Trường Đại Học Thành TâyKhoa Kinh Tế - Tài chính – Ngân Hàng

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

CÁN CÂN VÃNG LAI CỦA VIỆT NAM NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY THỰC

TRẠNG VÀ CÁC BIỆN PHÁP CẢI THIỆN

NHÓM I+IIILớp K3 - NH

Giảng viên hướng dẫn: TS Nguyễn Thị Chiến

1

Hà Nội -2011

2

Thâm hụt tài khoản vãng lai nguyên nhân và biên pháp cai thiên

Hà Nội Ngày 14 tháng 12 năm 2011

Mục lục

Lời nói đầu

Phần I: Nội dung cán cân vãng lai của Viêt Nam1.1 Cán cân vãng lai1.2 Các cán cân bộ phận của cán cân vãng lai1.3 Nguyên tắc thiết lập cán cân vãng lai1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến cán cân vãng lai

Phần II: Thực trạng và biên pháp cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam

2.1 Những khó khăn trong viêc thiết lập và thu thập số liêu về cán vãng lai của Viêt Nam

2.2 Thực Trạng cán cân vãng lai của Viêt Nam2.2.1 Những thành công và hạn chế, 2.2.2 Nguyên nhân

2.3 Các biên pháp hữu hiêu nhằm cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam

2. 3.1 Định hướng trong những năm tới2.3.2 Các Biên pháp hữu hiêu nhằm cải thiên cán cân vãng lai của Viêt

Nam2.3.2.1 Các biên pháp đẩy mạnh xuất khẩu2.3.2.2 Các biên pháp hạn chế nhập khẩu2.2.3.3 Biên pháp điều chinh tỷ giá2.3.2.4 Các biên pháp thu hút tiết kiêm2.3.2.5 Các biên pháp thu hút vố nước ngoài2.3.2.6 Các biên pháp điều chinh chi tiêu

Kết Luận

3

DANH SÁCH THÀNH VIÊN LÀM CHUYÊN ĐỀ 4Danh sách thành viên nhóm I:

1. Đoàn Quang Dũng.2. Nguyễn Quý Duy3. Nguyễn Xuân Trường.4. Mai Thị Lan Giang.5. Lê Vũ Hùng.6. Vũ Huy Hoan.7. Vũ Trung Kiên.8. Hứa Thành Lâm.9. Đỗ Thị Minh Thục.10. Nguyễn Thị Thúy.11. Nguyễn Thị Thùy Dương-NT, BT 12. Đặng Quốc Huy -LT13. Nguyễn Viết Tú.14. Đinh Thị Hà.15. Đàm Khắc Tư.

Danh sách nhóm 3 :

1. Trần Văn Bằng2. Hoàng Văn Tiến 3. Lê Thị Thu Hường -NT4. Lê Thị Hoa5. Lê Thị Nhung6. Lê Thị Ngọc7. Lê Quốc Bảo8. Lê Xuân Hòa9. Đỗ Quang Trung10 Trần Ngọc Hiển11.Phạm Bá Tùng12.Nguyễn Thanh Tùng (16/07/1988)13.Tạ Nguyễn Tú Hợp

4

Lêi nãi ®Çu

I/TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khu vùc vµ thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang

tõng bíc tù hoµn thiÖn m×nh ®Ó hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ nµy.

ViÖc tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· t¹o cho

ViÖt Nam nhiÒu th¸ch thøc vµ cam kÕt mµ ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn

vµ vît qua. Trong ®ã, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i kiÓm so¸t ®îc t×nh

h×nh kinh tÕ ®Êt níc, ®iÒu ®ã th«ng qua c¸n c©n thanh to¸n quèc

tÕ ë ViÖt Nam. MÆc dï c¸n c©n thanh to¸n cña ViÖt Nam míi ®îc

thµnh lËp tõ n¨m 1990 theo ph¸p lÖnh Ng©n hµng nhng nã ®· trë

thµnh mét c«ng cô h÷u Ých gióp ChÝnh phñ ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch

h÷u hiÖu trong viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi

riªng vµ ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung cña ®Êt níc.

C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ lµ mét b¶ng c©n ®èi kinh tÕ

quan träng, ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña mét níc víi

phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. Nã gåm hai h¹ng môc chÝnh lµ h¹ng môc th-

êng xuyªn- cßn gäi lµ c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai vµ h¹ng môc vèn

cßn gäi lµ c¸n c©n vèn. Tuy nhiªn, trong ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi

nµy nhóm I chúng em chØ ®Ò cËp ®Õn mét phÇn cña c¸n c©n thanh

to¸n ®ã lµ c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai. §©y lµ mét bé phËn kh«ng

thÓ thiÕu trong ph©n tÝch c©n b»ng kinh tÕ vÜ m« ®èi víi nÒn kinh

tÕ më, ®Æc biÖt nã cã kh¶ n¨ng ¶nh hëng trùc tiÕp vµ nhanh chãng

lªn c¸c chØ tiªu quan träng cña nÒn kinh tÕ nh tû gi¸, t¨ng trëng kinh

tÕ vµ l¹m ph¸t. Kh«ng nh÷ng thÓ b»ng c¸ch ph©n tÝch t×nh tr¹ng

c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai chóng ta cã thÓ hiÓu ®îc t×nh tr¹ng nî n-

íc ngoµi cña quèc gia ®ã, khi c¸n c©n v·ng lai c©n b»ng nãi lªn r»ng

5

tr¹ng th¸i tæng nî níc ngoµi cña quèc gia lµ kh«ng thay ®æi. ChÝnh

v× tÇm quan träng cña nã mµ ngµy nay rÊt nhiÒu quèc gia trªn thÕ

giíi, kh«ng chØ riªng ViÖt Nam chó träng ®Õn c¸n c©n v·ng lai, coi

nã nh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong ph©n tÝch kinh tÕ cña

quèc gia m×nh.

MÆc dï nhóm I chúng em ®· cè g¾ng tèi ®a trong khi nghiªn cøu,

nhng do h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc, kiÕn thøc còng nh kinh nghiÖm nªn đề

tài nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. Nhóm I

chúng em rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp tõ phÝa c¸c thÇy

c« vµ b¹n ®äc ®Ó đề tài nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n.

II/Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi:

Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ nh»m nghiªn cøu s©u

h¬n vÒ c¸n c©n v·ng lai cña ViÖt Nam, vÒ c¸c yÕu tè cÊu thµnh còng

nh c¸c nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc lªn nã, ®Ó tõ ®ã ®a ra

c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu gióp c¶i thiÖn c¸n c©n v·ng lai, gãp phÇn

thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.

III /§èi tîng vµ ph¹m vÞ nghiªn cøu :

§èi tîng nghiªn cøu :

- Thùc tr¹ng c¸n c©n v·ng lai cña ViÖt Nam.

- C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn c¸n c©n v·ng lai .

- C¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh c¸n c©n v·ng lai .

Ph¹m vi nghiªn cøu :

V× ®iÒu kiÖn vµ thời gian cã h¹n nªn chúng em sẽ xoáy sâu ®Ò tµi,

nghiªn cøu thùc tr¹ng cña c¸n c©n v·ng lai tõ nh÷ng n¨m 2009 trë vÒ

®©y, trong ®ã bao gåm c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, c¸c kho¶n

thu chi tõ ho¹t ®éng dÞch vô vÒ vËn t¶i, du lÞch, b¶o hiÓm, bu chÝnh

viÔn th«ng, ng©n hµng, hµng kh«ng, c¸c chuyÓn giao mét chiÒu.

6

IV/Ph¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu ;

Sö dông ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp vµ

ph©n tÝch th«ng tin qua c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Ó lµm s¸ng tá vÊn

®Ò nghiªn cøu.

V/KÕt cÊu đề tài: gåm 3 phần chÝnh

Phần I : Nội dung cán cân vãng lai của Viêt Nam.

Phần II : Thực trạng và biên pháp cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam.

Và các biên pháp hữu hiêu nhằm cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam.

Mọi đóng góp gợi ý xin gủi về : K3nganhang@gmail.com

Phần I: NỘI DUNG CỦA CÁN CÂN VÃNG LAI

1.1 Cán cân vãng lai – Curent balance

Khái niệm cán cân vãng lai:

Cán cân vãng lai ( CA) hay còn gọi là tài khoản vãng lai là một trong những bộ phận chính

hình thành lên bảng cán cân thanh toán của một nước. Cán cân vãng lai là tổng hợp toàn bộ

chi tiêu và giao dịch kinh tế giữa người cư trú và người không cư chú về hàng hóa, dịch vụ, thu

nhập của người lao động, thu nhập từ đầu tư trực tiếp, thu nhập từ đầu tư vào giấy tờ có giá, lãi

vay và lãi tiền gửi nước ngoài, chuyển giao vãng lai một chiều và các giao dịch khác theo quy

định của pháp luật. Cán cân vãng lai bao gồm 4 khoản mục: cán cân thương mại, cán cân dịch

vụ, cán cân thu nhập, cán cân chuyển giao vãng lai một chiều.

Khái niệm “người cư trú” và “người không cư trú” bao gồm: các cá nhân, các hộ gia đình,

các công ty, các nhà chức trách và các tổ chức quốc tế. Khái niệm này phát sinh một số vấn đề:

- Đối với các công ty đa quốc gia sẽ là người cư trú đồng thời tại nhiều quốc gia. Do đó,

để tránh trùng lắp thì các chi nhánh của các công ty đa quốc gia đặt tại nước sở tại mới được

coi là người cư trú.

Đối với các tổ chức quốc tế như Quỹ Tiền Tệ quốc tế IMF, Ngân hàng thế giới (WB),

Liên Hiệp Quốc (UN) được xem như nguwoif không cư trú đối với mọi quốc gia ( kể cả đối

với quốc gia mà chúng đóng trụ sở).

7

- Đối với khách du lịch nước ngoài và những người nước ngoài khác được xem là người

không cư trú nếu hết thời gian lưu trú tại nước sở tại ngắn hơn môt năm.

- Nhìn chung, khái niệm “ người cư trú” và “người không cư trú” đều được hiểu theo

luật định và hầu như là thống nhất giữa các quốc gia.

Đối với Việt Nam, khái niệm người cư trú và người không cư trú được quy định tại khoản

2 và 3 của Điều 4 trong Nghị định số 63/1998/NĐ-CP, ngày 17/08/1998 của Chính phủ về việc

quản lí ngoại hối.

1.2 Các cán cân bộ phận của cán cân vãng lai

C¸n c©n v·ng lai bao gåm 4 kho¶n môc: c¸n c©n th¬ng m¹i, c¸n

c©n dÞch vô, c¸n c©n thu nhËp vµ c¸n c©n chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu

1.2.1 Cán cân thương mại.

C¸n c©n th¬ng m¹i hay cßn gäi lµ c¸n c©n h÷u h×nh, v× nã ph¶n

¸nh chªnh lÖch gi÷a c¸c kho¶n thu tõ xuÊt khÈu vµ chi tõ nhËp khÈu hµng

ho¸. XuÊt khÈu lµm ph¸t sinh cung ngo¹i tÖ vµ cÇu néi tÖ trªn thÞ trêng

ngo¹i hèi nªn ®îc ghi cã (+) trong c¸n c©n thanh to¸n, nhËp khÈu lµm ph¸t

sinh cÇu ngo¹i tÖ vµ cung néi tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi nªn ®îc ghi nî (-)

trong c¸n c©n thanh to¸n. Khi thu nhËp tõ xuÊt khÈu lín h¬n chi cho nhËp

khÈu hµng ho¸ th× c¸n c©n th¬ng m¹i thÆng d. Ngîc l¹i, khi thu tõ xuÊt

khÈu nhá h¬n chi cho nhËp khÈu th× c¸n c©n th¬ng m¹i th©m hôt. TÊt c¶

c¸c sè liÖu xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu hµng ho¸ ®îc ghi chÐp trong c¸n c©n

thanh to¸n theo gi¸ FOB vµ hoÆc FAS, viÖc tr¶ cíc phÝ thuéc tr¸ch nhiÖm

cña ngêi nhËp khÈu .

1.2.2 Cán cân dịch vụ.

Bao gåm c¸c kho¶n thu, chi tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vÒ vËn t¶i, du

lÞch, b¶o hiÓm, bu chÝnh, viÔn th«ng, hµng kh«ng, ng©n hµng, th«ng tin,

x©y dùng vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c gi÷a ngêi c tró vµ kh«ng c tró.

Gièng nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, xuÊt nhËp khÈu dÞch vô, còng lµm ph¸t

sinh cung ngo¹i tÖ (cÇu néi tÖ), nªn nã ®îc ghi vµo bªn cã vµ cã dÊu (+),

nhËp khÈu dÞch vô lµm ph¸t sinh cÇu ngo¹i tÖ (cung néi tÖ) nªn nã ®îc ghi

vµo bªn nî vµ cã dÊu (-).

8

1.2.3 Cán cân thu nhập.

Trong c¸n c©n thanh to¸n, c¸n c©n thu nhËp bao gåm thu nhËp thu

®îc tõ hai yÕu tè s¶n xuÊt: lao ®éng vµ vèn. Thu nhËp tõ lao ®éng gäi lµ

thu nhËp cña ngêi lao ®éng, thu nhËp tõ vèn gäi lµ thu nhËp ®Çu t.

Thu nhËp cña ngêi lao ®éng: Lµ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng, tiÒn thëng vµ

c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c b»ng tiÒn, hiÖn vËt do ngêi kh«ng c tró tr¶ cho

ngêi c tró vµ ngîc l¹i.

Thu nhËp ®Çu t: Bao gåm:

- Thu nhËp ®Çu t trùc tiÕp (c¸c kho¶n thu nhËp vµ ph©n phèi c¸c

kho¶n thu nhËp t¸i ®Çu t ).

- Thu nhËp ®Çu t tõ giÊy tê cã gi¸ (thu nhËp thu ®îc do viÖc n¾m

gi÷ cæ phÇn vµ c¸c tr¸i phiÕu, giÊy tê cã gi¸ vµ c¸c c«ng cô tµi chÝnh

kh¸c).

