strategiczna polityka handlowa - ce.uw.edu.pl · 1 strategiczna polityka handlowa jan j. michałek...
TRANSCRIPT
1
Strategiczna polityka
handlowa
Jan J. Michałek
Motywy wprowadzenia polityki
handlowej przy doskonałej konkurencji 1. Względy produkcyjne, uzasadniane wagą danego produktu (np. nowoczesny
technologicznie) lub potrzebą utrzymania zatrudnienia w danym sektorze.
2. Ograniczenie konsumpcji. Często stosuje się wysokie cła na tzw. dobra luksusowe na towary szkodliwe dla zdrowia (alkohole wysokoprocentowe)
3. Względy fiskalne, bo generuje pewien dochód budżetowy. Lepiej byłoby stosować jednolitą stawkę celną bez międzysektorowej redystrybucji dochodów.
4. Ograniczenie importu ze względu brak równowagi bilansu handlowego (ale podatek importowy w modelu "czystego handlu" jest symetryczny do podatku eksportowego)
5. Optymalna taryfa celna, mająca zastosowanie jedynie w przypadku kraju dużego mogącego jednostronnie podnosić stawki celne (poprawa terms of trade).
6. Protekcjonizm wychowawczy, mający teoretycznie znaczenie dla krajów mniej rozwiniętych.
7. Protekcjonizm może być wykorzystywany dla uzyskania korzyści wynikających z niedoskonałości rynkowych (ale czy są inne metody).
8. Redystrybucja wynagrodzenia czynników produkcji, która może być wykorzystywana na korzyść czynników produkcji rzadkich w danym kraju (Stolper-Samuelson)
JJ Michalek
2
„Wyrafinowane” argumenty na
rzecz aktywnej polityki handlowej
Efekty zewnętrzne związane z generowaniem
wiedzy
Niedoskonała konkurencja i generowanie
zysków nadzwyczajnych
Efekty zewnętrzne i ich
przezwyciężanie Inne aspekty zawodności rynku
Problem efektów zewnętrznych (np. gałęzie wysokich technologii)
Firmy, które inwestują w nowe technologie, wpływają na rozprzestrzenianie się wiedzy i nie są w stanie zapobiec temu, że wszyscy inni korzystają z postępu technicznego – problem zawłaszczalności dobra publicznego
Inwestując w nową technologię firmy tworzą dodatkową korzyść społeczną
Efekt zewnętrzny: korzyści lub koszty dotyczą nie tylko tych, którzy generują postęp techniczny
Pozytywny efekt zewnętrzny oznacza, że krańcowa korzyść społeczna jest większa niż krańcowa korzyść prywatna z innowacji
Oznacza to, że podaż takiego dobra będzie w sytuacji równowagi wolnorynkowej zbyt mała
3
Kontrargumenty
Trudno jest właściwie ocenić ilościowe znaczenie efektów zewnętrznych – jakie jest właściwe subsydium?
Efekty zewnętrzne mogą przenosić się między krajami – żaden kraj nie będzie miał wtedy motywacji do subsydiowania sektorów, które je generują
Subsydia powodują realokację zasobów, uzasadnienie subsydiowania musi być zatem bardzo dobre
Strategiczna polityka
handlowa
Strategiczna polityka handlowa – poprawa
pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw
krajowych w sytuacji niedoskonałej
konkurencji
W sytuacji niedoskonałej konkurencji, firmy
osiągają ponadnormalne zyski
Aktywna polityka rządu może służyć
przechwytywaniu tych dodatkowych zysków
4
Przykład
Dwie firmy (Boeing i Airbus) konkurują na rynku międzynarodowym i pochodzą z dwóch różnych krajów (USA i UE)
Obie firmy zamierzają produkować samoloty, lecz decyzje każdej z nich będą zależne od decyzji podjętych przez konkurenta
Każda z firm decyduje czy wejść na rynek i produkować czy też nie, na podstawie oceny oczekiwanych zysków
Rynek zbytu jest ograniczony i występują korzyści skali produkcji (produkcja małej liczby samolotów nie jest za bardzo opłacalna)
Konkurencja 2 firm przy IRS oraz
ograniczonym rynku zbytu
JJ Michalek
5
Subsydium
Wynik gry rynkowej zależy od tego, kto pierwszy dokonuje ruchu (inwestycji lub decyzji o wejściu na rynek)
Jeśli Boeing decyduje się produkować jako pierwszy, wówczas dla Airbusa wejście jest nieopłacalne
