TİCARET HUKUKU I I (KIYMETLİ EVRAK HUKUK)

Ticaret hukuku; kişilerin kişilerle, kişilerin devletle olan ticari işlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Konusu, ticari ilişkilerdir.TTK ticaret hukukunda geçerli olacak kurallar bütünüdür. En genel ve yazılı kaynaktır.TTK’ nın sistematiği;

1. Başlangıç Hükümleri2. Ticari İşletme Hukuku: Ticaret hukukundaki geçerli kavramları gösterir.3. Şirketler Hukuku: Ticaret şirketlerinin ele alındığı daldır.4. Kıymetli Evrak Hukuku: Ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.5. Deniz Ticareti Hukuku: Denizde yük, yolcu ve eşya taşıma işlerinin düzenler.6. Sigorta Hukuku: Kişilerin kendilerini belli tehlikelere karşı güvence altına almak

amacıyla yaptıkları hukuki işleme sigorta denir.7. Son Hükümler

KIYMETLİ EVRAK HUKUKU

Düzenlenişi; TTK’ nın 3. kitabında düzenlenmiştir. Genel hükümler, Nama Yazılı Senetler, Hamiline Yazılı Senetler, Kambiyo Senetler(-bono-poliçe-çek). İsviçre BK’ dan alınmıştır.Tanım; Hakkın senetten ayrı olarak devredilmediği ve ileri sürülemediği evraklara denirNitelik; *Hak *Senet *Hakla senet iç içedirUnsurları; *Bir borç senedidir.(İmzayı atan borçludur. İmza el ile atılmalıdır.) *Tedavül amacına yöneliktir.(el değiştirir) *Hakla senet iç içedir. *Senet olmadan hak devredilemez.Ceza hukuku bakımından değerlendirilmesiBütün kıymetli evraklar ceza hukuku açısından özel evraka girer. Sahtecilik yapılması cezalandırılır. Bazı kıymetli evraklar resmi evraktır. Sahteciliğinde daha ağır cezalandırılır.TTK’ ya göre resmi evraklar; *Kambiyo senetler *Tahvil, hisse senetleri, yatırım fonları(SPK’ ya tabi menkul kıymetler) *Taşıma senetleri

Kıymetli Evrakın Tasnifi; 1. Temsil ettikleri hak türüne göre kıymetli evraklar(hak özel hukuktan doğmalıdır)

a. Alacak haklarına göre i. Bono

ii. Poliçe iii. Çek

b. Hissedarlık konusuna görec. Ayni haklara göre

i. Konşimento(deniz)ii. Taşıma senedi

iii. Varant(rehin) 2. Çıkarılma şekline göre kıymetli evraklar

a. Tek tek çıkarılan(imza elle atılmak zorunda)i. Bono

ii. Poliçe iii. Çek

b. Seri halde çıkarılan (imza mekanik aletle atılabilir)i. Hisse senetleri

ii. Tahviller

1

3. Devir açısından kıymetli evraklara. Namab. Hamilinec. Emre

4. Hakkın senetten önce var olup olmadığına göre kıymetli evraklara. Kurucu(ihdasi): Senet düzenlenmeden önce kıymetli evrak yoktur. Hak

senedin düzenlenmesiyle doğar.i. Bono

ii. Poliçeiii. Çek

b. Açıklayıcı(ishari): Hak senet düzenlenmeden önce vardır. Senedin düzenlenmesi sadece açıklayıcı nitelik arz eder

i. Hisse senetleriii. Tahviller

Kıymetli Evrağın Adi Evraktan Farkıİmzalayan kişinin aleyhine delil teşkil eden ve de ondan çıkmış olan belgeye adi senet denir.1) Kıymetli evrakta hak, alacak, mülkiyet ve hisse olabilir. Adi senette hak ve yükümlülük

olabilir.2) Kıymetli evrakta borçlu taraflardan birisi iken; adi senette her iki tarafta borçlu olabilir.3) Kıymetli evrakta sıkı şekil şartı vardır. Uyulmadığı takdirde geçersizdir. Adi senette ise

sıkı şekil şartı söz konusu değildir.4) Adi senet kişinin hakkını ispatlamaya yarar. Kıymetli evrakta hakla senet iç içedir.

İspattan öte bir durum söz konusudur. 5) Kıymetli evrakın bazı türleri TCK’ ya göre resmi evrak niteliği taşır. Adi senet resmi

evrak değildir. Özel evraktır.6) Adi senet kural olarak şarta bağlanabilir. Kıymetli evrak kural olarak şarta bağlama söz

konusu değildir.7) Adi senette alacaklı yapılan kısmi ödemeyi reddedebilir. Kıymetli evrakta alacaklı yapılan

kısmi ödemeyi reddedemez.

Nama Yazılı Senet: Belli bir kişinin adına yazılı olan emrine kaydı içermeyen kanunen de emre yazılı senetlerden olmayan evraklara denir. Şartları:

Belli bir kişinin adını kapsayacak Bu evrak emrine kaydı içermeyecek Kanunen de bu evrak emre yazılı olmayacak

Kural: Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdendir.Kural: Emre yazılı senetleri nama yazılı senede çevirmek için menfi emre kaydını düşmek gerekir. ( İsmin yanına parantez içinde “emrine değildir” yazılır )Kural: Bütün kıymetli evraklar nama yazılı olarak düzenlenebilir.Nama Yazılı Senetlerin Devri:Zilliyetliğin devri ve alacağın temliki il devredilir.Devir Beyanı: istenilirse senet üzerine veya ayrı bir kâğıda da yapılır. Eğer devir beyanı ayrı bir kâğıda yapılmışsa senetle beraber kâğıtta devredilir. Nama yazılı evraklar bu nedenle hakla iç içedir.Ör: Nama yazılı senedi devredenin hakları tamamen devir alana geçer.

2

Emre Yazılı Senetler: Emre yazılı olan veya kanunen emre yazılı senetlerden sayılan evraklardır.Şartları:

Emre yazılı kaydını içermeli Kanunen emre yazılı senetlerden olmalı

Kural: Hisse senetleri, tahvillerin emre yazılı olarak düzenlenemez.Emre Yazılı Senetlerin Devri: Ciro ve teslimle devredilir.Ciro Nedir? : Emre yazılı senetlerin devrini sağlayan hukuki işleme denir.Nitelikleri: Ciro çifte yetki verir. ( devir etme ve devir alma )Ciro Nasıl Yapılır? Ciro mutlaka senedin arkasına eğer arkasında yer kalmamışsa alonj denilen bir kâğıt üzerine yapılır. Senedin ön yüzüne ciro yapılmaz.Ciro Türleri: Ciro edilenin belli olup olmamasına göre;

o Tam Ciro: Ciro edilenin adının belli olduğuo Beyaz Ciro: Ciro edilenin adının belli olmadığı

Amacına göre;o Temlik: Senetteki hakkı devir etmek amacıyla yapılır.o Rehin: Senetteki hakkı rehin etmek amacıyla yapılır.( parantez içinde “rehin

içindir” yazılır. ) o Tahsil: Senedin tahsil edilmesi amacıyla yapılır.

Kural: Açıkça belirtilmedikçe yapılan ciro temlik cirosudur.

Hamiline Yazılı Senetler: Senet metninden veya şeklinden senedin hamili kimse onun hak sahibi olacağı anlaşılan evraklardır.Hamiline Yazılı Senetlerin Devri: Zilliyetliğin nakdi yolu ile devredilir.Kural: Kıymetli evraklar hamiline yazılı olarak düzenlenir.( çek, tahvil, ipotekli borç senetleri, irad senetleri ) Bono ve poliçe hamiline düzenlenemez.

Ör: 2.03.2005 İş bu bono karşılığında Ali Yıldırıma 1 milyar ödeyeceğim.

