tÜrk ve İslam sİyasİ dÜŞÜncesİ · 2016-03-03 · farabi, İbni rüúd, İbni sina gibi...

TÜRK ve İSLAM SİYASİ DÜŞÜNCESİ

Türklerde Devlet ve Siyaset Kültürü

2

Türk kültürünün ilk gelişme alanı Altay, Sayan ve Tanrı dağlarının yaylaları olarak kabul edilir. Bozkır kültürünün hakim olduğu bir göçebe bir yaşam tarzı hakimdir.

M.Ö. 1111 yıllarından, M.Ö. 256 yıllarına kadar yaklaşık 855 yıl Çin’de hüküm sürmüş olan Çu’larınTürklerin ataları olduğu konusunda görüşler bulunmaktadır.

Toplumsal yapı: aile<uruğ<boy<budun<il şeklinde bir yapılanma gösterir

Kışlaklarda özel mülkiyet olmakla beraber yaylalar boyun ortak mülkiyetidir.

Boy soya bağlı olarak değişen bir bey’in yönetimindedir

Boy içindeki düzen ve disiplinin ve diğer boylarla olan ilişkilerin düzenlenmesinden bey sorumludur

Budun’lar genellikle bir boyun diğer boylara hakim olmasıyla gelişen yapılardır.

Boy ve budunlar birleşerek illeri oluştururlar


3

İllerin birleşmesiyle devlet oluşur. Devlet Hakan tarafından idare edilir, genellikle batıya doğru ilerleyen devletin batı yakasına Hakan’ın kardeş veya yakınlarından birisi Merkeze bağlı aynı zamanda otonom bir yönetici olarak atanır.

Meclis: yılda 3 kere beylerin toplanmasıyla oluşan bir kurultay toplanır. Daha sonra Toy olarak da adlandırılan bu meclisin zaman içerisinde fonksiyon, yetki ve sorumlulukları farklılaşsa da birçok Türk devletinde devam ettirilmiştir.

Türk töresinde hükümdarlık Açinaoğulları ana soylu olanların hakkı olarak kabul edilmiştir. Ancak Hakan’ın bu yetkiyle kuşanması beyler meclisinin onayına bağlanmıştır.

Boylar aynı zamanda her an toplanmaya hazır askeri birlikler olarak şeklinde örgütlenmiştir.

Bey meclisinin ve merkezi idarenin zayıfladığı dönemlerde bu yerel yapılar otonomi iddiasına girmiş ve devletin parçalanmasına yol açmışlardır


4

Türklerin Çin’de de bir dönem hakim olan Gök dini inancı kanalıyla tek tanrılı bir inanç sistemi benimsemişlerdir.

Örneğin Oğuz Kağan destanında Gök Tanrıya yalvardığını görüyoruz.

İlk Türk uygarlığının Saka/İskitler olduğu ileri sürülmektedir, ilk siyasi örgütlenme olarak da Büyük Hun İmparatorluğu kurulmuştur

Türk siyaset anlayışında Türk hakanı Gök Tanrı tarafından bütün insanlığı idare etmek amacıyla görevlendirilmiş ve kendisine “kut” verilmiş bir hükümdar olarak kabul edilir. Acuncu olarak da adlandırılır.

Burada Tanrı tarafından görevlendirilmiş bir görevli rolü vardır yoksa görevlinin kendisine Tanrısallık atfedilmemektedir.

Hakimiyet sınırsız değildir. Toy ve törenin önemli bir rolü vardır.

Yaratıcı ve düzenleyici ve kudretli Tanrı fikri Türk ve Moğolların yanı sıra, Aborjin, Afrika, Mezopotamya ve Hint uygarlıklarında da olduğunu hatırlayın


5

İslam’la ilk tanışma Emeviler döneminde zaman zaman

yaşanan çatışmalarla olmuştur. 750 yılında Emevilerin

yerine geçen Abbasilerin Arap olamayan topluluklara karşı

daha toleranslı olmaları sonucu Türklerle Araplar arasında

yakınlaşmalar başlamıştır. 751 Talas savaşı önemli bir dönüm

noktası olmuştur.

Talas savaşından sonra Türk Beylikleri arasında İslam dini

hızla yayılmaya başlamış daha sonra Karahanlılar, Gazneliler

ve Selçuklular ilk Müslüman Türk Devletleri olarak tarihte

yerini almıştır.