Jeśli Airbus decyduje się produkować jako pierwszy, wówczas dla Boeinga wejście jest nieopłacalne
Jednak subsydium w wysokości 25 dokonane na rzecz Airbusa może zmienić wynik gry, czyniąc wejście dla Airbusa opłacalnym, niezależnie od tego, co zrobi Boeing
Subsydium działa tak jakby to Airbus miał prawo pierwszego ruchu
6
Skutki subsydium
Jeśli Boeing oczekuje, że UE zacznie
subsydiować Airbusa, nie wejdzie na rynek,
ponieważ poniósłby straty
Subsydium udzielone Airbusowi generuje ekstra
zyski dla Airbusa (kosztem Boeinga)
Ponieważ konkurent został wyparty z rynku, zyski
rosną bardziej niż suma udzielanych
subwencji (IRS)
Problemy z analizą
strategiczną
Ryzyko retaliacji
Informacje potrzebne są w zasadzie
niedostępne
Brak możliwości stosowania tego typu analiz
w praktyce
7
Przypadek alternatywny: problem
wiedzy na temat kosztów
Boeing ma pewną przewagę technologiczną pozwalającą mu produkować z
zyskiem nawet po wejściu Airbusa na rynek. Ale Airbus nie może odnieść
korzyści z produkcji, jeśli Boeing wejdzie na rynek.
Równowaga
bez
subsydium
Przypadek alternatywny: problem
wiedzy na temat kosztów –
równowaga z subsydium Równowaga z
subsydium: jego
koszty są większe niż
korzyści krajowego
producenta
8
Przypadek alternatywny: problem
wiedzy na temat kosztów i inne
Jeśli dokonano błędnej oceny poszczególnych
wypłat w macierzy gry między Boeingiem i
Airbusem, to subwencja dla Airbusa spowoduje, że
obaj producenci wejdą na rynek
Tym razem jednak subwencja jest nieefektywna,
gdyż nie udało się wyeliminować Boeinga z rynku
Marnotrawstwo ograniczonych zasobów
Skąd brać środki na subwencje (efekty dla innych
gałęzi)
Polityka zubażania sąsiada
Model Jamesa Brandera
i Barbary Spencer: Export subsidies and international market
share rivalry (1985)
Wersja uproszczona
wg. Ch. V. Marrewijka
© Jan J. Michałek
9
Model B-S: założenia
Analiza sytuacji, w której występują jedynie 2 firmy,
wytwarzające identyczny produkt
konkurują ze sobą w ramach modelu równowagi
ilościowej Cournota.
Firmy konkurują na wielu rynkach, ale w krajach ich
pochodzenia nie ma konsumpcji danego dobra,
subsydia mają charakter eksportowy, a nie
produkcyjny.
Występują "rozsądne" rządy, wspierające narodowe
firmy za pomocą subwencji (s).
© Jan J. Michałek
Model B-S: oznaczenia,
funkcja popytu i zysku
- Dwie firmy krajowa: (a) i zagraniczna: b: (*) - Krajowa wytwarza q a zagraniczna q*. - Produkcja obu firm jest eksportowana do kraju trzeciego o liniowej funkcji popytu:
*1 qqbap
- c: koszt krańcowy produkcji obu firm; - s: subsydium (na jednostkę produkcji) przyznawane firmie krajowej;
Funkcje zysku obu firm:
***;2 qcqpqscqp
© Jan J. Michałek
10
Model B-S:
funkcje reakcji obu firm
To wówczas wyliczamy funkcje reakcji (wyliczone z warunku koniecznego I stopnia maksymalizacji zysku obu firm) Firma krajowa:
bqscabqscbqbqaq
sqcqbqqbqaqqscqqqba
202
;'2
**
*2*
Firma zagraniczna:
bqcabqcbqbqaq
cqbqbqqaqcqqqqba
**
*
*
*2*******
202
;"2
© Jan J. Michałek
Równowaga firm z subsydiami
Maksymalizacja dobrobytu
A więc funkcje reakcji obu form wyglądają następująco:
(3) Firmy krajowej: ;2)(* q
b
scaq
firmy zagranicznej:
22
* q
b
caq
;
Przecięcie się obu krzywych reakcji wyznacza równowagę produkcyjną między firmami:
;3
;3
24 *
b
scaq
b
scaq
Ustalenie optymalnego poziomu subwencji (maksymalizującej dobrobyt krajowy):
© Jan J. Michałek
11
Maksymalizacja dobrobytu
Ustalenie optymalnego poziomu subwencji (maksymalizującej dobrobyt krajowy):
Rząd krajowy dąży do maksymalizacji zysku firmy krajowej minus koszt subwencji
(zał.: mikroekonomiczne: że zyski krajowe są tyle samo warte co przychody budżetowe)
tzn.:
qcqpqs 5 ;
Jest to ekwiwalentne z funkcją zysku firmy krajowej (bez subwencji)
Rząd krajowy dąży by zagraniczna krzywa reakcji była styczna do krajowej krzywej jednakowego zysku
bez subwencji.
