struktura instytucjonalna unii europejskiej i system...

1

Struktura instytucjonalnaStruktura instytucjonalna

Unii Europejskiej i system prawnyUnii Europejskiej i system prawny

Dr E. Kacperska

2

SPIS TREŚCI

I.I. Struktura Unii EuropejskiejStruktura Unii Europejskiej1. Ramy instytucjonalne1. Ramy instytucjonalne2. Filary Unii Europejskiej2. Filary Unii Europejskiej3. Podmiotowo3. Podmiotowośćść WspWspóólnotlnot4. Kompetencje Wsp4. Kompetencje Wspóólnoty Europejskiejlnoty Europejskiej

II.II. Struktura instytucjonalna w Unii EuropejskiejStruktura instytucjonalna w Unii Europejskiej1. Rada Europejska1. Rada Europejska2. Rada Unii Europejskiej2. Rada Unii Europejskiej3. Komisja Europejska3. Komisja Europejska4. Parlament Europejski4. Parlament Europejski5. Trybuna5. Trybunałł SprawiedliwoSprawiedliwośścici6. Trybuna6. Trybunałł ObrachunkowyObrachunkowy7. Komitet Region7. Komitet Regionóóww8. Komitet Ekonomiczno 8. Komitet Ekonomiczno –– SpoSpołłecznyeczny

III.III. System prawny w Unii EuropejskiejSystem prawny w Unii Europejskiej1. 1. ŹŹrr óóddłła prawa wspa prawa wspóólnotowegolnotowego2. Podstawowe akty prawne2. Podstawowe akty prawne

3

I. Struktura Unii EuropejskiejI. Struktura Unii Europejskiej

Podstawa funkcjonowania Unii Europejskiej– traktat z Maastricht, zwany teŜ Traktatem o Unii Europejskiej, podpisany w dniu 07.02.1992r., który po procesie ratyfikacji zaczął obowiązywać od 01.11.1993 r.

Państwa członkowskie podpisując traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie dobrowolnie przekazały cześć swoich uprawnień na rzecz niezaleŜnych instytucji, których zadaniem jest dbałośćzarówno o interesy państw członkowskich, jak i interes wspólnotowy.

Ramy instytucjonalneRamy instytucjonalne

4

Unia Europejska ma do dyspozycji jednolite ramy instytucjonalne (zasada jedności instytucjonalnej), których rolą jest zapewnienie spójności i ciągłości działańpodejmowanych dla osiągnięcia jej celów przy zachowaniu i rozwijaniu dorobku prawnego Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej (acquis communautaire).

System instytucjonalny Wspólnot Europejskich korzysta z doświadczeń systemu demokratycznego państw członkowskich. Zachowano w nim podstawową dla systemu demokratycznego zasadę rozdzielenia władzyustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

5


System instytucjonalny Unii Europejskiej tworzą organy główne (określane jako instytucje – art. 7 Traktatu o WE) oraz niezwykle rozbudowana siećorganów pomocniczych (doradczych) o róŜnym statusie prawnym, składzie członkowskim, zasadach funkcjonowania i kompetencjach.

Do instytucji tych zalicza się:

• Radę Unii Europejskiej,

• Komisję Europejską,

• Parlament Europejski,

• Trybunał Sprawiedliwości,

• Trybunał Obrachunkowy.

ZwaŜywszy na status prawny Rady Europejskiej, naleŜy ją równieŜ umiejscowićw grupie instytucji, pomimo Ŝe Traktat o Unii Europejskiej mówi o niej w odrębny sposób, a traktat o Wspólnotach Europejskich nie wspomina o Radzie Europejskiej.

1. b. Ramy instytucjonalne1. b. Ramy instytucjonalne

6


2. Filary Unii Europejskiej2. Filary Unii Europejskiej

7


Z punktu widzenia prawa międzynarodowego Unia Europejska jest organizacją międzynarodową nie

posiadającą podmiotowości prawnej, bazującą na strukturach Wspólnot Europejskich i na zestawie

kilkunastu tysięcy aktów prawnych, zarówno politycznych jak i gospodarczych, których wszystkie państwa

członkowskie zobowiązują się przestrzegać.

