Tangpos, Ma. Julieta B. BEED-2 12/5/2013

Seat # 42 Takdang Aralin Blg. 4

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

Ates, Ma. Theresa BEED-2 12/5/2013

Seat #3 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 4:30-5:30 MWF)

Talumpati ni Jose Rizal Sa Piging Na Parangal Sa Mga Pintor Na Pilipino

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-lugod,

Rjane Lao BEED-2 12/5/2013

Seat # 26 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 (4:30- 5:30 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

Revillas, Marah Flor D. BSED-2 12/6/2013

Seat # 36 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

Vanjune Tanudtanud BSED-2 12/6/2013

Seat # 43 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

Tenebro, Ivy BSED-2 12/5/2013

Seat # 44 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

Bulacan, Crislie BEED-2 12/5/2013

Seat # 4 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

Villamor, Jayren BEED-2 12/5/2013

Seat # 50 Takdang Aralin Blg. 4 Bb. Liza L. Chua

Fil 38 ( 5:31-6:31 MWF)

TALUMPATI NI JOSE RIZAL SA PIGING NA PARANGAL SA MGA PINTOR NA PILIPINO

Mga Ginoo: Sa pagtatalumpati ko sa inyo ay hindi ko ikinaudlot ang takot na baka ako’y hindi kalugdan. Dumalo kayo upang ibuklod sa aming sigla ang inyong sigla, na nagbigay-lakas sa kabataan, at dahil dito’y hindi maaaring di kayo maging mapagpaumanhin. Kagiliw-giliw na singaw ang pumpuno sa ating kapaligiran; mga simoy ng pagkakapatiran ang umiihip sa lahat ng dako: mga kaluluwang puspos ng kagandahang loob, ang nakikinig, kaya nga, hindi ko ikinatatakot ang aba kong pagkatao ni hindi ko ipinag-aalinlangan ang inyong kabutihang loob. Mga taong pusuan palibhasa,ang hinahanap ninyo’y mga puso lamang at buhat sa kataasang iyang pinupuna ang mga maliit na kakulangan. Nasasaklaw ninyo ang kabuuan, hinahatulan ang pinakasanhi at iniaabot ninyo ang inyong kamay sa sinumang katulad ko’y nagnanasang makiisa sa inyo sa iisang isipan,sa iisang hangarin, na dili iba kundi ang parangalan ang henyo ( genio), ang luningning ng ibang –bayan.(Magaling, napakagaling, mga palakpakan).

Ito, sa biglang sabi, ang sanhi kung bakit tayo’y nagkakatipon ngayon. Sa kasaysayan ng mga bansa, at may mga pangyayari, na nagpapaalala ng nga damdamin at kadakilaan; mga pangalang katulad ng mga kataka-takang pagyayari, ay gumigising ng mga kaisipang nakakalugod at nakagagalak; mga pangalang wari’y naging isang pakikipagsandugo, isang sagisag ng kapayapaan,isang buklod ng pagmamahalan ng mga bansa. Sa ganitong mga pangalan kabilang ang kina Luna at Hidalgo, yamang ang kanilang kaluwalhatian ay tumatanglaw sa magkabilang panig ng daigdig: sa Silangan at sa Kanluran; sa Espanya at sa Pilipinas. Sa pagbanggit ko sa mga pangalang ito,mga ginoo, ay parang nakakakita ako ng dalawang balantok na nagsasabog ng liwanag, na buhat sa kaitaasang ito’y pinag-iisa ang DALAWANG BANSA sa pamamagitan ng mga buklod ng walang-hangga; DALAWANG BANSA na hindi mapaglayo ng mga karagatan at ng alangaang; DALAWANG BANSA NA HINDI GINITIAN NG MGA BINHI NG PAGKAKALAYO NA SA KANILANG KABULAGAN AY IPINUPUNLA NG MGA TAO AT NG KANILANG KARAHASAN. Sina Luna at Hidalgo ay karangalan ng Espanya at ng Pilipinas. Kung sila’y isinilang sa Pilipinas ay maaari rin naming sila’y isinilang sa Espanya, sapagkat ang (genio) ay walang pinipiling bayan; ang henyo ay tumutubo sa lahat ng pook; ang henyo ay katulad ng liwanag na nga hanging hari ng lahat; ipinalalagay niyang kanyang bayan ang buong daigdig, katulad ng kalawakan,katulad ng buhay, at katulad ng Diyos. (Palakpakan)