Mustafa Yılmaz

Sorular:1) Ali Yıldırımın sıfatı2) Mustafa Yılmazın sıfatı3) Bu senet önce tam ciroyla B ye, beyaz ciroyla C ye, tam ciroyla D ye, tahsil cirosuyla E ye

ciro edilmiştir. Bu senedin ciro türleri açısından şematize edin4) Bu senedin nama yazılı evrak haline getirilmesi için ne yapılır.5) Bu senedin hamiline yazılı senet haline getirebilmek için ne yapılır.6) Bu senet devir edildiği hak, ortaya çıkış açısından hangi sınıflara girer

Cevaplar:1) Senetteki hakka sahip olan kişi – lehtar (L)2) Senedi düzenleyen kişi – keşideci (K) 3) K L

B ye ödeyiniz (L imza)Ödeyiniz (B imza)D ye ödeyiniz (C imza)E ye ödeyiniz (tahsil için) (D imza) - E burada hak kazanmaz. Tahsil içindir.

3

4) Bu bir bonodur. Yani kambiyo senedidir. Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir. Menfi emre kaydı koyarak nama yazılı hale getirilir.

2.03.2005 İş bu bono karşılığında Ali Yıldırıma(emrine değildir)1 milyar ödeyeceğim.

Mustafa Yılmaz5) Hamiline yazılı olamaz. Çünkü kural olarak bono ve poliçeler hamiline düzenlenemez.6) İçerdiği hak açısından: alacak hakkı

Hakkın senetten önce var olup olmadığına göre: kurucuÇıkarılma şekline göre: tek tek

Ör: 8.03.2005İş bu çek karşılığında Ali Yılmaza 1000 YTL ödeyiniz.

Ziraat Bankası(Z B) Fatma Yıldırım

Ali yılmaz bu çeki alıp 9.03.2005’te Z B ye gidiyor. Bu çek nama yazılı olarak düzenlenmiştir. Emrine kaydını içermemektedir. Çeklerin emre yazılı düzenlenmesi gerekir. Bu nedenle size ödeme yapamayız. Sorular: 1) Bankanın bu açıklamasını hukuki açıdan değerlendiriniz.2) Çeki değişik tasnif grupları açısından nereye girdiğini belirtiniz.

Cevaplar:1) Çekler kanunen emre yazılı senetlerdir. Açıkça emrine kaydını içermese bile çek emre

yazılıdır.2) İçerdiği hak açısından: alacak hakkı

Hakkın senetten önce var olup olmadığına göre: kurucuÇıkarılma şekline göre: tek tekDevir yönünden: nama, hamiline, emre

Kıymetli Evrakta Defi: Alacaklı alacağını talep eder. Borçlunun alacaklıya karşı savunma yolları üç tanedir.

İnkâr: Alacak hakkının dayandığı temel olayın borçlu tarafından reddedilmesine denir.(bilgisayar almadım)

İtiraz: Alacak hakkının dayandığı temel olay reddedilmez. Sadece hakkın doğmadığı veya doğmuş olsa bile sona erdiği ileri sürülür.(bilgisayar aldım ama yaşım küçük)

Defi: borçlu temel olayın veya alacaklının hakkını kabul eder. Ama borcu ödememek için yeni sebepler öne sürer.(zaman aşımı, vade gelmedi)

Borçlu tamamen ya da geçici olarak borcunu ödemekten kurtulur.Kıymetli Evrakta Defi: daha geniş bir anlamı vardır. İnkâr ve itirazlarda dâhil olmak üzere borçlunun tüm savunmalarını kapsar.Kıymetli Evraktaki Defiler:

I). Senet metninden anlaşılan: borçlunun senet üzerinden anlaşılan defileri alacaklıya sürme işine denir. (vadenin gelmediğine ilişkin, şekil eksikliğine ilişkin, zaman aşımı, lehtarın adı yok, ciro zincirinde kopukluk)

Kural: Senet metninden anlaşılan defileri herkes herkese karşı ileri sürebilir.II). Mutlak defiler: herkese karşı ileri sürülebilen yani iyi kötü niyetli ayrımı yapılmayan

defilerdir. Sadece defiye maruz kalan kişi ileri sürer. Sahte imza olması halinde imzası taklit edilen ileri sürer. İmza atan kişinin ehliyetsiz olması haline ehliyetsize

4

karşı ileri sürülür. Temsil yetkisi olmadan atılan imza ise temsil olunan tarafından herkese karşı ileri sürer.

Kural: Nama yazılı senetlerde senet üzerindeki sahte imza herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilir.İmzaların Bağımsızlığın İlkesi: Kıymetli evrakta senet üzerindeki her imza birbirinden bağımsız olarak işlem görür. Ve de sonuç doğurur. Kıymetli evrakta sadece imza olması yeterlidir. Sahte olup olmaması önemli değildir. Çünkü sahte imza sadece kişiye mutlak defi hakkı verir.

III). Nisbi defi: Sadece ve sadece kötü niyetli kişilere karşı ileri sürülen defilerdira. Senedin kaybı, çalınmasıb. Muvazalı işlemlerin ileri sürülmesic. Kanuna, ahlaka aykırı maç için senet düzenlenmesid. Hata, hile yoluyla senet düzenlenmesi

Not: tehditle senet düzenlenme hali mutlak defidir.

Ör: K L düzenlenme sebebi L nin bankadan kredi almasını sağlamak

H (hamil) vadesinde K ye gidiyor

Sorular:1) K ne yapar2) L, K ya sunsa K nın L ye karşı savunası ne olur

Cevaplar:1) K ile L arasında gerçek borç ilişkisi yoktur. Muvazalı işlem vardır. 3. kişileri aldatma kastı

vardır. Muvazalı işlem Nisbi defiye girer. Kötü niyetli kişilere karşı ileri sürülür. H iyi niyetlidir.

2) L kötü niyetli olduğu için L ye karşı ileri sürülür.

Ör: K L (düşürmüş)

C1 (alıp cebine koyar) C2 C3 H (C1 in oğlu)

Sorular:1) Bu senedi C2 L ye sunsa L ne yapar2) C1 L ye sunsa L ne yapar3) C3 L ye sunsa L ne yapar4) H L ye sunsa L ne yapar

Cevaplar:C2 ve C3 kayıptan haberdar değil olmak zorunda da değil. L öder.C1 ve H kötü niyetli Nisbi defi vardır. L ileri sürerEğer L ilan ederse herkes kötü niyetli olur.

5

Kişisel Defiler: temel ilişkilerin tarafları arasında ileri sürülebilen defilerdir. Kişisel defi sadece ilişkinin tarafları arasında etki doğuran bir defidir. Nama yazılı senetlerde kişisel defiler herkese karşı ileri sürülebilir.İstisna; hamilin bilerek borçlunun zararına hareket etmiş olması halinde kişisel defiler o kişiye karşıda ileri sürülebilir.(takas defi en iyi örnektir)

Örnek: L bankadan kredi alacaktır. Mal varlığının yüksek göstermek ister. Bu nedenle K, L lehine vade tarihi 10.04.2005 olan bir bono düzenleyerek L ye verir. L bonoyu C ye tam ciroyla verir. Senet en son olarak hamilin elinde bulunur. H bu bonoyu ödemesi için 10.03.2005 günü K ye götürür.

Sorular:1) Bu bonoyu ciro türlerini göstererek şematize ediniz.2) Senedin ödenmesi için L nin K ya başvurduğunu düşünsek K hangi defileri ileri sürebilir.3) K, H ye karşı bir defi ileri sürebilir mi?4) H nin Knın kiracısı olduğunu düşünsek ve de üç aylık kira borcu olduğu takdirde K, H ye

karşı bir defi ileri sürebilir mi?5) Elimizdeki bononun menfi emre kaydı içermesi halinde cevaplarda ne tür değişiklikler

olur.

