Temat: System podatkowy

Z punktu widzenia zarządzania finansami przedsiębiorstwa, menedżer

finansowy powinien doskonale orientować się w obowiązujących regulacjach

podatkowych, ponieważ niewiele decyzji z zakresu zarządzania finansami może

być podejmowane bez ich uwzględniania.

Podatek to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie na rzecz

państwa.

I. Zasadniczy podział podatków w Polsce

1. Podatki bezpośrednie:

a) podatek dochodowy od osób fizycznych,

b) podatek dochodowy od osób prawnych,

c) podatek od spadków i darowizn,

d) podatek od czynności cywilnoprawnych,

e) podatek rolny,

f) podatek leśny,

g) podatek od nieruchomości,

h) podatek od środków transportowych

i) podatek tonażowy.

2. Podatki pośrednie:

a) podatek od towarów i usług (VAT),

b) podatek akcyzowy,

c) podatek od gier.

Z punktu widzenia działalności gospodarczej najważniejsze dla

przedsiębiorcy są podatki dochodowe, oraz podatki pośrednie, które są

wkalkulowane w cenę sprzedaży, w szczególności podatek od towarów i usług

oraz podatek akcyzowy, adresowany do niektórych grup wyrobów.

2

1. Podatki bezpośrednie - formy opodatkowania działalności

gospodarczej podatkiem dochodowym – sposoby rozliczania

z urzędem skarbowym

Przedsiębiorca w Polsce ma do wyboru kilka rodzajów form opodatkowania.

Wybór formy opodatkowania wymaga zawiadomienia właściwego naczelnika

urzędu skarbowego, na którego terenie działający podatnik ma miejsce

zamieszkania.

Należy pamiętać, że:

zawiadomienie należy złożyć co do zasady do 20 stycznia, jeżeli działalność

rozpoczynamy z początkiem roku,

podatnik rozpoczynający prowadzenie pozarolniczej działalności

gospodarczej w trakcie roku podatkowego powinien złożyć

zawiadomienie do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie

później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

Raz złożone oświadczenie o wyborze formy opodatkowania jest ważne także

w kolejnych latach. Jeżeli przedsiębiorca w kolejnym roku nie zamierza zmieniać

formy opodatkowania, nie ma wówczas obowiązku składania kolejnego

oświadczenia.

1. Zasady ogólne opodatkowania wg skali podatkowej

Podstawą opodatkowania jest dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty

uzyskania przychodu. Przychodem opodatkowanym jest każdy przychód

z wyjątkiem wyraźnie wymienionych w ustawie jako nie podlegające

opodatkowaniu lub zwolnione z podatku. Kosztem podatkowym jest każdy

wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodu lub zabezpieczenia źródeł tego

przychodu z wyjątkiem tych wydatków, które ustawodawca wymienia jako nie

stanowiące kosztu uzyskania przychodu. Zaliczki na podatek są wpłacane

w rachunku narastającym miesięcznie lub kwartalnie bez konieczności składania

jakichkolwiek deklaracji (PIT), zawsze do 20. dnia miesiąca następującego bądź

to po miesiącu, którego zaliczka dotyczy, bądź też po kwartale, którego zaliczka

dotyczy. Ostateczne rozliczenie następuje w zeznaniu składanym do końca

kwietnia następującego po tym roku, którego rozliczenie dotyczy.

3

Stawki podatku dochodowego wg skali podatkowej

a) 18% - tyle podatku zapłaci przedsiębiorca, którego dochody w roku

podatkowym nie przekroczą kwoty 85.528 zł,

b) 32% - tyle podatku zapłaci przedsiębiorca, którego dochody w roku

podatkowym przekroczą kwotę 85.528 zł.

Zalety opodatkowania wg zasad ogólnych

możliwość skorzystania z ulg podatkowych,

prawo do wspólnego rozliczania z małżonkiem lub wychowywanym

dzieckiem.

Wady:

należy stale kontrolować przychody i koszty, aby dochód nie przekroczył

85.528 zł, w przeciwnym razie stawka wzrasta z 18% do 32%,

c) 19% podatek liniowy

Podatek dochodowy 19% odprowadzają spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością.

Ponadto z tej formy opodatkowania może skorzystać podatnik, który

w roku podatkowym oraz go poprzedzającym nie może wykonywać

w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, usług na

rzecz byłego lub obecnego pracodawcy.

Ze względu na liczne ograniczenia jest on opłacalny dopiero przy

dochodach powyżej 90.000 zł.

