temel veri türleri ve operatörler

Temel Veri Türleri ve Operatörler

22.04.23 Bilgisayar Programlama 2.1

Veri TürüBir nesnenin türü onun hangi tür verileri saklayabileceğini ve

bu veriler üzerinde hangi tür işlemleri yapabileceğini belirtir (Kernighan and Ritchie).

Hatırda tutulması gerekenlerDeğerler kümesi sonludur.

C’deki int tipi bütün tamsayıları temsil edemez. C’deki float tipi bütün kayan noktalı sayıları ifade edemez.

Belli tipte bir değişken kullandığımızda, bu değişkenin hangi değerleri alabileceğine ve bu değişkene hangi işlemler (operatörler) uygulayabileceğimizi bilmemiz gerekir.


Bazı TanımlamalarDeğişkenler (variables)

Bellekte bilginin saklandığı ve gerektiğinde değiştirilebilen bilgiler tutan gözlere verilen simgesel isimlerdir.

Veri türü (data type), bir değişkenin hangi tür değer alacağını belirler.

Sabitler (constants) program boyunca değeri değişmeyen sembolik isimlerdir.

Operatörler (operators) bir işlemi belirler. Örnek olarak,+ operatörü toplama işlemine - operatörü çıkarma işlemine% mod alma işlemine karşı


Bazı Tanımlamalar İfade (expression)

hesaplamaların yapılabilmesi için değişken, sabit ve operatörlerin bir araya gelmesiyle oluşmuş olan yapılardır.

Örnek: 2*a+c-d+fonk(24,34.2) Tanımlayıcılar (identifiers)

C’de program içerisinde belirtilmiş olan değişkenler, sabitler ve fonksiyonların isimlendirilmesi gerekir. Verilen isimler harfler, rakamlar ve alt çizgilerden oluşur ve mutlaka bir harf ile başlar. Ayrıca isimlendirmede karakterler arasında boşluk bırakılmaz. Ankara06_baskent (geçerli) 06Ankara_baskent (geçersiz. Çünkü harfle başlamıyor)

Diğer önemli bir husus ise C dilinin büyük/küçük harf duyarlı olmasıdır. Dolayısı“degisken” , “DEGISKEN”, “dEgiSKEn” birbirinden farklı isimlendirmelerdir.

C standart kütüphanesinde kullanılan fonksiyon isimleri değişken ismi olarak kullanılamaz. Örnek: “printf”, “scanf”, vb.


Temel Veri TipleriC dilinde az sayıda temel veri tipi bulunmaktadır. C

programlama dilinde temel 4 veri tipi bulunmaktadır.char int float double

Fakat bazı özel niteleyiciler kullanılarak temel veri tiplerinin türevleri oluşturulur.short longunsigned


Niteleyicilere DevamBu niteleyiciler sayesinde değişkenin bellekte kaplayacağı

alan isteğe göre değiştirilebilir. Kısa (short), uzun (long), ve normal (int) tamsayı arasında yalnızca uzunluk farkı vardır. C değişkenin bellekte ne kadar alan kaplayacağı hakkında bir kısıtlama getirmez. Bu konuda tek şart şudur,kaplanan alan(short int) <= kaplanan alan(int) <=kaplanan

alan (long int)işaretsiz (unsigned) ön eki kullanıldığı taktirde, veri tipi

ile saklanacak değerin sıfır ve sıfırdan büyük olması sağlanır. İşaretli ve işaretsiz verilerin bellekteki uzunlukları aynıdır.


Sizeof operatörüVeri tipinin bellekte kapladığı alan sizeof operatörü ile

bulunabilir.