Cevaplar:1) K L

C1 e ödeyiniz C1 (tam ciro) (L imza)

Ödeyiniz H (C1 imza)2) Senet metninden anlaşılan defi (vade gelmemiş) herkese karşı ileri sürülebilir. K H ye

karşı ileri sürer. K muvazalı iddiasını ileri süremez. Nisbi defidir. Nisbi defiler kötü niyetli kişilere karşı ileri sürer. H iyi niyetlidir.

3) Nisbi defi ileri sürülür.(muvazalı işlem)Senet metninden anlaşılan defi.(vade gelmedi)

4) K takas isteyebilir. H onaylamak zorunda değil.(kişisel defi)5) Nama yazılı senet olur. Devri değişir. Devir beyanı + teslim. Ciro yoluyla değil. Şahsi

defilerde herkese karşı ileri sürülür.6) H nin K ya kira borcu olsa ve bu senedi oğluna ciro etse O, K ya başvurduğu takdirde K

takas defini ileri sürebilir. Hamilin bilerek borçlunun zararına hareket etmiş olması halinde kişisel defiler o kişiye karşıda ileri sürülebilir.

6

KAMBİYO SENETLERİ - TİCARİ SENETLERİçerdiği hak alacak hakkı olan (bono, poliçe, çek) senetlere yani alacağı temsil eden

senetlere denir. T.T.K. da düzenlenmiştir. Poliçeyi ayrıntılı, çek ve bono genel işlenmiştir. Çek kanunda çekler ayrıca çek kanununda düzenlenmiştir.

Kambiyo Senetlerinin Özellikleri:1) Sıkı şekil şartlarına tabi olan senetlerdir.2) Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdendir.3) Kambiyo senetleri içerdiği hak açısından para alacağını içeren senetlerdir.4) Kambiyo senetlerinde imzaların bağımsızlığı ilkesi geçerlidir.5) Kambiyo senetlerinde hak senetle birlikte doğar. Yani hakla senet iç içedir.6) Alacaklar özel bir takip yoluyla tahsil edilebilir.(kambiyo senetlerine özgü haciz yolu)7) Mücerretlik ilkesine (soyutluk) tabidir. Temeldeki ilişkinin senetle gösterilmesi mümkün

değildir.8) Müteselsil borçluluk ilkesine tabidir. Senette imzası olan herkes kendinden sonraki

herkese karşı zincirleme sorumludur.9) Kamu güvenine dayanan senetlerdir. Bu nedenle kişisel defiler üçüncü kişilere karşı ileri

sürülemez.Kambiyo Senetlerinde Ehliyet: Düzenleyebilmek için üç kriteri taşıması gerekir.

Reşit olmak Mümeyyiz olmak Kısıtlı olmamak

Küçükler ve kısıtlı kişilerin kambiyo senet düzenlemesi, ciro yapabilmesi ancak ve ancak kanuni temsilcilerinin onayı ile mümkündür.

Gerçek kişiler yetkili temsilcileri aracılığıyla da kambiyo senedi düzenleyebilir. Tüzel kişiler yetkili organları(temsilcileri) aracılığıyla kambiyo senet düzenleyebilir. Kambiyo senetlerinde imza mutlaka ve mutlaka bulunmalı ve elle atılmalıdır. Ama

kişilerin kambiyo senet düzenlemesi noter önünde imza atmalarıyla gerçekleşebilir. Temsilcilerin kambiyo senet düzenlemesi için özel temsil yetkisi bulunması gerekir.

Ticari mümessile verilen yetki açıkça kambiyo senedi öngörmemişse bile kambiyo senet düzenlemeye yeterlidir.

Kanuni temsilci(veli, vasi) izne gerek duymadan kambiyo senet düzenleyebilir. Yetkisiz temsilcilerin senedi imzalaması halinde senetten temsilci sorumludur.

Ödemeyi yaptığı takdirde bu temsil olunanın haklarına sahip olur. Temsilcinin kambiyo senet düzenlemesi halinde senette;

a. Temsil olunanın ismib. Vekâleten kelimesi olmalıc. Temsilcinin ad, soyad, imzası

7

Bono:20.3.2005

Bilecik İş bu bono karşılığında Fatma Yılmaz’a veya emrine 20.4.2005 tarihinde 100 YTL ödeyeceğim.

Ali Esen(imza)

Düzenlendiği alan; TTK Hukuki niteliği; ekonomik açıdan bir kredi aracıdır. Elden ele dolaşır(ciro yoluyla) Bono temel ilişkiden soyut olan bir senettir.(mücerret) En az iki kişi gereklidir.(K, L) İmza bulunmalı ve elle atılmalıdır.

Çek:

T.C. Ziraat BankasıBilecik

20.3.2005Bilecik

Bu çek karşılığında Ali Esen’e veya emrine 100 YTL ödeyiniz. Fatma Yılmaz

(imza) Düzenlendiği alan; TTK ve çek kanunu Hukuki niteliği; ekonomik açıdan ödeme aracıdır. En az üç kişi gerekir(K, L, M) İmza bulunmalı ve mutlaka elle atılmalıdır. Muhatap mutlaka banka ve benzeri olmalıdır. Çekte muhatabın çeki kabul etme yasağı vardır. Çeklerde K ile M arasında bir çek anlaşması vardır. Çekte vade olmaz.

Poliçe:

8

20.3.2005

İş bu poliçe karşılığında Fatma Yılmaz’a 1.4.2005 tarihinde 100 YTL ödeyiniz.

Muhatap Hasan Gül

Ödeme Yeri BozüyükFatma Yılmaz

(imza)

Düzenlendiği alan; TTK Hukuki niteliği; bir kredi aracıdır. Niteliği itibariyle bir havale özelliği taşır. Havale sözleşme niteliği taşımaz. Tedavül

niteliği taşır. Poliçe çifte yetkilendirme veren bir işlemdir. M, ödemeyi yapacak kişidir. Bu, hukukun kişilik sıfatı verdiği herkes olabilir. Poliçede M senedi kabul eden kadar poliçe ilişkisine yabancıdır. M kabul ettikten

sonra artık senedin asıl borçlusu konumuna geçer. M poliçede ismi görülse bile poliçeyi kabul etme zorunluluğu yoktur.

Poliçenin Şekil Şartları:Bir senedin poliçe olabilmesi için varlığı gerekli şartlar;

1. Poliçe kelimesi2. Belirli bir bedelin ödenmesi konusunda kayıtsız şartsız havale3. Ödeyecek kişinin adı, soyadı4. Vade5. Ödeme yeri6. Lehtar7. Keşide tarihi ve yeri8. Keşidecinin imzası

Poliçe Kelimesi: Mutlaka bulunmalıdır. Senet yabanı dilde yazılmışsa poliçenin o dildeki karşılığı olan kelime yazılmalıdır. Senet diğer bütün şartları taşıyor ama poliçe kelimesini taşımıyorsa bu senet poliçe olarak kabul edilmez. Açıkça emre kaydını içermek şartıyla emre yazılı havale niteliği taşır. Emre yazılı havale ile poliçe arasındaki farklar;

Poliçe kabul için M ye ibraz edilir. Emre yazılı havale ise kabul için M ye ibraz edilmez.

Poliçe kambiyo senet olduğu için kendine özgü bir yolla takip edilir.(kambiyo senede ait haciz yolu) Emre yazılı havale ise normal senetler gibi takip edilir.

Belirli Bir Bedelin Ödenmesi konusunda Kayıtsız Şartsız Havale: Poliçede mutlaka bir bedel yer almalı, para olarak gösterilmesi, bedelin ödenmesi konusunda kayıt ve şart olmadan havale yapılmalıdır. Yabancı para gösterilebilir. Eğer yabancı para gösterilmişse aynen ödeme kaydı varsa yabancı para olarak ödenir. Yoksa poliçe o günün lira değerinden ödenir. Poliçede ödeme kayıt ve şarta tabi tutulmamalıdır. Eğer bir şart varsa poliçe geçersizdir.

