RELACION PER PROJ EKTLIGJ IN

"PER OISA SHTESA 01-IE NORYSI-IIME NE LIGJIN NR.8588, DATE 15.03.2000, "PER ORGA NIZIMIN 01-IE FUNKSIONIMIN E GJYKATES SE LARTE TE

REPUBLIKES SE SI-IQ I PERI SE, I NORYSI-IUAR"

Pj esa e nente e Kushtetutes se Republikes se Shqiperi se parashi kon parimet, strukturen, rnenyren e emerimi t, kompetenca t dhe elemcnlc te lj ere te funk sionimit te sisternit gjyqeso r ne vend .Ne piken I te nenit 135 te Kushletutes, sa nksionohet se pushteti gjyqeso r ne Republi h n e Shqiperi se ushtrohet nga Gj ykata e Larte, si clhe nga gjykatat e apelit clhe ato te shkall es se pare.

Per shkak te ketij parashikimi kushlelues, poz iles qe ajo ka ne hi erarkin e gjyqeso re, ro lit te posa9ern qe i jepel ne Ku shtetute dhe ne li gjcl procecluria le perkatese per rev izionirnin dhe ri shi kirnin e vendim cve legjykalavc me le ulla, si dhe le drcjlcs qe i njihet per nj es imin ose ndryshimin e praklikes gjyqeso re, Gjykala e Larteeshle clhe rnbetet nj e orga n kushletues, mirefunksionimi i te cili t eshte nj e fak tor kyc; per ccurinc e krejt pushtelit gjyqeso r ne ve9a nti dhe sislemit te drej tes ise ne pergj ithes i.

Tashrne opinioni pub li k, akloret poli like nc vend dhe partneret ta ne nderkornbetare bashkohen ne konstalimin se sistemi gjyqeso r cs hle duke vuaj tur nga fenornene shqetesuese brencla tij , te till e qekane sjell e si pasoje nj e perceplim nega ti v"ne rritj e, persa i perket dhenies se drejtes ise nga ana c gjykatave shqiptare.

M ungesa e i ntegr i letit brenda racl heve tC lrupcs g) yqcso rc, pro fes iona I izm i i 9a le cl he muncles ia qe ekziston pcrt'u promovuar jashle slancla rteve clhe kriterevc le gj ithepranuara pro fes ionale dhe etik e, j ane fe nomene qe nuk ka Jene pa prekur edhe Gj ykaten e Larte dhe trupen e saj .

Vete rencles ia e orga nit kushtetues, ka cl elyruar Ku shtetuteberes in , qe ne di spoz ita te posa9 111e te parashikoje proces in e emerimit te trupes gjyqeso re te gjykates me te larte ne vend . Respektimi i parimeve shtetfromuese te tilla si "check and ba lance" eshte transpozuar ne ras tin e proces it te emerimit le anelareve te Gjykates se Lartc, nepermj el parashikimit le nj e bashkepunimi institucional mes Pres identit te Rcpublikes cl he Parl amentit.

Tradita institucionale ne vend pergja te vilcvc, qe kane pasuar mi ra timin e Kushtetutcs, interp retimi ndonj ehere i nclryshem i poz ites ku shteluese nga ana e Pres icl entit te Republikes dhe Parl amentit, ne proces in e emeri mit te anclarcve te Gjykates se Larte, ka detyruar dy here me racl he Gjykaten Kushtetuese te shprchct dhe te interpretoje cli spozitat perkaese kushtetuese qe I id hen me kete proccs .

Ne rrj eclhen e ketyre rrethanave, ne vitin 20 13, nepermJ el li gji t nr.151 /20 13, Ku vendi i Shqiperise mi rato i me shumicen e cil esua r prcj 3/5 te anetareve te tij , ndryshime te rendes ishme ne li gj in organik te Gjyka tes se Lart e.

