su getirme kanalizasyon-rapor

72
İÇİNDEKİLER KISIM I – NÜFUS PROJEKSİYONU ve SU İHTİYACI...................................1 1.1 Nüfus Verileri..........................................................1 1.2 Aritmetik Artış Yöntemi.................................................2 1.2.1 İki Nokta Yöntemi......................................................... 2 1.2.2 Regresyon Yöntemi........................................................2 1.3 Geometrik Artış Yöntemi.................................................4 1.3.1 İki Nokta Yöntemi......................................................... 4 1.3.2 Regresyon Yöntemi........................................................4 1.4 İller Bankası Yöntemi...................................................5 1.5 Lojistik Eğri Modeli....................................................6 1.6 Azalan Artış Yöntemi....................................................7 1.7 Su İhtiyacı.............................................................8 1.7.1 İnsan Su İhtiyacı..........................................................8 1.7.2 Hayvan Su İhtiyacı.........................................................8 1.7.3 Sanayi Su İhtiyacı...........................................................9 KISIM II - SU TEMİNİ.........................................................10 2.1 Optimum Debi, Optimum Alçalma Derinliği, Optimum Tesir Yarıçapı Hesapları ...........................................................................11 2.2Gerekli Kuyu Sayısı.....................................................13 2.3 Gerçek Debi, Gerçek Alçalma Derinliği, Gerçek Tesir Yarıçapı Hesapları. 13 2.4 Pompa Tipi.............................................................14 KISIM III – HAZNE HESABI.....................................................15 3.1 Hazne Verileri.........................................................17 3.2 Cazibeli Akım Durumu İçin Hesaplar ve Hazne Boyutları..................17 3.3 Terfili Akım Durumu İçin Hesaplar ve Hazne Boyutları...................20 KISIM IV – İSALE HATTI.......................................................22 4.1 İletim Hatlarında Kullanılan Donatılar.................................24 4.1.1 Vanalar ...............................................................24 4.1.2 Vantuzlar ......................................................... 24 4.1.3 Basınç Düşürücüler (Maslaklar).....................................25 4.2 İsale Hattı Verileri...................................................25 4.3 İsale Hattı Hesaplar...................................................25 i

Upload: okaninalpolat

Post on 08-Aug-2015

231 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

İÇİNDEKİLER

KISIM I – NÜFUS PROJEKSİYONU ve SU İHTİYACI.............................................................................................................1

1.1 Nüfus Verileri.........................................................................................................................................................1

1.2 Aritmetik Artış Yöntemi.........................................................................................................................................2

1.2.1 İki Nokta Yöntemi...........................................................................................................................................2

1.2.2 Regresyon Yöntemi.........................................................................................................................................2

1.3 Geometrik Artış Yöntemi.......................................................................................................................................4

1.3.1 İki Nokta Yöntemi...........................................................................................................................................4

1.3.2 Regresyon Yöntemi.........................................................................................................................................4

1.4 İller Bankası Yöntemi.............................................................................................................................................5

1.5 Lojistik Eğri Modeli................................................................................................................................................6

1.6 Azalan Artış Yöntemi.............................................................................................................................................7

1.7 Su İhtiyacı..............................................................................................................................................................8

1.7.1 İnsan Su İhtiyacı.............................................................................................................................................8

1.7.2 Hayvan Su İhtiyacı.........................................................................................................................................8

1.7.3 Sanayi Su İhtiyacı...............................................................................................................................................9

KISIM II - SU TEMİNİ......................................................................................................................................................10

2.1 Optimum Debi, Optimum Alçalma Derinliği, Optimum Tesir Yarıçapı Hesapları.................................................11

2.2Gerekli Kuyu Sayısı...............................................................................................................................................13

2.3 Gerçek Debi, Gerçek Alçalma Derinliği, Gerçek Tesir Yarıçapı Hesapları.............................................................13

2.4 Pompa Tipi...........................................................................................................................................................14

KISIM III – HAZNE HESABI..............................................................................................................................................15

3.1 Hazne Verileri......................................................................................................................................................17

3.2 Cazibeli Akım Durumu İçin Hesaplar ve Hazne Boyutları.....................................................................................17

3.3 Terfili Akım Durumu İçin Hesaplar ve Hazne Boyutları........................................................................................20

KISIM IV – İSALE HATTI..................................................................................................................................................22

4.1 İletim Hatlarında Kullanılan Donatılar..................................................................................................................24

4.1.1 Vanalar.......................................................................................................................................................24

4.1.2 Vantuzlar....................................................................................................................................................24

4.1.3 Basınç Düşürücüler (Maslaklar)....................................................................................................................25

4.2 İsale Hattı Verileri................................................................................................................................................25

4.3 İsale Hattı Hesaplar..............................................................................................................................................25

KISIM V – ŞEBEKE HESAPLARI........................................................................................................................................28

5.1 Şebeke Tipleri......................................................................................................................................................28

5.2 Ölü Noktalar Yöntemi..........................................................................................................................................29

5.3 Şebeke Verileri....................................................................................................................................................32

i

Page 2: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

5.4 Şebeke Hesapları.................................................................................................................................................32

KISIM VI – KANALİZASYON HESAPLARI..........................................................................................................................35

6.1 Atık Sularının Toplanması....................................................................................................................................35

6.2 Boruların Üstündeki Dolgu Kalınlığı.....................................................................................................................36

6.3 Kanalizasyon Verileri...........................................................................................................................................36

6.4 Kanalizasyon Hesapları........................................................................................................................................37

KAYNAKÇA.....................................................................................................................................................................44

ii

Page 3: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

TABLOLAR

Tablo 1.1 Bölgedeki Nüfus Verileri...................................................................................................................1Tablo 1.2 Kişi başına su ihtiyacı.......................................................................................................................8Tablo 2.1 Hesaplanan değerler.........................................................................................................................12Tablo 2.2 Sopt değerleri.....................................................................................................................................13Tablo 2.3 Sg değerleri.......................................................................................................................................14Tablo 3.1 Hazne için yangın hacimleri...........................................................................................................15Tablo 3.2 Yuvarlatma oranları.........................................................................................................................16Tablo 3.3 hf uzunlukları...................................................................................................................................16Tablo 3.4 Şebekeye çekilen hacim yüzdesi......................................................................................................17Tablo 3.5 Cazibeli akım durumu için hesaplar................................................................................................18Tablo 3.6 Terfiliakım hesaplamaları................................................................................................................20Tablo 4.1 Moody Diyagramı............................................................................................................................23Tablo 4.2 C katsayı değerleri...........................................................................................................................23Tablo 4.3 İsale hattı verileri.............................................................................................................................25Tablo 5.1 Şebeke Kriterleri..............................................................................................................................30Tablo 5.1 Şebeke verileri.................................................................................................................................32Tablo 5.2 Şebeke sesabı sonucu yük kayıp tablosu.........................................................................................33Tablo 5.3 Statik Basınç ve Su Basıncı sınamaları............................................................................................34

ŞEKİLLER

Şekil 1.1 İki nokta yöntemi nüfus dağılım grafiği..........................................................2Şekil 1.2 Regresyon yöntemi nüfus dağılımı grafiği......................................................3Şekil 1.3 İki nokta yöntemi nüfus dağılımı grafiği.........................................................4Şekil 1.4 Regresyon yöntemi nüfus dağılımı grafiği......................................................5Şekil 1.5 İller bankası yönetmeliği nüfus dağılımı.........................................................6Şekil 2.1 Akifer kesiti...................................................................................................10Şekil 2.2 Qm ileQd arasındaki ilişki...............................................................................11Şekil 3.1 Tek gözlü hazne............................................................................................16Şekil 3.2 Cazibeli durum için eklenik farklar..............................................................19Şekil 3.3 Terfili akım eklenik farkları..........................................................................21Şekil 4.1 Vantuz örneği................................................................................................24Şekil 4.2 İsale hattı......................................................................................................25Şekil 4.3 Maslağın yeri................................................................................................26Şekil 5.1 Şebeke Tipleri...............................................................................................28Şekil 5.2 Qbaş hesabı.....................................................................................................30Şekil 6.1 Kanalizasyon Planı........................................................................................38

iii

Page 4: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

EKLER

EK-1 Cazibeli ve Pompajlı Akımlar için Hazne Boyutları........................................................................45Ek-2 1 – 2 Bacası Boykesiti.......................................................................................................................46Ek-3 3 – 2 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................47Ek-4 2 – 4 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................48Ek-5 5-4 Bacası Boykesiti.............................................................................................................................49Ek-6 4 – 6 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................50Ek-7 7 – 6 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................51Ek-8 6 – 8 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................52Ek-9 9 – 8 Bacası Boykesiti...........................................................................................................................53Ek-10 Dairesel Kesitli Elemanlarda Boyutsuz Hidrolik Elemanlar..............................................................54Ek-11 Dairesel Kesitli Mecralarda Kritik Derinlik Oranları..........................................................................55

iv

Page 5: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM I – NÜFUS PROJEKSİYONU VE SU İHTİYACI

1.1 NÜFUS VERİLERİ

Nüfus sayımı verileri öncelikle ;

a) Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK, www.tuik.gov.tr),

b) İller Bankası Genel Müdürlüğü (İLBANK, www.ilbank.gov.tr),

c) İlgili Belediyeler,

tarafından tespit edilir ve yıllara göre kayıt altına alınır. Su getirme sistemlerinin tarsımı ve

projelendirilmesinde gelecekteki nüfus tahminleri tasarıma esas olacak debilerin tayini açısından oldukça

önemlidir. Yapılan gelecekteki nüfus tahmini

a) projenin tüm hidrolik karakteristiklerini (İletim debisi, hazne hacmi, şebeke ana debisi, kişi başı

günlük azami su ihtiyacı, saatlik azami ihtiyaç, yangın debileri vb.),

b) Boru çapları, hazne boyutları, pompa ve motor kapasiteleri, pompa sayısı gibi tasarım unsurlarını,

c) Tüm bu değerlere bağlı olarak projenin yaklaşık maliyet hesaplarını, gerçekleştirme ve işletme

bedellerini,

d) Son olarak da tüketiciye yansıyacak birim su fiyatını etkilemektedir.