Ödeyecek Kişinin Adı, Soyadı: Mutlaka bulunmalıdır. Gerçekte, tüzel kişide olabilir. Adresin yazılması zorunlu değildir.

Ödeme Yeri: Gösterilmemişse şu ihtimal aranır. M nin adı soyadının yanında yazılı olan ödeme yerine bakılır. Böyle bir yerde yoksa bu poliçe geçersiz sayılır. Ödeme yerinin gösterilmesi yeterlidir. Adres gösterilmesi şart değildir.

Lehtar: L nin adı soyadı mutlaka gösterilmelidir. L gerçek, tüzel olabilir. Bunun senetten anlaşılması gereklidir.

Keşide Tarihi ve Yeri: keşide tarihi mutlaka gösterilmelidir. Yoksa geçersizdir. Poliçede keşide tarihi belirli, açık ve de mümkün olmalıdır. Keşide yeri, açıkça gösterilebilir. Fakat gösterilmesi şart değildir. Gösterilmediği takdirde K nin adının yanında yazılı olan yer keşide yeri olarak kabul edilir. Bu da yoksa geçersizdir. Açık adres şart değildir.

Keşidecinin İmzası: Bulunması yeterlidir. Sahte olması önemli değildir. Sahtelik defi hakkı tanır. Damga vergisine tabidir. Ama şekil şartı değildir.

Vade: poliçeye vade konulması mecbur değildir. Poliçeye vade konmamışsa bu poliçe göründüğünde ödenir. Dört çeşit vade konabilir.

Belli bir gün gösterilerek Düzenlendikten belli bir süre sonraya

Görüldüğünde Görüldükten belli bir süre sonraya

Belirli Bir Gün Gösterilen Vade: Açıkça poliçeye bir tarih konulan vadedir.

Düzenlendikten Belli Bir Süre Sonraya Vade: Bu poliçenin düzenlenmesinden 60 sün sonra şu kişiye 5000 YTL ödeyiniz.

Vade hesaplanırken düzenleme günü hesaba katılmaz. Mutlaka dikkate alınacak gün düzenleme günüdür. Başka gün dikkate alınmaz.

Görüldüğünde Vade: Poliçeye hiç vade konulmadığında veya açıkça görüldüğünde ibaresi yazılarak vade oluşturulmasıdır.

Görüldüğünde poliçe varsa bu mutlaka muhataba ödenmesi için ibraz edilmelidir.

Burada ibraz süresi düzenlenme tarihinden itibaren 1 yıldır. Keşideci bu bir yıllık süreyi ister uzatır, ister kısaltır. Cirantalar ise bu bir yıllık süreyi sadece kısaltabilir. Hamil bu tür poliçeyi süresi içinde muhataba ibraz etmez ise keşideci ve

cirantalara başvurur. Bu tür poliçelerde vade ibrazla geldiği için kabul için ibraz şart ve gerek

değildir. Muhatap kendisine ibraz edildiğinde eğer ödemeyi yapmazsa hamil ödememe

protestosu çekerek, diğer borçlulara gider. Bu tür poliçelerde keşideci poliçenin düzenlenmesinden itibaren belli bir süre

ödeme için ibrazı yasaklayabilir. Bu durumda ibraz yasağın kalkmasından itibaren başlar.

Görüldüğünden Belli Bir Süre Sonraya Vade: Bu poliçeyi görüldüğünden 30 gün sonra ödeyiniz.

Bu tür poliçeler muhataba ibraz edilmelidir. Bu kabul için ibrazdır. İbraz süresi bir yıldır. Ve bu süre düzenlenme tarihinden itibaren başlar. Keşideci bu süreyi uzatıp, kısaltabilir. Cirantalar sadece kısaltabilir. Bu poliçelerde vadenin hesaplanması poliçenin muhatap tarafından kabulüne

bağlıdır. Muhatap, poliçeyi kabul edip senet üzerine tarih attığı takdirde vade tespit edilir.

Poliçeye Faiz Konulup Konulamayacağı Durumu: Görüldüğünde ve görüldükten belli bir süre sonraya vadeli poliçelerde faiz uygulanabilir. Bu faiz anapara faizidir. Ve faiz konulurken oran belirtilmelidir. Belirli bir gün gösterilen ve düzenlendikten belli bir süreye vadeli poliçelerde faiz konulamaz. Çünkü burada faiz önceden hesaplanıp anaparaya eklenebilir.

Şekil Şartlarına Aykırılığın Sonuçları:1. Mutlaka zorunlu olan kayıtlar2. Alternatifi olan zorunlu kayıtlar3. İhtiyari olan kayıtlar

1. Mutlaka Zorunlu Olan Kayıtlar: Bulunmadığı takdirde poliçeyi geçersiz kılan kayıtlardır. Keşidecinin imzası, poliçe sözcüğü, muhatabın adı soyadı, lehtarın adı soyadı, belirli bir bedelin ödenmesi konusunda kayıtsız şartsız havale, keşide tarihi

2. Alternatifi Olan Zorunlu Kayıtlar: Poliçeye mutlaka yazılması gerekli olan fakat alternatifi olan kayıtlardır. Keşide yeri, ödeme yeri

3. İhtiyari Olan Kayıtlar: Poliçeye yazılması şart olmayan isteğe bağlı olarak yazılan kayıtlardır. Her istenilen kayıt poliçeye yazılamaz.

İhtiyari KayıtlarTTK’ da Düzenlenenler

Vade kaydı Faiz kaydı Keşideci poliçenin

kabulünden sorumludur. Sorumsuzluk kaydı

Protestodan muaf kaydı Aynen ödeme kaydı Menfi emre kaydı İbraz süresi uzatıp kısaltma

kaydı

Diğer Kanunlarda Düzenlenenler Bedel kaydı Tahkim kaydı Yetkili mahkemelerin ve icra

dairelerinin senette belirtilme kaydı

Şekle Aykırı Olan Bir Poliçe Başka Bir Belge Niteliğini Taşıyabilir mi?1. Emre Yazılı Havale2. Adi Senet3. Adi Havale4. Yazılı Delil Başlangıcı(iddia ispatlamaya yarar.)

Beyaz(Açık) Poliçe: Keşideci düzenlerken poliçenin şekil şartlarından bir veya bir kaçını düzenlemiş ve de bunun düzenlenmesini senedi alacak olan kişiye bırakmışsa buna açık(beyaz) poliçe denir.

Açık poliçeler güven ilişkisinden kaynaklanan poliçelerdir. Açık poliçeler karşı tarafça o güvene uygun şekilde doldurulur. Keşideci imzası dışında bütün şartlar açık olarak bırakılabilir. Açık poliçenin güvene aykırı olduğunu iddia etmesi kişisel defidir. Sadece ve

sadece taraflar arasında ileri sürülebilir.

İmzaların Bağımsızlığı İlkesi: Poliçede imzası olan herkesin imzası diğer imzalardan bağımsızdır ve de herkes kendi imzasından sorumludur.

Poliçede Kabul: Kabul kurumu sadece poliçede vardır. Çekte kabul etme yasağı vardır. Bono ikili ilişki olduğundan kabul söz konusu değildir.

Muhatabı poliçe ilişkisi içine sokan soyut taahhüde kabul denir. Muhatap kabul edinceye kadar poliçenin dışındadır. Muhatabın kabul etme zorunluluğu yoktur.

Kabul Nasıl Yapılmalıdır? Hukuki Niteliği Nedir?Kabulü bizzat muhatap yapabileceği gibi yetkili temsilci aracılığıyla da yapabilir.

