the role of communication in network building and...

131

ปท 7 ฉบบท 1 มกราคม - มถนายน ประจ�าป 2556

บทบาทของการสอสารในการสรางเครอขายและการสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนอาสาสมครชาย The Role of Communication in Network Building and Public Consciousness Raising for Male Youth Volunteers

พงศธร สงหนอย*

บทคดยอ บทความชนนเปนการศกษาความส�าคญของบทบาทของการสอสารทสงผลตอการสรางอาสาสมครเยาวชนชายใหมๆใหเขามารวมท�ากจกรรมอาสาสมครการรกษาความสมพนธระหวางกนของสมาชกเยาวชนอาสาสมครชายภายในเครอขายและการขยายความรวมมอในการท�ากจกรรมรวมกนไปยงอาสาสมครกลมอน และยงไดศกษาถงบทบาทของการสอสารในการชวยสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนอาสาสมครชายโดยท�าการศกษาในเชงเปรยบเทยบรปแบบของการสอสารของกลมอาสาสมครภาคประชาชน2กลมระหวางกลมอาสาสมครDogNationTeamกบกลมอาสาสมครบานดนไทยทมรปแบบในการท�ากจกรรมอาสาสมครเพอสงคมทแตกตางกน ผลการศกษาทส�าคญพบวาอาสาสมครทง2กลมไดกอตงขนมาเพอรบมอกบสภาวะวกฤตทเกดขนในประเทศไทยซงถอเปนขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม(NewSocialMovement)แบบหนงซงเยาวชนชายทเขารวมกจกรรมอาสาสมครสวนใหญมอายอยระหวาง17-25ปเปนกลมคน

*นกศกษาปรญญาโท คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตรอเมล : [email protected]

วารสารนเทศศาสตรธรกจบณฑตย

132

ปท 7 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม ประจ�าป 2556

รนใหมโดยสวนใหญก�าลงศกษาอยหรอท�างานเปนชนชนกลางและมฐานะทางเศรษฐกจอยในระดบปานกลาง โดยการเขารวมกจกรรมอาสาสมครของเยาวชนชายเปนไปโดยสมครใจไมไดถกบงคบซงการสอสารมบทบาทส�าคญในการชวยสรางอาสาสมครเยาวชนชายกลมใหม รกษาความสมพนธกบเยาวชนชายกลมเดมและขยายเครอขายความรวมมอไปยงอาสาสมครกลมอนๆโดยการท�างานในลกษณะของการท�างาน“วงสามขา”โดยการสอสารเพอการสรางรกษาและขยาย เปนกระบวนการส�าคญทชวยท�าใหเครอขายสามารถคงอยตอไปไดนอกจากนในการท�างานรวมกบเยาวชนชายเครอขายจะตองมลกษณะดงตอไปน(1)การเปดโอกาสใหเยาวชนชายเขารวมกจกรรมอาสาสมครดวยความสมครใจ (2) การเปดโอกาสใหเยาวชนชายมสวนรวมและ(3)การสรางส�านกความเปนเจาของของเยาวชนชายตอกลมอาสาสมครนอกจากน การสอสารยงมบทบาทในการชวยสรางและสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชาย โดยแสดงบทบาทซงสงผลส�าคญในระดบปจเจกโดยการชวยท�าใหเยาวชนชายตระหนกถงปญหาบางอยาง(Sense)ทเกดในสงคมและกระตนใหเยาวชนชายเกดความรสกทอยากเขาไปมสวนในการรวมแกไขปญหา

ค�าส�าคญ :บทบาทของการสอสาร / เครอขาย / อาสาสมคร / จตส�านกสาธารณะ /

เยาวชนชาย


133


Abstract Theobjectiveof“TheRoleofCommunicationinNetworkBuildingandPublicConsciousnessRaisingforMaleYouthvolunteers”researchistostudy the roleofcommunication inbuilding,keeping,andexpandingnetworkofmalevolunteers,andtostudytheroleofcommunicationinordertoencourageyoungmalevolunteerspiritstovolunteeringforpublic.Focusgroupsparticipantsinthisresearchareyoungmalevolunteersandleadersof2differentvolunteeringgroups;DogNationteamandBandinThaigroup. Fromtheresearch,bothvolunteeringgroupsnametheirteam“DogNationTeam”and“Bandin”todealwiththeassociatedsituationsinThailand.Theiractionsareconsideredasa‘newsocialmovement.’Mostofthemalevolunteersareintherangeofage17-25,somearestillstudents,employees,orcamefromwealthyfamilies.Allofthemarewillingtodovolunteeringworkbytheirowndecision.Communicationisanimportantroleinbuildinganewmale volunteeringgroup; to keep their relationshipwith thegroup they’realready in, and to expand and connect their groups together. Building,keeping,andexpandingnetworkthrough“three-leggedrace”isakindofworkwhichhelpsthenetworkgoingforward.Thestudyalsoshowsthatagoodcommunicationnetworkformalevolunteersshould;(1)jointhegroupbytheirownwill(2)openopportunityformalevolunteerstogetinvolvewithactivities. (3) encouragemale volunteers’ consciousnessasapart of thevolunteeringgroup founders. In addition, communication also helpmalevolunteers’buildingandsupportingtheirpublicconsciousness.Theirroleswillshowthemwhattheproblemsareinthesociety,andwhattheycoulddotohelpandsolvethoseproblemshappeninginthesociety.