İSLAM SİYASİ DÜŞÜNCESİ

HIRİSTİYAN SİYASİ DÜŞÜNCESİ

7

Yunan 13. asra kadar ortadan kayboldu

Hristiyanlıktan farklı yaklaşımları olan her şey neredeyse ortadan kayboldu

8 asırdan fazla Augustinus ve diğerleri hakim oldu

Bu dönemde siyasal iktidar ve siyasetin amaçlarıyla ilgili kaynak olarak İncil’den pasajlar aktarma ve kutsal metinleri yorumlama anlayışı hakimdi

Avrupa Klasik Yunan metinlerine ulaşamaz iken İslam dünyası onları enine boyuna inceliyor

Farabi, İbni Rüşd, İbni Sina gibi isimler başta Platon ve Aristo olmak üzere klasikleri detaylı inceledi

Böylece, bu düşünürlerin, klasikleri İslam teolojik geleneğine dahil etmesiyle, Hristiyan Dünyasında da bu eserlere ulaşım imkanı elde edilmiş oldu.

Bu düşünürlerin fikirlerinin tanınması Hıristiyanlıkta da bir değişimi beklenir/mümkün hale getirdi


8

Müslümanlık dünyanın değişik yerlerine doğru yayıldıkça değişik kültürlerle etkileşime girilmiş ve bu kültürlerin İslam’ın özüyle uyumlu olanlar benimsenmiştir.

İslam öncesi Arap toplumlarında siyasal yaşam kabile üzerin e kuruluydu. Kabile bağı aileden sonra en önemli bağdı.

Kabileler çeşitli şekillerde adlandırılan yöneticiler tarafından yönetiliyordu fakat yetkileri sınırsız değildi her toplulukta bir tür meclis veya kurul görev yapıyordu

Toplumsal düzeni sağlamak için geliştirilen en önemli mekanizmalardan birisi “kolektif ” sorumluluk” ilkesi gereği kısas veya kan parası uygulamasıydı


9

Peygamberin (A.S) 610-623 yılları arasında Mekke’de ki tebliğvazifesinden sonra Medine’ye gitmesi İslam site devleti oluşumunda önemli bir dönem olmuştur. Müslümanlar ilk ke z siyasi bir otoriteye kavuşmuş oldular

Bu dönemin en önemli siyasi gelişmesi Medineli Müslümanlar ile Yahudiler arasında imzalanan “Medine Vesikası”dır. Günümüzde ki anayasa olarak kabul edilen bu anlaşmada Medine’de ki Muhacir ve Ensar Müslümanlarla başta Kaynuka, Nadir ve Kureyze kabileleri olmak üzere Yahudi kabilelerinin birbirlerinin yaşam hakkına saygı göstermesi, ortak birliğe yönelik tehditlerle mücadele edilmesi, dini inançlara saygı gösterilmesi gibi ilkeler benimsenmiştir.

Farklı kültürlerin bir arada yaşamasına yönelik örnek bir belge olan Medine Vesikası’nda İslam öncesi kabul gören kısas ve kan parası gibi hükümler korunmuştur.


10

Nasıl bir yönetim biçimi?

Ana kaynaklarda (Kuran ve Sünnet) belirli bir siyasi yönetim

tarzı öngörülmemiştir.

Gazzali’nin “ka’iyyat-zanniyat” ayrımı. Kat’iyyat temel

prensipleri, zanniyat ise bu prensiplerin zaman içerisnde

uygulanmasıyla ortaya çıkan durumları ifade etmektedir.

Zanniyat alanı temel prensipler etrafında daha sonra

içtihatlarla düzenlemeye açık bırakılmıştır. (Ör. Halifeliğin

seçim tarzı, örfi hukuk vb.)

Peygamberden (A.S) sonra halifelik (varislik, emirul

muminin, emirullah ve zilullah-i fil ard) yöneticiye göre farklı

şekiller almıştır.