Bu sebeblerden dolayı nufüs tahmini çok önemlidir. Bölgedeki nufüs verileri aşağıdaki tabloda

gösterilmiştir (Tablo 1.1).

Tablo 1.1 Bölgedeki Nüfus Verileri

t 1990 1995 2000 2005 2010 2049N 401 1279 1558 1986 2314 ?

2049 yılındaki nüfus tahmini için yönteler aşağıda verilmiştir.

- Aritmetik artış yöntemi

o İki nokta yöntemi

o Regresyon yöntemi

- Geometrik artış yöntemi

o İki nokta yöntemi

o Regresyon yöntemi

- İller bankası yöntemi

- Lojistik eğri yöntemi

1

Page 6: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

1.2 ARİTMETİK ARTIŞ YÖNTEMİ

Nufüsun lineer arttığı kabul edilir. 2 farklı yıl arasındaki nüfus artışı oranına bağlı olarak gelecekteki

nüfus tahminini yapmamızı sağlar. İki nokta ve regresyon olmak üzere 2 şekilde yapılır.

1.2.1 İKİ NOKTA YÖNTEMİ

Verilen son yılın nüfusu ile ilk yılın nüfusu arasındaki farkın son yıl ile ilk yılla arasındaki farka

oranının sabit olduğu kabulü ile yapılır (1.1) bağıntı ile bulunur.

ka =Ns -Ni

ts - ti

(1.1)

ka……………...Birim zamandaki nüfus artışı

Ns……………...Son yıl nüfusu

Ni……………...İlk yıl nüfusu

ts…………….....Son yıl

ti……………….İlk yıl

olmak üzere 2049 yılındaki nufüs aşağıda verilmiştir.

ka =Ns- Ni

ts - ti

=2314-4012010-1990

=95,65

ka =Ns- Ni

ts - ti

=?-4012049-1990

=95,65

?=6045 kişi olarak belirlenir.

Nüfus dağılımını gösteren şekil ve korelasyon katsayısı aşağıdaki grafikte verilmiştir. (Şekil 1.1)

1980199020002010202020302040205020600

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

R² = 0.994587846335153

İki Nokta analizi

Şekil 1.1 İki nokta yöntemi nüfus dağılım grafiği

1.2.2 REGRESYON YÖNTEMİ

En küçük kareler yöntemine göre belirlenir.

y=bx+a (1.2)

(1.2) formülüne göre projenin hazırlandığı yıla göre ilerdeki nüfus tahmini yapılabilir.

2

Page 7: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

İfadedeki;

y…………………..ilerideki tahmini nüfus

x…………………. Nüfus tahmini yapılan yıl

a=∑ Ni ×∑ t i2- ∑ ti∑N i ti

n×∑ ti2 - (∑ ti )

2

(1.3)

(1.3) bağıntısı ile bulunan katsayı

b=n ×∑ N i ×t i−∑ N i∑ ti

n ×∑ ti2−¿¿¿¿

(1.4)

(1.4) bağıntısı ile bulunan katsayı

Ni………………..Nüfus Değerleri

ti…………………Yıl değerleri

R=¿¿¿ ; (1.5)

(1.5) bağıntısı ile bulunan korelasyon katsayısı

2049 yılı için regresyon yöntemine göre nüfus aşağıda verilmiştir.

b=n×∑N i× ti - ∑ Ni∑ ti

n×∑ ti2 - (∑ t i)

2 => b=90,66

a=∑ Ni ×∑ t i

2-∑ t i∑ Ni t i

n×∑ ti2 - (∑ t i)

2 => a=-17982

tg =2049için

N2049 =-179812+90,66×2049=5951 bulunur

R=(n×∑N i× ti - ∑ Ni∑ ti )

2

(n×∑ ti2 - (∑ t i)

2)×(n×∑ N i

2- (∑ Ni )2)

=> R=0,997

Nüfus dağılımını gösteren şekil ve korelasyon katsayısı aşağıdaki grafikte verilmiştir. (Şekil 1.2)

3

Page 8: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 20600

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

f(x) = 90.6672565716401 x − 179826.905738615R² = 0.994426749230103

Regresyon analizi

Şekil 1.2 Regresyon yöntemi nüfus dağılımı grafiği

1.3 GEOMETRİK ARTIŞ YÖNTEMİ

1.3.1 İKİ NOKTA YÖNTEMİ

Bu metot da, nüfusun birim zamandaki artışının toplumun nüfusu ile orantılı olduğu kabul edilmiştir. Buna göre nüfusun birim zamandaki değişimi (kg);

kg =ln Ns - ln Ni

t s- t i

(1.6)

(1.6) bağıntısı ile bulunur.

İki Nokta yöntemle 2049 yılındaki nüfus tahmini;

kg =ln Ns - ln Ni

t s- t i

=ln2314 - ln 4012010-1990

=0,0876

lnNg=lnNi+kg(tg-ti) ise Ng=70587 bulunur.

Nüfus dağılımını gösteren şekil ve korelasyon katsayısı aşağıdaki grafikte verilmiştir. (Şekil 1.3)

1980199020002010202020302040205020600

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

R² = 0.900554100786419

İki Nokta Yöntemi

Şekil 1.3 İki nokta yöntemi nüfus dağılımı grafiği

4

Page 9: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

1.3.2 REGRESYON YÖNTEMİ

Geometrik artışa göre en küçük kareler yöntemine göre belirlenir.

N=a.eb.t (1.7)

(1.7) formülüne göre projenin hazırlandığı yıla göre ilerdeki nüfus tahmini yapılabilir.

N………………………..İlerideki nüfus tahmini

t…………………………Nüfus tahmini yapılacak yıl

ln a=1n ∑ ln N i-

bn ∑ t i (1.8)

(1.8) bağıntısıyla bulunan katsayı.

b=n×∑ (ln N i )× ti - ∑ ln N i∑ ti

n×∑ t i2- (∑ ti )

2 (1.9)

(1.9) bağıntısıyla bulunan katsayıdır.

Regresyon yöntemine göre 2049 yılı için nüfus tahmini aşağıda verilmiştir.

b=n×∑ (ln N i )× ti - ∑ ln N i∑ ti

n×∑ t i2- (∑ ti )

2 =0,07891

ln a=1n ∑ ln N i-

bn ∑ t i ise a=-150,656

lnN=lna+b.t ise lnN=11,0346 N=59929 bulunur.

Nüfus dağılımını gösteren şekil ve korelasyon katsayısı aşağıdaki grafikte verilmiştir. (Şekil 1.4)

1980 2000 2020 2040 20600

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

R² = 0.902473383559289

Regresyon yöntemi

Şekil 1.4 Regresyon yöntemi nüfus dağılımı grafiği

1.4 İLLER BANKASI YÖNTEMİ

Ülkemizde iller Bankası yönetmeliğine göre gelecekteki nüfuslar hesaplanır. İller Bankasınca verilen metot esas itibariyle geometrik artış metodudur. Ancak geometrik artış hızı sabitinin hesabında ve büyüklüğünde bazı kısıtlamalar konulmuştur. Metodun esası aşağıda (1.10) bağıntısında verilmiştir;

5

Page 10: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Pn= [ tn+1 - tn√Nn

Nn+1

-1]×100(1.10)

Nn………………….…. İlk mevcut nüfus alınacaktır.

Nn+1………………….…. İlk mevcut nüfus takip eden nüfus alınacaktır.

ts………………………İlk mevcut nüfus yılı,

Pn…………………...... Artış hızı sabitini gösterir.

Her yıl aralıkları için bulunan P değerlerinin ortalaması alınır.

P değerleri için kriterler;

Pn < 1 Kg = 1 alınır.

1 < Pn < 3 bulunan deer aynen alınır.

Pn> 3 Kg = 3 alınır.

Artış hızı sabiti belirlendikten sonra gelecekteki nüfus, Ng, projenin hazırlandığı yıl ile tahmin yılı arasında bu bağıntı tekrar kullanılır.

İller bankası yönetmeliğine göre 2049 yılındaki nüfus aşagıda verilmiştir.

Pn= [ tn+1 - tn√Nn

Nn+1

-1]×100 ise

P1=26,11

P2=4,03

P3=4,97

P4=3,10

Port=9.55>3 ise Port=3 alınır.

N2049=2314.(1+3/100)39=7329 bulunur.

Nüfus dağılımını gösteren şekil ve korelasyon katsayısı aşağıdaki grafikte verilmiştir. (Şekil 1.5)

6

Page 11: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050 20600

10002000300040005000600070008000

R² = 0.990798136072392

İller Bankası

Şekil 1.5 İller bankası yönetmeliği nüfus dağılımı

1.5 LOJİSTİK EĞRİ MODELİ

Gelecekteki nüfus değeri için lojistik eğri denklemi (1.11);

Ng =Nd

1+mb×∆t (1.11)

şeklinde elde edilmektedir.

Burda;

Nd =2× Ni × Na × Ns -Na

2× ( Ni+ Ns )Ni × Ns -Na

2 (1.12)

(1.12) ifadesiyle bulunan doygunluk değeri

m=Nd -N i

Ni

(1.13)

(1.13) ifadesiyle bulunan katsayı

b=1∆t

× ln [Ni × ( Nd - Na)Na × (N d- Ni ) ] (1.14)

(1.14) ifadesiyle bulunan katsayı

∆t= ta - t i(1.15)

(1.15) ifadesiyle buluna sene farkıdır.

Lojistik eğri modeli ile 2049 yılı için nüfus tahmini aşağıda verilmiştir.

Nd =2×401×1558×2314-15582 (401+2314)401×2314- 15582 =2466,85≅ 2467

m=2467-401401

=5,16 ∆t=10

7

Page 12: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

b=110

× ln [401× (2467-1558)1558× (2467-401 ) ]=-0,218

Ng =2467

1+5,16 -0,218×10=2399,36≅ 2400 bulunur.

1.6 AZALAN ARTIŞ YÖNTEMİ

Gelecekteki nüfus değeri;

Ng =Ni + (Nd - Ni ) × [1- e-k× (t g -t i) ] (1.16)

(1.16) ifadesiyle bulunur.

Burdaki;

k=

ln(Nd - Ns

Nd - Ni)

ts - ti

(1.17)

(1.17) ifadesiyle hesaplanan katsayıdır.