Ne keto nclryshime u synua qe nepermjet cletajimit te kushleve cl he kritereve ne se leks ionimin e kandidaturave per anetare le Gjyka tes se La rte, rritj es se lransparences ne teresine e proces it dhe orientimit te proces it konsultucs mes Prcsidcntit dhe Kuvenclit, qe kryhet para nxjenj es se clekrelil te emerimit, le gjenin pasqyrim ne ligj qendrimcl e ju ri sprudences legji slali ve te

1

Gjykates Kushtetuese ne venclimet e saj nr.2/2005 dhe nr.24/20 11 per te siguruar nj e perbe1je sa me cileso re, profesionale clhe me integ ritct te Gjykates se Larte. Objektivi per te normuar sa me te sakte clhe pa ekui voke kete proces te rend es ishem, rezulton se nuk eshte permbushur plotes isht.

Nga koha e mi ra timit te li gj it nr.151 /20 13 e deri me so t, ne 5 raste, proces i i konsultimit mes Pres identit te Republikes dhe Ku vendit , ccl he psc per shkak te parashikimeve te reja li gjore te miratuara , do te cluhej te ki sh qene me konstrukti v scsa ne te ka luaren, nuk rezulto i i ti!Ie.

Ne te gjitha rastet e rrez imit nga ana e Ku vcndit te dekreteve presidenciale per emerimin e anetareve te Gjykates se Larte, rezultoi sc argum enti thelbeso r li gjor per nj e venclimmanj e te tilla ka qene moszbatimi nga ana e Pres identit te Rep ublikes i parashikimeve ligjore per rea li zimin e proces it konsultues me Ku vencl in e Shqiperi se, nepermjet zhvillimit te bi sedimeve per percaktimin e kritereve konkretc, bazuar ne li sten e kandidaturave te paraqitura pert ' u emeruar si aneta re te Gjykates se La rte.

Ndersa Ku vencl i i Shqiperi se, vlereso nte ne vijimesi se nj e proces i till e konsulrues nuk muncl te jete formal, ipakonkreti zua r me kritere konkretc, te percak tu ara mbi nj e li ste konkrete kanclidaturash, Pres iclenti i Republikes, ne inteprctim te te nj ejtes cli spoz ite, e pra nonte si te pennbushur kete cletyrim ligjor.

Nclerkohe, ndryshimet kushtetuese te vitit 2008, kane ndikuar ne rritj en e ni velit tedeba ti t te karakterit politik , qe ka pasuar rrez imin e kandidatura ve te propozuara nga Pres identi i Republikes. ·

Shmangia e nclikimeve politi ke ne procesin c emerimit te anetareve te Gjykates se Larteeshte thelbeso re persa koheeshte nj e clement percaktues ne ruaj tj en clhe gara ntimin e Pa va res ise clhe Panshmeri se se kesaj gjyka te, dhe per shkc1k te pozites se saj kushtetuese dhe te gji the sistemin si i tille.

Nisur nga rencles ia e ga rantimit te pava rcs ise dhe paa nshmerise se trupes gjyqeso re te Gjykates se Larte, Progres Raporti i Komi sionit Evropian per vi tin 2014 shpreh shqetes imin ne lidhj e me politizimin e munclshem te proces it te emerimit tegjyqtareve te kesaj gjykate.

Ne kete Progres Raport theksohet se: "S10111.1i i G/vkoles se Lorie dlie procesi i e111 erirn i1 le onetoreve le soj 111he1e1 s/1qeles 11 es per sh/wk le 1)()fi1i::.imi1 le 1111111dsliem, perso knli e porosliikimet perkolese k11sli1e111ese 1111k jone 11drvsli11or. Povoresio dli e Poonesio e Gjykoles se Lo rte ende 1111k eslile sig11rnor p/01esis/i1. Qe pref jwwril, 17or/0111e111i ko rre::.11or dekrelel presidenciole per e171 eri111i11 e Ire onetoreve le G/vkoles se Lorie dlie vendel perkolese ende 11ukjo11e plolesuor".

Eshte e tepert te ndalcmi ne rencles ine j eti ke qe ka sistemi gjyqeso r per te patur nj e Gj ykate te Larteme ni vel te pacli skutueshem profes ional, me integritet te larte, larg ydo ncli kimi ne clukje apo thelbeso r nga fenomene te till a si korru psioni ekonomik apo politik qofte ai.

