TEMEL EKONOMİ

Hazırlayan: Cem AKAGÜNDÜZ

EĞİTİMDE HEDEFLER

KATILIMCILARIN GAZETELERDE YAZILAN MAKROEKONOMİK VERİLERİ YORUMLAYIP ANLAYABİLECEK DURUMA GELMESİ

ÖRNEK CASE: SON ÖNEMLİ MAKROEKONOMİK OLAY:

DOLARIN 2 TL’Yİ AŞMASI

MAKROEKONOMİ NEDİR?

Bireyler arasında ayrım gözetmeksizin ekonomik faaliyetleri inceleyen bilim dalı.

Kişi diye ele alınan obje aslında mantıklı davranışlar sergileyen herkesi temsil eder

Çoğunluk odaklıdır.Çoğunluk kazanıyorsa makro anlayışa göre ortada karlı bir durum vardır.

Azınlığın zararı nisbeten göz ardı edilir.

ÖRNEK..

Yüksek enflasyon olan bir ortamda yerel para biriminin değeri düşer bu durumda varolan istikrarsızlıktan ve kişilerin mal varlığının erimesini önleme çabasından dolayı reel faizler yükselme eğilimindedir. Reel faizlerin yükselmediği bir ortamda dövize geçmek mantıklıdır. Makroekonomi herkes dövize geçer diye bireyleri tek tek incelemez.

(C) ve (c) AYRIMI yoktur.

MİKRO-MAKRO FARK

Mikro bireyleri tekil olarak inceler ve bireylerin maksimum çıkarlarına odaklanır.

Azınlığın zararı da mikronun konusudur. Marjinaller.

Herkesin max. Karlılığını ve max. Üretimini hedefler.

Doğal olarak kapsamı devlet- halk ekonomisi değil bireysel karlılık- zararlılıktır.

ÖNEMLİ NOT

Şirketler hem makro hem mikro iktisattan yararlanır.

Bireylerin davranışlarına odaklanırlar kendi karlılıklarını arttırmak için..

Devletlerin bütçe ve cari durumlarına da odaklanırlar.Devletin iyi durumda olması piyasaları olumlu etkiler.

MAKRONUN ÖNEMLİ KONULARI

Maliyetler neden artar? Neden bazı ülkeler zengin bazı ülkeler

fakir Resesyon( ekonominin gerilemesi) Bütçe açıkları Cari açıklar Faaliyetlerin ilişkisi

ARZ TALEP

Gelir artarsa talep artar. Ham madde fiyatı artarsa arz azalır.

GSMH – Amortismanlar = SMH SMH – Dolaylı vergiler = Millî gelir MG + Transfer ödemeleri = Kişisel gelir KG – Dolaysız vergiler = Harcanabilir

gelir

GSMH – GSYİH = Dış Gelir

VERGİLER

Dolaylı Vergi: Devletin üründen aldığı vergi KDV

Dolaysız Vergi: Devletin gelirden aldığı vergi

Not: Gelişmiş Ülkelerde dolaylı vergiler azdır

GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILAYA 3 YAKLAŞIM

Harcama Gelir Katma değer

HARCAMA

Y=C+I+G+X-M C: dayanıklı, dayanıksız, hizmet I: faktör yatırımlar, tüketicilerin

yatırımlar G: kamu harcamaları: X: ihracat M: ithalat

STOCK VS. FLOWS

STOCK FLOW

Kişilerin zenginliği Üniversite mezunu olan

kişi sayısı Kamu borcu

Kişilerin yıllık tasarrufu Bu yıl üniversiteden

mezun olanların sayısı Kamu bütçe açığı

GELİR

Y=w+r+pi-dolaylı vergiler W:ücret (Kişiden) R:rant (Topraktan) pi: kar (Şirketten)

KATMA DEĞER

PARANIN FONKSİYONLARI

Değişim aracı Tasarruf aracı Hesap birimi

PARA TİPLERİ ?

Fiat money – has no intrinsic value Commodity money – gold coins

BAZI TANIMLAR

Para arzı: ekonomideki toplam para Para politikası: para arzı üzerindeki

kontrol Para politikası merkez bankası

tarafından kontrol edilir. Açık piyasa işlemleri: devlet

tahvillerinin merkez bankası tarafından alımı ve satımı

PARA ARZI ÖLÇÜLERİ

C: dolaşımdaki para M1: c + checkable deposits M2: m1 + kısa vadeli çekler + tasarruf

fonları + vb. Vade uzuyor.

PARANIN MİKTAR TEORİSİ

M x v = p x y V sabit. Y kısa vadede oynar ama uzun

vadede denge olacağı için sabit. m ile p doğru orantılı ilişkidedir.

ENFLASYON

Miktar teorisine göre Çok fazla parasal genişleme yapan

ülkelerde yüksek enflasyon oranları vardır.

Bir ülkede enflasyon uzun vadede yüksek seyrederse parasal genişleme de yüksek olacaktır.

SENYORAJ

Devletin bütçe açığı varsa açığını kapamak için çeşitli yollara başvurur. Vergileri arttırır. (Hükümet uzun vadede

vergileri arttıramaz- Siyasi sebepler) Tahvil faizlerini arttırabilir.- Uzun vadede

daha bütçe açığı) Enflasyon yaratmak

…

Para basıp enflasyon yaratırsa paranın değeri düşer ve vatandaşın parasının alım gücü düşer.Bir anlamda devlet vatandaşın sırtına yeni bir vergi yüklemiş gibi olur.Devletin vergi etkisi yaratan para basma işlemine senyoraj denir.

REEL SEKTÖR- FİNANS SEKTÖRÜ

Parayı üretime yatırmak mantıklı olduğu zaman reel sektör gelişir.

Parayı faize yatırmak mantıklı olduğu zaman finans sektörü gelişir.

ENFLASYON VE FAİZ

Nominal faiz Reel faiz: nominal faiz – enflasyon

PARA TALEBİ VE FAİZ

Faiz artarsa paraya olan talep azalır.

PARA TALEBİNİN FONKSİYONU

m/p = L(i,Y) L: likit varlık i: faiz Y: gelir

ENFLASYON HAKKINDA SORULAR

????????

HİPERENFLASYON

Aşırı para arzıHükümet faizi arttıramazsa, tahvil satamazsa harcamalarını para basarak sağlar.

DEVALÜASYON

Faizler çok yüksekse insanlar para harcamaz, üretimin devamlılığı için gerekli gelir elde edilemez.

Fiyatlar düşer, elde tutulan paranın değeri hızla artar, devalüasyon oluşur.

İŞSİZLİK

Doğal işsizlik: çalışmayan ve iş de aramayan

Resesyon döneminde aktüel işsizlik doğal işsizliğin üzerinde seyreder.

Boom dönemlerinde aktüel işsizlik doğal işsizliğin altındadır.

ÜCRET KATILIĞI – İŞSİZLİK İLİŞKİSİ

Ücretlerin belli noktalarda seyretmesidir.

Asgari ücret, sendikalar, farklı işleri bir işçiye yükleme

PARA VE MALİYE POLİTİKASI

Para politikası gevşek olursa para arzı artar. Enflasyon oluşur.Maliye politikası uygulanırsa kamu harcamalar artar. Dışlama etkisi artar.

AD AS IS LM

GRAFİKLER…