- Thu nhËp ®Çu t kh¸c: C¸c kho¶n thu vÒ tµi s¶n cña ngêi c tró, bao

gåm l·i c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, vµ c¸c tµi s¶n kh¸c: l·i do vÞ

thÕ chñ nî cña mét níc t¹i Quü ®a l¹i; l·i do n¾m gi÷ SDR mµ cã vµ l·i cho

Quü vay. C¸c kho¶n chi vÒ c¸c kho¶n nî cho ngêi kh«ng c tró bao gåm c¸c

kho¶n vay, tiÒn göi, vµ c¸c c«ng cô kh¸c; c¸c kho¶n chi l·i liªn quan tíi viÖc

sö dông tÝn dông cña Quü; vµ c¸c kho¶n vay tõ Quü.

C¸c kho¶n thu nhËp cña ngêi c tró tõ ngêi kh«ng c tró lµm ph¸t sinh

cung ngo¹i tÖ (cÇu néi tÖ ) nªn ®îc ghi vµo bªn cã (+) vµ c¸c kho¶n thu

nhËp tr¶ cho ngêi kh«ng c tró lµm ph¸t sinh cÇu ngo¹i tÖ (cung néi tÖ) nªn

®îc ghi vµo bªn nî (-). Nh©n tè chÝnh ¶nh hëng lªn gi¸ trÞ thu nhËp vÒ

®Çu t lµ sè lîng ®Çu t vµ tû lÖ sinh lêi (hay møc l·i suÊt ) cña c¸c dù ¸n ®·

®Çu t tríc ®©y. YÕu tè tû gi¸ chØ ®ãng vai trß thø yÕu, bëi v× tû gi¸ chØ

¶nh hëng lªn gi¸ trÞ chuyÓn ho¸ thu nhËp sang c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau.

1.2.4 Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều.

C¸n c©n nµy ghi chÐp l¹i c¸c chuyÓn giao kh«ng hoµn l¹i (nh viÖn

trî, quµ tÆng, quµ biÕu vµ c¸c chuyÓn giao kh¸c b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt)

gi÷a ngêi c tró vµ ngêi kh«ng c tró. Bao gåm:

ChuyÓn giao khu vùc ChÝnh phñ :

- C¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i .

9

- C¸c chuyÓn giao kh¸c (bao gåm c¸c chuyÓn giao ChÝnh phñ cña

níc lËp b¸o c¸o vÒ ngêi kh«ng c tró nh vÒ an ninh x· héi, thuÕ).

C¸c chuyÓn giao khu vùc phi ChÝnh phñ: bao gåm c¶ hai giao dÞch

nh ®· nªu ë trªn nhng hai bªn giao dÞch lµ c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc phi

ChÝnh phñ.

- TiÒn cña ngêi lao ®éng bao gåm nh÷ng kho¶n chuyÓn tiÒn cña c«ng

nh©n lao ®éng ë níc ngoµi h¬n mét n¨m chuyÓn vÒ níc.

- C¸c kho¶n viÖn trî cña c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ (nh tæ chøc

Ch÷ ThËp §á Quèc tÕ ...) b»ng tiÒn hoÆc trî gióp díi h×nh thøc kü thuËt.

C¸c kho¶n chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu ph¸t sinh sù ph©n phèi l¹i

thu nhËp gi÷a ngêi c tró vµ ngêi kh«ng c tró.

C¸n c©n dÞch vô, c¸n c©n thu nhËp, vµ c¸n c©n chuyÓn giao v·ng

lai mét chiÒu ®îc gäi lµ c¸n c©n v« h×nh. Do vËy, c¸n c©n v·ng lai cã thÓ

®îc viÕt l¹i nh sau:

C¸n c©n v·ng lai = C¸n c©n h÷u h×nh + C¸n c©n v«

h×nh

Tãm l¹i, xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô, thu nhËp tõ ngêi kh«ng c

tró vµ nhËn chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu ®Òu cã chung b¶n chÊt lµ lµm

t¨ng cung ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi nªn chóng ®îc ghi vµo bªn cã

(+). NhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô, tr¶ thu nhËp cho ngêi kh«ng c tró vµ

chi chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu cã chung b¶n chÊt lµ lµm t¨ng cÇu ngo¹i

tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi nªn nã ®îc ghi vµo bªn nî (-).

1.3 Nguyªn t¾c thiÕt lËp c¸n c©n v·ng lai :

1.3.1 Nguyªn t¾c h¹ch to¸n nî/cã:

VÒ nguyªn t¾c, c¸n c©n v·ng lai ®îc x©y dùng dùa trªn c¬ së ghi

sæ kÐp. Mét giao dÞch chuyÓn tiÒn quèc tÕ ®îc ghi kÐp: mét ghi nî vµ

mét ghi cã víi gi¸ trÞ nh nhau.

1.3.2 Nguyªn t¾c h¹ch to¸n trÞ gi¸ toµn bé:

C¸c kho¶n môc cña c¸n c©n v·ng lai ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¬ së trÞ gi¸

toµn bé.

10

13.3 Nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ c¸c giao dÞch :

C¸n c©n v·ng lai ghi l¹i toµn bé c¸c giao dÞch ph¸t sinh trong mét

thêi kú cô thÓ.

1.4 Ph©n tÝch c¸n c©n v·ng lai :

C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña mét níc lµ b¶n ghi chÐp cã hÖ

thèng tÊt c¶ c¸c giao dÞch gi÷a nh÷ng ngêi c tró cña níc lËp b¸o c¸o vµ

nh÷ng ngêi c tró ë phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi trong mét kho¶ng thêi gian

nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m), v× vËy nã bao gåm mét sè c¸c kho¶n môc

kh¸c nhau. Tuy nhiªn, c¸c giao dÞch quèc tÕ cña mét quèc gia cã thÓ ®îc

gép thµnh 3 lo¹i : cán cân vãng lai, cán cân vốn, cán cân dự trữ chính thức.

S¬ ®å 1: C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ vÜ m«

1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến cán cân vãng lai:

Cán cân vãng lai bao gồm bốn bộ phận cấu thành lên, do đó bất kì một nhân tố nào tác

động lên một trong bốn cán cân bộ phận cũng sẽ tạo ra một sự thay đổi trong cán cân vãng lai.

1.4.1 T¸c ®éng cña tû gi¸ :

Trong c¸n c©n v·ng lai, yÕu tè tû gi¸ t¸c ®éng trùc tiÕp lªn c¸n c©n

th¬ng m¹i vµ c¸n c©n dÞch vô, nghÜa lµ khi tû gi¸ thay ®æi c¸n c©n th-

¬ng m¹i vµ c¸n c©n dÞch vô còng thay ®æi theo. Ngîc l¹i, c¸n c©n thu

11

XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ

dÞch vôTrõ

NhËp khÈu hµng ho¸ vµ

dÞch vô CéngThu nhËp rßngCéng

ChuyÓn giao rßng tõ n íc

ngoµi

Tµi kho¶n v·ng lai cña c¸n c©n

thanh to¸n

TÊt c¶ c¸c kho¶n môc bï ®¾p ®Ó c©n b»ng tµi kho¶n v·ng laiThay ®æi vÒtµi

s¶n ngo¹i tÖ rßng cña c¸c tæ chøc phi

ng©n hµngCéng

Thay ®æi vÒ tµi s¶n ngo¹i tÖ rßng

cña hÖ thèng ng©n hµng

Chªnh lÖch gi÷a thu nhËp quèc d©n kh¶ dông(GNDI) vµ hÊp

thô

GNPD A

Chªnh lÖch tiÕt kiÖm vµ ®Çu t quèc gia (S-I)

Chªnh lÖch cña khu

vùc t nh©n

Chªnh lÖch cña khu vùc

ChÝnh phñ

nhËp vµ c¸n c©n chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu kh«ng phô thuéc vµo biÕn

®éng cña tû gi¸, nghÜa lµ khi tû gi¸ thay ®æi th× c¸n c©n thu nhËp vµ

c¸n c©n chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu kh«ng bÞ thay ®æi. Trong trêng

hîp nµy, tû gi¸ ®îc ®Þnh nghÜa lµ sè ®¬n vÞ néi tÖ trªn mét ®¬n vÞ ngo¹i

tÖ nh vËy, ph¸ gi¸ hay gi¶m gi¸ néi tÖ ®îc thÓ hiÖn b»ng viÖc t¨ng tû gi¸ .

1.4.2 Nh©n tè l¹m ph¸t:

Víi c¸c nh©n tè kh¸c lµ kh«ng ®æi, th× nÕu tû lÖ l¹m ph¸t cña mét

níc cao h¬n ë níc ngoµi sÏ lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cïng lo¹i

cña níc ®ã trªn thÞ trêng quèc tÕ, v× thÕ khèi lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu

còng sÏ gi¶m theo. Khèi lîng xuÊt khÈu gi¶m kÐo theo c¸c kho¶n thu tõ xuÊt

khÈu gi¶m. MÆt kh¸c, nhËp khÈu l¹i trë nªn ®¾t ®á h¬n. C¸c kho¶n thu tõ

xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p cho c¸c kho¶n chi ph¶i tr¶ cho nhËp khÈu,

kÕt qu¶ lµ c¸n c©n th¬ng m¹i bÞ th©m hôt nÆng, do vËy c¸n c©n v·ng lai

còng bÞ ¶nh hëng xÊu.

1.4.3 Gi¸ thÕ giíi cña hµng ho¸ xuÊt khÈu t¨ng.

Víi c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, nÕu gi¸ thÕ giíi cña hµng ho¸ xuÊt

khÈu cña mét níc t¨ng sÏ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong níc vµ t¨ng khèi lîng

xuÊt khÈu, vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu tÝnh b»ng néi tÖ vµ ngo¹i tÖ còng t¨ng. Khi

gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng t¹o thªm nguån thu cho c¸n c©n v·ng lai vµ do ®ã sÏ

c¶i thiÖn ®îc c¸n c©n v·ng lai .

1.4.4 Thu nhËp cña ngêi kh«ng c tró .

Víi c¸c nh©n tè kh¸c lµ kh«ng ®æi, khi thu nhËp thùc tÕ cña ngêi

kh«ng c tró t¨ng, lµm t¨ng cÇu xuÊt khÈu bëi ngêi kh«ng c tró, do ®ã , lµm

t¨ng cÇu néi tÖ vµ t¨ng cung ngo¹i tÖ vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu b»ng

néi tÖ vµ ngo¹i tÖ. Th©m hôt cña c¸n c©n v·ng lai vµ c¸n c©n thanh to¸n sÏ

®îc bï ®¾p bëi mét lîng t¨ng lªn trong c¸n c©n th¬ng m¹i.

1.4.5 ThuÕ quan vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu:

¸p dông biÖn ph¸p nµy nh»m môc ®Ých h¹n chÕ nhËp khÈu, do ®ã

cã t¸c dông c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i. §ång thêi, v× nhËp khÈu bÞ h¹n

12

chÕ, nªn ngêi d©n quay sang tiªu dïng hµng néi ®Þa thay cho viÖc sö dông

nh÷ng hµng ho¸ ngo¹i nhËp tríc ®©y, dÉn ®Õn s¶n lîng vµ thu nhËp trong

níc t¨ng, s¶n xuÊt cã ®iÒu kiÖn më réng.

MÆt kh¸c, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mét níc sÏ bÞ gi¶m nÕu bªn níc

ngoµi ¸p dông møc thuÕ quan cao, h¹n ng¹ch nhËp khÈu thÊp còng nh lµ ¸p

dông c¸c hµng rµo phi thuÕ quan nh: yªu cÇu vÒ chÊt lîng hµng ho¸ vµ tÖ

n¹n quan liªu, kÕt qu¶ lµ gi¶m cÇu néi tÖ, c¸n c©n th¬ng m¹i bÞ suy gi¶m.

Trong c¸n c©n v·ng lai cßn bao gåm c¶ c¸n c©n dÞch vô vµ c¸n

c©n chuyÓn giao v·ng lai mét chiÒu, ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo

thu chi cña c¸n c©n v·ng lai.

Trong c¸n c©n dÞch vô, thu tõ dÞch vô chñ yÕu liªn quan ®Õn du

lÞch, bu chÝnh, vËn t¶i, b¶o hiÓm. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c kho¶n

thu cña c¸n c©n dÞch vô ®· t¨ng lªn nhiÒu, do ChÝnh phñ ®· nhËn thÊy

tÇm quan träng cña dÞch vô ®èi víi t¨ng trëng kinh tÕ , v× thÕ ®· cã c¸c

chÝnh s¸ch c¶i thiÖn nh»m t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ngµnh

dÞch vô trong níc. Nhµ níc ®· ®Çu t ng©n s¸ch vµo c¸c ngµnh quan träng

nh bu chÝnh, du lÞch...thu tõ du lÞch ®· t¨ng tõ 19 triÖu USD n¨m 1993 lªn

128 triÖu USD n¨m 1996. Ngµnh bu chÝnh còng ®· cã nhiÒu thay ®æi,

n©ng cao hiÖu qu¶ truyÒn th«ng, cung cÊp th«ng tin mét c¸ch nhanh

chãng, hç trî ®¾c lùc cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c trong níc cïng ph¸t triÓn.

KÕt luËn:

C¸n c©n v·ng lai lµ mét trong nh÷ng mét trong nh÷ng bé phËn

chÝnh h×nh thµnh nªn b¶ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña ViÖt Nam. Nã

lµ mét chØ sè h÷u Ých nhÊt ®o lêng sù mÊt c©n ®èi bªn ngoµi, vµ v× thÕ

®îc coi nh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong ph©n tÝch kinh tÕ vÜ m«

®èi víi nÒn kinh tÕ më.

C¸n c©n v·ng lai bao gåm 4 c¸n c©n bé phËn hîp thµnh, trong ®ã

mçi c¸n c©n ®Òu cã mét vai trß vµ ý nghÜa nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× vËy, khi

®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸n c©n v·ng lai, ph¶i xem xÐt c¶ 4 c¸n c©n bé phËn,

tõ ®ã ®a ra ®îc c¸c gi¶i ph¸p phï hîp. Trªn thùc tÕ, khi c¸c quèc gia l©m

13

vµo t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n v·ng lai, hä thêng thùc hiÖn theo c¸c

c¸ch sau:

Thø nhÊt, t×m c¸ch c¶i thiÖn sè d trong c¸n c©n v·ng lai b»ng c¸ch

kÝch thÝch ph¸t triÓn xuÊt khÈu hoÆc h¹n chÕ bít lîng hµng nhËp khÈu.

