İstanbul ulaşımı ve İett tarihsel...

İstanbul Ulaşımı ve İETT Tarihsel İstatistikleri

Fehime Tunalı Çalışkan

Zikrullah Kırmızı

2

ĠSTANBUL ULAġIMI VE

ĠETT TARĠHSEL ĠSTATĠSTĠKLERĠ

Urban transport in İstanbul & Historical

Statistics of IETT

Bölüm 1. GiriĢ

Section 1. Introduction

Fehime Tunalı ÇalıĢkan


©

2010

3

Kısaltmalar

Abbreviations

AB (EU) Avrupa Birliği

Ad. Adet

APK Araştırma Planlama Koordinasyon

AR-GE Araştırma Geliştirme

Aġ Anonim şirket

BĠT Belediye İktisadi Teşekkülleri

CO Karbonmonoksit

CO2 Karbondioksit

COTIF Uluslar arası Demiryolu TaşımacılarıBirliği

ÇDP Çevre düzeni planı

D Doğu

DĠE Eski, Devlet İstatistik Enstitüsü (Bkz. TUİK)

DPT Devlet Planlama Teşkilatı

DWT Deadweight long tons

GSYĠ(M)H Gayrisafi Yurtiçi (Milli) Hasıla

GYODER Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı Derneği

Ha. Hektar

HC Hidroklorür

ITS Intellıgent transport system (Akıllı ulaĢım teknolojisi)

ĠBB İstanbul Büyükşehir Belediyesi

ĠDO İstanbul Deniz Otobüsleri

ĠETT İstanbul Elektrik Tramvay Tünel

ĠMP İstanbul Metropolitan Plan

ĠÖ İsa’dan önce

ĠSO İstanbul sanayi Odası

K Kuzey

KKK Kara Kuvvetleri Komutanlığı

Km Kilometre

KrĢ Kuruş

LPG Liquid petrol gasoline

Lt Litre

MICS Management Information Constrol System (Yönetim BilgileĢim Denetim Dizgesi)

MIS Management Information System

NOx Azot…oksit

ÖHO Özel halk Otobüsü

PM Particular Material (Asıltı madde)

Sa. Sayı

SG Strateji Geliştirme

SOFRETU Sofretransport Urbain

TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi

TC Türkiye Cumhuriyeti

TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları

TDĠ Türkiye denizcilik İşletmeleri

TEFE Toptan eşya fiyatları endeksi

4

TEK Türkiye Elektrik Kurumu

TL Türk Lirası

TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TSE Türkiye Standartları Enstitüsü

TUĠK Türkiye İstatistik Kurumu

UKOME Ulaşım koordinasyon Merkezi

Ü/Ġ Ücretsiz/İndirimli

VIPS Volvo Interactive Planning System

YBD Yönetim Bilgi Dizgesi (MIS)

YTL Yeni Türk Lirası

5

İyi arazi politikası ve yerleşme ekonomisi, trafiğin büyük bir kısmını gereksiz kılmalıdır.

Trafik gerekli olmadığı yerlerden geçirilmemelidir.

Trafik, olabildiğince, insanları işe değil, işi insanlara

getirmelidir.

Trafik insanları hatta, dinlendirmelidir.

Ord. Prof. Carl PIRATH (1884-1955, Alman Trafik Uzmanı)

6

Ġçindekiler

Index

Önsöz

Preface

GiriĢ

Prolog

Cilt 1, Vol. I

UlaĢımın Yasal Çerçevesi

Legislations of Transport in Turkiye Türkiye Cumhuriyeti’nin Kabul Ettiği Bazı Uluslar Arası Düzenlemeler

International Conventions

Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasa ve yönetmelikler

National and local contracts Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasalar

National Contracts

ĠETT KuruluĢu Öncesinde Ġstanbul UlaĢımı, Havagazı, Elektrikle Ġlgili Belgeler Listesi

Historical Documents

Ücretsiz ve Ġndirimli Yolculuk Tarife Uygulamaları

Local (Operational) applications

Türkiye’de UlaĢımla ilgili ölçünler

Transportation Standards in Türkiye

Ġstanbul’u Yönetenler

Managers of İstanbul Osmanlı Dönemi (ġehreminler)

