BiLGiSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI Hazırlayan: Yıldıray TOSUN

1 / 15

YIĞILCA HALK EĞİTİMİ MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ

Bilgisayar Kullanma Modülü Ders Notları

Hazırlayan: Yıldıray TOSUN Bilişim Teknolojileri Öğretmeni

Aralık 2016 BİLGİSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI

Bilgisayarın Tanımı Bilgisayar (computer); bilgi işleyen ve programlanabilen elektronik bir araçtır. Bilgisayar dış ortamdan alınan verileri çok hızlı bir şekilde işler ve bunların

sonucunu çıkış birimleri vasıtasıyla tekrar dış ortama aktarır. Bilgisayar adı günümüzde farklı birçok elektronik alet için kullanılmaktadır. Bizim öğreneceğimiz bilgisayar kavramı masaüstü (kişisel) bilgisayarlardır. Bunlar genel amaçlı bilgisayarlardır. Yüklenen programlara göre farklı işlemler yapabilirler. Örneğin

bankamatikler de bilgisayar çeşididir. Fakat bunlar özel amaçlı bilgisayardır. Üretim amaçları dışındaki işler için kullanılamazlar. Fabrika otomasyon sistemleri, güvenlik sistemleri ve diğer kontrol sistemleri özel amaçlı bilgisayarlardır. Bilgisayarların Özellikleri

Elektronik aletlerdir.

Bilgisayarlar işlemleri, kendilerine yüklenen programlar vasıtasıyla yaparlar.

Matematiksel ve mantıksal işlemleri insanlardan daha hızlı yaparlar.

Bilgileri hafıza birimlerinde saklarlar ve istenildiğinde çok hızlı bir şekilde bu bilgilere ulaşabilirler.

Saklanan veriler üzerinde istenildiğinde tekrar düzenlemeler yapılabilir.

Yüklenen programlarda hata yoksa bilgisayarlar işlemleri doğru şekilde yaparlar.

Bilgisayar Nasıl Çalışır?

Bilgisayar, elektronik bir alet olduğundan kendisine verilen bütün bilgileri (verileri) elektrik sinyalleri olarak alır.

Bilgisayar ortamında bütün hesaplamalar ikilik sayı sistemine göre yapılır. İkili sayı sitemi 0 ve 1’lerden oluşur.

Bilgisayara girilen sayısal veya sözel bilgiler önce ikili sayı sistemine çevrilir. Devre üzerinde elektrik sinyalinin olması 1, olmaması 0 ile gösterilir. Elektrik sinyalleri ile birimler arasındaki bilgi iletimi yapılır.

Harf 10’lu sayısal sistemdeki değeri (ASCII) 2’li sayı sistemindeki değeri

A 65 01000001

Bilgi Birimleri

Her ölçüye ait bir birim vardır. Örneğin ağırlık ölçü birimi gramdır. Uzunluk birimi metredir.

Bilgisayardaki bilgilerin (verilerin) en küçük ölçü birimi bit’tir. 0 veya 1 değerleri 1 bittir.

8 bit bir Byte (bayt) oluşturur. 1 byte 1 karaktere (harf, rakam vb.) karşılık gelir. Örneğin A harfi bilgisayarda 01000001 ile ifade edilir. Burada 8 bit vardır. Demek ki A harfi hafızada 8 bit (8 bit=1 byte) yer kaplamaktadır. Byte’ın katları şu şekildedir. 1 Byte (B) =8 bit (b) 1 Kilobyte (KB) = 1024 byte 1 Megabyte (MB) = 1024 Kilobyte 1 Gigabyte (GB) = 1024 Megabyte 1 Terabyte (TB) = 1024 Gigabyte Bit < Byte <Kilobyte <Megabyte < Gigabyte < Terabyte

Masaüstü Bilgisayar

Fabrika Otomasyon Bilgisayarları

BiLGiSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI Hazırlayan: Yıldıray TOSUN

2 / 15

Bilgisayarın Tarihçesi

Bilgisayar hesaplama amacı ile doğmuş olan bir araç olduğundan hesaplama araçlarının tarihini incelemek gerekir.

İnsanlar ilk zamanlarda sayma için parmaklarını kullanmışlardır. Daha sonra M.Ö. 4000 yıllarında Çinliler Abaküs’ü keşfetmişlerdir. Bildiğimiz sayı boncuğunun biraz daha gelişmişidir. Bununla sayma işlemlerini yapmışlardır.

17,18 ve 19. yüzyıllarda değişik mekanik (elektronik değil) hesaplayıcılar icat edilmiştir. Bu aletler toplama, çıkarma, çarpma, bölme gibi basit işlemleri yapmak için yapılmıştır.

Bilinen ilk elektronik bilgisayar 1942’de ABD’de geliştirilen ENIAC’tır. Askeri amaçlar için; ateşleme ve bombalama cetvellerini hazırlamak için (İkinci Dünya Savaşı Yılları) geliştirilmiş olan ENIAC gerçek bir devdi. 50 ton ağırlığında, 167 m2 yer kaplıyordu. 30 metre uzunluk, 3 metre yükseklik, 1 metre derinlik… 100,000 ‘in üzerinde parça vb. Hafızası yoktu, çok yavaştı, her zaman doğru sonuç vermiyordu.

Daha sonraki yıllarda teknolojideki gelişmelerle birlikte daha az yer kaplayan, hafızası bulunan, işlemcisi daha hızlı ve güvenli sonuçlar veren bilgisayarlar yapmaya çalışıldı.

Kişisel Bilgisayarın Doğuşu

1981 yılında ilk kişisel bilgisayar (masaüstü bilgisayar) üretildi. Bunlar çok hızlı ve güvenli çalışan ve kullanım kolaylığı sağlayan bilgisayarlardı.

Gelişen teknolojilerle elektrikten bağımsız çalışabilecek, pili şarj edilerek çalışacak olan Dizüstü (laptop) bilgisayarlar üretildi. Elektriksiz çalışma, kolay taşınma (hafif) gibi avantajları da getirdi.

Bilgisayar Tarihinin İncelenmesi Bilgisayarın tarih sürecini incelediğimizde şu sonuçlar ortaya çıkmaktadır. 1. Hız: Zamanla bilgisayar işlemcisinin hızı artmıştır. Daha az zamanda daha fazla işlem

yapmaktadırlar. 2. Veri Saklama Kapasitesi: Bilgisayarların veri depolama (saklama) kapasiteleri zamanla

artmıştır. Daha fazla bilgiyi hafızalarında tutabilmektedirler. 3. Boyut: Eski zamanlara göre bilgisayarlar daha az yer kaplamaktadırlar. Cep bilgisayarları bile

çıkmış durumdadır. 4. Güvenli sonuç: Bilgisayarların verdiği sonuçlar daha doğru olmuştur. Eski bilgisayarlarda hatalı

sonuçlar çıkabiliyordu. Günümüzdeki teknolojik gelişmelerle hata olasılığı azalmıştır. 5. İşlevsellik: Eski bilgisayarlar özel amaçlar için (ateşleme, bombalama sistemleri, dört işlem vb.)

üretilmişti. Gün geçtikçe bilgisayarlar daha farklı işlevler yüklenmiştir. Haberleşme, film izleme, müzik dinleme gibi.

Bilgisayarla Neler Yapabiliriz? Zamanla bilgisayarlar faklı işlevlere sahip olabilmektedir. Günümüzde bilgisayarlarla internet bağlantısı sayesinde uzaktakilerle yazı, görüntü ve ses alışverişi yapılabilmektedir. Bilgisayarların sadece kendilerine yüklenen programlar sayesinde işlem yaptığını düşünürsek ileride daha farklı işlemler de yapılabilecektir.

Bilgisayarın Temel Öğeleri Bilgisayar donanım ve yazılımdan oluşur. Donanım: Bilgisayarda gözle görülen ve elle tutulan tüm parçalar donanımdır. Yazılım: Bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletişimi sağlayan her türlü

programlardır. Yazılım, donanım gibi somut değildir, gözle görülmez.

Kişisel Bilgisayarın Şematik Gösterimi Bilgisayar giriş, işlem, saklama ve çıkış birimlerinden oluşur.

• Giriş Birimleri bilgisayara verilerin, komutların girildiği birimlerdir. Veriler genellikle klavye veya fare ile girilir.

• İşlem Birimleri girilen veriler üzerinde işlem yapan birimlerdir. İşlemci bilgisayarda işlemleri yapan birimdir. Anakart, Ram Bellek, Ekran Kartı ve Ses Kartı da işlemlere yardımcı olan birimlerdir.

• Saklama Birimleri, verilerin tekrar kullanılmak için depolandığı birimlerdir. Bilgisayarda verilerin depolandığı sabit disk bulunur. Ayrıca taşınabilir olarak CD. DVD, Hafıza kartı ve taşınabilir belleklere veriler kaydedilebilir.

• Çıkış Birimleri, yapılan işlemlerin sonucunu gösteren birimlerdir. Genellikle yaptığımız işlemlerin sonucunu ekranda görürüz. Bazen yazıcı ile çıktı alırız.

Masaüstü Bilgisayar

Dizüstü Bilgisayar

ENIAC Bilgisayar

BiLGiSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI Hazırlayan: Yıldıray TOSUN

3 / 15

Yazılım Yazılım: Bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletişimi sağlayan her türlü programlardır. Yazılım, donanım gibi somut değildir,

gözle görülmez. Yazılımlar ikiye ayrılır.

Sistem yazılımları: İşletim sistemi yazılımlarıdır. Sistem yazılımı olmadan bilgisayar çalışmaz. Bilgisayar açıldığında devreye girer. Örneğin Windows 98 bir sistem yazılımıdır.

Uygulama Yazılımları: Özel amaçlar için üretilmiş yazılımlardır. Örneğin yazı yazmak için kullandığımız Word, resim çizmek için kullandığımız Paint, oynadığımız oyunlar uygulama yazılımıdır.

Programlama dilleri ile değişik amaçlara hizmet eden programlar yazılır. Programlama dilleri değişik seviyelerde bulunabilir. Bu programlarda İngilizce kelimeleri de içeren değişik komutlar kullanılır. Visual Basic, Delphi, C, Pascal, Basic değişik programlama dilleridir.

Donanım Birimleri 1. Ekran (Monitor, Screen, Display)

Ekranlar, bilgisayarın en önemli veri ve görüntü çıkış birimidir. Ekran; kullanıcı ile bilgisayar arasındaki iletişimi görsel olarak sağlayan birimdir. Metin, resim, grafik gibi öğeleri görüntüler. Bilgisayarda yaptığımız bilgi giriş işlemlerinin yönünü, işlemlerde geldiğimiz noktaların değerlendirmesini ve tüm işlemlerin sonuçlarını burada görür ve inceleriz.

Bütün ekranlarda görüntü olarak bilinen şey, çok ufak bazı ekran noktalarının yanar ya da sönük durumda olması durumudur. Küçük noktacıkların farklı renklerde yansıması ile görüntüler ortaya çıkar. Ekranların görüntü kaliteleri çözünürlük denen kavramla ölçülür. Ekranın çözünürlüğü toplam ekran yüzeyinin kaç noktadan oluştuğunu belirtir. Çözünürlüğü 1024*768 olan bir ekranın vereceği görüntü 800*600 olan ekrandan daha kalitelidir. Çözünürlük arttıkça, görüntülenen şeklin netliği artar; fakat görüntülenen şeklin boyutu bilgisayar ekranında küçülür. Örnek çözünürlükler: 640x480, 800x600, 1024x768, 1152x864, 1280x960, 1280x1024. Ekrandaki noktacıklara piksel de denir. Ekranı oluşturan noktacıklar arasındaki mesafe ne kadar az ise ekran o kadar kaliteli olur. Ekranın boyutu köşegen uzunluğu ile belirlenir. Bu ölçü İngiliz uzunluk ölçü birimi olan inç cinsinden belirlenir. 14”inç, 15”, 17”, 19”, 21”, 23” ekranlar bulunmaktadır. Bunların cm cinsinden değerleri 2,54 ile çarpılarak elde edilir.