Ne keto rrethana, ne cleputetet propozues mcndoj me se nderh y1ja me cl isa nclryshim e ne li gj in organik te Gj ykates se Larte, ne harmoni me nj e qenclrim konstant te Pres identit te Republikes, dote muncl te perforcoje ro lin c kritercve objektive dhe shtese ne perzgjedhjen e kancliclaturave per t ' u emeruar ne cletyren e aneta rit te Gjykates se Larte, sikuncler te shmange

2

ne maksimum ndikimel e mundshme politi ke, duke pa rashi kuar nje trupe keshillimore pra ne Pres identit te Republikes , sic; eshte Keshilli per Emerimet ne Gj ykalen e Larte.

Duhet te nenvizojme se prej vitesh tradita institucionale ka nj ohur de fac to ekzistencen e nj e keshilli te tille keshillimor prane Pres identit te Republi kes. Funksioni i ketij orga ni ka qene perzgjedhja dhe rekomandimi per Presidentin e Republikes i kandidateve potencia!e,te cil et do te ishin te pershtatshem per t'u emeruar ne detyren e anetarit te Gj ykates se Larte.

Ne ushtrim te funk sionit tone si li gjvenes, nepermJct kesaj ini ciati ve ligj ore ne duam ta ngreme ne ni veline nj e stru kture li gjore, ket e orga n keshillimor prane Presidentit te Republikes, qe per nga perbe1j a e para shi kuar e tij , jep gara nci per integritet te larte moral dhe profes ional, pergj egjes i dhe perfaqesim te aktoreve te sistemit.

Ne nj edhe kronologjike, ne nenin 1 te projektli gj it jane kryer di sa nderhy1je te karakterit parimor dhe teknik , qe synojne rritj en dhe fo rcimin e kritereve obj ekti ve qe do te duhet te plotesohen nga ana e kandidateve per t' u emeruar eventuali sht si anetare te Gj ykates se La rte.

Per te rritur ni ve lin e perfaqesimit tefern ra vc ne lrupen gjyqeso re te Gjykates se Larte, eshte rnenduar te pro pozohct si nj e kriter shtcse ne procesin perzgjedhj es dhe gara ntirni i nje balance sa me te drejte gj inore ne radhet e anetaresisc se kesaj gjykatc.

Neni 2 dhe 3 i ketij projektli gj i ka parashikuar ngntJ en, menyren e funk sionimit dhe produktin e Keshillit per Emerimet ne Gj ykaten e Larte, orga n ky keshillimor qe do te veproj e prane Pres identit te Republikes, sa here do te duhet te shq yrtohen kandidatura pert ' u emeruar si anetare te Gjykates se Lane, du ke anali zuar permbushj en e kri te reve li gjo re, objekti ve dhe shtese.

Neperbe1je te ketij keshilli eshte parashi kuar tej cne Kryelari i Gjykates Kushletuese, Mini stri i Drejtes ise, Pro kurori i Pergjithshern , Zevendeskryctari i Keshilli1 te Larle te Dr~jtes i se,

Kryetari i Dhomes Kombetare te A vokati se clhe l per faqesues i Gjykates se La rte , zgjeclhur nga trupa e kesaj gj ykate. Si c; shihet nga vete perberj a e ket ij orga ni , synohet qe ne proces in e emerimit te anetareve te Gj ykates se Larte, te shmanget sa me shume te jete i munclur politi zimi ne krye1jen e perzgj eclhj es se kandidatu rave, duke permbushur ne kete menyre dhe nj e prej pritshmeri ve te Bashkimit Evro pian pergja te proccs it integrues te ve ndit to ne.

Personalitete te tilla brencla sistemit gjyqeso r dhc perfaqesues te aktoreve le tjera shumete rendesishem dhe komplementare, me ro l paresor ne mbarevajtj en e sistemit, konsiderohen prej nesh si Fi gura qe mund te ga ranlojne ruaj tj en e inlcgritetit te ketij procesi, nga c;do ndikim i papershtatshem.

