การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรกบการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

The Application of GIS on Use of Recreational Green Space in Hatyai Municipality, Amphoe Hatyai, Songkla Province

ปณยนช รธรโก Poonyanuch Ruthirako

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยหาดใหญ ประจ าป 2556

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยหาดใหญ

HATYAI UNIVERSITY

ชองานวจย ประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรกบการเขาใชบรการพนทสเขยว

นนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

ผวจย ผชวยศาสตราจารยปณยนช รธรโก

สาขาวชา ภมสารสนเทศศาสตร

ทนอดหนนการวจย 2555

บทคดยอ

การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรกบการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ มวตถประสงคเพอศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ การเขาถงพนทสเขยวนนทนาการของชมชนและปจจยทสงผลตอการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ ผลการศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการโดยการวเคราะหความสมพนธเชงพนท (Auto correlation, Moran’s Index) พบวาพนทสเขยวนนทนาการแตละแหงไมมความสมพนธเชงพนท หรอมรปแบบการกระจายไมแตกตางจากการกระจายแบบอสระ สวนการวเคราะหเขาถงพนทสเขยวนนทนาการโดยวธวเคราะหแนวกนชน (buffer analysis) ภายในรศมการใหบรการพนทสเขยวนนทนาการในระยะทาง 300 เมตร 500 เมตร และ 1,000 เมตร พบวามพนทใหบรการคดเปนพนท 1,781,636 ตารางเมตร, 2,253,626 ตารางเมตร และ 6,301,349 ตารางเมตร ตามล าดบ สวนชมชนทเขาถงพนทสเขยวนนทนาการภายในรศมทก าหนดมจ านวน 22 ชมชน, 34 ชมชน และ 72 ชมชน ตามล าดบ นอกจากนการศกษาผทเขามาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการจ านวน 100 คน พบวาปจจยทท าใหกลมตวอยางเขาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการเนองจากความรมรน รองลงมาเปนการเดนทางทสะดวก ระยะทางใกล ความนาสนใจของสถานท การมสงอ านวยความสะดวก และมความปลอดภย ตามล าดบ สวนปจจยทท าใหไมมาใชบรการ เนองจากพนทสเขยวนนทนาการสกปรกมากทสด รองลงมาเปนเพราะสถานทขาดการบ ารงรกษา ไมมเวลามาใชบรการ มคนพลกพลาน การเดนทางล าบาก สถานทคอนขางเงยบไมมคน มทอนทนาสนใจมากกวา ไมมสงอ านวยความสะดวก และไมนาสนใจตามล าดบ ทงนความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาและระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการพบวาขอมลสวนบคคล (เพศ อาย การศกษา อาชพ และรายได) มความสมพนธกบชวงเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 และขอมลสวนบคคล (เพศ การศกษา อาชพ และรายได)

(ก)

HATYAI UNIVERSITY

มความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ ทระดบนยส าคญ 0.05 แตอายของกลมตวอยางไมมความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 ค าส าคญ : พนทสเขยวนนทนาการ, การเขาถง, เทศบาลนครหาดใหญ, การเขาใชบรการ และระบบสารสนเทศภมศาสตร

(ข)

HATYAI UNIVERSITY

Research Title The Application of GIS on use of recreational green space in

Hatyai Municipality, Amphoe Hatyai, Songkla Province.

Researcher Asst.Prof. Poonyanuch Ruthirako

Field Geo-informatic

Research Scholarship 2012

Abstract

The main objectives of this study were to classify the amount and distribution, as well as to evaluate accessibility of recreational green space, to study the factors that influence to use of recreational green space and study the relationship between individual factors and duration/period of time to use of recreational green space. The results of distribution of recreational green space using Auto Correlation (Moran’ s Index) showed that each recreational green space was not correlated to spatial area. Meanwhile, the accessibility of recreational green space employing buffer analysis demonstrated that there were service area within radius of 300,500, and 1,000 meters respectively. Based on this result, service areas were 1,781,636 , 2,253,626 and 6,301,349 square meter respectively. In addition, it also reported that there were 22, 34, 72 communities respectively were able to access into these recreational green space. The investigation recommended that shading, access, distance, attractiveness, facilities and safety are influence to use of recreational green space. On the contrary, the factors that obstacle to use of recreational green space are dirty, lack of maintenance, lack of facilities, lack of time, too many people, hard to access, too quiet and lack of attractive. Furthermore, the chi-square test between individual factors (sex, age, level of education, occupation and income) and duration of time are significance at the level of 5%. And individual factors (sex, level of education, occupation and income) and period of time are significance at the level of 5%. But age of samples and period of time are not significance at the level of 5%. Keywords : recreational green space, accessibility, Hatyai Municipality, use of, GIS

(ค)

HATYAI UNIVERSITY

กตตกรรมประกาศ

งานวจยฉบบนไดส า เ รจลงไดดวยการใหทนสนบสนบสนนการวจยจาก

มหาวทยาลยหาดใหญ ผวจยขอขอบพระคณผบรหาร มหาวทยาลยหาดใหญ ทเหนความส าคญใน

การท าวจยอนมสวนส าคญในการพฒนางานวชาการและพฒนาประเทศชาต

ขอบพระคณ ศ.ดร.ไพศาล เหลาสวรรณ ทเปนแบบอยางทดในการกาวสการเปน

นกวจย ขอบพระคณ รศ. ดร.วน เดชพชย ร.ศ.ทศนย ประธาน คณาจารย และเจาหนาทส านกวจย

ทไดใหค าปรกษาและใหการสนบสนนในการท าวจยในครงน

ขอบคณ ดร.สรลกษณ ทองพน และ ดร.พชร เชบ-บนเนอร ทชวยเหลอในการ

ตรวจทานเอกสารภาษาองกฤษ

ขอบคณครอบครวรธรโก และครอบครวทองบรบรณ ทเปนอยเคยงขางและเปน

ก าลงใจเสมอมา

ปณยนช รธรโก

(ง)

HATYAI UNIVERSITY

สารบาญ

บทคดยอ (ก) Abstract (ค) กตตกรรมประกาศ (ง) สารบาญ (จ) สารบาญภาพประกอบ (ช) สารบาญตาราง (ซ) บทท 1 บทน า 1 1.1 ความส าคญและทมาของการวจย 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 2 1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2 1.4 นยามศพท 2 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 4 2.1 ค าจ ากดความ การจ าแนกประเภท และการก าหนดขนาดพนทสเขยว 4 2.2 ความส าคญและประโยชนของพนทสเขยว 12 2.3 แนวทางการจดสถานทพกผอนหยอนใจ 13 2.4 บรรยากาศภายในสถานทพกผอนหยอนใจ 15 2.5 ปญหาของสถานทพกผอนหยอนใจ 16 2.6 งานวจยทเกยวของ 17 บทท 3 วธการศกษา 21 3.1 ขอบเขตพนทศกษา 21 3.2 ระเบยบวธวจย 21 3.3 ขนตอนการศกษา 23 บทท 4 ผลการวจย 24 4.1 การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ 24 4.2 การวเคราะหการเขาถงพนทสเขยวนนทนาการของชมชน 26 4.3 การศกษาการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ 28

(จ)

HATYAI UNIVERSITY

4.4 ความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาและระยะเวลาในการเขาใช บรการพนทสเขยวนนทนาการ

31

4.5 แนวทางในการจดการพนทสเขยวนนทนาการ 32 บทท 5 สรปผล อภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ 32 5.1 อภปรายผล 33 5.2 ขอเสนอแนะ 34 บรรณานกรม 35 ภาคผนวก 40 แบบสอบถามการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ 41 พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ 46 ประวตผวจย 52

(ฉ)

HATYAI UNIVERSITY

สารบาญภาพประกอบ

ภาพประกอบ 1 การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ 24 ภาพประกอบ 2 การวเคราะหความสมพนธเชงพนท (Auto Correlation, Moran’s Index)

25

ภาพประกอบ 3 การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในแตละชมชน 26 ภาพประกอบ 4 รศมการใหบรการพนทสเขยวนนทนาการโดยวธการวเคราะห แนวกนชน

27

ภาพประกอบ 5 ปจจยทท าใหกลมตวอยางมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ 29 ภาพประกอบ 6 สาเหตทกลมตวอยางไมมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ 29 ภาพประกอบ 7 กจกรรมการใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการ 30 ภาพประกอบ 8 สงทควรมการปรบปรงในพนทสเขยวนนทนาการ 30 ภาพประกอบ 9-10 สวนหยอมบรเวณใกลโรงเรยนแสงทองวทยา 46 ภาพประกอบ 11-12 สนามเดกเลน ชมชนบางหก 47 ภาพประกอบ 13-14 สวนหยอมหนาโรงเรยนธดานเคราะห 48 ภาพประกอบ 15-16 สวนหยอมหนาโรงแรมโนรา 49 ภาพประกอบ 17-18 สวนหยอมใกลเซยงตง 50 ภาพประกอบ 19-20 สวนหยอมถนนศรภวนารถ 51

(ช)

HATYAI UNIVERSITY

สารบาญตาราง

ตาราง 1 มาตรฐานพนทสวนสาธารณะตอประชากรในประเทศตาง ๆ 7 ตาราง 2 การจ าแนกสวนสาธารณะในประเทศสหรฐอเมรกา 8 ตาราง 3 การก าหนดขนาดขนต าของพนทสเขยวตามขนาดของเทศบาล 9 ตาราง 4 มาตรฐานพนทสเขยวขนต าทเสนอแนะส าหรบประเทศไทย 10 ตาราง 5 เกณฑประเภทของสวนสาธารณะและเกณฑดานผงเมอง 11 ตาราง 6 พนทใหบรการของพนทสเขยวนนทนาการโดยวธการวเคราะหแนวกนชน 27 ตาราง 7 การเขาถงพนทสเขยวนนทนาการของชมชน 28 ตาราง 8 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาในการเขาใช บรการ

31

ตาราง 9 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบและระยะเวลาในการเขา ใชบรการ

32

(ซ)

HATYAI UNIVERSITY

1

บทท 1 บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา จากการคาดการณการเพมขนของประชากรโดยองคกรสหประชาชาตโลกโดยใชอตราการเกดในป ค.ศ. 2002 พบวาในป ค.ศ.2050 ประชากรโลกจะเพมขนสงถง 12.8 พนลานคน (Brennan and Withgott, 2005) และในป ค.ศ.2025 ประชากรโลกรอยละ 60 อาศยอยในเขตเมองมากกวาในป ค.ศ.1950 ซงมเพยงรอยละ 29 (Sukopp,1998) โดยจ านวนประชากรมากกวาครงหนงพบในอยในเขตเมอง (United Nations, 2004) และจ านวนประชากรมากกวาสองในสามทเพมขนพบอยในประเทศก าลงพฒนามากกวาประเทศทพฒนาแลว (UNFPA, 2007) ซงการเพมขนของจ านวนประชากรนสงผลตอการขยายตวของเมองและรปแบบการใชทดนในเขตเมอง มความตองการทดนเพอการกอสรางมากขน ท าใหทวางในเมองลดนอยลง สงผลใหสมดลดานสงแวดลอมในเมองตองสญเสยไป และเกดปญหาดานตาง ๆ ตามมา เชน ปญหามลพษทางเสยง มลพษทางน า มลพษทางอากาศ ความหลากหลายทางชวภาพลดลง และการเพมขนของอณหภมของเมอง เปนตน ทงนอาจสงผลตอคณภาพชวตและสขภาพของประชาชนในเขตชมชนเมองทงดานรางกายและจตใจ เกดการขาดแคลนทอยอาศยในเขตเมอง เกดปญหาความแออดและน ามาซงผลเสยทางดานสงคม และยงสงผลกระทบตอคณภาพชวตอกดวย (Sandstrom, et al., 2006 ; Dye,2008 ; Grahn and Stigsdotter, 2003 ; Barthel, et al., 2005) แมวาความพยายามในอนทจะเพมพนทสเขยวในเขตชมชนในประเทศไทยไดรเรมมาเปนเวลานานแลว แตยงไมไดมการหามาตรการทเหมาะสม และสามารถทจะน าไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม (ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2547) เนองจากหนวยงานทรบผดชอบมขอจ ากดในเรองประสบการณในการจดท าแผนแมบทเพอการพฒนาพนทสเขยว ตลอดจนความร ความเขาใจในประโยชน คณคา และความส าคญของพนทสเขยวทมตอเมอง ท งในแงสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรมและคณภาพชวตของประชาชน รวมถงขอจ ากดทางดานงบประมาณและอตราก าลง ท าใหพนทสเขยวทมอยไมไดรบการดแลเอาใจใสเทาทควร (ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2548) และในสวนของเมองหาดใหญซงเปนศนยกลางคมนาคมขนสงทงทางน า ทางบกและทางอากาศ เชอมโยงภาคใตของประเทศไทยกบประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเชย และยงเปนศนยกลางการขนสงและการคา ท าใหเกดกจกรรมดานเศรษฐกจดานตาง ๆ ตามมา ท งในสวนการบรการและการทองเทยว สงผลใหเทศบาลนครหาดใหญขยายตวอยางรวดเรว เปนเมองขนาดใหญทมประชากรคอนขางมาก ท าให