15” inç =15x2,54=38 cm

Yapısına Göre Ekranlar Yapı bakımında ekranlar iki kısma ayrılır.

1. CRT-Katod Işın Tüplü (Cathode Ray Tube)

2. LCD –Sıvı Kristal Ekran ve LED Ekran

Kasa Bilgisayarın önemli aygıtlarının yerleştirildiği kutudur. Kasalar onlarda kullanılacak işlemci çeşidine göre isim alır.

Kasada Bulunan Portlar Çeşitli aygıtları bağlamak için kasanın arkasında bulunan girişlere port denir. Portlar bilgisayar ve çevre birimleri arasındaki iletişimi sağlar. ATX formundaki kasalarda; kasa arkasında genellikle

PS/2 klavye portu, PS/2 fare portu, USB portu, Seri PC (COM) portu, Paralel (LPT) port Ses Portları Hafıza Kart Portları

bulunmaktadır.

Kasa Ön Panel Portları Ön Panelde bulunan portlar da kullanılabilir. Ön panele USB portlar, mikrofon ve

hoparlör için ses portları bırakılmaktadır. USB portlar diğer portlara göre daha hızlıdır ve yeni çıkan birçok harici donanım USB porta takılmak üzere tasarlanmaktadır.

SERİ Port (COM Port) Bilgisayarda verileri bir dizi şeklinde göndermek ve almak için oluşturulmuş bir

giriş/çıkış yuvasıdır. Seri portlar kısaca COM port (Communication Port) olarak adlandırılır. Bir anakart üzerinde standart olmak üzere 2 adet seri port (COM1, COM2) bulunur. Çeşitli ara birimler kullanılarak bunlara COM3 ve COM4 de eklenebilir. Böylece seri port sayısı 4’e kadar çıkarılabilir.

Seri çıkış bir kablo üzerinden verileri bir sıra halinde, her seferinde 1 bit olmak üzere yollar. Verilerin transfer edildiği kablolar iki tanedir. Bu şekilde bir kablodan veri gönderilirken

LCD Ekran

BiLGiSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI Hazırlayan: Yıldıray TOSUN

4 / 15

diğerinden veri alınabilir. Seri portlara fareler, harici modemler, yedekleme aygıtları, dijital kameralar takılabilir.

Paralel Port (LPT) Paralel portlara genellikle yazıcılar bağlanır. Seri portlara göre daha hızlıdırlar. Bu portlar LPT1, LPT2 olarak

adlandırılır. PC’lerin birçoğunda tek bir paralel iletişim portu bulunmaktadır. Paralel portun 25 adet yuvası bulunur.

Paralel iletişimde seri iletişimden farklı olarak bir seferde 1 byte, her biri 1 bit olmak üzere 8 kanaldan gönderilir. Bitler aynı anda gönderildiğinden, kablo üzerinde birbirlerine paralel olarak gönderilmiş olur. Paralel iletişim adını buradan almaktadır. Paralel iletişim seri iletişimden daha hızlıdır. Ancak aradaki kablo uzunluğu arttıkça paralel iletişimin güvenliği azalır.

USB Port (Universal Serial Bus) (Evrensel Seri Veriyolu) Günümüz anakartlarında 2 adet USB port bulunur. Bazı kasalarda kolay ulaşım amacıyla ön panelde de USB

port bulunabilir. USB portlara neredeyse her türlü harici aygıt bağlanabilir. USB’nin özelliği, seri ve paralel porta göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uçuca çok sayıda aygıtın zincirleme

bağlanabilmesidir.

Klavye

Bilgisayara veri girişini sağlar. Harf dizilişine göre Q ve F türü klavye vardır. F türü daktilo harf dizilimiyle aynıdır.

Bağlantı yerlerine göre 2 tür vardır. Kasada klavye portuna bağlanan klavyelere PS/2 türü denir. USB portlara bağlanan klavyeler de bulunmaktadır.

Bir klavyenin tuşları altında her tuş için küçük bir anahtar bulunur. Kullanıcı belirli bir tuşa bastığında o tuşun altındaki anahtar kapanır ve klavyenin içinde bulunan mikroçipe küçük bir elektrik akımı gönderir. Buradaki çip ise kullanıcının hangi tuşa bastığını anlayabilmek için kullandığı bellekteki bulunan bir karakter haritasına bakar. Buradaki haritada her tuşun bulunduğu yerin koordinatları bulunur. Eğer kullanıcı aynı anda birkaç tuşa basarsa mikroçip böyle bir kombinasyon olup olmadığına bakar. Örneğin tuşların ikinci karakterlerini çıkarmak için Shift tuşu ile basılması gibi.

Klavyeler bulundukları ülkenin alfabesine dil yapısına, imla kurallarına göre harf dizilişlerine ve düzenine sahiptirler. Bizim ülkemizde Q ve F klavyeler kullanılmaktadır. Klavye türünü harflerin bulunduğu kısımdaki ilk harf belirliyor. Eğer bu harf Q ise klavye Q klavye olarak, F ise klavye F klavyedir.

Q klavyede Türkçede kullanılan Ğ,Ü,Ş,İ,Ö,Ç gibi Türkçe karakterler varsa klavye Q Türkçe klavye olarak adlandırılır.

F klavyeler Türk alfabesine, dil kurallarına ve kelime yapısına göre tasarlanmış klavyelerdir. Aynı zamanda Türkçe daktilolarla aynı yapıya sahiptir. Bu sebeple özellikle 10 parmak daktilo kullanılan kullanıcılar F klavyede aynı rahatlığa devam ediyorlar. Kısaca harf dizilişlerine göre klavyeler şöyle sıralanabilir.

Q klavye (İngilizce) Q Klavye (Türkçe) F klavye

Multimedya Klavye: Üzerinde film ve müzik programlarını açma, ses ayarları, internet uygulamaları gibi tuşlar bulunan klavyelerdir.

Klavye ayarları için Denetim Masasında Bölgesel Dil ve Ayarlar bölümünü kullanınız.

Fare Programları yönetmemizi, çizimler ve seçimler yapmamızı sağlar. Fare üzerinde iki veya daha fazla tuş vardır. Farenin sol tuşu giriş tuşudur. En sık kullanılan tuştur. Farenin sağ tuşu herhangi bir nesneye ait alt komutların seçimi için kullanılır. Toplu Fare: altında bulunan topun yuvarlanması ve bu hareketin içeride bulunan makaraları

döndürmesi ile ekrandaki gösterge istenilen yöne hareket ettirilir. Optik Fare: Altında bulunan küçük bir dijital kamera sayesinde bulunulan zemine ışınlar

göndererek hareket sağlanır.

Touchpad (Dokunmatik Altlık) Taşınılabilir bilgisayarlarda ve bazı modern klavyelerde bulunur Touchpad üzerinde parmağınızı gezdirdiğiniz zaman, ekrandaki küçük ok parmağınızın hareketine göre yer değiştirir İlk başta kullanımı zor gibi olsa da, alışılması kolay bir sistemdir Bazı taşınabilir bilgisayarlar touchpad dışında bir işaretleme düzenleyicisine sahiptir; bunlara da track point adı verilir Track point'te parmakla oynatılabilen bir kumanda düğmesi vardır Ekrandaki okun hareketi bu düğmenin yardımıyla sağlanır

Paralel Port

USB Port

BiLGiSAYAR KULLANMA MODÜLÜ DERS NOTLARI Hazırlayan: Yıldıray TOSUN

5 / 15

Bilgisayarın Donanım Yapısı (Hardware) Donanım (Hardware): Bilgisayarın fiziksel ve elektronik yapısını oluşturan ana birimlerin ve çevre birimlerin tümüne donanım denir. Bilgisayarın temel donanım birimleri Ekran, Kasa, Klavye ve Faredir. Bununla birlikte kasanın içinde değişik işlevlere sahip birçok donanım bulunmaktadır.

Dahili Donanım: Bilgisayar kasasının içine monte edilen donanım birimlerine dahili donanım denir. 1. Anakart 2. Merkezi İşlem Birimi (MİB) (CPU) 3. RAM Bellek 4. Ekran Kartı

5. Ses Kartı 6. Sabit Disk 7. Optik Sürücüler(CD-DVD) 8. Disket Sürücüsü

9. Modem 10. Ethernet Kartı 11. Diğerleri (TV, Radyo vb.)

Harici Donanım: Bilgisayar kasasına dışarıdan bağlı olan donanım birimleridir.

Ekran

Klavye

Fare

Hoparlör, kulaklık

Mikrofon

Tarayıcı

Yazıcı

Diğerleri

(Dijital kamera veya fotoğraf makineleri, hafıza kartları, TV, radyo kartları, modemler vb.)

Donanım Birimlerinin Görevleri

Ekran: Çalıştığımız dosyaları ve açık olan programları görmemizi sağlar.

Klavye: Bilgisayara veri girmemizi sağlar.

Fare: Programları yönetmemizi, çizimler ve seçimler yapmamızı sağlar.

Kasa: Bilgisayarın önemli aygıtlarının yerleştirildiği kutudur.

Anakart: Bütün aygıtlar bu karta takılır. Kasanın içindeki en geniş karttır, üzerinde diğer birimlerin takılması için yuvalar bulunur ve bu birimler arasında veri akışını sağlayan veriyolları bulunur.

Merkezi İşlem Birimi (CPU): Bilgisayarı kontrol eden, her türlü işlemi gerçekleştiren birim, kısaca bilgisayarın beynidir.

RAM Bellek: Açık olan dosya ve programları aktif halde tutarak, işlemlerin yapılmasını sağlar.

Ekran Kartı: Bilgisayar ekranındaki görüntünün oluşmasını sağlayan birimdir.

Disket Sürücü: Disketteki bilgilerin açılmasını ve çalıştırılmasını sağlar.

Kasa Güç Kaynağı: Bilgisayar içindeki aygıtların ihtiyacı olan düşük enerji ihtiyacını karşılar.

Ses Kartı: Bilgisayardaki sesle ilgili işlemlerin kaliteli olarak gerçekleşmesini sağlar.

Hoparlör: Bilgisayardan çıkan sesleri duymamızı sağlar.

Mikrofon: Bilgisayara ses kaydı yapabilmemizi sağlar.

CD ROM Sürücü: CD’lerin bilgisayarda çalıştırılmasını sağlar.

CD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin CD’ye kaydedilmesini sağlar.

DVD ROM Sürücü: DVD’lerin bilgisayarda kullanılmasını sağlar.

DVD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin DVD’ye kaydedilmesini sağlar.

TV Kartı: Bilgisayarda TV izlemek için kullanılan karttır.

Radyo Kartı: Bilgisayarda radyo dinlemek için kullanılır.

Portlar: Kasada bulunan ve kasaya donanım birimlerinin takıldığı yuvalardır.

Modem: İnternete bağlanmak kullanılan birimdir.

Ağ (Ethernet) Kartı: Birden çok bilgisayarın birbirine bağlanmasını sağlar.

Yazıcı: Bilgisayardaki yazı, resim ve şekillerin kâğıda çıktısını almak için kullanılır.

Tarayıcı: Kâğıt üzerindeki yazı, resim ve şekillerin bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlar.

Kesintisiz Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde bilgisayara elektrik vermek için kullanılır.

Oyun Çubuğu (Joystick): Çok gelişmiş oyun ve görüntülü programlarda kolay hareket etmeyi sağlar.