22.04.23 Bilgisayar Programlama

/* sizeof operatörünün kullanımı */

#include <stdio.h>

main() { printf("char :%d byte\n", sizeof(char)); printf("short :%d byte\n", sizeof(short)); printf("int :%d byte\n", sizeof(int)); printf("long :%d byte\n", sizeof(long)); printf("unsigned char :%d byte\n", sizeof(unsigned char)); printf("unsigned short :%d \n", sizeof(unsigned short)); printf("unsigned int :%d bayt\n", sizeof(unsigned int)); printf("unsigned long :%d bayt\n", sizeof(unsigned long)); printf("float : %d bayt\n", sizeof(float)); printf("double :%d bayt\n", sizeof(double)); printf("long double :%d bayt\n", sizeof(long double));}

2.7

22.04.23 Bilgisayar Programlama

Veri Tipi Açıklama Uzunluk (bit) Alt Sınır Üst Sınır

charTek bir karakter 8

-128 127

unsigned char 0 255

short intKısa tamsayı 16

-32,768 32,767

unsigned short int 0 65,535

intTamsayı 32

-2,147,483,648 +2,147,483,647

unsigned int 0 4,294,967,295

long intUzun tamsayı 32

-2,147,483,648 +2,147,483,647

unsigned long int 0 4,294,967,295

float Tek duyarlı gerçek sayı (7 basamak) 32 -3.4e +/- 38 3.4e +/- 38

double Çift duyarlı gerçek sayı (15 basamak)

64 -1.7e +/- 308 1.7e +/- 308

2.8

Değişkenler (variables)Değişkenler bilgisayarın geçici belleğinde bilginin

saklandığı gözlere verilen sembolik adlardır. Bir C programında, bir değişken tanımlandığında bu değişken için bellekte bir yer ayrılır. Her değişkenin tuttuğu değerin nasıl bir veri olduğunu gösteren bir veri tipi vardır.

C programlama dilinde, değişkenler ve sabitler programın başında bulunmalıdır. Bazı uygulamalarda değişkenin bir başlangıç değerinin olması istenir. Böyle durumlarda değişken bildirilirken başlangıç değeri verilebilir.


Değişkenler (variables)


char harf=‘A’, harf1; /* harf değişkenine başlangıç değeri atandı. */int sayi1, sayi2=25; /* sayi2 değişkeninin başlangıç değeri 25 */float gerçek_sayı1, gerçek_sayı2=12.43;

Değişken İsimleriDeğişkelere isim verirken bazı kurallara dikkat etmeliyiz.

Değişken adları en fazla 32 karakterden oluşur.Değişken adları ingiliz alfabesinde bulunan karakterler (A-Z) veya

(a-z) yada rakamlar (0-9) ile yazılmalıdır. Türkçe karakterler, özel karakter veya boşluk karakteri kullanılamaz.

Değişken adları herhangi bir rakam ile başlayamaz. Ilk karakter bir harf olamalıdır. Sonrakiler rakamlardan oluşabilir.

Aşağıda verilen kelimeler ANSI C 'nin anahtar kelimeleridir (key words) ve değişken ismi olarak kullanılamaz. auto, double, int, struct, break, else, long, switch, case, enum, register,

typedef, char, extern, return, union, const, float, short, unsigned, continue, for, signed, void, default, goto, sizeof, volatile, do, if, static, while.



Değişken, Fonksiyon Adı Geçerli mi Açıklama

asal geçerli

asal geçerli

ivme geçerli

olasilik geçerli

IsikHizi geçerli

İsikHızı geçersiz Ingiliz alfabesinde olmayan harf içeriyor

Isik hizi geçersiz Boşluk karakteri içeriyor

gulen_adam geçerli

degisken1 geçerli

1degisken geçersiz Rakamla başlıyor

break geçersiz Anahtar kelime değişken ismi olamaz

Sabitler (Constants)Değişkenlerden farklı olarak bazı tanımlayıcıların sabit

değerler tutması istenir. Bir tanımlayıcının sabit olduğunu const anahtar kelimesiyle

belirleriz.Sabitlere başlangıç değeri atandıktan sonra yeni bir değer

atanamaz. Sabit adları için genellikle büyük harfler tercih edilir.


const float PI = 3.142857;const double NOT= 12345.8596235489;const int SABIT_SAYIMIZ= -1;const char[] ANAHTAR_CUMLE= "devam etmek için bir tuşa basın...";

Sabitler (Constants)Sabitler makrolar vasıtasıyla da tanımlanabilirler. Bunun

için #define önişlemci bildirimi kullanılır. Makrolar önişlemci bildirimleri olup, derlemeden bir önceki adım olan önişlemci adımında tanımladıkları sabitlere dönüştürülürler.