HATYAI UNIVERSITY

2

เกดความแออดและขาดทศนยภาพทงดงาม รวมถงการขาดแคลนทวางเพอสนทนาการในเขตเมอง (บรษทเอ-เซเวน คอรปอเรชน จ ากด, 2549) ดงนนการศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเมองหาดใหญ จงมความส าคญและมความจ าเปนเปนอยางยง เนองจากท าใหทราบถงความเพยงพอของพนทสเขยวนนทนาการทมอยและทราบถงการเขาไปใชประโยชนของชมชนวามปญหาหรอขอเสนอแนะอยางไร ซงผลการศกษาทไดสามารถน าไปประยกตใชในการวางแผนและพฒนาพนทสเขยวในเขตเมอง รวมถงจดหาพนทสเขยวใหเปนไปตามความตองการของชมชน ซงจะชวยเพมคณภาพชวตของคนเมองซงเปนองคประกอบส าคญของเมองนาอยตอไป 2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 2.2 เพอวเคราะหความสมพนธเชงพนทกบประชากรทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 2.3 เพอศกษาการใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 2.4 เพอเสนอแนะแนวทางในการจดการพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

3. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3.1 ทราบถงการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 3.2 ทราบถงความสมพนธเชงพนทของพนทสเขยวนนทนาการทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 3.3 ทราบถงการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 3.4 ทราบขอเสนอแนะแนวทางในการจดการพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

HATYAI UNIVERSITY

3

4. นยามศพทเฉพาะ พนทสเขยวนนทนาการ หมายถง พนททมตนไมปกคลมบางสวนหรอทงหมดทม

อยในเขตเมอง ท าใหเกดความรมรนและสงผลดตอสภาพแวดลอม ซงเปนทพกผอนหยอนใจหรอททชมชนสามารถเขาไปใชประโยชนเพอกจกรรมใดกจกรรมหนงได พนทสเขยวนนทนาการทมคณภาพ หมายถง พนทสเขยวนนทนาการทมการจดการทด ต งอยในสถานทเหมาะสม สามารถเขาถงไดงาย มความปลอดภย นาเขาไปใชประโยชน มการบ ารงรกษาดและแสดงถงบทบาทหรอหนาทตามทระบ การเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ หมายถง การเขาไปใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการเพอกจกรรมใดกจกรรมหนง เชน การเดนเลน การออกก าลงกาย การพกผอนหยอนใจ และการพบปะพดคย เปนตน

การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ หมายถง การทต าแหนงทตงของพนทสเขยวนนทนาการอยกระจายทวพนท ท าใหประชาชนสามารถเขาไปใชประโยชนไดอยางทวถง

การเขาถง หมายถง การเดนทางไปยงพนทสเขยวนนทนาการเพอใชประโยชนเพอกจกรรมใดกจกรรมหนง

HATYAI UNIVERSITY

4

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 ทฤษฎและเอกสารทเกยวของ งานวจยนเปนการศกษาการกระจายและการเขาถงพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ ส าหรบเอกสารและงานวจยทเกยวของมดงน 2.1.1 ค าจ ากดความ การจ าแนกประเภท และการก าหนดขนาดพนทสเขยว การใหความหมายและค าจ ากดความ รวมถงการจ าแนกประเภทของพนทสเขยวมหลายรปแบบ ขนอยกบความตองการและลกษณะเฉพาะของพนทนน ๆ ซงเปนขอทโตแยงกนมานานเกยวกบระบบค าจ ากดความของพนทสเขยว โดยสาขาวชาตางกนกมขอเสนอเกยวกบค าจ ากดความตางกนตามมมมองวชาชพ (Manlun, 2003) บางครงจะพบวามการใชค าวา”พนทสเขยว” (Green space) และ”พนทโลง” (Open space) แทนกน (Swanwick, et al., 2003) ค าจ ากดความพนทสเขยว พนทสเขยวอาจหมายถงพนทภายนอกทมตนไมจ านวนมาก (Bonsignore, 2003) พนททมสภาพกงธรรมชาต (Jim and Chen, 2003) หรออาจเปนพนทวางในเขตเมอง (Beatley, 2000) นอกจากนพนทสเขยวอาจหมายถงพนททมการใชประโยชนทดนตามธรรมชาตหรอมนษยไดมการเพาะปลกพชในบรเวณอาคารหรอบรเวณพนททวางแผนไว (Wu, 1999 อางถงใน Manlun, 2003) พนทสเขยวอาจเปนสถานททมสตวชนดตาง ๆ นก แมลงทนาสนใจเชนผเสอ เปนททมความหลากหลาย เดก ๆ สามารถเรยนรเกยวกบธรรมชาตและสงคมของสตวตาง ๆ เปนพนททสามารถเดนเลนและดสงตาง ๆ โดยรอบ และอาจเปนสนามเดกเลน (Mugenyi, 2002) นอกจากนส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2548 : 7) ไดใหค าจ ากดความพนทสเขยววาหมายถง พนทกลางแจงและกงกลางแจงทมขอบเขตทดนทงหมดหรอบางสวนปกคลมดวยพชพรรณทถกปลกบนดนทซมน าได โดยทดนนนอาจมสงปลกสรางหรอพนผวแขงทไมซมน ารวมอยหรอไมกได หมายรวมถงพนทสเขยวในเขตเมอง และนอกเขตเมอง อาจเปนพนทสาธารณะหรอเอกชนทสาธารณชนสามารถใชประโยชน ประกอบดวยพนทสเขยวเพอนนทนาการและความงามทางภมทศน พนทอรรถประโยชน เชนพนทเกษตรกรรมและพนทสาธารณปการ พนทแนวกนชน พนทสเขยวในสถาบนตาง ๆ พนทธรรมชาตและกงธรรมชาตอนเปนถนทอยของสงมชวตไดแกพนทปาไม พนทชมน า พนททเปนรวยาวตามแนวเสนทางคมนาคมทางบก ทางน า และแนวสาธารณปการตาง ๆ หรอพนทอน ๆ เชนพนทสเขยวท

HATYAI UNIVERSITY

5

ปลอยรกราง พนทสเขยวทถกรบกวนสภาพธรรมชาต และพนทสเขยวทมการใชประโยชนผสมผสานกน พนทสเขยวในเขตเมองของประ เทศไทยมองคกรปกครองสวนทองถน คอเทศบาล ซงมอ านาจหนาทในการดแลรบผดชอบตนไม บ ารงรกษาสวนสาธารณะและจดหาสถานทพกผอนหยอนใจ และในงานวจยฉบบนพนทสเขยวหมายถงพนททมตนไมปกคลมบางสวนหรอทงหมดทมอยในเขตเมอง ท าใหเกดความรมรนและ สงผลดตอสภาพแวดลอม การจ าแนกประเภทพนทเขยว พนทสเขยวสามารถจ าแนกไดหลายรปแบบ การจ าแนกอาจใชบทบาทหนาทของพนทนน ๆ ขนาด และลกษณะทางกายภาพ ซงแตละประเทศมมาตรฐานในการจ าแนกพนทสเขยวแตกตางกน เชน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจนมการพฒนาการจ าแนกประเภทของพนทสเขยวในป ค.ศ. 1961 เปน 4 ประเภทไดแก พนทสเขยวสาธารณะ พนทสเขยวรมทางสญจร พนทสเขยวทมลกษณะภมประเทศเฉพาะแหง และพนทสเขยวเพอการฟนฟ และในป ค.ศ.1973 จ าแนกประเภทพนทสเขยวเปน 5 ประเภทคอ พนทสเขยวสาธารณะ พนทสเขยวทเปนสนาม ตนไมรมถนน พนทสเขยวในเขตชานเมอง และพนทสเขยวทเปนแนวรว จากนน ในป ค.ศ. 1981 ไดแบงประเภทพนทสเขยวเปน 6 ประเภทไดแก พนทสเขยวสาธารณะ พนทสเขยวบรเวณทอยอาศย พนทสเขยวทตงอยใกล พนทสเขยวรมทางจราจร ภมทศนทเปนพนทสเขยว และพนทสเขยวทใหผลผลตและเปนแนวรว ประเทศญปนมการจ าแนกพนทสเขยวมการจ าแนก 3 แบบไดแก (1) การจ าแนกจากพนทสเขยวจากการกรรมสทธการถอครองทดน โดยจ าแนกพนทสเขยวเปน 2 ประเภทคอพนทสเขยวสาธารณะ (พนทสเขยวสาธารณะ พนทสเขยวธรรมชาตและพนทสเขยวในทเปดโลง) และพนทสเขยวสวนบคคล (พนทสเขยวสวนรวมและพนทสเขยวเฉพาะ) (2) การจ าแนกระบบพนทสเขยวเชงพนท ไดจ าแนกพนทสเขยวเปน 4 ประเภท ไดแกสวนสาธารณะ สนามหญา พนทจราจรและพนทสเขยวอน ๆ (3) การจ าแนกพนทสเขยวเพอการวางแผน จ าแนกพนทสเขยวเปน 2 ประเภทใหญคอพนทสเขยวสาธารณะและพนทสเขยวอน ๆ (Manlun, 2003) ประเทศองกฤษไดแบงประเภทพนทสเขยวเปน 8 ประเภท ไดแกสวนสาธารณะและสวนหยอม พนทสเขยวทเปนธรรมชาตและกงธรรมชาต พนทสเขยวรมทางเดน ลานกฬากลางแจง พนทสเขยวเพอความงามทางภมทศน พนทส าหรบเดกและวยรน สวนชมชน และพนทดาดแขงรวมถงศาสนสถานและหลมฝงศพ (http://www.communities.gov.uk)

HATYAI UNIVERSITY

6

สวนในประเทศไทยส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม(2548) ไดจดท าคมอการพฒนาพนทสเขยว โดยแบงประเภทพนทสเขยวออกเปน 6 ประเภท ไดแก - พนทสเขยวเพอนนทนาการและความงามทางภมทศน ไดแก พนทสเขยวนนทนาการ พนทสเขยวภมทศนงาม และพนทสเขยวสวนบคคล - พนทสเขยวอรรถประโยชน ไดแก พนทสเขยวเพอการผลต พนทสเขยวบรเวณสาธารณปการ พนทสถาบน และโบราณสถาน เปนตน - พนทสเขยวเพอการอนรกษ ไดแกพนทชมน า และ พนทปา - พนทสเขยวทเปนรวยาว ไดแก ฝงแมน าและล าคลอง รวแนวทางเดน และเขตทางเทา-รมเกาะกลางถนนในเมอง เปนตน -พนทสเขยวอน ๆ ไดแก ทดนวางเปลา (ไมมการพฒนา) พนทยานการคารกราง และพนทยานอตสาหกรรมรกราง เปนตน - พนทสเขยวพเศษ ไดแก พพธภณฑธรรมชาตทมชวต และแหลงเรยนรพชพรรณธรรมชาต การก าหนดขนาดของพนทสเขยว การก าหนดขนาดพนทสเขยวตอจ านวนประชากรมความหลากหลาย ในศตวรรษท 20 ผเชยวชาญในเยอรมน ญปนและประเทศอน ๆ ไดก าหนดคามาตรฐานพนทสเขยวทมคณภาพสงไวท 40 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน หรอพนทปาเขตชานเมองขนาด 140 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน เพอใหเกดสมดลระหวางคารบอนไดออกไซดและออกซเจน ระบบนเวศมความสมดล และคณภาพชวตของคนดขน ทงนประเทศทพฒนาแลวมแนวโนมทจะใชคามาตรฐานพนทสเขยวท 20 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน (Sukopp, et al., 1995) อยางไรกตามองคการอนามยโลก (WHO) ไดแนะน าขนต าของขนาดพนทสเขยวในเขตเมองและมการน ามาใชในการเผยแพรเอกสารขององคการอาหารและเกษตรสหประชาชาต (FAO) อยท 9 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน (Kuchelmeister, 1998) ซงขนาดพนทสเขยวทย งยนตอประชากร (green space per capita) เปนปจจยทส าคญประการหนงทสงเสรมใหเกดระบบนเวศเมองทย งยน ทงนเมองใหญหลายเมองในประเทศก าลงพฒนาโดยเฉพาะเอเชยกพยายามใชเกณฑนเปนมาตรฐานเชน เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย ก าหนดใหมพนทสเขยว 10 ตารางเมตรตอ 1 คน เมองเซยงไฮ 9 ตารางเมตรตอ 1 คน เมองกวางโจว 9.44 ตารางเมตรตอ 1 คน สวนประเทศสหรฐอเมรกาไดใชเกณฑของ The National Recreation and Park Association โดยก าหนดใหมพนทสเขยว 40 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน นอกจากนองคการสหประชาชาต (United Nation) ก าหนดวาพนทสเขยวในเมองทไมใชมหา

HATYAI UNIVERSITY

7

นครหรอเมองขนาดใหญควรมเกณฑอยางต าท 50 ตารางเมตรตอประชากร 1 คน โดยผนวกพนทรมแหลงน าธรรมชาตและพนทสเขยวในเมองไวดวยกน (ศรวรรณ ศลาพชรนนทและคณะ, 2549) จะเหนวาสดสวนของพนทสเขยวมความแตกตางกนในแตละเมอง ขนอยกบการใหความส าคญตอพนทสเขยวของแตละประเทศ เชน ในประเทศญปนไดมการออกกฏหมายเกยวกบการพฒนาพนทสเขยว และสวนสาธารณะหลายฉบบ เพอสงเสรมการเพมพนทสเขยวและสวนสาธารณะทงในเขตเมองและเขตนอกเมอง ท าใหญปนมพนทสวนสาธารณะเทากบ 5.4 ตารางเมตรตอคน ในนครเซยงไฮประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ไดมการก าหนดไวในแผนพฒนาเมองป พ.ศ. 2543 ใหเพมพนทสเขยวจ านวน 5,175 ไร (828 เฮกแตร) ซงมผลท าใหพนทสเขยวในเมองเพมขน คดเปนพนทสเขยวรอยละ 22 ของพนททงหมด หรอมสดสวนของพนทสเขยวตอประชากรของเมองเพมเปน 4.6 ตารางเมตร อยางไรกตามไมพบวามการก าหนดเกณฑมาตรฐานสากลของพนทสเขยวแตอยางใด แมแตตวชวดของการจดล าดบเมองนาอย กมไดมการก าหนดขนาดของพนทสเขยว แตมขอเสนอแนะวาชมชนเมองควรมพนทสเขยวใหมากทสด และควรมการเพมพนทสเขยวในทก ๆ โอกาสทท าไดเพอบรรเทามลภาวะทเกดขนในเมอง (Sampson and Scholes, 2000) นอกจากจะมการก าหนดขนาดพนทสเขยวทแตกตางกนในแตละประเทศแลวยงพบวาไดมการก าหนดมาตรฐานพนทสวนสาธารณะไวแตกตางกนเชนกน ดงตาราง 1 ตาราง 1 มาตรฐานพนทสวนสาธารณะตอประชากรในประเทศตาง ๆ