Zaliczki na ten podatek są wpłacane w rachunku narastającym

miesięcznie lub kwartalnie bez konieczności składania jakichkolwiek

deklaracji. Terminy są dokładnie takie same jak w przypadku zaliczek

płaconych według skali PIT. Ostateczne rozliczenie następuje w zeznaniu

składanym do końca kwietnia roku następującego po tym roku, którego

rozliczenie dotyczy.

Zalety 19% podatku liniowego

korzystna forma opodatkowania dla podmiotów osiągających wysokie

dochody (wysokie przychody, niskie koszty uzyskania przychodu).

4

Wady:

brak możliwości skorzystania z ulg podatkowych (np. ulgi na dzieci),

brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub wychowywanym

dzieckiem.

Wymagane dokumenty finansowe w przypadku zasad ogólnych

i podatku liniowego:

Księga przychodów i rozchodów lub pełna rachunkowość,

Ewidencja podatku (VAT) – w przypadku płatników VAT.

2. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Zryczałtowany podatek dochodowy uregulowany jest w ustawie

o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów

osiąganych przez osoby fizyczne i obliczany według stawek procentowych

od osiągniętego przychodu

Obowiązuje pięć stawek ryczałtu – w zależności od rodzaju prowadzonej

działalności gospodarczej: 3%, 5,5%, 8,5%, 17%, 20%1.

Zalety ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

z góry wiadomo ile podatku trzeba będzie zapłacić,

nie ma możliwości „wpadnięcia” w wyższą stawkę podatku w przypadku

uzyskania wyższych przychodów.

Wady

brak możliwości pomniejszenia kwoty podatku o koszty uzyskania

przychodu,

wybór ryczałtu nie jest korzystny dla przedsiębiorców, którzy ponoszą

wysokie koszty swojej działalności,

po przekroczeniu 150.000 euro przychodu przedsiębiorca traci prawo do

opodatkowania w formie ryczałtu, w takiej sytuacji od następnego roku

1 patrz Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od

niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 144, poz. 930 z późn.

zm.)

5

podatkowego przedsiębiorca będzie musiał przejść na ogólne zasady

opodatkowania,

brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub wychowywanym

dzieckiem,

ryczałtowiec może pomniejszyć uzyskany przychód tylko o stratę z lat

ubiegłych, zapłacone składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe,

chorobowe oraz wypadkowe jego samego lub osób współpracujących.

Wymagane dokumenty finansowe w przypadku ryczałtu

ewidencjonowanego:

ewidencja przychodu,

ewidencje VAT (ewentualnie).

3. Karta podatkowa

Jest najbardziej uproszczoną formą opłacania podatku dochodowego.

Ta forma opodatkowania jest ograniczona do przychodów osiąganych

z niektórych, ściśle określonych, rodzajów działalności wymienionych

w art. 23 ustawy z 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku

dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W przypadku karty podatkowej podatnik nie ma możliwości wspólnego

rozliczenia z małżonkiem lub wychowywanym dzieckiem.

Wymagane dokumenty finansowe w przypadku karty podatkowej:

Ewentualnie ewidencje VAT.

Kiedy podmiot gospodarczy jest zobowiązany do prowadzenia pełnej

księgowości?

Ustawa o rachunkowości jasno reguluje obowiązek prowadzenia ksiąg

rachunkowych.

Do prowadzenia pełnej księgowości są zobowiązane następujące podmioty:

spółki akcyjne,

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

spółki komandytowe,

6

spółki komandytowo – akcyjne.

Ponadto do prowadzenia pełnej księgowości są zobowiązane jednostki,

które w poprzednim roku podatkowym osiągnęły przychód co najmniej

1.200.000 euro. Kwestię tę regulują art. 24a ust. 4 ustawy o podatku

dochodowym od osób fizycznych oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy

o rachunkowości.

Wady prowadzenia ksiąg rachunkowych:

Ustawa o rachunkowości nakłada na podmiot gospodarczy wiele

obowiązków i ograniczeń,

Wymaga konieczności ewidencjonowania wszystkich operacji

gospodarczych, należności i zobowiązań,

Prowadzenia szczegółowych ewidencji dotyczących poszczególnych

obszarów działalności przedsiębiorstwa,

Sformalizowana forma prowadzenia księgowości wiąże się ponoszeniem

dość wysokich kosztów (kosztowna rachunkowość).

Zalety prowadzenia ksiąg rachunkowych:

Prawidłowo prowadzone księgi handlowe dają syntetyczny i analityczny

obraz stanu finansowego firmy,

Umożliwiają śledzenie na bieżąco stanów zapasów, należności

i zobowiązań,

Przydatne do prowadzenia analizy finansowej i podejmowania decyzji.