Before the Republic

Cumhuriyet Dönemi

After the Republic Vali ve Belediye BaĢkanları

Governors and majors

Ġstanbul Valileri

Governors of the Istanbul

BüyükĢehir Belediye BaĢkanları

Metropolitan majors of the Istanbul

ĠETT’yi Yönetenler

General Managers of IETT

7

Zaman Tablosu

Time Table

Sayılarla Ġstanbul

Statistics of İstanbul Genel Ekonomik Göstergeler

General Economics Indicators Döviz

Exchange rate

Fiyatlar

Prices

Türkiye UlaĢım Bilgileri

Transport Informations of Turkiye Genel

General

Karayolu

Land transport Motorlu Kara TaĢıtları

Motorized land vehicles

Demiryolu

Rail transport

Denizyolu

Sea transport

Ġstanbul Bilgileri

Istanbul‟s informations Coğrafya

Geographic informations

Ġstanbul’un Adları

Names of Istanbul

Belediyeler

Municipalities

Nüfus

Demographic informations

Ġmar ve konut

Reconstruction and housing

Gecekondu

Shanty

Ġstanbul’un Tepeleri

Hills of Istanbul

SĠT Alanları

Protected Area

8

ĠĢ Merkezleri

Business area

Depremler

Earthquakes

Yangınlar

Fires

Çevre değerleri

Environmental values

Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi

Istanbul Metropolitan Municipality Bütçe

Budget

ĠBB BĠT’leri

İBB Companies

Cilt 2, Vol. 2

Sayılarla Ġstanbul’da UlaĢım

Statistics of Urban Transport in İstanbul Ġstanbul’da Genel UlaĢım

General Transport of Istanbul Genel

General

UlaĢımın Zamandizini

Chronologie of Urban Transport in İstanbul

UlaĢım Projeleri

Projects of Transport

UlaĢım Yatırımı

Investments of Transport

UlaĢım Türleri

Mods of Urban Trapsport

UlaĢımın Türel Dağılımı

Modal distribution of Urban Transport

Ġstanbul’da araç sayıları

Number of Vehicles of Istanbul

Toplu ulaĢım gereksinimi

Urban transportation needs

Yollar

Roads

Terminaller

Terminals

Kazalar

Accidents

Ġstanbul’da Kara UlaĢımı

Land transport of Istanbul Ġstanbul’da karayolu

Land roads

9

Boğaz geçiĢi

Access of Bosphorus

Otopark istatistikleri

Parkings

Ġstanbul’da tercihli yollar

Priority road

Çevre Belediye Otobüsleri

Private Company Buses

Minibüsler

Minibuses

Ġstanbul’da Deniz UlaĢımı

Sea Transport of Istanbul ġirketi Hayriye Vapurları

Ferries of Şirket-i Hayriye

Ġstanbul’da Demiryolu UlaĢımı

Rail Transport of Istanbul Raylı sistemler

Rail systems

Standartlar

Standarts

Çevre

Environment

Cilt 3, Vol. 3

Sayılarla ĠETT

Statistics of IETT

Genel

General

Derleme

Collect Data BİLET TÜRLERİ VE FİYAT

TICKETS TYPES AND PRICES

FİLO

FLEET

YAKIT

FUEL

PERSONEL

STAFF

DURAK

STOP

SEFER

10

RUN

KM

KM

KAZA

ACCIDENT

YOLCULUK

TRIP

HAT-ŞEBEKE

ROUTE-NETWORK

YATIRIM

INVESTMENT

GELİR-GİDER

REVENUE-COST

BaĢarım

Performance Data VERİMLİLİK

PRODUCTIVITY

YOLCULUK

TRIP

Cilt 4, Vol. 4

Tramvay

Tramway

Derleme

Collect Data

HATLAR

ROUTES

FİLO

FLEET

PERSONEL

STAFF

TRAMVAY TEKNİK ÖZELLİKLER

TECHNİCAL FEATURES

YOLCULUK

TRAVEL

ÇALIŞAN ARAÇ-SERVİS

SERVICE

SEFER

RUN

KM

KM

ELEKTRİK

ELECTRIC

11

TARİFE