Ang kapanahunang makapatriyarka sa Pilipinas ay lumilipas na. Ang mariringal na gawa ng kanyang mga anak ay hindi na magkasiya sa loob ng tahanan; ang silanganing uod na magiging paru-paro ang lumilisan na sa kanyang suput-suputan; ang umagang may nagkikinangang mga kulay at sinagang bukang-liwayway ng isang mahabang araw ay ibinababala na para sa lupaing iyon; at ang lahing iyon ay nahimbing sa gabi ng kasaysayan samantalang nililiwanagan ng araw ang ibang lupalop, ay nagigising na muli na parang ginulantang ng koryente ng elektrisidad, na ang naging sanhi’y ang kanyang pagkakadaiti sa mga baying kanluranin, at HUMIHINGING PILIT NA LIWANAG, NG BUHAY, NG KABIHASNAN NA SA KANYA’Y IPINAMANA NG PANAHON, at sa ganito’y napagtitibay ang mga walanghangang batas ng palagiang pagbabago, ng pag-iiba-iba, ng pagkapana-panahon, at ng pagsulong.

Ito’y natatarok ninyong mabuti at ito’y inyong ipinagmamapuri; sa inyo utang ang kinang ng mga brilyanteng inihiyas sa putong ng Pilipinas; ang Pilipinas ang nagbigay ng bato, at ang Europa ang tumapiyas at kuminis sa mga ito. At tayong lahat ay nagmamalaking magmasid,kayo,sa inyong ginawa, at kami naman, sa ningas, sa pagpapasigla, at sa mga sangkap na ipinagkaloob.( Magaling)

Sinimsim nila roon ang tula ng kalikasan; isang kalikasang dakila’t kasindak-sindak sa kanyang mga sakuna , sa kanyang mga pagbabago, sa kanyang lakas; isang kalikasang kalugud-

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).

lugod, tahimik at mapanglaw sa kanyang matyaga’t walang pagbabagong pagpapakilala; kalikasang nagkikintal ng kanyang tatak sa tanang nilikha ay niyari niya. Dala-dala ang kanyang mga anak ang tatak na ito saan man sila mapadako. Kung hindi ay suriin ninyo ang kanilang mga katangian, ang kanilang mga katha,at magpakaliitliit man ng inyong pagkakilala sa bayang iyon, ay mapipisil ninyo sa lahat ng bagay ang tatak na iyon na wari’y na siyang pinakaagham nila na parang pinakakaluluwang namamatnugot sa lahat, na wari’y siyang nagpapakilos sa makina, na parang siyang pinakabuod na nagbibigay ng tanging kakayahan sa mga bagay-bagay at sa wari’y siyang pangunang sangkap sa pangyari ng isang bagay. Hindi maaaring hindi maipahiwatig ang sa sarili’y dinaramdam; hindi maaaring maging isang bagay at iba naman kung gawin; ang pagkakasalungatan ay paimbabaw lamang; sila’y mga kabalintunaan lamang. Sa EL EXPOLIARIUM, ay nauulinigang tila naglalagos na kayo nito, na hindi pipi, angpagkakagulo ng mga tao,ang pagsisigawan ng mga alipin, ang kalansingan ng metal na baluti ng mga bangkay, ang mga hikbi ng naulila, ang alingawngaw ng pagdarasal,-lahat nang ito’y pawing naririnig nang napakalakas at parang tunay na nangyayari, katulad ng pagkarinig sa dagundong ng kulog sa gitna ng lagaslaw ng mga talon ng tubig o katulad ng pagkarinig sa kahambal-hambal at kasindak-sindak na langitngit ng lindol.

Ang kalikasan na rin, na siyang nagluwal sa mga kamangha-manghang pangyayaring ito, ang tumulong sa gayong mga pagsasalarawan. Sa kabilang dako, sa kuwadro ni Hidalgo’y tumitibok ang napakawagas na damdamin, kamithi-mithing pagpapakilala ng kalungkutan, ng kagandahan, at ng kahinaan, na nilapastangan ng makahayop na lakas, palibhasa’y isinilang si Hidalgo sa silong ng matingkad na bughaw na langit na iyo, sa paghehele ng mga simoy ng kanyang karagatan,sa gitna ng katahimikan ng kanyang mga lawa, ng tulain ng kanyang mga bundok at mga kabundukan.