11

Yönetimde uygulanması gereken temel prensipler belirlenmiştir:

Emanet (emin kişi olma, kişisel çıkar gözetmeme, hesap verebilirlik)

Ehliyet (yönetime ehliyeti olma; “iş ehil olmayanlara verildiğinde

kıyameti bekle”)

Adalet (adaletle hüküm verme)

İstişare (gücün sınırlanması)

Devletin temel gayesi insanların dünya ve ahiret mutluluğunu kazanacakları

ortamın hazırlanması ve sürdürülmesi ve dinin korunmasıdır

Bu temel ilkeler doğrultusunda iktidar sınırlıdır. Meşru olmayan konularda

yöneticilere itaat edilmeyeceği, halifenin temel esaslara aykırı hüküm

koyamayacağı, böyle olması durumunda değiştirilebileceğine dair hükümler

kabul edilmiştir.


12

El-Farabi (Alpharabius) (873-950)

Aristo’yu İslam ile harmanlayan Türk filozof

“İkinci Muallim”

Horasan, Bağdat, Şam, Harran ve İskenderiye’de eğitim almıştır.

Tıptan fiziğe, siyasetten ahlak felsefesine geniş çalışma alanına sahip. Müzikle ilgili

çalışmaları da var

El Kindi ile beraber İslam dünyasında felsefe ekolünün (Meşşailik) kurucusu olarak

kabul edilir

Aristo be Platon’un hem İslam hem de Hristiyan dünyasında yeniden hayat

bulmasında önemli rol oynadı

Stoacılardan da etkilendi

Filozof-kral etkilenmesi görülür

Peygamber-Kral tarifi yapar

Filozof kraldan farklı olarak hayali bilgiye sahiptir

Ama filozof kral da yönetmeye layıktır

İdeal yönetici olarak 2sini birleştirmeye çalışır

Monarşi de iyi demokrasi de

Demokrasi, uyrukların türlü ihtiyaçlarına daha uygun


13

El-Farabi (873-950)

Temel eserleri: Medinetül Fazıla (erdemli Toplum), SiyasetülMedeniye (Medeni Toplumun Yönetimi) ve Fusulul Medeniye (SiyasetFelsefesine Dair Görüşler)

siyaset biliminin temel amacı: gerçek mutluluğu bulmak

Siyaset bilimi: insan doğası, devlet, hukuk, iyi yönetim gibi konularıaraştırarak insanı mutlu kılacak yönetim biçimini tespit etmeyeçalışan disiplin

İnsanın temel amacı: önce kendini, sonra da toplumu geliştirmekolmalı

Bireyin bu anlamda gelişmesi 2 şeye bağlı: iyi yönetim ve eğitim

Siyaset bilimi, iyi yönetimle ilgili ilkeleri, yöntemleri, ve değerleriaraştırdığı için “ideal” topluma hizmet edebilir

İnsan yaşamında çok sayıda sanat içinde en üstünü “yönetme” sanatı

Bu sanatın ideal formu siyaset bilimi vasıtasıyla elde edilir


14

El-Farabi (873-950)

Devlete neden ihtiyaç var?

İnsan, siyasi bir hayvan (hayvan medeni) olup kendi başına yaşayamaz

Bu zorunluluk toplumu, toplum da devleti zorunlu kılar

Devlet, insanı eğitim ve siyasi kurumlar yoluyla sosyalleştirerek biyolojik bir varlık

olmaktan çıkarıp medeni bir varlığa dönüştürür

Bireyin mutluluğu ancak bir devletle mümkün

Devlet, mutluluğun kaynağı

Her devlet, insana ahlaki tekamül ve mutluluk getirmez

Bunu ancak ideal olan erdemli devlet yapabilir

Devleti insan organizmasına benzetir (Platon gibi)

Hiyerarşik bir yapıdır devlet

Hükümdar = kalp (en üstün organ)

Kalp organizmayı yaşatan organ

Ama beyne de ihtiyaç duyar

Devlette beyin: filozoflar

Her organ gibi herkesin görevi var

Organlar kendilerine verilen görevleri aksattıkları zaman ideal devlet bozulmuş olur


