ENTREVISTA

"Eva non naceu da costela de Evo". O graffiti foi escrito nos

Ta(D

ñEa(É

Maria Galindo

Mujeres Creando naceu nos 90

cunha ollada moi crítica tanto sobreo carácter patriarcal da sociedadelatinoamericana como sobre a deri-va da esquerda. Por que?

En Bolivia, e en xeral en toda a América

Latina, a esquerda tivo nos 80 unha

oportunidade de goberno, e foi un

goberno neglixente e corrupto, malia ter

nacido con loda aforza da resistencia á

ditadura fascista de dereitas. As funda-

lugar para as mulleres.

Ningún partido as consi-

dera suxeito político. A

solución dunha política

feminista non é a cota de

mulleres dentro do parti-

do. O exercicio da políti-

ca non pode estar funda-

do na bioloxía senón na

ideoloxía.

Bolivia viviu un momen-to de cambio con Evo

Morales. En que medidativo en conta a realida-de das mulleres?Téñolle un pouco de sos-

peita a facer unha análise

illada, como se a realida-

de das mulleres fora un

segmento de realidade

alleo ao conxunto da

sociedade. Para min é moi importanteque a sociedade boliviana conseguira

no seu conxunto pensar en serio anacionalización dos recursos naturais.

En Bolivia, a seguridade social está en

mans da BBVA, a rede de distribución

eléctrica está en mans de lberdrola, e

os hidrocarburos, a explotación do gas,

en mans de Petrogras e Repsol. Bolivia

non só no pasado non puido controlar

os contratos con estas empresas,

muros da capital boliviana por Mujeres Creando, colectivofeminista que fai das verbas arte de subversión.

Evo fronte a Eva

doras de Mujeres Creando considera-

bamos que parte do consenso social

que lograra na sociedade boliviana o

neoliberalismo fora froito da incapaci-

dade da esquerda. Varias de nós fomosparte da esquerda na resistencia á dita-

dura e non existía alí un lugar de digni-

dade e de política plena para as mulle-

res. Mesmo na actualidade, non hai

dentro da estrutura dos partidos políti-

cos, e coido que a escala mundial, un

01 .10 49

Espazo propio, discurso radical"lndias, putas e lesbianas, xuntas, revoltas e irmandadas" sentenza outro

dos aforismos de Mujeres Creando, o colectivo feminista que María

Galindo contribuíu a fundar. Asentaron un discurso profundamente crÍtico

tanto coa deriva da esquerda latinoamericana como cos movementos

sociais bolivianos, dos que denuncian o seu machismo, a falta de vida

dentro do propio movemento e a súa facilidade de cooptación. Fixéronse

coas rúas, con graffitis e intervencións sempre transgresoras, e crearon

unha maneira distinta e subversiva de facer polÍtica e xuntar vontades.

TU)(D

ñEa(É

senón que hoxe en día tamPouco é

quen de controlar os volumes reais de

gas que estamos exPortando. Evo

Morales fixo unha renegociación coas

transnacionais que revedeu de maneira

moi positiva no estado e na sociedade

boliviana. E nós cremos que é moi

imporlante e que se debería afondar

niso. O soño da sociedade boliviana é

a industrialización propia dos nosos

hidrocarburos.

Como valoras os resultados das

eleccións bolivianas?Evo conseguiu un aPoio do 64 Por

cento e iso imPlica unha derrota da

dereita e da dereita fascista, e un con-

senso social ao redor do goberno e o

MAS moi importante. Considero que o

apoio está concentrado en Evo e que

os resultados, ao mesmo tempo, con-

solídano como caudillo. A xestión do

goberno foi mala, pouco práctica e moi

retórica, moi burocrática, pouco concre-

ta e moi corrupta. Porén, o apoio saltou

a avaliación da súa xestión nunha sorte

de confianza profunda e de identidade

con Evo. Unha das políticas que máis

valora a xente son os bonos: o bono

dignidade para anciáns, o bono

Juancito Pinto para nenos e nenas na

escola e o bono Juana Azardy Para

mulleres embarazadas. Dan idea de

redistribución de riqueza, pero xa exis-

tían con outros nomes e outras carac-

terísticas coa dereita. Evo ampliounos

e sobre todo, ProPagandizounos.