TËp trung h¬n n÷a vµo xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th« hoÆc s¶n phÈm ®·

qua chÕ biÕn, h¹n chÕ nhËp khÈu b»ng c¸ch ¸p dông thuÕ nhËp khÈu cao,

h¹n ng¹ch nhËp khÈu thÊp, híng ngêi d©n vµo tiªu dïng hµng ho¸ trong níc

thay v× c¸c mÆt hµng ngo¹i nhËp, h¹n chÕ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng trong

níc s¶n xuÊt ®îc.

Thø hai, cïng víi c¸c biÖn ph¸p trªn c¸c quèc gia cè g¾ng c¶i thiÖn

trong sè d tµi kho¶n vèn cña m×nh b»ng c¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc

ngoµi vµ vay hoÆc t×m kiÕm c¸c nguån viÖn trî cña c¸c ChÝnh phñ níc

ngoµi.

Tãm l¹i, ®èi víi mét nÒn kinh tÕ më, th× bÊt kú quèc gia nµo còng

ph¶i ®¶m b¶o c©n b»ng t¬ng ®èi c¸n c©n v·ng lai tõ n¨m nµy qua n¨m

kh¸c, v×:

- Kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ thêng xuyªn ®i vay nî trªn c¬ së

th©m hôt c¸n c©n v·ng lai. Nãi c¸ch kh¸c, quèc gia kh«ng thÓ suèt ®êi lµ

con nî v× mäi kho¶n vay ®Òu ph¶i tr¶.

- Ngîc l¹i, ®èi víi mét quèc gia, thÆng d c¸n c©n v·ng lai ch¼ng cã ý

nghÜa g× nÕu nh nã vÜnh viÔn kh«ng ®îc chi tiªu.

Phần II: Thực trạng nguyên nhân và biên pháp cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam

2.2: Thực trạng cán cân vãng lai của Viêt nam 2.2.1 Những thành công và hạn chế của cán cân vãng lai Viêt Nam

Hình 1: Thâm hụt tài khoản vãng lai những năm gần đây và dự kiến 2011

14

Nguần báo cáo của Barclays Capital

Nhìn vào hình 1 cho ta thấy, trạng thái cán cân vãng lai của Việt Nam chịu tác động chủ yếu từ trạng thái cán cân thương mại do các giao dịch về hàng hóa chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu chi của tài khoản vãng lai (chiếm 70%-80%). Trong khi đó,cán cân kiều hối và cán cân chuyển giao vốn có tác động tích cực đến cán cân vãng lai. Trong những năm gần đây Việt Nam chịu tác động mạnh mẽ từ việc ra nhập WTO. Mặc dù kim ngạch kim ngạch xuất khẩu có mức tăng trưởng khá nhanh nhưng vẫn không kịp với tốc độ tăng trưởng nhập khẩu khi rào cản thuế quan dần dần đươc xóa bỏ. Đã làm hàng hóa tràn vào Việt Nam trong khi để tăng tốc độ xuất khuẩ không phải là việc đơn giản mà phải đòi hỏi có thời gian lâu dài. Sự gia tăng nhập khảu tác nhân của nhiều nguyên nhân khác nhau, như nhu cầu kinh tế…….vv.

Chính hoàn cảnh như vậy đã đẩy cán cân thương mai Việt Nam vào tình thế thâm hụt. Theo các truyên gia kinh tế nguồn gốc của tình trạng này trên là năng lực xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam chưa thực sự có thể tham gia vào chỗi cung ứng hàng hóa của khu vực và trên thế giới được,giá trị tăng trong nhóm hàng xuất khẩu thấp mà tập trung chủ yếu vào một số mặt hàng chủ lực nên thị trường rất rễ bị tổn thương từ bên ngoài. Trong khi đó như cầu nhập khẩu nguyên vật liệu để phục vụ sản xuất trong nước tăng nhanh chóng trong những năm qua. Tình hình thâm hụt cán cân vãng lai cũng được bù đắp phần nào từ chuyển giao vốn vãng lai (viện trợ ,kều hối) và các giao dịch kinh tế khác thuộc cán cân vốn và tài chính.

Tới thời gian này cán cân vãng lai của Việt Nam đang được cải thiện qua từng năm,và cũng đang tiến dần tới mức thâm hụt co phép mà các nước đi trước cho là có thể chấp nhận được trong nền kinh tế mới nỏi như Việt Nam hiện nay. Với chính sách mà chính phủ đã đề ra đang dần đưa Việt Nam chở về trạng thái như chúng ta mong đợi. Kim ngạch xuất khẩu bắt đầu có những bước tăng trưởng trở lại tình trạng nhập siêu tuy vẫn còn cao nhưng phần nào cũng được bù đắp và thay vào đó là (người Việt dùng hàng Việt) đã và đang cho cúng ta một tình thế gọi là tạm ổn trong thời kỳ kinh tế lạm phát như hiện nay.

Các con số đáng chú ý là đầu tư nước ngoài vẫn được giữ ở mức dự báo trước, ước đạt 171,9 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 8,5 tỷ USD (không bao gồm phần đóng góp trong nước), bằng 21,5% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, tăng gần 28% so với năm 2009.

Trong khi đó, giải ngân vốn ODA cả năm 2010 đạt khoảng 3,5 tỷ USD (vốn vay là 3,2 tỷ USD, viện trợ không hoàn lại là 300 triệu USD), trong đó 558,5 triệu USD là các khoản giải ngân nhanh.

Tổng cục Hải quan vừa công bố số liệu tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước trong tháng 9/2011 đạt 17,39 tỷ USD, giảm 7,9% so với một tháng trước đó và tăng tới

15

30,7% so với tháng 9/2010. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 7,94 tỷ USD, giảm 14,1 % so với tháng 9/2011; nhập khẩu là 9,45 tỷ USD, tăng 2,1%.Nhập siêu trong tháng 9/2011 là 1,5 tỷ USD, bằng 18,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.Trong 9 tháng đầu năm 2011, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đạt 147,05 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm trước. Trị giá hàng hóa xuất khẩu đạt 69,73 tỷ USD, tăng 34,9% và nhập khẩu là 77,32 tỷ USD, tăng 27,7%. Cán cân thương mại hàng hóa trong 9 tháng đầu năm thâm hụt 7,59 tỷ USD, bằng 10,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Tính đến hết tháng 9/2011, tổng trị giá xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là 67,03 tỷ USD, tăng 33,2% so với kết quả thực hiện của cùng kỳ năm trước. Xuất khẩu của khối doanh nghiệp này là 32,78 tỷ USD, tăng 36,4% so với cùng kỳ năm 2010 và chiếm 47,0% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước; ở chiều ngược lại tổng trị giá nhập khẩu của các doanh nghiệp này là 34,24 tỷ USD, tăng 30,3% và chiếm 44,3% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước 9 tháng 2011.

Sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của các doanh nghiệp FDI là nhóm hàng công nghiệp chế biến, trong khi xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước tập trung vào nhóm hàng nông sản và khoáng sản. Đây cũng là ưu thế của các doanh nghiệp FDI. Kim ngạch xuất khẩu hàng công nghiệp chế biến của các doanh nghiệp này ngày càng gia tăng và chiếm tỷ trọng lớn hơn nhiều so với các doanh nghiệp trong nước.

Hết quý 3/2011, trị giá thương mại hàng hóa của Việt Nam với các châu lục đều tăng trưởng ở mức hai con số. Trong đó, thương mại song phương của Việt Nam với châu Phi có trị giá thấp nhất (4,14 tỷ USD) nhưng lại có mức tăng trưởng cao nhất (114%); trị giá thương mại hàng hóa với châu Á tiếp tục dẫn đầu cả nước với 96,2 tỷ USD, tăng 33,1% và chỉ thấp hơn mức tăng của xuất nhập khẩu với châu Phi. Có 22 thị trường Việt Nam xuất khẩu trên 1 tỷ USD trong đó có 19 thị trường đạt mức tăng trưởng dương với tốc độ tăng trưởng khá cao.

Tính từ đầu năm đến hết quý III/2011 có 13 thị trường Việt Nam nhập khẩu trên 1tỷ USD và đều đạt mức tăng trưởng dương như: Trung Quốc: 17,37 tỷ USD, tăng 22,2%; Hàn Quốc: 9,22 tỷ USD, tăng 33,2%; Nhật: 7,42 tỷ USD, tăng 14,8%; Đài Loan: 6,40 tỷ USD, tăng 25,5%; Singapo: 4,76 tỷ USD, tăng 48,9%; Thái Lan: 4,96 tỷ USD, tăng 25%; Hoa Kỳ: 3,20 tỷ USD, tăng 18,4%; Malaixia: 2,80 tỷ USD, tăng 18,5%… so với cùng kỳ năm trước.

Hết quý 3/2011 có 5 thị trường Việt Nam nhập siêu trên 3 tỷ USD, trong đó nhập siêu với Trung Quốc lên tới hơn 9,85 tỷ USD; tiếp đến là Hàn Quốc: 5,73 tỷ USD; Đài Loan: 5,09 tỷ USD; Thái Lan: 3,65 tỷ USD Singapore: 3,13 tỷ USD…

2.2.2 Nguyên nhân dẫ đến tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai của Viêt Nam

a. Tình hình nhập siêu của Viêt Nam

Để có một cái nhìn khách quan về tình hình nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai ở việt nam,chúng ta cần so sánh với các nước có điều kiện và hoàn cảnh gẫn gũi vớ hoàn cảnh kinh tế của chúng ta hiện nay. Hình 1 là biểu đồ thâm hụt tài khoản vãng lai của các nước châu A ngoại trừ Ấn Đỗ cũng có thâm hụt tài khoản vãng lai,Việt N am là nước duy nhất trong khối ASEAN coa thâm hụt tài khoản vãng lai,so với các nước khác về mặt tương đối thì việc thâm hụt tài khoản vãng lai của Việt Nam là quá lớn so với các nước láng giềng như Thái

16

Lan,Phillipine,indonesia,malaysia,Trung Quốc thì tình hình thâm hụt tài khoản vãng lai của Việt Nam là đáng lo ngại. Hầu hết các nước đều có thặng dư tìa khoản vãng lai thì Việt Nam lại bị thâm hụt. Theo báo cáo của merl Lynch cho thấy,tỷ lệ phần trăm của GDP,các nước có tỷ lệ phần trăm trên GDP là khá lớn,Thái Lan hơn 5% và Malaysia là hơn 10% còn về phần mình thì Việt Nam lại có bức tranh ngược lại là thâm hụt,mà tiêu biểu nhất là năm 2007 lên tới gần 10%.

Hình 2. Tài khoản vãng lai của một số nước trong khu vức Châu A (% của GDP) năm 2007

Nguồn báo cáo của merli Lynch

Có thể nói điều kiện kinh tế mở như Việt Nam hiện nay viêc xuất hiện thặng dư hay thâm hụt là điều hoàn toàn rất bình thường. Với Việt Nam là một nước tăng trưởng cao, ở giai đoạn đàu của phát triển, thâm hụt tài khoản vãng lai là điều hết sức bình thường và nhiều khi là cần thiết để tận dụng được nguần vốn từ bên ngoài để phát triển nền kinh tế và cỉa thiện đời sống nhâ dân. Tuy nhiên, nếu con số thâm hụt chỉ ở mức vừa phải (thông thường là dưới 5%), thì không đáng lo ngại. Nhưng khi thâm hụt tài khoản vãng lai vượt ngưỡng này sẽ gây ra rủi ro cho nền kinh tế. Nếu so với Thái Lan trước khủng hoảng, thâm hụt tài khoản vãng lai của nước này vào năm 1995-1996 là khoảng 8%

Năm 2008 cũng trở nên khá nghiêm trọng khi tình hình nhập khẩu tăng lên đột biến

Hình 2. Thâm hụt thương mại của Việt Nam theo tháng năm đỉnh điểm 2008

17

Đơn Vị Tỷ USDNguồn : Báo cáo của HSBCHình 2 cho ta thấy tình hình nhập siêu của Việt Nam sấu đi nghiêm trọng từng tháng. Đây

là so với các nước coi như nề kinh tế mới nổi. Rõ ràng là, với tình hình nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai lớn như vậy, việc các báo trong và ngoài nước, cũng như các tổ chức nước ngoài bầy tỏ quan ngại về nền kinh tế VN là không phải không có căn cứ. Với riêng cá nhân những người viết đề tài này thì chúng tôi đánh giá rằng tình hình nhập siêu của Việt Nam những năm gần đây vượt ngoài những dự báo của các nhà kinh tế đã nhận định.

a) Nguy cơ khủng hoảng của thâm hụt tài khoản vãng lai

Thâm hụt thương mại và thâm hụt tài khoản vãng lai thường được hiểu là nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu,và tiêu dùng trong nước nhiều hơn khả năng sản xuất. Làm thế nào để một quốc gia có thể duy trì thâm hụt thương mai và thâm hụt tài khoản vãn lai?

Tương tự như ỏ một hộ gia đình,để có thể tiêu dùng nhiều hơn thu nhập,một gia đình có thể có hai cách để trang chai cho việc tiêu dùng nhiều hơn thu nhập của mình. Đó là: (i) đi vay: và (ii) bán tài sản. ở góc độ một quốc gia khi thâm hụt cán cân thương mai và thâm hụt tài khoản vãng lai,đẻ có tiền (ngoại tệ) trả cho các khoản nhập khẩu và thâm hụt này,thì phải cần có dòng vốn chảy vào như (FDI,đầu tư dán tiếp hay vay ngắn hạn,hiều hối,ODA). Nên thông thường,thâm hụt thương mại và thâm hụt tài khoản vãng lai,thường đi với thặng dư trên tài khoản vốn. Nếu không có thặng dư trên tài khoản vốn(tương tự như ở hộ gia đình là không vay đủ tiền) thì nước nhập siêu bắt buộc phải dùng đến dự trữ ngoại hối để đáp ứng choc các nhu cầu của mình (hộ gia đình thì bán tài sản).Nếu dự trữ ngoại hối không đủ đáp ứng thì dẫn tới điều bắt buộc đồng tiền nội địa bị mất giá.