Sunum (Projeksiyon) Cihazı: Bilgisayardaki görüntüyü büyük ekrana aktararak ders, toplantı gibi sunumlarda kolaylık sağlar.

Dijital Fotoğraf Makinesi: Resim çekip bilgisayara kaydetmemizi sağlar.

Flash Bellek: Taşınabilir hafıza birimleridir.

Hafıza Kartı: Değişik cihazlarda(Cep telefonu, fotoğraf makinesi vb) verilerin kaydedilmesi için hafıza olarak kullanılan kartlardır. SD, MMC gibi.

MP3 Player: mp3 formatındaki müzik dosyalarını dinlememiz sağlar.

MP4 Player: Hareketli görüntüleri (film, video) izlemeyi sağlar.

Anakart (Mainboard, motherboard) Bilgisayara takılan bütün parçalar arasındaki bağlantıyı sağlar. Bilgisayarın bütün

parçaları (kartlar), baskılı devrelerden oluşan bu kart üzerine takılır. Anakart üzerine takılan birimler arasında veri iletimini sağlar. Anakartın işlemci ile uyumlu olması gerekir. İşlemci yuvası bu kart üzerindedir. İşlemci, ekran kartı, ses kartı, TV kartı, dahili modem Anakart üzerindeki yuvalara

takılır. Ayrıca Disket sürücü, CD sürücü ve Sabit Disk de veri kablosu ile anakarta bağlanır.

Onboard: Tümleşik demektir. Ekran kartı, ses kartı gibi bazı birimler anakart üzerinde bütünleşik olarak üretilirler. Bu duruma onboard (tümleşik) denir.

6 / 15

ROM Bellek (Read Only Memory) Sadece Okunabilir Bellek: Anakart üzerinde bilgisayarın çalışma ayarlarının bulunduğu bellektir. Bu belleğe bilgiler anakart üreticisi firma tarafından yüklenir ve bilgisayar kullanıcıları bu bilgileri silemez ve değiştiremez. Merkezi İşlem Birimi (CPU)

Bilgisayardaki meydana gelen bütün işlemlerden CPU sorumludur. Bu mikroişlemci, milyonlarca transistörü kapsayan bir birleşik devredir.

RAM bellekten alınan verileri işler ve sonuçlarını çıkış birimlerine gönderir.

İşlemcinin kalitesi bilgisayarın çalışma hızını belirler. Ölçüm olarak MegaHerz (MHz) veya GigaHerz(GHz) kullanılır. Bu değerler işlemcinin 1 saniyede yaptığı işlem miktarını belirler. Örneğin Intel Pentium 4 3.0 GHz işlemci, saniyede 3 milyar işlem yapar.

İşlemci üreten 3 firma: Intel, AMD, Cyrix İşlemci iki birimden oluşur: 1. Aritmetik Mantık Birimi

Dört işlem ve karşılaştırma, uygulanacak işlemlerin seçilip karar verilmesi. 2. Kontrol Birimi

İşlem akışını düzenleme – tüm işlemleri kontrol etme, Giriş çıkış birimlerinin denetimi, Komutların yorumlanması ve bilgisayarın bir bütün olarak çalışması Ön bellek (Cache Memory): İşlemci, işlemleri çok hızlı bir şekilde yapmak için gerekli olan veri ve programlara çok hızlı ulaşmalıdır. Veriler ve program dosyaları sabit diskte kayıtlıdır. Sabit disk manyetik bir ortamdır. Oysa işlemci elektronik bir ortamdır. Verilerin doğrudan sabit diskten alınıp işlenmesi hızı azaltmaktadır. Bu nedenle işlemci gerekli veri ve programları sabit diskten alıp RAM bellek’e yükler ve buradan kullanır. Çünkü RAM bellek de işlemci gibi elektronik bir ortamdır. İşlemleri daha da hızlandırmak için İşlemci kendi içinde RAM bellekten aldığı verileri kaydetmek için bir bellek kullanır. Bu belleğe işlemci ön belleği (cache memory) denir. Bu belleğin kapasitesi ne kadar fazla olursa işlemci o kadar fazla veri ile çalışabilir. Bu da verilerin daha kısa sürede işlenmesini sağlar. Örnek RAM bellek kapasitesi 2 GB, 3 GB, 4 GB, 6 GB, 8 GB. Örnek ön bellek miktarı 1 MB, 3 MB, 6 MB. Önbellek kapasitesi RAM bellekten daha düşüktür.

RAM Bellek: Ana Bellek Bilgisayarda kullanılacak dosyaları işlemcinin gerektiğinde kolayca

ulaşması için hafızasında tutar. Bilgisayar kapandığında hafıza temizlenir.

Bilgisayarın hızlı çalışması için RAM belleğin kapasitesinin fazla olması gerekir.

256 MB, 512 MB, 1 GB, 2 GB gibi.

Ekran Kartı Ekran Kartı; bilgisayar monitöründeki her türlü yazının (text) ve grafiğin (resim ve hareketli

görüntüler) oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan bağdaştırıcıdır. Ekran kartının da bir hafızası vardır. 128 MB, 256 MB, 512 MB gibi. Hafıza miktarı arttıkça

görüntü kalitesi artar. Özellikle 3 boyutlu oyunlar ve kaliteli görüntü gerektiren filmler için iyi bir ekran kartı gerekir.

TV Out özelliği olan ekran kartları ile bilgisayardaki görüntü Televizyona aktarılabilir.

Ses Kartı Ses kartı; analog özellikli ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürerek elde ettiği ses

bilgilerini, bilgisayar ortamına alan; bilgisayardaki dijital ses sinyallerini ise analog ses sinyallerine dönüştürerek hoparlör aracılığı ile kullanıcıya ulaştıran karttır.

Sabit Disk (Harddisk)

Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasa içerisine yerleştirilmiş bellek birimidir. Disketlere ve CD’lere göre daha fazla bilgi depolayabilirler ve çalışma hızları daha fazladır.

Sabit diskin büyüklüğü GigaByte cinsinden ölçülür. 80 GB, 100 GB, 180 GB gibi.

Bunun dışında veriye hızlı erişim için sabit diskin dönüş hızı da önemlidir. Dakikada 5400 rpm, 7200 rpm, 10000 rpm devir yapan sabit diskler vardır. Devir sayısı fazla olan daha hızlıdır.

Disket ve Disket Sürücüsü Disket veri depolamak için kullanılan, taşınabilir bellek birimidir. Disket, hassas bir yapıda olduğu için aşırı ısıdan, soğuktan

ve manyetik ortamdan korunmalıdır. Disketin alt köşesinde bulunan tırnağı aşağı doğru itersek diskete hiçbir şey kaydedemeyiz. Disket

yazma korumalı olur. Diskete herhangi bir dosya kaydetmek için bu tırnağı yukarı itmeliyiz. Disketin içinde manyetik bir disk bulunur. Bu diske dokunmamalıyız. Disket üzerinde bir ok işareti bulunur. Ok işareti yukarıda olacak şekilde ok yönünde disket, disket

sürücüsüne takılır.

7 / 15

Disketi sürücüden çıkarmak için disket sürücüsünün yanında bulunan düğmeye basmalıyız. Disketi çıkarırken sürücünün yanındaki ışık yanmamalıdır. Işık sönükken disketi çıkarmalıyız. Yoksa disketimiz zarar görebilir.

Not: Disketler çok çabuk bozulduğundan ve çok az veri (1,44 MB) depoladığından günümüz bilgisayarlarında disket sürücüsü bulunmamaktadır. Taşınabilir birim olarak hafıza kartları kullanıldığından günümüz bilgisayarlarının kasalarında kart okuma yuvası bulunan kart okuyucular bulunmaktadır.

Kasa Güç Kaynağı Bilgisayarın girişinde 220 volt olan elektriği bilgisayarın ihtiyacı olan 6-12 Volta dönüştürmek için

kullanılır. Güç kaynağının ısınmasını önlemek için bir de fan eklenmiştir ve bu fan bilgisayar açık olduğu sürece çalışır.

Optik Sürücüler (CD, DVD, Blue-ray) CD’ler büyük miktardaki verileri saklayan (700 MB) depolama birimleridir. CD sürücüsü,

CD’nin çalıştırıldığı birimdir. Normal CD’lere bir defa veri kaydedildiğinde bu veriler CD-ROM sürücülerde sadece okunabilir, üzerinde değişiklik yapılamaz, silinemez.

Boş olarak alınan CD’lere (CD-Recordable) bir defa veri kaydedilebilir. İçindeki veriler silinerek tekrar tekrar kullanılabilen CD’lere CD Rewritable denir. Bunlara

yaklaşık 1000 kez silinerek tekrar veri kaydedilebilir. DVD (Digital Versatile Disc)’ler CD’lere göre daha fazla veri kaydedilebilen ortamlardır. Çeşitli

olmakla birlikte bir DVD’ye yaklaşık 4,7 GB’lık veri kaydedilebilir. Zamanla daha çok veri kaydedilebilen optik ortamlar ortaya çıkmıştır. Özellikle kaliteli görüntü

içeren videoların kaydedilmesi amacıyla blue-ray optik ortamlar çıkmıştır.

TV Kartı ve Radyo Kartı

TV kartları bilgisayarda televizyon izlememizi sağlar. TV kartı takılı olan bir bilgisayar normal bir televizyondaki özelliklerin hemen hemen tümüne sahip olur. Örneğin teletext yayını gibi.

Dijital TV kartları ile çanak anten de kullanılarak uydu yayınları izlenebilir, video ve resim olarak kaydedilebilir.

Radyo kartı ile radyo yayınlarını bilgisayarımızdan dinleyebiliriz. Oyun çubuğu (Joystick): Çok gelişmiş oyun ve görüntülü programlarda kolay hareket etmeyi sağlar. Elektrik kablosu ve veri kablosu

Elektrik kablosu güç kaynağından birimlere elektrik akımını sağlar. Veri kablosu birimler arasındaki veri iletimini sağlar.

Yazıcı

Yazıcılar, bilgisayar ortamındaki yazıları, resimleri kâğıt üzerine aktaran çıkış birimleridir.

Kullanım alanlarına, baskı kalitesine, baskı hızına, renk durumuna göre farklı yazıcılar mevcuttur.

Günümüzde yazıcılar temel olarak 3 gruba ayrılmıştır. Bu çeşitlerin kâğıda baskı teknikleri birbirinden farklıdır. Bu yazıcılar;

1. Nokta Vuruşlu Yazıcılar 2. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar 3. Lazer Yazıcılar

1. Nokta Vuruşlu Yazıcılar • Genel olarak muhasebe bürolarında veya diğer devlet kurumlarında çok nüshalı baskılar için

tercih edilir. • Bu yazıcıda yazıcı kafası üstünde bulunan iğneler hemen altındaki karbon şeride vurarak

alttaki kâğıda karakterleri oluşturan noktaları çıkarır. • Yazıcı kafanın hareketi sağa ve sola doğrudur. Yazıcı kafa üstünde bulunan iğne sayısı ne

kadar fazla ise elde edilen baskı da o kadar kaliteli olacaktır.

Birim CD Okuma CD Yazma (Kaydetme)

DVD Okuma DVD Yazma (Kaydetme)

CD ROM

CD Writer (Yazıcı)

DVD ROM

DVD Writer (Yazıcı)

8 / 15

• Bu yazıcılarda genellikle sürekli form adı verilen kenarları delikli kâğıtlar kullanılır. Ayrıca A4 kâğıtlar da kullanılabilir. • Teknik olarak kâğıt üzerine iğneler (pinler) vasıtasıyla vuruş yaptığından yazıcıya takılan kâğıtlar arasına kopya amaçlı karbon

kâğıdı takılarak veya otokopya özelliğinde kâğıtlar takılarak bir seferde birden fazla nüsha çıkartılması sağlanabilir.

2. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar • Bu tip yazıcılar kâğıt üzerine yazı ya da şekil çıkartabilmek için değişik tekniklerde mürekkep

püskürtürler. Nokta vuruşlu yazıcılardaki gibi şerit bulunmaz bunun yerine uygun yerlerinde püskürtme sağlayacak delikleri olan mürekkep kartuşları vardır. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar piyasada kullanıcıya en fazla seçenek sunan yazıcılardır. Ucuz fiyata renkli çıktı sağladıklarından tercih edilirler. Her tür baskı için günümüzde sıklıkla tercih edilirler. Fiyatları diğerlerine göre daha uygundur.

• Farklı üreticiler mürekkep püskürtmeli yazıcılarında farklı püskürtme teknikleri kullanırlar. • Renkli çıktılar almak için bu yazıcılarda kırmızı, sarı ve mavi renkleri içinde barındıran kartuş yer alır. Bu renklerin karıştırılmasıyla

diğer renkler oluşturulur.

3. Lazer Yazıcı Lazer yazıcıların çalışma prensibi fotokopi makinelerine benzer. Kâğıt üzerinde şekil

oluşturabilmek için lazer teknolojisi kullanılır. Baskı kaliteleri çok iyidir. Fakat fiyatları çok fazladır.

Çalışma Şekli: Bilgisayardan gönderilen karakter kodları lazer ışınlarına dönüştürülerek bu ışıklara duyarlı drum denilen yüzeyde karakterleri elektrik yükü şeklinde oluşturur. Bu yüzey siyah plastik ince tozun bulunduğu toner deposunun önünden geçerken elektrik yükü ile oluşturulmuş karakterlerin üzerine bu tozlar çekilir. Daha sonra bu tozlar kâğıt üzerine basılarak aktarılır ve kâğıtlar ısıtılmış merdaneler arasından geçerken eritilerek kâğıda yapıştırılır ve böylece sabitleştirilir. Böylece kâğıtta bizim gördüğümüz yazı ve şekiller ortaya çıkar. Bu işlem çok kısa bir zaman diliminde gerçekleşir. Örneğin lazer ışını standart bir yazıcıda saniyede milyonlarca kez yanıp söner

Lazer yazıcıların da hızları dakikada yazdıkları sayfa sayısı ile ölçülür. Hızlı olanların fiyatları oldukça yüksektir. Renkli olanları da vardır.

Yazıcı Satın Alırken Dikkat Edilecek Hususlar Çözünürlük: Yüksek olmalıdır. Dpi cinsinden. Baskı kalitesini belirler. Bellek: Yüksek olmalıdır. Aynı anda birden fazla belgeyi ardı ardına yazdırmayı sağlar. Hız: Dakikada yazdığı sayfa sayısı (Renkli ve siyah beyaz) Toner, kartuş ve şerit ömrü: Lazer yazıcılar toner kullanır. Bu içinde plastik tozlar bulunduran bir silindirdir. Mürekkep

Püskürtmeli yazıcılar kartuş kullanır. Kartuş içinde sıvı mürekkep bulunduran bir kutudur. Nokta vuruşlu yazıcılarda ise şerit kullanılır.

Arabirim: Bilgisayara bağlantı yuvasıdır. Paralel port veya USB (tercihen) porttan bağlantı sağlanabilir. Kâğıt Yuvası: Çok kâğıt almalıdır. Kâğıt boyutu: Farklı kâğıt boylarını desteklemelidir.

Tarayıcı (Scanner) Tarayıcı, kağıt üzerinde basılı bir resmi veya yazıyı bilgisayar ortamına aktaran bir

donanım birimidir. Tarayıcı, taradığı belgeyi resim olarak bilgisayar ortamına aktarır. Normal olarak

taranan belgedeki yazıları kelime işlemci programlarında tekrar düzenleme imkanı yoktur.

Bazı özel programlar kullanılarak taranan belgedeki yazılar üzerinde düzenleme imkanı sunulmuştur. Fiyatları gittikçe düşen tarayıcılar özellikle kağıt üzerine basılı resimleri bilgisayar ortamına aktararak üzerinde düzenleme

işlemi sağlamada veya resim arşivleri oluşturmada sık sık kullanılır. Çizici (plotter): Yazıcılar gibi çalışırlar. Ebat olarak yazıcılardan çok büyük ve pahalıdırlar. Genellikle mimarî çizim amaçlı kullanılırlar. Konuşma Sentezleyici veya Speech Synthesizer: Bilgisayarlarda kullanılan, metni konuşmaya çevirici (Text to Speech - TTS) sistemlerine verilen addır. Bu sistemlerde bir dilin tüm ses bilgisi ve benzeri kurallarına göre çevri yapacak şekilde programlanırlar. Bu sentezleyicinin metni doğru telaffuz etmesine neden olur. Sentezleyiciler bilgisayarın içindeki slotlara takılı bir kart olarak, bazı arabirimler ile bilgisayara bağlanan bir cihaz veya ses kartında entegre olarak bulunabilir. Sentezleyicinin ses tonu insan sesine yakın veya insan sesine pek benzemeyen bir kalitede olabilmektedir. Verilen komutlar sentezleyiciye; farklı bir klavyedeki butondan, klavyedeki bazı tuşlardan veya bilgisayar ekranındaki meydana gelen değişikliklerde otomatik olarak aktarılabilmektedir. Bilgisayarın keşfinden önce insanlar makinelerden insan sesi elde etmeyi düşünmüşler ve bu yolda çalışmalar yapmışlardır. Bilgisayarların geliştirilmesi ile konuşma sentezleyiciler üzerinde yoğun olarak çalışılmaya başlanmıştır. Konuşma sentezlemenin iki önemli aşaması vardır: Bilgilerin girilmesi ve girilen bilgilerden insanların rahatça duyabileceği ses çıkışı sinyallerine dönüştürülmesi. Günümüzdeki konuşma sentezleyicilerde yazılı metin (text) şeklinde girilir, bu bilgiler ses sinyallerine dönüştürülerek hoparlörlerden alınır. Oldukça ilerleme sağlanmasına rağmen sesler, robotların konuşmalarında olduğu gibi metalik vurguludur. Ama gelecekte doğal insan sesine yaklaşacaktır. Bu durum geliştiğinde görme özürlülerin ve okuma güçlüğü olanların eğitiminde çığır açacaktır.

9 / 15

Zip Disk: Yapı olarak diskete benzemekte fakat disketten daha fala veri depolamaktadır. Orjinal olarak 100 MB kapasiteye sahipti, ama sonraki versiyonları önce 250 MB’a daha sonrada 750 MB’a yükseltildi. Bu format en popüler süper disket sürücüsü tipi aygıtı haline geldi fakat hiçbir zaman konumunu 3.5-inç disket sürücüsü olarak yer değiştirerek QUASI standartlara erişemedi. Bilgilerin yedeklenmesi için kullanıldı. Fakat flash bellek, CD ve DVD lerin ortaya çıkmasından sonra kullanımdan kaktı. Hafıza Kartları: Değişik elektronik cihazlarda verilerin kaydedilmesi için kullanılan küçük boyuttaki depolama birimleridir. Kart Okuyucu: Taşınabilir hafıza kartlarını bilgisayarda okumak için kullanılır. Harici Donanım Bağlantıları

1. Ekran ve kasaya at güç kabloları takılır. 2. Ekran kasanın ekran kartı girişine takılır. 3. Klavye, klavye portuna, fare, fare portuna takılır. Eğer bağlantı USB tipi ise USB porta takılır. 4. Yazıcı varsa paralel veya USB porta takılır. 5. Hoparlör ve mikrofon ses kartında bulunan portlara takılır. 6. Diğer birçok donanım USB porta takılır.

Bilgisayar Performansını Belirleyen Unsurlar

1. İşlemci Hızı: İşlemcisi hızlı olan bilgisayar daha hızlı çalışır. Ayrıca işlemcinin modeli daha üstün olmalıdır. Örneğin Core 2 Duo işlemci Dual Core işlemciden daha hızlı çalışır. Çekirdek sayısı da önemlidir. İşlemcinin önbelleği ve çalışma frekansı yüksek olmalıdır. 64 bitlik bir işlemci 32 bitlik bir işlemciye göre daha hızlı çalışır.

2. RAM Bellek: RAM bellek kapasitesi (GB cinsinden) ne kadar yüksek olursa bilgisayar o kadar hızlı çalışır. Çünkü ne kadar çok veri kaydederse aynı anda o kadar çok program çalıştırılır. Ayrıca RAM belleğin çalışma frekansı da yüksek olmalıdır. 1024 Mhz bir RAM Bellek , 666 Mhz bir RAM bellekten daha hızlı çalışır.

3. Sabit Disk: Sabit Disk miktarının yüksek olması bilgisayara daha fazla veri kaydedilmesini sağlar. Bu miktar hızı doğrudan etkilemez. Fakat sabit diskin dönüş hızı yüksek olursa işlemcinin veriye ulaşması daha çabuk olur ve bilgisayarın hızı artmış olur.

4. Bunların dışında kullanılan işletim sistemi de bilgisayarın performansını etkiler. Ekran kartının kapasitesi, kalitesi görüntü performansını etkiler. Ses kartının kalitesi kaydedilen ve çıkan sesin kalitesini etkiler.

Bilgisayar Kullanımı ve Sağlık Ekranlara en az 45 cm. mesafeden bakılmalı ve ekranın üst kenarı gözler hizasında veya altında olmalıdır. Ayrıca düşük

çözünürlük, büyük fontlarda çalışılması da önerilmektedir. Ekran güneş ışığı alan pencerelerden veya aydınlatma araçlarının yaydığı ışığı yansıtmayacak şekilde yerleştirilmeli; oda

tavandan yansıyan veya çok parlak olmayan bir ışıkla aydınlatılmalıdır. Çalışma masaları da ışığı yansıtmayacak mat ve koyu renkli olmalıdır. Uzun süre bilgisayarla çalışanlar, ara sıra gözlerini ekrandan farklı yerlere bakarak dinlendirmeli, 1 saatten uzun süre sürekli

ekrana bakılmamalıdır. 5 dakika farklı noktalara bakılarak göz kuruması da önlenebilir. Yine uzun süre bilgisayarla çalışanlar koltuktaki hareketsiz durumlarından dolayı bacaklarda ve kollarda oluşacak kan

dolaşımı bozukluğu, eklem ve/veya boyun ağrıları, vb. durumlar oluşmaması için kısa süre de olsa ofis veya çalışma ortamında mola saatlerinde ayakta dolaşarak bu riski en aza indirebilirler

Bir başka araştırmaya göre de gün boyu bilgisayar kullananların beyin fonksiyonları kas gücüyle çalışanlara oranla fazla çalıştığından dolayı uykusuzluk, stres, aşırı yorgunluk, panik atak gibi sorunlar ortaya çıktığı görülmüştür.

Bilgisayar Nasıl Kullanılır

Bazı araştırmalar, bilgisayar kullanırken yanlış çalışma alışkanlıkları, uzun süre yazı yazma, stresli çalışma ortamları ve ilişkilerinin çeşitli Sağlık sorunlarına neden olabileceğini ortaya koyuyor.