TARIFFE

GELİR-GİDER

REVENUE-COST

BaĢarım

Performance Data GELİR/YOLCULUK

REVENUE/TRİP

GİDER/YOLCULUK

COST/TRİP

GELİR/KM

REVENUE/KM

GİDER/KM

COST/KM

GELİR/GİDER

REVENUE/COST

ÇALIŞAN ARAÇ/FİLO

SERVICE/FLEET

YAKIT/100.000 KM

FUEL/100.000 KM

PERSONEL/ARAÇ

STAFF/SERVİCE BUSES

Cilt 5, Vol. 5

Tünel

Tunnel

Derleme

Collect Data

PERSONEL

STAFF

YOLCULUK

TRİP

KM

KM

ELEKTRİK

ELECTRICITY

TÜNEL TEKNİK ÖZELLİKLER

TECHNICAL FEATURES

TARİFE

TARIFFE

GELİR-GİDER

REVENUE-COST

BaĢarım

12

Performance Data

GELİR/YOLCULUK

REVENUE/TRİP

GİDER/YOLCULUK

COST/TRİP

GELİR/KM

REVENUE/KM

GİDER/KM

COST/KM

GELİR/GİDER

REVENUE/COST

ELEKTRİK/100.000 KM

ELECTRICITY/100.000 KM

Cilt 6, Vol. 6

Troleybüs

Trolleybus

Derleme

Collect Data HAT

ROUTE

FİLO

FLEET

PERSONEL

STAFF

TROLEYBÜS TEKNİK ÖZELLİKLER

TECHNICAL FEATURES

YOLCULUK

TRIP


SERVICE

KM

KM

ELEKTRİK

ELECTRICITY

TARİFE

TARIFFE

GELİR-GİDER

REVENUE-COST

BaĢarım

Performance Data GELİR/YOLCULUK

REVENUE/TRİP

13

GİDER/YOLCULUK

COST/TRIP

GELİR/KM

REVENUE/KM

GİDER/KM

COST/KM

GELİR/GİDER

REVENUE/COST


SERVICE/FLEET

YAKIT/100.000 KM

FUEL/100.000 KM

PERSONEL/ÇALIŞAN ARAÇ

STAFF/SERVICE

Cilt 7, Vol. 7

Otobüs

Bus

Derleme

Collect Data

HAT

ROUTE

FİLO

FLEET

GARAJ

GARAGE

PERSONEL

STAFF

OTOBÜS TEKNİK ÖZELLİKLER

TECHNICAL FEATURES

YOLCULUK

TRIP


SERVICE

KAZA

ACCIDENT

TARİFE

TARIFFE

GELİR-GİDER

REVENUE/COST

ÖZEL HALK OTOBÜSLERİ

PRIVATE BUSES

BaĢarım

14

Performance Data

YOLCULUK/ARAÇ

TRIP/SERVICE BUS

YOLCULUK/SEFER

TRIP/RUN

GELİR/YOLCULUK

REVENUE/TRIP

YOLCULUK/KM

TRIP/KM

GİDER/YOLCULUK

COST/TRIP

GELİR/KM

REVENUE/KM

GELİR/ÇALIŞAN ARAÇ

REVENUE/SERVICE

GİDER/KM

COST/KM

GELİR/GİDER

REVENUE/COST


SERVICE/FLEET

YAKIT/100.000 KM

FUEL/100.000 KM

PERSONEL/ÇALIŞAN ARAÇ

STAFF/SERVICE

ARIZA

FAILURE

KAZA

ACCIDENTS

Cilt 8, Vol. 8

KarĢılaĢtırmalar

Compares of Cities and Transport Operators Genel KarĢılaĢtırmalar

General Compares

Ulusal KarĢılaĢtırmalar

National Compares of Cities and Transport Operators

Uluslar arası KarĢılaĢtırmalar

Compare of Cities and Transport Operators

Sonuç

Conclusion

15

UlaĢımın Kaynakları

Referances of Transport Genel Kaynakça

General Referances

Özel Kaynakça

Private Referances

Küçük Sözlük

Little Dictionary

Ek

Add

1.Tünel Fermanı

2. Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi

3. Avrupa Mimarlar Konseyi 21.yüzyıl İletileri

16

Önsöz

Prolog

Bu çalışma uzun yıllara yayılan bir arayışın ve gereksinimin, son on yılda ciddi bir

araştırma, derleme çabasına dönüşmesi sonunda, yoğun bir emeğin ürünü olarak

ortaya çıkmıştır. Sunduğumuz bu çalışmayla, aynı zamanda İstanbul ve İETT

tarihinde bir ilke de imza atmış bulunmaktayız. Bugüne değin, İstanbul‟da ulaşım ve

İETT‟nin sayısal göstergeleri, dizgeli (sistematik) bir çalışmayla bir araya

getirilmemiş, bilimsel ölçütlere uygun çok amaçlı bir kaynak ortaya konulmamıştır.