Kural olarak kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Varsa kabul olmazİstisna 1: Muhatap Poliçedeki bedeli kısmen kabul edebilir.İstisna 2: Adresli poliçede muhatap kendisini gösterebilir.

Kabul poliçenin üzerine kabulümdür, ödeyeceğim gibi bir beyan belirterek yapılır. Ve de mutlaka muhatabın imzası olmalıdır.

Muhatabın sadece imza atması da kabul sayılır. Senedin fotokopisine veya suretine kabul beyanı yapılmaz. Muhatap, poliçeyi kabul ettiği andan itibaren artık kabulden dolayı sorumlu

olur. Poliçeyi kabul eder fakat imzasını ve de beyanını çizerse kabul edilmemiş olur. Muhatap poliçeyi kabul ettikten sonra bizzat sorumlu olur.

Hukuki Niteliği: Tek taraflı soyut bir işlemdir. Muhatap yapar.

İbraz: Kabul için ve ödeme için olmak üzere ikiye ayrılır.

Kabul İçin İbraz: Muhatabın poliçeyi kabul etmesi amacıyla yapılan ibraza denir. Kabul ettiği takdirde muhatap poliçenin borçlusu olur. Kabul için ibraz muhataba yapılır.

Kabul İçin İbraz Süresi: Poliçenin düzenlenmesinden vadeye kadardır. Bono ve çekte kabul için ibraz olmaz. Vade günü yapılan ibraz kabul için ibraz değil, ödeme için ibrazdır. Kabul için ibrazda muhatabın kabulü yeterlidir. Tarih yazmak mecburi değildir. Tarih vade tespiti için önemlidir. Eğer tarih yazılmamışsa

vade tepsiyi gerekir. Bunun için; notere tarih tespit protestosu çekilir veya poliçe en son gün için ibraz edilmiş olur.

Örnek: Düzenlenme Tarihi:12.02.2005Vade Tarihi:12.10.2005Sorular:

1. Düzenlenme tarihi yazılmazsa ne olur?2. Vade yazılmamışsa ne olur?3. Bu senette kabul için ibraz süresi ne kadardır? Hangi tarihler arasındadır?4. Kabul için ibraz süresinde tarihin yazılmaması ne sonuç doğurur? Etkileri nelerdir?5. 12.10.2005 tarihinde poliçenin muhataba götürülmesi neyi ifade eder?

Cevaplar:1. Düzenlenme tarihi yoksa poliçe geçersiz olur. Düzenleme tarihi zorunlu

kayıtlardandır.2. Vadenin yazılmaması poliçe geçersizliğini etkilemez. İhtiyari kayıtlardandır.

Görüldüğünde ortaya çıkan poliçedir.3. 12.02.2005 başlar 11.10.2005’e kadar ibraz süresidir. Vade günü hesaba katılmaz.4. Tarihin bulunmaması kabul için ibrazı olumsuz etkilemez. Vade tespitinde sorun olur.

Bunun için; notere tarih tespit protestosu çekilir veya poliçe en son gün için ibraz edilmiş olur.

5. Vade günü yapılan ibraz ödeme için ibrazdır.

Kabul İçin İbraz Yeri: Muhatabın ikametgâhıdır. İkametgâhlı poliçelerde muhatabın ikametgâhı göz önüne alınır. Kişinin ticari ikametgâhı anlaşılmalıdır. Ticari ikametgâhı yoksa medeni ikametgâhı göz önünde bulundurulur. İkametgâhın yazılması önemli değil, ödeme yerinin gösterilmesi yeterlidir.

Kabul için ibraz isteğe bağlıdır. Poliçenin kabul için ibrazı kural olarak isteğe bağlıdır. Hamil isterse poliçeyi kabul için muhataba ibraz eder; isterse bekler vade gününde ödeme için ibraz yapar. Bu durumun iki istisnası vardır:İstisna 1: Kabul için ibrazın yasak olduğu durumlar:

Keşideci kabul için ibrazı yasaklamışsa artık kabul için ibraza gidilemez. Keşideci kabul için ibrazı süreli veya süresiz olarak yasaklayabilir. Poliçe görüldüğünde vadeli bir poliçeyse kabul için ibraza gidilemez.

İstisna 2: Kabul için ibrazın zorunlu olduğu durumlar: Kabul için ibrazın keşideci tarafından zorunlu kılındığı hal. Bu zorunluluk hali süreli

veya süresiz olarak öngörülebilir. Kabul için ibrazın keşideci tarafından zorunlu kılınmışsa kabul için ibraza

gidilmelidir. Cirantalar bu hali keşideci kabul için ibrazı yasaklamadığı durumda mümkündür.

Görüldükten belli süreli sonralı vadelerde, ikametgâhlı poliçelerde kabul için ibrazın yapılması şarttır.

Örnek: 12.10.2005 düzenlenme tarihli olan vadesi ise düzenlenmesinden 50 gün sonra olan bir poliçe mevcutturSorular:

1. Bu tür poliçede kabul için ibraz zorunlumudur?2. Keşideci ve cirantalar bu tür poliçeye kabul için ibraz yasağı veya zorunluluğu

koyabilir mi?3. Bu poliçenin vade tarihi 12.10.2005 olsaydı cevaplarda ne tür değişiklik olurdu?4. Bu poliçe görüldüğünden 50 gün sonralı poliçe olsaydı cevaplarda ne tür değişiklik

olurdu?5. Poliçede vade yer almasaydı cevaplar nasıl olurdu?6. Yukarıda soruda hangi vadede faiz kaydı konulur, oran belirtilmeli midir?

Cevaplar:1. Kabul için ibraz zorunlu değildir. İstenilirse kabul için ibraza gidilir.2. Keşideci hem kabul için zorunluluk hem de kabul için yasak kaydını koyabilir.

Cirantalar keşideci kabul için zorunluluk kaydını koymamışsa zorunluluk kaydını koyar, yasak kaydını koyamaz.

3. Cevaplarda hiçbir değişiklik olmaz.4. Kabul için ibraz şart olurdu. Keşideci kabul için ibrazı kesinlikle yasaklayamaz.5. Görüldüğünde vadeli poliçe olurdu. Kabul için ibraz yasak olurdu.6. Faiz koymak ihtiyari kayıtlardandır. Görüldüğünde ve görüldükten belli süre sonralı

poliçelerde faiz konulabilir. Faiz oranı belirtilmelidir. Bu poliçede faiz kaydı geçerli olmaz.

Kabul İçin İbrazın Sonuçları: Muhatap bu senedi kabul eder ve de soyut olarak sorumluluk altına girmiş olur. Artık bu

durumda muhatap poliçenin parası kendisine verilsin veya verilmesin poliçeyi ödemekle yükümlüdür.

Kabul için ibraz edilen poliçeyi muhatap hemen kabul etmez; hamilden düşünmek için süre ister. Bu durumda hamil poliçeyi ertesi gün yeniden muhataba ibraz etmek zorundadır.

Muhatap kabul için ibraz edilen poliçeyi reddeder. Poliçenin kabul için ibraz edilmesi halinde reddedilmesi iki şekilde incelenir:i. Kabul için ibrazın zorunlu olduğu poliçelerde muhatap kabul etmemişse, hamil direk

olarak kabul etmeme protestosu çekmelidir. Hamil kabul etmeme protestosu çektiği halde diğer borçlulara karşı başvuru hakkını kullanılır. Protestoyu çekmezse başvuru hakkını kullanamaz.

ii. Kabul için ibrazın zorunlu olmadığı poliçelerde muhatap poliçeyi kabul etmez ise iki şekilde davranabilir.1. Hamil kabul etmeme protestosu çekerek vadeden önce başvuru hakkını

kullanabilir.2. İsterse vadeyi bekler. Vade günü ödeme için ibraz yoluna başvurur. Poliçenin

ödenmemesi halinde ödememe protestosu çekerek başvuru hakkını kullanır.Kabul Etmemeden Sorumsuzluk Şartı: Keşideci poliçeye muhatabın poliçeyi kabul etmemesi halinde sorumlu olmayacağı kaydı

koyabilir. Böyle bir kaydın konması kabul için yasaklanması ile aynı sonucu doğurur. Keşideci poliçenin ödenmemesinden sorumlu olmayacağına dair poliçeye kayıt koyamaz.