#define PI 3.142857;#define NOT 12345.8596235489;#define SABIT_SAYIMIZ -1;

Sayısal ve Karakter Bilgileri (Literals)

Bir veri tipi bir değerler kümesi belirler.Örneğin int veri tipi 232 farkı değer belirler ve bu değerlerin

her biri [-2,147,483,648; -2,147,483,648] aralığında bir tamsayıya karşı gelir.

Değerler kümesindeki her bir elemana bir literal denir.


i=25; /* 25, int tipinde sayısal bir değerdir (literal) */d=127.89; /* 127.89, double tipinde sayısal bir değerdir (literal) */harf=‘i’; /* i, char tipinde bir literaldir */

Literaller C dilinde bütün tamsayı sabitler varsayılan (default) olarak int tipinde, gerçek

sayı sabitler varsayılan olarak double tipindedir. Ancak sayısal literallerin sonuna eklenen U (veya u), L (veya l) ve F (veya f) harfleri ile bu durum değiştirilebilir. Bu yüzden, aşağıdaki atamalar aynı anlamda değildir.


i = 25; /* int rakam */i = 25U; /* unsigned int rakam */i = 25L; /* long int rakam */i = 25UL; /* unsigned long rakam */i = 25L; /* long int rakam */

r = 17.2; /* double rakam */r = 17.2L; /* long double rakam */r = 17.2F; /* float rakam */

LiterallerTamsayı literaller değişik sayı tabanlarında da gösterilir.

8’lik taban (oktal) için literalin önüne 0 (sıfır), Kullanılabilecek semboller: 0,1,2,3,4,5,6,7

16’lık taban (hexadecimal) için literalin önüne 0x eklenir. Kullanılabilecek semboller: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,a/A, b/B, c/C, d/D, e/E, f/F


/* aşağıdaki atamaların hepsi aynıdır */sayi = 75; /* 10 tabanında */sayi = 0113; /* 8 tabanında*/sayi= 0x4b; /* 16 tabanında */sayi = 0x4B; /* 16 tabanında */

LiterallerGerçek sayılar iki şekilde gösterilebilir.

Ondalıklı olarak Üstel (bilimsel notasyonda) gösterim (e veya E kullanılarak)

Aşağıdaki atamaların hepsi aynıdır


x = 87.234; /* ondalıklı gösterimi */x = 87.234e+0; /* üstel gösterim */x = 8.7234e+1; /* üstel gösterim */x = 87234E-4; /* üstel gösterim */

LiterallerKarakter literaller tek tırnak içinde belirtilir.

‘2’,’A’.Karakter kümesi (string) literaller çift tırnak içerisinde

gösterilir.“Ankara Turkiyenin Baskentidir”


22.04.23 Bilgisayar Programlama 20

Karakterler Hakkında Daha Fazlası

Sabitler nümerik değerlerden oluşabileceği gibi karakter veya karakter dizilerinden (strings) de oluşabilirler.

Klavye üzerinde görmüş olduğumuz her sembol aynı zamanda bir karakterdir. Karakterler yazılırken tek tırnak içerisinde belirtilirler. Örn: ‘A’, ‘.’, ‘%’

Her bir karakterin sayısal bir değeri vardır. Karakter sabitin sayısal değeri, karakterin ASCII kod tablosundaki karşılığıdır. Örn: ‘A’ karakterinin sayısal değeri 65’dir.

Karakter dizileri(strings) ise karakterlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapılardır. C’de karakter dizileri çift tırnak arasında belirtilirler. Örn: “merhaba”, “elma”, “ogrenci” vb.


Karakterler Hakkında Daha Fazlası

C’de ters slash ‘\’ karakterinin özel bir anlamı vardır. Bu karakter ile klavye ile ifade edilemeyen özel sembollerin ifade edilmesi sağlanır. Bu tür karakterlere “escape karakterleri” denir.