15

El-Farabi

Devlet büyüklüğüne göre 3 tür

Kent devleti, millet (ümmet) devleti, dünya devleti

Kent en ideali

Müslüman filozof olarak İslam'ın her yere ulaşması idealini de

paylaşmış

Bu nedenle büyüklüğün önemli olmasını kabul eder ama

niteliğe daha fazla önem verir

İdeal devlet: filozof hükümdar tarafından yönetilen ve herkesin

aynı hedefe yöneldiği devlet


16

El-Farabi’de Yönetici

Yöneticiler, filozof-hükümdarlar olmalı

En ideal yönetici: peygamber

İnsanda biri “teorik” biri “pratik” olmak üzere 2 tür akıl var

İnsan doğuştan bu kapasiteye sahip

Bunların açığa çıkarılması için “aktif akıl” olarak tanımladığı vahye ihtiyaç var

Aktif akıl yoluyla Allah, bir insanın pratik aklını harekete geçirerek onu Peygamber yapmakta

Ve aynı zamanda teorik kapasitesini de oluşturarak filozofa dönüştürmekte

Yani Peygamber, hem teorik akla, hem de pratik akla sahip

İnsanoğlunun ulaşabileceği en yüksek mertebedir bu

İdeal devletin ilk yöneticisi: filozof-peygamber

Onun tarafından yönetilenler “en mükemmel ve en mutlu” insanlar


17

El-Farabi’de Yönetici

İnsan: ahlaki, entelektüel, öngörü ve pratik dört sanata sahip olmak ister

Bunlara ulaşmak ancak doğru yöneticinin altında mümkün

İşte bunların tamamına sahip yönetici filozof-peygamber

Filozof-Peygamber’in varisi olan yöneticiler 6 özelliğe sahip olmalı

Filozof olmalı ve ilk yönetici tarafından geliştirilen yasaları anlamalı

Daha önce olmayan yasaları yapabilme kapasitesinde olmalı

İlk yönetici tarafından öngörülmeyen sorunları çözebilme kapasitesinde olmalı

Devletin menfaatlerin, her şeyin üstünde tutmalı ve eylemleriyle bunu yansıtmalı

İlk yönetici tarafından geliştirilen yasaları referans alarak kıyas yapabilmeli ve

yönettiği insanları buna yönlendirebilmeli

Savaş sanatını iyi bilmeli

Tüm bunlara sahip olan iyi yönetebilir

Bunlardan yoksun bir yöneticide halk ideal yönetimden mahrumdur


18

El-Farabi’de Devletlerin Sınıflandırılması

Erdeme göre 2 tür devlet Erdemli devlet (tek çeşidi var)

Filozof-hükümdarca yönetilir

Vatandaşları iyi eğitilmiş

Vatandaşların faziletli yaşadığı

Bilgi gerçek erdem kabul edilir

Devletin tüm organları buna hizmet etmeye çalışır

Erdemli olmayan devlet (çeşit çeşit)

Gerçek mutluluğun farkında olamayan devletler

Sağlık, zenginlik, zevk, iktidar, şan ve şeref gibi değerler sağlayabilirler ancak gerçek mutluluğun farkında değiller

4 erdemli olmayan devlet: cahiliye, bozulmuş, değişmiş, doğruyu bulamamış

Cahiliye devletlerini ayrıntılı açıklamış: zorunluluklarla ilgili devletler, bayağı devletler, şeref düşkünü devletler, zenginlik peşinde koşan devletler, zorba devletler, demokratik devletler


19

El-Farabi’de Devletlerin Sınıflandırılması

Demokratik toplumlar Neden? En gelişmiş, en zengin, en fazla çeşitlilik arz eden toplumlar

Herkes bu toplumlarda yaşamak ister

Bu toplumlarda eşitlik ve özgürlük öne çıkar

Yabancılarla yerliler aynı haklara sahip olur ve beraber yaşar

Cazip olduğu için en kalabalık toplumlardır

Her türlü fırsata ve imkana açık toplumlar

Bu toplumlarda en iyiyi yaşama şansı olduğu gibi en kötüyü yaşam şanssızlığı da var

Demokrasiyi cahiliye rejimlerinden saymasının nedeni bu

Demokrasi: ideal ve mükemmel değerlerin alanı olduğu gibi, diğer rejimlerde görülmeyecek kadar büyük kötülüklerin ve rezilliklerin de alanı olabilir

Her şeye açık olduğu için kötülük de boy gösterip gelişebilir

Bu nedenle erdemli yönetim değil


20

İbni Sina (Avicenna) (980-1037)