ประเทศ

พนทสวนสาธารณะตอประชากร 1,000 คน (หนวย :ไร)

พนทสวนสาธารณะตอประชากร 1คน (หนวย :ตารางเมตร)

มาตรฐานสากล 9.38 15 สหรฐอเมรกา 25 40

องกฤษ 17.50 23 เมกซโก 9.40 15 โปแลนด 9.40 15 สงคโปร 6.80 10.90 ญปน 3.37 5.4

มาเลเซย 1.80 2.90 ไทเป 0.25 0.40

ทมา : Park and Greenery Space Planning in a large City : Laboratory of Urban Landscape Design, Nobura Masuda, Prefecture, College of Agriculture, 2003 อางถงใน อาชญญา รตนอบลและคณะ, 2548)

HATYAI UNIVERSITY

8

นอกจากนประเทศสหรฐอเมรกายงมการก าหนดขนาดพนทสวนสาธารณะตามขนาดพนทจ านวนประชากรทใหบรการและรศมการใหบรการดงตาราง 2 ตาราง 2 การจ าแนกสวนสาธารณะในประเทศสหรฐอเมรกา

ประเภท ขนาดพนท จ านวนประชากรทใหบรการ (คน)

รศมการใหบรการ

สนามเดกเลน 200-400 ม2 500-2,500 ละแวกใกลเคยง

สวนสาธารณะระดบละแวกบาน

200-400 ม2 500-2,500 ละแวกใกลเคยง

สวนระดบชมชน 12.5-50 ไร 2,000-10,000 400-800 เมตร

สวนสาธารณะระดบยาน

50-250 ไร 10,000-50,000 800-5,000 เมตร

สวนระดบเมอง ≥ 250 ไร ≥ 50,000 เดนทางโดยรถยนตภายในครงชวโมง

สวนระดบภาค ≥ 625 ไร ประชากรระดบภาค

เดนทางโดยรถยนตภายในครงชวโมง

พนทสเขยวอน ๆ รวมถงถนนทมตนไมใหญสองขางทาง ชายฝง สถานทส าคญเชงประวตศาสตร ทราบทน าทวมถง สวนขนาดเลก สนามหญา พนททปลกปา เปนตน

ทมา : ดดแปลงจาก Manlun, 2003 สวนในประเทศไทยมการก าหนดขนาดขนต าของพนทสเขยวตามขนาดของเทศบาล เปนเทศบาลต าบล เทศบาลเมอง เทศบาลนคร กรงเทพมหานครและเมองพทยา ดงตาราง 3

HATYAI UNIVERSITY

9

ตาราง 3 การก าหนดขนาดขนต าของพนทสเขยวตามขนาดของเทศบาล

ขนาดของเทศบาล

ขนาดพนทสเขยว

เทศบาลต าบล ควรมพนทสเขยวอยางนอยรอยละ 10 และมพนทสเขยวเพอการบรการอยางนอยรอยละ 3 ของพนททงหมดของเทศบาล

เทศบาลเมอง ควรมพนทสเขยวอยางนอยรอยละ 10 และมพนทสเขยวเพอการบรการอยางนอยรอยละ 5 ของพนททงหมดของเทศบาล

เทศบาลนคร กรงเทพมหานครและเมองพทยา

ควรมพนทสเขยวอยางนอย 12 ตารางเมตรตอคน หรอ 7.5 ไรตอ ประชากร 1,000 คน และมพนทสเขยวเพอการบรการ อยางนอย 4 ตารางเมตรตอคน หรอ 2.5 ไรตอประชากร 1,000 คน

ทมา : ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2548 จะเหนไดวาการก าหนดขนาดขนต าของพนทสเขยวตามขนาดเทศบาลจะค านงถงพนทสเขยวทงหมด (หลาย ๆ ประเภท) แตจะเนนพนทสเขยวเพอบรการ เนองจากพนทสเขยวเพอบรการเปนพนททชมชนสามารถเขาไปใชเพอการนนทนาการ การออกก าลงกาย พบปะพดคยและการพกผอนหยอนใจ ซงสะทอนถงคณภาพชวตของคนเมอง อยางไรกตามการก าหนดขนาดของพนทสเขยวในเขตชมชนนนอาจก าหนดโดยการใชสดสวนของพนท หรอใชสดสวนตอจ านวนประชากรเปนเกณฑกได ขนอยกบความเหมาะสมในแตละสภาพพนท พนทในเขตชมชนเมองขนาดใหญ มกเปนเขตพนททมจ านวนประชากรหนาแนน มขอจ ากดทางดานกายภาพของพนท ในกรณเชนนการก าหนดพนทสเขยวควรใชจ านวนของประชากรเปนเกณฑจะมความเหมาะสมมากกวา ส าหรบชมชนขนาดเลกสวนใหญยงมพนทธรรมชาตมาก มจ านวนประชากรเบาบาง พนทสเขยวมกจะไมเปนปญหาหลกของชมชนเหลาน แตชมชนเหลานมกจะขาดพนทสเขยวเพอบรการ เชน พนทสวนสาธารณะ และลานกฬากลางแจง การก าหนดพนทสเขยวโดยใชสดสวนของพนทจงมความเหมาะสมกบชมชนขนาดเลกมากกวา นอกจากการก าหนดขนาดพนทสเขยวตามขนาดเทศบาลแลว ไดมการเสนอมาตรฐานพนทสเขยวโดยใชขนาดของเมองทจ าแนกตามมาตรฐานนานาชาตเปนเกณฑจากโครงการจดท าแผนการจดการพนทสเขยวทสมบรณทางดานระบบนเวศอยางย งยน ของส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในป พ.ศ.2549 ดงตาราง 4

HATYAI UNIVERSITY

10

ตาราง 4 มาตรฐานพนทสเขยวขนต าทเสนอแนะส าหรบประเทศไทย

ขนาดเมอง พนทสเขยว

(ตารางเมตร/คน)

มหานคร (กทม.,เมองภมภาค,พทยา) (ประชากร 100,000 คน ขนไป) 9 เมองขนาดใหญ (ประชากร 50,001 - 100,000 คน) 10-14 เมองขนาดกลาง (ประชากร 10,000 - 50,000 คน) 15-20 เมองขนาดเลก (ประชากรต ากวา 10,000 คน) 21-40 ทมา : ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2549 จะเหนไดวามาตรฐานพนทสเขยวขนต าทเสนอแนะจะมพนทสเขยวในเมองขนาดใหญทมประชากรหนาแนน มพนทกอสรางมาก ท าใหสดสวนพนทสเขยวนอยกวาเมองขนาดเลก ทมกเปนศนยกลางการเกษตรและมกมพนทกอสรางนอย จงมสดสวนของพนทสเขยวมากกวา นอกจากการเสนอมาตรฐานพนทสเขยวดงทกลาวขางตน ยงมการเสนอเกณฑพนทสเขยวทเปนสวนสาธารณะโดยส านกพฒนามาตรฐาน กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย (2547) โดยพจารณาจากขนาดการใหบรการ ขนาดของพนทตอจ านวนประชากร 1,000 คน จ านวนประชากรทใหบรการตอขนาดพนท และรศมบรการและการเดนทางเขาพนททใหบรการ โดยระบบขนสงสาธารณะของเมอง การเดนเทาและรถยนตสวนตว (ดงตาราง 5)

HATYAI UNIVERSITY

11

ตาราง 5 เกณฑประเภทของสวนสาธารณะและเกณฑดานผงเมอง

ประเภทสวน เกณฑ (ไร/

ประชากร 1,000

คน)

ขนาดพนท (ไร)

จ านวนประชากรทใหบรการ

(คน)

พนทใหบรการ

สนามเดกเลน 0.5 20ตร.ว.-200

ตร.ว.

500-2,500 ชมชนระดบหมบานในชนบททกหมบานและชมชนทอยอาศย

สวนระดบระแวก

บาน

12.5 25-50 2,000-10,000 300-500เมตร

สวนระดบชมชน 2.5 25-50 10,000-20,000 1-2.5 กโลเมตร หรอโดยระบบขนสงสาธารณะไมเกน 0.5 ชวโมง

สวนระดบยาน 1.5 30-75 50,000-100,000 3-6 กโลเมตร หรอโดยระบบขนสงสาธารณะไมเกน 1 ชวโมง

สวนระดบเมอง - 100ไรขนไป 1 แหงส าหรบ100,000คน

โดยระบบขนสงสาธารณะไมเกน 1 ชวโมง

สวนระดบภาค - 200ไรขนไป ประชาชนของเมองมากกวา 1

เมอง

โดยรถยนตไมเกน 1 ชวโมง

พนทสเขยวอน ๆ - ไมจ ากด - ขนอยกบพนททจดหาไดเชน หวมมถนน ทวางในเขตทาง

ทมา : กรมโยธาธการและผงเมอง, 2547 โดยสรปจะเหนวาในแตละประเทศมความแตกตางกนในการจ าแนกประเภทพนทสเขยวขนอยกบการใหค าจ ากดความและวตถประสงคในการจ าแนก โดยอาจจ าแนกจากบทบาทหนาทของพนทนน ๆ หรอจ าแนกโดยใชลกษณะภมประเทศของพนทเปนเกณฑ นอกจากนยงพบวาไดมการจ าแนกโดยใชลกษณะการใชทดนและการถอครองทดนวาเปนทดนสาธารณะหรอ

HATYAI UNIVERSITY

12

ทดนของเอกชนเปนเกณฑอกดวย และในสวนมาตรฐานพนทสเขยวในแตละประเทศกมความแตกตางกนเชนกน โดยพบวาในประเทศทพฒนาแลวมกมเกณฑคอนขางสงกวาประเทศก าลงพฒนา 2.1.2 ความส าคญและประโยชนของพนทสเขยว พนทสเขยวเปนองคประกอบส าคญของสงแวดลอมเมอง เนองจากมประโยชนตอเมองหลายดาน ทงดานสงแวดลอมและสงคม (Lam, et al., 2005, Schioppa, et al., 2009, Sanesi and Chiarello, 2006, Sanesi et al., 2006, Lafortezza et al., 2009) ซงการมพนทสเขยวในเขตชมชนเมองท าใหบรรยากาศโดยทวไปดรมรน สวยงาม ลดความแขงกระดางของสงกอสราง ลดความตงเครยดทางจตใจ ชวยใหประชาชนมสขภาพรางกายและจตใจด (Fuller and Gaston, 2009) พนทสเขยวในเขตชมชนเมองไมวาจะอยในรปแบบใดตางกอ านวยประโยชนนานบประการ ไมวาจะเปนการปรบปรงสภาพแวดลอมของเมองตลอดจนประโยชนทางดานเศรษฐกจ และสงคมของชมชนเมอง สามารถจ าแนกประโยชนของพนทสเขยวได 3 ดานดงน ประโยชนดานสงแวดลอม พนทสเขยวเปนองคประกอบทส าคญท งดานกายภาพและชวภาพ ซงใชในประเมนสงแวดลอมเมอง (Lv and Liu, 2009) โดยพนทสเขยวมประโยชนทงแงของคณภาพและปรมาณ (Tyrv¨ainen, et al., 2005) เนองจากสเขยวของตนไมเปนสทใหความรสกทสบายตา พนสเขยวยงชวยกรองรงสความรอนและสะสมความชนสมพนธในดน มสวนชวยสรางบรรยากาศทนาอย มอณหภมความรอนทพอด สามารถลดปรากฏการณเกาะความรอนทเกดขนเพราะพนผวพชไมสะสมความรอนและชวยในการสะทอน อกทงการคายน าของพชมสวนชวยลดอณหภมทเกดขนจากแสงอาทตย (จนทมา อทะกะ และคณะ ,2553; กฤษณา กฤษณพกต และคณะ, 2544 ; Schioppa, et al., 2009) ซงปรากฏการณเกาะความรอนจะปรากฎในบรเวณทมสงกอสรางอยรวมกนอยางหนาแนน ไดแกบรเวณทพกอาศย บรเวณธรกจการคา และบรเวณทมการจราจรหนาแนน สวนบรเวณพนทซงมความหนาแนนของอาคารต าและบรเวณทมสวนสาธารณะซงมพนทสเขยวเปนองคประกอบหลกจะมอณหภมอากาศทต า (ธนกฤต เทยนมณ, 2545) ทงนอณหภมพนผวในเขตเมองบรเวณทมตนไมปกคลมจะต ากวาบรเวณทไมมตนไมปกคลม 2 - 2.7 องศาเซลเซยส (Honjo and Takakura, 2000 ; กฤษณา กฤษณพกต และคณะ, 2544) ดงนนการเพมพนทสเขยวมแนวโนมชวยลดอณหภมอากาศลงได โดยทพนททมตนไมใหญปกคลมและพนทสนามหญามอทธพลตอการลดอณหภมอากาศลงไดชดเจน (ณฏฐ พชกรรมและเกษม จนทรแกว, 2543) อยางไรกตามพนทสเขยวทสงผลตอการลดอณหภมและกาซมลพษไดดทสดคอการเพมปรมาณและคณภาพ