Evo comprometeuse a non usar a

súa maioría para esmagar os seus

rivais senón ao servizo dos move-

mentos sociais...Evo prefire e dende xa privilexiou a in-

terlocución coa dereita expresada en

50 01 .10

partidos, porque esa mirada formal sobre

a política resúltalle cómoda. Canto á in-

terlocución cos movementos, só discu-

te, se reúne e consensúa con aqueles

que logrou cooptar: o movemento indí-

xena campesiño, o cooperativismo mi-

neiro e algún máis. Os outros move-

mentos non existen, ningunéaos, non

acepta a disidencia. Por exemplo, can-

do o congreso da educación boliviano,

nós pedímoslle participar ao ministro de

entón, que ademais era un amigo. la-

mos cunha soa proposta: a educación

sexual como materia. Resulta que non

nos deixaron entrar e tivemos que rea-

lizar debates na porta.

Evo promete tamén aproveitar a

maioría para facer realidade o esta-

do plurinacional e desenvolver a

Constitución indixenista' Quere

poñer a funcionar as autonomías,

reconstruír institucións como oTribunal Constitucional, a Corte

Suprema e a Corte electoral...

É unha axenda leguleiesca moi nutri-

da. Creo que funcionarán como un

importante narcótico social, pero a

"Evo exalta sociedade bolivia-

oS valofes na necesita de

mach¡stas. É maneira urxente

pa¡, Pero non Políticas concretas

recoñeceu e non leis' A Pro-

aOS SeUS Posta de autono-

fillos senón mías ten catro

que te ningunea como persoa. A auto-

nomía multiplicará ou triplicará o gasto

e o costo do estado e os funcionarios

públicos disputaranse as xurisdicións

de maneira eterna. Entre tanto, non

teremos nin unha conexión de estra-

das á altura das necesidades actuais,

as camas de hosPital Por Persoa son

irrisorias e na área rural non hai nin

educación de calidade nin saúde.

Denuncias tamén de Evo o seu Per-

fil machista. A que te refires?

Evo Morales estase constituíndo nun

caudillo, e pesa moito no conxunto da

sociedade. Exalta o seu liderado a par-

tir da exaltación dos valores machistas

da sociedade, Evo é pai pero non reco-

ñeceu aos seus fillos senón de manei-

ra moi tardía. Nas súas festas nos

pobos dispón das mozas dos lugares

que visita, e o mesmo o vicepresidente.

A estrutura do gabinete contou con

varias ministras que formaron un blo-

que tremendamente ornamental.

Na túa intervención no centro social

Atreu, na Coruña, aludiches a capa-

cidade de chantaxe dos gobernos

para co movemento feminista, eamosabas certa decePción cos

novos gobernos de esquerda latino-

americanos. Por que?

Temos a Hugo Chávez, a Evo Morales,

a Ortega en Nicaragua, a Tavaré

Vázquez en Uruguai que acaba de ser

relevado por Pepe Mujica. Respecto ao

papel das mulleres, estes gobernos

particularmente teñen unha alianza

grotesca coa lgrexa católica dos seus

países. Evo Morales asinou un concor-

dato coa lgrexa católica de cara ás

eleccións en Bolivia. Nós non conse-

guimos sequera educación sexual nos

de maneiramo¡tardía, e

a estruturado seugab¡nete

contou convar¡asministras que

formaron un

bloqueornamental"

niveis. Creo que o

estado boliviano

xa é un estado

gordo, caro, inefi-

ciente e proxene-

ta, como lle chamo

eu a un estadoque te maltrata e

"Temos aHugo Chávez,a Evo

Morales, aOrtega enNicaragua, aTavaréVázquez que

acaba de serrelevado por

Pepe Mújica.Respecto aopapel dasmulleres,estesgobernos

teñen unhaalianzagrotesca coaigrexacatólica dosseus países 'n

colexios coa asemblea constituínte. Hai

momentos nos que os gobernos abren

o debate en cuestións como o aborto,

mals non coa vontade política real de

debater, senón de maneira viciosa e

opoftunista, en función dos procesos

electorais ou para encubrir outrostemas. lso tamén o fixo o neoliberalis-

mo todo o tempo.