Như hình 3

18

Hình 4 chỉ số CPI từ năm 1996 tới nay.

Hình 5. chỉ số CPI 11 tháng đầu năm 2011

19

Áp lực tỷ giá vẫn lớn dù Viêt Nam dù dòng ngoại tê vào vẫn dương

NHNN buộc phải giảm giá tiền đồng. Kể từ năm 2008 đến nay, tỷ giá luôn là một vấn đề nóng của nền kinh tế. Chỉ trong vòng chưa đến 2 năm tiền đồng đã mất giá hơn 20% so với đồng USD. Còn nếu tính từ ngày 18/8/2010 đến nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã phải 2 lần điều chỉnh tỷ giá liên ngân hàng với tổng cộng tăng 11.58%.

           Đặc biệt đợt điều chỉnh ngày 11/02/2011, tỷ giá liên ngân hàng tăng từ 18,932 lên 20,693 VND/USD, tăng 9.3%, đây là mức điều chỉnh 1 lần cao nhất kể từ năm 1994 đến nay. Cùng với quyết định này, NHNN quyết định giảm biên độ giao động từ +/-3% xuống còn +/-1%, cho nên thực chất tỷ giá niêm yết chỉ tăng thêm 7.2%.

           Tuy nhiên, thực tế sau thời gian điều chỉnh tỷ giá, tình trạng chênh lệch tỷ giá trên thị trường tự do và thị trường chính thức vẫn giãn ra. Mức đỉnh điểm tỷ giá trên thị trường tự do có thời điểm lên tới 22,500 VND/USD, cao hơn tỷ giá chính thức tới 1,500 đồng so với tỷ giá chính thức, vào giữa cuối tháng

2. Trước thực trạng đó, Chính phủ buộc phải thực hiện các biện pháp nhằm giữ ổn định tỷ giá. Trong đó Chính phủ yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước bán ngoại tệ cho ngân hàng và ”siết” lại các hoạt động mua bán ngoại tệ trên thị trường tự do.

3. Ngoài ra, NHNN còn nâng lãi suất tái chiết khấu lên 12% và trong tháng 2 và tháng 3 năm 2010 đã hút ròng gần 80 nghìn tỷ đồng qua thị trường mở. Những biện pháp này đã phát huy hiệu quả khi tỷ giá trên thị trường tự do giảm xuống chỉ còn quanh mức 21,300 VND/USD.

Hình 6 biến động tỷ giá usd/vnd

20

Nhận định: Các giải pháp hành chính của Chính phủ đã có tác dụng nhất định làm hạ nhiệt tỷ giá trên thị trường chợ đen. Mức chênh lệch tỷ giá USD/VND giữa 2 thị trường này hiện nay chỉ còn 200 đến 300 đồng. Tuy nhiên, đây không phải là một giải pháp hiệu quả về dài hạn. Nguyên nhân bất ổn tỷ giá của Việt Nam xuất phát chủ yếu từ những yếu tố nội tại trong nền kinh tế và cách thức điều hành của NHNN.

           Chúng tôi cho rằng VND sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm giá trong thời gian tới do tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai còn lớn và lạm phát cao. Ngoài ra, các dòng ngoại tệ đổ vào Việt Nam cũng bị hạn chế. Tỷ giá vào cuối năm 2011 có thể mất 7-8% so với hiện nay và lên 22,500 VND/USD.

hình 7 thâm hụt tài khoản vãng lai những năm gần đây

b) Phân tích nguyên nhân đối với thâm hụt tài khoản vãng lai

Như phân tích ở trên nguy cơ khủng hoảng đồng tiền và khủng hoảng cán cân thanh toán ở Việt Nam mạc dù nhỏ nhưng không phải là không hiện hữu. Để đưa ra các giải pháp hiệu quả nhằm cải thiện thâm hụt tài khoăn vãng lai trong phần này sẽ sử dụng một số đẳng thức cơ bản trong kinh tế vĩ mô để xác định nguyên nhân.đồng thời cũng đưa ra một số suy nghĩ về giải pháp hạn chế nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai.

Hình 1. Tỷ lệ tiết kiệm và đầu tư so với GDP của Việt Nam giai đoạn 2007 và dự báo năm 2011

21

Nguồn: Tác giả tổng hợp từ IMF Country Report 09/110 (tr.24), Moody’s Investors

Service- Global Credit Research, May 2010

Theo Bernake 2007 chủ tịch quỹ dự trưc liên bang Hoa Kỳ thì thâm hụt tài khoản vãng lai chính là sự chênh lệch giữa đầu tư trong nước và tiết kiệm trong nước. như vậy vấn đề cơ bản ta cần xem xét giữa đầu tư và tiết kiệm trong nước (theo lý thuyết).

CA=S-I (1)

Trong đó CA (curent account) mức thâm hụt trên thặng dư tài khoản vãng lai, S (domestic savings) là mức tiết kiêm trong nền kinh tế. I (investment) là đầu tư.Đẳng thức cho thấy mối quan hệ giữa thâm hụt,tài khoản vãng lai (TKVL )với mức tiết

kiệm và đầu tư trong nước ,cũng theo đẳng thức này mức thâm hụt tài khoản vãng lai không năm ở chính sách thương mại, mà có nguần gốc ở các vấn đề kinh tế vĩ mô.

Đầu tư tăng cao?

Một trong những nguyên nhân gây ra thâm hụt CA là do nhu cầu đầu tư của khu vực tư nhân tăng cao hơn mức tiết kiệm trong nền kinh tế. Nếu thâm hụt là do nhu cầu đầu tư tăng cao thì thâm hụt không phải là một vấn đề nghiêm trọng, vì khi đầu tư nhiều vào nhà xưởng, máy móc, thiết bị, công cụ sản xuất, thì trong tương lai năng suất sẽ cao hơn và sẽ sản xuất nhiều hơn, và hàng hóa sản xuất ra có thể để tăng xuất khẩu nhằm cân bằng cán cân thương mại và tài khoản vãng lai (trả nợ). Tuy nhiên, nếu nhu cầu đầu tư tăng cao là vào khu vực bất động sản, thì lại đáng lo ngại, vì khu vực này thường không làm tăng năng suất (như đầu tư vào máy móc, thiết bị), cũng như tạo ra các sản phẩm có thể được dùng để trả nợ (thông qua xuất khẩu).

Nguyên nhân đầu tư tăng cao: Chính sách tiền têMột trong những nguyên nhân có liên quan đến đầu tư tăng cao là chính sách tiền tệ nơi

lỏng của Việt Nam trong thời gian qua. Khi thực hiện chính sách tiền tệ nơi lỏng sẽ dẫn tới tăng đầu tư trong nước, do trong ngắn hạn điều này làm giảm lãi suất.Ngoài tác động trên, chính sách tiền tệ còn có tác động thông qua tỷ giá. Để nghiên cứu về tác đông của chính sách tiền tệ thông qua tỷ giá, có lẽ cần một bài viết đầy đủ hơn. Tuy nhiên trong phạm vi đề tài này

22

chúng ta có thể hình dung như sau: Thông thường, khi thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng thì sẽ tạo nên áp lực giảm giá đồng tiền nội tệ so với đồng tiền của nước khác. Nếu tỷ giá hối đoái được tự do thay đổi, thì khi đó, nhập khẩu sẽ trở nên đắt hơn và xuất khẩu sẽ trở nên rẻ hơn. Tuy nhiên, khi tỷ giá không được tự do thay đổi (tỷ giá cố định), thì đồng tiền nội tệ về bản chất là đã lên giá. Việc duy trì một đồng tiền nội tệ đã lên giá như vậy sẽ làm giảm xuất khẩu và tăng nhập khẩu. Trong suốt một thời gian dài Việt Nam đã duy trì tỉ giá cố định gắn vào đồng USD. Khi lạm phát thấp đây làm một chính sách hợp ly để làm tăng khả năng xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam. Tuy nhiên, từ cuối năm 2006, và đặc biệt là năm 2007, lượng vốn đầu tư (cả gián tiếp và trực tiếp) chảy vào Việt nam tăng đột biến, làm cho đồng Việt Nam tăng giá so với các đồng tiền khác.

Để duy trì tính cạnh tranh về giá của hàng XK, Ngân hàng Nhà nước đã tung một lượng tiền lớn ra để mua USD (làm tăng dự trữ ngoại hối), dẫn tới một lượng cung tiền rất lớn trong hệ thống thanh toán của Việt Nam. Theo một số con số thống kê, cung tiền tăng 135%, là con số rất lớn (mặc dù NHNN đã có những động thái để rút tiền ra khỏi lưu thông). Với mức cung tiền lớn và đột biến vào lưu thông để duy trì tỷ giá cố định như trình bầy ở trên. Tác động của lạm phát, như trình bầy ở trên, có tác dụng làm đồng tiền mất giá, nhưng việc duy trì tỷ giá cố định về cơ bản là việc duy trì một đồng tiền định giá quá cao đã làm cho hàng VN mất tính cạnh tranh (trở nên đắt hơn) và hàng NK trở nên rẻ hơn. Đây cũng chính là một nguyên nhân của tình trạng nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Độ - Viện khoa học tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, các rủi ro bất ổn về kinh tế vĩ mô ở Việt Nam còn khá cao. Do đó, việc đưa ra những chính sách thích hợp trong giai đoạn này là hết sức khó khăn.

Ông Độ phân tích, mặc dù đà suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế đã chấm dứt, nhưng quá trình phục hồi mới chỉ bắt đầu và chưa có tính bền vững cao, nhất là khi các nền kinh tế phát triển, thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam, vẫn còn chưa thoát khỏi suy thoái.

Do vậy, một chính sách tiền tệ thắt chặt sẽ làm ảnh hưởng đến tiến độ phục hồi kinh tế. Chính sách này cũng sẽ khó tìm được sự đồng thuận, khi lạm phát còn chưa quá cao.

Nhưng một chính sách tiền tệ nới lỏng quá mức cần thiết sẽ dẫn đến lạm phát quay trở lại nhanh hơn, đặc biệt là trong bối cảnh giá dầu và giá nhiều nguyên vật liệu trên thế giới đang trong xu thế tăng.

Trong tương lai không xa, nhiều khả năng Việt Nam sẽ phải đối mặt với những nguy cơ lạm phát xuất phát từ 2 phía: cả từ phía cầu (lạm phát cầu kéo do chính sách tiền tệ và tài chính nới lỏng), lẫn từ phía cung (lạm phát chi phí đẩy do giá dầu, giá nguyên vật liệu tăng).

Chính sách bù lãi suất đã thực hiện được gần nửa năm và nhiều khả năng chỉ sau vài tháng nữa, những tác động của nó tới giá cả sẽ ngày càng trở nên rõ nét hơn.

Bởi vậy, vấn đề mấu chốt là phải xác định đúng liều lượng của chính sách tiền tệ trong thời gian tới.

23

Nhưng hiện tại chưa ai đưa ra được những đánh giá cụ thể về tác động (nhất là những tác động mang tính dài hạn) của chương trình bù lãi suất như: Tiền chảy về đâu? Tác động đến GDP thế nào? Tác động đến giá cả ra sao? Các tác động nói trên kéo dài trong bao lâu?...

Chính sách bù lãi suất của Việt Nam là chưa có tiền lệ. Do vậy, chính sách này được thực hiện theo phương châm: “cứ làm, sai đâu sửa đấy”. Nhiều người đang kêu gọi cần phải đánh giá hiệu quả của chương trình bù lãi suất, để quyết định xem có nên thực hiện tiếp hay không.

Nếu những tác động tích cực đối với khu vực sản xuất không nhiều, trong khi ảnh hưởng đến giá cả lại lớn, quy mô và cách thực hiện chương trình bù lãi suất cần được chỉnh sửa.

Có lẽ câu hỏi dễ tìm được sự đồng thuận hiện nay không phải là thắt chặt hay tiếp tục nới lỏng tiền tệ, mà là phải giảm dần mức nới lỏng tiền tệ như thế nào? Mức bù lãi suất có thể cần được giảm bớt, đối tượng được hưởng chính sách bù lãi suất có thể cần được thu hẹp. Thời gian thực hiện chính sách bù lãi suất có thể cần được rút ngắn.

Tuy nhiên, có một vấn đề là hiện nay việc thực hiện chính sách tiền tệ lại đang bị tỷ giá VND/USD t"rói tay".

Trong thời gian qua, lãi suất huy động tăng ngay cả khi chính sách tiền tệ đang được nới lỏng.

Bên cạnh việc nhu cầu vay lãi suất thấp tăng mạnh (do được bù lãi suất) hay việc thâm hụt ngân sách ở mức cao (dẫn đến chính phủ cạnh tranh với khu vực tư nhân trong việc vay vốn), điều này xảy ra một phần còn do nỗi lo sợ VND bị mất giá, khi lạm phát gia tăng cũng như tỷ giá VND/USD thay đổi trong tương lai.

Chính vì vậy, nếu không giải quyết được vấn đề tỷ giá, lãi suất có thể sẽ vẫn tiếp tục tăng khi mức độ nới lỏng tiền tệ được giảm bớt. Tình hình sẽ phức tạp hơn, nếu thâm hụt thương mại vẫn chưa có được những cải thiện đáng kể trong thời gian tới.

Ông Độ cho rằng, điều chỉnh tỷ giá (để VND giảm giá) sẽ cho phép giảm lãi suất huy động và cho vay trên thị trường, mà không cần phải tăng cung tiền thông qua chương trình bù lãi suất.

Điều đó không những giúp giảm nguy cơ lạm phát trong tương lai, mà còn củng cố xu thế phục hồi kinh tế, khi giúp các doanh nghiệp Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn trên cả thị trường trong nước lẫn nước ngoài.

Tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán: Trong năm 2006 và 2007 đã chứng kiến hàng loạt các công ty thực hiện cổ phần hóa, lên sàn, phát hành thêm cổ phiếu. Bản chất của các hoạt động này, kể cả việc thực hiện cổ phẩn hóa (không chỉ của các công ty nhà nước) là các hoạt động huy động vốn của doanh nghiệp để đầu tư. Với lượng vốn đầu tư được huy động qua kênh của thị trường chứng khoán, rõ ràng là mức đầu tư của VN đã tăng lên rất nhiều. Để đáp ứng được nhu cầu đầu tư tăng vọt của các doanh nghiệp Việt Nam, một lượng lớn vốn đầu tư gián tiếp đã chảy vào Việt Nam. Thông qua các quan sát tình hình xã hội những năm gần đây, mặc dù chưa có con số chính xác, nhưng dường như ở Việt Nam mức độ tiết kiệm giảm đi còn mức độ đầu tư lại cao lên. Đây chính là một nguyên nhân l y giải cho thâm hụt cán cân

24

thanh toán của Việt Nam. Khi nhu cầu đầu tư trong nước tăng cao, mà nguồn tiết kiệm trong nước lại không đáp ứng đủ, trong khi đó nguồn vốn tiết kiệm tại các nước xung quanh lại cao, thì rõ ràng là nhu cầu đầu tư trong nước sẽ được đáp ứng bởi nguồn vốn tiết kiệm dư thừa của các nước khác.

Điều này một phần thể hiện thông qua con số đầu tư gián tiếp vào Việt Nam tron năm 2007 và đầu năm 2008,và cũng đang tăng dần nhưng năm 2009 và 2010 còn năm 2011 là dự kiến.

Giải pháp để giảm đầu tư:

Mặc dù đẳng thưc 1 rất đơn giản nhưng lại có ý nghĩa to lơn. Đó là để giảm được thâm hụt tài khoản vãng lai thì chúng ta càn làm giảm nhu cầu đầu tư trong nước. Điều này có ý nghĩa khi nền kinh tế tăng trưởng quá nóng. Như chúng ta đều biết, khi lãi suất tăng, thì nhu cầu đầu tư sẽ giảm. Trong thời gian vừa qua, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định điều chỉnh mức lãi suất cơ bản từ mức 8,75 lên mức 12%, và sau đó lên mức 14%. Đây là một bước đi đúng, vừa để mức lãi suất này thể hiện đúng với điều kiện của thị trường, vừa cho phép các NH nâng lãi suất để hạn chế đầu tư. Mặc dù theo nhiều chuyên gia kinh tế đánh giá, thì mặc dù mức lãi suất của VN đã tăng rất cao, nhưng mức lãi suất thực vẫn âm do lạm phát cao hơn lãi suất danh nghĩa. Mặc dù đã tăng cao, nhưng với mức lãi suất thực âm, thì việc hạn chế và làm giảm nhu cầu đầu tư của khu vực tư nhân sẽ khó đạt hiệu quả. Nếu như lãi suất danh nghĩa được tăng cao hơn nữa, thì cùng một mũi tên sẽ đạt được hai mục đích, đó là kiềm chế lạm pháp và hạn chế nhu cầu đầu tư để cải thiện tình trạng thâm hụt của tài khoản vãng lai. Cùng v ới việc tăng lãi suất cơ bản, Ngân hàng Nhà nước dường như đã và đang thưc hiện chính sách thu hẹp tiền tệ, hạn chế tăng trưởng tín dụng. Ngoài tác động làm hạn chế lạm phát, biện pháp này sẽ làm giảm nhu cầu đầu tư và sẽ hạn chế được thâm hụt tài khoản vãng lai.

Mức tiết kiêm thấp:Để làm giõ mới quan hệ giữa tiết kiệm và thâm hụt tài khoản vãng lai chúng ta phải phân

tích mức tiết trong nước thành tiết kiệm của khu vực tư nhân và khu vực nhà nước như sau.

CA=Sp + Sg - I

Trong đó: Sp là tiết kiệm của khu vực tư nhân. Sg là tiết kiệm của khu vực chính phủTheo đẳng thức này nếu các yếu tố khác như Sg và I mà không thay đổi thì tài khoản vàng

lai sẽ thâm hút nêu như ở mức tiết kiệm trong nước của khu vực tư nhân giảm đi.Nhìn chung ở giai đoạn mới bắt đầu phát triển, các nước đang phát triển thường có mức tiết

kiệm khá thấp so với nhu cầu đầu tư trong nước (do thu nhập thấp, nên mức tiết kiệm cũng thấp). Là một trong những nước đang phát triển, Việt Nam cũng không có tiết kiệm cao. Với mức tiết kiệm vốn dĩ đã không cao, trong thời gian vừa qua mức độ tiết kiệm của Việt Nam còn trở nên thấp hơn nữa do mức tiêu dùng tăng cao đột biến (consumption boom). Có nhiều nguyên nhân dẫn tới có sự thay đổi lớn trong mức tiêu dùng của người dân Việt Nam (consumption boom). Một trong những nguyên nhân là hiệu ứng tăng tài sản (wealth effects), do sự tăng trưởng nhanh chóng của thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản của Việt Nam gây ra. Việc thị trường chứng khoán bùng nổ đã kéo theo một lượng vốn đầu tư gián tiếp lớn ở mức kỷ lục đã chảy vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Về ngắn hạn, dòng tiền chẩy

25

vào đã làm cho người dân giầu có hơn (cảm giác?), dẫn đến việc tăng tiêu dùng và giảm tiết kiệm. Tương tự như thị trường chứng khoán, giá bất động sản tăng trưởng mạnh làm cho khu vực dân chúng trở nên giầu có hơn, và cũng làm cho mức tiết kiệm suy giảm. Ngoài hai yếu tố trên, trong những năm qua, với sự phát triển của hệ thống ngân hàng, các sản phẩm tài chính mới đã làm các khoản tín dụng tiêu dùng, làm cho mức tiết kiệm thấp đi.21 Nếu mức tiêu dùng tăng cao và tiết kiệm thấp trong khu vực tư nhân (bao gồm tiết kiệm cá nhân và tiết kiệm của doanh nghiệp) là do những l y do nêu trên, thị trong giai đoạn hiện nay với sự sụt giảm của thị trường chứng khoán và sự đóng băng của thị trường bất động sản, có lẽ mức tiêu dùng của sẽ giảm xuống. Trong gói biện pháp mà chính phủ đưa ra có biện pháp tăng cường tiết kiệm, hạn chế lãng phí là rất đúng đắn. Cùng với việc thắt chặt tiền tệ và tăng lãi suất như hiện nay, các khoản tín dụng tiêu dùng chắc chắn cũng sẽ bị giảm bớt.

Thâm hụt ngân sách.

Một trong những nguyên nhân gay ra thâm hụt tài khoản vãng lai là thâm hụt ngân sách trong nước. Một trong những nguyên nhân gay ra khủng hoảng kinh tê là vấn đề thâm hụt kép. Vừa thâm hụt tài khoản vãng lai lớn,lại vừa thâm hụt ngân sách chính phurcungx lơn.

CA= Sp + Sg - I = (Y-T-C) + (T- G) –I

Trong đó Sp là tiết kiệm của khu vực tư nhân, Sg chính là chênh lệch giữa thu ngân sách (T) và chi tiêu của chính phủ (G). Con số chênh lệch giữa thu (T) và chi ngân sách (G) chính là thâm hụt ngân sách. Từ đẳng thức trên, ta thấy việc tăng tiết kiệm của khu vực tư nhân sẽ cải thiện tài khoản vãng lai. Việc tăng đầu tư hay tăng thâm hụt ngân sách sẽ dẫn tới thâm hụt tài khoản vãng lai. Và như vậy, nếu các yếu tố khác không thay đổi, thì rất có thể chính thâm hụt ngân sách sẽ dẫn tới thâm hụt tài khoản vãng lai. Các nước phát triển, như Hoa Kỳ, cũng gặp phải vấn đề thâm hụt kép, và nhiều nhà kinh tế học cho rằng việc tăng chi tiêu của chính phủ Hoa Kỳ là nguyên nhân của việc thâm hụt tài khoản vãng lai của nước này.

Nguyên nhân thâm hụt ngân sách ?

Chính sách tài khóa không nhất quán Theo Jonathan Pincus27, hiện tại VN không có một chính sách tài khóa nhất quán. Và đáng lo ngại hơn, đó là chính phủ VN hiện không nắm được mức chi! Cũng theo Pincus, việc tốt nhất để giải quyết vấn đề nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai chính là giải quyết vấn đề thâm hụt ngân sách (bội chi ngân sách).

Đầu tư tràn lan,khôn hiêu quả trong thời gian quaTrong thời gian qua, VN đã

đạt mức tăng trưởng hơn 7% một năm, một mức tăng trưởng được thế giới đánh giá cao. Năm 2008, VN còn đề ra mức tăng trưởng cao hơn nữa là hơn 8%. Để đạt được mức tăng trưởng này, đòi hỏi phải tăng cường đầu tư (của cả khu vực tư nhân và chính phủ). Tuy nhiên, một khó khăn rất lớn mà VN đang gặp phải, đó chính là hiệu quả đầu tư thấp. Điều này thể hiện qua hệ số ICOR của VN rất cao so với các nước trong khu vực, với hệ số ICOR cao (hiệu quả đầu tư thấp).28 Mặc dù mức đầu tư của khu vực nhà nước là lớn chiếm tới 50% tổng đầu tư toàn xã hội, nhưng lại kém hiệu quả hơn đầu tư của khu vực tư nhân. Càng ngày, chỉ số ICOR của Việt Nam càng cao, thể hiện một điều là để đạt được cùng một tỷ lệ tăng trưởng như các năm trước, thì phải có một mức đầu tư cao hơn. Như vậy có thể nói rằng, một trong những nguyên nhân

26

gây ra tình trạng thâm hụt tài khoản vãng lai là do mong muốn đạt mức tăng trưởng trong khi hiệu quả của việc đầu tư lại thấp. Việc duy trì mức độ tăng trưởng cao chỉ dựa vào việc gia tăng đầu vào như các nước Châu Á đã và đang làm (tăng đầu tư thiết bị, máy móc, kể cả việc nâng chất lượng giáo dục) sẽ không thể kéo dài mãi khi hiệu quả đầu tư ngày canf thấp, đó là do qui luật kinh tế lợi nhuận cận biên giảm dần (diminishing marginal return).29 Nh ư báo chí đã nêu, các doanh nghiệp nhà nước (DNNN) được vay tiền với lãi suất ưu đãi, lập các công ty mới, đầu tư vào chứng khoán, bất động sản, không phải là những lĩnh vực truyền thống của các DNNN này. Hiện nay tình trạng đầu tư quá mức, đầu tư tràn lan, đầu tư kém hiệu quả là rất lớn.30 Nếu chúng ta coi việc đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước là một phần của đầu tư công, hoặc một phần việc đầu tư của các DNNN là từ ngân sách nhà nước thì chính việc đầu tư tràn lan của các tập đoàn nhà nước như báo chí đã nêu gần đây là một trong những nguyên nhân gây ra thâm hụt ngân sách, và dẫn tới thâm hụt tài khoản vãng lai. Nếu chúng ta không coi đầu tư của các DNNN này là nằm trong ngân sách nhà nước, thì các khoản đầu tư này sẽ nằm trong yếu tố đầu tư (I) như đã nêu ở trên, và điều này trực tiếp ảnh hưởng tới tài khoản vãng lai. Để hạn chế các khoản đầu tư này, một biện pháp kinh tế rất đơn giản, đó là tăng lãi suất. Nhưng vì đây là các DNNN nên có một vấn đề khó là các DNNN này lại được vay vốn ưu tiên của Nhà nước.

Giải pháp

Như báo chí đã đăng, Chính phủ đang thực hiện gói chính sách gồm 8 điểm để cân bằng kinh tế vĩ mô, trong đó có biện pháp “cắt giảm đầu tư công, và chi phí thường xuyên của các cơ quan sử dụng ngân sách nhà nước, kiểm soát chặt chẽ đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước, cố gắng giảm tỷ lệ thâm hụt ngân sách”. Trong đó có cắt giảm đầu tư công, chi tiêu công khoảng 200 triệu USD. Phải khẳng định rằng đây là một chính sách rất đúng đắn, và cần phải thực hiện càng nhanh các biện pháp này càng tốt. Tuy nhiên con số này là quá bé nhỏ. Có lẽ cần phải thực hiện cắt giảm mạnh mẽ hơn nữa. Vì theo quan điểm cá nhân của tác giả, việc giảm thâm hụt ngân sách không chỉ nhằm giải quyết một mục tiêu là giảm lạm phát, mà còn hạn chế thâm hụt ngân sách, và làm giảm thâm hụt tài khoản vãng lai. Việc thực hiện cắt giảm chi tiêu công, và đầu tư công ở đây không có nghĩa là không thực hiện dự án đó nữa, mà tạm thời dừng các dự án đầu tư công này lại cho tới khi kinh tế vĩ mô ổn định hơn. Ngoài vi ệc cắt giảm đầu tư công, cần tăng cường kiểm soát đầu tư tràn lan của các doanh nghiệp nhà nước. Nên đối xử với DNNN như các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế, không nên cho các DNNN được hưởng lãi suất ưu đãi. Lãi suất là một công cụ rất quan trọng để điều hành nền kinh tế, nên việc cho các DNNN được hưởng lãi suất ưu đãi, nhà nước đã không chỉ tạo ra một sân chơi không ngang bằng cho DNNN, mà còn từ bỏ một công cụ điều hành nền kinh tế một cách hữu hiệu. Ngoài ra, khi được ưu tiên vay với lãi suất ưu đãi, DNNN với lợi thế này sẽ đầu tư tràn lan vào cả những dự án không hiệu quả. Đây cũng chính là l y do ly giải một phần tại sao hệ số ICOR của Việt Nam lại cao hơn các nước khác khi trình độ chưa phát triển bằng các nước này.

* Gợi ý về giải pháp Trong báo cáo của Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội, ngày 31/5/2008, ngoài việc nhận định rằng vấn đề nhập siêu của năm 2008 là “ngoài nguyên nhân do giá nhập khẩu tăng, nhiều mặt hàng nhập khẩu với số lượng lớn31” và đề ra các giải pháp của Chính phủ để hạn chế nhập siêu bao gồm những điểm sau: 31 Cũng theo báo cáo này, NK thép tăng 106%, ô tô dưới 12 chỗ ngồi tăng 12 lần, linh kiện ô-tô, xe máy tăng 2-4 lần, nhập khẩu vàng tăng 8 lần.

