Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy

Dorota RębaInformacja Naukowa

i Bibliotekoznawstwo II rok

UMCS Lublin

Został utworzony z Rozporządzenia Wojewody Zamojskiego z dn. 22 I 1991 r. w sprawie wprowadzenia ochrony walorów wypoczynkowych i krajobrazowych. Objął swym zasięgiem obszar 20 209 ha, a umiejscowiony został w obrębie następujących gmin: Frampol, Sułów, Szczebrzeszyn (około 4.310 ha, co stanowi ok. 35% obszaru gminy), Tereszpol, Radecznica i Zwierzyniec.

To największa i najpiękniejsza w Polsce sieć wąwozów lessowych, których zagęszczenie dochodzi do 9km/km2.

Historia, informacje ogólne

Wąwóz we wsi Mokrelipie

Źródło ilustracji:

http://

www.mojeroztocze.pl/images/stories/photo_top_info/015_wawozy_lessowe/wawoz_mokrelipie_DSC4521.jpg

Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy leży prawie w całości we wschodniej części Roztocza Zachodniego, zwanego też lessowym, przez które przełamują się dwie dość szerokie bruzdy, przebiegające południkowo, zwane padołami.

Park zajmuje 35% Gminy Szczebrzeszyn. Jest to obszar o niezwykle pięknej rzeźbie wąwozów lessowych,

w których występują strome zbocza dochodzące często do kilkunastu metrów wysokości, a dna - od kilkudziesięciu centymetrów do 20 m szerokości. Strome ściany wąwozów porastają drzewa liściaste, nadające im szczególny urok, przez co stają się piękniejsze o każdej porze roku.

Długie, wąskie pasy pól, położone na wzniesieniach i zboczach, urozmaicone wielością upraw, tworzą malowniczy i niepowtarzalny krajobraz, który trudno spotkać gdzie indziej w Polsce, a tym bardziej w Europie.

Historia, informacje ogólne

Szata roślinna

Szata roślinna Parku należy do geobotanicznej krainy Roztocza, jej najcenniejszymi zbiorowiskami są kompleksy leśne a wśród nich buczyna karpacka, subkontynentalny grąd lipowo-grabowy oraz niewielkie fragmenty wyżynnego jodłowego boru mieszanego.

W Parku występuje wiele gatunków roślin rzadkich i chronionych takich jak: żywiec gruczołowaty, parzydło leśne, podkolan biały, szałwia lepka, bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, zawilec wielokwiatowy i żółty, rosiczka okrągłolistna i pośrednia, wełnianka pochwowata, żurawina błotna, jaskier kaszubski, gwiazdnica wielkokwiatowa, driakiew żółtawa, zapłonka brunatna, gajowiec żółty, dzwonek syberyjski, miodunka ćma i miękkowłosa, łuskiewnik różowy oraz wiele innych.

Niektóre z wyżej wymienionych roślin chronionych opisałam w prezentacji pt. „Tereny Gminy Szczebrzeszyn – ogólna charakterystyka”.

Szata roślinna

Na terenie Parku znajduje się kilka bardzo ciekawych pomników przyrody ożywionej. Spośród których na szczególną uwagę zasługuje lipa drobnolistna w Szperówce o obwodzie pnia 920 cm. Pomniki przyrody opisałam w prezentacji pt. „Tereny Gminy Szczebrzeszyn – ogólna charakterystyka”.

W obrębie Parku zwraca uwagę bogactwo roślin zielnych. Są to zarówno rośliny naczyniowe jak i zarodnikowe. Dominują w nich rośliny górskie (przeważnie runa leśnego – 30 gatunków) oraz gatunki południowo-wschodnie.

Szata roślinna

Lasy zajmują 28% powierzchni Parku, z tego 10% to lasy państwowe, a 18% lasy chłopskie.

Obszary leśne cechuje bardzo bogate runo (zajmujące ok. 90 % dna lasu) oraz liściaste gatunki w poziomie krzewów. W runie dominują rośliny typowe dla grądów: gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, jaskier kaszubski, marzanna wonna, miodunka ćma, podagrycznik pospolity, turzyca orzęsiona, zawilec gajowy i inne.

Lasy

Najbardziej cennym obszarem pod względem botanicznym jest las „Cetnar” koło Kawęczynka. Jest to jeden z większych zwartych kompleksów leśnych na obrzeżach Parku. Rośnie tu buczyna karpacka, jodła i niewielka ilość grabu, osiki i klony. W tym kompleksie projektuje się utworzenie rezerwatu „Las Cetnar”.

Las jest położony w obszarze o najbardziej charakterystycznej rzeźbie terenu. O prężności ekologicznej tego siedliska świadczy odnawiający się tu bardzo dobrze buk i jodła.

„Las Cetnar”

Jesienny „Las Cetnar „

Źródło ilustracji:

https://

picasaweb.google.com/eLukasz/RoztoczeSzczebrzeszynskie#5532405086009423954

Jesienny „Las Cetnar „

Źródło ilustracji:

https://

picasaweb.google.com/eLukasz/RoztoczeSzczebrzeszynskie#5532405404863677106

Na szczególną uwagę zasługuje „Bagno Tałandy”, które daje początek rzece Gorajec. Jest to duża osobliwość przyrodnicza Parku (jedyne na tym obszarze torfowisko wysokie).

Na terenach Parku występują również malowniczo położone źródła w Trzęsinach, Radecznicy i Zaporzu (pomniki przyrody) a także w Wywłoczce, Szczebrzeszynie, Czarnymstoku i Latyczynie.