Keywords:Roleofcommunication/network/volunteer/publicconsciousness/maleyouth


134


บทน�า ผวจยเชอวา“จตส�านกสาธารณะนน”อาจเปนสงททกคนมอยในตวเพยงแคยงขาดการกระตนใหเหนเปนรปธรรมอยางชดเจนเทานนโดยเฉพาะในกลมของเยาวชนทเปนวยอนเตมไปดวยศกยภาพและความคดสรางสรรคอยางเตมเปยมแตกลบถกมองผานบรรทดฐานทางสงคมของผใหญวาการจบกลมของเยาวชนโดยเฉพาะอยางยงเยาวชนชายเปนการจบกลมมวสมซงจะน�าไปสปญหาสงคมในอนาคต โดยไมไดมองวาสาเหตทแทจรงแลวมาจากการทพวกเขาเหลานนไมมพนทโอกาสและไมรวาควรจะท�ากจกรรมอยางไรในการแสดงออกถงจตส�านกสาธารณะในรปแบบของตนเองและไดรบการยอมรบจากผใหญและสงคม หนงในรปแบบของกจกรรมทผวจยเชอวาเปนการแสดงออกใหเหนถงจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชายทสามารถเหนเปนรปธรรมไดอยางชดเจนมากทสดคอการเขารวมเปนเยาวชนอาสาสมครและท�ากจกรรมรวมกบกลมอาสาสมครเพอสงคมกลมตางๆเพราะเยาวชนชายนอกเหนอจากในฐานะของการเปนผทมบทบาทส�าคญในการพฒนาสงคม เปนพนฐานส�าคญของชาตและเพอการน�าชาตไปสความเจรญรงเรองแลว เยาวชนชายยงมบทบาทอนทส�าคญไดแกบทบาทของอาสาสมครซงเปนผทสมครท�างานเพอประโยชนของสงคมโดยไมหวงผลตอบแทนซงบทบาทดงกลาวสามารถแสดงออกผานการท�ากจกรรมตางๆไดตามความสนใจและความตองการของเยาวชนการไดเขาไปมสวนรวมในโครงการอาสาสมครตางๆ เปนการชวยกระตนใหเยาวชนอาสาสมครชายไดมโอกาสพฒนาตนเองมากยงขน เหตผลส�าคญอกประการหนงทผวจยไดเลอกศกษาเฉพาะเยาวชนอาสาสมครชายในการวจยในครงนนนเนองจากประสบการณของผวจยทไดมโอกาสเขาไปรวมงานกบกจกรรมอาสาสมครตางๆอยบอยครงท�าใหสงเกตเหนวาในปจจบนมเยาวชนทใหความสนใจและเขารวมงานอาสาสมครพฒนาสงคมอยเปนจ�านวนมากมายแตโดยสวนใหญแลวมกจะเปนเยาวชนหญง


135


มากกวาเยาวชนชายซงเมอคดโดยเฉลยหากมเยาวชนอาสาสมครเขารวมกจกรรม10คนมกจะเปนเยาวชนหญงประมาณ8คนในขณะทเปนเยาวชนชายประมาณ2คนซงสอดคลองกบขอมลทไดจากการสอบถามกลมผดแลกจกรรมอาสาสมครหลายกลม วาเยาวชนทเขารวมงานอาสาสมครนนสวนใหญนนมกจะเปนเพศหญง จากเหตผลดงกลาว ท�าใหผวจยเกดความสงสยวา “อาสาสมครเยาวชนชาย” เหลานนหายไปไหนและบทบาทการสอสารจะมสวนชวยในการกระตนจตส�านกสาธารณะและชกจงใจใหกลมเยาวชนชายเหลานนใหเกดความสนใจและเขารวมกจกรรมอาสาสมครไดอยางไร ในขณะเดยวกนทามกลางการสอสารหลากหลายชนดทเยาวชนชายใชอยผวจยมความสนใจเรอง “เครอขายการสอสาร” เปนพเศษเนองจากเครอขายการสอสารเสมอนกบเปนการเชอมโยงระหวางอาสาสมครเยาวชนชายกบกลมอาสาสมครเอาไวทงทางตรงและทางออมและยงสงผลใหเกดปฏสมพนธทางสงคมรวมกนในหลายรปแบบหลายสถานการณนอกจากนเครอขายมลกษณะเดนในการท�างานแบบผสานก�าลง(Synergy)ซงกอใหเกดการรวมมอกนท�างานของกลมเยาวชนอาสาสมครชายอยางมประสทธภาพโดยเฉพาะในประเดนทปจเจกไมสามารถท�าไดโดยล�าพง ไปสการรวมกลมทมพลงมากกวา เชนปญหาเรองโรคเอดสยาเสพตดการอนรกษธรรมชาตเปนตนแตอยางไรกตามเครอขายเยาวชนเปนสงทเกดขนไดยากและสามารถสลายตวไปไดอยางรวดเรว การสรางอาสาสมครขนมาหนงคนโดยเฉพาะเยาวชนอาสาสมครชายนนแมจะมประโยชนตอทงตนเองและสงคมแตกถอวาเปนสงทท�าไดยากอกทงตองอาศยเวลาแตถาหากสามารถสรางได เยาวชนอาสาสมครกจะกลายเปนพลงหนงในการขบเคลอนและแกไขปญหาสงคมดวยเหตผลดงกลาวกลมอาสาสมครจงจ�าเปนทจะตองมการน�าเครองมอทางการสอสารทนาสนใจมรปแบบของกจกรรมทตอบโจทยความตองการของวยรน จนท�าใหเยาวชนชายเกดความตองการเขาไปลองเปนสวนหนงในกจกรรมอาสาสมครสกครง


136


หนง ผวจยเชอวาจะเสมอนกบเปนการชวยกระตนจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชายใหเกดขนและเมอเสรจสนกจกรรมแลว กลยทธทางการสอสารกยงถอวามบทบาททส�าคญอยางมากในการสราง และรกษาสายสมพนธระหวางกลมอาสาสมครกบเยาวชนอาสาสมครชายเอาไว กอใหเกดการรวมพลงแหงจตส�านกสาธารณะซงพลงของเครอขายนสามารถท�าสาธารณะประโยชน และขบเคลอนเพอแกไขปญหาสงคมไดมากกวาทปจเจกชนเพยงคนเดยวจะสามารถท�าไดซงผวจยหวงวาความรเหลานจะสามารถน�าผลทไดไปใชในการวางแผนพฒนาเยาวชนและพฒนาสงคมตอไปไดในอนาคต