27

+ Đẩy mạnh xuất khẩu, đồng thời kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu, trong đó cố gắng đẩy mạnh tăng trưởng XK đạt 26% (so với kế hoạch là 20-22%).

+ Chính sách tài chính và tiền tệ làm giảm cầu trong một số lĩnh vực + Sử dụng thuế (XNK), hàng rào kỹ thuật để hạn chế NK những mặt hàng không

thiết yếu + Sản xuất và sử dụng những mặt hàng thay thế NK + chống thất thoát, triệt để tiết kiệm Trong s ố các biện pháp mà Chính phủ đưa

ra, có những biện pháp liên quan tới việc sử dụng các công cụ của chính sách thương mại như sử dụng thuế quan (biện pháp 1), hàng rào phi quan thuế (biện pháp 3), đồng thời tăng cường đẩy mạnh xuất khẩu (biện pháp 1). Đây là những biện pháp vẫn hay được đề cập tới. Tuy nhiên tính hiệu quả của những biện pháp này là khá khó xác định. Vấn đề nằm ở chỗ có sự mất cân đối giữa tăng trưởng nhu cầu của Việt Nam (nhu cầu nhập khẩu hàng ngoại) với tăng trưởng nhu cầu của các nước khác (nhu cầu nhập khẩu của các nước khác (nhu cầu nhập khẩu của các nước đối với hàng VN). Nhu cầu của các nước khác đối với hàng VN có thể tăng tới 26% như chỉ tiêu đề ra, nhưng nhu cầu NK của VN lại tăng tới 277%,32 sự mất cân đối này làm cho các biện pháp hạn chế NK bằng chính sách thương mại như thuế quan và phi thuế quan chỉ có tác dụng hạn chế.

Qua phân tích ở phần trên, ta có thể thấy Chính phủ nên bổ sung thêm một số biện pháp nữa, nhằm trực tiếp tác động tới nhập siêu và thâm hụt tài khoản vãng lai. Các biện pháp đó là:

* Các biên pháp ngắn hạn: 1. Giảm thâm hụt thương mại thông qua hạn chế nhu cầu đầu tư và tiêu dùng: + Tăng lãi

suất + Thắt chặt tín dụng 2. Giảm thâm hụt ngân sách thông qua cắt giảm chi tiêu, đầu tư công: + giảm mạnh mẽ chi

tiêu công + Ngng ngắn hạn các khoản đầu tư công (áp dụng trên cơ sở thận trọng) + Kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước

3. Tìm kiếm thêm các dòng vốn khả dĩ bù đắp trong ngắn hạn: + Tường ODA.thu hút FDI (trên cơ sở thận trọng nhằm tránh nguy cơ tiếp nhận FDI chất lượng kém để lại

tác động tiêu cực dài hạn), đồng thời cải thiện tốc độ giải ngân thực hiện các dự án đã cấp phép. + Tạo thuận lợi thu hút kiều hối + Hợp tác chặt chẽ với các định chế tài chính quốc tế truyền thống : IMF, WB + Kêu gọi, xây dựng, triển khai Quỹ dự phòng bình ổn trong ASEAN – Đông Á (các nước cũng rất e ngại tác động dây chuyền từ đổ vỡ của bất kỳ thành viên nào trong khu vực)

4. Chính sách tiền tệ và tỷ giá hối đoái + tiếp tục thắt chặt tiền tệ + Cho phép đồng Việt Nam được biến động linh hoạt hơn.

* Các biên pháp dài hạn1. Tăng hiệu quả đầu tư của cả khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh lẫn DNNN. Cải thiện

chỉ số ICOR. 2. Xây dựng sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh nghiệp 3. Giảm thâm hụt ngân sách thông qua cắt giảm chi tiêu, đầu tư công: Đặt mục tiêu cắt giảm thâm hụt ngân sách thành chiến lược dài hạn.

2.3 Các biên pháp hữu hiêu nhằm cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam

2.3.1 Định hướng

28

Cán cân vãng lai bao gồm tất cả các giao dịch kinh tế xảy ra giữa người cư trú và người không cử trú, và được coi là chỉ số hữu ích nhất đo lường sự mất cân đối bên ngoài.

Trong nhưng năm tới Việt Nam phải tìm ra các giải pháp cải thiện nền kinh tế,nâng cao khả năng thanh toán của Việt Nam. Hạn chế tối đa mức thâm hụt của cán cân vãng lai trên cơ sở không anh hưởng tới tăng trưởng kinh tế việc làm. Đồng thời nâng cao khẳ năng chịu đựng thiếu hụt của cán cân vãng lai (có thể hiểu khả năng chịu đựng của cán cân vãng của một nước là khả năng thanh toán của một quốc gia ). Nếu một quốc gia có thể tạo ra những thặng dư cán cân vãng lai thích đáng trong tương lai đủ để trả các khoản nợ hiện hành,thì nó đảm bảo tiêu chuẩn khả năng thanh tóa. Và sự đảo ngước cán cân vãng lai từ thậm hụt sang thặng dư không đòi hỏi phải có một chính sách lớn như (thắt chặt đột ngột) kèm theo một số hình thức vĩ mô dưới hình thức giăm mạnh trong các hoạt động kinh tế và tiêu dùng,thì sự thiếu hụt cán cân vãng lai trong hiện tại được gọi là khả năng chịu đựng.

Kinh nghiêm từ các nước có nền kinh tế lơn và từng chải qua cho thấy khả năng mất cân đối cán cân vãng lai dẫn đến một cuộc khủng hoảng bên ngoài, phụ thộc phần lớn vào đặc điểm kinh tế vĩ mô của nền kinh tế đó, đó là.

Tỷ lệ xuất khẩu so với GDP Tỷ giá hối đoái thực tế Tiết kiệm và đầu tư nội địa Tình hình ngân sách

Tuy nhiên để đạt được ổn định kinh tế và cân bằng trong cán cân thanh toán cũng như cán cân vãng lai của Việt Nam thì cần phải thực hiện một loạt các giải pháp bao gồm cả nhứng giải pháp mang tính tình thế và những giải pháp mang tính dài hạn

2.3.2 Các giải pháp hữu hiêu nhằm cải thiên cán cân vãng lai của Viêt Nam

2.3.2.1 Các biên pháp đẩy mạnh xuất khẩu

Trong nh÷ng n¨m tíi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vÉn u tiªn cho ph¸t triÓn

xuÊt khÈu; t¹o nguån hµng cã chÊt lîng, cã gi¸ trÞ gia t¨ng vµ søc c¹nh tranh

cao ®Ó xuÊt khÈu; gãp phÇn t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ, rót ng¾n kho¶ng c¸ch

ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a níc ta vµ c¸c níc trong khu vùc. Môc tiªu trong giai

®o¹n tõ nay ®Õn 2020 lµ xuÊt khÈu ph¶i ®¹t møc t¨ng trëng b×nh qu©n

tõ 30% trë lªn vµ ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau:

1. C¬ cÊu xuÊt khÈu ph¶i ®îc chuyÓn dÞch m¹nh theo híng gia t¨ng c¸c

s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o, chó träng c¸c s¶n phÈm cã hµm lîng c«ng

nghÖ vµ chÊt x¸m cao; bªn c¹nh ®ã, ph¶i quan t©m khai th¸c c¸c mÆt

hµng chñ yÕu sö dông nguyªn, vËt liÖu t¹i chç, sö dông nhiÒu lao ®éng mµ

thÞ trêng trong níc còng nh ngoµi níc cã nhu cÇu; ®ång thêi, ph¶i khai

th¸c mäi nguån hµng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈuChó träng n©ng cao gi¸ trÞ gia

c«ng vµ

chÊt lîng tõng s¶n s¶n phÈm xuÊt khÈu; gi¶m xuÊt khÈu hµng chÕ biÕn

th«, t¨ng tû träng hµng chÕ biÕn c«ng nghÖ míi; tõng bíc x©y dùng tiªu

29

chuÈn chÊt lîng quèc gia cho c¸c lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu víi nh·n hiÖu: "s¶n

xuÊt t¹i ViÖt Nam ".

2. S¶n phÈm xuÊt khÈu ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu ®a d¹ng cña thÞ

trêng thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m· hµng ho¸. Mçi lo¹i

hµng ho¸ ph¶i h×nh thµnh ®îc thÞ trêng chÝnh, chñ lùc vµ tËp trung kh¶

n¨ng më réng c¸c thÞ trêng nµy, ®ång thêi chñ ®éng më réng sang c¸c thÞ

trêng kh¸c theo ph¬ng híng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ bu«n

b¸n; ph¶i cã ®èi s¸ch cô thÓ víi tõng thÞ trêng vµ tõng bíc gi¶m dÇn viÖc

xuÊt khÈu qua c¸c thÞ trêng trung gian. §Þnh híng chung lµ tËn dông mäi

kh¶ n¨ng ®Ó duy tr× tû träng xuÊt khÈu hîp lý vµo c¸c thÞ trêng ®· cã ë

Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng NhËt, ®Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu trùc

tiÕp vµo thÞ trêng cã søc mua lín nh Mü, T©y ¢u, Nga, SNG vµ khu vùc

Ch©u Mü, Ch©u Phi.

Muèn thùc hiÖn thµnh c«ng ®îc môc tiªu ph¸t triÓn xuÊt khÈu trªn

th× ViÖt Nam cÇn lµm tèt c¸c gi¶i ph¸p sau:

a. C¬ cÊu xuÊt khÈu: T¨ng nhanh tû träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm

míi ®· qua c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chÕ biÕn s©u vµ tinh, tiÕn tíi t¨ng dÇn tû

träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cã hµm lîng kü thuËt - c«ng nghÖ nh: c«ng

nghÖ ®iÖn tö, phÇn mÒm m¸y tÝnh…Gi¶m dÇn, tiÕn tíi h¹n chÕ tèi ®a

(b»ng c¶ biÖn ph¸p kinh tÕ vµ hµnh chÝnh) viÖc xuÊt c¸c s¶n phÈm th« vµ

s¬ chÕ. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n

v× c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thêng yªu cÇu lîng vèn ®Çu t lín, tr×nh

®é khoa häc c«ng nghÖ cao vµ dÔ bÞ l¹c hËu.

§ång thêi ph¶i biÕt tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc vÒ nguån lùc

hiÖn cã nh lao ®éng, vÞ trÝ ®Þa lý, c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, m«i

trêng sinh th¸i.. thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng - l©m- ng nghiÖp vµ khai th¸c

c¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n, ®ång thêi tËp trung ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh

c«ng nghiÖp chÕ biÕn- n«ng- l©m - thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm

xuÊt khÈu chñ lùc nh: g¹o, cµ phª, cao su, gç, t¬ t»m, c¸c ngµnh c«ng

nghiÖp , tiÓu thñ c«ng nghiÖp nh dÖt, may mÆc, giÇy da, ®å mü nghÖ,

gèm sø, thñy tinh cïng víi c¸c ngµnh khai th¸c vµ s¬ chÕ tµi nguyªn (víi c¸c

s¶n phÈm chñ lùc nh dÇu má, khÝ ®èt, than ®¸). MÆt kh¸c, cÇn chó träng

ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô, nhÊt lµ c¸c dÞch vô cã thu

nhËp nh ngo¹i tÖ, du lÞch, xuÊt khÈu lao ®éng, chuyªn gia, vËn t¶i biÓn,

vËn t¶i hµng kh«ng vµ gia c«ng s¶n xuÊt .

HiÖn nay, g¹o vµ dÖt may ®ang lµ hai mÆt hµng xuÊt khÈu quan

träng ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ lín cho quèc gia, nªn cÇn cã chÝnh s¸ch

30

hç trî ph¸t triÓn. ChÝnh phñ nªn tæ chøc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc hiÖn h¹n

ng¹ch xuÊt khÈu hai mÆt hµng nµy, cho phÐp chuyÓn nhîng h¹n ng¹ch ®Ó

tr¸nh t×nh tr¹ng kh«ng sö dông hÕt h¹n ng¹ch mµ c¸c doanh nghiÖp ®·

mua. T¹o ®iÒu kiÖn cho khu vùc t nh©n tiÕp cËn h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o

vµ dÖt may.

b. TiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®a ph¬ng

hãa thÞ trêng vµ n¨ng ®éng t×m kiÕm b¹n hµng:

c. §æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch, c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng

xuÊt khÈu.

d. Cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt

khÈu.

e. §æi míi c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé vµ ph¸t triÓn

nguån nh©n lùc

2.3.2.2 Các biên pháp hạn chế nhập khẩu

HiÖn nay, kinh tÕ ViÖt Nam ®ang tõng bíc phôc håi vµ ph¸t triÓn, chÝnh

v× thÕ mµ nhu cÇu nhËp khÈu t¨ng l¹i ®ang cã chiÒu híng gia t¨ng. Môc

tiªu ®Ò ra lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu trong nh÷ng n¨m tíi ph¶i ®îc ®Þnh h-

íng chÆt chÏ: t¨ng trëng b×nh qu©n nhËp khÈu tõ nay ®Õn 2020 lµ

25%/n¨m; chó träng nhËp khÈu c«ng nghÖ cao ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña

ngµnh chÕ biÕn n«ng l©m, thñy, h¶i s¶n vµ s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp

nhÑ; ®ång thêi ph¶i g¾n víi viÖc ph¸t triÓn, sö dông c¸c c«ng nghÖ, gièng

c©y con vµ vËt liÖu míi ®îc s¶n xuÊt trong níc. H¹n chÕ nhËp khÈu c¸c s¶n

phÈm trong níc ®· s¶n xuÊt ®îc vµ s¶n xuÊt cã chÊt lîng, ®¹t tiªu chuÈn

quèc gia, quèc tÕ; t¨ng cêng tiÕp cËn c¸c thÞ trêng cung øng c«ng nghÖ

nguån vµ cã kh¶ n¨ng ®Çu t hiÖu qu¶ nh T©y ¢u, Mü, NhËt B¶n.