Çalışmamızın odağında yer alan İETT‟nin bir kurum olarak, İstanbul kenti ve

ülkemiz açısından toplumsal, tarihsel, ekonomik ve kültürel anlamı, önemi az çok

bilinmesine ve benimsenmesine karşın, bu türden bir çalışmanın neden bu kadar

geciktiğinin bir açıklaması kuşkusuz yapılabilir. İstanbul‟da ulaşımın yabancı özel

şirketlerle gerçekleştirildiği dönemlerden günümüze gelinceye dek, sürekli olarak,

uzmanlaşmış birimlerde istatistik veri derlenmiş, derlenen bu veriler düzenli ve

dönemli olarak raporlanıp ilgililere sunulagelmiştir. Bunlar ilgili Bakanlıklarda,

İstanbul yerel yönetiminde ve kurum içinde arşivlerde tutulmuş, ne yazık ki değişik

nedenlerle ya da saklama süreleri dolunca, kâğıt hamuru olmak üzere SEKA‟ya

gönderilerek yok edilmişlerdir.

Güçlük, araştırma ve derleme yöntemlerinden değil, kaynakların dağınıklığı,

yetersizliği, bilimsel ölçütlerden yoksunluğu, daha da önemlisi birbiriyle çelişkiler

içermesinden kaynaklandı. 100 yılı aşkın İstanbul ulaşım işletmeciliğinde istatistik

veri ya da bilgi olarak elde geriye kalansa oldukça derme çatma, dağınık kurum içi

derlemeler, raporlar, dosyalar biçiminde olup, aralarında kabul edilmesi zor

çelişkileri barındırdıkları da bir gerçektir. Sorunlar karşılaştırmalı yöntemle

olabildiğince giderilmeye çalışıldı.

Sonuç olarak, bu çalışmamızla tüm dağınık kaynakları tarayarak, aralarındaki

çelişkileri elimizden geldiğince gidermeye çalışmış, İstanbul ulaşımı ve İETT

hakkında istatistik veri başlığı altına girebilecek, erişilebilen ne varsa bir araya

getirmiş bulunuyoruz. Söz konusu kaynaklar çoğunlukla işletme içi amaçlar için

kullanılan belgeler, yazılar, raporlar biçiminde saklanmış olup, bilgisayar öncesi

geleneksel dosyalama yöntemi ve belgelerin saklanmasıyla ilgili kamu yönetmelikleri

gereği önemli bir bölümü zaten yok olmuştu, kalanların da ancak sınırlı bir bölümü

erişilebilir durumdaydı. Kaynak yetersizliği, bu çalışmada, kopuk kopuk ve sınırlı

verinin kendi içinde tutarlılığının sağlanmasını ister istemez öne çıkardı.

Giriş bölümünde çalışma yöntemi ve karşılaştığımız sorunlar üzerinde ayrıca

duracağız.

Sonuçta şu söylenebilir ki, bu çalışma dağınık ve değişik yerlerde eksikli olarak

birbirini yinelemekten ibaret kaynakları topluca değerlendiren, bu kaynakları

bilimsel ölçünlere uygun bir biçimde bir araya getiren yapısıyla, bundan sonra

konuyla ilgili kaynak arayışı içinde olacak kişi ve kurumlara zaman sağlayacak,

17

işlerini kolaylaştıracaktır. Daha belirsiz bir umudumuz, beklentimiz ise bu istatistik

çalışmanın arkasındaki fotoğrafın, yaşlı dünyamızın birkaç büyük ve görkemli

kentinden biri olan İstanbul fotoğrafının, duyarlı bakış açıları içerisine

girebileceğidir.

Böylece araştırmacılara konuyla ilgili aradıklarını derli toplu bulabilecekleri önemli

bir kaynağı, bilimsel bir altlık olarak sunduğumuza inanıyoruz.

Kitabımızla biz bunu amaçladık: sayıların arkasındaki İETT‟yi, İETT‟nin arkasındaki

İstanbul‟u görebilmeyi ve gösterebilmeyi… Başarımızın ölçüsü okurun tepkisi

olacaktır. Bu açıdan da açık uçlu bir çalışmanın söz konusu olduğunu belirtmek

borcumuzdur.

Uzun bir döneme yayılan (yaklaşık 10 yıl) bu yoğun emek ürünü kitabın önemli bir

boşluğu dolduracağına, daha önceki üç çalışmamızın (Kentiçi UlaĢım Terimleri

Sözlüğü, 2008; Ġstanbul ve UlaĢım Zamandizini, 2009;Tramvay Tarihi, 2009) bu

halkayla tamamlanarak, görevimizi iki kişilik bir ekip olarak tamamladığımıza

inanıyoruz. Bundan sonra gerekirse çalışmaların güncellenmesiyle yetineceğiz.