Zgodnie z zasadą podmiotowości funkcjonalnej (wtórnej), zakres podmiotowości poszczególnych Wspólnot

powinien być wyinterpretowany z postanowień traktatów załoŜycielskich i obejmować wszystkie środki

i instrumenty niezbędne do realizacji celów Wspólnot.

Zamiar państw nadania podmiotowości prawnej Unii Europejskiej wynika jednoznacznie z postanowień

traktatów załoŜycielskich oraz z odpowiednich przepisów traktatów o EWWiS oraz EWEA.

Podmiotowość prawną Unia Europejska ma zyskać dopiero po ratyfikacji Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej.

3. a. Podmiotowo3. a. Podmiotowośćść WspWspóólnotlnot

8


Według podpisanego w 1992 roku traktatu z Maastricht podstawowymi celami Unii są:

• promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,

• wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,

• dąŜenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynaleŜności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,

• rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu Ŝycia państw uboŜszych.

3. b. Podmiotowo3. b. Podmiotowośćść WspWspóólnotlnot

9

Zasady UE

� zasada subsydiarności,

� zasada lojalności w stosunku do Wspólnoty,

� zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo,

� zasada oparcia Unii na wolności, demokracji, przestrzeganiu praw człowieka i praworządności,

� zasada ściślejszej (wzmocnionej, zacieśnionej) współpracy,

� zasada równowagi instytucjonalnej,

� zasada państwa prawnego,

10


Kompetencje Wspólnot są albo wyraźnie przewidziane w traktatach załoŜycielskich (pokrywają sięz celami i zasadami Wspólnot) lub w aktach prawnych wydanych na ich podstawie, albo teŜmającharakter dorozumiany.

Charakter kompetencji wyraźnie uzaleŜniony jest od charakteru aktów prawnych, w których są one zawarte . W precyzyjny sposób podział kompetencji w obrębie Wspólnoty rozstrzygany jest w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wspólnoty są upowaŜniane do podejmowania jednomyślnych działań koniecznych dla realizacji celów,nawet jeŜeli nie są one wyraźnie przewidziane w traktacie. Rada ma margines swobody przy podejmowaniu środków jeśli uzna środki przewidziane w traktacie zaniewystarczające. Rada stanowiąc w tym trybie normy nie moŜe zmienić litery traktatu.

Przekazanie części kompetencji suwerennych przez państwa członkowskie na rzecz Wspólnot wymagałowprowadzenia odpowiednich uprawnień dla organów państwowych w systemach prawa wewnętrznego.Znalazło to wyraz w przepisach konstytucyjnych bądź obowiązujących w chwili przystąpienia danegopaństwa do Wspólnoty bądź wprowadzonych dopiero ex post.

RównieŜ Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 02.04.1997 r. stanowi w art.. 90, ze Polska moŜe napodstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub innemu organowi międzynarodowemu niektóre kompetencje władzy państwowej.

4. Kompetencje Wsp4. Kompetencje Wspóólnoty Europejskiejlnoty Europejskiej

11

II. Struktura instytucjonalna w Unii EuropejskiejII. Struktura instytucjonalna w Unii Europejskiej

Rada Europejska to pozastatutowa instytucjaUE, której utworzenie nie było przewidziane w traktatach załoŜycielskich Wspólnot. Wykształciła się ona w toku funkcjonowania Wspólnot, pod wpływem realnych potrzeb wynikających z postępujących procesów integracyjnych. Jej korzeni naleŜy szukać w tzw. konferencjach na szczycie.

Radą Europejską określa się spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich.

1. Rada Europejska1. Rada Europejska

12

Kompetencje Rady Europejskiej:

• Wytycza główne kierunki polityki UE, podejmuje zasadnicze decyzje ekonomiczne,

• Wyznacza kierunki rozwoju Unii i ma koordynować współpracę w jej ramach,• Koordynuje politykę zagraniczną państw członkowskich,• Ustala priorytety polityki stanowisko wobec najwaŜniejszych problemów światowych,

• Wskazuje moŜliwości poszerzania współpracy na nowe dziedziny i obszary,• Podejmuje decyzje o przyjęciu nowych członków i stowarzyszeń,• Rozwiązuje problemy sporne, którym nie podołała Rada Ministrów, • Rozstrzyga problemy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, • Podczas spotkań Rady sąm.in. opracowywane i podpisywane ostateczne teksty

unijnych traktatów,• Jej spotkania odbywają się w państwie, które przewodniczy Radzie Ministrów.

