21

.04

.23

1

HAZIRLAYAN : Salih Zeki GÖKÇE

Sevgili öğrenciler;Bu ünitedeki amacımız; ısı enerjisini maddenin tanecikli doğası ile ilişkilendirerek ısı iletim yollarını keşfedebilmek,ısı iletimi ve yalıtımını irdeleyerek ısı yalıtım teknolojisini kavrayabilmektir.

21

.04

.23

2

MADDE

İletken Yalıtkan

ISI

Işıma(Radyasyon)

Konveksiyon

İletim

çarpışmasıylaaktarılır

Atom/Molekül

oluşurolabilir olabilir

iletir iletmez

yoluyla iletilir

yoluyla iletilir

yoluyla iletilir

Ünitenin kavram haritası2

1.0

4.2

3

3

MADDE VE ISI

KONULAR:1)MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI2)ISININ YAYILMASI3)ISI YALITIMI

21

.04

.23

4

1)MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI

Bütün maddeler tanecikli

yapıya sahiptir.

Taneciklerin hareketi ile

maddenin ısınması arasında bir

ilişki var mıdır?

21.04.23 5

ETKİNLİK -1

>>> Bir beherin veya deney tüpünün üçte ikisine kadar

su doldurup yavaş yavaş ısıtalım.

>>> Sudaki hareketleri gözlemleyelim:

>>> Görünen hareket, ısınan molekül yığınlarının

hareketidir.

(Moleküller tek tek gözle görülemeyecek kadar küçüktür.)

Isı ve hareket ilişkisi sıvı ve gazlarda kolayca görülebilir.

Sonuç: MADDELER ISINDIKÇA MOLEKÜLLER HIZLANIR.

21.04.23 6

CEVAPLAYALIM…

Beherdeki su ısınırken neler gözlemlediniz? Hareket edenler tek bir molekül mü yoksamolekül yığınları mı? Bu deneyde ısı veren ve ısı alan maddelernelerdir? Su, ısıyı ısı kaynağından nasıl almış olabilir?

21

.04

.23

7

ETKİNLİK-2

Bir elektrik sobası veya ocağını,çıplak direnç telleri üste gelecek şekilde yerleştirip güç kaynağına takalım.

Ocağın 20-30 cm üstünden geçen bir el feneriyle oluşturulmuş ışık huzmesini beyaz bir arka zemine(duvar olabilir.)düşürelim.

Direnç akkor haline gelirken ısınan havanın içinde hareket olup olmadığını arkaplanda gözlemleyelim.

21

.04

.23

8

BİLGİ:

Etkinliğimizdeki ısı alışverişi kısmen,doğrudan temas ile olmuştur.

Teldeki veya alevdeki hızlı moleküller hava moleküllerine çarpıp onları hızlandırmıştır.

21

.04

.23

9

MADDE BİLGİSİ

KÜTLESİ HACMİ VE EYLEMSİZLİĞİ OLAN HERŞEYE MADDE DENİR.

Maddenin şekil almış haline cisim denir Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir Maddeler doğada katı sıvı gaz halinde

bulunabilir

21

.04

.23

10

A-MADDENİN KATI HALİ Katı maddelerin belirli şekil ve hacimleri vardır Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu tanecikler

arasında güçlü çekim kuvveti vardır Moleküller titreşim hareketi yaparlar.

Örnekler :Bardak saat masa sıra vs

21

.04

.23

11

B-MADDENİN SIVI HALİ Sıvı maddelerin belirli hacimleri vardır Şekilleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini alırlar Tanecikler arası boşluk daha fazladır Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır Akışkandır(moleküller birbirinin üzerinden

kayar) Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs

21

.04

.23

12

C-MADDENİN GAZ HALİ Belirli şekilleri ve hacimleri yoktur İçinde bulundukları kabın şeklini ve hacmini

alırlar Tanecikler arası boşluk fazla çekim kuvveti

ise çok azdır Kolaylıkla sıkıştırılabilirler ve genişletilebilirler Örnek :hava, duman ,su buharı vs vs

21

.04

.23

13

MADENİN HAL DEĞİŞİMİ

21

.04

.23

14

KATII SIVI GAZ

ERİME BUHARLAŞMA

DONMA YOĞUNLAŞMA

SÜBLİMLEŞME

KIRAĞILAŞMA

ISI VERİR

DÜZENLİLİK ARTAR

DÜZENSİZLİK ARTAR

Isı alır

MADDELERİN GÖRÜLEBİLEN HİSSEDİLEBİLEN ÖZELİKLERİ

RENK SAYDAMLIK VE OPAKLIK KOKU TAD SERTLİK YUMUŞAKLIK

21

.04

.23

15

MADDENİN ORTAK ÖZELLİKLERİ KÜTLE HACİM EYLEMSİZLİK ELEKTRİKLİ YAPI

21

.04

.23

16

BU ÖZELLİKLER MADDE MİKTARINA GÖRE DEĞİŞİRLER

21

.04

.23

17

MADDE

KATI SIVI GAZ

TANECİKLİ

BOŞLUK ÇOK AZ

BİRAZ BOŞLUK

VAR

BOŞLUKLAR ÇOK

Maddenin adı Katı Sıvı Gaz

Ağaç X

Çorba X

Yağmur X

Sıcak çikolata X

Süt X

Kaya X

Peynir X

Ateş ve duman X

Kolonya X

Rüzgar X21.04.23 18

Katı mı-sıvı mı- gaz mı

MADDE Gözlemler AÇIKLAMALAR

DEMİR ________ Yapısında boşluk olmadığı için

SU ________ Yapısında boşluk olmadığı için

HAVA X Yapısında boşluk olduğu için

21.04.23 19

Hangisi Sıkışır?