Aristo felsefesi (Farabi’den öğreniyor) ile Helen felsefesini İslam düşüncesiyle harmanlamıştır

İranlı olduğu söyleniyor. Dönemin önemli yöneticilerinin hekimliğini ve vezirliğini yapmıştır

Tıp, hukuk ve felsefe çalışmış

Kitapları 19. asra kadar önemli referans kaynağı Batı’da

200 civarında kitabı var (57 yaşında vefat)

En önemli eserleri Kanun (Tıp kitabı) ve Kitabuş-Şifa (felsefe, siyaset, metafizik, astronomi, matematik vb alanındaki görüşleri)

Mistizme önem vermiş (Farabiden ayıran yanı)


21

İbni Sina

Evrende tek bir hakikat var: vahiy

Vahyin öğrettikleri ve akıl arasında bir uyum var, çelişki yok

Vahyin verdiği bilgiler aklın ulaşabileceğinden çok daha geniş

Vahiy: Melekler, Tanrı, öte dünya, Cennet, Cehennem hakkında bilgi

vermekte. Akıl bunların bilgisine ulaşamaz

Allah tarafından gönderilen yasalar insan yapımı yasalardan daha üstün

İnsanların Allah’a ulaşmaları için sosyal ve siyasi ortamın uygun olması

gerekir

Böyle bir ortam ancak Peygamber aracılığıyla getirilmiş olan yasalarla

sağlanabilir

Vahyin herkes tarafından bilinmeyen gizli bir anlamı var

Bunu da ancak metafiziği kullanan filozoflar anlayabilir

Felsefe, vahyin gizli anlamının anlaşılması için gerekli bir araçtır


22

İbni Sina

Peygamber insanın en üstünüdür.

Allah ve meleklerle irtibat kurabilen tek kişidir

Peygamber, ariflerin de üzerinde bir mertebeye, ferasete ve

basirete sahiptir

Peygamberin 2 görevi var

Siyasi yönetim yoluyla fiziki dünyaya düzen vermek

Felsefi derinliği aracılığıyla öte dünya selametini sağlamak

Bu yönleriyle filozofların üstüne çıkmakta

İdeal toplumda 2 grup insan var: filozoflar ve kitleler

Kitlelere düşen, filozofların gösterdiği yolu takip etmek


23

İbni Sina’da Devlet Yönetimi ve Hükümdar İlk lider Peygamber İslam devletlerinde hükümdar kanun yapıcı kişi Onun ilan ettiği yasalara kitlelerin uyma mecburiyeti var İdeal devlette hükümdarın 4 özelliği olmalı Cesaret, tevazu ve adalet gibi sütün özelliklere sahip olmalı

Pratik erdemlere ulaşacak zeka ve kapasiteye sahip olmalı

Kutsal savaş olan cihadı yönetecek kabiliyette olmalı

Şer’i hukuk konusunda uzmanlaşmış olmalı

İdeal İslam devletinin yöneticisi olan halife seçimle başa gelmeli Adil ve uygun bir yönetici seçmek inananların görevi

Şayet yanlış birini seçerlerse o zaman suçlu durumuna düşerler Zalim hükümdar alaşağı edilmeli hatta öldürülmeli Kendisini alaşağı etme imkanı varken indirmeyen halkı da cezalandırmak

gerekir

Bu anlayış, ne pahasına olursa olsun Ulul Emre itaati öngören Sünni anlayışa ters düşmektedir

Zalim yöneticiye karşı başkaldırıyı meşru gören ender filozoflardan Thomas Aquinas, Salisbury ve John Locke gibi


24

İbni Sina’da Devlet Yönetimi ve Hükümdar

İyi yönetici, halkına adalet dağıtmakla ve adil davranmakla yükümlü

Hikmet (bilgelik), tevazu ve cesaretin bir araya gelişiyle adalet oluşur

Bu değerler aracılığıyla halkına adalet dağıtmalı

Yönetici, yanlış yolda olan diğer devletleri de düzeltmeli

Peygamber tarafından getirilen anayasa kul yapısı tüm anayasalardan

üstün

Her yönüyle mükemmel anayasadır

Bir millet yanlış yolda ise o zaman bu anayasanın onlara uygulanması

kaçınılmaz

Reddeder ya da karşı koyarsa cezalandırma kaçınılmaz


25

İbni Sina İslam Devletinde Yönetilenler Vatandaşlar temel dini görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler

Zira ibadet, bireysel sorumluluk olmakla birlikte, vatandaşları bir araya getiren güçlü bir bağ oluşturmaktadır (ibadetin sosyal yönü)

İbadet, insanlarda devletlerini koruma isteği de geliştirir

Bunun için uygun ortamı hazırlamak ve geliştirmek hükümdarın görevi

Hükümdar bu konularda ne çok aşırı gitmeli ne çok gevşek olmalı. Daima orta yolu takip etmeli

İbadetler konusunda da daima orta yolu tavsiye etmiş Toplum 3e ayrılır: yöneticiler, askerler, zanaatkarlar (Platon)

Bu sınıflar üzerine düşeni yapmalı

Yöneticinin görevi bunları kendi alanların tutarak görevlerini aksatmamasını sağlamak

Dayanışma gücü gelişmiş bir toplum modeli öngörür Biri görevlerini yapamayacak hale gelirse ona bakmak toplumun ahlaki görevidir

(Plato: öldürülmeliler)

Toplumun refahı için devletin gelir olmalı

Devlet vergi ceza ganimet gibi gelir kalemleri oluşturabilir

Ancak bu işi yaparken adalet ve hakkaniyet ilkesini asla ihmal etmemeli


26

İbni Rüşd (Averose/Averocçuluk) (1126- 1198)

Sevilla şehrinde yaşamış bu şehrin kadısı olmuştur

Batı dünyasında büyük etki meydana getirdi

Teoloji, felsefe, tıp alanlarında uzmanlaştı

Aristo hakkında çok yazdı. Batının onu tanımasına vesile oldu

Gazaliyle fikir ayrılıkları var Gazalin’ninTahafetul Felasifun (Filozofların Yanılgıları) na karşı TahafetulTahafut

(Yanılgının Yanılgıları) kitabını yazmıştır

Felsefinin ateşli savunusunu yapar

İslam Dünyasında felsefenin son kalesi olarak kabul edilir

Onun fikirlerinden etkilenen Averoscular olarak bilinen akım, önceleri Sicilya, daha sonra da Avrupa içlerine nüfuz ederek Reform hareketinin başlamasına etkili oldu

Batı Antik Yunan ve Aristo’yla İbn-i Rüşd sayesinde tanışmıştır


27

İbni Rüşd’de Din ve Felsefe Vahyin 1.fiziksel 2.metafiziksel olmak üzere 2 anlamı var

Şeriat fiziksel anlamı ile ilgilenir

Felsefe, metafiziksel (yani gizli anlamıyla ilgilenir)

Hakikat tek

Felsefe ve din onu 2 farklı yorumunu oluşturur

Allah, Peygamber’le neyi göndermeyi murat buyurmuşsa, felsefe de aynı şeyi amaçlamakta

İkisi de aynı hakikate vazederler

Vahyin rasyonel yorumunu yapabilenler, böylece onun gizli anlamını okuyabilenler filozoflar

Filzooflar bunu, kelşam ya da fıkıhla değil, ispatlayıcı yaklaşımla gerçekleştirir

Filozoflarla sıradan insalar ararsında fark var


28

İbni Rüşd’de Din ve Felsefe Felsefe filozoflara ait, din tüm insanlara

Fakat sıradan insanlar Kutsal Yasa’da bulunan soyut ve gizli mesajları anlayamazlar

Hakikat çıplak gözle görülemez (Plato)

Sıradan insan, ispatlama kapasitesinden çok ikna olma eğilimine sahip

Filozoflarda «ispatlayıcı akıl» var (özel ve seçkin bir sınıf)

İdeal devletin anayasası: şeriat

Şeriatı en iyi anlayıp yorumlayabilenler: filozoflar

İdeal devletin en önemli sınıfıdırlar bu nedenle

İdeal devlette 3 sınıf: filozoflar, yöneticiler, kitleler

En üstünü filozoflar (KutsalYasa ruhunu anlayarak diğer iki sınıfa öğretirler)

Peygamber’e gelen vahiy yasa niteliğinde

Bu yasa, insana kendisi için neyin iyi olduğunu ve iyi olanı nasıl elde edeceğini anlatır