วตถประสงค เพอศกษาบทบาทของการสอสารในการสรางรกษาและขยายเครอขายของเยาวชนอาสาสมครชายและบทบาทของการสอสาร ในการชวยสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนอาสาสมครชาย

แนวคด 1.แนวคดเกยวกบบทบาทหนาทของการสอสารHaroldLasswell(1948)นกรฐศาสตรชาวอเมรกน[1]ไดเคยใหค�าจ�ากดความเรองบทบาทของสอสารมวลชนวามหนาทส�าคญ4ประการคอ 1.1 สงเกตการณสภาพแวดลอม (Surveillance of Environment)คอ การเฝาสอดสองเหตการณตางๆ รวมถงภยอนตรายทอาจสงผลกระทบตอสมาชกของสงคม 1.2 ประสานสมพนธสวนตางๆ ของสงคมใหอยรวมกนได(CorrelationoftheParts)คอการทสอมวลชนเขามาชวยในการท�าหนาทประสานปรบใหสมาชกกลมตางๆในสงคมมความเขาอกเขาใจซงกนและกนซงน�าไปสความสงบเรยบรอยตามสมควร 1.3 ถายทอดมรดกทางสงคม(TransmissionofSocialInheritance)โดยเฉพาะอยางยงในการถายทอดวฒนธรรมไปยงอนชนรนตอๆไป


137


CharlesR.Wright(1976)ไดน�าเสนอเรองบทบาทของสอสารมวลชนเพมเตมจากค�าจ�ากดของLasswellเพมมาอกขอหนงคอ 1.4 การใหความบนเทง (Entertainment) คอการถายทอดผลงานทางการละครโดยอาศยสญญาณสญลกษณภาพเสยงเพอความสนกสนานรนรมย 2.แนวคดเรองขบวนการทางสงคมรปแบบใหม (NewSocialMovement)ไชยรตนเจรญสนโอฬาร[2]กลาววาขบวนการเคลอนไหวทางสงคมแบบใหม ไมใชขบวนการเคลอนไหวบนฐานของชนชนใดเพยงชนชนเดยวอยางขบวนการเคลอนไหวทางสงคมในอดตททฤษฎมารกซสตพยายามทจะอธบายและมใชเรองแคบๆเกยวกบผลประโยชนเฉพาะกลมอยางททฤษฎกลมผลประโยชนในวชารฐศาสตรวาไวไมไดเรยกรองผานกลไกทางการเมองทด�ารงอย อยางเชนพรรคการเมองหรอนกการเมอง และมไดหวงพงกลไกทางการเมองทด�ารงอย อยางเชนพรรคการเมองหรอนกการเมอง และมไดหวงพงกลไกของรฐอยางขบวนการเคลอนไหวเรยกรองในอดต แตเปนการเคลอนไหวเรยกรองดวยตนเอง เนองจากไมเชอในความเปนตวแทนของระบบพรรคการเมองและไมเชอมนศรทธาในความสามารถรวมไปถงความเปนจรงของรฐเปาหมายในการเรยกรองจงไมใชเพอตองการชวงชงอ�านาจรฐอยางขบวนการเคลอนไหวในอดตแตเปนความตองการสราง“กตกาหรอกฎเกณฑชดใหมในการด�ารงชวต” และทฤษฎการระดมทรพยากร (ResourceMobilization-RM)Olson (1965) ผบกเบกทฤษฎการระดมทรพยากรไดอธบายวาปจเจกชนจะเขารวมการกระท�ารวมหมในบางสถานการณเนองจากมสงกระตนสงนนอาจจะเปนการบงคบการลงโทษหรอแรงจงใจ 3.แนวคดเกยวกบเครอขาย(Network)Rogers(1986)[3] กลาววา เครอขายการสอสารเกดจากความสมพนธระหวางบคคลซงเชอมโยงกนกาญจนาแกวเทพ(2538)อธบายวาเครอขาย(Network)หมายถงรปแบบหนงของการประสานงานของบคคล กลม หรอองคกรหลายๆองคกร ทตาง


138


มทรพยากรของตนเองมเปาหมายวธการท�างานและมกลมเปาหมายของตนเอง บคคลเหลานไดเขามาประสานงานกนอยางมระยะเวลายาวนานพอสมควรแมอาจจะไมมกจกรรมรวมกนอยางสม�าเสมอกตามแตกจะมรากฐานเอาไว (เปรยบเสมอนการมสายโทรศพทเชอมตอไว) เมอฝายใดฝายหนงตองการความชวยเหลอหรอขอความชวยเหลอจากกลมอนๆเพอแกปญหากสามารถตดตอไดจากการใหความหมายในขางตนกลาวโดยสรปแลวเครอขายหมายถงกลมคนหรอองคกรทมความสมครใจกนในการเรยนรและแลกเปลยนประสบการณระหวางกน หรอลงมอท�ากจกรรมรวมกน โดยมความสมพนธกนในหลายดานอาทเชนทางดานสงคมเปนตน 4.แนวคดเรองจตส�านกสาธารณะ และจตส�านกทางสงคม(PublicMind)อจฉราโฉมแฉลม[4] ไดสรปจตส�านกทางสงคมคอสภาวะความรตวถงความคดและความรสกตอบคคลและสภาพแวดลอมทเกดขนจากการค�านงถงสวนรวมรวมกนโดยจนทราธนสงวนวงศ[5]ไดอธบายแนวคดเรองการสรางจตส�านกสาธารณะและแนวทางในการสรางจตส�านกสาธารณะไววาการสรางจตสาธารณะเปนความรบผดชอบในตนเองถงแมวาจะไดรบการอบรมสงสอนแตถาใจตนเองไมยอมรบจตสาธารณะกจะไมเกดฉะนนค�าวา “ตนเปนทพงแหงตน” จงมความส�าคญสวนหนงในการสรางจตสาธารณะนอกจากนยงมแนวทางทส�าคญในการปฏบตทจะเปนประโยชนตอตนเองและสงคม 5.แนวคดเรองอาสาสมคร(Volunteer)OxfordEnglishDictionaryไดนยามความหมายของอาสาสมครหมายถงการสมครใจท�างานใดๆโดยไมรบคาตอบแทนSusanJ.EllisและKaterinesH.Noyes(2003)[6]ไดใหความหมายของอาสาสมครวาหมายถงการเลอกกระท�าสงตางๆทเหนวาเปนสงทควรกระท�าและเปนความรบผดชอบตอสงคมโดยไมหวงผลตอบแทนเปนเงนทองและการกระท�าดงกลาวไมใชการกระท�าตามหนาท