13


Rada Unii Europejskiej jest głównym organem decyzyjnym (prawodawczym) Wspólnot Europejskich.

Jest organem międzyrządowym, którego zadaniem jest realizacja wynikających z traktatów celów Wspólnot, a zarazem reprezentowanie i ochrona interesów państw członkowskich.

Kompetencje Rada Unii Europejskiej:• Zapewnia koordynowanie ogólnej polityki gospodarczej członków Wspólnoty i ma prawo do

podejmowania decyzji,• Podejmuje określone uchwały i przekazuje Komisji (władzy wykonawczej) do realizacji,• Ma prawo decyzji co do określenia sposobu sprawowania przez Komisję Europejską uprawnień

wykonawczych, • Uprawnienia do zawierania umów o przystąpienie do UE nowych państw członkowskich,

umowy o stowarzyszeniu,• WyraŜa zgodę na rozpoczęcie negocjacji, udziela Komisji mandat do negocjacji,• Uprawnienia przy uchwalaniu budŜetu Unii,• Mianuje członków innych organów i instytucji Wspólnot,• Podejmuje zadania przy współpracy państw członkowskich UE w zakresie sprawiedliwości i

spraw wewnętrznych, • podejmuje zadania z zakresu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

2. a. Rada Unii Europejskiej2. a. Rada Unii Europejskiej

14


Rada Unii Europejskiej powszechnie określana jest jako Rada Ministrów lub Rada.

Do końca 1967 r. kaŜda Wspólnota Europejska miała odrębny organ naczelny.

Na mocy porozumienia z 8 kwietnia 1965 r. nastąpiła fuzja powyŜszych organów i powstał jeden wspólny organ - Rada UE.

Od 1 listopada 1993 r. Rada UE jest organem naczelnym Unii Europejskiej

W skład Rady UEwchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich. Rządy państw członkowskich delegują do niej jednego ze swych ministrów. Delegatami do Rady są ministrowie, kierujący w swych krajach resortami odpowiedzialnymi za problemy rozpatrywane na forum Rady.

2. b. Rada Unii Europejskiej2. b. Rada Unii Europejskiej

15

Pracami Rady UE kieruje jej przewodniczący. Urząd przewodniczącego określany jest jako

Prezydencja.Funkcję przewodniczącego Rady pełnią kolejno przedstawiciele poszczególnych państw członkowskich przez okres 6 miesięcy.

16


Komisja Europejska, oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich, to rodzaj rządu Unii Europejskiej, odpowiedzialnego za bieŜącąpolitykę Unii, nadzorującą prace wszystkich jej agencji i zarządzającej funduszami Unii.

Po wejściu w Ŝycie traktatu nicejskiego członkami Komisji jest kaŜdorazowo tylu komisarzy, ile państw liczy Unia. KaŜdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są więc oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. Ich wyznaczenia dokonują rządy poszczególnych państw. Co pięć lat powoływana jest Komisja w nowym składzie, przy czym następuje to w ciągu sześciu miesięcy od wyborów do Parlamentu Europejskiego

Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi. Komisja nazywana jest takŜe straŜnikiem traktatów

3. Komisja Europejska3. Komisja Europejska

17

Uprawnienia Komisji Europejskiej:

• prawo do zgłaszania projektów prawnych Wspólnot Europejskich, opracowuje i przedkłada Radzie i Parlamentowi projekty ustaw,

• nadzór nad stosowaniem pierwotnego i wtórnego prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie oraz przedsiębiorstwa, nadzorowania budŜetu i wysokości długu publicznego UE,

• uprawnienia wykonawcze, administrowanie środkami finansowymi, w tym funduszami Wspólnoty,

• kompetencje w zakresie stosunków zewnętrznych, reprezentuje Wspólnoty w stosunkach do państw trzecich i organizacji międzynarodowych, negocjuje umowy,

18


Od 1979 roku deputowani wybierani są w wyborach powszechnych i bezpośrednich.