2. Znaczenie podatków pośrednich w działalności gospodarczej

Podatki pośrednie, w szczególności podatek od towarów i usług oraz

podatek akcyzowy (wkalkulowane w cenę dobra lub usługi) wpływają

niewątpliwie na wielkość zysków przedsiębiorstwa, ponieważ nie zawsze

mogą one być przerzucane na odbiorców. Dlatego bardzo ważne jest, aby

przedsiębiorca kalkulując wpływ obciążeń podatkowych na wynik

finansowy uwzględniał całość podatków, a nie tylko podatek dochodowy.

7

A. Podatek od towarów i usług

Jest odmianą rozpowszechnionego w Europie podatku od wartości

dodanej (Value Added Tax), stąd jest często wykorzystywany skrót VAT.

Podstawą opodatkowania jest obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu

sprzedaży towaru lub świadczenia usług pomniejszona o kwotę podatku.

Podstawę opodatkowania stanowi cena sprzedaży (brutto) pomniejszona

o należny od tej sprzedaży podatek od towarów i usług.

Cechą charakterystyczną tego podatku jest jego wielofazowość –

występuje na wszystkich etapach obrotu, na których tworzy się wartość

dodana począwszy od wydobycia surowców, poprzez produkcję,

dystrybucję aż do konsumpcji.

Podatnicy kolejnych etapów płacą podatek przy zakupie (w cenie towaru),

odzyskując wydatkowaną kwotę poprzez potrącenie z podatku

naliczonego przy sprzedaży dobra lub usługi.

W zależności od rodzaju towaru (usługi) lub podatnika mają zastosowania

różne stawki: 0%, 8%, 23%.

Techniczny sposób naliczania podatku przez podatników z kolejnych faz

polega na tym, iż po zamknięciu ewidencji podatkowej – (faktury za dany

miesiąc: zakupy i sprzedaż) dokonuje się wyliczenia podatku należnego

urzędowi skarbowemu wg poniższej formuły:

PU = PS + PZ

gdzie:

PU - podatek należny US za dany miesiąc (kwartał),

PS - podatek wyliczony na fakturach sprzedaży za dany miesiąc,

PZ - podatek wyliczony na fakturach zakupu wystawionych w danym

miesiącu.

Wyliczona w ten sposób kwota może być zarówno dodatnia, jak i ujemna.

8

Zwolnienie podmiotowe od podatku VAT w 2011 roku.

Rozpoczynając działalność gospodarczą warto pamiętać o możliwości

zwolnienia podmiotowego od podatku od towarów i usług, które

przysługuje podatnikom, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie

przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 150.000 zł.

Warto również pamiętać, iż niektóre rodzaje działalności gospodarczej

(np. agenci ubezpieczeniowi) są również zwolnione z podatku VAT.

Przykład kalkulacjI wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym

Pan Kowalski prowadzi działalność gospodarczą (z powodu ograniczeń

wymienionych w ustawie Pan Kowalski nie może rozliczać się kartą podatkową).

W celu wyboru najkorzystniejszej w 2011 r. formy opodatkowania dokonał

porównania poszczególnych form opodatkowania. Przeprowadzona analiza

wskazuje, że może skorzystać z opodatkowania w trzech możliwych formach.

Pan Kowalski na podstawie wyników gospodarczych osiągniętych w roku

bieżącym założył, że w 2011 r. osiągnie przychód w wysokości 120.000 zł, zaś

koszty uzyskania przychodu wyniosą 20.000 zł.

1. Opodatkowanie według skali podatkowej

Pan Kowalski mieszka wspólnie z niepracującą żoną i dzieckiem. Ma możliwość

skorzystania ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Podatnik szacuje, że możliwa do odliczenia od dochodu składka na

ubezpieczenie społeczne będzie stanowić kwotę 7.377,36 zł.

Składkę na ubezpieczenie zdrowotne możliwą do odliczenia od podatku (7,75%

podstawy jej wymiaru) szacuje na kwotę 2.317,16 zł.

Pan Kowalski ma prawo pomniejszyć uzyskany przychód o koszty jego

uzyskania:

120.000 zł - 20.000 zł = 100.000 zł.

Kwota 100.000 zł stanowić będzie dochód podatnika, dochód niepracującej żony

wyniesie 0 zł.

9

W celu wspólnego rozliczenia pan Kowalski sumuje dochody swoje oraz

małżonki, przy czym od swojego dochodu odlicza składkę na ubezpieczenia

społeczne, a następnie uzyskany wynik dzieli przez dwa i zaokrągla go do

pełnych złotych:

(100.000 zł - 7.377,36 zł + 0 zł) : 2 = 46.311,32 zł, stąd podstawa obliczenia

podatku wyniesie 46.311 zł.

Wyliczając podatek według skali podatkowej, pomniejsza go o kwotę

zmniejszającą podatek i mnoży przez dwa:

[(46.311 zł x 18%)] x 2 = 16.671,96 zł.