Bu çalışma boyunca emeği geçmiş ve burada adlarını sayamayacağımız tüm

insanlara, yürekten teşekkürü borç biliriz.

Fehime Tunalı ÇalıĢkan


18

GiriĢ

Introduction

Ġstatistiğin Önemi

Ġstatistiğin önemi; çiftanlamlılığı ve yoruma açıklığı konusunda yaygın anlatılara ve eleĢtirilere

karĢın yadsınamaz. Ġstatistikle, her sav, karĢıt savlar bile savunulabilir denmesine karĢın bu

küçümseyici yaklaĢım bilimin varsayımlarını temellendirmede sayısal veri ve istatistik kullanımını

etkilemediği gibi, günümüz ileri teknoloji iĢlemcileri ile yapılan da tam budur: baĢ edilemez

büyüklükte büyük veri yığınlarını sayısallaĢtırmak, çözümlemek, iĢlenmiĢ veri ıĢığında olasılıklar

ve gelecek planlarına iliĢkin sağlıklı yorumlar yapabilmek…

17.yüzyıldan beri, yani istatistiğin bilimsel bir disipline dönüĢmesi, kendi terim ve yöntemleriyle

buluĢmasından bu yana genel olarak istatistik çalıĢmalarında klasik betimsel yöntem egemen olmuĢ,

günümüzde yeni bilgi teknolojilerinin devreye girmesiyle kuramsal istatistik yöntemler;

olasılıkların hesaplanması, örneklemlere dayalı model kurma ve çözümlemeler, eğilim belirleme

gibi, geleceğin planlanmasına girdi olacak bilgiyi yönetim bilgilendirme ve denetim (YBD) baĢlığı

altında bütünleĢtirerek uygulayıcının (iĢletme, vb) eline önemli araçlar olarak sunmuĢtur.

ĠĢletmelerin büyüklüğünden çok yürüttüğü iĢin (mal ya da hizmet üretimi) karmaĢıklığıyla doğru

orantılı olarak istatistik bilgi gereksiniminin artması beklenir. KarmaĢık üretim zinciri çok katmanlı

ve boyutlu komut dizilerini, bu diziler de benzer yapıda, yani karmaĢıklıkta iĢgücü tanımlarını ve

bağlı olarak zaman planlamasını zorunlu kılar. KarmaĢık iĢletme yapılarının belli zaman

dönemleriyle iliĢkili olarak kendisini yeniden üretebilmelerinin koĢulu, tüm sürecin

sayısallaĢtırılmıĢ (istatistik) bir format içinde tanımlanabilmesiyle yakından ilgilidir. Her yeni günle

birlikte sıfırdan baĢlanamayacağına ve hizmetin de sürdürülebilirliği en temel niteliği olarak kabul

edileceğine göre, iĢletme deneyiminin (tarihinin), en yalın ve anlaĢılabilir bir gösterge biçimi olan

istatistik yöntemle saptanıp betimlenerek bir sonraki güne devredilmesi zorunluluğu, artık

günümüzde gerekip gerekmediğinden öte, uluslar arası ölçünlere (standart) iliĢkin bir tartıĢmayı

önümüze getirmektedir.

UlaĢım ĠĢletmeciliği ve Ġstatistik Bilgi

Döngüsü günlük olan, yani kentiçi ulaĢım hizmetini her gün aynı uygulama (rutin) ve nitelik

içerisinde yeniden üretmek zorunda olan ĠETT gibi iĢletmelerde yukarıdaki açıklama yersiz

görünebilir. Ama bu durum, ĠETT ve benzer kuruluĢlarda istatistik kullanımının geçmiĢten

günümüze sorunsuz seyrettiği anlamına da gelmez. Bu bölümde biraz sorunlar üzerinde

yoğunlaĢmak, ĠETT’ye odaklanarak, kamu ve genelde ulaĢım iĢletmeciliğinin istatistikle yıldızının

hangi düzeyde buluĢup ayrıldığını irdelemek istiyoruz. Okurumuzu uyarmak isteriz. Sıkça ĠETT adı

bir ulaĢım iĢletmecisi olarak geçse de, kastımız daha genel ve kapsamlıdır. Konu ĠETT olmaktan

çok İstanbul Kentiçi Ulaşımıdır.