© Jan J. Michałek
International Trade & the World Economy; Charles van Marrewijk
0
1
2
3
4
0 2 4 6 8
output domestic firm
outp
ut fo
reig
n firm
Domestic firm
reaction curve
Foreign firm
reaction curve
Brander-Spencer
Domestic firm
reaction curve
after subsidy
Cournot
Domestic firm
iso-profit curves
Strategic
trade
policy
12
Wyznaczania równowagi
maksymalizującej krajowy dobrobyt
Dla danego poziomu zysków firmy krajowej ( ) to krzywa jednakowego zysku firmy krajowej
bez subwencji jest dana przez kombinację produkcji obu firm, tzn.:
2**6 bqqbqcaqcqqbaqcp ;
bq
qb
caq
*
nachylenie krzywej jednakowego zysku (pochodna po q) jest zatem równe:
2
*
1'6bqq
q
;
Rząd krajowy dąży by zagraniczna krzywa reakcji (nachylenie =-1/2) była styczna do krajowej
krzywej jednakowego zysku bez subwencji. A więc: 212
1
bq
2"6
2bq
© Jan J. Michałek
Ustalenie równowagi firm
Wstawiając równanie do krajowej krzywej jednakowego zysku (6) równej zagranicznej
krzywej reakcji (3) otrzymujemy:
bq
bqq
b
ca
bqq
b
caq
b
caq
2
227
2*
Wyliczając z tego równania najpierw q
b
caq
b
caq
b
ca
2222'7
i wstawiając do innych zmiennych otrzymujemy następujące rozwiązania:
b
cacas
b
caq
8;
4;
48
2
*
© Jan J. Michałek
13
Ustalenie optymalnego subsydium: sposób
alternatywny bez krzywej jednakowego zysku
Wyliczamy funkcję zysku firmy krajowej z subwencją
(I) sqscps ;
gdzie: z równania ;3
;3
24 *
b
scasq
b
scaq ss
(I’) sss qscqqbas *
(I”)
b
sca
b
scasca
b
scascscaa
b
scasc
b
scabas
9
2
3
2
3
2
3
2
3
33223
3
2
3
)22(
2
© Jan J. Michałek
Wyznaczenie subsydium z
maksymalizacji funkcji dobrobytu
Poziom dobrobytu netto z subwencją sW jest równy
zyskowi firmy krajowej minus koszty subwencji:
(II)
csasacscab
scsascscacasacab
b
scasca
b
sscasca
b
scas
b
scasqssW s
229
1
2229
1
9
2
9
322
3
2
9
2
222
222
2
Warunek konieczny pierwszego rzędu na maksymalizacje dobrobytu:
(III)
049
1 cas
bds
sdW
Subwencja maksymalizująca dobrobyt: 4
cas
© Jan J. Michałek
14
Zmiany cen pod wpływem
strategicznej polityki handlowej
Wyznaczamy najpierw p’ cena z subwencją (z równania (4)):
33
233
2'8
scaa
b
sca
b
scabap
Następnie wyznaczamy cenę bez subwencji (p) w warunkach wolnego
handlu
W równaniu 4:
;3
;3
24 *
b
scaq
b
scaq
przyjmujemy, że subwencja s=0
*
3)'2( q
b
caq
tzn. symetryczne wielkości dostaw obu firm bez subwencji
© Jan J. Michałek
Zaniżenie ceny światowej wskutek
strategicznej polityki handlowej
Cena w warunkach wolnego handlu ( po wstawieniu q i q* do krzywej popytu (1)
otrzymujemy):
caab
cabap
3
2
329
a przy stosowaniu subwencji:
'33
2'8 pp
scaap (dla b,s>0)
=> optymalna subwencja obniża cenę światową w stosunku do wolnego handlu
© Jan J. Michałek
15
Simulations on strategic trade policy (sim.11-10)
Marginal cost 1 Marginal cost 1 Total output
EC subsidy (per unit) 0 US subsidy (per unit) 0 Price level
Output 4,3 Output 3,3
Profit 18,8 Profit 11,1
Received subsidies 4,3 Received subsidies 0,0
Legend
Reaction and iso-profit curve Airbus
Reaction and iso-profit curve Boeing
Base case reaction and iso-profit curves
Airbus Boeing Southeast Asia
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Ou
tpu
t B
oein
g
Output Airbus
Brander-Spencer: symulacja
Zyski
Firma A
bez subsydium
Firma A
Optymalne
subsydium
Firma B
bez subsydium
13,444
13,444
15,125
7,563
Firma B
Optymalne
subsydium
7,563
15,125
8,403
8,403
16
Wnioski końcowe z modelu B-S
W klasycznym już modelu Brandera-Spencer wykazano, że zastosowanie strategicznych subwencji zmienia charakter konkurencji (firma krajowa staje się liderem Stackelberga) i powinny one zwiększyć dobrobyt krajowy.