139


6.แนวคดเกยวกบเดกและเยาวชน แผนพฒนาเดกและเยาวชนไดใหความหมายของเยาวชนไววา “เยาวชน”คอบคคลทมอาย 15-25ป(ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต 2537)พระราชบญญตสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาตพทธศกราช2521ไดก�าหนดความหมายวา“เยาวชนคอบคคลซงมอายไมเกน25ป”

วธการศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษาคอเยาวชนอาสาสมครชายและหวหนาหรอแกนน�าของเครอขายจ�านวน25คนจากอาสาสมคร2กลมไดแกกลมอาสาสมครDogNationTeamและกลมอาสาสมครบานดนไทยซงการศกษาวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ(Qualitativeresearch)เกบขอมลโดยใชการสมภาษณเชงลก(In-depthInterview)แกนน�าหรอหวหนากลมอาสาสมครและเยาวชนอาสาสมครชายทเขารวมกจกรรมอาสาสมครโดยบคคลทใหสมภาษณในขอมล(KeyInformation)การสงเกต(Observation)และการศกษาเอกสารทเกยวของ(DocumentaryResearch)


140


ผลการศกษา ผลจากการศกษาสามารถอธบายขอคนพบทส�าคญตามกรอบแนวคดการวจยโดยแบงเปนหวขอดงตอไปน

แผนภาพท1.ผลการศกษาตามกรอบแนวคดการวจย


141


1. กลมอาสาสมคร กบขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหมซงเกดขนจากสภาวะวกฤตในสงคม กลมอาสาสมครDogNation Teamกบกลมอาสาสมครบานดนไทยมจดเรมตนของเครอขายสงคมทมความคลายคลงกนคอเปนกลมทถกสรางขนจากการรวมตวของอาสาสมครทไดลงพนทไปท�ากจกรรมอาสาสมครในการชวยเหลอผอน ในชวงทเกดเหตการณวกฤตเหมอนกนซงในเรมแรกเปนการตงกลมขนเพอรบมอกบสถานการณวกฤตเฉพาะหนาหรอเปนเพยงกลมอาสาสมครเฉพาะกรณเทานน ซงสอดคลองกบแนวคดเรองขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม(NewSocialMovement)ซงไดอธบายถงกระบวนการทภาคประชาชนเกดการรวมกลม หรอการรวบรวมสรรพก�าลงจากภาคประชาชนในการเขาไปชวยเหลอพนททประสบภยหรอไดรบความเดอดรอนดวยตวเอง โดยทไมตองรอความชวยเหลอจากภาครฐ และเมอมการท�ากจกรรมอาสาสมครรวมกนอยางตอเนองกลมอาสาสมครทงสองกลมกพฒนาเปนกลมอาสาสมครตอเนองในทสดนอกจากนยงสอดคลองกบแนวคดการระดมสรรพก�าลง(Mobilization)ในการรวบรวมทงทรพยากรความชวยเหลอ เงนทนและบคคลซงในทนคอเยาวชนชายท�าใหเกดการเขารวมและสนบสนนงานอาสาสมครซงแสดงใหเหนวาเมอมการเกดสภาวะวกฤตขนในสงคมทรนแรงมากกวาทภาครฐจะสามารถท�าการชวยเหลอไดเพยงฝายเดยวเชนการเกดภยธรรมชาตน�าทวมครงใหญเมอปลายพ.ศ.2545การเกดคลนยกษสนามเมอปลายพ.ศ.2547เปนตนจะท�าใหเกดขบวนการเคลอนไหวทางสงคมของภาคประชาชนในรปแบบของกลมอาสาสมครเพอเขาไปท�าการชวยเหลอหรอบรรเทาความเดอดรอนในพนทประสบภยโดยไมตองรอความชวยเหลอจากภาครฐ 2.บทบาทของการสอสารในการสราง รกษา และขยายเครอขาย 2.1การเลอกชองทางการสอสารทเหมาะสมการใชกลยทธทางการสอสารและรปแบบทางการสอสารทเยาวชนใหความสนใจและสงผลท�าให