Od obliczonego podatku odlicza zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne

i kwotę ulgi na dzieci:

16.671,96 zł - 2.317,16 zł - 1.112,04 zł = 13.242,76 zł.

Oszacowana kwota podatku do zapłaty, po zaokrągleniu do pełnych złotych

wyniesie 13.243 zł.

2. Podatek liniowy

W tej formie opodatkowania pan Kowalski nie może skorzystać ze wspólnego

opodatkowania z małżonkiem, nie skorzysta również z ulgi na dzieci. Ma prawo

do odliczenia od dochodu kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, a od

podatku - zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne w określonej przez

ustawę wysokości (7,75% podstawy wymiaru składki).

Dochód podatnika po pomniejszeniu o koszty uzyskania przychodu wyniesie

100.000 zł (120.000 zł - 20.000 zł).

Podatek po obliczeniu z zastosowaniem 19% stawki podatku wyniesie

15.281,14 zł

{[(100.000 zł - 7.377,36 zł) x 19%] - 2.317,16 zł}.

Oszacowana kwota podatku do zapłaty, po zaokrągleniu do pełnych złotych

wyniesie 15.281 zł.

Ta forma opodatkowana nie będzie więc w przypadku P. Kowalskiego korzystna.

10

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Działalność prowadzona przez pana Kowalskiego podlega opodatkowaniu

stawką ryczałtu w wysokości 5,5%.

Podatnik nie pomniejszy przychodu o koszty jego uzyskania. W tej formie

opodatkowania, co do zasady, ma prawo do pomniejszenia przychodu o kwotę

składek na ubezpieczenia społeczne. Od obliczonego ryczałtu odliczy zapłaconą

składkę na ubezpieczenie zdrowotne (7,75% podstawy wymiaru składki). Pan

Kowalski nie może skorzystać z ulgi na dzieci.

Obliczenie kwoty podatku:

[(120.000 zł - 7.377,36 zł) x 5,5%] - 2.317,16 zł = 3.877,09 zł.

Podatek do zapłaty, po zaokrągleniu do pełnych złotych wyniesie 3.877 zł.

Z zaprezentowanej symulacji wynika, że najbardziej korzystną formą

opodatkowania w przypadku pana Kowalskiego będzie ryczałt

ewidencjonowany.

B. Pozostałe podatki płacone przez podmioty gospodarcze

Poza podatkiem dochodowym, podatkiem VAT oraz podatkiem

akcyzowym podmioty gospodarcze są zobowiązane do uiszczania jeszcze

innych podatków. Najczęściej płaconym podatkiem przez podmioty

gospodarcze jest podatek od nieruchomości, który płacą osoby fizyczne

i prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej,

które są właścicielami lub samoistnymi posiadaczami nieruchomości.

Podstawą naliczenia tego podatku jest:

w przypadku budynków – powierzchnia użytkowa wyrażona w metrach

kwadratowych,

w przypadku gruntów – powierzchnia wyrażona w metrach

kwadratowych,

w przypadku budowli – podstawa podatku jest zgodna z zasadami

przewidzianymi dla określenia amortyzacji tych budowli.

11

Wysokość podatku od nieruchomości jest określana przez radę gminy, ponieważ

jest to dochód gmin. Ustawowo są określone maksymalne stawki podatku od

nieruchomości.

Bibliografia:

1. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie

wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz

o podatku akcyzowym (Dz.U. nr 27, poz. 268).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 1993 r. w sprawie

zaliczenia przedmiotu umów najmu lub dzierżawy rzeczy albo praw

majątkowych do składników majątku stron tych umów (Dz.U. nr 28, poz. 129).

3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93

z późn. zm.).

4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

(tekst jedn. Dz.U. 2000, nr 14, poz. 176 z późn. zm.)

5. Ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz

o podatku akcyzowym (Dz.U. 1993, nr 11 z późn. zm.) z uwzględnieniem

późniejszych nowelizacji.

6. Ustawa z dnia 24 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. nr 121,

poz. 591 z późn. zm.).

7. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. nr 140, poz.

937).

8. Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U.

nr 74, poz. 857).

9. Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o rachunkowości

(Dz.U. nr 113, poz. 1186).

10. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustaw; o podatku

dochodowym od osób fizycznych, o podatku dochodowym od osób prawnych

oraz o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. nr 106,

poz. 1150).

12

11. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.

nr 54, poz. 535 z późn. zm.).

12. Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od

towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 2005, nr 90,

poz. 756).

13. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych – komentarz (stan

prawny na 1 września 2005 r.), praca zbiorowa, Difin, Warszawa 2005.