmıştır. Neden-sonuç ilişkisi vardır aynı anlam ilişkisi B seçeneğinde vardır aynı anlam ilişkisi B seçeneğinde vardır.vardır.

Cevap: B Cevap: B

Okul öncesi eğitimin, çocuğun gelişiminde büyük önem Okul öncesi eğitimin, çocuğun gelişiminde büyük önem taşıdığı tartışılmaz bir gerçek.taşıdığı tartışılmaz bir gerçek.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlede belirtilen yargının Aşağıdakilerden hangisi, bu cümlede belirtilen yargının bir gerekçesi niteliğindedir?bir gerekçesi niteliğindedir?

A) A) Anaokulu, yuva ve kreşlerin sayısı her geçen gün Anaokulu, yuva ve kreşlerin sayısı her geçen gün artıyor ve bunlar sürekli gelişiyor.artıyor ve bunlar sürekli gelişiyor.B) B) Anne-babalar çocukları için en iyiyi bulma ve yapma Anne-babalar çocukları için en iyiyi bulma ve yapma çabası içindeler.çabası içindeler.C) C) Çocuklar paylaşma ve sorumluluk duygularını oyunla Çocuklar paylaşma ve sorumluluk duygularını oyunla geliştirirler.geliştirirler.D)Çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminin önemli bir D)Çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminin önemli bir kısmı okul çağından önce tamamlanmaktadır.kısmı okul çağından önce tamamlanmaktadır.E)E) Son yıllarda anaokullarında çocuğu değişik yönleriyle Son yıllarda anaokullarında çocuğu değişik yönleriyle geliştirmeyi amaçlayan yeni yöntemler deneniyor.geliştirmeyi amaçlayan yeni yöntemler deneniyor.

Çözüm:Çözüm:

Sorudaki cümlede çocuğun gelişmesinde Sorudaki cümlede çocuğun gelişmesinde okul öncesi eğitimin önem taşıdığı okul öncesi eğitimin önem taşıdığı söylenmiştir. Neden diye sorduğumuzda söylenmiştir. Neden diye sorduğumuzda bunu D seçeneğindeki cümleyle bunu D seçeneğindeki cümleyle açıklayabiliriz.açıklayabiliriz.

Cevap: D Cevap: D

(I) Yaşça sınıfın en küçüklerindendim. (II) (I) Yaşça sınıfın en küçüklerindendim. (II) Okumayı çok severdim. (III) Haftada en Okumayı çok severdim. (III) Haftada en az bir kitap okurdum. (IV) Okuduklarım az bir kitap okurdum. (IV) Okuduklarım değişik türde kitaplardı. (V) Bunlar değişik türde kitaplardı. (V) Bunlar arasında en çok serüven romanlarından arasında en çok serüven romanlarından hoşlanırdım.hoşlanırdım.

Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri neden- sonuç ilişkisiyle birbirine hangileri neden- sonuç ilişkisiyle birbirine bağlıdır?bağlıdır?A)A) I ve II I ve II B)B) II ve III II ve III C)C) II ve IV II ve IV D)D) III ve IV III ve IV E)E) IV ve V IV ve V (1995- ÖSS) (1995- ÖSS)

3) Koşul (şart) Cümleleri3) Koşul (şart) Cümleleri

Eylemdeki (yüklemdeki) yargının Eylemdeki (yüklemdeki) yargının gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu gerçekleşmesinin bir koşula bağlı olduğu

cümlelerdir. Bu tür cümlelerde öne sürülen cümlelerdir. Bu tür cümlelerde öne sürülen koşul gerçekleşirse yargı sonuçlanır. koşul gerçekleşirse yargı sonuçlanır.

“Param olursa kitap alırım.” Cümlesinde “Param olursa kitap alırım.” Cümlesinde “alma” eyleminin olabilmesi için “param “alma” eyleminin olabilmesi için “param

olması” koşulunun gerçekleşmesi olması” koşulunun gerçekleşmesi gerekmektedir.gerekmektedir.


İndirim yaparsan bu kazağı alırım.İndirim yaparsan bu kazağı alırım.Havalar açılınca hep beraber pikniğe Havalar açılınca hep beraber pikniğe gideriz.gideriz.Düzenli ders çalıştın mı başarılı Düzenli ders çalıştın mı başarılı olursun.olursun.Yardım etsen de çabuk işimizi Yardım etsen de çabuk işimizi halletsek.halletsek.

** ”Keşke derse zamanında gelip dersten ”Keşke derse zamanında gelip dersten zamanında çıksa.”cümlesinde “koşul” anlamı zamanında çıksa.”cümlesinde “koşul” anlamı olmadığı apaçık bellidir. Çünkü bu cümlede olmadığı apaçık bellidir. Çünkü bu cümlede

dersten zamanında çıkması, derse dersten zamanında çıkması, derse zamanında girmesine bağlanmamıştır. Bu zamanında girmesine bağlanmamıştır. Bu

cümle bir “istek” cümlesidir.cümle bir “istek” cümlesidir.

**Ancak “Bir şiir kitabı alsan da okusak.” , Ancak “Bir şiir kitabı alsan da okusak.” , “Radyonun sesini açsan da biz de dinlesek.” “Radyonun sesini açsan da biz de dinlesek.”