Bu tür rahatsızlıkların belirtileri ellerde, bileklerde, kollarda, omuzlarda, boyunda ve sırtta sızı, ağrı veya hassasiyet; uyuşukluk, yanma veya ürperme; acı, zonklama veya şişlik; tutulma veya kasılma; halsizlik veya isteksizlik olarak ortaya çıkabiliyor. Bu belirtiler yazı yazma sırasında, fare kullanırken ve hatta elle çalışılmayan zamanlarda hissedilebiliyor ve gece uykudan uyandırabiliyor. Bilgisayar kullanımıyla ilgili olduğu düşünülen bu tür belirtilerle karşılaşılması durumunda hemen uzman bir doktora başvurulması gerekiyor. Uzmanlar, sorun ne kadar erken teşhis ve tedavi edilirse, kalıcı rahatsızlıklara yol açma olasılığının da o kadar az olacağını belirtiyor. İşyerinde, okul veya evde bulunan bilgisayarı ortaklaşa kullananların her oturduğunda çalışma ortamını kendi ihtiyaçlarına göre ayarlaması gerektiğini belirten uzmanlar, şu bilgileri veriyor:

"Rahat çalışma ortamınıza uygun düzeni sağlamak için ne gerekiyorsa yapın. Duruş, aydınlatma, mobilya, işin organizasyonu ve diğer çalışma koşullarıyla birlikte alışkanlıklarınız, çalışırken kendinizi nasıl hissettiğinizi ve iş veriminizi etkileyebilir. Vücudunuzun pozisyonunu ve çalışma araçlarınızı ayarlayın. Sık sık kısa molalar verin. Hareket edebilmek için işlerinizi çeşitlendirin; bütün gün aynı pozisyonda oturmaktan kaçının. Uzun süre hareketsiz oturmak rahatsızlık ve kas yorulmasına yol açabilir. Duruşunuzu değiştirmek, omurganız, eklemleriniz, kaslarınız ve kan dolaşımınız, kısacası bedeninizin birçok bölgesi için faydalıdır. Hissedeceğiniz en küçük bir gerilimi, acıyı veya rahatsızlığı dikkate alıp, vakit kaybetmeden rahatlamaya çalışın.

Tıbbi bakım gerektirecek her türlü durumu ve bilinen diğer sağlık faktörlerini dikkate alın. Çalışma alışkanlıklarınızı sağlığınızı gözetecek şekilde değiştirin. Otururken ayakların yere sağlam ve rahatça bastığından emin olun. Ayakların yerde rahatça durmasını sağlamak için ayarlanabilir Masa ve Sandalye veya bir Ayak desteği kullanın. Sandalyenizi vücudunuza tam destek olacak şekilde kullanın. Ağırlığınızı eşit olarak dağıtın ve sandalyenin oturma yerini ve arkalığını vücudunuza destek olacak şekilde kullanın. Sandalyenizin arkalığı ayarlanabiliyorsa, arkalığı omurganızın alt kısmının doğal eğimine uyacak şekilde ayarlayın.

Kas gerilmesini en aza indirmek için omuzlar gevşek, kaldırılmamış veya aşağı indirilmemiş olmalı, dirsekler de klavye yüksekliğine göre rahat bir şekilde yerleştirilmiş olmalıdır. Dirsekleri klavyenin orta sırasıyla aynı hizada olacak şekilde (Caps Lock tuşunun olduğu sıra) yerleştirin. Yazarken veya işaretleme aygıtı kullanırken, önkollarınızı, bileklerinizi ve ellerinizi doğal rahat ortamlarında tutun. Rahat çalışma bölgenizi bulmanın bir yolu da kollarınızı, bileklerinizi ve ellerinizi yanlarda tamamen rahat bırakarak nasıl durduklarına bakmaktır. Yazmak için kaldırdığınızda bu pozisyonlara yakın tutun, bileklerinizi özellikle sık sık veya uzun süre çok fazla yukarı, aşağı, içe veya dışa kıvırmamaya dikkat edin. Uzun süre bilgisayarla çalışmak gözlerin aşırı yorulmasına ve tahriş olmasına yol açar. Bu nedenle gözlerinizi sık sık dinlendirin. Düzenli olarak gözlerinizi monitörden uzaklaştırıp uzaktaki bir noktaya odaklayın.

Bu aynı zamanda, gerinmek, derin nefes almak ve gevşemek için iyi bir fırsat olabilir. Monitörünüzü, gözlüklerinizi veya kontak lenslerinizi temiz tutun. Gözlerinizin sağlam olduğundan emin olmak için düzenli olarak uzman doktora kontrol ettirin. Monitörünüzü uygun biçimde yerleştirip açısını ayarlarsanız, göz

10 / 15

yorgunluğunu, boyun, omuz ve sırt ağrılarını azaltabilirsiniz. Monitörünüzün yüksekliği omuzlarınızı kasmamanıza ve başınızın rahat bir pozisyonda durmasına olanak sağlamalıdır. Monitörü, metnin en üst satırı göz hizanızın hemen Altına gelecek biçimde yerleştirerek rahat edebilirsiniz. Klavye, fare ve diğer giriş aygıtlarını, çalışırken vücudunuz gevşek ve rahat bir pozisyonda olacak biçimde yerleştirin. Telefon u başınızla omzunuz arasında sıkıştırarak kullanmak boyun, omuz ve sırt rahatsızlıklarına neden olabilir. Telefonunuzu çok kullanıyorsanız, kulaklık kullanmayı deneyin veya telefonu diğer elinizle tutacak biçimde yerleştirin."

Taşınabilir Bilgisayarda Rahat Çalışma Ortamı Sağlamak

Uzmanlar, taşınabilir bilgisayar kullanırken rahat bir çalışma ortamı sağlamanın, masaüstü bilgisayar kullanımına göre daha fazla çaba gerektirdiğini ifade ediyor. Bu nedenle bedenin vereceği rahatsızlık işaretlerine karşı uyanık olunması gerektiğini kaydeden uzmanlar, "Taşınabilir bilgisayar kullanırken omuzlarınızı ve boynunuzu gevşek bırakın ve başınızı da omuzlarınız üzerinde dengede tutun. Taşınabilir bilgisayar dizlerinizin üzerine koyup çalışıyorsanız, ekranı yükseltmek için bacaklarınızın üzerine bir destek (örneğin çanta, yatak masası, kalın bir kitap) koyun. Yazma stilinizi gözlemleyin, yazarken ellerinizi ve parmaklarınızı nası l kullandığınıza dikkat edin.

Parmaklarınızı gereksiz yere kasıp germeyin. Yazarken tuşlara sert mi, yumuşak mı dokunduğunuza dikkat edin. Tuşlara basmak için asgari miktarda kuvvet kullanın. Klavyenizin orta sırasına uzak olan tuşlara erişmek için, parmaklarınızla uzanmaya çalışmak yerine kolunuzun tümünü uzatın. Ctrl+C veya Alt+F gibi iki tuşa aynı anda basarken, her iki tuşa da aynı anda basmak için tek elinizin parmaklarını zorlamak yerine iki elinizi birden kullanın. Elinizi hafif alıştırın. Tuşlara çok kuvvetli basıyorsanız, biraz daha hafif basmaya çalışın. İki parmakla tuşlara bakarak yazma sırasında boyun öne doğru eğilmek zorunda kalır. On parmak yazmayı öğrenin, böylece klavyeye fazla bakmanıza gerek kalmaz" şeklinde konuşuyor. Bilgisayar kullanırken, şu noktalara özellikle dikkat edilmesi gerekiyor:

"Tuşlara vurmaktan, gereğinden fazla kuvvetli basmaktan kaçının. Fare, izleme topu veya başka bir işaretleme aygıtını kullanırken, gevşek bir şekilde tutun ve tuşları hafif bir dokunuşla tıklatın. Elinizi ve parmaklarınızı aktif olarak kullanırken ve bekleme sırasında aygıtın üzerine koyduğunuzda her zaman gevşek bırakın. Daha uzun süreli duraklamalarda, serbest bırakarak el ve parmaklarınızı rahatlatın. Bilgisayarda uzun süre çalışacaksanız en azından Saatte bir, mümkünse daha da sık olarak kısa molalar verin. Sık sık verilen kısa araların, daha seyrek ama uzun süren molalardan daha yararlı olduğunu görürsünüz. Mola vermeyi unutuyorsanız, çalar Saat veya özelleştirilmiş yazılımlar kullanabilirsiniz. Mola verdiğinizde ayağa kalkarak gerinin ve özellikle bilgisayarda çalışırken kullanmadığınız kas ve eklemlerinizi açmaya çalışın. İşyerinizde sizin için stres unsuru olan şeylerin bir listesini çıkarın. Fiziksel veya ruhsal sağlığınızın etkilendiğini düşünüyorsanız, stres kaynaklarını azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak için neler yapabileceğinizi düşünün.

Bilgisayar Çeşitleri 1. Ana Bilgisayar: Büyük şirketlerde, bilgi işlem merkezlerinde, üniversitelerde,

kütüphanelerde büyük miktardaki verileri depolamak için kullanılan veri saklama kapasitesi yüksek olan bilgisayarlardır. Terabyte (TB) büyüklüğünde veri kaydedebilirler. Özellikle büyük miktarda veri içeren internet sayfalarının kaydedilmesi için kullanılabilirler. Aynı anda binlerce kullanıcı bağlanabilir.

2. Mini Bilgisayar (Workstation): Küçük ve orta boy işletmelerde kullanılan, daha az kullanıcının bağlandığı bilgisayarlardır.

3. Ağ Bilgisayarı: Belli bir ağ üzerinden, ana bilgisayara bağlı olarak çalışırlar. Bellek ve işlemci hızları sınırlıdır.

4. Kişisel Bilgisayar: Evde, ofiste yaygın olarak bireysel olarak kullanılan masaüstü bilgisayarlardır.

5. Dizüstü (Taşınabilir-Laptop-Notebook) Bilgisayarlar: Şarj edilerek pille çalışabilen, hafif, az yer kaplayan, LCD ekranlı taşınabilir bilgisayarlardır.

6. Netbook: Notebook bilgisayarlara göre daha küçük boyutta, işlemci kapasitesi daha düşük olan hafif taşınabilir bilgisayarlardır.

7. Avuçiçi Bilgisayarlar: Boyut olarak oldukça küçük, bazen cep telefonu özelliğinde, farklı işletim sistemlerine sahip taşıması kolay bilgisayarlardır.

8. Tablet bilgisayar: Klavyesi bulunmayan, dokunmatik ekranlı, ince LCD ekranlı bilgisayarlardır.

Bilgisayarlar Arasındaki Farklar

Bilgisayarların donanım olarak yapıları birbirinden ne kadar farklı olsa da bir kullanıcı aynı işletim sistemi bulunan tüm bilgisayarları kullanabilir. Bu işletim sisteminin bilgisayar kullanımını kolaylaştırmasıdır. Bilgisayarlar arasındaki farkları şöyle sıralayabiliriz:

1. Hız: Bilgisayarda hızı belirleyen işlemcidir. İşlemcinin bir saniyede meydana getirdiği titreşim sayısı işlemcinin ve o bilgisayarın hızını belirler. Bu titreşim miktarı Herz cinsinden ölçülür. 3 GHz’lik bir işlemci saniyede 3 milyar titreşim yapar. Her titreşimde bir işlem meydana geleceğinden bu işlemci saniyede 3 milyar işlem yapar.

2. Kapasite: Her bilgisayarın veri saklama kapasitesi farklı olabilir. Bilgisayarda verilerin kaydedildiği ortam sabit disktir. Bilgi ölçüm birimi bit’tir. 8 bit bir byte eder. Daha sonra birimler kilobyte, megabyte, gigabyte, terabyte olarak artar. Günümüz sabit diskleri gigabyte’lık veri depolayabilir. 500 GB gibi.

3. Boyut: her bilgisayarın kapladığı alan farklıdır. Masaüstü bilgisayarlar çok yer kaplarken avuç-içi (cep) bilgisayarlar daha az yer kaplamaktadır.