ĠETT’nin kamu sistemi içinde yürüttüğü Ġstanbul kentiçi ulaĢımı hizmetinin özü ‘zaman

planlaması‟ (metric, ölçümlü zaman) kavramı üzerine oturur. ĠĢletmenin ana uygulama birimlerinde

(taĢıt iĢletmesi, garajlar) iĢ, zaman temelinde en küçük birimine kadar bölümlenerek tanımlanmıĢ,

harekete geçirilen iĢgücü bu tanım dizilerine uygun iĢ düzeneklerine göre planlanmıĢtır. ĠĢletmede

temel iĢ tanımlarına bir göz atmak gerekirse, günlük olarak ‘araçların hatlara dağıtımı’,

‘Ģoförlerin araçlara dağıtımı’, ‘araçların zaman tabloları’, ‘araçların ritmik bakım düzenleri’,

‘araçların terminal ve garajlarda istiflenme biçimleri’, ‘yolculukların araçlara dağılımı’, vb.

kavramlara inebiliriz. Bu kavramlar ĠETT iĢletme terminolojisinde ‘iş tevzii‟, ‘bilet tevzii‟ gibi

adlarla anılmaktadır. Bu ayrıntılı planların yokluğu iĢletme açısından karmaĢa (kaos) anlamına

gelecektir. Ertesi gün için, gün içinde önceden yapılan zaman planlarına uygun her iĢlemin kaydının

tutulması, iĢin sürekliliğini sağlayan, aynı düzeyde yinelenebilmesini olanaklı kılan yaĢamsal

19

önemde bir etkinliktir. Bu kayıtların belli bir düzen içinde tutulması, listelenmesi, tablolaĢtırılması,

özetlenmeleri ve dönemsel toplamlara, çizgelere (grafik) dönüĢtürülmesi zaman içerisinde kurum

içerisinde uzmanlaĢmıĢ bir birimi kaçınılmaz kılmıĢtır.

YanlıĢ anlaĢılmaması açısından, sözü edilen tüm bu sürecin değiĢime açık güncellenebilir bir yapı

içinde gerçekleĢtiğini, değiĢkenlere bağlı iĢlevsel (fonksiyonel) bir bağıntının göz ardı edilmemesi

gerektiğini belirtme gereği duyuyoruz. Ayrıca ĠETT’nin klasik iĢ tanımlarına göre iĢletmecilik

yapan basamak (hiyerarĢik) yapılı, dikey örgütlenmiĢ, iĢgücünün metrik zaman anlayıĢıyla

bölümlendiği bir kamu kurumu olduğunu (Ren tipi işletme); günümüzün esnek iĢ tanımlı, ağ

(network) yapılı iĢ örgütlenmelerinden (esnek işletme) ayrımını vurgulamak yerinde olacak

kanısındayız.

Örnek Kurum Ġncelemesi: ĠETT’de Ġstatistik Bilginin Kısa Tarihi

Bu noktada, ĠETT’de istatistiğin iĢleyiĢi sorunlarına geçmeden önce ĠETT içi istatistik

uygulamalarının tarihsel seyrine kısaca değinmek istiyoruz. Bu konuda bilginin çok yetersiz

olduğunu baĢtan belirtmek gerekir. 1939 yılında Ġstanbul’da kentiçi ulaĢım iĢletmelerinin

kamulaĢtırılmasından ve ĠETT’nin yasayla kurulmasından önce, yabancı anonim Ģirketlerce verilen

ulaĢım hizmetinin, sınırlı birkaç konu dıĢında (bunlar da daha çok filo büyüklükleri ve hatlarla

ilgilidir) sayısal kaynaklarına eriĢilememiĢse de, söz konusu dönemde oluĢturulan veri/bilgi kayıt

sistemi ve istatistik derleme anlayıĢının, yalnızca Fransızca’dan Türkçe’ye dil değiĢtirerek sonraki

dönemlerde de sürdürüldüğünü söylemek çok yanlıĢ olmayacaktır. Tünel, tramvay iĢletmelerinin

enerji tüketimlerinden günlük iĢletme bilgilerine, uygulanan bilet tarifelerinden her iĢletmenin ayrı

ayrı muhasebeleĢtirilmesine varıncaya değin pek çok bilgi, istatistik bürosunda derlenip veri

yapısına uygun boĢ form ve tablolardan oluĢan aylık büyük boy defterlere gün gün iĢlenmekte, 1

aylık, 6 aylık ve yıllık raporlar da aylık izlemelerle birlikte hazırlanarak yetkili ve ilgililere

sunulmaktaydı. Temel zaman birimi olarak ay’ın kullanıldığı düĢünülmektedir. Yıllık

karĢılaĢtırmalar, verilerin grafik sunumları vb. çalıĢmalar ancak özel amaçlı olarak, istek üzerine

elle hazırlanmıĢlardır. Tüm iĢletmelere hizmet veren, ortak hizmetler diye bilinen servisler

iĢletmelere, ağırlıklarına göre paylaĢtırılmıĢtır.