Wybory parlamentarneodbywają się co pięć lat, a do głosowania uprawniony jest kaŜdy obywatel Unii Europejskiej zarejestrowany jako wyborca. Zatem Parlament wyraŜa demokratyczną wolę kilkuset milionów obywateli UE, a takŜe reprezentuje ich interesy podczas dyskusji z innymi instytucjami UE.

4. a. Parlament Europejski4. a. Parlament Europejski

19


NajwaŜniejsze uprawnienia Parlamentu Europejskiego to:• współudział w tworzeniu prawapoprzez:

o konsultacje,o współpracę,o współdecydowanie,o akceptację - uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej,

• uprawnienia budŜetowe- Parlament zatwierdza co rocznie budŜet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania,

• uprawnienia kontrolne:o zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego,o prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji,o prawo zadawania pytań Komisarzom,o zwyczajowa moŜliwość zadawania pytań Radzie,

• powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich,

4. a. Parlament Europejski4. a. Parlament Europejski

20


W skład Prezydium wchodzi przewodniczący i czternastu wiceprzewodniczących. Pięciu kwestorów ma

w Prezydium głos doradczy. Gdy w głosowaniach jest równa liczba głosów za i przeciw, decydujący jest

głos Przewodniczącego. Prezydium ma zasadniczy wpływ na to, jak na co dzieńfunkcjonuje Parlament

Europejski.

Wybór przewodniczącego- głosowanie tajne (art. 12. i 162. Regulaminu), bezwzględną większością

głosów (art. 13. Regulaminu) na dwuipółletnią kadencję (art. 16.).

Wybór wiceprzewodniczących - jest dokonywany pod przewodnictwem nowego Przewodniczącego

Parlamentu Europejskiego.

Następnie wybieranych jest pięciu kwestorów. Obie kategorie stanowisk obsadzane są wedle tych

samych reguł (art. 14.), kadencja wynosi dwa i pół roku

4. b. Parlament Europejski4. b. Parlament Europejski

21

Kompetencje Prezydium

� polityka budŜetową PE,

� sprawy administracyjne,

� sprawy organizacyjne,

� polityka kadrowa,

Poza wszystkimi wymienionymi organami (traktatowymi organami) istnieją jeszcze tzw. komitety – nazywane komisjami. Ich kompetencje odpowiadają zakresowi prac Wspólnot.

Oprócz stałych komisji Parlament moŜe takŜe powoływać podkomisje, komisje tymczasowe i komisje śledcze, które zajmują się konkretnymi problemami.

22


Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich jest sądem międzynarodowym, konstytucyjnym

i administracyjnym

W jego skład wchodzi 27 sędziów mianowanych przez kaŜde państwo członkowskie oraz 8 rzeczników

generalnych (adwokatów). Sędziowie i adwokaci generalni są wybierani na mocy uzgodnień pomiędzy

rządami państw członkowskich, a ich kadencja trwa sześć lat. Sędziowie, spośród własnego grona

wybierają na okres trzech lat przewodniczącego Trybunału

Trybunał jest wspomagany przez ośmiu rzeczników generalnych “Advocates-General” zwani są czasem

Adwokatami Generalnymi. Ich rolą jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych

przed Trybunał. Muszą oni to czynić publicznie i bezstronnie.

Trybunał orzeka zwykle w rozpatrywanych przez siebie sprawach w składzie trzech lub pięciu sędziów

(zawsze musi być liczba nieparzysta), zwykłą większością głosów. Orzeczenia Trybunału mają charakter

ostateczny.

Aby pomóc T S uporać się z tysiącami wnoszonych spraw oraz zaoferować obywatelom lepszą ochronę

prawną, w 1989 roku utworzono Sąd Pierwszej Instancji. Sąd ten (działający przy Trybunale

Sprawiedliwości) jest odpowiedzialny za wydawanie orzeczeń w niektórych rodzajach spraw, zwłaszcza

tych wnoszonych przez osoby prywatne i sprawach związanych z nieuczciwą konkurencją między

przedsiębiorstwami.