Ky keshill do te thirret te shq yrtoje nj e li ste kandidaturash, te cil at do te paraqiten prane Pres identit te Republikes, ne per fundim te a ! ~11it te shpallj es perkatese qe Institucioni i Pres identit te Republikes ka detyrimin li gjo r le krycje per plotes imin e vendeve vakante ne Gjykates e Larte.

Keshilli per Emerimet ne Gj ykaten e Larle duke u ni sur nga li sta e kandidateve qe kane paraqitur kerkese do te anali zoje dhe vlcresoje per c;do njeren nga kandida turat ni ve lin e permbushjes se kritereve ligjore, obj ekti ve dhe shtese. Shq yrtimi nj e per nj e i te gj itha kandidaturave, ne reference te kritereve te mesipenne, do tebeje te mundur qe ky keshill te

3

finali zoje nj e renditj e te kandidaturave, duke ni sur nga ka ndidatura me e vleresuar e me radhe, ne funk sion te hartimit te nje raporti perrundimtar qe do t' i paraqese Pres identit te Republikes, se bashku me renditj en perkatese.

Rritj a e transparences se ketij procesi perzgjedhes, per ta larguar nga herm eti zimi i inst itucioneve dhe politikes, eshte synuar te permbushet me detyrimin qe raporti dhe renditja qe Keshilli per Emerimet ne Gj ykaten e Lartedo te pergat ise dhe percjell e prane Presidentit te Republikes, te behet publik nepermj et publikimil ne faqjen zyrtare eeb te lnstitucionit te Pres identit te Republikes.

Perpos k6tij rapo rti dh e renditj e qe do te hartoje Keshilli , Pres ident i i Republikes, neperrnj et nenit 4 te ket ij projektligji i garantohet e drejta per te kerkua r dhe grumbulluar <;:do te dhene dhe informac ion qe ai e <;: mon te nevojshem, perrshire alo konfidencial e, per sec ilin prej kandidaturave qe i percill en atij neperrnj et Keshillil per Emerimet ne Gj ykaten e Larte.

Per t ' i dhene nj e dimension le ri proccs il te konsultirnil mes Presidenti t dhe Kuvendit , ne permbushj e te tagreve kushtetuese, te intcrpretuara gjeresisht nga Gjykata Kushtetuese dhe me synimin per te shmangur ne kufijte e le mundshmes polili zimin e ketij proces i, neni 4/2 i ketij projektligji sa nksionon se keto konsultime paraprake do te duhel te kryhen mbi kandidarura konkrete, duke LI bazuar ne raportin c Keshillit per Emerimet ne Gj ykaten e Larte, ne vleres im te merites dhe integrit eti t lekandidaturave, ne perputhj e me kerkesen kushtetuese per kualifikim te larte, per te siguruar nj e perbe1j e cileso re dhe te pershtatshme te Gjykates se Larte.

E nenvi zojme ne fund te ketij relac ioni , por jo per nga rendes ia, se ky propoz im li gjor nuk eshte thjesht dhe velem nj e model i harluar ne kushtel e mungeses se eksperiencave te ngj ashme.

Ne deputctet propozues, ni sur nga pozila c Gjyka tes se Lane ne Ku shtetute dhe brenda vete sislemit gj yqeso r, ne hartimin c kesaj ini ciati ve li gjo re i jcm i referu ar si model, proccs il te perzgjedhjes qe so t funk sionon ne Republiken Federat e te Gj ermanise per emerimin e anetareve te Gj ykates se Larte Federa le, nepcrmj el nje Komisioni le posa<;:e m, duk e ceduar ne kete model ne ro lin emerues le parlamcntit ne anctaresinc e kesaj strukture, te bindur se kontributi i perfaqesuesve te vete sislemit ne kele proces, do te mund te siguroj e me teper arritjen e nje rezultati sa me afer asaj qe prel opinioni publik ne teresi.

DEPUTETET PROPOZUES

l - U/Sf NA-NJA-

2-. ~~ ~l 3 - I/ (!)/?fl' ti_ CA.A$\ ~

J.( . ~/uq (fi.u9

4