İnsanlar, kapasiteleri ve doğal özellikleri itibariyle farklı olduklarına göre mutluluk dadoğal olarak göreceli

KutsalYasa, herkesi ortak değerler etrafında mutlu kılar Bu yasa, insanlara hem bu dünyada, hem de öte dünyada onları mutlu kılacak pratik

sanatlar kazandırır


29

İbni Rüşd’de Devlet ve Yöneticilik

Aristo’ya yakın bu konuda

İnsanı siyasi hayvan kabul eder

İşbölümü yaparak beraber yaşamak doğasında var

Devletin amacı: hukukun çerçevesi içinde insanları kendi

amaçlarına uygun olarak mutlu kılmak

Bunu en iyi yapan Peygamber

Peygamber: filozof ve yönetici

Şeriatla yönetilen devlet ideal devlet

Siyaset bilimi de felsefe de peygamberlik de aynı şeyi amaçlar:

insanın mutluluğu


30


İdeal devlette yöneticinin 5 özelliği olmalı Bilgelik

Üstün zeka

İyi tahmin

İkna kabiliyeti

Savaş yönetme becerisi

Bu karakterleri taşına yöneticinin olduğu devlet ideal devlete yaklaşır

Yöneticide bu karakterler yoksa filozofun yardımıyla yönetmeli

Eğitimin önemine vurgu yapar

Devlet adamları felsefe eğitimi almalıdır


31


İdeal devlet Asrı Saadet dönemi (Altın Çağ der)

Devletin başı aynı zamanda kanun koyucu ve filozof-hükümdar

olan imam kimliğine sahiptir

İdeal devletin 3 öğesi: halife, şer’i hukuk ve iyi siyaset

Platon’un hayal iettiği ideal devlet o şekliyle hiç olmayacak

En yakın duran formu İslam Devleti modeli

8 bozulmuş devlet formu: monarşi, aristokrasi, timokrasi,

oligarşi, demokrasi, despotluk, zorunlulukları giderici ve zevk

için çalışna devlet


32


Muaviye ile başlayan Arap devletleri ideal devletten sapmışlar

Bu devletler kendi menfaatleri için cihat faaliyetleri yürütmekte

Oysa İslam'ın temel amacı barışçıl yöntemle yaymak

Müslümanlar, savaşmak durumunda kalıyorlarsa bunu da İslami amaçlar için yapmalılar

Oysa mevcut devletler bunu İslam için değil kendileri için yapmakta

Mevcut İslam devletlerini kadınların durumundan dolayı eleştirir

Kadınların 2.l pozisyonda olmalarından devletleri sorumlu tutar

Kadınlar daha aktif olmalı sosyal hayatta


33

İbni Rüşd’de Hukuk ve Adalet Hukuk: genel ve özel (Aristo gibi) Genel hukuk: tüm toplumlar ve insanlar için gerekli hukuk

Özel hukuk: her toplumun kendi ihtiyaçları için yaptığı hukuk İnsanlar özel hukuktan çabalayarak genel hukuka ulaşabilirler Şer’i hukuk insanı erdemli kılar 2 adalet: mutlak ve siyasi

Mutlak adalet: daha geniş olup, insanlar arasındaki ilişkileri düzenler Siyasi adalet: yönetenle yönetilen arasındaki ilişkileri düzenler Siyasi adalet: kısmen doğal kısmen de sözleşmeye dayalı Siyasi adaletin sağlanmasının2 ayağı var: 1-yönetici, yönettiklerine karşı eşit muamelede bulunur

2-İnsanların doğal kabiliyetlerine göre işbölümü yapar (Plato’da olduğu gibi) Bu hususlara dikkat eden yönetim gerçek adaleti yerine getirir


34

Hem Yahudi hem Hristiyan dünyası, klasik öğretiyi canlı tutan

ve onlara aktaran bu ekole çok şey borçludur

Bu ve benzer çabalar, Hristiyan Dünyasını Aristo ile kendi

fikirlerini sentezleme çabası içerisine girmelerine sebep oldu

tÜrk ve İslam sİyasİ dÜŞÜncesİ · 2016-03-03 · farabi, İbni rüúd, İbni sina gibi...

Documents