VÒ c¬ cÊu nhËp khÈu :

ChÝnh s¸ch nhËp khÈu tõ nay ®Õn n¨m 2011 ph¶i híng vµo viÖc

phôc vô ngµy cµng tèt h¬n c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc, t¨ng

trëng xuÊt khÈu vµ c¸c nhu cÇu tiªu dïng hîp lý cña nh©n d©n. T¨ng nhËp

khÈu ®Ó t¨ng xuÊt vµ ngîc l¹i t¨ng xuÊt ®Ó t¨ng nhËp lµ c«ng thøc h÷u

hiÖu cho t¨ng trëng ngo¹i th¬ng. T¨ng nhËp ph¶i ®i ®«i víi kiªn quyÕt

chèng nhËp lËu vµ thùc hiÖn b¶o hé s¶n xuÊt trong níc mét c¸ch hîp lý. C¬

cÊu nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®îc ®iÒu chØnh nh sau:

- Gi¶m tèi ®a mÆt hµng hµng tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng mÆt hµng

trong níc cã thÓ s¶n xuÊt ®îc nh may mÆc, ®å uèng, hoa qu¶…

31

- T¹m ngõng nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu cho c¸c

ngµnh ®· ph¸t triÓn ë trong níc nh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp rîu bia, ®å

uèng, níc gi¶ kh¸t. Nh÷ng ngµnh thuéc diÖn u tiªn, chó ý sö dông c¸c

nguån lùc trong níc.

- §Æc biÖt, cÇn kiªn quyÕt ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nhËp khÈu hµng ho¸

chÊt lîng thÊp, hµng tiªu dïng gi¸ rÎ trµn ngËp thÞ trêng th«ng qua c¸c ho¹t

®éng biªn mËu vµ bu«n lËu, trèn thuÕ.

- KiÓm so¸t viÖc nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp:

ThuÕ nhËp khÈu vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu:

Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®îc sö dông réng r·i ë ViÖt Nam ®ã lµ

thuÕ nhËp khÈu vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Tuy nhiªn, ViÖt Nam ®ang cã xu

híng tham gia ngµy cµng nhiÒu vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ trong khu vùc vµ

trªn thÕ giíi, nªn hai biÖn ph¸p nµy kh«ng ph¸t huy ®îc hÕt nh÷ng t¸c dông

v× tr¸i víi c¸c cam kÕt gi¶m thuÕ trong c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i mµ ViÖt

Nam ®· ký kÕt víi níc ngoµi.

Môc ®Ých cña c¸c biÖn ph¸p nµy lµ h¹n chÕ sè lîng (hay gi¸ trÞ)

nhËp khÈu cña hµng ho¸ trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. ChÝnh v×

thÕ, trong giai ®o¹n ®Çu, nã gióp c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i nãi riªng,

vµ c¸n c©n v·ng lai nãi chung. Nhng sau ®ã, do nhËp khÈu gi¶m nªn buéc

ngêi tiªu dïng ph¶i chuyÓn sang tiªu dïng hµng trong níc thay thÕ cho hµng

nhËp khÈu dÉn ®Õn s¶n xuÊt, thu nhËp trong níc t¨ng. Khi thu nhËp t¨ng sÏ

lµm cho nhu cÇu nhËp khÈu t¨ng, gi¶m t¸c ®éng c¶i thiÖn ban ®Çu cña

c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu nµy.

2.3.2.3 Biên pháp điều chinh tỷ giá

Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng nhng còng rÊt phøc

t¹p, chÝnh s¸ch tû gi¸ ®îc Nhµ níc ta sö dông nh mét c«ng cô qu¶n lý vÜ

m«. NÕu kh«ng cã chÝnh s¸ch tû gi¸ thÝch hîp th× sÏ g©y ¶nh hëng tiªu

cùc, k×m h·m qu¸ tr×nh ®Çu t trong níc, lµm th©m hôt c¸n c©n th¬ng

m¹i.

Tû gi¸ chÞu t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè sau:

a) T¬ng quan so s¸nh thu nhËp cña 2 quèc gia sÏ qui ®Þnh tû gi¸ gi÷a

hai ®ång tiÒn .

b) T¬ng quan møc gi¸ gi÷a hai níc (®îc ®o b»ng tû lÖ l¹m ph¸t) còng

quyÕt ®Þnh sù thay ®æi tû gi¸ gi÷a hai ®ång tiÒn .

c) Møc l·i suÊt gi÷a hai ®ång tiÒn thay ®æi còng ¶nh hëng lªn tû gi¸.

32

d) Tû gi¸ cßn thay ®æi bëi sù can thiÖp trùc tiÕp cña Ng©n hµng Nhµ

níc. Trong chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý, Ng©n hµng Nhµ níc thùc hiÖn

can thiÖp tû gi¸ khi nã cã xu híng biÕn ®éng qu¸ møc, g©y bÊt lîi cho nÒn

kinh tÕ.

Trong t×nh h×nh hiÖn nay, khi ®ång tiÒn ViÖt Nam bÞ ®¸nh gi¸

cao so víi ®ång tiÒn cña nhiÒu níc trong tÖ khu vùc th× viÖc ®Þnh gi¸ l¹i

®ång ViÖt Nam nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµnh ho¸ ViÖt Nam

trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Khi ®Þnh gi¸ thÊp ®ång néi cã

thÓ cã nh÷ng mÆt lîi sau:

1. XuÊt khÈu cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn: Tríc m¾t chóng ta cha thÓ

t¨ng nhanh xuÊt khÈu, do tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n

chÕ, chÊt lîng vµ mÉu m· c¸c s¶n phÈm cha cao, kh¶ n¨ng tiÕp thÞ vµ kiÕn

thøc kinh doanh cßn Ýt, nhng vÒ l©u dµi khi mµ tû gi¸ ®ñ cao sÏ khuyÕn

khÝch xuÊt khÈu h¬n n÷a, chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu sÏ cã hiÖu qu¶

h¬n.

2. H¹n chÕ ®îc nhËp khÈu trµn lan, gi¶m th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i;

h¹n chÕ sù c¹nh tranh cña hµng ngo¹i víi hµng s¶n xuÊt trong níc, h¹n chÕ

viÖc nhËp khÈu c¸c nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt mµ trong níc s¶n xuÊt ®îc.

NhËp khÈu rÎ sÏ dÉn ®Õn khuynh híng sÝnh hµng nhËp ngay c¶ nh÷ng

nguyªn vËt liÖu trong níc s¶n xuÊt ®îc

3. N©ng cao ®îc tr¸ch nhiÖm vµ hiÖu qu¶ sö dông ngo¹i tÖ khi nhËp

khÈu hµng ho¸. Khi nhËp khÈu ®¾t c¸c nhµ nhËp khÈu ph¶i tÝnh to¸n vµ

cè g¾ng nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kh«ng hoÆc cha cÇn thiÕt hay ph¶i

t×m ph¬ng ¸n g¾n nhËp khÈu víi xuÊt khÈu.

1. Nh÷ng ph¬ng híng vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ nµy chØ cã thÓ ®¹t ®îc

nh÷ng hiÖu qu¶ nµo ®ã, khi nã ®îc phèi hîp chÆt chÏ víi chÝnh s¸ch tµi

chÝnh tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c. §Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch l·i

suÊt, chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi, chÝnh s¸ch ®Çu t, chÝnh s¸ch chuyÓn

dÞch c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu vµ c¬ cÊu kinh tÕ.

2.3.2.4 Các biên pháp thu hút tiết kiêm

§¶ng vµ Nhµ níc ta chñ tr¬ng: huy ®éng mäi nguån vèn trong níc vµ

ngoµi níc ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, trong ®ã, vèn trong níc cã ý nghÜa quyÕt

®Þnh, vèn ngoµi níc cã ý nghÜa quan träng, kÕt hîp tiÒm n¨ng søc m¹nh

bªn trong víi kh¶ n¨ng cã thÓ tranh thñ bªn ngoµi.

33

ChÝnh phñ míi chØ huy ®éng ®îc mét lîng nhá vèn hiÖn cã trong d©n

dµnh cho ®Çu t ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n lµ do:

- Ngêi d©n thêng cã xu híng muèn ®¶m b¶o an toµn cho tiÒn göi tiÕt

kiÖm cña m×nh, do vËy hä chän c¸ch göi tiÕt kiÖm thay v× më doanh

nghiÖp kinh doanh.

- H×nh thøc vµ biÖn ph¸p huy ®éng vèn trong doanh nghiÖp t nh©n,

c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, vµ c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ cßn nghÌo nµn

do: C¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn tr¶ l·i cao

h¬n l·i suÊt ng©n hµng ®Ó hç trî thªm cho ngêi lao ®éng kh«ng ®îc cÊp

trªn ®ång ý, chØ mét sè Ýt c¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i

phiÕu...

- C¸c h×nh thøc huy ®éng kh¸c nh tiÕt kiÖm x©y dùng nhµ ë, tiÕt

kiÖm ®¶m b¶o b»ng vµng, tr¸i phiÕu ng©n hµng, ng©n hµng nhËn vèn uû

th¸c ®Çu t cha ph¸t huy hÕt t¸c dông.

Trong t¬ng lai, viÖc thu hót nguån vèn nµy sÏ gi¶m ®îc lîng vèn vay

níc ngoµi, do vËy sÏ gi¶m ®îc thiÕu hôt trong c¸n c©n v·ng lai. Tuy nhiªn,

®Ó thu hót ®îc nguån vèn nµy cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau:

2. KhuyÕn khÝch tiÕt kiÖm trong n íc . Cô thÓ: Duy tr× l¹m ph¸t ë møc

mét con sè; ¸p dông h×nh thøc tiÕt kiÖm b¾t buéc, b»ng chñ tr¬ng ®óng,

râ rµng th«ng qua thuÕ nh»m h¹n chÕ tiªu dïng;...

3. Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn b»ng tiÒn : T¹o m«i trêng ®Çu t an toµn ®Ó

ngêi d©n an t©m bá vèn vµo ®Çu t; ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ph¸t

hµnh tr¸i phiÕu, thêi gian cña tr¸i phiÕu, l·i suÊt tr¸i phiÕu; cã chÝnh s¸ch l·i

suÊt u ®·i cho ®Çu t; t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t trong níc ®¨ng ký

kinh doanh thuËn lîi; khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n ë c¸c vïng n«ng th«n

m¹nh d¹n bá vèn ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, khai th¸c lîi thÕ cña c¸c tõng

vïng; khuyÕn khÝch t nh©n trong níc ®Çu t 100% vèn, hoÆc gãp vèn cæ

phÇn x©y dùng vµ kinh doanh c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x·

héi.

Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn b»ng vµng: Huy ®éng vèn b»ng vµng t¹o ®îc nguån vèn æn ®Þnh h¬n cho ®Çu t, thêi gian dµi h¬n so víi vèn huy ®éng b»ng tiÒn tiÕt kiÖm. Khi huy ®éng vèn b»ng vµng, vèn thu håi nî vµ l·i còng b»ng vµng. Muèn vËy, ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®¬n gi¶n thñ tôc göi vµng còng nh khi rót ra ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o sù an toµn cho lîng vµng Êy.

2.3.2.5 Các biên pháp thu hút vố nước ngoài

34

§Ó tµi trî cho th©m hôt c¸n c©n v·ng lai, ChÝnh phñ cã thÓ thu hót thªm

c¸c luång vèn níc ngoµi, nhng c¸c luång vèn nµy l¹i cã kh¶ n¨ng lµm t¨ng nî

cña quèc gia. Tuy nhiªn, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc coi lµ luång vèn

kh«ng t¹o ra d nî, vµ chÝnh phñ cÇn khai th¸c nguån vån nµy, híng nguån

vèn nµy vµo s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu thay v× c¸c mÆt hµng nhËp

nh tríc ®©y. §èi víi c¸n c©n v·ng lai, ®Çu t trùc tiÕp gãp phÇn c¶i thiÖn,

v×:

§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi gãp phÇn gi¶m bít thiÕu hôt gi÷a nguån

tiÕt kiÖm, ngo¹i hèi, thu nhËp cña ChÝnh phñ.

Bï ®¾p thiÕu hôt mËu dÞch hay ngo¹i hèi. Dßng vµo cña ®Çu t trùc

tiÕp níc ngoµi cã thÓ xo¸ bá mét phÇn hay toµn bé thiÕu hôt c¸n c©n v·ng

lai, nÕu nã t¹o ra nguån thu nhËp ngo¹i tÖ thùc.

T¹o thªm nguån thu cho ng©n s¸ch ChÝnh phñ do thu thuÕ ®¸nh vµo

c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi.

C¸c biÖn ph¸p thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi:

1. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng:

C¬ së h¹ tÇng hiÖn nay cña ViÖt Nam theo nh×n nhËn cña c¸c nhµ

®Çu t níc ngoµi lµ cßn yÕu kÐm: hÖ thèng giao th«ng xuèng cÊp, ph¬ng

tiÖn vËn t¶i th× thiÕu c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng, hÖ thèng tin liªn l¹c cßn

h¹n chÕ. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn luång vèn ®Çu t trùc tiÕp níc

ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng chËm. Do vËy, thu hót ®îc vèn ®Çu t nãi chung

vµ vèn ®Çu t trùc tiÕp nãi riªng, cÇn ph¶i c¶i thiÖn l¹i c¬ së h¹ tÇng theo h-

íng nh sau:

- X©y dùng míi vµ söa ch÷a l¹i hÖ thèng cÇu ®êng, tiÕp tôc n©ng cÊp

c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, khai th«ng hÖ thèng ®êng, bé, thuû, s¾t, hµng

kh«ng ®Æc biÖt lµ ®êng thñy v× nã lµ “m¹ch m¸u” giao th«ng víi níc

ngoµi.

- Trang bÞ thªm ph¬ng tiÖn c¶ng biÓn, s©n bay: kho b·i, tµu,

container

- §Çu t x©y dùng c¸c nhµn m¸y ®iÖn víi c«ng suÊt lín vµ võa.

- T¨ng cêng sè lîng vµ n©ng cao chÊt lîng dÞch vô cung cÊp th«ng tin

cho nhµ ®Çu t.