Konulmuş ise bu kayıt yazılmamış sayılır. Cirantalar ise poliçeye hem kabul etmemeden hem de ödememeden sorumsuzluk kaydını

koyabilir.

Örnek: K – L’den 500 YTL’lik bir ödünç para almış, karşılığında kendisine aynı miktarda borçlu olan M’yi muhatap göstererek 1.08.2005 vadeli bir poliçe düzenleyerek L’ye vermiştir. Tam ciroyla C1, beyaz ciroyla C2 ve tam ciroyla C3’e devredilmiştir. Senet metninde C2’nin ödememeden C1’in kabul etmemeden sorumsuzluk kayıtları vardır. 1.06.2005 tarihinde bu poliçe kabul için M’ye ibraz edilmiştir.

Sorular:1. Poliçeyi Şematize ediniz2. M poliçeyi kabul etmek zorunda mıdır? Arkadaşına (K) borçlu olduğunu düşünerek

cevabınızı veriniz.3. Bu poliçede kabul için yasak – zorunluluk durumu söz konusu mudur?4. M poliçeyi kabul etmezse senet sahibi neler yapabilir?5. Senetteki kayıtların geçerli olup olmadığını belirtiniz. Bunların keşideci tarafından

konulup konulamayacağını açıklayınız.6. Bu poliçeye %30 oranıyla faiz kaydı konulmuş olsa sonucu ne olur?7. 1.08.2005 tarihinde muhataba poliçenin gösterilmesi ne sonuç doğurur?8. Bu poliçe bütün şekil şartlarını taşışa, fakat poliçe kelimesini taşımasa hukuken ne

sonuç doğurur?

Cevaplar:

1. K L

M C1 C1 e ödeyiniz(L imza) kabul etmeme

C2 ödeyiniz(C1 imza) ödememe

C3 C3 e ödeyiniz(C2 imza)2. Zorunda değildir. Poliçede M’nin kabul etme zorunluluğu yoktur.3. Vade net olduğu için kabul için ibraz isteğe bağlıdır. Yasak – zorunluluk söz konusu

değildir.4. Kabul etmeme protestosu çeker ve vadeden önce diğer borçlulara başvurur. Veya vade

tarihini bekler ödememe protestosu çeker ve diğer borçlulara başvurur.5. Kabul etmeme ve ödememede sorumsuzluk kayıtları vardır. Cirantalar koyabilir.

Geçerlidir. Keşideci ödememe kaydı koyamaz.6. Vade belli olduğu için faiz kaydı konulamaz. Faizin baştan hesaplanıp anaparaya

eklenmesi gerekir.7. Ödeme için ibrazdır. Vade günü yapılıyor.8. Emre yazılı havale niteliği taşır.

Aval:Bir tür kefil, güvencedir. Senet metniyle sorumluluk altına girmiş kişilerin yararına verilen bir tür özel kefalete denir. Aval, senedi devir alacak kişilere ek bir güvence sağlamış olur. Aval, sayesinde senedin tedavül yeteneği arttırılmış olur. Avali veren kişiye avalist denir. Avalist de senette sorumlular arasında yer alır.

Avalin Şekli ve Tarafları: Aval senet üzerine veya alonj denilen ek kâğıda “aval içindir”, “avalimdir” gibi ibarenin

yazılmasıyla verilir. Aval veren tarafın imzalaması gerekir. Kimin lehine aval verildiğinin senette gösterilmesi gerekir. Eğer gösterilmemiş ise

keşideci lehine aval verilmiş olur. Senedin ön yüzüne K ve M dışında beyan belirtilmeden sadece bir imza varsa bu avaldir.

Kimin lehine olduğu belirtilmediği için keşideci lehinedir. Aval kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Kişi kısmen bir bedele avalist olabilir(istisna). Aval beyanının yazılmasında tarih şart değildir. Kural olarak 3. kişiler aval verir. Fakat senette imzası olan kişilerinde aval vermesine

engel yoktur. Birden çok kişi birlikte aval verebilir.

Kimin Yararına Aval Verilir? Aval ancak ve ancak senette imzası olan ve de sorumluluğu olan kişiler lehine verilir.

Sorumluluğu olmayan kişiler yararına aval verilemez. Muhatap senet içine kabul beyanı ile girdiği için muhatabın yararına ava kabul tarihinden

itibaren verilir.

Avalin Sonuçları: Avalist kimin lehine aval vermişse onunla aynı şartta ve derecede sorumlu olur. Aval verilen kişiye başvuru hakkı doğduğunda onun avalistine de başvuru hakkı doğar. Avalist poliçe bedelinin ödenmesinden diğer borçlularla birlikte müteselsilen sorumludur. Avalistin sorumluluğu lehine aval verilen kişinin sorumluluğundan bağımsızdır. Tek

istisna şekle ait eksikliklerdir. Avalist senet bedelini ödediği takdirde lehine aval verdiği kişiye ve ona karşı sorumlu

olan diğer kişilere karşı haklarını kullanır. Avalist başvuru hakkını kullandığı takdirde lehine aval verilen kişi diğer borçlulara karşı

kullanacağı kişisel defilerini avaliste karşı kullanamaz.

Avalin Sona Ermesi: Muhatap poliçeyi kabul etmiş ve ödeme yapmışsa aval sona erer. Hamilin başvuru haklarını kabul etmesi avalistin haklarını sona erdirir. Poliçenin kaybolması; bununla ilgili iptal kararı alınsa bile bu sadece kabul eden

muhatapla onun avalisti için sonuç doğurur.

Örnek: K, L lehine bir poliçe düzenlemiş ve bu poliçede M’yi muhatap göstermiştir. Bu poliçe tam ciroyla C1,beyaz ciroyla C2 ve tam ciroyla C3’e devredilmiştir. Bu poliçede K ve C1’in ödememeden sorumsuzluk, C2’nin ise kabul etmemeden sorumsuzluk kayıtları vardır. Bu poliçe M tarafından kabul edilmiştir. Kabul tarihi 1.5.2005’tir. Bu poliçe üzerinde M lehine 1.6.2005 tarihli A1 aval olmuştur. Bu poliçenin ön yüzünde K ve M’nin imzaları dışında D isimli bir kişinin imzası vardır. K’nın poliçeye mühür yoluyla imza attığı ortadadır. M’nin bu poliçeyi kabul etmesinde imza sahtedir. Sorular:1. Poliçeyi şematize ediniz.2. Ödememeden ve kabul etmemeden sorumsuzluk kayıtlarını irdeleyiniz.3. D’nin imzası hukuken neyi ifade ediyor? Arkada olsaydı ne olurdu?4. A1’in M lehine vermiş olduğu imza hukuken neyi ifade ediyor? Ne zamandan itibaren

etkilidir?5. A1’in M lehine değilde C1 ve C2 lehine bu imzayı vermesi mümkün müdür?6. K’nın senette mühür kullanması D’nin yararına ne tür ilişkisi vardır?7. M’nin imzasının sahte olması A1 ile ilgili olarak etki yaratır mı?Cevaplar: Ödememeden sorumsuzluk kaydı1. K L

C1 C1’e ödeyiniz(L imza) ödememeden M

C2 ödeyiniz(C1 imza) kabul etmemeden D C3 C3’e ödeyiniz(C2 imza)

2. K ödememeden sorumsuzluk kaydı koyamaz kayıt geçersizdir.3. D, K’nın avalistidir. Arkada olsaydı, hiçbir şey belirtmediği için ciranta olurdu.4. 1.5.2005 tarihinden itibaren M’nin lehine avalisttir. 1.6.2005 tarih kaydı geçersizdir.