HATYAI UNIVERSITY

13

ควรประกอบดวยไมยนตนทมใบหนาแนนเพอสรางรมเงาและดดซบกาซมลพษ (ปนษฐา ปฏเมธา, 2551) ประโยชนดานสงคม พนทสเขยวชวยใหคณภาพชวตของคนเมองดขน (Bonaiuto, et al., 2003 ; Chiesura, 2004 ; Schioppa, et al., 2009) โดยพนทสเขยวเปนพนทนนทนาการ สามารถใชประโยชนเพอการพกผอนหยอนใจ (Lam et al., 2005) กจกรรมดานนนทนาการ การออกก าลงกาย รวมทงการศกษาทางพฤกษศาสตรและธรรมชาตวทยา เปนสงเชอมโยงผคนใหไดสมผสธรรมชาตอยางใกลชด การไดสมผสกบสงแวดลอมทเกดตามธรรมชาตจงเปนองคประกอบพนฐานของความเปนอยทดขน (Wilson,1984 อางถงใน Fuller and Gaston, 2009 ; Miller, 2005) ท าใหเปนเมองนาอย เปนการพฒนาชมชนอยางย งยน และพนทสเขยวยงชวยใหคนในสงคมไดมปฏสมพนธกน ไดอยรวมกน ลดความขดแยงและความรนแรงทจะเกดขน (Newton, 2007) นอกจากคณคาทางดานสนทรยภาพแลว พนทสเขยวชวยเพมความสวยงามรมรน เพมความเปนธรรมชาตใหแกเมอง มการศกษาในประเทศญปนพบวาพนทสเขยวทเปนรวถนน สวนสาธารณะ และพนทสเขยวอน ๆ มความส าคญตอชมชน ชวยใหชมชนมอายยนขน อยางไรกตามขนอยกบการเขาถงพนทสเขยวของชมชนเพอไปเดนเลนและสนทนาการอน ๆ (Takano, Nakamura and Watanabe, 2002) ประโยชนดานเศรษฐกจ พนทสเขยวชวยเพมมลคาทดนและสงกอสราง ทดนหรอสงกอสรางทมการจดภมทศนดวยการปลกตนไม มกจะท าใหมมลคาเพมสงขน (Bolitzer and Netusil, 2000 ; Luttik, 2000 ; CABE Space, 2004) พนทสเขยวทมการบรหารจดการทด มการดแลรกษาอยางตอเนองท าใหตองการอตราก าลงและเจาหนาททเกยวของจ านวนมาก กอใหเกดการสรางงานเกดขน นอกจากนแนวคดของ Water Sensitive Design พบวาพนทสเขยวมประโยชนในการลดภาระการระบายน าของทอระบายน า ท าใหลดงบประมาณการกอสรางระบบระบายน าลดลง ชวยชะลอปญหาน าทวมขง ลดคาใชจายในการสบระบายน าดวยเครองสบน า การลดมลภาวะทางอากาศ ท าใหลดคาใชจายในการก าจดปรมาณคารบอนไดออกไซดในอากาศ และลดคาใชจายการใชไฟฟาของเครองปรบอากาศ การลดภาระมลพษทางน า ท าใหคาใชจายตอหนวยการบ าบดของระบบน าเสยรวมลดลง และการเพมมลคากากของเสยจากตนไม ชวยลดคาใชจายในการซอปย (ส านกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2548)

HATYAI UNIVERSITY

14

2.2 แนวทางการจดสถานทพกผอนหยอนใจ พนทสเขยวนนทนาการควรมลกษณะทดและสงอ านวยความสะดวกในดานตาง ๆ (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, มปป.) ใหเปนไปตามมาตรฐานสถานทพกผอนหยอนใจ ดงน 2.2.1 ดานการใหความสะดวกแกผมาใชบรการ 1) มปายบอกชอสถานทพกผอนหยอนใจบรเวณประตทางเขาทวไป ปายสญลกษณ เพอ บอกกฎเกณฑการใชสถานทพกผอนหยอนใจ เชน หามสบบหร หามเลนฟตบอลในสนาม หามทงขยะ หามเดนลดสนาม และปายบอกสถานทภายในสวน เชน หองสขา อาคารตางๆ เชน อาคารหองสมด และสนามเดกเลน เปนตน 2) มแผนทหรอแผนผงแสดงขอบเขตและต าแนงของสถานทพกผอนหยอนใจ เพอใหผมาใชบรการสามารถทราบไดวาควรไปทใดกอน 3) มมานง เชน มานงเดยว มานงยาว มานงเปนกลม 4) ศาลาพกผอน ประกอบดวย ศาลานงชมสวน ศาลาจดกจกรรม/นทรรศการ ศาลารมน า

5) สะพาน ประกอบดวย สะพานส าหรบขามทาง ขามสระน า สะพานประดบตกแตงสวน

6) ถนนภายในสถานทพกผอนหยอนใจควรมขนาด ความกวาง สวนโคง และสดสวนตามมาตรฐาน เพอใหเกดความปลอดภยในการขบข มทจอดรถ และมตนไมรมรนสองขางทาง เพอความสวยงามและความสบายใจของผใชสถานท

7) มถงขยะ สขาชาย สขาหญง และสขาส าหรบผพการใหเพยงพอตอความตองการของผใช

8) มศนยใหค าแนะน าและใหบรการประชาสมพนธ เพอใหเปนทตดตอและศนยรวมขอมลตาง ๆ แกประชาชนผมาใชบรการในสถานทพกผอนหยอนใจ

9) มระบบงานไฟฟา และเครองเสยงในสถานทพกผอนหยอนใจ

10) มระบบรดน าตนไม

2.2.2 ดานความปลอดภย

1) มยามรกษาการณ

2) มแสงสวางในเวลากลางคน

3) มประตเขาออกไมมากนก ในเวลากลางคนควรเปดประตเดยว

HATYAI UNIVERSITY

15

4) ท ารวกนในบรเวณทไมปลอดภย เชน รวกนรมแมน าหากสวนนนอยใกลสนามเดกเลน

5) ตรวจตราสายไฟและปลกไฟ

6) ตดตนไมทมกงแหงหรอแตงพมเสมอไมใหมดทบเกนไป

7) ควรมหนวยพยาบาล

2.2.3 การดแลรกษา

1) ท าความสะอาดสม าเสมอ เชน เกบขยะ กวาดถนน กวาดสนาม เปนตน

2) ตดหญา ตดแตงทรงพมของตนไม

3) ใหปย รดน า พรวนดนและฉดยากนแมลง

4) มการปลกตนไมทดแทนไมเดมทตายไปหรอก าลงจะตาย

5) ซอมแซมอปกรณ เชนทาสเกาอ ตดปายหรอท ารวใหม 6) ชกชวนประชาชนชวยกนรกษาความสะอาด

7) อนรกษสภาพทสวยงามตามธรรมชาตไวใหดยงขน

2.3 บรรยากาศภายในสถานทพกผอนหยอนใจ ในการจดพนทสเขยวนนทนาการเพอเออตอการพกผอนหยอนใจควรมการจดบรรยากาศภายในสถานทพกผอนหยอนใจใหมลกษณะดงน (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, มปป.)

1) บรรยากาศภายในสถานทพกผอนหยอนใจ ควรเหมาะสมกบกจกรรมทจะเกดขน เชน การเลนกฬา ควรมพนทโปรงโลง การนงพกผอน ควรใหความเปนสวนตวไดด และมบรรยากาศของความเปนสวนตว ซงสภาพโดยรวมควรจะเหมาะสมกบความสบายของมนษย ไมมแดดจดหรอลมพดแรงเกนไป ไมมฝ นและควนมากเกนไป ไมมกลนเหมนรบกวน ไมมองเหนภาพทไมพงประสงค เชน กองขยะหรอความสกปรก

2) สภาพแวดลอม คนไทยไมนยมอยกลางแดด โดยเฉพาะในเวลากลางวน มกพอใจอยใตรมไมชายคาหรอในศาลา แตเมอไมมแดดหรอเวลาเยน มกพอใจทโลงมากกวา ดงนนกอนการออกแบบผออกแบบจงควรศกษาวาพนทนนๆ จะใชเวลาใดมากนอยอยางไร

3) ความเปนสวนตว ในทนหมายถงการไมมการยงเกยวกบผอน ไดแก การไมถกจองมองโดยผอน การไมตองสงสรรคกบผอน การสรางมมสวนตวในทสาธารณะ ดงนน จงควรมการสรางพนทแยกออกจากทางสญจร เปนพนททผใชสามารถก าหนดขอบเขตของตนไดโดยไมถก

HATYAI UNIVERSITY

16

รกล าโดยผ อน แตในบางครงความเปนสวนตว ผ ใชพนทอาจมความตองการมองเหนผ อนเคลอนไหวไปมา

4) บรรยากาศธรรมชาต ในปจจบนถงแมวาสถานทพกผอนหยอนใจในรนหลงๆ จะเนนทกจกรรมและพฤตกรรมของผใชบรการ อยางไรกตามยงมความเชออยวาการไดเหนสงทธรรมชาตสามารถใหผลดแกจตใจ

5) ความปลอดภย การใชพนทสถานทพกผอนหยอนใจ ท าใหผใชเกดความรสกสบายในการใชสถานทมากขน ความปลอดภยในสถานทพกผอนหยอนใจแยกเปนความปลอดภยในดานรางกาย ความปลอดภยจากอาชญากรรม การจดสถานทใหเกดความรสกปลอดภยในดานรางกาย ไดแก การใชโครงสรางทมนคงแขงแรง มการดแลซอมบ ารงอยางสม าเสมอ เลอกวสดถกตองกบสภาพการใชสอย ส าหรบความปลอดภยดานอาชญากรรมท าไดโดยพยายามออกแบบพนทใหสามารถมองเหนโดยไมมจดลบสายตา หากมความจ าเปนตองมบรเวณทลกเขาไปจากทางสญจรทมคนเดนผานไปมามาก ควรพยายามจดใหมกจกรรมทจะดงคนเขาไปในบรเวณนน เชน จดเปนซมขายเครองดม หนงสอพมพหรอท าเปนบรเวณทท าการทมเจาหนาทอยประจ า พยายามจดใหเปนพนททเปดโลงมากทสด นอกจากนนควรจดใหมการตดตงไฟใหความสวางเสมอในเวลากลางคน ในเรองการเขาถงบรเวณ หรอพนทตาง ๆ ในสถานทพกผอนหยอนใจ พยายามใหเขาถงไดงายและมลกษณะเปดโลงเพอความปลอดภย

6) ความสวยงาม ความสวยงามของสถานทพกผอนหยอนใจ ท าใหเกดความรสกสบายใจ รปแบบทสงเสรมความสวยงามในสวนและใหความงามพนฐานทเหมอนๆ กนคอ

(1) การจดองคประกอบของสถานทพกผอนหยอนใจ จะตองมความเปนอนหนงอนเดยวกนหมายถง องคประกอบในเรองรปราง ส เสน ผวสมผส โดยรวมมความเปนไปดวยกนไดด คอ ดภาพโดยรวมแลวทกสวนสามารถสงเสรมซงกนและกน ท าใหผใชสถานทเกดความสบายใจ

(2) การจดองคประกอบของสถานทพกผอนหยอนใจตองมขนาดสดสวนอยางเดยวกน ขนาดสดสวนหมายถง ขนาดขององคประกอบทใชเมอเปรยบเทยบกบงานโดยรวม ปกตแลวงานสถานทพกผอนหยอนใจจะใชขนาดสดสวนปกตคอ ขนาดสดสวนของมนษย เพราะมนษยตองเปนผเขามาใชบรการ และความรสกนาเกรงขามมกไมเหมาะสมกบการน าเอามาใชงานในสถานทพกผอนหยอนใจ แตถาสถานทพกผอนหยอนใจมขนาดใหญมาก จดเดนแตละจดกไมควรเปนจดเลกกระจายหลายๆ จด ควรสรางจดเดนใหญๆ เพยงไมกจด ซงอาจจะดเหมาะสมกบขนาดสดสวนของสถานทพกผอนหยอนใจมากกวา