Azalan artış yöntemie göre 2049 yılındaki nüfus aşağıda verilmiştir.

k=

ln(Nd - Ns

Nd - Ni)

t s- t i

=ln(2467-2314

2467-401 )2010-1990

=−0,13

Ng =Ni + (Nd - Ni ) × [1- e-k× (t g -t i) ]

=401+ (2467-401) × [1- e-0,13× (2049-1990 ) ]=2467 bulunur.

1.7 SU İHTİYACI

1.7.1 İNSAN SU İHTİYACI

Beldenin gelecekteki nüfusuna bağlı olarak kişi başına günde aşağıdaki miktarda su esas alınacaktır. Bu değerler Tablo1.2 de verilmiştir.

Şebeke su kayıpları değerlere dahildir.

Tablo 1.2 Kişi başına su ihtiyacı

8

Page 13: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Bu değerlere bağlı olarak insan suyu için gerekli su miktarı (1.18) bağıntısında verilmiştir.

QHy =qHy ×Ng

86400 (1.18)

qHy……………………. İller bankasına göre hesaplanan nüfus değerine karşılık gelen kişi başı su ihtiyacıdır.

2049 yılı için belirlenen insan suyu ihtiyacı;

Ng=7329 buna karşılık gelen qHy=80(L/kişi/gün) bulunur (Tablo 1.2 )

QHy =qHy ×Ng

86400=

80×732986400

=6,79 l/s bulunur.

1.7.2 HAYVAN SU İHTİYACI

Büyükbaş hayvanlar için hayvan başına günde 50 L, küçükbaş hayvanlar için ise günde 15 L su ihtiyacı düşünülür. Özel hallerde hayvancılıktaki gelişme imkanı göz önüne alınır. Kuyu, dere veya gölden hayvan su ihtiyacının karşılanabilmesi hallerinde hesaplarda hayvan ihtiyacı dikkate alınmayabilir.

Büyük baş hayvan sayısı nüfusun 1/5 ü küçükbaşhayvan nüfusun 1/3 olara alınabilir. su ihtiyacını veren bağıntı (1.19) verilmiştir.

Q hay=qkb× nkb + qbb× nbb

86400 qkb=

Ng

3;qbb =

Ng

5 (1.19)

2049 yılı için hayvan su ihtiyacı aşağıda verilmiştir.

Q hay=

73293

×15+73295

×50

86400=1,27 l/s bulunur.

1.7.3 SANAYİ SU İHTİYACI

Yerleşim merkezindeki küçük ve büyük sanayi, liman, istasyon gibi tesislerin su ihtiyacı ayrıca göz önünde tutulacaktır. Genel olarak sanayi su ihtiyacı (1.20) bağıntısında verilmiştir.

Qsan=(0,1-0,2)xQHy (1.20)

9

Page 14: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

2049 yılı için sanayi su ihtiyacı aşağıda verilmiştir.

Qsan=(0,1-0,2)xQHy ise Qsan=0,15x6,79=1,019 l/s bulunur.

1.7.4 İletim Debisi

Suyun derlendiği (toplandığı) yerden hazneye kadar iletilen debidir. Bulunan bütün insan, hayvansal, sanayi suyu debilerinin toplamından oluşmaktadır. Bağıntısı (1.21) aşağıda verilmiştir.

Qiletim=QHy+Qhay+Qsan+Qözel (1.21)

2049 yılı için iletim debisi aşağıda verilmiştir.

Qiletim=QHy+Qhay+Qsan+Qözel=6,79+1,27+1,019+0=9,08=9,5 l/s bulunur.

10

Page 15: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM II - SU TEMİNİ Serbest yüzeyli ve sabit kalınlıkta bir y.a.s akiferinde açılmış bir kuyu aşağıda şematik olarak Şekil

2.1 de verilmiştir.

Şekil 2.1 Akifer kesiti

Burada ;

Zp : Pompa kotu (m)

Zo : Zemin kotu (m)

Zs : Statik YAS (m)

Zd :Dinamik YAS (m)

S : Alçalma (m)

H :Akifer kalınlığı (m), akifer gücü veya ortalama nap kalınlığı

h :Pompaj kuyusundaki su derinliği (m)

k : Hidrolik iletkenlik yada permeabilite (geçirgenlik) katsayısı

ro : Kuyu yarıçapı

R : Etki yarıçapı

11

Page 16: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

olarak tanımlanır.

2.1 OPTİMUM DEBİ, OPTİMUM ALÇALMA DERİNLİĞİ, OPTİMUM TESİR YARIÇAPI HESAPLARI

h = H - S

Sichardt formülüne göre etki yarıçapı

R≅3000.s.√k (m) (2.1)

olarak tanımlanır(2.1).Kararlı akımın olduğu serbest bir akiferde su çekimi yapıldığı sürece YAS

alçalacaktır. Bu alçalma kararlı bir hale geldiğinde ana kuyudaki alçalma-debi ilişkisi (2.2) bağıntısında

verilmiştir.

Qd =π.k( H2- h2 )

ln(Rr0

) m3 / sn (2.2)

şeklinde yazılabilir.

Aynı denklem h yerine H – S konarak düzenlenirse;

Qd =π.kS (2 H−S )

ln(Rr0

)= f 1(S) (2.3)

(2.3) şeklini alır.

Kritik hıza göre kuyuya y.a.s. den gelen debi (çekilebilir azami debi) (2.4) bağıntısına göre bulunur.

Qm=2 πr (H −s) √k15

=f 2(S)(2.4 )

Qm ile Qd arasındaki ilişkiyi gösteren grafik Şekil 2.2 de verilmiştir.

Şekil 2.2 Qm ileQd arasındaki ilişki

S = Sem için; Qd = Qm veya f1(Sem) = f2(Sem) eşitliğini sağlayan Sem değeri emniyetli alçalma olarak tarif

edilir.

12

Page 17: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Qd = Qm için;

S=2r (H−S) √k15

ln ( Rr)

k (2 H−S )(2.5)

(2.5) bağıntısı ile S değeri bulunur. Bu denklemin numerik çözümü kolayca yapılabilir. Belli bir hata

payı ile S eşitliğini sağlayan değer elde edilir. Buradan elde edilen Sem değeri kullanılarak Qd hesaplanabilir

ve Qm değerini veren bağıntı ile eşitliği kontrol edilir.

Bölgeye yapılacak serbest yüzey kuyusu için veriler aşağıda verilmiştir

Qiletim=9.5 lt/sn

r=0.7 m

m=5 m

k=0.0036 m/sn

H=26 m

a=4 m verilmiştir.

Qd , Qm, R, ve Sopt değerleri hesaplanarak aşağıdaki Tablo 2.1 de verilmiştir.

Tablo 2.1 Hesaplanan değerler.

Qd(m3/sn) Qm(m3/sn) R(m) Sopt(m)0.104 0.440 180 1.000.250 0.405 540 3.000.343 0.378 810 4.500.366 0.371 882 4.900.369 0.370 892.8 4.960.370 0.370 894.6 4.970.370 0.370 896.4 4.98

Qd=Qm=0.370 m3/sn=Qopt

Sopt=4.98 m

Ropt=896.4 m bulunur.

13

Page 18: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Aynı Sopt değerleri iterasyon yöntemiylede bulunabilir. Bunun için (2.5) bağıntısını kullanarak Sopt

değerini deneyerek buluruz. Bulunan değerler Tablo 2.2 de verilmiştir.

Tablo 2.2 Sopt değerleri

Sopt S4.23 14.96 4.234.98 4.964.98 4.98

2.2GEREKLİ KUYU SAYISI

Gerekli kuyu sayısı;

n=Qiletim

Qopt

+1(2.6)

(2.6) bağıntısı ile bulunur.

Bu bağıntıyla kuyu sayısı aşağıda verilmiştir.

n=0.00950.0370

+1≅1.02 ise n=2 adet (1+1) bulunur

2.3 GERÇEK DEBİ, GERÇEK ALÇALMA DERİNLİĞİ, GERÇEK TESİR YARIÇAPI HESAPLARI

Gerekli kuyu sayısı ender olarak bir tamsayı çıkar. Bu nedenle genellikle bir kuyudan çekilecek gerçek

ihtiyaç (Qg) (2.7) bağıntısıyla bulunur ve Qopt değerinden küçük olur.

Q g=Q iletim

nkuyu

;Qg<Qopt (2.7)

Qg debisinin çekilmesi sonucu kuyuda oluşacak Sg seviye alçalması, Qg bilindiğinden Q genel debi

denklemi çözülerek (2.8) bağıntısı elde edilir.

Sg ilk olarak Sopt eşitlenerek iterasyona başlanır; 2-3 adım sonra eşitliği gerçekleyen Sg değerine

erişilir.

Projemizdeki gerçek değerleri hesaplamak için Qg değeri hesaplanır.

n=1+1 kuyu için Q g=9.51

=9.5 lt / sn =0.0095 m3 / sn

Yapılan iterasyonlar aşağıdaki Tablo 2.3 de verilmiştir.

14

Page 19: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Tablo 2.3 Sg değerleri

Sg(m) Rg(m) Qd(m3/sn)Qg(m3/

sn)0.01 1.800 0.0062 0.00950.015 2.700 0.0065 0.00950.02 3.600 0.0072 0.00950.025 4.500 0.0079 0.00950.03 5.400 0.0086 0.00950.035 6.300 0.0094 0.00950.036 6.480 0.0095 0.0095

Sg=0.036 m

Rg=6.480 m

Qg= 0.0095 m3/sn bulunur.

2.4 POMPA TİPİ

a+Sg<7 ise Adi pompa kullanılır.

Projede

a=4

Sg=0.036

a+Sg=4.036<7 adi pompa kullanılır.

15

Page 20: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM III – HAZNE HESABIDüzenleme ihtiyacı;

a. Şebekeden çekilen debiler, iletimden gelen debilerden günün bazı saatlerinde daha büyük, bazı saatlerinde ise daha küçüktür.

b. Gerek pompajlı iletimde, gerekse yerçekimiyle iletimde genellikle kent haznesine sabit bir debi derlenerek iletilir (Qil).

c. 24 saatten daha kısa bir sürede kent ihtiyacının iletilmesi halinde iletim debisi pompaj süresiyle ters orantılı olarak arttırılmak zorundadır.