4. İşlevsellik: Bilgisayarlar farklı uygulamalar için kullanılabilirler. Fakat bazılarında birkaç donanım eksik olabilir. Örneğin notebook bilgisayarlarda DVD sürücüsü varken netbook bilgisayarlarda DVD sürücüsü olmayabilir. Masaüstü bilgisayarlarda güçlü seskartı kullanılabilirken dizüstü bilgisayarlar bu imkanı sunmayabilir.

5. Maliyet: Bilgisayar fiyatları hız ve işlevselliğe göre değişmektedir. Aynı tür iki bilgisayardan işlemcisi hızlı olan daha pahalı olabilir. İşlemci hızları olan masaüstü ve dizüstü bilgisayardan ise dizüstü bilgisayar sahip olduğu diğer avantajlardan dolayı pahalıdır.

11 / 15

YIĞILCA HALK EĞİTİM MERKEZİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ KURS SONU YAZILI DEĞERLENDİRME SINAVI

1. Bilgisayarlarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Bilgisayarı kullanan kişi hatalı veri girse bile bilgisayar işlemleri doğru ve hatasız yapan bir makinedir. B) Bilgisayar işlemleri çok hızlı yapan bir makinedir. Saniyede milyarlarca işlemi gerçekleştirebilir. C) Bilgisayarlar işlemleri kendilerine yüklenen programlar vasıtasıyla yaparlar. D) Bilgileri hafıza birimlerinde saklarlar ve istenildiğinde çok hızlı bir şekilde bu bilgilere erişebilirler. 2. Bilgisayarları kulanım amaçlarına göre genel ve özel amaçlı bilgisayarlar olmak üzere ikiye gruplandırırız. Aşağıdakilerden hangisi genel amaçlı bir bilgisayardır? A) Bankamatik B) Fabrika Otomasyon Sistemleri C) Hesap Makinesi D) Masaüstü (Kişisel) Bilgisayar 3. Bilgisayarın tarihi gelişimini geçmişten günümüze doğru incelediğimizde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bilgisayar işlemcisinin hızı artmıştır. B) Veri saklama kapasitesi artmıştır. C) Bilgisayarların boyutu (ebat) daha da artmıştır. D) Bilgisayarın verdiği sonuçlar daha güvenilir (doğru) olmuştur. 4. Bilgisayar yaptığı işlemlerde hangi sayı sistemini kullanır? A) İkilik B) Sekizlik C) Onluk D) Onaltılık 5. Bilgi ölçü birimleri ile ilgili yapılan sıralamalardan hangisi doğrudur? A) bit < Byte < MegaByte < KiloByte < Gigabyte < Terabyte B) bit < Byte < Terabyte < KiloByte < Gigabyte < MegaByte C) bit < Byte < KiloByte < MegaByte < Gigabyte < Terabyte D) bit < Byte < Gigabyte < KiloByte < MegaByte < Terabyte 6. Bilgisayarda en küçük bilgi saklama (ölçü) birimi nedir? A) Veri B) Bit C) Bilgi D) Değer 7. Bilgisayara girilen anlamlı her türlü bilgiye ne denir? A) Veri B) Bit C) Bilgi D) Değer 8. Aşağıdaki hafıza birimleri sıralamalarından hangisi doğrudur? A) Disket (1, 44 MB) < Sabit Disk (80 GB) < CD (700 MB) B) Sabit Disk (80 GB) < CD (700 MB) < Disket (1, 44 MB) C)) CD (700 MB)< Sabit Disk (80 GB) < Disket (1, 44 MB D) Disket (1, 44 MB) < CD (700 MB) < Sabit Disk (80 GB) 9. ve 10. soruları aşağıdaki tabloya göre cevaplayınız. 9.

Disket ……………. = 1, 44 MB CD………………….. = 700 MB Sabit Disk……….. = 100 GB DVD ……………….. = 4,7 GB Flash Bellek…….. = 4 GB Hafıza Kartı…….. = 1 GB

Yukarıda verilen saklama birimlerinin kapasitelerine göre küçükten büyüğe doğru sıralanışı hangi seçenekte doğru şekilde verilmiştir? A) Disket < CD < Sabit Disk < DVD < Flash Bellek < Hafıza Kartı B) Hafıza Kartı < Disket < Flash Bellek < DVD < Sabit Disk < CD C) Disket < CD < Hafıza Kartı < DVD < Flash Bellek < Sabit Disk D) Disket < CD < Hafıza Kartı < Flash Bellek < DVD < Sabit Disk 10. 980 MB’lık bir video filmi saklama birimlerinden hangilerine kaydedilebilir? A) Disket , CD, Sabit Disk , DVD B) Sabit Disk , DVD , Flash Bellek C) CD, Sabit Disk , DVD D) Sabit Disk , DVD , Flash Bellek , Hafıza Kartı 11. 512 MB’lık bir hafıza kartına sahip olan biri her biri yaklaşık 5 MB olan mp3 müzik dosyalarından kaç adet kaydedebilir? A) 2560 B) 102 C) 103 D)1024 12. Tarihte bilinen ilk elektronik bilgisayar 1942’de askeri amaçlarla kullanılmak üzere ABD’de geliştirilen bir bilgisayardır. Bu bilgisayarın adı nedir? A) ABAKÜS B) MAC C) ENIAC D) BABBAGE 13. Şarj edilerek pille çalışabilen, taşıması kolay, hafif bilgisayar çeşidinin adı nedir? A) Masaüstü Bilgisayar B) Ana Bilgisayar C) Dizüstü (Laptop) Bilgisyar D) Ağ Bilgisayarı

14. Bilgisayarda gözle görülen, elle tutulan, somut fiziksel parçalara ne ad verilir? A) Yazılım B) Donanım C) Sistem D) Dosya 15. Bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletişimi sağlayan her türlü programlara ne ad verilir? A) Yazılım B) Donanım C) Sistem D) Dosya 16. Aşağıdakilerden hangisi donanıma örnek olamaz? A) Ekran B) Flash Bellek C) Windows D) Yazıcı 17. Aşağıdakilerden hangisi yazılıma örnek olamaz? A) Windows B) Hafıza Kartı C) Word D) Excel 18. Her türlü bilgi ve verinin bilgisayara girildiği ortamlara ne ad verilir? A) Giriş Birimleri B) İşlem Birimleri C) Saklama Birimleri D) Çıkış Birimleri 19. Fare, klavye, tarayıcı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 20. Ekran, yazıcı, çizici (plotter) hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 21. Sabit Disk, CD, DVD, Flash bellek, disket, hafıza kartı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 22. İşlemci, RAM Bellek, Ekran Kartı, Ses Kartı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 23. Aşağıdakilerden hangisi sistem (işletim sistemi) yazılımı değildir? A) Windows B) UNIX C) LINUX D) Word 24. Windows işletim sisteminin piyasaya sürülen sürümleri sıralaması hangisinde doğru verilmiştir? A) Windows XP Windows

Vista Windows 7 Windows 8

B) Windows 7 Windows Vista

Windows 8 Windows XP C) Windows XP Windows 7 Windows 8 Windows

Vista

D) Windows 7 Windows Vista

Windows XP Windows 8 25. Aşağıdakilerden hangisi uygulama yazılımı değildir? A) Paint B) Word C) Oyunlar D) Windows 26. Aşağıdakilerden hangisi programla dili değildir? A) Visual Basic B) Delphi C) Word D) Basic 27. Ekranlarla ilgili hangisi yanlıştır? A) Ekranlar, bilgisayarın en önemli veri ve görüntü çıkış birimidir. B) Ekrandaki piksel denilen noktaların farklı renklerde yansıması ile görüntü oluşur. C) Ekranın boyutu belirlenirken ekranın yüksekliği ölçülerek boyutu belirlenir. (17”, 19”, 21” gibi) D) LCD ekranlar, CRT (tüplü) ekranlara göre göz sağlığı açısından daha sağlıklıdır. 28. Portlarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Seri Port: Her seferinde 1 bit veri aktaran, veri iletimi yavaş olan, ilk zamanlar farelerin de takıldığı 9 iğneli porttur. B) Paralel Port: Her seferinde 8 bit (1 bayt) veri aktaran, genellikle yazıcıların takıldığı 25 delikli yuvadır. C) Ekran Portu: Bilgisayar ekranının takıldığı genellikle mavi renkli 15 delikli yuvadır. D) USB port: İnternete veya bilgisayar ağına bağlanmak için ağ kablosunun takıldığı yuvadır. 29. Aşağıdakilerden hangisi ekran portudur?

A) B) C) D) 30. Aşağıdakilerden hangisi PS/2 fare portudur?

A) (mor renkli) B) (yeşil renkli)

C) D)