HATYAI UNIVERSITY

17

2.4 ปญหาของสถานทพกผอนหยอนใจ จากการศกษาเอกสาร งานวจยและศกษาจากกรณศกษา สามารถสรปปญหาของสถานทพกผอนหยอนใจไดดงนคอ 1) ดานบคลากร จ านวนบคลากรทมอยไมเพยงพอ เมอเปรยบเทยบกบจ านวนวนพนทของสถานทพกผอนหยอนใจ รวมทงเมอขาดบคลากรกไมสามารถหามาทดแทนได การไมมสวสดการเพยงพอ นอกจากนปญหาการประสานงานระหวางหนวยงานบางเรองยงพบวายงขาดการประสานงานจงท าใหงานลาชา และไมมประสทธภาพเทาทควร 2) ดานงบประมาณ ขาดงบประมาณในการดแลสถานทพกผอนหยอนใจ หรอในกรณทจดกจกรรมในสถานทพกผอนหยอนใจ ขาดงบประมาณเพอสนบสนนการจดกจกรรมโดยตรง 3) ดานการจดกจกรรม (1) ดานวทยากร ขาดวทยากรในการใหความรโดยตรง ขาดความตระหนก และเขาใจเกยวกบการใชแหลงการเรยนรในชชมชน พรอมทงขาดทกษะการถายทอดความรในลกษณะตาง ๆ และการใชสอ เปนตน (2) ดานการจดกจกรรม กรณทสถานทพกผอนหยอนใจไมมการจดกจกรรมการเรยนรโดยตรง หากแตเปดโอกาสใหหนวยงานหรอบคคลภายนอกเขามาจดกจกรรม ปรากฏวากจกรรมการเรยนรทจดขาดความหลากหลาย และอาจท าใหประชาชนไมเขารวมกจกรรมมากนก 4) ดานสภาพแวดลอมทวไป (1) ความสะอาด ประชาชนทมาใชบรการ ไมชวยรกษาความสะอาด ประชาชนน าอาหารมารบประทานแลวไมทงตามถงขยะทไดจดไวให จงเปนภาระของเจาหนาทในการท าความสะอาดในขณะทมเจาหนาทจ านวนนอย เมอเปรยบเทยบกบเนอทของสถานทพกผอนหยอนใจทตองดแลและยงมปญหาคนมวสมในสถานทพกผอนหยอนใจ การดแลไมทวถงของเจาหนาท และการรวมกลมของวยรนหรอประชาชนบางกลม ซงมพฤตกรรมไมเหมาะสมดวย (2) อปกรณช ารด อปกรณของสถานทพกผอนหยอนใจบางแหงช ารด เนองจากประชาชนท าช ารดเสยหาย เชน ปายตดตามทางเดนและปายแสดงชอและพนธไม เปนตน (3) งบประมาณในการบ ารงรกษา เนองจากงบประมาณทไดมจ านวนจ ากด จงไมเพยงพอตอการบ ารงรกษษและพฒนาสถานทพกผอนหยอนใจใหเกดประโยชนอยางคมคา

HATYAI UNIVERSITY

18

(4) ความปลอดภย เนองจากสถานทพกผอนหยอนใจเปนทพกผอนของคนทวไป ดงนนการควบคมมจฉาชพจงเปนเรองคอนขางยาก นอกจากนยงมปญหาการมวสมในสถานทพกผอนหยอนใจ การดแลไมทวถงของเจาหนาท และการรวบรวมกลมของวยรนหรอประชาชนบางกลม ซงมพฤตกรรมไมเหมาะสม 2.5 งานวจยทเกยวของ การศกษาแนวการจดเตรยมสวนสาธารณะระดบชมชน ระดบเขตหรอยาน และระดบเมอง กรณศกษาผงเมองรวมชลบร จงหวดชลบร เพอประเมนจ านวนสวนสาธารณะทมอย ซงไมสามารถทจะรองรบประชาชนไดทงชมชนเมองชลบร ดงนนจงควรหาทวางเพอน ามาพฒนาเปนสวนสาธารณะ แตเนองจากขอจ ากดของขนาดพนท และราคาทดนทสงในชมชนชลบร ท าใหความเปนไปในการพฒนาสวนสาธารณะจงเปนไปแคเพยงสวนสาธารณะระดบชมชน สวนละแวกบานและสนามเดกเลน (พรวรรณ พงษไพบลย, 2538) สวนการศกษาปญหาการจดการความตองการใชบรการสวนสขภาพในภาคเหนอตอนบน ผลการวจยพบวา 1. ปญหาการจดการสวนในดานการวางแผน การจดการบรหารบคลากร การเปนผน าและการควบคมดแลผใหบรการอยในระดบปานกลางทกดาน 2. ความตองการใชบรการของผรบบรการอยในระดบปานกลาง สวนความตองการดานความปลอดภยดานสถานทตงและดานรปแบบการจดการสวนสขภาพ และดานรปแบบการจดบรการสวนสขภาพอยในระดบมาก 3. การเปรยบเทยบความตองการใชบรการสวนสขภาพของผรบบรการในพนทภาคเหนอตอนบนระหวางกลมอาย พบวามความแตกตางกน 4. การเปรยบเทยบความตองการใชบรการสวนสขภาพของผรบบรการในพนทภาคเหนอตอนบนระหวางกลมระดบการศกษา พบวามความแตกตางกนในดานความปลอดภยและสถานทตง (รจรา เปรมานนท, 2538) อาชญญา รตนอบลและคณะ (2548) ศกษาเรองการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอดชวต : สวนสาธารณะ โดยศกษาครอบคลมนโยบายและแผนของหนวยงาน วตถประสงคในการจดการศกษา วธการจดการศกษา บคลากร สาระและกจกรรมการเรยนร การประเมนผลการเรยนร การสนบสนนทรพยากรเพอการเรยนร สภาพปญหาและขอเสนอแนะในการวจย ผลการวจยพบวา ในดานของนโยบายหลกในการจดสวนสาธารณะโดยสวนใหญ คอ เพอใหเปนแหลงนนทนาการของประชาชน เปนแหลงพกผอนเปนหลก และสวนสาธารณะบางแหง จดเปนแหลงวทยาการ เปนศนยกลางการจดกจกรรมตาง ๆ ในทองถน ดานการด าเนนการของสวนสาธารณะนน ด าเนนการโดยหนวยงานทดแลเฉพาะการดแลสภาพทวไปของสวนสาธารณะ แตไมมหนวยงานทจดการศกษาลงไปดแลโดยตรง ดงนนจงมปญหาดานการจดการเรยนร ทงใน

HATYAI UNIVERSITY

19

ดานบคลากร ดานวชาการ และงบประมาณสวนดานมาตรฐานการเรยนรของสวนสาธารณะ พบวาสวนใหญมการจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรตามอธยาศย เปนทพกผอนของประชาชน มการจดกจกรรมของชมชน และบางแหงมการจดการศกษาตอเนอง คอการอบรมฝกอาชพและมการประเมนผลการจดกจกรรม ในตางประเทศมแนวคดการจดพนทสเขยวโดยชมชน เกดการรวมตวกนขนเปน “ชมชนพนทสเขยว” ซงเปนแนวคดในการอนรกษพนททชมชนอาศยอยระหวางพนทเมองและพนทชนบทไดอยางถาวร โดยแนวคดนไดจดท าเปนลทางเดน ลจกรยานและสวนสาธารณะ ท าใหประชาชนจากเมองและชนบทไดเขาถงพนทเพอการพกผอนหยอนใจโดยทางเทา (Takahashi, 2008) ซงแนวคดนสอดคลองกบหลกการจดการพนทสเขยวทจดตามความตองการของชมชนและความตองการในการอนรกษ (Schioppa, et al., 2009) แนวคดในการจดการพนทสเขยวซงจะชวยใหการจดการพนทสเขยวประสบผลส าเรจ Randrup and Persson (2009) กลาวถงความส าเรจในการวางแผนและจดการพนทสเขยววาขนอยกบ 4 ปจจย ไดแก การใชพนทสเขยวรวมกน การปรบการใชพนทเมอเวลาผานไป การมสวนรวมอยางจรงจงของผบรหารเมองและระดบการมสวนรวมของชมชน (Levent and Nijkamp, 2009) สวน Huang, Lu and Wang (2009) ไดศกษาการจดการแบบบรณาการพนทสเขยวในเมอง Guangzhou ประเทศจน พบปจจยความส าเรจของแผนปฏบตการระยะสนวาขนอยกบการมสวนรวมทดของชมชน ความเกยวของกนระหวางกลมทมหนาทในการรบผดชอบ และการออกกฎหมายสนบสนน นอกจากน Smyrl (2004) ไดศกษาโครงการในการอนรกษพนทสเขยวในระดบภาคของเมองวอชงตน พบวาความส าเรจหลกขนอยกบความสมพนธทดระหวางทองถนและนกวางแผน โดยไดมการประชมและพจารณารวมกน Levent , et al.(2004) กลาวถงเงอนไขความส าเรจของนโยบายพนทสเขยววาขนอยกบสดสวนของพนทสเขยว การเปลยนแปลงของพนทสเขยวท งหมด จ านวนหนวยงานทรบผดชอบ และประสบการณในการเขารวมของประชากร ในขณะทสดสวนพนทสเขยวทมคาสง การเพมขนของพนทสเขยวทงหมด และประสบการณของประชากรในการเขารวมมสวนท าใหเกดความส าเรจในเชงบวก แตหากสดสวนของพนทสเขยวต า การลดลงของพนทสเขยวทงหมด และการขาดประสบการณของประชากรในการเขารวมจะท าใหความส าเรจอยในระดบต า ทงนหากหนวยงานทรบผดชอบมมากกวาหนงหนวยงานจะท าใหระดบความส าเรจลดลง การศกษาถงคณภาพของพนทสเขยวสามารถน ามาใชประโยชนกบการวางผงเมอง (Lang, et al., 2008) เนองจากพนทสเขยวเปนโครงสรางพนฐานของเมองทชวยเพมคณคาดานสนทรยภาพและนเวศวทยา ท าใหชมชนเกดความภมใจ มสขภาพและคณภาพชวตทด (Low, et al., 2007)

HATYAI UNIVERSITY

20

ในประเทศไทยมการประเมนพนทสเขยวโดยจ าแนกประเภทของตวชวดเปน 3 ดาน(ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดล อม, 2547)ไดแก ตวชวดดานกายภาพ (จ านวนและขนาดของพนทสเขยวทเพมขน) ตวชวดด านสงแวดล อม (คณภาพอากาศ อณหภม ปรมาณฝ น ละออง ฯลฯ) และตวชวดด านสงคม (ความพงพอใจของผ ใช ประโยชน ความคดเหนต อการให บรการ และการจดการฯลฯ) ซงจะเหนไดวาตวชวดทเกยวของกบคณภาพของพนทสเขยวจะอยในตวชวดดานสงแวดลอมและตวชวดดานสงคม ตอมามการพฒนาตวชวดเพอใหครอบคลมในการตดตามและประเมนผลการพฒนาพนทสเขยวยงขน เนองจากเลงเหนถงความส าคญในเรองคณภาพของพนทสเขยวและปจจยทมผลทงทางตรงและทางออม สามารถจ าแนกองคประกอบของการพฒนาและคดเลอกตวชวดได 4 องคประกอบ (ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดล อม, 2548) ไดแก (1) ปรมาณของพนทสเขยว (2) คณภาพของพนทสเขยว (3) การใชพนทสเขยว (4) แผนงาน โครงการ และการจดการพนทสเขยว ซงการจ าแนกและพฒนาตวชวดดงกลาวสะทอนถงคณภาพของพนทสเขยวไดแกองคประกอบดานคณภาพและองคประกอบดานการใชพนทสเขยว ตวอยางของตวชวดทอยในองคประกอบคณภาพของพนทสเขยวไดแก รอยละของพนทสเขยวทเกยวของกบการอนรกษ จ านวนครงของกจกรรมทเกยวของกบการสรางเสรมคณภาพชวต คณภาพอากาศ และการปรบสภาพแวดลอมดวยปรมาณและคณภาพของตนไม เปนตน สวนตวชวดทอยในองคประกอบการใชพนทสเขยว ไดแก จ านวนผมาใชพนทสวนสาธารณะจ านวนอบตเหต หรอคดความตาง ๆ ทเกดขนในพนทสวนสาธารณะ และจ านวนกจกรรมทเกยวกบการเรยนร เปนตน สวนในตางประเทศไดก าหนดตวชวดดานคณภาพเชนกน เชนในประเทศองกฤษไดใหความส าคญกบคณภาพของพนทสเขยว จากแนวคดปาไมเมอง (Urban Forestry) ซงไดรบความนยมในประเทศทพฒนาแลว เนองจากมความตระหนกตอปญหาสงแวดลอม (Burke, et al., 2009) ท าใหเกดสวนสาธารณะและทวางในเขตเมองทมคณภาพ มการออกแบบและมการจดการทดมบทบาทส าคญในการสนบสนนใหมสวสดภาพสวนบคคลและมสวนท าใหสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมของเมองดขน (Beck, 2009) ซงตวชวดคณภาพของพนทสเขยวทใชในประเทศองกฤษไดแก การเขาถงและการเชอมตอของพนทสเขยว ความนาดงดดใจของสถานท ความหลากหลายทางชวภาพในการสนบสนนเครอขายระบบนเวศ การสนบสนนกจกรรม สขภาพและสวสดภาพ และการมประโยชนตอชมชน (www.greenspacescotland.org.uk)

HATYAI UNIVERSITY

21

บทท 3 วธการวจย

ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการวเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอศกษาการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการในเขตเมองหาดใหญ อ.หาดใหญ จ.สงขลา โดยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรซงขอมลทไดจะเปนวธในการประเมนทองคกรสวนทองถนสามารถน าไปประยกตใชในการแผนและการพฒนาใหสอดคลองกบความตองการของชมชน อนจะสงผลตอคณภาพชวตของคนเมองและสงผลดตอสภาพสงแวดลอมในเขตเมอง พนทศกษา พนทศกษาอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ระเบยบวธวจย

1. กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการเกบขอมลแบบสอบถามการเขาใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ ไดแก ประชาชนทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญทเขาไปใชประโยชน ในพนทสเขยวนนทนาการ โดยใชวธการสมแบบบงเอญ ตามก าหนดโควตา

2. ขนตอนการวจย ม 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การจดท าฐานขอมลดานภมสารสนเทศ ขนตอนท 2 การคดเลอกพนททเขาเกณฑการวจย ขนตอนท 3 การส ารวจการเขาใชใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการ 3. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนแบงเปน 2 สวนไดแก - การจดท าฐานขอมลดานภมสารสนเทศ จะใชโปรแกรม ArcGis 9.3 ในการแปล