Q pom =Q il ×24t pom

(3.1)

(3.1) bağıntısıyla pompaj debisi hesaplanır.

d. Pompaj süresi 24 saatten küçükse, pompaj saatleri hazne hacmini minimum kılacak şekilde tespit edilmelidir.

*** Pompaj süresi küçültüldükçe, Qpom artar. Buna bağlı olarak da terfi merkezi ve iletim hattı yatırım masrafları yükselir.

e. Gerekli hazne düzenleme hacmi; V işl=V gün(∆ Pmax+|∆ Pmin|)(3.2)(3.2) bağıntısıyla hazne hacmi hesaplanır.

Haznenin boyutlandırılması

İller Bankası Yönetmeliğine göre hazne tasarımı için gerekli bağıntı (3.3) aşağıda verilmiştir.

Vgün (m3)=

86400×Q iletim

1000 (3.3)

Kaptaj Hazne Arası

o Cazibeli VH,min=1/3Vgün+Vyangın

o Pompaj VH,min=1/4Vgün+Vyangın

Hazne için yangın hacimleri ile Nüfus arasındaki ilişki aşağıdaki tablo 3.1 de verilmiştir.

Tablo 3.1 Hazne için yangın hacimleri

Ng Vyangın

Ng<10000 36

10000< Ng<50000 72

50000< Ng 360

Birim saatteki debi miktarları;

o Cazibeli;

Qsaat = Qiletim ×36001000

(3.4)

(3.4) ifadesiyle bulunur.

o Terfi;

16

Page 21: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Qsaat = Qiletim ×36001000

×24t

(3.5)

(3.5) ifadesiyle bulunur.

Hazne hacimleri ile yuvarlatma basamakları Tablo 3.2 de verilmiştir.(3.2) bağıntısını kullanarak

elde ettiğimiz VH değeriyle karşılaştırılır.

Tablo 3.2 Yuvarlatma oranları

VH(m3) Yuvarlatma(m3)

Gömme Depolar

50-500 50

500-1000 100

1000-2000 250

2000< 500

Ayaklı Depolar50-500 50

500< 100

Gömme hazne boyutları ile hf arasındaki ilişkiyi gösteren Tablo 3.3 de verilmiştir.

Tablo 3.3 hf uzunlukları

VH hf(m)

50-350 3

400-500 3.5

600-900 4

1000-2000 5

2000< 6

Hazne tasarım boyutları Şekil 3.1 de verilmiştir.

Şekil 3.1 Tek gözlü hazne

a=√ V h

9× hf

(3.6)

17

Page 22: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Lx=Ly=3a (3.7)

A=3a2 (3.8)

(3.6), (3.7), (3.8) bağıntılarıyla hazne boyutları hesaplanabilir.

3.1 HAZNE VERİLERİ

Proje için hazne hesabında kullanacağımız veriler Tablo 3.4 ile aşağıda verilmiştir.

Tablo 3.4 Şebekeye çekilen hacim yüzdesi

SaatlerŞebekeye Çekilen Hacim Yüzdesi(qf

%)0-1 21-2 12-3 0.53-4 0.54-5 0.55-6 26-7 37-8 38-9 49-10 410-11 611-12 812-13 8.513-14 8.414-15 715-16 516-17 4.317-18 4.318-19 719-20 7.520-21 4.521-22 422-23 323-24 2

Σ100%

3.2 CAZİBELİ AKIM DURUMU İÇİN HESAPLAR VE HAZNE BOYUTLARI

Yukarıda verilen bağlantıları kullanarak cazibeli akım ile her saat aralığı için iletimden gelen,

şebekeye çekilen, iletimden gelen eklenik hacim, şebekeye çekilen eklenik hacim ve eklenik hacimler farkı

Tablo 3.5 de verilmiştir. Eklenik farkları gösteren grafikte Şekil 3.2 de verilmiştir. Hazne Boyutları Ek-1 de

verilmiştir.

18

Page 23: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Tablo 3.5 Cazibeli akım durumu için hesaplar

SaatlerİletimdenGelen(m³

)

ŞebekeyeÇekilen(m³)

İletimden GelenEklenik

Hacim(m³)

Şebekeye ÇekilenEklenik Hacim

m³)

Eklenik HacimlerFarkı (m³)

0-1 34,2 16 34,2 16,4 181-2 34,2 8 68,4 24,6 442-3 34,2 4 102,6 28,7 743-4 34,2 4 136,8 32,8 1044-5 34,2 4 171 36,9 1345-6 34,2 16 205,2 53,4 1526-7 34,2 25 239,4 78,0 1617-8 34,2 25 273,6 102,6 1718-9 34,2 33 307,8 135,4 1729-10 34,2 33 342 168,3 17410-11 34,2 49 376,2 217,5 15911-12 34,2 66 410,4 283,2 12712-13 34,2 70 444,6 352,9 9213-14 34,2 69 478,8 421,9 5714-15 34,2 57 513 479,3 3415-16 34,2 41 547,2 520,4 2716-17 34,2 35 581,4 555,7 2617-18 34,2 35 615,6 591,0 2518-19 34,2 57 649,8 648,4 119-20 34,2 62 684 710,0 -2620-21 34,2 37 718,2 746,9 -2921-22 34,2 33 752,4 779,8 -2722-23 34,2 25 786,6 804,4 -1823-24 34,2 16 820,8 820,8 0

Vgün=820,8 m3

Qsaat = 34,2 m3/saat

Vyangın= 36 m3

VH= 239 m3

VH,min= 309,6 yuvarlatarak 350 m3

a= 2.2 m

Lx= 6.6 m

Ly= 6.6 m

V1= 174 m3

V2= 29 m3

VH,işletme= 203 m3

19

Page 24: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Vyangın= 36 m3

VH= 239 m3

VH,min= 309,6 yuvarlatarak 350 m3

hf= 3 m olarak bulunur

0 5 10 15 20 25 300.0

100.0

200.0

300.0

400.0

500.0

600.0

700.0

800.0

900.0Cazibeli

Şebekeye Çek-ilen E.H.

İletimden Ge-len E.H.

Linear (İle-timden Gelen E.H.)

Zaman(saat)

Ekel

enik

Hac

im

Şekil 3.2 Cazibeli durum için eklenik farklar

20

Page 25: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

3.3 TERFİLİ AKIM DURUMU İÇİN HESAPLAR VE HAZNE BOYUTLARI

Yukarıda verilen bağlantıları kullanarak terfili akım ile her saat aralığı için iletimden gelen, şebekeye

çekilen, iletimden gelen eklenik hacim, şebekeye çekilen eklenik hacim ve eklenik hacimler farkı Tablo 3.6

de verilmiştir. Eklenik farkları gösteren grafikte Şekil 3.3 de verilmiştir. Hazne Boyutları Ek-2 de

verilmiştir. Pompaj hattı 8-20 saatleri arasında çalışmaktadır.

Tablo3.6 Terfiliakım hesaplamaları

SaatlerİletimdenGelen(m³

)

ŞebekeyeÇekilen(m³)

İletimden GelenEklenik

Hacim(m³)

Şebekeye ÇekilenEklenik

Hacim(m³)

Eklenik HacimlerFarkı (m³)

0-1 0 16 0 16,4 -161-2 0 8 0 24,6 -252-3 0 4 0 28,7 -293-4 0 4 0 32,8 -334-5 0 4 0 36,9 -375-6 0 16 0 53,4 -536-7 0 25 0 78,0 -787-8 0 25 0 102,6 -1038-9 68,4 33 68,4 135,4 -679-10 68,4 33 136,8 168,3 -3110-11 68,4 49 205,2 217,5 -1211-12 68,4 66 273,6 283,2 -1012-13 68,4 70 342 352,9 -1113-14 68,4 69 410,4 421,9 -1114-15 68,4 57 478,8 479,3 -115-16 68,4 41 547,2 520,4 2716-17 68,4 35 615,6 555,7 6017-18 68,4 35 684 591,0 9318-19 68,4 57 752,4 648,4 10419-20 68,4 62 820,8 710,0 11120-21 0 37 820,8 746,9 7421-22 0 33 820,8 779,8 4122-23 0 25 820,8 804,4 1623-24 0 16 820,8 820,8 0

Vgün=820,8 m3

Qsaat = 34,2 m3/saat

Vyangın= 36 m3

VH= 250 m3

VH,min= 241.2 yuvarlatarak 250 m3

a= 1.86 m

Lx= 5.6 m

21

Page 26: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ly= 5.6 m

V1= 111 m3

V2= 103 m3

VH,işletme= 214 m3

hf= 3 m olarak bulunur.

0 5 10 15 20 25 300

100

200

300

400

500

600

700

800

900Terfi

İletimden Ge-len E.H.

Şebekeye Çekilen E.H.

Zaman(saat)

Ekel

enik

Hac

im

Şekil 3.3 Terfili akım eklenik farkları

22

Page 27: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM IV – İSALE HATTISu mühendisliğinde en büyük gelişme suları basınç altında iletebilen tesislerin geliştirilmiş olmasıdır.

Bu sayede isale hatlarının boyları kısalmıştır. Ayrıca kirlenme tehlikesi de büyük ölçüde azalmıştır.

Boruların taşınması ve döşenmesi kolaydır. Serbest yüzeyli iletim hatlarında zaman zaman rastlanan tat,

koku ve renk bozulmalarına borularda rastlanmaz.

Basınçlı iletim hatları üç grupta incelenir:

1. Cazibeli

2. Terfili

3. Kısmen caibeli, kısmen terfili

Basınçlı isalelerde su hızının alt ve üst limitleri suyun berraklığına ve boru cinsine göre değişir. Berrak

sularda minimum hızın 0,5 – 0,60 m/sn olması yeterlidir. Üst limit iyi malzemeden yapılmış borularda 5

m/sn’ye kadar çıkabilir. Üst limitin belirlenmesinde göz önüne alınacak diğer bir faktör de su darbeleridir.

İletim hatlarında tavsiye edilen hız değerleri 0,80-1,80 m/sn arasında değişir. İletim hattının çapları

ihtiyaçlara göre değişir. Kır yerleşmeleri için 80 hatta 60 mm’lik borular ihtiyaca cevap verecek kapasitede

ise de 100 mm’den daha küçük çaplı boruların kullanılmaması tavsiye edilir.