142


เยาวชนชายเกดตดสนใจเขารวมกจกรรมอาสาสมครมากทสดคอ“สอบคคล”หรอ“ผน�าความคด”(OpinionLeader)และ“สอกจกรรม”โดยมลกษณะดงตอไปน 2.1.1ผน�าหรอหวหนากลมอาสาสมคร(OpinionLeader)เยาวชนอาสาสมครชายตองการและความเคารพศรทธาในตวผน�าหรอหวหนากลมอาสาสมครโดยลกษณะของผน�าความคดหรอแกนน�าในทศนคตของเยาวชนชายมลกษณะคอไดรบการยอมรบจากสมาชกภายในกลมการพดจานาเชอถอกลาตดสนใจไดรบความศรทธาจากสมาชกภายในกลมมความเปนผใหญมการวางตวและการแสดงออกทเหมาะสมยอมรบฟงความคดเหนของสมาชกภายในกลมประสานงานเกงมความเปนกนเองมความเปนผน�าไดรบความไววางใจและมเหตผลเปนตน 2.1.2 เพอน หรอบคคลใกลชดทเคยเขารวมกจกรรมอาสาสมครกบกลมอาสาสมครมากอนจะท�าหนาทเปน “สอบคคล” ในการชกชวนใหเยาวชนอาสาสมครชายมาเขารวมกจกรรมอาสาสมคร เพราะโดยสวนใหญแลวเยาวชนชายทตดสนใจเขารวมกจกรรมอาสาสมครในครงแรกจะมาเขารวมพรอมกบเพอนๆ 2.1.3สอกจกรรม เปนสอทมความส�าคญเปนอยางมากในการปลกฝงทศนคต การกระตนและปลกฝงจตส�านกสาธารณะใหกบเยาวชนชายเนองจากเปนสอทเยาวชนชายไดม“สวนรวม”ในการลงมอปฏบตจรงๆและไดเรยนถงปญหาแนวทางแกไขจากการท�างานอาสาสมครดวยตนเอง 3.องคประกอบของเครอขายทางการสอสารทดของกลมอาสาสมครโดยปกต 3.1ความถในการปฏสมพนธระหวางกนกลมเครอขายทมการตดตอสอสารระหวางกนบอยครงและสม�าเสมอท�าใหเกดความเคลอนไหวอยภายในกลมเสมอๆซงจะท�าใหเครอขายมสสนไมนาเบอหนาย 3.2การแลกเปลยนขาวสารระหวางกนหากสมาชกในเครอขายมการ


143


แลกเปลยนขาวสารระหวางกนโดยมความหลากหลายและมลกษณะของการผลดเปลยนกนเปนทง“ผรบสาร”และ“ผสงสาร”จะท�าใหการสอสารมความหลากหลายมากกวา การทฝายใดฝายหนงจะเปนผสงสาร หรอผรบสารทตายตว 3.3ความหลากหลายในความสมพนธเปนปจจยหนงทมความส�าคญตอการรกษาสมาชกเดมของเครอขายเครอขายทมความหลากหลายในความสมพนธ จะท�าใหเยาวชนชายไดมโอกาส “เลอก” ในการสานความสมพนธระหวางสมาชกภายในกลมมากกวา 3.4 ความเขมแขงของหวหนา ผน�า หรอแกนน�าเครอขาย ถาหากเครอขายใดมหวหนาหรอแกนน�ากลมทมความเขมแขงมาก เครอขายกจะสามารถคงอยตอไปไดแตถาหวหนากลมมความออนแอหรอเขมแขงไมเพยงพอเยาวชนชายไมศรทธาในหวหนาของเครอขายอาจท�าใหเครอขายเกดการลมสลายได 3.5 ความหลากหลายในกจกรรม เปนปจจยส�าคญประการหนงทท�าใหเยาวชนชายเกดการตดสนใจเขารวมกจกรรมอาสาสมครเนองจากความหลากหลายในรปแบบของกจกรรมท�าใหเยาวชนชายเกดการ “เลอก” เขารวมกจกรรมอาสาสมครไดตามความสนใจของตวเองซงท�าใหเยาวชนชายใหความรวมมอในการท�ากจกรรมอาสาสมครมากกวาการเขารวมโดยถกบงคบ 3.6ชวงเวลาในความสมพนธยงเยาวชนอาสาสมครชายกบกลมอาสาสมครมชวงเวลาในการสานความสมพนธมากเทาไหรกจะยงมความสมพนธและความใกลชดระหวางกนในเครอขายมากยงขน 3.7ความใกลชด ความใกลชดระหวางกนของเยาวชนชายกบกลมอาสาสมคร ในลกษณะของ “เพอน”และ “ครอบครว”ซงจะมการดแลชวยเหลอกนในเรองชวตสวนตวนอกเหนอจากการท�ากจกรรมอาสาสมครความใกลชดดงกลาวจะท�าใหเยาวชนชายและกลมอาสาสมครมความใกลชดกนมากยงขน


144


3.8การบรการของกลมตอสมาชกการบรการหรอสวสดการของกลมตอเยาวชนชายทเปนสมาชกในเครอขายเชนอาหารเครองดมรถรบสงในการท�ากจกรรมอาสาสมครเปนตนปจจยเหลานมความส�าคญและตองใสใจเปนอยางมากเนองจากเยาวชนชายสวนใหญทเขารวมกจกรรมอาสาสมครอยในชวงวยทยงไมมรายไดจากการท�างานหากไมไดรบการชวยเหลอเยาวชนชายกจะไมสามารถเขารวมกจกรรมได หรออาจเขารวมไดไมเตมทนกเนองจากความขาดแคลนในเรองปจจยในเรองของเศรษฐกจ 3.9 ความเทาเทยมกนในความสมพนธ เครอขายทใหความส�าคญกบระดบความเทาเทยมกนในความสมพนธระหวางเยาวชนชายกบกลมอาสาสมครยงมากและมลกษณะความสมพนธทหลากหลายทงแบบ”แนวนอน”และ “แนวดง” จะสามารถน�ารปแบบความสมพนธมาประยกตใชกบสถานการณทแตกตางกนออกไปไดอยางหลากหลายมากกวาเครอขายทมลกษณะความสมพนธแบบเดยว 4. องคประกอบของเครอขายการสอสารทด ในการท�างานรวมกบเยาวชนอาสาสมครชาย 4.1การเปดโอกาสใหเยาวชนชายเกดการเขารวมกจกรรมอาสาสมครกลมอาสาสมครตองมการใชการสอสารเพอแสดงใหเยาวชนชายเหนวากลมอาสาสมครก�าลงม“การเปดโอกาส”บางอยางใหเยาวชนชายไดเขารวมเชนเยาวชนชายสามารถเสนอกจกรรมไดเปนตน 4.2 การสอสารอยางมสวนรวมระหวางเยาวชนชายกบกลมอาสาสมครยงกลมอาสาสมครเปดโอกาสใหเยาวชนชายมสวนรวมในเครอขายมากเทาใดเยาวชนชายกจะยงใหความรวมมอกบการท�ากจกรรมอาสาสมครของเครอขายมากเทานน 4.3ส�านกความเปนเจาของของเยาวชนชายตอกลมอาสาสมครกลมอาสาสมครทเยาวชนชายมสวนรวมในการกอตง จะท�าใหเยาวชนชายเกดความหวงแหนและมความตองการมสวนรวมชวยเหลอใหเครอขายของกลมยงคงสามารถอยตอไปได