5. a. Trybuna5. a. Trybunałł SprawiedliwoSprawiedliwośścici

23


Europejski Trybunał Sprawiedliwo ści rozpatruje:

� skargi na nieprzestrzeganie traktatu,

� skargi państwa członkowskiego na drugie państwo,

� wydaje wyrok wstępny o interpretację lub waŜność prawa wspólnotowego

� skargi o odszkodowanie,

� rewizja wyroku sądu pierwszej instancji

Cała procedura dzieli się na dwie fazy: najpierw pisemną, a potem ustną.

Orzeczenia Trybunału podejmowane są większością głosów i odczytywane podczas publicznego przesłuchania. Odmienne opinie nie są brane pod uwagę.

5. b. Trybuna5. b. Trybunałł SprawiedliwoSprawiedliwośścici

24


Trybunał Obrachunkowy (inne uŜywane nazwy: Trybunał Rewidentów Księgowych lub Trybunał

Audytorów). - instytucja kontroli finansów publicznych UE - powołany został do Ŝycia decyzją Rad

Unii działającej na szczeblu szefów państw i rządów, z 18 października 1977 r.

Poczynając od 1 stycznia 1995 r., w skład Trybunału Obrachunkowego wchodzi jednym członku

z kaŜdego państwa Unii. W praktyce kaŜde państwo członkowskie UE ma do obsadzenia jedno miejsce,

chociaŜ do momentu podpisania Traktatu Nicejskiego Ŝadne wymogi co do obywatelstwa członków tej

instytucji nie były określone.

Dopiero Traktat Nicejski uzupełnił treść art. 247 Traktatu o WE dyspozycją o przysługującym kaŜdemu

państwu jednym mandacie w Trybunale, sankcjonując tym samym jednocześnie dotychczasową praktykę

Członkowie Trybunału sąmianowani przez Radę Unii, która, po konsultacji z Parlamentem Europejskim,

podejmuje jednomyślną decyzję. Traktat z Nicei zamiast wymogu jednomyślności przewiduje

kwalifikowaną większość głosów Rady Unii. Mandat członka Trybunału Obrachunkowego jest waŜny

6 lat i moŜe być odnawiany.

6. a. Trybuna6. a. Trybunałł ObrachunkowyObrachunkowy

25


Zadania Trybunału Obrachunkowego� Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola właściwego wykonania budŜetu UE - innymi słowy,

zapewnia on prawidłowość i zgodność z prawem wszystkich wydatków Unii oraz naleŜyte zarządzanie finansami.

� Działania Trybunału przyczyniają się zatem do zapewnienia skutecznego i przejrzystego funkcjonowania systemu unijnego.

� Trybunał bada dokumentację osób i organizacji mających do czynienia z dochodami lub wydatkami UE. Trybunał często dokonuje kontroli na miejscu. Swoje wnioski zamieszcza w sprawozdaniach, które zwracają uwagę Komisji rządów państw UE na wszelkie występujące problemy.

� Trybunał Obrachunkowy musi zachowywać całkowitą niezaleŜność od pozostałych instytucji, jednocześnie utrzymując z nimi stałe kontakty.

� Jedną z kluczowych funkcji Trybunału jest wspomaganie Parlamentu Europejskiego Rady poprzez przedkładanie im corocznego sprawozdania z kontroli finansowej za poprzedni rok budŜetowy. Przed podjęciem decyzji dotyczącej zatwierdzenia wykonania budŜetu przez Komisję, Parlament szczegółowo analizuje to sprawozdanie. Trybunał, po odpowiedniej weryfikacji, przedkłada równieŜ Radzie i Parlamentowi poświadczenie wiarygodności potwierdzające prawidłowość wykorzystania pieniędzy podatników europejskich.

� Trybunał obrachunkowy wydaje opinie w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych oraz działań Unii związanych ze zwalczaniem naduŜyć.

6. b. Trybuna6. b. Trybunałł ObrachunkowyObrachunkowy

26


Komitet Regionów - organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do Ŝycia w 1994 roku

na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht i reprezentujący interesy 250 regionów

(do 31.12.2006 r.), na które podzielona jest Unia Europejska.

Komitet Regionów- jest organem doradczym Rady UE oraz Komisji Europejskiej. Wydaje pinie

w sprawach przepisów dot. gospodarki i polityki społecznej Wspólnot. Powołanie Komitetu Regionów

miało zagwarantować moŜliwości reprezentowania interesów regionalnych i lokalnych organizacji

samorządowych oraz ich włączenie w proces integracji europejskiej.