Çünkü avalde şart olmaz. Muhatap gibi sorumludur.5. C1 ve C2 lehine avalist olamaz. Çünkü onların sorumsuzluk kayıtları vardır.6. Elle atılması şarttır. Poliçe geçersizdir. Dolayısıyla D’nin avalliğide geçersizdir.7. Etkilemez. M’nin imzasının sahte olması M’ye defi hakkı verir. A1 etkilenmez. Avalistle

aval verilen kişinin sorumlulukları bağımsızdır.

Avalin Kefaletten Farkları: Aval, mutlaka senet üzerine veya alonj kâğıdına yapılmalıdır. Kefalet ise yazılı şekle bağlı

olmasına rağmen senede veya başka bir kâğıda yapılabilir. Avalistin sorumluluğu müteselsildir. Kefilin sorumluluğu ise ikinci sıradadır. Önce

borçluya gidilir. Aval bağımsız bir nitelik taşır. Senet teminatıdır. Kefalet ise feri hak taşır. Asıl borca

bağımlıdır. Kefil asıl borçlunun ileri sürebileceği defileri ileri sürer. Avalist ise lehine aval verdiği

kişinin şahsi defilerinden yararlanamaz.

Ödeme İçin İbraz:Poliçedeki borç aranacak borç olduğu için hamilin mutlaka senedi ibraz etmesi gerekir. Bu amaçla yapılan ibraza ödeme için ibraz adı verilir.Önemi; Borçluyu temerrüde düşürmek için temel olan şarttır. Borcun ödenmemesi halinde başvuru hakkının kullanılması için gerekli olan, ödememe

protestosu çekilmesi için gerekli şarttır.Süresi ve Yeri; Görüldüğünde vadeli poliçe ise düzenlenme tarihinden itibaren 1 yıl içinde ödeme için

ibraz yapılmalıdır. Diğer vadeli poliçelerde ise vade ve vadeyi izleyen 2 iş günü içinde ödeme için ibraz

yapılır. Vade tatil gününe rastlarsa ödeme için ibraz tatilin bitimindeki ilk iş günü yapılır. Tatil günü yapılan ibraz hukuken sonuç doğurmaz. İbraz mutlaka mesai saatlerinde yapılır aksi geçersiz olur. Eğer muhatap mesai dışında

ödeme yaptıysa geçerli olur. Hak düşürücü niteliğe sahiptir. Mücbir sebepler dışında kesinlikle süre uzatılamaz. İbraz süresi kaçırıldığı takdirde;

o Ödeme için ibraz gerçekleşmezse alacaklının temerrüdü gerçekleşir.o Ödeme için ibraz kaçırılması halinde hamil başvuru borçlularına talep etme

hakkını kaybeder. Kabul eden muhatabın ve avalinin sorumluluğu devam eder.o Ödeme için ibraz kaçırıldığı takdirde kabul eden muhatabın yapacağı ödemeler

daralır(faizleri talep edemez) İbraz yeri, poliçede ödeme yeri neresi ise orada ibraz edilmelidirÖdeme İçin İbraz Yöntemi;Bedelin ödenmesi talebiyle birlikte senet borçluya verilmelidir. Senedin borçlu gösterilmesi yeterli değildir.

Poliçenin Ödenmesi:1. Hamil vadeden önce muhatabı ödeme yapması için zorlayamaz.2. Muhatapta hamili vadeden önce ödemeyi kabul etmesi için zorlayamaz.3. Poliçelerin ödenmesini talep etme ancak vade tarihinde mümkündür.

Muhatap kendisine ödeme için ibraz edildiğinde ödeme yapmadan önce ciro zincirinin düzenli olup olmadığını kontrol etmelidir. Ciro zincirinin düzenli olup olmadığı incelenmesi yeterlidir. İmzaların sağlıklı olup olmadığı incelemek zorunda değildir.

İstisna: Muhatap eğer vadeden önce ödeme yaptıysa senetteki imzaların sağlıklı olup olmadığını incelemek zorundadır. Aksi halde tekrar ödeme yapmak zorunda kalabilir.Kural: Muhatap hususi ödeme yapabilir. Hamil hususi ödemeyi reddedemez. Reddederse, bu durumda hamil bu miktar için hakkının kaybeder.Kural: Vade gelmiş fakat senetle ilgili olarak hiç kimse ortaya çıkmıyorsa muhatabın borcu sona ermez. Muhatap bu durumda senet bedeli notere tevdi etmelidir. Tevdi ederse borç sona erer. Aksi halde ödeme yapmamış gibi sorunlu olur.

Kabul Etmeme ve Ödememe Durumunda Sorumluluk HaklarıHamile Karşı Sorumlu olanlar ve Sorumluluğun Niteliği: Poliçede imzası olan herkes

kendisinden sonra gelen herkese karşı poliçenin kabul edilmemesinden ve ödememeden bizzat sorumludur. Hukuki Niteliği: müteselsil sorumluluktur. Hamil kendisinden önceki kişilerden birine veya tamamına sıra gözetmeksizin başvuruda bulunabilir.

Poliçeden Dolayı Sorumlu Tutulan Borçlular:1. Asıl Borçlular: Senedi kabul etmiş olan muhatap ve de onun avalisti asıl borçlu

sıfatını alır. Hamil senedin vadesi geldiğinde asıl borçluya gitmelidir. Asıl borçlu ödeme yapmadığı zaman başvuru borçlularına gider.

2. Başvuru Borçluları: Sorumlulukları tabi niteliktedir. Kabul eden muhatap ve onun avalisti dışında senette imzası bulunan herkes başvuru borçlusu sıfatına sahiptir.

Kural: Hamil, muhatap kabul etmediği ve ödemediği takdirde başvuru borçlularına karşı başvuru hakkını kullanır.Kural: Hamilin başvurduğu başvuru borçlusu hamile ödeme yaparsa o da kendisinden öncekilere karşı sıra gözetmeden başvuru hakkını kullanır.

Başvuru Hakkını Kullanma Şartları1. Maddi Şartlar: Başvuru hakkını kullanan için belirtilen üç ihtimalden biri mutlaka

olmalıdır:a. Senedin Ödenmeme İhtimali: Zamanında ve usulüne uygun olarak ibraz edilen

poliçe ödeme günü muhatapça ödenmezse hamil başvuru hakkını kullanır. Kabule ibraz ihtiyari olan bir poliçe kabul için ibraz edilmiş veya edilmemiş olması veya kabulün gerçekleşmiş olup olmaması önemli değildir.

b. Senedin Kabul Edilmemesi İhtimali: Zamanında ve usulüne uygun olarak kabul için ibraz edilen poliçe muhatapça kabul edilmediği takdirde hamil vadeden önce başvuru hakkını kullanır.

c. Ödemenin Tehlikeye Düşmesi İhtimali: Vade gelmemiş olmasına rağmen senedin ödenmesi tehlikeye düşmüşse hamil vadeyi beklemeden başvuru haklarını kullanabilir.

Senedi Tehlikeye Düşüren Haller:1. Muhatap poliçeyi kabul etmiş olsun olmasın iflas ederse, ödemelerini tatil

ederse ya da muhatabın aleyhindeki icra takipleri semeresiz kalırsa hamil vadeden önce başvuru hakkını kullanır.

2. Kabul için ibrazın yasak olduğu poliçede keşidecinin iflas etmesi halinde hamil vadeden önce tehlike kriterinden başvuru hakkını kullanır.2. Şekli Şart: Başvuru hakkını kullanan için bu durumu belgelendirmek gerekir. Bu da

protesto kavramıyla olur. Senedin kabul edilmemesi veya ödenmemesi halinde bu durumun resmen tespit edilmesine protesto denir. Noter tarafından yapılır. Başvuru hakkının kullanılması için protestonun çekilmesi kural olarak zorunludur.