12 / 15

31. “Bu portlar diğer portlara göre daha hızlıdır ve yeni çıkan bir çok harici donanım bu porta takılmak üzere tasarlanmaktadır. Bilgisayar açık durumda iken bu porta cihaz bağlanabilir. 127 farklı cihaz port ucu artırılarak takılabilir.” Yukarıda bahsedilen port nedir? A) Seri portlar B) Paralel portlar C) USB portlar D) PS/2 portları 32. Üzerinde film ve müzik programlarını açma, ses ayarları, internet uygulamaları için tuşlar bulunan klavyelere ne ad verilir? A) Q Klavye B) F Klavye C) Türkçe Klavye D) Multimedya Klavye 33. “Taşınılabilir bilgisayarlarda ve bazı modern klavyelerde bulunur. Üzerinde parmağınızı gezdirdiğiniz zaman, ekrandaki küçük ok parmağınızın hareketine göre yer değiştirir. İlk başta kullanımı zor gibi olsa da, alışılması kolay bir sistemdir.” Yukarıda bahsedilen birimin adı nedir? A) Fare B)Touchpad (Dokunmatik altlık) C) Ekran D) Port 34. Aşağıdakilerden hangisi dahili donanım değildir? A) İşlemci B) RAM Bellek C) Sabit Disk D) Yazıcı 35. Aşağıdakilerden hangisi dahili donanımdır? A) Ses Kartı B) Ekran C) Tarayıcı D) Fare 36. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Ekran: Çalıştığımız dosyaları ve açık olan programları görmemizi sağlar. B)Klavye: Bilgisayara veri girmemizi sağlar. C)Fare: Programları yönetmemizi, çizimler ve seçimler yapmamızı sağlar. D)Kasa: Bilgisayar ekranındaki görüntünün oluşmasını sağlayan birimdir. 37. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Anakart: Bütün aygıtlar bu karta takılır. Kasanın içindeki en geniş karttır, üzerinde diğer birimlerin takılması için yuvalar bulunur ve bu birimler arasında veri akışını sağlayan veriyolları bulunur. B) Merkezi İşlem Birimi (CPU): Bilgisayarı kontrol eden, her türlü işlemi gerçekleştiren birim, kısaca bilgisayarın beynidir. C) RAM Bellek: Bilgisayarda kaydedilen dosyaların kalıcı olarak tutulduğu birimdir. D) Ekran Kartı: Bilgisayar ekranındaki görüntünün oluşmasını sağlayan birimdir. 38. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Disket Sürücü: Disketteki bilgilerin açılmasını ve çalıştırılmasını sağlar. B)Kasa Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde bilgisayara elektrik sağlar. C)Ses Kartı: Bilgisayardaki sesle ilgili işlemlerin kaliteli olarak gerçekleşmesini sağlar. D)Hoparlör: Bilgisayardan çıkan sesleri duymamızı sağlar. 39. Aşağıdakilerden hangi birim diğer üçünün yapacağı işlemi tek başına yapar? A) CD ROM Sürücü: CD’lerin bilgisayarda çalıştırılmasını sağlar. B) CD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin CD’ye kaydedilmesini sağlar. C) DVD ROM Sürücü: DVD’lerin bilgisayarda kullanılmasını sağlar. D) DVD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin DVD’ye kaydedilmesini sağlar. 40. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) TV Kartı: Bilgisayarda TV izlemek için kullanılan karttır. B) Radyo Kartı: Bilgisayarda radyo dinlemek için kullanılır. C) Portlar: Kasanın içindeki en geniş karttır. Üzerinde diğer birimlerin takılacağı yuvalar bulunur. D) Modem: İnternete bağlanmak kullanılan birimdir. 41. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Ağ (Ethernet) Kartı: Yazıcı, tarayıcı, fare ve klavye gibi donanım birimlerinin kablolarının kasaya takıldığı kartlardır. B) Yazıcı: Bilgisayardaki yazı, resimlerin kâğıda çıktısını alır. C)Tarayıcı: Kâğıt üzerindeki yazı ve resimleri bilgisayar ortamına aktarır. D) Kesintisiz Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde bilgisayara elektrik vermek için kullanılır. 42. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A)Oyun Çubuğu (Joystick): Çok gelişmiş oyun ve görüntülü programlarda kolay hareket etmeyi sağlar. B)Sunum (Projeksiyon) Cihazı: Bilgisayardaki görüntüyü büyük ekrana aktararak ders, toplantı gibi sunumlarda kolaylık sağlar. C)Dijital Fotoğraf Makinesi: Resim çekip bilgisayara kaydetmemizi sağlar. D)Flash Bellek: Bilgisayar kasasının içinde bulunur ve bilgisayar çalışırken gerekli olan dosyalar geçici olarak burada tutulur. 43. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Hafıza Kartı: Değişik cihazlarda(Cep telefonu, fotoğraf makinesi vb) verilerin kaydedilmesi için hafıza olarak kullanılan kartlardır. SD, MMC gibi. B)MP3 Player: mp3 formatındaki müzik dosyalarını dinlememizi sağlar. C)MP4 Player: Hareketli görüntüleri (film, video) izlemeyi sağlar. D)Mikrofon: Bilgisayardan çıkan sesleri duymamızı sağlar. 44. “Anakart üzerinde bilgisayarın çalışma ayarlarının bulunduğu bellektir. Bu belleğe bilgiler anakart üreticisi firma tarafından yüklenir ve bilgisayar kullanıcıları bu bilgileri silemez ve değiştiremez.” Yukarıda bahsedilen bellek hangisidir? A) RAM bellek B) ROM Bellek C) Flash Bellek D) Hafıza Kartı 45. İşlemci ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) İşlemcinin kalitesi bilgisayarın çalışma hızını belirler. Ölçüm olarak MegaHerz (MHz) veya GigaHerz(GHz) kullanılır. Bu değerler işlemcinin 1 saniyede yaptığı işlem miktarını belirler. B) Ön bellek (Cache Memory) kapasitesi yüksek olan işlemci daha hızlı çalışır. C) Aritmetik mantık birimi ve kontrol birimlerinden oluşur. D) 3 Gigahertz (GHz) hızındaki bir işlemci saniyede 3 milyon titreşim (işlem) yapar. 46. RAM Bellek ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) İşlemci, işlem yaparken gerekli dosyaları RAM Bellekten alıp kullanır. B) RAM Bellek kapasitesi yüksek olursa bilgisayarın performansı artar. C) RAM bellek manyetik ortam olduğundan bilgisayar kapandığında içindeki veriler kaybolmaz. D) RAM Belleğin çalışma frekansının yüksekliği bilgisayarın performansı artar. 47. Ekran Kartı ile ilgili verilenlerden hangisi doğrudur? A) Ekran Kartı; bilgisayar monitöründeki her türlü yazının (text) ve grafiğin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan bağdaştırıcıdır. B) Ekran kartının da bir hafızası vardır. 128 MB, 256 MB, 512 MB gibi. C) TV Out özelliği olan ekran kartları ile bilgisayardaki görüntü televizyona aktarılabilir. D) Yukarıdakilerin hepsi 48. Sabit Disk ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasa içerisine yerleştirilmiş bellek birimidir. B) Elektronik bir ortam olduğundan bilgisayar kapandığında sabit diskteki veriler otomatik olarak silinir. C) Veriye hızlı erişim için sabit diskin dönüş hızı da önemlidir. Dakikada 5400 rpm, 7200 rpm, 10000 rpm devir yapan sabit diskler vardır. Devir sayısı fazla olan daha hızlıdır. D) Sabit diskin büyüklüğü GigaByte, Terabyte cinsinden ölçülür. 100 GB, 500 GB, 1 TB gibi. 49. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar yazıcısı çeşidi değildir? A) Mürekkep Püskürtmeli B) Lazer C) Nokta Vuruşlu D) Daktilo 50. Baskı kalitesi açısından hangi yazıcı daha üstündür? A) Mürekkep Püskürtmeli B) Lazer C) Nokta Vuruşlu D) Daktilo 51. Yazıcılarla ilgili hangisi yanlıştır? A) Mürekkep püskürtmeli yazıcılar kartuş kullanır. B) Lazer yazıcılar toner kullanır. C) Nokta vuruşlu yazıcılar şerit kullanır. D) Çözünürlüğü yüksek olan yazıcının baskı kalitesi (netliği) düşük olur. 52. “Bilgisayarlarda kullanılan, metni konuşmaya çevirici sistemlere verilen addır. Yazılı metin (text) şeklinde girilir, bu bilgiler ses sinyallerine dönüştürülerek hoparlörlerden alınır.”

13 / 15

Bahsedilen terim nedir? A) Mikrofon B) Konuşma Sentezleyici C) Ses Kartı D) Zip Disk 53. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın performansını (hızlı işlem yapmasını) doğrudan etkilemez? A) İşlemci hızı B) RAM Bellek kapasitesi C) Sabit Disk Kapasitesi D) Sabit Disk dönüş hızı 54. Virüslerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Virüsler internet, flash bellek ve hafıza kartlarından bilgisayara girebilir. B) Antivirüs programları virüsleri engellemek için hazırlanmıştır. C) Her türlü antivirüs bütün virüsleri engelleyebilir. D) Virüsler kendiliğinden oluşmaz, bir programcı tarafından yazılır.

YIĞILCA HALK EĞİTİM MERKEZİ BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ KURS SONU YAZILI DEĞERLENDİRME

SINAVI 1. Bilgisayarlarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Bilgisayarı kullanan kişi hatalı veri girse bile bilgisayar işlemleri doğru ve hatasız yapan bir makinedir. B) Bilgisayar işlemleri çok hızlı yapan bir makinedir. Saniyede milyarlarca işlemi gerçekleştirebilir. C) Bilgisayarlar işlemleri kendilerine yüklenen programlar vasıtasıyla yaparlar. D) Bilgileri hafıza birimlerinde saklarlar ve istenildiğinde çok hızlı bir şekilde bu bilgilere erişebilirler. 2. Bilgisayarları kulanım amaçlarına göre genel ve özel amaçlı bilgisayarlar olmak üzere ikiye gruplandırırız. Aşağıdakilerden hangisi genel amaçlı bir bilgisayardır? A) Bankamatik B) Fabrika Otomasyon Sistemleri C) Hesap Makinesi D) Masaüstü (Kişisel) Bilgisayar 3. Bilgisayarın tarihi gelişimini geçmişten günümüze doğru incelediğimizde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bilgisayar işlemcisinin hızı artmıştır. B) Veri saklama kapasitesi artmıştır. C) Bilgisayarların boyutu (ebat) daha da artmıştır. D) Bilgisayarın verdiği sonuçlar daha güvenilir (doğru) olmuştur. 4. Bilgisayar yaptığı işlemlerde hangi sayı sistemini kullanır? A) İkilik B) Sekizlik C) Onluk D) Onaltılık 5. Bilgi ölçü birimleri ile ilgili yapılan sıralamalardan hangisi doğrudur? A) bit < Byte < MegaByte < KiloByte < Gigabyte < Terabyte B) bit < Byte < Terabyte < KiloByte < Gigabyte < MegaByte C) bit < Byte < KiloByte < MegaByte < Gigabyte < Terabyte D) bit < Byte < Gigabyte < KiloByte < MegaByte < Terabyte 6. Bilgisayarda en küçük bilgi saklama (ölçü) birimi nedir? A) Veri B) Bit C) Bilgi D) Değer 7. Bilgisayara girilen anlamlı her türlü bilgiye ne denir? A) Veri B) Bit C) Bilgi D) Değer 8. Aşağıdaki hafıza birimleri sıralamalarından hangisi doğrudur? A) Disket (1, 44 MB) < Sabit Disk (80 GB) < CD (700 MB) B) Sabit Disk (80 GB) < CD (700 MB) < Disket (1, 44 MB) C)) CD (700 MB)< Sabit Disk (80 GB) < Disket (1, 44 MB D) Disket (1, 44 MB) < CD (700 MB) < Sabit Disk (80 GB) 9. ve 10. soruları aşağıdaki tabloya göre cevaplayınız. 9.

Disket ……………. = 1, 44 MB CD………………….. = 700 MB Sabit Disk……….. = 100 GB DVD ……………….. = 4,7 GB Flash Bellek…….. = 4 GB Hafıza Kartı…….. = 1 GB

Yukarıda verilen saklama birimlerinin kapasitelerine göre küçükten büyüğe doğru sıralanışı hangi seçenekte doğru şekilde verilmiştir? A) Disket < CD < Sabit Disk < DVD < Flash Bellek < Hafıza Kartı B) Hafıza Kartı < Disket < Flash Bellek < DVD < Sabit Disk < CD C) Disket < CD < Hafıza Kartı < DVD < Flash Bellek < Sabit Disk D) Disket < CD < Hafıza Kartı < Flash Bellek < DVD < Sabit Disk 10. 980 MB’lık bir video filmi saklama birimlerinden hangilerine kaydedilebilir? A) Disket , CD, Sabit Disk , DVD B) Sabit Disk , DVD , Flash Bellek C) CD, Sabit Disk , DVD D) Sabit Disk , DVD , Flash Bellek , Hafıza Kartı 11. 512 MB’lık bir hafıza kartına sahip olan biri her biri yaklaşık 5 MB olan mp3 müzik dosyalarından kaç adet kaydedebilir? A) 2560 B) 102 C) 103 D)1024 12. Tarihte bilinen ilk elektronik bilgisayar 1942’de askeri amaçlarla kullanılmak üzere ABD’de geliştirilen bir bilgisayardır. Bu bilgisayarın adı nedir? A) ABAKÜS B) MAC C) ENIAC D) BABBAGE 13. Şarj edilerek pille çalışabilen, taşıması kolay, hafif bilgisayar çeşidinin adı nedir? A) Masaüstü Bilgisayar B) Ana Bilgisayar

C) Dizüstü (Laptop) Bilgisyar D) Ağ Bilgisayarı 14. Bilgisayarda gözle görülen, elle tutulan, somut fiziksel parçalara ne ad verilir? A) Yazılım B) Donanım C) Sistem D) Dosya 15. Bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletişimi sağlayan her türlü programlara ne ad verilir? A) Yazılım B) Donanım C) Sistem D) Dosya 16. Aşağıdakilerden hangisi donanıma örnek olamaz? A) Ekran B) Flash Bellek C) Windows D) Yazıcı 17. Aşağıdakilerden hangisi yazılıma örnek olamaz? A) Windows B) Hafıza Kartı C) Word D) Excel 18. Her türlü bilgi ve verinin bilgisayara girildiği ortamlara ne ad verilir? A) Giriş Birimleri B) İşlem Birimleri C) Saklama Birimleri D) Çıkış Birimleri 19. Fare, klavye, tarayıcı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 20. Ekran, yazıcı, çizici (plotter) hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 21. Sabit Disk, CD, DVD, Flash bellek, disket, hafıza kartı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 22. İşlemci, RAM Bellek, Ekran Kartı, Ses Kartı hangi birimlere dahildir? A) Giriş B) İşlem C) Saklama D) Çıkış 23. Aşağıdakilerden hangisi sistem (işletim sistemi) yazılımı değildir? A) Windows B) UNIX C) LINUX D) Word 24. Windows işletim sisteminin piyasaya sürülen sürümleri sıralaması hangisinde doğru verilmiştir? A) Windows XP Windows