„Bagno Tałandy” oraz źródła

Na południowych nie zalesionych stokach wzniesień i wąwozów, w okolicach Zakłodzia, rosną murawy kserotermiczne z zespołami szałwi i rutewki. Mniejsze płaty występują na południowy zachód od Szczebrzeszyna w tzw. „Piekiełku”, które jest najbardziej charakterystyczną częścią Roztocza lessowego.

Usytuowane na wzniesieniu, podzielone wąwozami opadającymi w kierunku Błonia. „Piekiełko” ze względu na budowę geologiczną i rosnące tu rośliny i drzewa stanowi urokliwy zakątek przyrodniczy, chętnie odwiedzany przez turystów jak również miejscowych amatorów dalszych spacerów.

„Piekiełko”

Fauna Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego

Fauna Parku reprezentowana jest przez liczne gatunki, w tym wiele rzadkich.

Najlepiej poznaną gromadą są ptaki – ok. 80 gatunków, w tym głównie (85 %) gatunki lęgowe. Najcenniejsze gatunki ptaków reprezentowane są przez: brodźca krwawodziobego, dzięcioła czarnego, jastrzębia, siniaka, turkawkę, gołębia grzywacza, kuropatwę, przepiórkę, bażanta, krogulca, kruka, krzyka, muchołówkę żałobną, płomykówkę, puszczyka rycyka, mysikrólika, trzmielojada, głuszca i orlika krzykliwego oraz bardzo rzadką kląskawkę, gila i zniczka. Licznie występuje również bocian biały.

Natomiast w świecie bezkręgowców na wyróżnienie zasługuje bogato reprezentowana grupa krocionogów i kózek.

Fauna

Bocian biały

Miejsce: wieś

Mokrelipie,

2008r.

Teren Parku zasiedla też bóbr europejski. W ostatnich latach bobry osiedliły się we

wszystkich rzekach Parku, a ich populacja rozwija się bardzo intensywnie. Duże zagęszczenie tego gatunku w niektórych miejscach może stwarzać problemy dla okolicznych rolników.

Fauna

Walory turystyczne Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego

Dzisiejsze Roztocze to tereny bardzo interesujące turystycznie. Wzgórza i doliny, lasy i malownicze pola, głębokie wąwozy, rzeki i liczne źródła - wszystko to tworzy niepowtarzalny krajobraz, zachęca do wędrówek pieszych i rowerowych.

Urozmaicona rzeźba terenu, wzniesienia, pagórki, grzbiety poprzecinane licznymi i silnie rozbudowanymi wąwozami - są wyjątkową osobliwością zarówno w skali regionu jak i kraju. Unikatowy krajobraz rolniczy, długie, wąskie pasy pól, położone na wzniesieniach i zboczach, urozmaicone wielością upraw, tworzą malowniczy i niepowtarzalny krajobraz, który trudno spotkać gdzie indziej w Polsce.

Walory turystyczne

Na obszarze Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego wytyczone zostały cztery szlaki turystyczne:

1. Centralny (niebieski)2. Partyzancki (czerwony)3. Roztoczański (żółty)4. Łącznikowy (czarny)

Szlaki turystyczne

Wiosenny las w Szperówce pokryty białymi dywanami zawilca. Fot. T. Gaudnik.Źródło ilustracji: http://www.spk01.webpark.pl/foto/las_szperowka.jpg

Poza wcześniej wymienionymi szlakami turystycznymi przez Park przebiegają również:

1. Centralny szlak rowerowy Roztocza.2. Ścieżka przyrodniczo-

historyczna ,,Szczebrzeszyn-Kawęczynek" - 12km.

3. Trzy ścieżki piesze wokół Szczebrzeszyna: Zielona - 5,5km, Niebieska - 10km, Czarna - 4,5km.

4. Szlak kajakowy po Wieprzu (Obrocz – Nielisz).

Walory turystyczne

Wszystkie te miejsca są wyjątkowe i warte zobaczenia. Ich położenie w naszym regionie (na Lubelszczyźnie) niejako obliguje Nas do ich odwiedzenia. Mamy tak blisko wiele pięknych, a niedocenianych terenów. Lokalizacja niedaleko od Lublina zachęca do wyruszenia z domu, chociażby na parę godzin. Wiele z tych obszarów posiada opracowane ogólnodostępne mapy i przewodniki, które pomogą podjąć decyzję co do miejsca wyjazdu. Jestem przekonana, iż każdy znajdzie tu coś dla siebie, a przede wszystkim coraz rzadszą w naszym szybkim i stresującym życiu, chwilę wytchnienia i ciszy.

Zakończenie

Zachęcam do przejrzenia kolejnych prezentacji i odwiedzenia „Studenckiego Projektu o Szczebrzeszyńskim Parku Krajobrazowym” na Facebook:

http://www.facebook.com/pages/Studencki-projekt-o-Szczebrzeszy%C5%84skim-Parku-Krajobrazowym/209443215736214

Dorota RębaInformacja Naukowa i

Bibliotekoznawstwo II rokUMCS Lublin

Zakończenie

1. Parki krajobrazowe w Polsce : monografia / pod red. Grzegorza Rąkowskiego, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa, 2002.

2. Program ochrony środowiska – Gmina Szczebrzeszyn do 2015 roku, oprac. mgr inż. Jarosław Piotr Zgiet, Szczebrzeszyn, 2004.

3. Plan rozwoju lokalnego Gminy Szczebrzeszyn - Załącznik do Uchwały Nr XXI/126/04 Rady Miejskiej w Szczebrzeszynie z dn. 28.05.2004r., Szczebrzeszyn, 2004.

Bibliografia