Boru ve Kanalların Boyutlandırılmasında Kullanılan Formüller;

İletim hatlarında boru çapları bilinen hidrolik formüllerden biri ile hesaplanabilir.

Bunlardan en çok kullanılanlar:

1. Darcy-Weisbach

2. Hazen - Williams

Formülleridir.

Darcy – Weisbach denkleminde yük kaybı:

hk=J.L=f×LD

×V2

2g (4.1)

(4.1) bağıntısıyla bulunur.

Burda;

L………………………………Borunun uzunluğu(m)

D……………………………...Boru Çapı(m)

V……………………………...Boru içindeki su hızı (m/sn)

f………………………………Sürtünme katsayısı

J………………………………Piyezometre çizgisinin eğimi

hk……………………………..Yük kaybı (m)

g………………………………Yer çekim ivmesi(m2/sn)

f katsayısını bulmak için Moody diyagramı kullanılır. Moody diyagramı rölatif pürüzlülük, Reynald

sayısı ve sürtünme katsayısı arasındaki ilişkiyi gösterir ve Tablo 4.1 de verilmiştir.

23

Page 28: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Tablo 4.1 Moody Diyagramı

Hazen – Williams formülünde hız ve debi:

Hazen – Williams formülünde hızın hidrolik çapla ilişkisi (4.2) bağıntısında, debinin çapla olan ilişkisi

(4.3) bağıntısında verilmiştir.

V=0.85×C×R0.63 ×J0.54 (4.2)

Q=0.279×C×D2.63 ×J0.54 (4.3)

Burda;

R………………………….Hidrolik Çap(m)

J…………………………..Hidrolik eğim

Q………………………….Debi (m3/sn)

C………………………….Hazen katsayısıdır.

C katsayısı boru tipine bağlı olarak değişmektedir. Boru tipi ile Ckatsayısı arasındaki ilişkiyi veren

Tablo 4.2 aşağıda verilmiştir.

Tablo 4.2 C katsayı değerleri

Boru Tipi C(Hazen) Katsayısı

Eski Font Boru 64

Font Boru 95

Çelik Boru 110

AÇB 140

PVC 150

4.1 İLETİM HATLARINDA KULLANILAN DONATILAR

24

Page 29: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Borulardaki akışın kesintisiz bir şekilde sağlanması, boruların gerektiği hallerde boşaltılması,

boruların çeşitli zararlardan korunması, gerektiğinde yüksek basınçların düşürülmesi, hatta basınçlı su

akımının temin edilmesi vb. şartların yerine getirilmesi için borular çok sayıda işletme ve yardımcı

elemanlarla donatılır. Borulara gelen basınçlara göre cidar kalınlıkları değişir. Donatım elemanları

hakkındaki genel bilgiler aşağıda verilmiştir.

4.1.1 VANALAR

Cazibeli isale hatlarında kullanılan vanalar:

a) Tevkif (kapatma) vanaları

b) Tahliye (boşaltma) vanaları

c) Basınç kırıcı vanalar

olmak üzere üç grupta incelenebilir.

Tevkif vanaları genellikle boru hattının yüksek yerlerine cazibe ile boşalabilen kısımları birbirinden

ayırmak için konur. Ayrıca uzun isale hatlarında, boşaltma süresinin kısaltılması ve su kayıplarının

önlenmesi için belirli aralıklarda tevkif vanaları yerleştirilir. Vana aralıklarının seçiminde boşalma süreleri

esas alınır. Bu süre hattın önemine göre 2 ile 3 saati geçmemelidir.

Tahliye vanaları boruların alçak yerlerinde biriken tortuları temizlemek veya hattıboşaltmak için

güzergahın en çukur noktalarında teşkil edilir. Boşaltılan sular cazibe ile veya bir tulumba yardımıyla tabii

drenaj alanlarına (dere veya vadiye) boşaltılır. Basınç kırıcı vanalar borudaki akışın basınç altında cereyan

etmesini temin etmek üzere basınç düşürücülerin ve haznelerin girişine konur.

4.1.2 VANTUZLAR

Basınçlı iletim hatları, daima kaptajdan depoya doğru eğimli olmayıp ters eğimleri de vardır. Yani

iletim hattı, zeminin engebelerini izleyerek vadi ve tepeleri aşar. Böylece inişve çıkışlar yapar. Borularda su

ile sürüklenen hava kabarcıkları borunun tümsek kısımlarında birikir (Şekil 4.1). Bu birikme devam ettikçe

suyun tamamen akmasına neden olacak hava yastığı oluşabilir. Tepe noktasında biriken bu havayı çıkarmak

için konulan ve otomatik çalışan cihaza vantuz denilir.

Şekil 4.1 Vantuz örneği

4.1.3 BASINÇ DÜŞÜRÜCÜLER (MASLAKLAR)

25

Page 30: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

İletim hattında; menba ile depo arasında bazı noktalarda yükseklik farkı çok ise hattın bu noktalarında

oluşan statik basınçlar, kullanılan borunun cinsine göre dayanabileceği sınırıaşar. Bu takdirde basıncı

düşürmek amacıyla gerekli olan yapıya Maslak denir.

Maslaklar piyezometrik kot ile arazi kotu arasındaki en gayri müsait farkın (Hgm) boru cidarının

karşılayabileceği maksimum basınç yükünden (P/ɣ)max büyük olması durumunda kullanılır. Maslağın yeri

benzer üçgenlere göre belirlenir.

4.2 İSALE HATTI VERİLERİ

Projemizde kullanacağımız isale hattı için veriler aşağıda Tablo 4.3 de verilmiştir ve Şekil 4.2 de

gösterilmiştir

Tablo 4.3 İsale hattı verileri

z0(m) h0(m) z1(m) L1(m) z2(m) L2(m) L3(m) zhazne(m) Hişl.min(m) Hstak.max(m)

125 3 95 1500 25 1000 1800 80 3 60

HemM(m) HemH(m) cinsi C K D(mm) e(mm) hke(m) ɲ(-)

3 2 AÇB 140 4 100 6 1 1

Şekil 4.2 İsale hattı

4.3 İSALE HATTI HESAPLAR

Projenin isale hattı hesapları aşağıda verilmiştir.

ΣL=1500+1000+1800=4300 m

ZHo=z0+h0=125+3=128 m

1. J<Jmax olmalı

A-B arası için;

J=zH o

-( z1+Hişletme )

L1

=128-(95+3)1500

=0.02

A-C arası için;

J=128-(25+3)2500

=0.04

A-D arası için

J=128−(80+3+3)

4300=0.0098

26

h0z0

z1

z2

zhazne

L1

L2L3

hhazneAB

C

D

Page 31: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

2. Çap seçimi

(4.3) bağıntısındaki değerler yerine konulur. Buradaki J bulduğumuz en küük eğim değeridir.

Q=9.5 lt/sn

Dhesap =(Q0,279.C. Jmin0.54 )

12.63 =(0.0095

0,279.140. 0.00980.54 )12.63 =0.11 m Dseçilen=150 mm

V=QA

=Q

π× D2

4

=0.0095

π×0.152

4

=0.54 m/ sn

J= (0.00950,279.140. 0,152.63 )

0.54

=0.0021

Maslak ihtiyacı kontrolü;

Maslak ihtiyacı olup olmadığı Şekil 4.3 e bakılarak irdelenir.

z0-z2=125-25=100 m>80 m s.s. maslak gerekli.

Şekil 4.3 Maslağın yeri

Maksimum Hm=80 mss olacağından benzerlik yöntemiyle Hm in kotu belirlenir.

L1A

L1A +L1B

=1030

L1A+L1B =1500 ise

L1B=500 m L1A=1000m bulunur.

Maslak kotu = 25+80=105 m olur.

Statik kontol;

A-M arası;

Hk1=JL=0.0021x1000=2.1 m

Hm=H0-Hk1=128-2.1=125.9 m

Hişletme1=125.9-105=20.9>3 m

M-B arası;

Hk2=0.0021x500=1.05 m

Hb=105-1.05=103,95 m

27

z0

z1

z2

H0

H1

Hm

L1A L1B L2

A M

B

C

Page 32: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Hişletme2=103.95-95=8.95 m>3 m

B-C arası;

Hk3=0.0021x1000=2.1 m

Hc=103.95-2.1=101.85 m

Hişletme3=101.85-25=76.85 m>3m

C-D arası;

Hk4=0.0021x800=3.78 m

Hd=101.85-3.78=98.07 m

Hişletme4=98.07-83=15.07 m>3 m

Pompa Gücü Hesabı;

H p=ha +a+Sgerçek +hk emme=3+4+0.036+1=8.036

N=γQ H p

η=

9.79×0.0095×8.0361

=0.75 bulunur.

Su Darbesi Hesabı;

a= 9900

√48+kDe

=9900

√48+41206

=875 m/sn bulunur.

28

Page 33: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM V – ŞEBEKE HESAPLARIİsale hattı ile haznelere getirilen suları sarfiyat yerlerine dağıtan boru sistemine içme suyu şebekesi

adı verilir. İçme suyu şebekesi her binada yeteri kadar basınçlı suyu bulunduracak şekilde planlanır. Şebeke boruları devamlı su ile dolu ve basınç altında bulunmalıdır. Aksi takdirde kirlenme ihtimali artar. Şebeke boruları ev ihtiyaçları ile birlikte sanayi, yangın, bahçe sulaması ve diğer genel ihtiyaçları da temin edecek kapasite de olmalıdır.

5.1 ŞEBEKE TİPLERİ

Şehrin 1 / 2000 ölçekli imar planı üzerinde şebeke planı çizilir. Yerleşim merkezinin topoğrafik durumu maksimum ve minimum basınçlar, maksimum ve minimum debiler göz önünde tutularak şebeke planına karar verilir. Şebeke planları:

1. Dal sistem,

2. Esas boruları dal sisteminden alan ağ sistem,

3. Esas boruları kapalı bir çevre teşkil eden ağ sistem,

olmak üzere üç çeşittir ve Şekil 5.1 de gösterilmiştir.