145


5.บทบาทของการสอสาร ในการชวยสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชาย ในการสรางจตส�านกสาธารณะนน จ�าเปนอยางยงทจะตองใช “การสอสาร” เขามาชวยในการสรางจตส�านกสาธารณะ โดยการสอสารจะแสดงบทบาทซงสงผลส�าคญในระดบปจเจกหรอเยาวชนชายทเขารวมกจกรรมอาสาสมคร การสอสารจะชวยท�าใหเยาวชนชายตระหนกถงปญหาบางอยาง(Sense)ทเกดในสงคมและกระตนใหเยาวชนชายเกดความรสกทอยากเขาไปมสวนในการรวมแกไข ทงในฐานะของอาสาสมคร หรอในฐานะของสมาชกคนหนงในสงคมนอกจากนการสอสารระหวางกนของสมาชกในเครอขายทดและสม�าเสมอซงลกษณะของการสอสารภายในเครอขายทดไดท�าการกลาวถงไปแลวในหวขอขางตนยงชวยท�าใหเกดมตรภาพ (Relationship)ระหวางเยาวชนชายกบสมาชกคนอนในเครอขายท�าใหเกดการท�างานรวมกนอยางมความสขและชวยสรางทศนคตเชงบวกในการท�างานอาสาสมครของเยาวชนชาย ซงจะเปนการชวยสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชายใหเกดขนอกทางหนง 6. ลกษณะจตส�านกสาธารณะของเยาวชนอาสาสมครชายทเขารวมกจกรรมกบกลมอาสาสมคร เยาวชนชายมจดรวมกนในเรองของนยามและการใหความหมายในเรองจตส�านกสาธารณะโดยเฉพาะอยางยงในเรองของการท�าความดเพอสวนรวมการเขารวมกจกรรมโดยไมถกบงคบการเสยสละไมเหนแกตวและการชวยเหลอผอนโดยมปจจยส�าคญทท�าใหเยาวชนชายตดสนใจเขารวมกจกรรมอาสาสมครดงตอไปน 6.1 โอกาสในการแสดงความสามารถในการท�างานอาสาสมครของเยาวชนชายในการออกแบบกจกรรมอาสาสมครส�าหรบเยาวชนชายนนตองค�านงถงการ“เปดโอกาส”ใหเยาวชนชายสามารถแสดงความสามารถของเพศชายไดอยางเตมทเชนงานประเภทการใชแรงงานชางเปนตนซงเยาวชนชาย


146


จะมความตองการท�างานอาสาสมครทมความทาทายความสามารถแปลกใหม และไมเคยท�ามากอนและเนนในเรองของ “ความสนก” เพอดงดดใหเยาวชนอาสาสมครชายใหเกดการมาเขารวมกจกรรม 6.2โอกาสในการใชเวลาวางของเยาวชนอาสาสมครชายความเหมาะสมของชวงเวลาหรอ“เวลาวาง”มความส�าคญในการตดสนใจเขารวมกจกรรมอาสาสมครของเยาวชนชายซงสวนใหญแลวเยาวชนชายจะมเวลาวางในชวงวนหยดสดสปดาหเนองจากตองเรยนหนงสอหรอท�างานในวนธรรมดาและเยาวชนชายเหนวาการประกาศเปดรบอาสาสมครลวงหนาเปนระยะเวลานานจะชวยท�าใหเยาวชนชายสามารถทจะวางแผนในการเขารวมกจกรรมลวงหนาได 6.3 โอกาสทจะไดพบกบกจกรรมทมความสนใจหรอทาทายความสามารถเยาวชนชายมความคาดหวงทจะไดมโอกาสพบกบกจกรรมทมความแปลกใหมนาตนเตนทาทายความสามารถของเพศชายและเปนกจกรรมทไมเคยท�ามากอน 7.ความส�าคญของการสรางเครอขายโดยการท�างานแบบวงสามขา กลยทธการน�ากระบวนการสอสารเพอสรางอาสาสมครกลมเดมรกษาความสมพนธของสมาชกกลมเดม และขยายความสมพนธไปยงอาสาสมครกลมอนๆนนสงส�าคญทสดคอการน�ากระบวนการสอสารและกลยทธทางการสอสารทงสามรปแบบมาใชท�าใหเกดการสอสารทมประสทธภาพสงสด ในลกษณะของการท�างานแบบ“วงสามขา”ควบคกนเนองจากวธการดงกลาวลวนแตมลกษณะเดนทแตกตางกนออกไปซงสามารถน�ามาใชสนบสนนกนในสถานการณตางๆทแตกตางกนได 7.1การสรางอาสาสมครกลมใหมการเปดรบสมาชกใหมๆจะท�าใหเครอขายไดก�าลงจากเยาวชนอาสาสมครใหมทอาจจะสามารถเขามาชวยท�างานอาสาสมครหมนเวยนกนแทนสมาชกอาสาสมครชายทไมวางเขารวมกจกรรมอาสาสมครและยงเปนการขยายจ�านวนสมาชกของเครอขายท�าให