Vista Windows 7 Windows 8

B) Windows 7 Windows Vista

Windows 8 Windows XP C) Windows XP Windows 7 Windows 8 Windows

Vista

D) Windows 7 Windows Vista

Windows XP Windows 8 25. Aşağıdakilerden hangisi uygulama yazılımı değildir? A) Paint B) Word C) Oyunlar D) Windows 26. Aşağıdakilerden hangisi programla dili değildir? A) Visual Basic B) Delphi C) Word D) Basic 27. Ekranlarla ilgili hangisi yanlıştır? A) Ekranlar, bilgisayarın en önemli veri ve görüntü çıkış birimidir. B) Ekrandaki piksel denilen noktaların farklı renklerde yansıması ile görüntü oluşur. C) Ekranın boyutu belirlenirken ekranın yüksekliği ölçülerek boyutu belirlenir. (17”, 19”, 21” gibi) D) LCD ekranlar, CRT (tüplü) ekranlara göre göz sağlığı açısından daha sağlıklıdır. 28. Portlarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Seri Port: Her seferinde 1 bit veri aktaran, veri iletimi yavaş olan, ilk zamanlar farelerin de takıldığı 9 iğneli porttur. B) Paralel Port: Her seferinde 8 bit (1 bayt) veri aktaran, genellikle yazıcıların takıldığı 25 delikli yuvadır. C) Ekran Portu: Bilgisayar ekranının takıldığı genellikle mavi renkli 15 delikli yuvadır. D) USB port: İnternete veya bilgisayar ağına bağlanmak için ağ kablosunun takıldığı yuvadır. 29. Aşağıdakilerden hangisi ekran portudur?

A) B) C) D) 30. Aşağıdakilerden hangisi PS/2 fare portudur?

A) (mor renkli) B) (yeşil renkli)

14 / 15

C) D)

31. “Bu portlar diğer portlara göre daha hızlıdır ve yeni çıkan bir çok harici donanım bu porta takılmak üzere tasarlanmaktadır. Bilgisayar açık durumda iken bu porta cihaz bağlanabilir. 127 farklı cihaz port ucu artırılarak takılabilir.” Yukarıda bahsedilen port nedir? A) Seri portlar B) Paralel portlar C) USB portlar D) PS/2 portları 32. Üzerinde film ve müzik programlarını açma, ses ayarları, internet uygulamaları için tuşlar bulunan klavyelere ne ad verilir? A) Q Klavye B) F Klavye C) Türkçe Klavye D) Multimedya Klavye 33. “Taşınılabilir bilgisayarlarda ve bazı modern klavyelerde bulunur. Üzerinde parmağınızı gezdirdiğiniz zaman, ekrandaki küçük ok parmağınızın hareketine göre yer değiştirir. İlk başta kullanımı zor gibi olsa da, alışılması kolay bir sistemdir.” Yukarıda bahsedilen birimin adı nedir? A) Fare B)Touchpad (Dokunmatik altlık) C) Ekran D) Port 34. Aşağıdakilerden hangisi dahili donanım değildir? A) İşlemci B) RAM Bellek C) Sabit Disk D) Yazıcı 35. Aşağıdakilerden hangisi dahili donanımdır? A) Ses Kartı B) Ekran C) Tarayıcı D) Fare 36. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Ekran: Çalıştığımız dosyaları ve açık olan programları görmemizi sağlar. B)Klavye: Bilgisayara veri girmemizi sağlar. C)Fare: Programları yönetmemizi, çizimler ve seçimler yapmamızı sağlar. D)Kasa: Bilgisayar ekranındaki görüntünün oluşmasını sağlayan birimdir. 37. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Anakart: Bütün aygıtlar bu karta takılır. Kasanın içindeki en geniş karttır, üzerinde diğer birimlerin takılması için yuvalar bulunur ve bu birimler arasında veri akışını sağlayan veriyolları bulunur. B) Merkezi İşlem Birimi (CPU): Bilgisayarı kontrol eden, her türlü işlemi gerçekleştiren birim, kısaca bilgisayarın beynidir. C) RAM Bellek: Bilgisayarda kaydedilen dosyaların kalıcı olarak tutulduğu birimdir. D) Ekran Kartı: Bilgisayar ekranındaki görüntünün oluşmasını sağlayan birimdir. 38. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Disket Sürücü: Disketteki bilgilerin açılmasını ve çalıştırılmasını sağlar. B)Kasa Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde bilgisayara elektrik sağlar. C)Ses Kartı: Bilgisayardaki sesle ilgili işlemlerin kaliteli olarak gerçekleşmesini sağlar. D)Hoparlör: Bilgisayardan çıkan sesleri duymamızı sağlar. 39. Aşağıdakilerden hangi birim diğer üçünün yapacağı işlemi tek başına yapar? A) CD ROM Sürücü: CD’lerin bilgisayarda çalıştırılmasını sağlar. B) CD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin CD’ye kaydedilmesini sağlar. C) DVD ROM Sürücü: DVD’lerin bilgisayarda kullanılmasını sağlar. D) DVD Yazıcı: Bilgisayardaki verilerin DVD’ye kaydedilmesini sağlar. 40. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) TV Kartı: Bilgisayarda TV izlemek için kullanılan karttır. B) Radyo Kartı: Bilgisayarda radyo dinlemek için kullanılır. C) Portlar: Kasanın içindeki en geniş karttır. Üzerinde diğer birimlerin takılacağı yuvalar bulunur. D) Modem: İnternete bağlanmak kullanılan birimdir. 41. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Ağ (Ethernet) Kartı: Yazıcı, tarayıcı, fare ve klavye gibi donanım birimlerinin kablolarının kasaya takıldığı kartlardır. B) Yazıcı: Bilgisayardaki yazı, resimlerin kâğıda çıktısını alır. C)Tarayıcı: Kâğıt üzerindeki yazı ve resimleri bilgisayar ortamına aktarır. D) Kesintisiz Güç Kaynağı: Elektrik kesintilerinde bilgisayara elektrik vermek için kullanılır.

42. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Oyun Çubuğu (Joystick): Çok gelişmiş oyun ve görüntülü programlarda kolay hareket etmeyi sağlar. B)Sunum (Projeksiyon) Cihazı: Bilgisayardaki görüntüyü büyük ekrana aktararak ders, toplantı gibi sunumlarda kolaylık sağlar. C)Dijital Fotoğraf Makinesi: Resim çekip bilgisayara kaydetmemizi sağlar. D)Flash Bellek: Bilgisayar kasasının içinde bulunur ve bilgisayar çalışırken gerekli olan dosyalar geçici olarak burada tutulur. 43. Aşağıda verilen donanım birimi ve açıklaması eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A)Hafıza Kartı: Değişik cihazlarda(Cep telefonu, fotoğraf makinesi vb) verilerin kaydedilmesi için hafıza olarak kullanılan kartlardır. SD, MMC gibi. B)MP3 Player: mp3 formatındaki müzik dosyalarını dinlememizi sağlar. C)MP4 Player: Hareketli görüntüleri (film, video) izlemeyi sağlar. D)Mikrofon: Bilgisayardan çıkan sesleri duymamızı sağlar. 44. “Anakart üzerinde bilgisayarın çalışma ayarlarının bulunduğu bellektir. Bu belleğe bilgiler anakart üreticisi firma tarafından yüklenir ve bilgisayar kullanıcıları bu bilgileri silemez ve değiştiremez.” Yukarıda bahsedilen bellek hangisidir? A) RAM bellek B) ROM Bellek C) Flash Bellek D) Hafıza Kartı 45. İşlemci ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) İşlemcinin kalitesi bilgisayarın çalışma hızını belirler. Ölçüm olarak MegaHerz (MHz) veya GigaHerz(GHz) kullanılır. Bu değerler işlemcinin 1 saniyede yaptığı işlem miktarını belirler. B) Ön bellek (Cache Memory) kapasitesi yüksek olan işlemci daha hızlı çalışır. C) Aritmetik mantık birimi ve kontrol birimlerinden oluşur. D) 3 Gigahertz (GHz) hızındaki bir işlemci saniyede 3 milyon titreşim (işlem) yapar. 46. RAM Bellek ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) İşlemci, işlem yaparken gerekli dosyaları RAM Bellekten alıp kullanır. B) RAM Bellek kapasitesi yüksek olursa bilgisayarın performansı artar. C) RAM bellek manyetik ortam olduğundan bilgisayar kapandığında içindeki veriler kaybolmaz. D) RAM Belleğin çalışma frekansının yüksekliği bilgisayarın performansı artar. 47. Ekran Kartı ile ilgili verilenlerden hangisi doğrudur? A) Ekran Kartı; bilgisayar monitöründeki her türlü yazının (text) ve grafiğin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan bağdaştırıcıdır. B) Ekran kartının da bir hafızası vardır. 128 MB, 256 MB, 512 MB gibi. C) TV Out özelliği olan ekran kartları ile bilgisayardaki görüntü televizyona aktarılabilir. D) Yukarıdakilerin hepsi 48. Sabit Disk ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasa içerisine yerleştirilmiş bellek birimidir. B) Elektronik bir ortam olduğundan bilgisayar kapandığında sabit diskteki veriler otomatik olarak silinir. C) Veriye hızlı erişim için sabit diskin dönüş hızı da önemlidir. Dakikada 5400 rpm, 7200 rpm, 10000 rpm devir yapan sabit diskler vardır. Devir sayısı fazla olan daha hızlıdır. D) Sabit diskin büyüklüğü GigaByte, Terabyte cinsinden ölçülür. 100 GB, 500 GB, 1 TB gibi. 49. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar yazıcısı çeşidi değildir? A) Mürekkep Püskürtmeli B) Lazer C) Nokta Vuruşlu D) Daktilo 50. Baskı kalitesi açısından hangi yazıcı daha üstündür? A) Mürekkep Püskürtmeli B) Lazer C) Nokta Vuruşlu D) Daktilo 51. Yazıcılarla ilgili hangisi yanlıştır? A) Mürekkep püskürtmeli yazıcılar kartuş kullanır. B) Lazer yazıcılar toner kullanır. C) Nokta vuruşlu yazıcılar şerit kullanır. D) Çözünürlüğü yüksek olan yazıcının baskı kalitesi (netliği) düşük olur. 52. “Bilgisayarlarda kullanılan, metni konuşmaya çevirici sistemlere verilen addır. Yazılı metin (text) şeklinde girilir, bu bilgiler ses sinyallerine dönüştürülerek hoparlörlerden alınır.” Bahsedilen terim nedir?

15 / 15

A) Mikrofon B) Konuşma Sentezleyici C) Ses Kartı D) Zip Disk 53. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın performansını (hızlı işlem yapmasını) doğrudan etkilemez? A) İşlemci hızı B) RAM Bellek kapasitesi C) Sabit Disk Kapasitesi D) Sabit Disk dönüş hızı 54. Virüslerle ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Virüsler internet, flash bellek ve hafıza kartlarından bilgisayara girebilir. B) Antivirüs programları virüsleri engellemek için hazırlanmıştır. C) Her türlü antivirüs bütün virüsleri engelleyebilir. D) Virüsler kendiliğinden oluşmaz, bir programcı tarafından yazılır.