Jednak analiza ta jest oparta na szeregu rygorystycznych założeń (konkurencja typu Cournota, duża firma krajowa, doskonała informacja, niekosztowne transfery od społeczeństwa do firmy).
Późniejsze modyfikacje modelu Brandera-Spencera, uchylające niektóre z powyższych założeń, pokazują, że wnioski nie są już tak jednoznaczne. W szczególności, konkurencja cenowa typu Bertranda, niedoskonała informacja, kosztowne transfery i zmienna liczba firm, powodują, że udzielenie subwencji nie musi prowadzić do podniesienia dobrobytu
W krańcowych przypadkach bardziej pożądane może być nawet stosowanie podatków. Natomiast przy braku informacji na temat sposobu konkurencji (model Eatona-Grossmana) lub nierzetelnej informacji (Brainard-Martimort) najlepsza może być polityka nieinterwencji (wolnego handlu).
Wnioski te są w dużym stopniu zbieżne z konkluzjami płynącymi z analizy subwencji w doskonałej konkurencji.
© Jan J. Michałek
J. Eaton, G. Grossman: Optimal trade and
industrial policy under oligopoly,
Journal of int’l economics, 1986
Model uproszczony wg. Marrewijka
Konkurencja cenowa (typu Bertranda)
Równowaga firm
Zmiany poziomu cen i produkcji
Ocena strategicznej polityki handlowej
JJ Michalek
17
Model Eatona-Grossmana
założenia
Dwie firmy konkurują na trzecim rynku
konkurują cenowo (Bertrand)
dobra nie są doskonałymi substytutami
popyt na produkty danej firm rośnie gdy cena drugiego dobra rośnie (niedoskonałe substytuty)
c: koszt krańcowy produkcji (stały i taki sam dla obu firm)
liniowa funkcja popytu:
JJ Michalek
Model Eatona-Grossmana
funkcja popytu i zysków
JJ Michalek
- liniowa funkcja popytu:
ppaqppaq ***;9
a funkcje zysku:
;;10 *** qcpqcp
18
Model E-G: warunki konieczne
maksymalizacji zysków bez interwencji
JJ Michalek
Firma krajowa dążąc do maksymalizacji zysku i traktując cenę konkurenta jak daną
wyznacza krzywą reakcji w przestrzeni cenowej:
Czyli liczymy warunki konieczne maksymalizacji zysku firmy krajowej:
**2* cppcacppppappacp
;02 *
cppa
p
oraz warunki maksymalizacji zysku firmy zagranicznej:
;**2***** cpcpacpppapppacp
;02 *
*
*
cppa
p
Model E-G: równowaga
cenowa obu firm, bez interwencji
JJ Michalek
Równowaga cenowa obu firm bez polityki handlowej
(przecięcie się obu krzywych reakcji) jest wyznaczona
przez:
;202*
***
pcppacppa
p
;11 * capp
19
Funkcje reakcji obu firm z
podatkiem eksportowym
Jeżeli rząd krajowy dąży do maksymalizacji krajowego dobrobytu to powinien
zastosować podatek produkcyjny (eksportowy) w wysokości t i wtedy powstaje nowy
warunek równowagi w modelu Bertranda (Eatona-Grossmana):
Nowa funkcja zysku firm krajowej:
****
*
2 cpcpaccptptptappppa
ppactpqtcpt
Nowa funkcja reakcji firm krajowej (z podatkiem):
0*2
ctppa
p
a już wyliczona funkcja reakcji firmy zagranicznej (bez podatku) równa się:
02 *
*
*
cppa
p
Wyliczenie poziomu cen z
podatkiem
Nowe funkcje reakcji z podatkiem obu firm: 0*2 ctppa
;02 * cppa
Dodając drugie równanie i mnożąc przez 2:
022*42*2 ccpactppa