ภาพถายดาวเทยม - การเกบขอมลการเขาไปใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการ ใชแบบสอบถาม

ทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ (แบบสมภาษณ) 4. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

HATYAI UNIVERSITY

22

เครองมอทใชในการศกษาการเขาใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการ จะเปนแบบสอบถาม ซงแบงเปน 3 สวนไดแก

ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามการเขาใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการ ตอนท 3 ค าถามเกยวกบปญหา ความคดเหนและขอเสนอแนะ วธการสรางเครองมอทใชในการเกบขอมลการเขาใชประโยชนพนทสเขยว

นนทนาการ มขนตอนดงน 4.1 ศกษาทฤษฎ เอกสาร ต าราเกยวกบการเขาใชประโยชนพนทสเขยว

นนทนาการ 4.2 ก าหนดขอบเขตของค าถามและรางใหครอบคลม 4.3 น าแบบสอบถามทผานการปรบปรงแกไขแลว ใหผทรงคณวฒ 3 ทาน

พจารณาตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาและความเทยงตรงเชงโครงสราง (Content and Structure Validity)พรอมทงใหค าแนะน าเพอปรบปรงแบบสอบถามใหถกตองสมบรณยงขน

4.4 น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะครงสดทายไปทดลองใช (Try out)

4.5 น าแบบสอบถามทผานการทดลองใชแลวมาวเคราะหองคประกอบ เพอตรวจสอบความเชอมน (Reliability) โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (α-Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) และปรบปรงแกไขเพอน าไปเกบรวบรวมขอมล

5. การวเคราะหขอมลและสถต แบงเปน 2 สวนดงน 5.1 การวเคราะหขอมลจากการแปลภาพถายดาวเทยม - การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ ใชวธการวเคราะหรปแบบการกระจาย

โดยใชคา Moran's index - การวเคราะหเชงพนท ใชวธการวเคราะหแนวกนชน (buffer analysis) 5.2 การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ดวยโปรแกรมส าเรจรป SPSS for

Windows Version 11.0 สวนสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแกการหาคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหขอมลปจจยสวนบคคลกบชวงเวลาและระยะเวลาในการใชบรการพนทสเขยวนนทนาการใชวธไคสแควร

ในสวนแบบสอบถามถงคณภาพของพนทสเขยวนนทนาการมการแสดงความคดเหนโดยท าการแปลผล 5 ระดบ โดยใชเกณฑของเบส (วน เดชพชย, 2535 อางองจาก Best, 1977) ซงแบงคะแนนเปนชวง แตละชวงมความหมายดงน

HATYAI UNIVERSITY

23

1.00-1.49 หมายถง คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการอยในระดบนอยทสด 1.50-2.49 หมายถง คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการอยในระดบนอย 2.50-3.49 หมายถง คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการอยในระดบปานกลาง 3.50-4.49 หมายถง คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการอยในระดบด 4.50-5.00 หมายถง คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการอยในระดบดมาก

ส าหรบขอมลจากแบบสอบถามลกษณะปลายเปด(แบบสมภาษณ)นนใชวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ขนตอนการท าวจย 1. ศกษาค าจ ากดความและการจดแบงประเภทของพนทสเขยวจากหนวยงานตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ

2. ท าการแปลผลภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทศกษา

3. ท าการตรวจสอบในพนทจรง 4. จดท าแผนทการกระจายของพนทสเขยว

5. วเคราะหความสมพนธเชงพนทของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ จงหวดสงขลา

6. ส ารวจการใชประโยชนพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ จงหวดสงขลา

7. วเคราะหขอมลและสรปผลการศกษา

8. จดท ารางรายงานฉบบสมบรณ

9. จดท ารายงานฉบบสมบรณ

HATYAI UNIVERSITY

24

บทท 4 ผลการวจย

จากการศกษาภาพถายดาวเทยมป พ.ศ. 2552 ของเทศบาลนครหาดใหญและท าการ

แปลภาพดวยสายตาบรเวณทเปนพนทสเขยวนนทนาการ จากนนท าการตรวจสอบในพนทจรง ไดผลการทดลองดงน

1. การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ จากการส ารวจพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ พบวามพนทสเขยวนนทนาการทงหมด 7 แหง ซงแบงประเภทของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญเปนสวนหยอมขนาดเลก(Pocket Park) จ านวน 4 แหง สนามเดกเลนจ านวน 2 แหง สนามกฬากลางแจงจ านวน 1 แหง มการกระจายดงภาพประกอบ 1

ภาพประกอบ 1 การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ

เมอท าการวเคราะหความสมพนธเชงพนท (Auto correlation, Moran’s Index)

พบวาพนทสเขยวนนทนาการแตละแหงไมมความสมพนธเชงพนท หรอมรปแบบการกระจายไมแตกตางจากการกระจายแบบอสระ ดงภาพประกอบ 2

HATYAI UNIVERSITY

25

ภาพประกอบ 2 การวเคราะหความสมพนธเชงพนท (Auto Correlation, Moran’s Index)

ในเขตเทศบาลนครหาดใหญมจ านวนชมชนทงหมด 121 ชมชน เมอท าการศกษา

การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการทมอยพบวาพนทสเขยวนนทนาการจ านวน 3 แหง อยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนมาก พนทสเขยวนนทนาการจ านวน 3 แหงอยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนปานกลาง และ พนทสเขยวนนทนาการจ านวน 1 แหง อยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนนอย ดงภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 3 การกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในแตละชมชน

HATYAI UNIVERSITY

26

2. การวเคราะหการเขาถงพนทสเขยวของชมชน จากรปแบบการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการ เมอน ามาวเคราะหการเขาถงพนทสเขยวนนทนาการโดยใชวธการวเคราะหแนวกนชน โดยใชรศมระยะแนวกนชน 300 เมตร 500 เมตร และ 1,000 เมตรไดผลดงภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 4 รศมการใหบรการพนทสเขยวนนทนาการโดยวธการวเคราะหแนวกนชน

ซงเมอน ามาศกษาพนทใหบรการทชมชนสามารถเขาถงพนทสเขยวนนทนาการไดตามรศมการใหบรการ 300 , 500 และ 1,000 เมตร โดยเปรยบเทยบพนทใหบรการกบพนทเมองทงหมด (21 ตารางกโลเมตร) คดเปนรอยละ 8.43, 10.73 และ 30.01 ตามล าดบ ดงตาราง 6

ตาราง 6 พนทใหบรการของพนทสเขยวนนทนาการโดยวธการวเคราะหแนวกนชน ระยะกนชน (เมตร) พนทใหบรการ (ตารางเมตร) รอยละ

300 1,781,636 8.48 500 2,253,626 10.73

1,000 6,301,349 30.01 สวนการวเคราะหจ านวนชมชนทสามารถเขาถงพนทสเขยวนนทนาการไดตาม

รศมการใหบรการ 300 , 500 และ 1,000 เมตร โดยเปรยบเทยบกบจ านวนชมชนทงหมด 121 ชมชน

HATYAI UNIVERSITY

27

พบวาชมชนสามารถเขาถงพนทสเขยวนนทนาการไดรอยละ 18.18, 28.10 และ 59.50 ตามล าดบ ดงตาราง 7

ตาราง 7 การเขาถงพนทสเขยวนนทนาการของชมชน ระยะกนชน (เมตร) จ านวนชมชน รอยละ

300 22 18.18 500 34 28.10

1,000 72 59.50

3. การศกษาการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ จากการศกษาการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการของประชากรในเขต

เทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ไดผลการศกษาดงน 3.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ในการศกษากลมตวอยางทเขามาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการพบวากลมตวอยางทมาใชบรการสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 67 เพศชายรอยละ 33 มชวงอายระหวาง 20-30 ปมากทสด รองลงมาอายนอยกวา 20 ป และอายมากกวา 60 ปนอยทสด กลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพโสดรอยละ 67 สมรสรอยละ 33 มระดบการศกษาปรญญาตรมากทสด รองลงมาเปนการศกษาระดบมธยมปลายและระดบประถมตามล าดบ ซงสวนใหญเปนนกเรยน นกศกษา รองลงมาประกอบอาชพธรกจสวนตว มรายไดต ากวา 5,000 บาทตอเดอน รองลงมามรายไดอยระหวาง 5,001-10,000บาทตอเดอน

3.2 ปจจยทสงผลตอการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทอยในเขตเทศบาลนครหาดใหญ อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ปจจยทท าใหกลมตวอยางเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการเนองจากความรมรน รองลงมาเปนการเดนทางสะดวก ระยะทางใกล ความนาสนใจของสถานท มสงอ านวยความสะดวก และความปลอดภย ตามล าดบ (ภาพประกอบ 5) HATYAI U

NIVERSITY

28

ภาพประกอบ 5 ปจจยทท าใหกลมตวอยางมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ สวนสาเหตทท าใหกลมตวอยางไมมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการเนองจากสกปรกมากทสด รองลงมาเนองจากสถานทขาดการบ ารงรกษา ไมมเวลามาใชบรการ มคนพลกพลาน เดนทางล าบาก คอนขางเงยบไมมคน มทอนทนาสนใจมากกวา ไมมสงอ านวยความสะดวก และไมนาสนใจตามล าดบ (ภาพประกอบ 6)

ภาพประกอบ 6 สาเหตทกลมตวอยางไมมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ กลมตวอยางทเขาไปใชบรการพนทสเขยวนนทนาการเพอท ากจกรรมตาง ๆ ซงใชบรการเพอเปนการพกผอนมากทสด รองลงมาเปนการวงออกก าลงกาย เดนเลน ชมธรรมชาต และ

HATYAI UNIVERSITY

29

ถายภาพตามล าดบ (ภาพประกอบ 7) ทงนไมสามารถระบเวลาทแนนอนในการเขาใชบรการไดมากทสด

ภาพประกอบ 7 กจกรรมการใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการ

ภาพประกอบ 8 สงทควรมการปรบปรงในพนทสเขยวนนทนาการ อยางไรกตามชมชนทเขาไปใชบรการมความคดเหนถงสงทควรปรบปรงในพนทสเขยวนนทนาการไดแก หองน ามากทสด รองลงมาเปนทจอดรถ ถงขยะ ความสะอาด จดบรการน าดม และการบ ารงรกษาเครองเลนและอปกรณตามล าดบ (ภาพประกอบ 8)

HATYAI UNIVERSITY

30

4. ความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาและระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ 4.1 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาในการเขาใชบรการและระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการโดยใชไคสแควรไดผลดงตาราง 8 ตาราง 8 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาในการเขาใชบรการ

ตวแปร Pearson Chi-Square

df Asymp. Sig (2-sided)

เพศ-ชวงเวลาการเขาใชบรการ 17.233a 10 0.069 อาย-ชวงเวลาการเขาใชบรการ 74.238a 50 0.015 การศกษา-ชวงเวลาการเขาใชบรการ

86.911a 50 0.001

อาชพ-ชวงเวลาการเขาใชบรการ 80.559a 60 0.040 รายได -ช ว ง เ วล าก าร เข า ใชบรการ

62.591a 60 0.384

จากตาราง 8 พบวาขอมลสวนบคคล (เพศ อาย การศกษา อาชพ และรายได) มความสมพนธกบชวงเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 4.2 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบและระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการโดยใชไคสแควรไดผลดงตาราง 9 ตาราง 9 การทดสอบความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบและระยะเวลาในการเขาใชบรการ

ตวแปร Pearson Chi-Square

df Asymp. Sig (2-sided)

เพศ-ระยะเวลาในการเขาใชบรการ 3.324a 3 0.344 อาย-ระยะเวลาในการเขาใชบรการ 4.042a 15 0.998 การศกษา-ระยะเวลาในการเขาใชบรการ

27.364a 15 0.026

อาชพ-ระยะเวลาในการเขาใชบรการ 20.738a 18 0.293 รายได-ระยะเวลาในการเขาใชบรการ 23.282a 18 0.180

HATYAI UNIVERSITY

31

จากตาราง 9 พบวาขอมลสวนบคคล (เพศ การศกษา อาชพ และรายได) มความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 สวนอายของกลมตวอยางไมมความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 5. แนวทางในการจดการพนทสเขยวนนทนาการ จากการศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญพบวามการกระจายไมครอบคลมทงพนทของเทศบาลนครหาดใหญ และเมอวเคราะหความสมพนธเชงพนทกบจ านวนชมชนทสามารถเขาใชบรการไดในระยะ 1,000 เมตร (ใชเวลาในการเดนประมาณ 15 นาท) พบพนทใหบรการเพยงรอยละ 30 ดงนนจงควรมการเพมพนทสเขยวนนทนาการใหเพมมากขนเพอรองรบการใหบรการแกชมชน ทงนรปแบบและแนวทางในการเพมพนทสเขยวนนทนาการ หนวยงานสวนทองถนควรท าการศกษาความตองการของชมชนและเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในกระบวนการตงแตการวางแผนและการด าเนนการ นอกจากนในสวนของพนทสเขยวนนทนาการทมอยยงมปญหาเรองของคณภาพไดแก ความสกปรก อปกรณตางช ารด สถานทขาดการบ ารงรกษา และขาดสงอ านวยความสะดวก หนวยงานทเกยวของจงควรมการทบทวนมาตรการในการตดตามและดแลสถานทตาง ๆ เพอใหอยในสภาพทสามารถรองรบการใหบรการแกชมชนได