Komitet Regionów jest instytucją doradczą, a jednocześnie pełni funkcję przedstawicielską wobec

reprezentowanych przez siebie instytucji i organizacji.

Komitet liczy ogółem 344 członków i tyluŜ zastępców członków, powoływanych przez Radę na

czteroletnią kadencję, na podstawie wniosków państw członkowskich. KaŜdy kraj wybiera swoich

członków na swój własny sposób, jednak wszystkie delegacje odzwierciedlają równowagę polityczną

geograficzną i regionalną/lokalną w poszczególnych państwach członkowskich

7. a. Komitet Region7. a. Komitet Regionóóww

27


Rola Komitetu Regionówpolega na reprezentowaniu na forum unijnym stanowisk władz lokalnych

i regionalnych wobec ustawodawstwa UE poprzez wydawanie opinii na temat propozycji legislacyjnych

Komisji Europejskiej. Zarówno Komisja jak i Rada są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu

Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą równieŜ

porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Komitet moŜe równieŜ wyraŜać opinie

z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie a takŜe Parlamentowi Europejskiemu.

Istnieje sześć takich komisji : � Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER),

� Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS),

� Komisja ds. ZrównowaŜonego Rozwoju (DEVE),

� Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC),

� Komisja ds. Konstytucyjnych i Zarządzania w Europie (CONST),

� Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

7. b. Komitet Region7. b. Komitet Regionóóww

28


Komitet Ekonomiczno-Społecznyorgan doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do Ŝyciaw 1957 roku na mocy traktatu rzymskiego. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z róŜnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną.Są to m.in. pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy, konsumenci i pozostałe grupy interesów.

Głównym zadaniem Komitetujest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej,Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Zadaniem Komitetu jest wydawanie opinii (ok. 150 rocznie).

Trzy podstawowe funkcje Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zostały określone w następujący sposób:- Grupa I - Pracodawcy

� Sektor publiczny i prywatny w przemyśle, handlu, finansach itp. (duŜe przedsiębiorstwa);- Grupa II – Pracownicy

� Ogólnokrajowe związki zawodowe;- Grupa III – Inne podmioty

� Rolnicy, konsumenci, rzemieślnicy i MŚP, gospodarka społeczna, społeczne i ekologiczne organizacje pozarządowe, wolne zawody itp.

8. Komitet Ekonomiczno 8. Komitet Ekonomiczno -- SpoSpołłecznyeczny

29

III. System prawny w Unii EuropejskiejIII. System prawny w Unii Europejskiej

Prawo wspólnotowe stanowi podstawę systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej, reguluje stosunki,

miedzy instytucjami wspólnotowymi, reguluje zasady procesów decyzyjnych, określa związek pomiędzy

Unia a jej obywatelami, oraz miedzy Unia a państwami członkowskimi

Porządkiem prawnym Unii rządza dwie zasady:1. zgodności z prawem aktów uchwalonych przez instytucje Wspólnot Europejskich

2. ochrona prawna tych, którzy podlegają przepisom Unii.

Źródłami prawa wspólnotowego w zaznaczeniu formalnym są dwie grupy norm:1) prawo stanowione, które powstaje w wyniku działania instytucji Wspólnot wyposaŜonych w

kompetencje ustawodawcze lub samych państw członkowskich. Dzieli się ono na:

� Pierwotne źródła prawa- bezpośrednie akty prawne współtworzone przez państwa członkowskie, np. traktaty

załoŜycielskie ustanawiające EWWiS, czy EWEA

- zmiany i modyfikacje tych traktatów, np JAE, Traktat o UE

- układy o stowarzyszeniu i układy o przystąpieniu do UE

� Wtórne źródła prawa � - tworzą akty wydawane przez instytucje kierownicze Unii, npKomisję Europejską, Radę Unii

Europejskiej, Parlament Europejski (akty prawne UE)

2) prawo niestanowione tworzą z kolei ogólne zasady prawne Unii Europejskiej , których istnienie zaleŜy

od uznania przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

1. a. 1. a. ŹŹrr óóddłła prawa wspa prawa wspóólnotowegolnotowego

30


W skład prawa pierwotnegowchodzą traktaty załoŜycielskie - traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali z dn. 18.04.1951r.,która to wspólnota przestała istnieć 21.07.2002r.

- traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej z dn. 25.03.1957- traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej z dn. 25.03.1957

EURATOM- traktat z 07.02.1992r traktat o Unii Europejskiej zwany traktatem z Maastricht- traktaty akcesyjne- konwencja o niektórych instytucjach wspólnotowych dla wspólnot europejskich oraz konwencja o ustanowieniu jednej rady i jednej komisji Wspólnot Europejskich; uzupełniające znaczenie mają jeszcze traktaty budŜetowe oraz ogólne zasady, które wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości

Wtórne źródła prawa – prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej.

Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami ETS, nosi nazwę acquis communautaire.

1. b. 1. b. ŹŹrr óóddłła prawa wspa prawa wspóólnotowegolnotowego

31


Propozycje tych aktów prawnych składane są przez Komisję Europejską i przedkładane Radzie Ministerialnej i Parlamentowi Europejskiemu.

W rezultacie współpracy tych 3 instytucji wypracowuje się decyzje, a prawo do decyzji ostatecznej ma Rada Ministerialna UE.

W porządku prawnym funkcjonują następujące instrumenty prawa wtórnego:

Trzy pierwsze to instrumenty z mocą prawa:

� Rozporządzenia,

� Dyrektywy,

� Decyzje,

Dwa kolejne instrumenty prawa wtórnego są bez mocy prawa, ale ich wykonalność jest wysoka (są respektowane):

� Zalecenia,

� Opinie.

1. c. 1. c. ŹŹrr óóddłła prawa wspa prawa wspóólnotowegolnotowego

32


Kompetencje instytucji kierowniczych Unii Europejskiej do wydawania aktów prawnych

1. d. 1. d. ŹŹrr óóddłła prawa wspa prawa wspóólnotowegolnotowego

opinie

zalecenia

decyzje

opinieopiniedyrektywy

opiniezaleceniadecyzjerozporządzenia

Komitet Ekonomiczno - Społeczny

ParlamentEuropejski

Komisja Europejska

Rada Unii Europejskiej

33


NajwaŜniejsze źródła prawa pierwotnego:1.Traktat Paryski o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (EWWiS), podpisany 18.04.1951 r. wszedł

w 25.07.1952 r. ( było to traktat terminowy zawarty na 50 lat, który wygasł 23.07.2002 r.)2. Traktat Rzymski o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG), podpisany

25.03.1957 r., wszedł w Ŝycie 1.01.1958 r.3. Traktat Rzymski o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (EWEA), podpisany

25.03.1957 r., wszedł w Ŝycie 1.01.1958 r.4. Jednolity Akt Europejski (JAE), podpisany 17.02.1986 r. w Luksemburgu przez 9 państw,

a 28.02.1986 r. w Hadze przez pozostałe 3 państwa, wszedł w Ŝycie 1.07.1987 r.5. Traktat w sprawie utworzenia Unii Europejskiej (UE) z Maastricht, podpisany 7.02.1992 r. który

wszedł w Ŝycie 1.11.1993 r.6.Traktat Amsterdamski, tzw. Maastricht II, zmieniający Traktat o UE, traktaty ustanawiające WE,

podpisany 2.10.1997 r., który wszedł w Ŝycie 1.05.1999 r. 7.Traktat Nicejski, podpisany 26.02.2001 r., który wszedł w Ŝycie 01.02.2003 r. , przygotowujący UE

pod względem instytucjonalnym do działania w warunkach zwiększenia do 27 liczby państwczłonkowskich.

8. Traktaty Rzymskie ustanawiające Konstytucję dla Europy ( Traktat konstytucyjny) podpisany 29.10.2004 r.

Źródło o innym charakterze:1. Traktat o fuzji niektórych instytucji, podpisany 5.IV.65r, wszedł w Ŝycie 1.VII.67r

2. Podstawowe akty prawne2. Podstawowe akty prawne

struktura instytucjonalna unii europejskiej i system...

Documents