2. Hoµn thiÖn LuËt §Çu t n íc ngoµ i:

LuËt §Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam ban hµnh ngµy 29/12/1987, ®Õn

nay ®· qua bèn lÇn söa ®æi vµ bæ sung, lÇn gÇn ®©y nhÊt lµ n¨m

09/062000 (sè 24/2000/N§-CP). Môc ®Ých cña c¸c lÇn söa ®æi nµy lµ ®¶m

b¶o cho LuËt §Çu t cña ViÖt Nam hoµn chØnh h¬n, cã tÝnh c¹nh tranh cao

35

h¬n, ®¶m b¶o m«i trêng ph¸p lý vÒ kinh doanh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c

doanh nghiÖp trong níc vµ ngoµi níc. Cô thÓ:

VÊn ®Ò chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t, trong LuËt §Çu t n¨m 1996,

kh«ng ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t nhng sang n¨m

2000, sau khi söa ®æi vµ bæ sung, ChÝnh phñ cho phÐp c¸c doanh

nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc chuyÓn ®æi, s¸t nhËp, t¸ch, hîp nhÊt

doanh nghiÖp, ®iÒu kiÖn, thñ tôc theo nh ChÝnh phñ quy ®Þnh.

Trong c©n ®èi ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi vµ c¸c bªn

tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Theo luËt söa ®æi n¨m 2000, doanh

nghiÖp níc ngoµi vµ c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®îc

phÐp mua ngo¹i tÖ t¹i c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®Ó ®¸p øng cho c¸c giao

dÞch v·ng lai vµ c¸c giao dÞch ®îc phÐp kh¸c. ChÝnh phñ ®¶m b¶o hç trî

c©n ®èi ngo¹i tÖ cho c¸c dù ¸n c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng vµ mét sè dù

¸n quan träng kh¸c, ®©y còng lµ mét ®iÓm míi mµ tríc ®©y trong luËt

n¨m 1996 cha cã. Thªm vµo ®ã, thay v× chØ ®îc thÕ chÊp tµi s¶n g¾n

liÒn víi ®Êt vµ gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ®Ó vay vèn cña c¸c tæ chøc

tÝn dông ViÖt Nam (h¹n chÕ kh«ng cho c¸c doanh nghiÖp vay vèn cña c¸c

ng©n hµng níc ngoµi hay ng©n hµng cæ phÇn trong níc), hiÖn nay c¸c

doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc phÐp thÕ chÊp tµi s¶n g¾n liÒn

víi ®Êt vµ gi¸ trÞ sö dông ®Êt ®Ó ®¶m b¶o vay vèn ë t¹i c¸c tæ chøc tÝn

dông ho¹t ®éng ë ViÖt Nam (kh«ng kÓ lµ ngêi ViÖt Nam hay níc ngoµi).

§Ó t¹o thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t, ChÝnh phñ cho phÐp c¸c nhµ

®Çu t níc ngoµi trong liªn doanh vµ trong doanh nghiÖp 100% vèn níc

ngoµi ®îc quyÒn chuyÓn nhîng vèn cña m×nh cho bÊt kú ai mµ kh«ng

ph¶i u tiªn ngêi ViÖt Nam. §ång thêi gi¶m thuÕ suÊt chuyÓn lîi nhuËn ra

níc ngoµi xuèng cßn 3%; 5%; 7% thay v× 5%; 7%; 10% nh tríc ®©y, ®Ó

khuyÕn khÝch h¬n n÷a nguån vèn FDI ®æ vµo trong níc. C¸c doanh

nghiÖp cßn ®îc phÐp më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng níc ngoµi trong trêng hîp

®Æc biÖt ®îc Nhµ níc cho phÐp.

Thñ tôc hµnh chÝnh trong nh÷ng n¨m qua còng lµ mét trong sè

nhiÒu nh©n tè c¶n trë cho ho¹t ®éng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi t¹i ViÖt

Nam, do vËy, trong t¬ng lai cÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, rót ng¾n thêi gian

thÈm ®Þnh vµ cÊp giÊy phÐp cho c¸c nhµ ®Çu t .

3. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc tån t¹i cña doanh nghiÖp ®Çu t níc

ngoµi:

2.3.2.6 Các biên pháp điều chinh chi tiêu

36

§Ó ®iÒu chØnh c¸n c©n v·ng lai, ngoµi c¸c biÖn ph¸p nªu trªn, ChÝnh

phñ cã thÓ sö dông c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« nh: chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ chÝnh

s¸ch tiÒn tÖ.

ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ liªn quan ®Õn cung tiÒn cña Ng©n hµng Nhµ níc

vµ chÝnh s¸ch tµi kho¸ liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi trong chi tiªu cña

ChÝnh phñ vµ thuÕ quan.

C¸n c©n v·ng lai cã thÓ ®îc biÓu diÔn nh sau:

C¸n c©n v·ng lai (CA) = Thu nhËp quèc d©n (GNP) - Møc hÊp thô (C

+ I + G)

Nh vËy, c¸n c©n v·ng lai cã thÓ ®îc c¶i thiÖn b»ng c¸ch:

+ Tăng thu ngập quốc dân.

+ Giảm mức hấp thụ.

+ Kết hợp cả hai biện pháp.

=> Nh vËy, ®Ó c¶i thiÖn c¸n c©n v·ng lai, c¸c níc cã thÓ ¸p chÝnh

s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi khãa th¾t chÆt, tuy nhiªn ®Ó viÖc ¸p dông

®¹t kÕt qu¶ tèt th× cßn tuú thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ cña tõng níc.

Môc tiªu cña c¸c chÝnh s¸c nªu trªn lµ nh»m b¶o ®¶m c©n ®èi bªn

ngoµi, nhng môc tiªu cña ChÝnh phñ l¹i híng vµo æn ®Þnh bªn trong (®¶m

b¶o t¨ng trëng kinh tÕ, ®Çy ®ñ viÖc lµm vµ gi¸ c¶ æn ®Þnh).

Trong hoµn c¶nh thùc tÕ hiÖn nay cña ViÖt Nam, c¸c chÝnh s¸ch

tiÒn tÖ vµ tµi kho¸ cÇn ®îc u tiªn cho môc tiªu c©n ®èi bªn trong. Víi

chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt, gi¶m cung tiÒn ®èi víi ViÖt Nam lµ kh«ng

phï hîp, v×: Khi gi¶m cung tiÒn l·i suÊt sÏ t¨ng; l·i suÊt t¨ng k×m h·m ®Çu t,

kÝnh thÝch luång vèn rßng ch¶y vµo vµ tiÒn göi tiÕt kiÖm t¨ng. HiÖn nay,

sè tiÒn göi ø ®äng t¹i c¸c ng©n hµng cña ViÖt Nam lµ t¬ng ®èi lín, do l·i

suÊt göi tiÒn cao, nhng nguån vèn nµy l¹i kh«ng cã chç ®Ó ®Çu t, v× l·i

suÊt t¨ng lµm gi¶m ®Çu t néi ®Þa. Thªm vµo ®ã, l·i suÊt t¨ng cßn g©y ra

søc Ðp lµm gi¸ trÞ trao ®æi VND so víi ngo¹i tÖ t¨ng (duy t× tû gi¸ thùc

cao) ¶nh hëng xÊu tíi xuÊt khÈu. ThÞ trêng tµi chÝnh cña ViÖt Nam cha

ph¸t triÓn nªn hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh«ng cao.

ChÝnh s¸ch më réng tiÒn tÖ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay

lµ: gi¶m thuÕ suÊt ®Ó h¹n chÕ thu hót vèn ng¾n h¹n, t¨ng ®Çu t trong níc

(vèn dµi h¹n nh ODA vµ FDI Ýt nh¹y c¶m víi l·i suÊt); gi¶m tû lÖ dù tr÷ b¾t

buéc sÏ lµm gi¶m l·i suÊt néi ®Þa vµ gi¶m chªnh lÖch l·i suÊt tiÒn göi vµ l·i

suÊt cho vay.

37

ChÝnh s¸ch tµi kho¸ më réng hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ:

Gi¶m thuÕ suÊt nhng më réng diÖn nép thuÕ gióp t¨ng thu ng©n s¸ch;

t¨ng chi tiªu ®Çu t vµ x· héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ sÏ lµm t¨ng tæng cÇu vµ

t¹o viÖc lµm trong ng¾n h¹n, h¹n chÕ chi tiªu thêng xuyªn; b¸n c«ng tr¸i vµ

tr¸i phiÕu kho b¹c ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch ®ång thêi thu hót

nguån vèn nhµn rçi trong d©n.

C¸c lo¹i thuÕ, phÝ ®ang ®îc tiÕp tôc söa ®æi ®Ó mét mÆt khuyÕn

khÝch ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, ®¶m b¶o thu vµ chi ng©n s¸ch; mÆt

kh¸c phï hîp víi t×nh h×nh thùc hiÖn cam kÕt AFTA. NhiÒu khã kh¨n n¶y

sinh trong viÖc ¸p dông c¸c luËt thuÕ míi ®ang ®îc th¸o gì. ChÝnh phñ ®·

®iÒu chØnh gi¶m thuÕ VAT ®èi víi mét sè mÆt hµng nh ®êng, phÇn

mÒm m¸y tÝnh, mét sè s¶n phÈm c¬ khÝ... miÔn thuÕ thu bu«n chuyÕn

hµng n«ng s¶n. Ngoµi môc tiªu ®¶m b¶o nguån thu ng©n s¸ch, thuÕ, phÝ

®îc sö dông nh mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ.

Tuy nhiªn, hiÖn nay t×nh tr¹ng thÊt thu vµ l¹m thu vÉn cßn tån t¹i,

nªn trong t¬ng lai ph¶i ®iÒu chØnh c«ng t¸c thu thuÕ tèt h¬n gãp phÇn

t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc.

Chi ng©n s¸ch Nhµ níc ®îc thùc hiÖn theo híng tiÕt kiÖm chi tiªu th-

êng xuyªn, t¨ng chi ®Çu t ph¸t triÓn, ®¶m b¶o nghÜa vô tr¶ nî, t¨ng dù

phßng vµ dù tr÷ tµi chÝnh. T¨ng chi ng©n s¸ch cho xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,

nhÊt lµ c¸c vïng khã kh¨n, miÒn nói, vïng s©u vïng xa. cho con ngêi vµ ph¸t

triÓn nguån nh©n lùc, tuy møc ®é t¸c ®éng cña viÖc t¨ng chi ®ã cha

®¸ng kÓ do møc chi cßn qu¸ thÊp so víi nhu cÇu thùc tÕ. §ång thêi, thùc

hiÖn tiÕt kiÖm chi ng©n s¸ch Nhµ níc

Lời kết Trong bài viết này, nhóm chúng em mong muốn được chia sẻ với người đọc quan niệm

rằng thâm hụt tài khoản vãng lai, đi kèm với nó là thâm hụt thương mại và bội chi ngân sách là những diễn biến thông thường có thể xảy ra với bất kỳ nền kinh tế nào từ nền kinh tế hàng đầu thế giới –Hoa Kỳ cho tới Việt Nam. Đ iều quan trọng là mức thâm hụt này phải được kiểm soát trong ngưỡng an toàn, quan niệm phổ biến của giới kinh tế thế giới là 5%GDP. Ngưỡng này được công nhận rộng rãi bởi khi vượt quá nó, nền kinh tế có nguy cơ rơi vào khủng hoảng mà các biện pháp can thiệp ngắn hạn vừa rất tốn kém, vừa không đủ và kịp phát huy hiệu quả trong khi để lại rất nhiều hệ lụy tiêu cực cho nền kinh tế. Quốc hội, chính phủ, giới nghiên cứu kinh tế và chính sách cần phải coi đó là một nguy cơ thường trực và có một cái nhìn dài hạn trong việc thiết kế triển khai tổng thể chính sách phát triển kinh tế. Bài vi ết cũng cho thấy các chính sách và can thiệp đồng bộ của Chính phủ thời gian qua có cơ sở lý thuyết và thực tiễn kiểm chứng. Tuy nhiên, trên thực tế có thể việc thực hiện các chương chình và chính sách của Chính phủ còn chưa thực sự nghiêm túc. Một có chế giám sát và cảnh báo cần được thiết lập để đảm bảo rằng các Bộ ngành chủ quản trong thực hiện nghiêm túc các biện pháp can thiệp ngắn hạn đồng thời cảnh báo những tác động tiêu cực về mặt kinh tế xã hội tới các tầng lớp nhân dân

38

khi những tác động này đe dọa vượt khả năng gánh chịu của họ. Chiến lược thắt chặt tiền tệ, giảm chi tiêu ngân sách có hiệu ứng phân bổ khác nhau. Quá trình triển khai chương trình hành động sẽ có những tác động với mức độ khắc nghiệt khác nhau đến nhiều tầng lớp và nhóm lợi ích trong xã hội như doanh nghiệp, người lao động, người tiêu dùng. Chính phủ, các Bộ, ngành cũng như các nhà hoạch định chính sách cần phải đảm bảo được việc thực hiện tốt việc hạn chế lạm phát, thâm hụt ngân sách, thâm hụt tài khoản vãng lai, nhưng cũng phải đảm bảo được lợi ích của các nhóm dễ bị tác động tiêu cực của chính sách. Thay cho l ời kết, chúng ta thường nói hy vọng cái tốt đẹp nhất, nhưng phải chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Là những người có trách nhiệm với sự phát triển của nền kinh tế, chúng ta cần phải có sự chuẩn bị chu đáo nhất về mặt nhận thức và phòng bị các biện pháp phản ứng bởi sự hạn chế và độ trễ của chính sách can thiệp ngắn hạn. Kể cả trong trường hợp Chính phủ đã nỗ lực can thiệp tối đa, vẫn tồn tại nguy cơ nền kinh tế hứng chịu khủng hoảng bởi có quá nhiều yếu tố vượt tầm kiểm soát của Việt Nam như nhu cầu nhập khẩu của các nước trên thế giới, khả năng hợp tác của các tổ chức tài chính quốc tế cũng như lựa chọn đầu cơ của các nhóm đầu tư tài chính.

39