147


เครอขายมขนาดใหญขนรวมไปถงมศกยภาพในการท�างานทเพมมาก 7.2การรกษาความสมพนธของสมาชกกลมเดมเอาไวรวมไปถงการสรางความเทาเทยมกนในการรกษาความสมพนธทดเอาไวเปนสงทจ�าเปนในการสรางเครอขายการสอสารทด เพราะหากไมมการรกษาความสมพนธทดและตอเนองกอาจจะท�าใหเครอขายเกดการลมสลายได 7.3 การขยายความสมพนธไปยงอาสาสมครกลมอนๆการตดตอสอสารระหวางกนหรอการท�ากจกรรมอาสาสมครรวมกนจะท�าใหเกดการรวมพลงรวมกนกลายเปนเครอขายความรวมมอระหวางกลมอาสาสมครขนาดใหญทไมสามารถท�าไดโดยการท�างานของอาสาสมครเพยงกลมเดยว


148


อภปรายผล ผลของการศกษาในครงนสามารถอธบายขอคนพบทส�าคญไดโดยการใชแบบจ�าลองรปภาพซงชใหเหนถงบทบาทของการสอสารทสงผลตอการสรางเครอขายและการสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชายโดย

สามารถอธบายความสมพนธกบแนวคดและทฤษฎไดดงตอไปนแผนภาพท 2 แบบจ�าลองการเรยนรของเยาวชนชายอยางยงยนผานการท�ากจกรรมอาสาสมคร

จากแบบจ�าลองพบวา(1)เยาวชนชายสวนใหญทมาเขารวมกจกรรมอาสาสมคร อาจจะเปนเพยงการเขารวมกจกรรมโดยท “ไมมความร” หรออาจเปนการเขารวมเรมแรก (1.1) ในลกษณะของการเขารวมเพราะ “ความ


149


นาสนใจของกจกรรม”หรอ“ถกเพอนชกชวน”ปจจยหลกทท�าใหเกดการเขารวมมาจากความสนกและอดมการณบางอยางซงสอดคลองกบแนวคดในทฤษฎการระดมทรพยากร(ResourceMobilization)ของOlsonซงชใหเหนวา สงกระตนเฉพาะบคคลสงเสรมใหเกดการกระท�ารวมหมขน แตอยางไรกตามในการตดสนใจเขารวม (1.2) เยาวชนชายตองมโอกาสบางประการทสอดคลองกบกลมอาสาสมครเชนเวลาวางการไดแสดงความสามารถการไดพบกจกรรมทมความนาสนใจหรอทาทายความสามารถ ซงสอดคลองกบแนวคดในทฤษฎการระดมทรพยากร (ResourceMobilization) ในขอทวาปจเจกบคคลมการค�านวณผลไดผลเสยของการเขารวมของบคคลถาหากเยาวชนชายไมมเวลาวางในการเขารวมหรอไมมความพรอมทางดานเศรษฐกจ เยาวชนชายกจะตดสนใจทจะไมเขารวมกจกรรมและชใหเหนวาสงกระตนเฉพาะบคคลยงสงเสรมใหเกดการกระท�ารวมหมขน โดยเยาวชนชายเขารวมกจกรรมอาสาสมครเพอสรางโอกาสทจะไดพบกจกรรมทมความนาสนใจหรอทาทายความสามารถ(2)การสอสารจะมบทบาทส�าคญในการชกจงใจใหเยาวชนชายเกดการเขารวมกจกรรมอาสาสมครอยางมากโดยผานการเลอกชองทางการสอสารทเหมาะสมการใชกลยทธทางการสอสารและรปแบบทางการสอสารท (2.1)เยาวชนใหความสนใจและ (2.2)เปดโอกาสใหเยาชนชายมสวนรวม เชนกจกรรมอาสาสมครสอบคคลผน�าทางความคดและFaceBookเปนสอทเยาวชนชายใหความสนใจเปดรบซงสอดคลองกบแนวคดในเรองเครอขาย(Network)ของเออพรกาญจนรงสชย(2532)ไดอธบายถงองคประกอบของเครอขายสงคมวา เครอขายตองมวธการทใชในการตดตอสอสารระหวางกนการสอสารยงตองท�าหนาทใหความรและการมสวนรวมของเยาชนชายกบเครอขายในการลงมอปฏบตจรงเพอใหเยาวชนชายไดเรยนรถงปญหาแนวทางแกไขจากการท�างานอาสาสมครดวยตนเองและ(2.3)ยงเปนการชวยสรางรกษาและขยายการท�างานของเครอขายเอาไวซงยงสอดคลองกบแนวคดในเรองเครอขายของรงโรงเพชรบรณน(2546)


150


ซงไดกลาววาเครอขายจะตองมกจกรรมทตอเนองและเนนการมสวนรวมของสมาชกนอกจากนเครอขายยงตองมองคประกอบอนๆ เพอทจะรกษาความสมพนธกบเยาวชนชายทเขารวมกจกรรมของเครอขายเอาไว เชนความถในการตดตอสอสารระหวางกนทมากมกจกรรมทหลากหลาย นอกจากน การสอสารยงไดแสดงบทบาททสงผลตอ (3)การเรยนรของเยาวชนชายทเขารวมกจกรรมอาสาสมคร โดยชวยท�าให (3.1)เยาวชนชายตระหนกถงปญหาบางอยาง(Sense) ทเกดในสงคมและกระตนใหเยาวชนชายเกดความรสกทอยากเขาไปมสวนในการรวมแกไข ทงในฐานะของอาสาสมครหรอในฐานะของสมาชกคนหนงในสงคมซงน�าไปส(4)การเกดจตส�านกสาธารณะขอคนพบดงกลาวสอดคลองกบแนวคดเรองบทบาทหนาทของการสอสาร ของMcQuail (1983)การสอสารทดจะตองมการใหขาวสาร (Information) การสรางความตอเนอง (Continuity) การใหความบนเทง (Entertainment) และการระดมสรรพก�าลง (Mobilization) ในการสอสารระหวางเยาวชนกบเครอขายตองมงเนนการสอดแทรกความรควบคไปกบการท�ากจกรรม เพราะหากเยาวชนชายไมเกดการเรยนร เยาวชนชายกจะไมเกดความตระหนกถงปญหาสงคมทเกดขนท�าใหไมเกดการพฒนาอยางยงยนสอดคลองกบแนวคดในเรองเครอขาย (Network) ของเสรพงศพศ (2548) ซงไดอธบายถงประโยชนของการมเครอขายวา เครอขายท�าใหเกดการเปลยนแปลงความคดประสบการณแรงบนดาลใจและทกษะตางๆ กระบวนการสอสารเพอสรางจตส�านกสาธารณะและการสรางเครอขายทประสบความส�าเรจและมประสทธภาพสงสดคอการท�างานรวมกนแบบ“วงสามขา”โดยการสรางอาสาสมครกลมเดมรกษาความสมพนธของสมาชกกลมเดมและขยายความสมพนธไปยงอาสาสมครกลมอนๆซงเปนสงทจ�าเปนในการท�าควบคกนไปดวยกนเสรพงศพศ(2548)ไดอธบายถงประโยชนของการมเครอขายวาเปนเครองมอหรอวธการท�างานรวมกนทมประสทธภาพโดยเฉพาะอยางยงในกรณทตองเผชญหนากบปญหาตางๆปญหาใหญโตและซบ