1939 kamulaĢtırmasıyla girilen ve 1980’lerin ilk yarısına kadar süren yaklaĢık 40 yıllık dönemde

yukarıda tanımlanan iĢletme istatistiklerinin dönemsel izleme uygulamaları dil değiĢikliğiyle hemen

hemen aynı biçim ve kalıplarda sürdürülmüĢtür.

1983’den sonra geçmiĢ yıllara ait arĢiv tasfiye edildi. Sınırlı da olsa istatistik raporlama sürecinde

küçük değiĢiklikler yapıldı. Bunun baĢlıca nedeni elektrik dağıtım hizmetinin Türkiye Elektrik

Kurumu’na (TEK) yasayla devredilmesi (1982) ve daha sonra gaz (havagazı) üretim ve dağıtım

hizmetinin tasfiye edilmesiyle (1996), ĠETT’nin yalnızca ulaĢım iĢletmesi olarak varlığını

korumasıydı. Bu yapısal dönüĢümler kurum içinde anlayıĢ ve iĢleyiĢte yeni düzenlemeleri

gerektirdi. Dolayısıyla ĠETT istatistik birimi, bir geçiĢ sürecinden sonra, kurum içi bilgi akıĢ sistemi

ve veri derlenmesi biçimlerinde olmasa da derlenen verinin biçimlendirilmesi konusunda küçük

çaplı değiĢiklikler öngördü. Burada söz konusu değiĢikliklerin daha çok birim sorumlularının kiĢisel

giriĢimlerine (inisiyatif) ve iradelerine bağlı kaldığını belirtmek yerinde olacaktır. Ama öneriler

benimsenmiĢ, zaman içinde uygulama tekdüzeni sağlanmıĢtır. ĠETT’nin tarihsel istatistiklerinin ilk

derlemesi de 1988 yılında aynı zamanda Ġstatistik Müdürü olan Sayın Celal Kızıltuğ tarafından

yapılmıĢtır. Bu çalıĢma tarihsel bilginin tümüyle yok olmasını önlemek gibi çok önemli bir iĢlev

taĢımıĢtır. Bu çalıĢma kurum içinde kalmıĢ, yayınlanmamıĢ, kamuoyu kullanımına açılmamıĢtır.

Ġzleyen yılda (1989) ĠETT’nin VOLVO’ya yaptırdığı ‘Hat Ağı Rasyonalizasyonu Projesi’ ĠETT

tarihinde ilk kez ulaĢım hatağının harita üzerinde kodlanması,otobüs, hat ve duraklarda yönlere

bağlı yolcu dağılım ve yüklerinin saptanıp hesaplanması, otobüslerin trafik seyir hızlarının ölçümü

gibi konularda anlamlı bir veritabanı oluĢturmuĢ, bilgisayar ortamında güncellenebilirlik özelliği ve

çözümleyici yaklaĢımıyla sonraki çalıĢmalara ıĢık tutmuĢtur. ĠETT’nin projeyle birlikte satın aldığı

özgün VIPS II ulaĢım yazılımı ile zirve saatlerde oluĢturulan örneklem üzerinden kurulan model

20

sayesinde, ĠETT; iĢletmecilik anlayıĢına, Ģebeke ve kapasite kullanımının akılcılaĢtırılması

yönünde yeni bir bakıĢ açısı sağlamıĢtır. Bu deneyime dayalı olarak daha sonra ĠETT APK ve

BilgiiĢlem Daire BaĢkanlığı mühendis ve yazılımcılarının ortak çabasıyla daha yalın ve ĠETT

koĢullarına uyarlanmıĢ bir kentiçi ulaĢım yazılımı geliĢtirilmiĢ, bu programla yapılan yolcu

sayımları bilgisayar ortamında hatlara, otobüslere, duraklara dağıtılabilmiĢtir. Sonuç raporları

ayrıntılı ve planlama açısından iĢlevsel istatistik raporlara (tablolar, listeler, grafikler, haritalar)

dönüĢtürülebilmiĢ, ama bilgisayar donanım eksikliği her iki projenin de rafa kalkmasına neden

olmuĢtur.