Kabul Etmeme Protestosu: Kabul için ibraz yapıldığında muhatap kabul etmediği zaman çekilen protestodur. Vadeye kadar yapıldığı için kabul etmeme protestosudur. Vadeye kadar çekilebilir. Noter tarafından muhatabın ikametgâhında düzenlenir.(kabul yerinde)Kabul Etmeme Protestosu çekilebilmesi için;

1. Senet muhataba ibraz edilmeli2. Kabul için ibraz olmalı3. Kabul edilmemeli

Kabul Etmeme Protestosu Çekilmiş Olup Olmamasına Göre Ortaya Çıkan Sonuçlar Kabul etmeme protestosu çekilmiş olması hamili ödeme için ibrazdan ve ödememe

protestosu çekme yükünden kurtarır. Hamil vadeden önce başvuru hakkını kullanır. Muhatap kısmi kabul yapmışsa kabul edilmeyen kısım için protesto yapılır.

Kabul etmeme protestosunun çekilmemiş olması kural olarak hamilin başvuru hakkını düşürmez.

İstisna1: Kabul için ibraz zorunlu ise kabul etmeme protestosu çekilmemişse hamilin başvuru hakkı düşer.İstisna2: Görüldükten belli süre sonralı vadeli poliçelerde kabul etmeme protestosu çekilmemesi başvuru hakkını düşürür.

Ödememe Protestosu: Senedin ödenmemesi halinde bunu noterce resmen tespit edilmesine denir. Ödeme yerindeki noter tarafından çekilir. Görüldüğünde vadeli poliçelerde 1 yıllık süre içinde ödeme için ibraz yapılmalıdır. Ödenmediği takdirde bu süre içinde ödememe protestosu çekilir. Eğer ödeme için ibraz sürenin en son günü yapılmışsa protesto o günün takibindeki ilk iş günü çekilir.Diğer üç tür vadeli poliçelerde ise ödememe protestosu ödeme gününü izleyen 2 iş günü içinde mesai saatlerinde çekilebilir.Örnek: İş bu poliçe karşılığında Ayşe Kuraş’a 1000YTL ödeyiniz.(1.5.2005)Sorular:1. Kabul için ibraz süresi ne kadardır?2. Kabul etmeme Protestosu için süre ne kadardır?3. Ödeme için ibraz süresi ne kadardır?4. Ödememe protesto için süre ne kadardır?Cevaplar:1. Görüldüğünde vadeli olduğu için kabul için ibraz yoktur.2. Görüldüğünde vadeli olduğu için kabul için ibraz yoktur. Dolayısıyla kabul etmeme

protestosu da yoktur.3. 1.5.2005 – 1.5.20064. 1.5.2005 – 1.5.2006

Örnek: İş bu poliçe karşılığında Ayşe Kuraş’a 1.6.2005 de 1000YTL ödeyiniz.(1.5.2005)Sorular:1. Kabul için ibraz süresi ne kadardır?2. Kabul etmeme Protestosu için süre ne kadardır?3. Ödeme için ibraz süresi ne kadardır?4. Ödememe protesto için süre ne kadardır?Cevaplar:1. 1.5.2005 – 31.5.2005 düzenlenme tarihinden vade gününe kadar(vade günü dahil değil)2. 1.5.2005 – 31.5.2005 düzenlenme tarihinden vade gününe kadar(vade günü dahil değil)3. 1.6.2005 – 3.6.2006 4. 1.6.2005 – 3.6.2006

Ödememe Protestosunun Çekilmiş Olup Olmamasının Sonuçları Ödememe protestosunun çekilmemiş olması hamilin başvuru hakkını kullanmasını

engeller. Ödememe protestosunun çekilmiş olması başvuru borçlularının sorumlu olmasına neden

olur. Kabul eden fakat ödemeyen muhatabın itibarını zedeler. Senedin ciro ile devredilmesine imkân vermez. Çünkü protestodan sonra yapılan cirolar alacağın temliki olarak kabul edilir.

Ödememe ve kabul etmeme protestosu için öngörülen süreler hak düşürücü sürelerdir. Dolayısıyla hâkim kendiliğinden dikkate alır.

Başvuru Hakkının Kapsamı: 1. Hamilin Başvuru Hakkının Kapsamı:

a. Kabul edilmemiş veya ödenmemiş olan poliçenin bedeli ve de öngörülmüşse işlenmiş faiz

b. Vadeden itibaren işleyecek olan temerrüt(gecikme) faizic. Protesto ve ihbar için masraflard. Poliçe bedelinin %0,3’ünü aşmamak şartıyla komisyon ücreti

2. Ödeyen Kişinin Başvuru Hakkının Kapsamı: a. Ödemediği miktarın tamamınıb. Yapmış olduğu masraflarc. Poliçe bedelinin %0,2’sini aşmamak şartıyla komisyond. Ödeme tarihinden itibaren temerrüt faizi

Zaman Aşımı:1. Hamilin, kabul eden muhataba karşı açacağı davalar vadeden itibaren 3 yılda zaman

aşımına uğrar.2. Hamilin cirantalarla keşideciye ve de bunların avalistlerine karşı açacağı davalar protesto

tarihinden itibaren 1 yılda zaman aşımına uğrar. Eğer senette protestosuz kaydı varsa bu süre vadeden itibaren 1 yıldır.

3. Ödeyen cirantanı kendisinden öncekilere ve de keşideciye karşı açacağı davalar ödeme veya poliçenin dava yoluyla kendisine ileri sürüldüğü andan itibaren 6 ayda zaman aşımına uğrar.

Zaman Aşımını Kesen Sebepler(süre sıfırdan başlar)1. Dava açılması2. Takip talebinde bulunulması3. Alacağın iflas masasına bildirilmesi4. Davanın ihbar edilmesi

Zaman aşımını kesen sebep kimin hakkında gerçekleşmişse sadece onun için sonuç doğurur.

Bono: Hukuki açıdan soyut borç ikrarı niteliğin taşır. Ekonomik açıdan kredi aracıdır. Bononun meydana gelebilmesi için en az iki kişi olması gerekir. Muhatap yoktur. Tedavül etme yeteneğine sahiptir.(ciro yoluyla) Sıkı şekil şartlarına bağlanmıştır. Geçerliliği bunlara bağlıdır.

Bononun Şekil Şartları: Bono veya emre muharrer senet ibaresi mutlaka yer almalıdır. Bütün şartların

olmasına rağmen yazılı ibare yoksa bu senet emre yazılı ödeme vaadi olarak kabul edilir.

Belirli bedelin kayıtsız şartsız ödenmesi vaadi. Bonoda mutlaka bedel olacak, belirli olacak, bedelin ödenmesi kayıt ve şarta tabi tutulmayacak. Yabancı parayla da ödenebilir.

Ödeme yeri mutlaka bulunmalıdır. Fakat açıkça yazılması şart değildir. Düzenlenme yeri ödeme yeri olarak kabul edilir.

Keşidecinin imzası mutlaka bulunmalıdır. Elle atılmalıdır. Lehtarın gösterilmesi gerekir. Açıkça gerçek veya tüzel kişi olmalıdır. Hamiline bono

düzenlenemez. Düzenlenme tarihi ve yeri mutlaka olmalıdır. Dört çeşit vadeden biri konulabilir. Vade konulmamışsa görüldüğünde vadeli bonodur.

Görüldüğünde ödenecek bononun düzenlenme tarihinden itibaren bir yıl içinde keşideciye ibraz edilmesi gerekir. Aksi halde hamil başvuru borçlularına gidemez.