151


ซอนเกนกวาทใครจะสามารถเผชญหนาไดโดยล�าพง จากแบบจ�าลองการเรยนรของเยาวชน ยงท�าใหเหนถงลกษณะของการรบรของเยาวชนชายในการท�ากจกรรมอาสาสมครวาอาจไมไดมลกษณะกระบวนการสอสารตามแนวคดเกยวกบความร ทศนคตและพฤตกรรม(K-A-P)เสมอไปตามทศาสตราจารยนายแพทยประเวศวะส(2541)ซงไดเสนอขนตอนกลยทธทจะน�าไปสความส�าเรจ 3ประการ ในกลยทธการปลกจตส�านก ซงสงทตองท�าเปนสงแรกสดคอ “ความรก” เพอใหน�าไปสความตระหนกในการมสวนไดสวนเสยรวมกน แตจากการศกษาพบวาการเขารวมกจกรรมอาสาสมครของเยาวชนชายมลกษณะเรมตนจากการลงมอท�ากจกรรมอาสาสมครกอนจงคอยกลายเปนความตระหนกในปญหาทเกดขนจงคอยน�าไปสความรสจตส�านกสาธารณะในทายทสด(P-K-A) จากเหตผลในขางตน “เครอขายการสอสาร”จงเสมอนเปนตวกลางในการตดตอสอสาร เพอสรางเยาวชนอาสาสมครชายกลมใหม รกษาความสมพนธตอเยาวชนชายกลมเดมเอาไว และขยายความรวมมอไปยงอาสาสมครกลมอนๆ เพอใหการท�างานอาสาสมครสามารถด�าเนนตอไปอยางราบรนและประสบความส�าเรจ เครอขายการสอสารทดและประสบความส�าเรจยงชวยท�าหนาทในการสงเสรมจตส�านกสาธารณะของเยาวชนชายใหสามารถ


152


แสดงออกมาในฐานะของอาสาสมครไดอยางตอเนองและสม�าเสมอรายการอางอง [1]Harold Lasswell. (1948) The Structure and Function of Communication in Society.CommunicationResearchersandPolicy-Making.sourcrbook. [2]ไชยรตนเจรญสนธโอฬาร.ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม.กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพวภาษา,2542 [3]EverettM.Rogers.(1986)Communication Technology : The News Media of Society. [4] อจฉรา โฉมแฉลม.จ ตส�านกของนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตรตอการรวมกลมกจกรรมเพอสงคม.วทยานพนธมหาบณฑตย.มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2544. [5] จนทรา ธนสงวนวงศ. (2555)วชาชวตและวฒนธรรมไทย หนวยท8จตสาธารณ.(ออนไลน).เขาถงไดhttp://mos.etech.ac.th/mdec/learning/s1301/unit08.htm.วนท1กมภาพนธ2555 [6]SusanJ.Ellis,“Volunt/ar/eer/ism:What’stheDifference?”,inhttp://www.energizeinc.com/art/1vol.htm,26August2003.

บรรณานกรมกาญจนาแกวเทพ.สอสารมวลชน ทฤษฎและแนวทางการศกษา.พมพครง ท3.กรงเทพมหานคร:โรงพมพศาลาแดงจ�ากด,2545กาญจนาแกวเทพ,ปารชาตสถาปตานนทสโรบล,กตตกนภย.มองสอใหม มองสงคมใหม.กรงเทพมหานครฯ:จฬาลงกรณวทยาลยกาญจนาแกวเทพ,สมสขหนวมาน. สายธารแหงนกคดทฤษฎ เศรษฐศาสตร การเมองกบสอสารศกษา.พมพครงท2กรงเทพมหานครฯ:หางหน


153


สวนจ�ากดการพมพ:2553กาญจนาแกวเทพและคณะ.ใตฟากฟาแหงการศกษา สอบคคลและเครอ ขายการสอสาร ภาพรวมจากงานวจย.กรงเทพฯ:ส�านกงานกองทน สนบสนนการวจย,2549.ปรมะสตะเวทน.การสอสารมวลชน : กระบวนการและทฤษฎ.กรงเทพนคร: คณะนเทศศาสตรจฬาลงกรณวทยาลย,2540สมควรกวยะ.การสอสารมวลชน บทบาท หนาท สทธ เสรภาพ ความรบผด ชอบ.ฉบบปรบปรงพมพครงท 6. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพ โกสนทร,2548ไชยรตน เจรญสนธโอฬาร.ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม. กรงเทพมหานคร:ส�านกพมพวภาษา,2542นตยสารสารคด.“จตอาสาหนทางแหงการอยรวมกนในสงคม”ฉบบท296. 2552

the role of communication in network building and...

Documents