Gaz haldeki maddelerin yapısında boşluklar vardır.O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?

MADDELERİN ÖZELLİKLERİNİ BULALIM:

21

.04

.23

20

Özellikler Katı Sıvı Gaz

Şekli değişebilir. X X

Sıkıştırılabilir. X

Tanecikler arasında çok boşluk vardır.

X

Tanecikler birbirine çok yakındır. X X

Sıkıştırılamaz. X X

Şekli değişemez. X

Hacmi değişmez. X X

OKULUMUZUN BİNASI BİR BÜTÜN MÜ?

Tuğla

???????????

Kum tanesi

Kumu Oluşturan tanecikler var mı?

Okulumuz

21.04.23 21

21

.04

.23

22

ATOMU OLUŞTURAN DAHA KÜÇÜK PARÇACIK VARMI?????

ORGANİZMAYIOLUŞTURMAK İÇİN HÜCRELER BİRARAYA GELİR

ORGAN

HÜCRE

HÜCREYİ OLUŞTURANKARBONHİTRATVE YAĞ

ATOMLAR

21

.04

.23

23

Çok sayıda aynı çeşit atomların bir araya gelerek

oluşturduğu maddeye ELEMENT denir.

Elementlerdeki atomlar tek çeşittir.

Elementler saf maddelerdir.

21

.04

.23

24

Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler kümeler halinde bulunur.Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.

21

.04

.23

25

Moleküller iki atomdan oluştuğu gibi çok fazla sayı da atomdan da oluşur

Bazı moleküller tek çeşit atomdan oluşurken;bazı moleküller farklı çeşit atomlardan oluşur.

Molekülleri oluşturan farklı çeşitteki atomların büyükleri ve özellikleri de birbirinden farklıdır.

MOLEKÜLLER2

1.0

4.2

3

26

BASİT YAPILI MOLEKÜLLER( AZ SAYIDA

ATOM)

KARMAŞIK YAPILI

MOLEKÜLLER(ÇOK SAYIDA

ATOM)

21

.04

.23

27

BİLEŞİK

İki yada daha fazla çeşitte

element atomlarının bir araya gelerek oluşturdukları

yeni saf maddeye denir.

Bileşiği oluşturan

elementler kendi

özeliklerini kaybeder.

21

.04

.23

28

SU

MADDEDEKİ DEĞİŞİMLER

FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM

21.04.23 29

MADDENİN ÖZELLİKLERİ Fiziksel özellikler Maddenin bir başka maddeye dönüşmeksizin

gözlenebilen ve ölçülebilen dış görünüşü ile ilgili özellikleridir.

Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdir

21

.04

.23

30

21

.04

.23

31

fiziksel değişimler• Kömürün toz haline gelmesi• Demirin tel ve levha haline gelmesi• Kağıdın yırtılması• Suyun buharlaşması• Şekerin suda çözünmesi

*** Bu olaylar sonunda maddenin iç yapısında değişme olmaz.*** Bütün hal değiştirme olayları fiziksel

21

.04

.23

32

YAĞMUR DA FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

21

.04

.23

33

KAR YAĞMASI FİZİKSEL BİR OLAYDIR.

KİMYASAL ÖZELLİKLERİ

Kimyasal özellikleri Maddenin maddeler ile birleşerek yeni

madde oluşturabilme kapasitesidir. Bir maddenin başka madde ile

etkileşmesi veya etkileşmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.

   Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suyla reaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir.

21

.04

.23

34

21

.04

.23

35

kimyasal değişimler • Kâğıdın yanması • Mumun yanması • Sütün ekşimesi • Yumurtanın bozulup çürümesi • Demirin paslanması • Fotosentez olayı • Solunum olayı

*** Kimyasal değişmeler sonucunda maddeler başka maddelere dönüşür.

*** Bütün yanma olayları kimyasal değişmedir.

21

.04

.23

36

BALINI YAPAN ARI DA KİMYASAL BİR OLAY GERÇEKLEŞTİRİYORDUR.

SAF (ARI) MADDELER

Tek tür tanecikten oluşan maddelere saf madde denir

21

.04

.23

37moleküller

atomlar

Aynı cins atomlardan oluşmuş saf maddelere Element denir.

Sembollerle ifade edilirler .H:HİDROJENO:OKSİJENC:KARBONFe:DEMİR

21

.04

.23

38

İki yada daha fazla elementin belirli oranda birleşerek kimyasal yolla oluşturduğu yeni özellikteki saf maddeye

BİLEŞİK DENİR

Ancak KİMYASAL YOLLA AYRILABİLİR

21

.04

.23

39

SAF OLMAYAN MADDELER

İKİ YADA DAHA FAZLA MADDENİN ÖZELLİKLERİNİ KAYBETMEDEN ÇEŞİTLİ ORANLARDA KARIŞMASI İLE OLUŞAN TOPLULUĞA KARIŞIM DENİR

KARIŞIMI OLUŞTURAN MADDELER KİMLİKLERİNİ KAYBETMEZLER

21

.04

.23

40

21

.04

.23

41

21

.04

.23

42

TİTREŞİM ÖTELEME