HATYAI UNIVERSITY

32

บทท 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

ในเขตเทศบาลนครหาดใหญมจ านวนชมชนทงหมด 121 ชมชน และมพนทสเขยวนนทนาการ 3 ประเภทไดแกสวนหยอมขนาดเลก สนามเดกเลน และสนามกฬากลางแจง โดยมรปแบบการกระจายไมแตกตางจากการกระจายแบบอสระ และพนทสเขยวนนทนาการสวนใหญเปนสวนหยอมขนาดเลก เมอท าการศกษาการกระจายของพนทสเขยวนนทนาการกบความหนาแนนของชมชนพบวาพนทสเขยวนนทนาการจ านวน 3 แหง อยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนมาก พนทสเขยวนนทนาการจ านวน 3 แหงอยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนปานกลาง และ พนทสเขยวนนทนาการจ านวน 1 แหง อยในเขตชมชนทมประชากรหนาแนนนอย ในสวนการศกษาพนทใหบรการทชมชนสามารถเขาถงพนทสเขยวนนทนาการไดตามรศมการใหบรการ 300 , 500 และ 1,000 เมตร โดยเปรยบเทยบพนทใหบรการกบพนทเมองท งหมด (21 ตารางกโลเมตร) คดเปนรอยละ 8.43, 10.73 และ 30.01 ตามล าดบ และหากเปรยบเทยบกบจ านวนชมชนทงหมด 121 ชมชนพบวาชมชนสามารถเขาถงพนทสเขยวนนทนาการไดคดเปนรอยละ 18.18, 28.10 และ 59.50 ตามล าดบ สาเหตทท าใหกลมตวอยางเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการเนองจากความรมรน รองลงมาเปนการเดนทางสะดวก ระยะทางใกล ความนาสนใจของสถานท มสงอ านวยความสะดวก และความปลอดภย ตามล าดบ สวนสาเหตทท าใหกลมตวอยางไมมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการเนองจากสกปรกมากทสด รองลงมาเนองจากสถานทขาดการบ ารงรกษา ไมมเวลามาใชบรการ มคนพลกพลาน เดนทางล าบาก คอนขางเงยบไมมคน มทอนทนาสนใจมากกวา ไมมสงอ านวยความสะดวก และไมนาสนใจตามล าดบ ส าหรบกจกรรมทกลมตวอยางทเขาไปใชบรการพนทสเขยวนนทนาการเพอท ากจกรรมตาง ๆ สวนใหญเขาไปในพนทสเขยวบรการเพอการพกผอนมากทสด รองลงมาเปนการวงออกก าลงกาย เดนเลน ชมธรรมชาต และถายภาพตามล าดบ ทงนไมสามารถระบเวลาทแนนอนในการเขาใชบรการไดมากทสด การศกษาความสมพนธระหวางขอมลสวนบคคลกบชวงเวลาและระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการพบวาขอมลสวนบคคล (เพศ อาย การศกษา อาชพ และรายได) มความสมพนธกบชวงเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 นอกจากนขอมลสวนบคคล (เพศ การศกษา อาชพ และรายได) มความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 สวนอายของกลม

HATYAI UNIVERSITY

33

ตวอยางไมมความสมพนธกบระยะเวลาในการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการทระดบนยส าคญ 0.05 ทงนสงทควรมการปรบปรงในพนทสเขยวนนทนาการไดแก หองน ามากทสด รองลงมาเปนทจอดรถ ถงขยะ ความสะอาด จดบรการน าดม และการบ ารงรกษาเครองเลนและอปกรณตามล าดบ อภปรายผล การเขาถงพ นทส เขยวของชมชนพบวาชมชนสามารถเขาถงพนทส เขยวนนทนาการภายในรศม 1,000 เมตร (ใชเวลาเดนเทาประมาณ 15 นาท) เพยงรอยละ 59.50 ซงยงไมครอบคลมจ านวนประชากรทมอย ดงนนจงควรมการพฒนาพนทสเขยวนนทนาการเพมขนเพอใหสามารถรองรบและเออตอการใชประโยชนของชมชนใหมากขน อยางไรกตามในการส ารวจพนทสเขยวนนทนาการบางแหงยงพบวามคณภาพต า จงควรมการพฒนาและปรบปรงเพอใหประชาชนไดรบประโยชนมากขน เนองจากการจดหาพนทสเขยวทมคณภาพจะชวยดงดดใจใหประชาชนเขาไปใชประโยชน มสวนในการเพมคณภาพชวต นอกจากนควรมการสงเสรม สนบสนนและผลกดนใหชมชนเพมพนทสเขยวนนทนาการในลกษณะสวนหยอมหรอสนามเดกเลน รวมถงการจดสวนแนวดงเพอเพมจ านวนและพนทสเขยว ท าใหเมองมความรมรน นาอย อนจะสงผลตอคณภาพชวตทดของคนเมอง

ปจจยทท าใหกลมตวอยางเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการเนองจากปจจยทางดานกายภาพของพนทสเขยวนนทนาการ ไดแก ความรมรน การเดนทางสะดวก และระยะทางใกล สอดคลองกบงานวจยของ Giles-Corti et al (2005) ทกลาวถงปจจยดานกายภาพของพนทสเขยวนนทนาการ (ระยะทาง ขนาด ลกษณะและองคประกอบ) และปจจยดานการรบรหรอประสบการณทไดรบ(ความปลอดภย การดงดดใจ การเขาถงและความสะดวกสบาย) จะมผลตอการเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ ดงนนเพอใหชมชนสามารถเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการไดอยางเตมทและทวถง หนวยงานสวนทองถนควรปรบปรงดานกายภาพของพนทสเขยวนนทนาการใหตอบสนองความตองการของชมชนอยางแทจรง ซงจะชวยเพมคณภาพชวตของชมชนไดอยางเปนรปธรรมยงขน นอกจากนหนวยงานสวนทองถนควรมมาตรการในการบ ารงรกษาเพอใหพนทสเขยวนนทนาการมความสะอาด มสงอ านวยความสะดวก และมอปกรณทสามารถใชงานไดอยางประสทธภาพและมความปลอดภย

HATYAI UNIVERSITY

34

ขอเสนอแนะ การเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการของชมชนขนอยกบหลายปจจยไดแกระยะทาง ความสะดวกสบาย ความปลอดภย ความสวยงามของสถานท ความสะอาด และสงอ านวยความสะดวก ดงนนจงควรท าการศกษาเพมเตมเกยวกบตวชวดในการวดคณภาพของพนทสเขยวนนทนาการและการศกษาความตองการของชมชนเกยวกบพนทสเขยวนนทนาการ ซงจะท าใหหนวยงานสวนทองถนสามารถประเมนคณภาพของพนทสเขยวนนทนาการทมอยและทราบถงขอมลความตองการทแทจรงของชมชนวามความตองการใหจดใหบรการพนทสเขยวในรปแบบใดและลกษณะใด ซงขอมลดงกลาวสามารถน ามาใชในกระบวนการวางแผนเพอเพมพนทสเขยวใหเมองมความนาอยและชวยเพมคณภาพชวตของคนเมองตอไป

HATYAI UNIVERSITY

35

บรรณานกรม

กรมโยธาธการและผงเมอง. (2547). เกณฑดานผงเมอง หมวดบรการสงคม เรองสวนสาธารณะ สนามกฬา หองสมดและพพธภณฑ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บรษทร าไทย เพรส จ ากด. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน. มปป. มาตรฐานสถานทพกผอนหยอนใจ. เขาถงเมอ มกราคม 2556. กฤษณา กฤษณพกต และคณะ. (2544). การศกษาเบองตนเกยวกบอทธพลของพนทสเขยวทมตอ อณหภมอากาศในกรงเทพมหานคร. เอกสารการประชมทางวชาการของมหาวทยาลย เกษตรศาสตร ครงท 39 สาขาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. จนทมา อทะกะ และคณะ. (2553). การลดปรากฏการณเกาะความรอนดวยพนทสเขยว . เอกสาร ประกอบการประชมวชาการสงแวดลอมแหงชาตครงท 9. สมาคมวศวกรรม สงแวดลอมแหงประเทศไทย. ณฏฐ พชกรรม และเกษม จนทรแกว. (2543). การศกษาผลของพนทสเขยวทมตอการลดอณหภม อากาศในกรงเทพมหานคร. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. ปนษฐา ปฏเมธา. (2551). การศกษาความสมพนธระหวางลกษณะพนทสเขยวในเขตชมชนเมอง และปจจยทมผลตอภาวะโลกรอน. วทยานพนธปรญญาการวางแผนชมชนเมองและ สภาพแวดลอมมหาบณฑต. สาขาวชาการวางแผนชมชนเมองและ สภาพแวดลอม. มหาวทยาลยศลปากร. บรษทเอ-เซเวน คอรปอเรชน จ ากด. (2549). โครงการจดท าแผนแมบทการปรบปรงภมทศนและ ผงพนทเฉพาะ : เทศบาลนครหาดใหญ. พรวรรณ พงศไพบลย. (2538). แนวทางการจดเตรยมสวนสาธารณะ ระดบชมชน ระดบเขตหรอ ยานและระดบเมอง กรณศกษาผงเมองรวม เมองชลบร จงหวดชลบร. สถาบน เทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. รจรา เปรมานนท. (2538). ปญหาการจดการและความตองการใชบรการสวนสขภาพในพนท ภาคเหนอตอนบน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสงเสรม สขภาพ. มหาวทยาลยเชยงใหม.

HATYAI UNIVERSITY

36

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2547). รายงานฉบบสมบรณ มาตรการในการเ พมและการจดการพน ท ส เ ขยวในเขตชมชนอยางย ง ยน. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร : กรงเทพฯ. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2548) . คมอการพฒนาพนทส เขยว. พมพครงท 1. โทนคลเลอร : เชยงใหม. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2549). โครงการจดท าแผนการ จดการพนทสเขยวทสมบรณทางดานระบบนเวศอยางยงยน. ศนยถายอนเตอร จ ากด : กรงเทพฯ. ศรวรรณ ศลาพชรนนทและคณะ. (2549). โครงการจดท าแผนการจดการพนทสเขยวทสมบรณ ทางดานระบบนเวศอยางยงยน. ในสาระศาสตรครงท 10 พ.ศ. 2549 : สถานการณสาน สาระ คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อาชญญา รตนอบล และคณะ. (2548). รายงานการวจยการจดการเรยนรของแหลงการเรยนรตลอด

ชวต : สวนสาธารณะ. พมพครงท1. หางหนสวนจ ากด ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน : กรงเทพฯ.

Barthel, S., et al. (2005). History and local management of a biodiversity-rich, urban cultural landscape. Ecology and Society 10. http://www.ecologyandsociety.org/ vol10/iss2/art10/S (accessed September 8, 2009). Beatley, T. (2000). Green Urbanism : Learning from European Cities. Canada : Island Press. Bolitzer, B. and Netusil ,N.R. (2000). The impact of open spaces on property values in Portland, Oregon. Journal of Environmental Management 59:185–193. Bonaiuto, M., Fornara, F. and Bonnes, M. (2003). Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome. Landscape Urban Planning. 65, 41–52. Bonsignore, R.E. (2003). The diversity of green spaces. Design Center for American urban

Landscape. Design Brief, number 2/August. Design Centre for the American Urban Landscape, University of Minnesota, Minneapolis. Available at /http://www.designcenter.umn.edu/reference_ctr/ publications/pdfs/db2.pdfS (accessed 7 September 2009).

HATYAI UNIVERSITY

37

Brennan, S. and Withgott, J. (2005). Environmental : The science behind the stories. Benjamin Cummings. San Francisco. CABE Space. (2004). The value of public space: how high quality parks and public spaces create economic,social and environmental value. CABE Space, London. Chiesura, A. (2004). The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning. 68: 129–138. Dye, C. (2008). Health and urban living. Science 319: 766-769. Grahn, P. And Stigsdotter, U.A. (2003). Landscape planning and stress. Urban Forestry & Urban Greening 2: 1–18. Fuller, R. A. and Gaston, K. J. (2009). The scaling of green space coverage in European cities.