Şekil 5.1 Şebeke Tipleri

5.1.1 Dal Sistem

Bu sistemde borular bir ağacın dalları gibi birbirleriyle birleşmeden meskun bölge içinde dağılmışlardır. Daha ziyade şehirlerin sahil kesimlerinde, yamaç ile deniz arasında sıkışıp kalmış alanlarda veya kenar semtlerde, ana cadde ve sokakları takip eden şeritvari iskan bölgelerinde söz konusu olur. Buralarda sokaklar birbirleriyle kesişmediğinden, boruların birleşerek ağ teşkil etmesi mümkün olmamıştır. Bu sistemin faydaları şunlardır:

1. Şebeke hesapları basit ve kolaydır.

2. Boru çapları ve uzunlukları daha küçük olduğundan sistem daha ekonomiktir.

Sistemin mahzurları ise şu şekilde sıralanabilir:

29

Page 34: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

1. Boruların uç noktaları hem fiziki bakımdan, hem de hesap bakımından ölü noktalardır. Yani buralara kadar su tamamen dağıtılmış olduğundan debi “sıfır” değerine düşmüştür. Bu sebeple hızlar çok küçük olup yabancı maddeler sudan ayrılarak ökelir. Aynı sebepten dolayı da suyun özelliği bozulabilir (su bayatlar).

2. Bir boru kırılması veya tamiri halinde bu borulardan su alan bütün bölgeler susuz kalır.

3. Sistemde bir yönlü akım mevcuttur. Yeni bölgelerin ilavesi halinde basınçlar düşebilir.

5.1.2 Ağ Sistem

Bu sistemde bütün borular birbirleriyle birleşmiş olup hiçbir fiziki ölü nokta mevcut değildir. Su herhangi bir noktaya birden fazla yönden ulaşabilir. Faydaları:

1. Su çeşitli yönlerden akma imkanına sahip olup ölü bölgeler ve yavaş akımlar oluşmaz.

2. Boru kırılmaları veya tamiri halinde bu borunun beslediği bölge başka bir taraftan su alabilir.

3. Su sarfiyatında büyük değişmeler olmasının dal sistemine göre daha az tesiri olur. Yani bu sistemin daha fazla işletme esnekliği mevcuttur.

Mahzurları ise şu şekilde sıralanabilir:

1. Hidrolik hesabı daha karmaşıktır.

2. Daha fazla boru ve boru özel parçasına ihtiyaç vardır.

5.2 ÖLÜ NOKTALAR YÖNTEMİ

Önce suların en kısa yoldan dağıtılması prensibine göre ölü noktaların yeri tesbit edilir. Ağ şebeke parçalanarak bir dal şebeke haline dönüştürülür. Daha sonra ölü noktalardan başlanarak her borunun uç ve baş debileri hesaplanır. Dağıtılan debilerin tayininde sokaklardaki binaların kat adetlerine ve çevrelerindeki nüfus sayılarına bağlı olarak k= 1, 2 , 3 …. şeklindeki kesafet katsayıları (=yoğunluk katsayıları) göz önünde tutulur.

Ölü noktaların yeri uygun seçilmişse, kapalı çevreler boyunca yük kayıplarının cebirsel toplamı sıfır olmalıdır. Genel olarak bunu sağlamak zor olduğundan İller Bankasıyönetmeliği bu hususta bir hata toleransı tanımıştır. Yönetmeliğe göre gelecekteki nüfusu 50 000’e kadar olan beldelerde 1,0 m’ye kadar olan kapanma hatasına müsaade edilmektedir. Daha büyük beldelerde bu değerin 2m’ye çıkarılması mümkündür.

Ölü nokta yönteminde takip edilecek yollar.

1. Qşebeke, şebekede dağıtılacak debidir.(5.1) bağıntısında verilmiştir

Qşebeke=1.5Qiletim+Qyangın (5.1)

Qyangın ve diğer iller bankası yöntmeliği Tablo 5.1 de verilmiştir

2. L’ birim fiktif zuznluğudur. Birim uzunluğun kesafet sayısıyla çarpılması sonucu bulunur (5.2).

L’=kxL (5.2)

3. Q birim dağıtım debisi bulunur(5.3).

30

Page 35: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

q=1,5Qiletim

ΣL' (5.3)

Tablo 5.1 Şebeke Kriterleri

4. Her bir borudaki dağıtım debisi Qd (5.4) bağıntısıyla hesaplanır.

Qd=qxL’ (5.4)

5. Quç debilerine bağlı olarak Qbaş debileri Şekil 5.2 deki gibi bulunur.

Quç=0 ise Quç≠0 ise

Şekil 5.2 Qbaş hesabı

6. Qn değerleri Quç’a bağlı olarak bulunur(5.5)ve (5.6).

Qn=0.577Qd (Quç=0 için) (5.5)

Qn=0.55Qd (Quç≠0 için) (5.6)

7. Hesap debisi Qh (5.7) bağıntısıyla belirlenir.

Qh=Qn+Quç+Qyangın (5.7)

8. Qh uygun bir hızla geçirilmesi gerekir. (0.6 m/sn- 1m/sn)9. Maximum ve minimum hızlara bağlı olarak Dmax ve Dmin bulunur.10. Minimum ve maksimum çaplar arasından belirlenen boru çapına göre, J piyezometrik eğim (4.1)

ve (4.3) bağıntılarıyla hesaplanır.11. J değeri borunun gerçek uzunluğu (L) ile çarpılarak hk yük kaybı bulunur.

31

QuçQbaş=Qd

Qd

QuçQbaş=Quç+Qd

Page 36: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

12. Ölü noktalara 2 noktadan yaklaşıldığında oluşan toplam yük kaybı farkı hesaplanır ve müsaade edilen duruma göre karşılaştırılması yapılır.

13. Zemin kotları bulunur.14. Boru eksen kotları zemin kotundan 1m aşağıdadır.15. Piyezometrik kot hesabı için bilinen bir piyezometrik kottan başlanır.16. Su basıncı= piyezometrik kot- boru eksen kotu17. Statik basınç=hazne kotu – boru eksen kotu18. Sınama;

Su basıncı<en küçük işletme basıncı

Statik basınç> en büyük statik basınç

Olmalıdır.

32

Page 37: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

5.3 ŞEBEKE VERİLERİ

Şebeke verileri Tablo 5.1 de verilmiştir.

Tablo 5.1 Şebeke verileri

Baş No Son No L (m) A E T kZemin KotuBaş Son

0 1 56 A 80 501 12 62 E 2 50 35.612 13 63 E 2 35.6 3013 16 125 E 2 30 1412 14 48 T 1 35.6 271 5 86 E 2 50 28.85 14 47 T 1 28.8 275 9 74 E 2 28.8 189 15 44 E 2 18 16.815 16 41 E 2 16.8 1414 15 77 T 1 27 16.815 18 47 T 1 16.8 1016 17 37 T 1 14 101 2 50 E 2 50 46.52 3 49 E 2 46.5 43.22 6 70 T 1 46.5 29.23 7 56 E 2 43.2 29.65 6 39 T 1 28.8 29.26 7 48 T 1 29.2 29.67 10 45 E 2 29.6 209 10 82 E 2 18 203 4 33 T 1 43.2 407 8 49 T 1 29.6 25.810 11 36 T 1 20 15.6

5.4 ŞEBEKE HESAPLARI

Ölü noktalar yöntemine göre hesaplanan değerler bir tablo olarak Tablo 5.2 ve Tablo 5.3 de verilmiştir.

Qşebeke=1.5x9.5+5=19.25

q=0.006835 bulunur.

33

Page 38: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Tablo 5.2 Şebeke sesabı sonucu yük kayıp tablosu

L (m)

A E T

kL'

(m)Qd=q.L

'Qbaş=Qd+Qu

çQuç Qn Qy Qh Dmin Dmak Dek D V J J.L

56 A 19.26 5 19.26 0.14 0.17 0.15 1.09 0.0159 0.88862 E 2 124 0.85 4.00 3.15 0.47 5 8.62 0.10 0.14 0.065 0.12 0.76 0.0106 0.65863 E 2 126 0.86 2.82 1.96 0.47 5 7.44 0.10 0.13 0.065 0.11 0.78 0.0123 0.777125 E 2 250 1.71 1.96 0.25 0.94 5 6.19 0.09 0.11 0.065 0.10 0.79 0.0140 1.74748 T 1 48 0.33 0.33 0.00 0.19 2,5 2.69 0.06 0.08 0.065 0.07 0.70 0.0169 0.81386 E 2 172 1.18 4.78 3.61 0.65 5 9.26 0.11 0.14 0.065 0.12 0.82 0.0121 1.04147 T 1 47 0.32 0.32 0.00 0.19 2,5 2.69 0.06 0.08 0.065 0.07 0.70 0.0169 0.79474 E 2 148 1.01 3.02 2.01 0.56 5 7.57 0.10 0.13 0.065 0.11 0.80 0.0127 0.94244 E 2 88 0.60 2.01 1.41 0.33 5 6.74 0.09 0.12 0.065 0.11 0.71 0.0103 0.45241 E 2 82 0.56 0.56 0.00 0.32 5 5.32 0.08 0.11 0.065 0.10 0.68 0.0106 0.43377 T 1 77 0.53 0.53 0.00 0.30 2,5 2.80 0.06 0.08 0.065 0.07 0.73 0.0183 1.40947 T 1 47 0.32 0.32 0.00 0.19 2,5 2.69 0.06 0.08 0.065 0.07 0.70 0.0169 0.79437 T 1 37 0.25 0.25 0.00 0.15 2,5 2.65 0.06 0.07 0.065 0.07 0.80 0.0236 0.87350 E 2 100 0.68 5.47 4.78 0.38 5 10.16 0.11 0.15 0.065 0.12 0.90 0.0144 0.71949 E 2 98 0.67 4.31 3.64 0.37 5 9.00 0.11 0.14 0.065 0.12 0.80 0.0115 0.56470 T 1 70 0.48 0.48 0.00 0.28 2,5 2.78 0.06 0.08 0.065 0.07 0.72 0.0180 1.25856 E 2 112 0.77 3.41 2.64 0.42 5 8.07 0.10 0.13 0.065 0.12 0.71 0.0094 0.52539 T 1 39 0.27 0.27 0.00 0.15 2,5 2.65 0.06 0.08 0.065 0.07 0.69 0.0165 0.64548 T 1 48 0.33 0.33 0.00 0.19 2,5 2.69 0.06 0.08 0.065 0.07 0.70 0.0169 0.81345 E 2 90 0.62 1.98 1.37 0.34 5 6.71 0.09 0.12 0.065 0.10 0.85 0.0162 0.72982 E 2 164 1.12 1.12 0.00 0.65 5 5.65 0.08 0.11 0.065 0.10 0.72 0.0118 0.96633 T 1 33 0.23 0.23 0.00 0.13 2,5 2.63 0.06 0.07 0.065 0.07 0.79 0.0233 0.77049 T 1 49 0.33 0.33 0.00 0.19 2,5 2.69 0.06 0.08 0.065 0.07 0.70 0.0170 0.83336 T 1 36 0.25 0.25 0.00 0.14 2,5 2.64 0.06 0.07 0.065 0.07 0.69 0.0164 0.590