Escape Karakteri Açıklama\n Yeni satır\b Backspace\r Satır başı

\’ Tek tırnak\” Çift tırnak\\ Tek ters slash

printf( "Turkiye\'nin Baskenti Ankara\'dir.");

Çıktı: Turkiye'nin Baskenti Ankara'dir.

printf("Ali, \"Bu is seni ilgilendirmez.\" dedi.\n");

Çıktı: Ali, "Bu is seni ilgilendirmez." dedi.

22.04.23 Bilgisayar Programlama 23

Değişken Bildirim YerleriDeğişkenler bildirildikleri yere göre yerel ve global olmak

üzere ikiye ayrılırlar.Yerel değişkenler (local variables): Fonksiyon veya bir

blok içerisinde bildirimi yapılan değişkenlerdir. Bu tip değişkenler hangi fonksiyon veya blokta bildirilmişse orada aktif olurlar. Başka fonksiyonlardan çağrılamazlar.


void toplama(int a, int b){int c; /* c değişkeni yerel değişken olup, sadece bildirimi yapıldığı fonksiyonda kullanılabilir. */ c=a+b;return c;}

Değişken Bildirim YerleriGenel değişkenler (global variables)

Genel değişkenler bütün fonksiyonların dışında bildirilir ve bütün fonksiyonlar içerisinden erişilebilirler.


void karesi();

/* m ve n global tip değişkendir. Bu iki değişken tüm program boyunca kullanılmaktadır. */

int m,n;

main() { m=7; karesi(); printf("%d nin karesi %d dir",m,n); }

void karesi(){ n = m*m; }

Tip DönüşümleriBir ifadede farklı tipten değişkenler ve sabitler varsa tip

dönüşümü gerçekleştirilir.İki türlü tip dönüşümü vardır. Otomatik tip dönüşümü

(implicit type conversion) ve açık belirtimli tip dönüşümü (explicit type conversion).

Otomatik tip dönüşümüVeri tipleri küçükten tipten büyük tipe dönüştürülür.

Tamsayı tipler kayan noktalı tiplerden daha küçüktür İşaretli tipler işaretsiz tiplerden daha küçüktür double > float > long > int > short > char


Otomatik Tip DönüşümüŞu kuralları hatırda tutalım

Sabit tamsayıların tipi int olarak kabul edilir.Ondalık sayıların tipi double olarak kabul edilir. İki int arasındaki işlemin sonucu yine int’dir. İki float arasındaki işlemin sonucu yine float’dır.Verinin biri float diğeri int ise sonuç float’dırVerilerden biri double, diğeri double değilse, double olmayan veri

önce double’a dönüştürülür ve işlemin sonucu double çıkar.Eğer verilerden biri long diğeri unsigned int ise her ikisi de

unsigned long’a dönüştürülür ve sonuç unsigned long olur.char ve short veri tipleri int veri tipine dönüştürülür.unsigned char ve unsigned short unsigned int’e dönüştürülür.



int a=100;float b=7.9;if(a+b > 0) { /* bir seyler yap */}/* float int’ten büyük olduğu için 100.000000’ dönüştürülerek toplama işlemi yapılır, daha sonra 0 (tamsayı) 0.000000’a (float’a) dönüştürülerek kıyaslama yapılır.

Otomatik Tip DönüşümüAtama işlemi yaparken eğer eşitliğin solundaki değişkenin

tipi eşitliğin sağındaki verinin tipinden küçükse bu durumda büyük tip küçük tipe dönüştürülüp atama yapılır.


float x,y,z;int result;result=x*y*z/100+32/8-3*1.5;

/* 100, 100.000000’a, 32/8’in sonucu olan 4 tamsayısı 4.000000’a , 3 ise 3.000000’a dönüştürülür. İşlem sonucu elde edilen float değeri int’e dönüştürüldükten sonra atama işlemi gerçekleştirilir.

temel veri türleri ve operatörler

Documents