Denuncias tamén a crise do femi-nismo. Cales son as causas?En España hai unha desmobilización

moi forte, e en América Latina estase aproducir unha cooptación por parte do

estado e dos partidos políticos dalgun-

ha das temáticas típicas do feminismo

e unha tecnocratización. Baleiráronnos

a linguaxe e devolvéronnola sen conti-

do subversivo. Ademais, volvemos

encontrarnos cun poder ideolóxico moi

forle por parte da igrexa católica.

No estado español, a que atribúesesta situación de desmobilización?As feministas aceptaron a delegación

no estado dalgunhas políticas impor-

tantes e arredáronse dos saberes que

construíran. A violencia contra as

mulleres é un exemplo. Á par que oestado supostamente asume a potes-

tade sobre este tema, as feministas

abandonan as prácticas que xeraran,

como o grupo de autodefensa, o

acompañamento da muller, etc. Por

outro lado, en determinados momen-

tos tamén xogou un gran papel a sub-

vención. Hai en España unha grande

invasión dos partidos nas asembleas

de mulleres, particularmente dos par-

tidos nacionalistas, aínda que tamén

o fixo o PSOE, Penetraron o discurso

das feministas co discurso partidario e

iso dividiu moitísimo. Por outro lado, ti

tes feminismos que subsisten pero de

maneira ficticia, que fan pouco menosque unha triste mani sumamente con-

vencional o 8 de marzo ou o 25 de

novembro en coordinación co estado

e con subvencións dos municipios. O

feminismo perdeu a capacidade de

xerar propostas propias.

Hai unha cuestión que deberan abor-dar conxuntamente os feminismosdo noñe e do sur: as migracións demulleres cara ao occidente rico. Ti

prefires falar de exiliadas do neolibe.ralismo. Por que?

Son mulleres que foxen dunha socie-

dade onde non teñen lugar, dun con-

trol social e familiar extenuante. Por

outra banda, esas mulleres veñen acumprir ao norte o rol que as mulleres

destas sociedades non están dispos-

tas a cumprir. Fixen centos de entre-

vistas para un meu traballo titulado

Las exiliadas del neoliberalismo, e

moitas mulleres, ou se endebedaranpara saír ou saíran por débedas.

Hoxe os países do norte, comoEspaña, din que o microcrédito é un

instrumento de loita contra a pobreza

mais o microcrédito e o crédito máis

caro do mundo.

E non faltan iniciativas conxuntasdos movementos feministas donoñe e do sur?Nos colectivos españois nunca está

incluída a muller do sur, todo funciona

en base a guetos. Falta unha denuncia

clara do tema da débeda, da necesi-

dade de formular políticas macro. En

Bolivia as remesas son o cuarto ingre-

so do estado despois dos hidrocarbu-

ros, a minaríae aagroindustria. Son

o ingreso máis democrático porque se

distribúe en todas as casas. lso resúl-

talle moi cómodo ao estado. Moitas

desas mulleres son enganadas polas

súas familias, que fan un mal investi-

mento do seu diñeiro e malgastan os

aforros en consumismo. Poderíahaber políticas de estado intermediasque permitan que esas mulleres afo-

rren o excedente, pero o nivel de illa-

mento no que viven na sociedade

española fai que teñan que mandar ou

si ou si o seu diñeiro aló. Ademais, hai

moito sentimento de culpabilidade. Aigrexa católica no meu país acusa de

abandono dos nenos ás nais que saen

e os deixan en mans das avoas.

T(t)c)

E(t)Cg

01 .10 51