2085

34

Page 39: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Tablo 5.3 Statik Basınç ve Su Basıncı sınamaları

Boru No Zemin Kotu Boru Eksen Kotu

Piyezometrik Kot Su Basıncı Statik Kot Sınama

Baş Son Baş Son Baş Son Baş Son Baş Son Baş Son0 1 80 50 79 49 86 85.3420

17 36.3420

11 31 √ √

1 12 50 35.6 49 34.6 85.34201

84.56529

36.34201

49.96529

31 45.4 √ √

12 13 35.6 30 34.6 29 84.56529

82.81799

49.96529

53.81799

45.4 51 √ √

13 16 30 14 29 13 82.81799

82.00456

53.81799

69.00456

51 67 √ √

12 14 35.6 27 34.6 26 82.00456

80.96349

47.40456

54.96349

45.4 54 √ √

1 5 50 28.8 49 27.8 80.96349

80.16917

31.96349

52.36917

31 52.2 √ √

5 14 28.8 27 27.8 26 80.16917

79.22695

52.36917

53.22695

52.2 54 √ √

5 9 28.8 18 27.8 17 79.22695

78.7748 51.42695

61.7748 52.2 63 √ √

9 15 18 16.8 17 15.8 78.7748 78.3417 61.7748 62.5417 63 64.2 √ √15 16 16.8 14 15.8 13 78.3417 76.9322

162.5417 63.9322

164.2 67 √ √

14 15 27 16.8 26 15.8 76.93221

76.13789

50.93221

60.33789

54 64.2 √ √

15 18 16.8 10 15.8 9 76.13789

75.26501

60.33789

66.26501

64.2 71 √ √

16 17 14 10 13 9 75.26501

74.54561

62.26501

65.54561

67 71 √ √

1 2 50 46.5 49 45.5 74.54561

73.98186

25.54561

28.48186

31 34.5 √ √

2 3 46.5 43.2 45.5 42.2 73.98186

72.72377

28.48186

30.52377

34.5 37.8 √ √

2 6 46.5 29.2 45.5 28.2 72.72377

72.19829

27.22377

43.99829

34.5 51.8 √ √

35

Page 40: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

3 7 43.2 29.6 42.2 28.6 72.19829

71.55344

29.99829

42.95344

37.8 51.4 √ √

5 6 28.8 29.2 27.8 28.2 71.55344

70.74001

43.75344

42.54001

52.2 51.8 √ √

6 7 29.2 29.6 28.2 28.6 70.74001

70.01118

42.54001

41.41118

51.8 51.4 √ √

7 10 29.6 20 28.6 19 70.01118

69.04501

41.41118

50.04501

51.4 61 √ √

9 10 18 20 17 19 69.04501

68.27507

52.04501

49.27507

63 61 √ √

3 4 43.2 40 42.2 39 68.27507

67.44244

26.07507

28.44244

37.8 41 √ √

7 8 29.6 25.8 28.6 24.8 67.44244

66.8521 38.84244

42.0521 51.4 55.2 √ √

10 11 20 15.6 19 14.6 66.8521 66.8521 47.8521 52.2521 61 65.4 √ √

36

Page 41: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KISIM VI – KANALİZASYON HESAPLARIBir yerleşim merkezindeki kullanılmış suları, sanayi sularını ve yağış sularını toplayan kanal

şebekesinin:

1. Ayrıcı (ayrık) sistem,

2. Birleşik sistem,

3. Karışık sistem

olmak üzere üç sistemden birinde teşkil edilmesi mümkündür.

1. Ayrık sistem: Bu sistemde evde ve bazı sanayi tesislerinde kullanılan sularıtoplamak üzere bir, yağış sularını toplamak üzere de bir tane olmak üzere iki ayrıkanal şebekesi yapılır. Son 50 yıldan beri bu sistem tavsiye edilmektedir. Bu itibarla yeni kurulan şehirler ile kanal şebekesi yeni inşa edilmiş yerleşim merkezlerinde bu sisteme daha çok rastlanır.

2. Birleşik sistem: Bu sistemde kullanılmış suları ve yağış sularını toplayan tek bir kanal şebekesi yapılır. Bilhassa esli şehirlerde bu sistem yaygındır. Genellikle yağmur sulrı için inşa edilmiş olan kanallara, kullanılmış suların bağlanmasısonucu ortaya çıkmıştır. Bununla beraber bazı şartlar altında bugün dahi birleşik sistem tercih edilebilir.

3. Karışık sistem: Eski ve büyük şehirlerin bazı bölgelerinde birleşik sistem, bazıbölgelerinde ise ayrık sistem kanal şebekesi inşa edilebilir. Böyle sistemlere “karışık kanal şebekesi” adı verilir.

Ayrık ve Birleşik Sistemin Karşılaştırılması;

Birleşik Sistem Mahzurları:

1. Birleşik sistemin çok önemli bir mahzuru, su kirlenmesine sebep olmasıdır. Birleşik sistem, eski şehirlerin büyük çaplı yağmur kanallarına atık suların verilmesi suretiyle, tarihi gelişim içinde ortaya çıkmıştır. Yani bu eski beldelerin kanalizasyonları birleşik sistemde yapılmıştır.

2. Debinin geniş bir aralık içinde değişmesi, kurak havalarda taban çökelmelerine sebep olur. Yani su hızını, minimum üstünde tutmak mümkün olmaz. Bilhassa ters sifonların projelendirilmesinde aynı sebeple büyük güçlük vardır. Zira burada basınçlı bir akım mevcuttur ve tıkanma tehlikesi çok büyüktür. Birden azla sayıda boru döşeyerek hız değişimi kısmen önlenebilir.

3. Ana toplama kanallarının tasfiye tesisine getirdiği fazla miktarda suların tasfiye ve pompaj masrafları büyüktür.

4. Birleşik sistem kanalların yağmurlar sırasında zaman zaman geri tepmesi ve yağış sularından ziyade bunlarla karışmış atıksuların, rahatsız edici durumlar ortaya çıkarması söz konusudur. Etrafında parklar ve diğer dinlenme yerleri yapılabilecek olan birçok küçük akarsular, birleşik kanalizasyon sistemlerinin kullanılmasıdolayısıyla zamanla açıkta akan atık su kanalları halini almışlardır.

6.1 ATIK SULARININ TOPLANMASI

Atıksu kanallarında dibe çökelen organik maddelerin çürümesini kontrol altında tutmak için, çökelmeyi önleyen hızlara ihtiyaç vardır. Bu hızlar 0,60 – 0,75 m/sn arasındadır. İller Bankası İçme Suyu Şartnamesinde bu değer 0,50 m/sn alınmaktadır. Bu hız şartlarısağlanacak şekilde kanallara eğim verilir. Bununla beraber bazı katı madde parçacıkları kanal cidarlarına yapışır ve kontrol ve bakım için kanalların

37

Page 42: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

içine girilebilmesi gerekir. İçine girilmek için yeteri derecede büyük olmayan kanallarda, bütün birleşim noktaları ile eğim ve doğrultu değişim yerlerinde, bu maksatla muayene bacaları bırakılır. Küçük çaplı kanallar çok çabuk tıkanırlar ve temizlenmeleri daha zordur. Minimum bir çaptan daha küçük çaplı kanalların kullanılmasıyla elde edilen ekonomi, işletme güçlüklerini ve bu sebeple yapılan masrafları karşılamaya yetmez. Minimum kanal çapı, ayrık sistemin atıksu kanallarında 20 cm, ayrık sistemin yağmursuyu kanalları ile birleşik sistem kanallarında 30 cm’dir. Ev bağlantıları ise 15 cm çaplı borulardan teşkil edilebilir. Düz kısımlarda, yani kanalın yön ve eğim değiştirmediği yerlerde, kanal çapı 60 cm’den daha küçük ise, bacalar arasındaki mesafe 90 m ile 120 m’den daha büyük yapılamaz. Daha büyük kanallar için bu aralık 180 m’ye kadar çıkar. İller Bankası’nın Kanalizasyon Şartnamesine göre maksimum baca aralığı, 20 ila 55 cm çaplı kanallar için 50 m ve 60 ila 80 cm çaplı kanallar için 70 m’dir. İçine girilmek suretiyle temizlenmesi mümkün bulunan yerlerde eğimin ve doğrultunun değiştiği yerlere baca koymak mecburiyeti yoktur.

6.2 BORULARIN ÜSTÜNDEKİ DOLGU KALINLIĞI

Kanallar;

1) zeminden veya trafik darbelerinden gelen etkilere kırılmaya karşı korunmak

2) donmaları önlemek

3) düşük kotlu tesisat elemanlarının sularını tahliye etmelerine imkan vermek için kafi derinliğe döşenmelidir.

İller Bankası Kanalizasyon Şartnamesinde;

Mecraların zemin içindeki derinlikleri yerel iklim şartlarına, binaların bodrum derinliklerine ve halen döşenmiş buluna su, havagazı, elektrik ve PTT tesislerinin derinliklerine bağlı olarak, içmesuyu borusunun alt ana çizgisi ile atıksu borusunun üst ana çizgisi arasında arasındaki kot farkı en az 30 cm olmak üzere tesbit edilir. Bununla beraber bu gibi tesisler bulunmayan yerlerde, mecra üstünde en aşağı 1 m ve bu gibi tesisler inşa edilecek sokaklarda ise, mecra üzerinde en aşağı 1,50 m toprak kalınlığı bulunması gerekir. Ev bağlantılarının beton boru değilse minimum çapı 10 cm kabul edilebilir. Beton boru olması halinde ise 15 cm’lik boru kullanılır. Bina bağlantılarının minimum eğimi 1/50 olur.