Biology letters 5: 352-355. Honjo, T. and Takakura, T. (2000). Simulation of the influence of urban green space areas with various scales and allocation. Journal of Agriculture Meteorology(56): 233- 260. Jim, C.Y.and Chen, S.W. (2003). Comprehensive green space planning based on landscape ecology principles in compact Nanjing city,China. Landscape and Urban Planning (65): 95–116. Kuchelmeister, G. (1998). Urban green for local needs –improving quality of life through multipurpose urban forestry in developing countries. Proceedings of the first international conference on quality of life in cities, 4-6 March 1998. Singapore, (1): 181-191. Lafortezza, R., et al. (2009). Benefits and well-being perceived by people visiting green spaces in periods of heat stress. Urban Forestry & Urban greening (2) : 97-108. Lam, K. C., et al. (2005). Environmental quality of urban parks and open spaces in Hong Kong. Environmental Monitoring and Assessment 111 : 55-73. Luttik, J. (2000). The value of trees, water and open space as reflected by house prices in the Netherlands. Landscape and Urban Planning 48 :161–167

HATYAI UNIVERSITY

38

Lv, J. and Liu, X. (2009). Sub-pixel mapping of urban green space using multiple end member spectral mixture analysis of EO-1 Hyperion data. In 2009 Urban Remote Sensing Joint Event. 20-22 May 2009. Jin Jiang Hotel, Las Vegas, China. Manlun, Y. (2003).Suitability Analysis of Urban Green Space System Based on GIS. Master Thesis of Science in Geo-information Science and Earth Observation. International Institute for Geo-information Science and Earth Observation. Netherland. Mugenyi, A. (2002). Use of Green Space in Zaqmqlek, Cairo. Urban Planning and Land Administration. Enshede, ITC:30. Newton, J. (2007). Well-being and the natural environment : a brief overview of the evidence. http://www3.surrey.ac.uk/resolve/seminars/Julie%20Newton%20 (accessed March 10,2012) Sampson, N. and Scholes, R.J. (2000). Perspective, Additional human-induced activities. In : Landscapes and Urban Planning, 986 : 1-12 ; Research 4 pp : 17-23. Watson,B., Noble, I., Bolin, B., Ravindranath, N.R., Verardo, D.J. and Dokken, D.J. (eds.). Land Use, Land-use Change and Forestry. A special report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), Cambridge University Press, Cambridge,UK. Sandstrom, U.G., Angelstam, P. and Mikusinski, G. (2006). Ecological diversity of birds in relation to the structure of urban green space. Landscape and Urban Planning 77 : 39-53. Sanesi, G. and Chiarello, F.(2006a). Residents and urban green spaces : The case of Bari. Urban Forestry & Urban Greening 4: 125-134. Sanesi, G., et al. (2006b). Comparison of two different approaches for assessing the psychological and social dimensions of green spaces. Urban Forestry & Urban Greening 5: 121- 129. Schioppa, C.P., et al. (2009). Fringe parks, green spaces and urban forestry in Milano (Italy) : state of the art and future development. In XIII World Forestry Congress. Buenos Aires, Argentina, 18-23 October 2009. Sukopp, H., Numata, M. and Huber, A. (Eds.). (1995). Urban ecology as the basis for urban planning. The Netherlands: SPB Academic publishing.

HATYAI UNIVERSITY

39

Sukopp, H. (1998). Urban Ecology-Scientific and Practical Aspects. In Urban Ecology, p.3. Breuste, J., Feldmann, H., Uhlmann, O., eds. Germany : Springer-Verlag. Swanwick, C., Dunnett, N. and Woolley, H. (2003). Nature, role and value of green spaces in towns and cities : an overview. Built Environment 29(2), 94-106. Takano, T., Nakamura, K. and Watanabe, M. 2002. Urban residential environments and senior citizens’ longevity in megacity areas : the importance of walkable green spaces. Journal of epidemiology and community health. Vol 12. Tyrv¨ainen, L., et al. (2005). Benefits and uses of urban forests and trees. In: Konijnendijk, C., Nilsson, K., Randrup, T.,Schipperijn, J. (Eds.), Urban Forests and Trees in Europe: A Reference Book. Springer Verlag, pp.. 81–114. UNFPA (United Nations Population Fund). (2007). State of world population 2007. UNFPA. United Nations. (2004). World urbanization prospects: the 2003 revision. United Nations, New York. http://www.communities.gov.uk (accessed March 15, 2012)

HATYAI UNIVERSITY

40

ภาคผนวก

HATYAI UNIVERSITY

แบบสอบถาม การเขาใชบรการพนทสเขยวนนทนาการ ประเภทสวนสาธารณะ สวนหยอม และสนามเดกเลน สวนท 1 แบบสอบถามขอมลพนฐานของประชากร ค าชแจง โปรดท าเครองหมายลงใน หนาขอความทเปนจรงเกยวกบตวทาน

1. เพศ 1. ชาย 2. หญง

2. อาย 1. นอยกวา 20 ป 4. 41 – 50 ป 2. 20 – 30 ป 5. 51 – 60 ป 3. 31 – 40 ป 6. มากกวา 60 ป

3. สถานภาพสมรส 1. โสด 2. สมรส 3. หมาย

4. ระดบการศกษา 1. ประถมศกษา 4. อนปรญญาหรอเทยบเทา 2. มธยมศกษาตอนตน 5. ปรญญาตร 3. มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 6. สงกวาปรญญาตร

5. อาชพ 1. รบราชการ 5. ท ากจการสวนตว/ธรกจ 2. พนกงานรฐวสาหกจ 6. เกษตรกร 3. พนกงานบรษทเอกชน 7. นกเรยน / นกศกษา 4. พอคา / นกธรกจ 8. รบจางทวไปและอน ๆ

6. รายได 1. ต ากวา 5,001 บาท 5. 20,001 – 25,000 บาท 2. 5,001 – 10,000 บาท 6. 25,001 – 50,000 บาท 3. 10,001 – 15,000 บาท 7. มากกวา 50,000 บาท 4. 15,001 – 20,000 บาท

7. ประเภททพกอาศย 1.บานเดยวใจกลางเมอง 7.ทาวเฮาสชานเมอง 2.บานเดยวชานเมอง 8.อาคารพาณชยใจกลางเมอง 3.ทาวเฮาสใจกลางเมอง 9.อาคารพาณชยชานเมอง 4.คอนโดมเนยม / อพารทเมนต ใจกลางเมอง 10.หอพก

5.คอนโดมเนยม / อพารทเมนต ชานเมอง 11.อน ๆ.................................... 6.บานในชมชนแออด

วนท ...........................ชดท............สถานท.................................

HATYAI UNIVERSITY

42 สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบการเขาใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการ ค าชแจง โปรดท าเครองหมายลงใน หนาขอความทเปนจรงเกยวกบการใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการ 1. ประเภทพนทสเขยวนนทนาการททานเขาไปใชประโยชน 1.สวนสาธารณะ 2.สวนหยอม 3.สนามเดกเลน 2. กจกรรมการใชประโยชนในพนทสเขยวนนทนาการ

1.พกผอน 11.ทองเทยว 2.วงออกก าลงกาย 12.พบปะผคน 3.อานหนงสอ 13.ปกนก 4.ถายภาพ 14.ดนก 5.รอการประกอบกจกรรมอน 15.สกการะสงศกดสทธ 6.ชมธรรมชาต 16.นวดเพอสขภาพ 7.รวมกจกรรมทจดขนในพนท 17.เดนเลน 8.ใหอาหารสตว 18.ศกษาพรรณไม 9.ปนจกรยาน 19.รบประทานอาหาร 10.เตนแอโรบก 20.อน ๆ .........................................

3. สวนใหญทานไปใชประโยชนในชวงเวลาใดมากทสด 1.ชวงเชาของวนธรรมดา 8. ชวงบายของวนธรรมดา 2.ชวงเชาของวนหยด 9. ชวงบายของวนหยด 3.ชวงเชาของทกวน / เกอบทกวน 10.ชวงบายของทกวน / เกอบทกวน 4.ชวงสาย-เทยงของวนธรรมดา 11.ชวงเยนของวนธรรมดา 5.ชวงสาย-เทยงของวนหยด 12.ชวงเยนของวนหยด 6.ชวงสาย-เทยงของทกวน / เกอบทกวน 13. ชวงเยนของทกวน / เกอบทกวน 7.ไมสามารถระบเวลาได ตามแตสะดวก

4. สวนใหญทานไปใชประโยชนกบผใด 1.คนเดยว 3.ครอบครว 2.เพอน 4.อน ๆ ....................................

5. ขนาดของกลมทเขามาใชประโยชนกบทานกคน 1. 1 คน 3. 6 – 10 คน 2. 2 – 5 คน 4. มากกวา 10 คน

6. พาหนะทใชในการเดนทางสวนใหญ

1.เดนเทา 4. รถยนตสวนบคคล 2.จกรยาน 5. รถโดยสารประจ าทาง 3.จกรยานยนต 6. อน ๆ..................................

HATYAI UNIVERSITY

43 7. ชวงเวลาในการใชประโยชน

1. ไมเกน 15 นาท 3. 31 - 45 นาท 2. 15 - 30 นาท 4. มากกวา 45 นาท

8. ทานมความพงพอใจในพนทสเขยวนนทนาการทไปใชประโยชนระดบใด 1.ไมพอใจอยางยง 4. พอใจ 2.ไมพอใจ 5. พอใจอยางยง 3.เฉย ๆ

9. ทานคดวาจะกลบมาใชประโยชนตอหรอไม เพยงใด 1.ใชตออยางสม าเสมอ เพราะ....................................................................

2.ใชบางเปนบางครง เพราะ....................................................................... 3.ไมมาใชอก เพราะ.................................................................................. 4.ไมแนใจ เพราะ......................................................................................

10. ทานคดวาปจจยใดทท าใหทานมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1.ระยะทางใกล 5.เดนทางสะดวก 2.ความนาสนใจของสถานท 6.มสงอ านวยความสะดวก 3.ความปลอดภย 7.อน ๆ.................................. 4.ความรมรน 11. เหตใดทานไมมาใชบรการในพนทสเขยวนนทนาการ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1.เดนทางล าบาก 6.ไมมสงอ านวยความสะดวก 2.สถานทขาดการบ ารงรกษา 7.ไมมสงทนาสนใจควรคาแกการเขามาใชประโยชน 3.คอนขางเงยบ /ไมมคน 8.สกปรก 4.มทอน ๆ ทนาไปมากกวา 9.มคนพลกพลาน 5.มเวลาทจะมาใช 10.อน ๆ.................................. 12. ทานอยากใหพนทสเขยวนนทนาการททานจะเขาไปใชประโยชนในครงตอไปมการปรบปรง/พฒนา ในเรองใด

1.ประตทางเขา 7.ความสะอาด 2.ความรมรน 8.การบ ารงรกษาเครองเลน/อปกรณ 3.ความปลอดภย 9.แสงสวาง 4.ถงขยะ 10.ทางเดน/ลวง 5.ทจอดรถ 11.หองน า 6.จดบรการน าดม 12.อน ๆ.........................................

HATYAI UNIVERSITY

44 สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบคณภาพของพนทสเขยวนนทนาการ ค าชแจง โปรดพจารณาขอความตอไปนแลวท าเครองหมายลงในชองวางทตรงกบระดบคณภาพตามทเปนจรงและความคาดหวงคณภาพในแตละประเดน ทานเลอกประเมนพนทสเขยวนนทนาการประเภทใด สวนสาธารณะ สวนหยอม สนามเดกเลน

ล าดบท

เรอง

คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการในปจจบน

ความคาดหวงถงคณภาพของ พนทสเขยวนนทนาการ

ในอนาคต

ดมาก

ดมาก

ด

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

ดมาก

ดมาก

ด

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

ดานสงอ านวยความสะดวก 1 ความสะอาดของหองน า 2 บรเวณทจอดรถเพยงพอและเหมาะสม 3 การจดเกาอส าหรบนงพกผอน 4 เครองเลนเดกส าหรบผมาใชบรการ 5 สถานทส าหรบออกก าลงกาย 6 ถงขยะเพยงพอและอยในต าแหนงท

เหมาะสม

7 สงอ านวยความสะดวกกบผพการ 8 สถานทส าหรบใชเปนจดนดพบ 9 จดบรการน าดมหรอรานขายเครองดม 10 อปกรณส าหรบออกก าลงกาย

ดานความนาดงดดใจของสถานท 1 จดตนไมสวยงามและรมรน 2 สถานทสะอาดและเปนระเบยบ 3 อปกรณ/เครองเลนมอยางเพยงพอและ

พรอมใช

4 เสนทางเดนและวงเรยบและสะอาด 5 สถานทอยในต าแหนงทไปมาสะดวก 6 ความหลากหลายทางชวภาพเหมาะแก

การศกษาธรรมชาต

7 บรเวณทางเขาตกแตงสวยงาม ชวนใหนาเขาไปใชบรการ

HATYAI UNIVERSITY

45

ล าดบท

เรอง

คณภาพของพนทสเขยวนนทนาการในปจจบน

ความคาดหวงถงคณภาพของ พนทสเขยวในอนาคต

ดมาก

ดมาก

ด

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

ดม

าก

ดมาก

ด

ปานก

ลาง

นอย

ดมาก

นอยท

สด

ดานความปลอดภย 1 เจาหนาทรกษาความปลอดภยดแลอยาง

ทวถง

2 บรเวณทไมปลอดภยมรวกนปองกนอยางด

3 ดแลตนไมและบรเวณรอบ ๆ ไมใหเกดอนตรายตอผใชบรการ

4 แสงสวางของไฟฟาเพยงพอเพอปองกนความปลอดภย

5 สภาพของอปกรณเครองใช / เครองเลนอยในสภาพพรอมใชงาน

สวนท 4 ขอเสนอแนะเกยวกบคณภาพของพนทสเขยวนนทนาการ 1. ดานสงอ านวยความสะดวก .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................ 2. ดานความนาดงดดใจของสถานท ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. ดานความปลอดภย .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

HATYAI UNIVERSITY

46

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 9-10 สวนหยอม บรเวณใกลโรงเรยนแสงทองวทยา

HATYAI UNIVERSITY

47

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 11-12 สนามเดกเลน ชมชนบางหก

HATYAI UNIVERSITY

48

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 13-14 สวนหยอมหนาโรงเรยนธดานเคราะห

HATYAI UNIVERSITY

49

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 15-16 สวนหยอมหนาโรงแรมโนรา

HATYAI UNIVERSITY

50

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 17-18สวนหยอมใกลเซยงตง

HATYAI UNIVERSITY

51

พนทสเขยวนนทนาการในเขตเทศบาลนครหาดใหญ

ภาพท 19-20 สวนหยอมถนนศรภวนารถ

HATYAI UNIVERSITY

52

ประวตผวจย

ชอ ผชวยศาสตราจารยปณยนช รธรโก

วนเดอนป 30 พฤษภาคม 2515

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจ

วทยาศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2536

วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2541

ต าแหนงและสถานทท างาน

รกษาการคณบด/รองคณบด คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยหาดใหญ

HATYAI UNIVERSITY