03*33 ctpa =>
Wyliczamy ceny w warunkach interwencji ( podatkiem)
3*
tcap oraz tcap
3
2
Potem liczymy nowy optymalny podatek:
20
International Trade & the World Economy; Charles van Marrewijk
3
4
5
6
7
8
3 4 5 6 7 8
price of domestic firm
pri
ce
of
fore
ign
fir
m
Domestic firm reaction curve
Domestic firm reaction curve after tax Foreign firm
reaction curve
Bertrand
Eaton- Grossman
Domestic firm iso-profits
Foreign firm iso-profit
The nature of competition
Model E-G: równowaga obu firm:
zmiany poziomu cen (i produkcji)
JJ Michalek
Cena światowa obu firm przy konkurencji Bertranda jest wyższa niż w wolnym handlu bo:
caca
porazcaca
p 4
5';
2
3'13 *
.
Można również wyznaczyć równowagę produkcyjną obu firm po zastosowaniu
strategicznej polityki handlowej oby firm (podstawiając równanie (13) do (9):
4
3
4
564
4
5
2
3'''14 * a
aca
ca
appaq
4
5
4
654
2
3
4
5'''15 ** a
aca
ca
appaq
21
Model E-G: równowaga obu firm:
zmiany wielkości produkcji
JJ Michalek
Natomiast wielkość produkcji w warunkach wolnego handlu była następująca:
appaqacacaappaq *** ;)()(16
A więc wskutek stosowania polityki strategicznej polityki handlowej:
Zmieniła się wielkość dostaw obu firm:
4
5'
4
3'17 * a
qaqa
q
A więc:
- mniej dostarcza firma krajowa stosująca wyższe ceny
- więcej dostarcza firma zagraniczna stosująca niższe ceny
Wnioski z modeli W warunkach duopolu Cournot, subsydium eksportowe podnosi dobrobyt krajowy;
W warunkach duopolu Bertranda, opodatkowanie eksportu podnosi dobrobyt krajowy.
Rekomendacje wypływające z modeli strategicznej polityki handlowej są wyjątkowo wrażliwe na formę konkurencji; Jeśli rząd nie wie, jaka jest typ konkurencji na danym
rynku, nie może wprowadzić w życie polityk poprawiających dobrobyt
A nawet gdyby rząd wiedział, że w danym sektorze mamy konkurencję Bertranda, firma krajowa sprzeciwiałaby się polityce opodatkowania jej w praktyce podatki eksportowe są bardzo rzadko używane.
22
Ocena strategicznej polityki
handlowej
Strategiczna polityka handlowa dostarcza intelektualnej motywacji dla rządów do działania na rzecz zwiększania krajowego dobrobytu; istnieją jednak wyraźne zastrzeżenia:
Ograniczone zasoby: w równowadze ogólnej wzrost produkcji jednego sektora dokonuje się kosztem innych sektorów (nieefektywna alokacja)
Wejście i wyjście nowych firm zmniejszy nadzwyczajne zyski
Retaliacja: istnieje ryzyko odwetu (paradoks więźnia)
Trudności w uzyskaniu odpowiedniej informacji nt. struktury kosztów, popytu, sposobu konkurencji między firmami wątpliwości co do skuteczności strategicznej polityki handlowej (jeżeli nic nie wiemy o oczekiwaniach to najlepsza polityka wolnego handlu w oryginalnym modelu E-G.
Ocena strategicznej polityki
handlowej
Strategiczna polityka handlowa, podobnie jak
każda inna polityka handlowa nie jest wolna
od nacisków politycznych i manipulacji ze
strony silnych grup nacisku (lobby) – analiza
ekonomii politycznej polityki handlowej na
następnym wykładzie