6.3 KANALİZASYON VERİLERİ

Kullanılmış su şebekesindeki mecralarda debi hesabı, içme suyu dağıtım şebekesine benzer şekilde yapılır. Ancak, burada konutlarda ve endüstri tesislerinde kullanılmış olan suyun hakim arazi eğimleri doğrultusunda toplanması sözkonusudur.

İller bankası yönetmeliğine göre, iletimden gelen ve kent şebekesinden gelen günlük suyun 10 saatte atık su şebekesine döneceği kabul edilmiştir (P2=24/10=2.4).

İller bankası yönetmeliğine göre dağıtım şebekesinde kullanılan suyun kayıpsız olarak olarak atık su sistemine döneceği (P1=1) kabul edilmiştir.

Bu düşünceler doğrultusunda bir mecraya düşen atık su debi bağıntısı (6.1) verilmiştir

q=P1× P2×Qiletim

Σ ( L× k )(6.1)

38

Page 43: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Belli bir sokağa düşecek olan mecra, bu sokak boyunca mevcut binalarınkullanılmış sularını ve varsaüst bölgeden ve önemli miktarda su kullanan endüstri tesislerinden gelen atık suları katarak boyutlandırılır.

6.4 KANALİZASYON HESAPLARI

Uygulanacak proje Şekil 6.1 de gösterilmiştir. Tdönüş=10 saat için q birim debisi (6.1) bağıntısıyla bulunur.

q=1× 2.4 × 9.51140

=0.02

1-2 bacası için ;

L=105 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x105=2.1 lt/sn

1. Δz=116.98-116.8=0.18 mJ=0.18/105=0.0017 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.0033 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

× Rd

23 × J

12 =0.52 m/ sn

Qd=0.0314x0.52=0.0163 m3s=16.3 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.129<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.690 ise V=0.690x0.52=0.359 m/sn bulunur.h/D=0.243>0.1 ise h=4.86 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

39

Page 44: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Şekil 6.1 Kanalizasyon Planı

40

Page 45: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Q

√g× D5=

2.1/1000

√9.81× 0.25=0.0375 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.189 değeri okunur.

hc=3.78<4.68nehir.

Δz=0.0033x105=0.35 bulunur. Boykesit Ek-2 de verilmiştir.

3-2 bacası için ;

L=135 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x135=2.7 lt/sn

1. Δz=118.60-116.8=1.8 mJ=1.8/135=0.0113 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.0113 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

×Rd

23 ×J

12 =1.04 m/ sn

Qd=0.0314x1.04=0.0327 m3s=32.7 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.083<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.605 ise V=0.605x1.04=0.63 m/sn bulunur.h/D=0.194>0.1 ise h=3.88 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.7/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.215 değeri okunur.

hc=4.30>3.88 sel rejimi.

Eğim azaltılmalı.

6. J=0.0080 m/m olsun7. Çap seçimi

Dmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

8. Manning Denklemi

Vd =1n

×Rd

23 ×J

12 =0.81 m/ sn

Qd=0.0314x0.81=0.0254 m3s=25.4 lt/sn9. Doluluk OranıQh/Qd=0.106<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.651 ise V=0.527 m/sn bulunur.h/D=0.22>0.1 ise h=4.4 cm bulunur.

10. Akım Rejimi

41

Page 46: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Q

√g× D5=

2.7/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.215 değeri okunur.

hc=4.30<4.4 nehir rejimi.

Δz=0.0080x135=1.08 bulunur. Boykesit Ek-3 de verilmiştir.

2 – 4 bacası için ;

L=100 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x100=2 lt/sn

1. Δz=116.80-116.7=0.1 mJ=0.1/100=0.001 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.002 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

×Rd

23 ×J

12 =0.41 m/ sn

Qd=0.0314x0.41=0.0129 m3s=12.9 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.155<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.728 ise V=0.728x0.41=0.5 m/sn bulunur.h/D=0.267>0.1 ise h=5.34 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.0/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.185 değeri okunur.

hc=3.70<5.34 nehir rejimi.

Δz=0.0020x100=0.20 bulunur. Boykesit Ek-4 de verilmiştir.

5 – 4 bacası için ;

L=135 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x135=2.7 lt/sn

1. Δz=118.70-116.7=2 mJ=2.0/135=0.0148 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.008 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

42

Page 47: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Vd =1n

× Rd

23 × J

12 =0.81 m/ sn

Qd=0.0314x0.81=0.0254 m3s=25.4 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.106<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.651 ise V=0.651x0.81=0.527 m/sn bulunur.h/D=0.22>0.1 ise h=4.14 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.7/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.215 değeri okunur.

hc=4.30<4.4 nehir rejimi.

Δz=0.0080x135=1.08 bulunur. Boykesit Ek-5 de verilmiştir.

4 – 6 bacası için ;

L=155 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x155=3.10lt/sn

1. Δz=116.70-115.50=1.2 mJ=1.20/155=0.0077 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.0077 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

× Rd

23 × J

12 =0.79 m/ sn

Qd=0.0314x0.79=0.0248 m3s=24.8 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.125<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.684 ise V=0.684x0.79=0.54 m/sn bulunur.h/D=0.24>0.1 ise h=4.80 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

3.1/1000

√9.81× 0.25=0.0553 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.231 değeri okunur.

hc=4.61<4.80 nehir rejimi.

Δz=0.0077x155=1.194 bulunur. Boykesit Ek-6 de verilmiştir.

7 – 6 bacası için ;

L=135 m hmin=1.50 m43

Page 48: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

n=0.015 Qh=0.02x135=2.70 lt/sn

1. Δz=119.20-115.50=3.7 mJ=3.70/135=0.0274 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.008 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

× Rd

23 × J

12 =0.81 m/ sn

Qd=0.0314x0.81=0.0254 m3s=25.4 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.106<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.651 ise V=0.651x0.81=0.527 m/sn bulunur.h/D=0.22>0.1 ise h=4.14 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.7/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.215 değeri okunur.

hc=4.30<4.4 nehir rejimi.

Δz=0.0080x135=1.08 bulunur. Boykesit Ek-7 de verilmiştir.

6 – 8 bacası için ;

L=110 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x110=2.20 lt/sn

1. Δz=115.5-115.30=0.7 mJ=0.70/110=0.0018 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.008 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

× Rd

23 × J

12 =0.41 m/ sn

Qd=0.0314x0.41=0.0129 m3s=12.9 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.171<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.

44

Page 49: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

V/Vd=0.747 ise V=0.747x0.41=0.306 m/sn bulunur.h/D=0.280>0.1 ise h=4.60 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.2/1000

√9.81× 0.25=0.039 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.193 değeri okunur.

hc=3.86<4.4 nehir rejimi.

Δz=0.00180x110=0.22 bulunur. Boykesit Ek-8 de verilmiştir.

9 – 8 bacası için ;

L=135 m hmin=1.50 m

n=0.015 Qh=0.02x135=2.7 lt/sn

1. Δz=120.0-115.3=4.7 mJ=4.7/135=0.0348 m/mEn uygun eğim:0.0067 – 0.0020Mümkün Eğim:0.0033 – 0.0667J=0.008 alınır.

2. Çap seçimiDmin=20 cm ; Rd=20/4=5cm ; Ad=0.0314 m2

3. Manning Denklemi

Vd =1n

×Rd

23 ×J

12 =0.81 m/ sn

Qd=0.0314x0.81=0.0254 m3s=25.4 lt/sn4. Doluluk OranıQh/Qd=0.106<0.60Burdaki Qh/Qd değerine bakarak Ek-10 da verilen tablodan V/Vd ve h/D değeri okunur.V/Vd=0.651 ise V=0.651x0.81=0.527 m/sn bulunur.h/D=0.22>0.1 ise h=4.14 cm bulunur.

5. Akım Rejimi

Q

√g× D5=

2.7/1000

√9.81× 0.25=0.0482 ise ek 11 den bu değere karşılık gelen

hc

D=0.215 değeri okunur.

hc=4.30<4.4 nehir rejimi.

Δz=0.0080x135=1.08 bulunur. Boykesit Ek-5 de verilmiştir.

45

Page 50: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

KAYNAKÇA http://www.imoizmir.org.tr/UserContent/Document/bilgi_bankasi/

c395a361cffb199b012598dce2ab4ddb.pdf https://docs.google.com/file/d/0B1qmLxcL8eGdamdwMHRrYWIzcVE/edit http://kisi.deu.edu.tr//filiz.barbaros/Su%20Yap%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1n%20Tasar

%C4%B1m%C4%B1/kanalizasyon0001.pdf http://w3.balikesir.edu.tr/~ngedik/files/Download/ İller Bankası Yönetmeliği http://tr.scribd.com/doc/83791614/40/KANAL%C4%B0ZASYON-A%C4%9EI-HESAPLARI

46

Page 51: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

EK-1 Cazibeli ve Pompajlı Akımlar için Hazne Boyutları

a)Cazibeli Akım İçin b)Pompajlı Akım

47

Page 52: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-2 1 – 2 Bacası Boykesiti

48

Page 53: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-3 3 – 2 Bacası Boykesiti

49

Page 54: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-4 2 – 4 Bacası Boykesiti

50

Page 55: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-5 5-4 Bacası Boykesiti

51

Page 56: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-6 4 – 6 Bacası Boykesiti

52

Page 57: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-7 7 – 6 Bacası Boykesiti

53

Page 58: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-8 6 – 8 Bacası Boykesiti

54

Page 59: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-9 9 – 8 Bacası Boykesiti

55

Page 60: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-10 Dairesel Kesitli Elemanlarda Boyutsuz Hidrolik Elemanlar

56

Page 61: Su Getirme Kanalizasyon-RAPOR

Ek-11 Dairesel Kesitli Mecralarda Kritik Derinlik Oranları

57