Cümlelerinde her ne kadar istek anlamı Cümlelerinde her ne kadar istek anlamı varsa da eylemin gerçekleşmesinin şartı da varsa da eylemin gerçekleşmesinin şartı da vardır. Onun için bu cümleler koşul bildiren vardır. Onun için bu cümleler koşul bildiren

cümlelerdir.cümlelerdir.

Örnek6:Örnek6:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ koşula Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ koşula bağlılık” söz konusudur?bağlılık” söz konusudur?

A) A) Konuşmak üzere kürsüye yöneldi. Konuşmak üzere kürsüye yöneldi. B)B) Evden çıkmak üzere olduğunu öğrendim.Evden çıkmak üzere olduğunu öğrendim.C) Kitabı geri vermek üzere aldı.C) Kitabı geri vermek üzere aldı.D) D) Güneş doğmak üzereyken yola çıktık.Güneş doğmak üzereyken yola çıktık.E) E) Onu trene binmek üzereyken yakaladık.Onu trene binmek üzereyken yakaladık.

Çözüm:Çözüm:

C seçeneğinde cümlede kitabı geri vermek C seçeneğinde cümlede kitabı geri vermek şartıyla alındığı belirtilmiş ki yargının şartıyla alındığı belirtilmiş ki yargının gerçekleşmesi bir koşula bağlanmış.gerçekleşmesi bir koşula bağlanmış.

CÜMLE ANLATIMICÜMLE ANLATIMI

Cümlede anlatım iki türlüdür.Cümlede anlatım iki türlüdür. 1)1) Düz (Doğrudan) AnlatımDüz (Doğrudan) Anlatım2)2) Dolaylı AnlatımDolaylı Anlatım

1)Düz Anlatım:1)Düz Anlatım:

Başkalarının sözleri hiç değiştirilmeden Başkalarının sözleri hiç değiştirilmeden olduğu gibi söylenir, aktarılırsa bu anlatıma olduğu gibi söylenir, aktarılırsa bu anlatıma düz anlatım denir.düz anlatım denir.

Örnekler:Örnekler:Başhekim: “ Bu doktorların maaş zamları ne Başhekim: “ Bu doktorların maaş zamları ne zaman verilecek” diye sordu.zaman verilecek” diye sordu.

Bölüm başkanı Şener Bey: “Herkes haftada Bölüm başkanı Şener Bey: “Herkes haftada altı soru getirsin” dedi.altı soru getirsin” dedi.

2) Dolaylı Anlatım: 2) Dolaylı Anlatım:

Başkalarına ait olan sözlerin Başkalarına ait olan sözlerin değiştirilerek ifade edilmesine denir.değiştirilerek ifade edilmesine denir.

Örnekler:Örnekler:Arkadaşım yarın, sinemaya gideceğini Arkadaşım yarın, sinemaya gideceğini söyledi.söyledi.Okul arkadaşım, çok fazla çalışmaktan Okul arkadaşım, çok fazla çalışmaktan sıkıldığını söyledi.sıkıldığını söyledi.

**Dolaylı anlatımla “Dolaylama” ve Dolaylı anlatımla “Dolaylama” ve “Dolaylı anlam” kavramları “Dolaylı anlam” kavramları karıştırılmamalıdır. karıştırılmamalıdır.

“Dolaylama” bir sözcükle “Dolaylama” bir sözcükle söylenebilecek bir kavramı birden söylenebilecek bir kavramı birden fazla sözcükle ifade etmektir, fazla sözcükle ifade etmektir, “dolaylı anlam“ ise mecaz anlamdır.“dolaylı anlam“ ise mecaz anlamdır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi dolaylı anlatıma örnek Aşağıdaki cümlelerden hangisi dolaylı anlatıma örnek olabilir?olabilir?

A)A) Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte dünya Şöyle bir olayları anımsar, üzülürüz ve “İşte dünya böyle!” diye düşünürüz.böyle!” diye düşünürüz.B)B) Öğretmen Ali’ ye: “Arkadaşına söyle yarın ödevini Öğretmen Ali’ ye: “Arkadaşına söyle yarın ödevini mutlaka getirsin.” dedi.mutlaka getirsin.” dedi.C)C) Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken “ilk Paul Valery, şiir yazma yönteminden söz ederken “ilk dize Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” dermiş.dize Tanrı vergisidir, ondan sonrası da çaba...” dermiş.D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın sahnede D) Tiyatrodan çıktığımızda arkadaşım, Hazım’ın sahnede canlandırdığı Prens’in gerçek hayatta yaşamış olduğunu canlandırdığı Prens’in gerçek hayatta yaşamış olduğunu söyledi.söyledi.E)E) Önce tiyatronun öğelerini, hangi sanatların bir araya Önce tiyatronun öğelerini, hangi sanatların bir araya gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu düşünelim.gelerek tiyatro gerçeğini ortaya koyduğunu düşünelim.

Çözüm:Çözüm:

D seçeneğindeki cümlede, başkasına D seçeneğindeki cümlede, başkasına ait sözler değiştirilerek aktarılmıştır. ait sözler değiştirilerek aktarılmıştır.

“Arkadaşa ait olan sözler “Arkadaşa ait olan sözler değiştirilerek aktarılmıştır.” A, B, C değiştirilerek aktarılmıştır.” A, B, C seçeneğinde düz anlatım vardır. E seçeneğinde düz anlatım vardır. E seçeneğinde herhangi bir anlatım seçeneğinde herhangi bir anlatım yoktur.yoktur.

cmle anlam

Entertainment & Humor