Kaya nga, kay Luna’y masusumpungan ang mga lihim. Ang pagkakaiba-iba, ang malalamlam na liwanag, ang hiwaga at ang kahila-hilakbot, bilang alingawngaw ng maulap at madilim na sigwa sa tropiko, ng nga kidlat, at ng mga mauugong na putok ng kanyang mga bulkan. Kaya nga, si Hidalgo’y taganas sa liwanag, mga kulay,pagkakatugma damdamin at kalinisan, tulad ng Pilipinas kung ang gabi’y naliliwanagan ng buwan, sa mga araw na tahimik,oo,tulad ng Pilipinas na may mga papawiring nag aanyaya sa pagninilay-nilay, at sa lahat ng ito’y paru-parung nagduruyan ang kawalang-hanggan. At silang dalaway bagama’t lubhang magkaiba ang isa sa isa, sa anyo man lamang, nagkakatugon sa pinakadiwa, gaya rin ng pagkakaiba-iba natin,pagpapahayag nilang dalawa, sa pamamagitan ng kanilang paleta,mga nagniningning na sinag ng araw ng tropiko, ang mga sinag na ito’y ginawa nilang mga sinag ng walang maliw na kaluwalhatiang ibinabalot SA KANILANG INANG-BAYAN; KAPWA NILA IPINAKILALA ANG DIWA NG AMING BUHAY NA PANLIPUNANG KAGANDAHANG-ASAL AT NG POLITIKA; ANG SANGKATAUHANG NAGPAPAILALIM SA MAHIHIGPIT NA PAGSUBOK, ANG SANGKATAUHANG HINDI NATUTUBOS, ANG KATUWIRAN AT ANG MITHIING NAKIKIBAKA NANG LANTARAN SA MGA HINA-HINALA, SA BULAG NA PANANAMPALATAYA AT SA MGA KABUKTUTAN? SAPAGKA’T ANG MGA DAMDAMIN AT ANG MGA KURU-KURO AY LUMULUSOT AT NAGLALAGOS SA MGA LALONG MAKAKAPAL NA PADER; sapagka’t para sa kanila, lahat ng katawa’y may mga singawan, ang lahat ay naaaninag, at kung wala man silang panulat, kung di man sila tinatangkilik ng palimbagan, ang paleta’t mga pinsel naman nila’y hindi lamang makalulugod sa paningin, kundi magiging magagaling na mananalumpati.

Kung itinuturo ng ina ang kanyang wika sa kanyang anak upang mawatasan nito ang kanyang mga kaligayahan, mga pangangailangan at mga hapis, ay itinuturo rin ng Espanya, katulad ng isang ina, ang kanyang wika sa Pilipinas, BAGAMA’T ANG BAGAY NA ITO’Y MINAMASAMA NG MGA TAONG ANINAW AT MGA HAMAK, NA SA PAGNANASA NILANG MAPAGPATIBAY ANG KASALUKUYAN AT HINDI MAABOT NG TINGIN ANG KINABUKASAN AT HINDI PINAGTITIMBANG ANG MGA KAHIHINATNAN. Sila’y mga yayang nangangailangang; MASAMA NA SILA’Y NAGSISIKAP PANG SUMAMA ANG IBA, palibhasa’y tinatangka nilang pawiin ang tanang mabuting damdamin. Ipinangang-anyaya nila ang puso ng mga bayan-bayan at PINUPUNLAAN NG MGA BINHI NG PAG-AALITAN UPANG KANILANG MAANI PAGKATAPOS ANG KAUKULANG BUNGA, ang anapelo ang mga kamatayan ng mga susunod na salin ng lahi.

Ngunit lilimutin ko na ang ganyang mga kaabaan! Kapayapaan para sa mga patay na iyan, yamang silay talagang mga patay, wala silang hininga, walang kaluluwa, at iniuubos sila ng mga uod. Huwag nating gunitain ang kanilang nakahahambal na alaala; huwag nating dalhin sa gitna ng ating kasayahan ang kanilang baho. SA KABUTIHANG LOOB AT ANG KARANGALAN AT KATUTUBO SA SILONG NG LANGIT NG ESPANYA; kayong lahat ay pawang maliwanag na katunayan nito. Nagkakaisa kayong nagsitugon; nagsitulong kayo, at higit pa sana ang inyong ginawa kung higit pa riyan ang hiningi. Sa pagdulong ninyo upang makibahagi sa aming pagsasalu-salo, at sa inyong pagpaparangal sa mga maririlag na anak ng Plipinas ay inyo ring pinararangalan ang Espanya, palibhasa’y nababatid ninyong mabuti, na ang mga hanggahan ang Espanya’y hindi ang Atlantiko, hindi ang Kantabriko, ni hindi ang Mediteraneo- magiging maliit ang Espanya kung ang dapat ay magkakaroon ng sangkang makahahadlang sa kanyang isipan. NAROON ANG ESPANYA, DOON SA NAIPADARAMA ANG KANYANG MAPAGPALANG LAKAS; at sukdang mawala man ang kanyang watawat, ay MANANATILI ANG KANYANG ALAALANG WALANG KAMATAYAN AT WALANG HANGGAN. Ano ang ginagawa ng isang putol na kayong pula’t dilaw, ano ang ginagawa ng mga baril at ang kanyon doon sa hindi man lamang ginigitian ng isang damdamin ng pagmamahal at paggiliw ; sa isang pook na walang pagkakaunawaan, pagkakaisa ng mga simulain at pagkakatugunan ng mga kuro?......( Mahabang Palakpakan)

Sina Luna at Hidalgo ay nauukol sa inyo at nauukol din sa amin;sila’y inyong minamahal at sa kanila’y namamalas naman naming ang magandang pag-asa at mahalagang halimbawa. Ang lagi ng masigasig na kabataang Pilipinong nasa Europa, at iilan pang taong ang mga puso’y nananatiling palaging bata dahil sa kawalan ng pag-iimbot at kasiglahang ikinatatangi nila sa mga gawain, ay nangag-aalay kay Luna ng isang korona. Ito’y isang munting parangal, maliit, tunay nga, para sa aming kasiglahan,ngunit ang alay na iyan ay siya naming lalong bukal sa puso at Malaya sa tanang alay na hanggang ngayo’y naihandog na sa kanya.

Datapuwa’t ang utang na loob ng Pilipinas sa kanyang magigiting na anak ay hindi pa nasisiyahan, at sa nasang maibulalas ang mga isipang namumutiktik sa pag-iisip, ang mga damdaming nag-uumapaw sa puso, at ang mga salitang nagpupumiglas sa mga labi, kaming lahat ay dumalo sa piging na ito upang isanib an gaming taimtim na hangad, upang bigyang-anyo ang pagyayakap ng dalawang lahing nagmamahalan at nag-iibigan, NAGKAKAISA,sa nga bagay-bagay nanauukol sa kabutihang-asal, sa pagsasamahan sa pamahalaan, sa loob na apat na dantaon, UPANG SA HINAHARAP, SILANG DALAWA’Y BUMUO NG ISANG BANSA LAMANG SA DIWA, sa kanilang mga tungkulin, sa kanilang mga palagay,at sa kanilang mga karapatan.( Palakpakan).

Tumatagay na ako alang-alang sa ating mga pintor na sina Luna at Hidalgo, mga karangalang tunay at wagas na DALAWANG BAYAN! Tumatagay ako alang-alang sa mga taong nagsitulong sa kanila sa mahirap na landas ng sining! Tumatagay ako upang ang kabataang Pilipino, BANAL NA PAG-ASA NG AKING INANG-BAYAN, ay tumulad sa gayong napakahalang halimbawa, at upang ang INANG ESPANYA na masikap at mapagmatyag sa ikabubuti ng kanyang nasasakupan, ay MAGSASAGAWA NANG WALANG ANUMANG PALIBAN-LIBAN NG MGA PAGBABAGONG MALAON NA NIYANG BINABALAK;nalinang na ng araro ang lupa at ito’y hindi baog! Tumatagay ako, sa wakas, sa ikaliligaya niyaong mga magulang,na,sa pagkawalay nila sa pagmamahal ng kanilang mga anak, ay sumusubaybay sa mga ito, buhat sa malayong lupaing iyon, ng kanilang lubhaang mata at sumisikdong pusong naglalagos sa mga karagatan at sa pagkakalayo. INIAALAY NG MGA MAGULANG NA ITO SA DAMBANA NG MABUBUTI NA MADLA ANG MATATAMIS NA ALIW NA LUBHANG NAGSASALAT SA TAKIP-SILIM NG BUHAY- nga aliw na walang iniwan sa mahahalaga’t mangisa-ngisang bulaklak sa taglamig na tumutubo sa mga malalamig na labi ng libingan.( Masigabobg palakpakan; mga pagbati sa nagtalumpati).