ĠETT istatistik tarihinde bir baĢka dönüm noktası da 1996 yılına denk gelir. Bu tarihte kiĢisel

bilgisayarların ĠETT’de kullanımına geçilmesi ile elle yapılan liste, tablo, raporlama çalıĢmaları

bilgisayarla yapılmaya baĢlanmıĢ, izleyen yıllarda yerel ağ (network) kurulması ve ĠETT için

veritabanı oluĢturulmasıyla birlikte sürecin teknik altyapısı nitelik olarak değiĢmiĢtir. Bu

birimlerarası veri akıĢını içerik olmasa da biçim açısından etkilemiĢ, çeliĢkili uygulamalar ortaya

çıkmıĢ, bilgi sisteminde geleneksel anlayıĢ tüm direnmesine karĢın sarsıntı geçirmiĢtir. Uyumlanma

süreci günümüzde hâla tamamlanamamıĢtır ve bu ĠETT açısından ciddi bir gecikmeye iĢarettir. Bu

değiĢim, raporların sunum biçimlerini yeniden gözden geçirmeyi gerektirmiĢ, yaygın kullanılan

uygulama yazılımları (Word, Excel, Powerpoint, vb) sonul raporların yeniden biçimlenmesini

kaçınılmaz kılmıĢtır. Çizge (grafik) desteği, çoğaltılabilirlik olanaklarıyla birlikte gelen hız, esnek

ve üstün sunum özellikleri raporların ĠETT AR-GE ve Ġstatistik ġube Müdürlüğünce yeniden

tasarımıyla sonuçlanmıĢtır. Halen yaklaĢık 70 tablo ve 15 dolayında grafik içeren 40 sayfalık aylık

‘İstatistikler Raporu‟ ait olduğu yıla iliĢkin tüm ayları toplamları ve ortalamalarıyla birlikte veren

sürekli bir çıktı olarak tüm ĠETT yönetici ve birimlerine sunulmaktadır. Ayrıca ulaĢım hatağındaki

akbilli yolculukların hatlara dağılımını gösteren ‘Yolculuk İzleme Raporu‟ aylık olarak

hazırlanmaktadır. Yıl sonlarında ise önceki yıla iliĢkin yıllık toplam veriyi önceki yıllarla

karĢılaĢtırarak izleyen ‘Yıllık İstatistikler Raporu‟ aylık raporlardan üretilmektedir.

2000’li yılların ortalarında kurumsal bilgi süreçlerinin teknik altyapısını donanım olarak belli bir

düzeyde tamamlamıĢ olmasına karĢın (bilgisayar ve yerel ağ), modüler işletim sistemi yazılımlarını

(personel izleme, belge yönetimi ve izleme, stok izleme, muhasebe, araç zaman planlama, vb.)

istenilen düzeye getirememiĢtir. Hemen hemen tüm iĢlemler günümüzde bile elle (manuel)

güvencelenerek yürütülmektedir. ĠĢin daha tuhafı, tabanda tüm iĢlemler belli bir veri tabanına

aktarılamamıĢken, YBD (MIS) yazılımları, akıllı ulaĢım teknolojileri vb. yazılımları satın alınmıĢ,

ne yazık ki bu giriĢimlerden de istenilen sonuç alınamamıĢtır. Kurumsal bilgi yönetimi krizi

yıllardır aĢılamamıĢtır. Bunun aynı zamanda bir yönetim (bilgi politikası) krizi olduğu artık kabul

edilmelidir.

Yukarıda belirtilen geliĢmelere bağlı olarak kurum içi personel anketleri, kurum dıĢında çeĢitli

anket ve sayım çalıĢmaları yürütülmesine rağmen, bu durum, ne yazık ki ĠETT’nin bilgiyle ilgili

sorunlarının sona ermesi anlamına gelmedi. Yukarıda iĢaret edilen insan öğesi ile teknoloji arasında

uyum sorunu günümüze değin sürebildi. Ayrıca bilginin kitlesel ölçekte iĢlenebilirliği

(yığınsallığıyla) yeni koĢullara uygun gerekli kavramsal çerçeve oluĢturulamadığından,

ayıklanmamıĢ ve çeliĢik belge ve bilgi yığın(ak)larıyla (bir noktadan sonra bilgi çöptür,

anımsayalım) sağlıklı karar alma süreci istenilen düzeyde baĢarılamamaktadır.

Kurumsal Bilgi Politikaları: Yapı

KuĢkusuz bütün bu konularla ilgili olarak kurum politikalarında bilginin yönetimiyle, felsefesiyle

ilgili köklü yaklaĢımlar ve stratejik bilgiye iliĢkin temel tanımlarda, bağlamsal uzlaĢma eksikliğinin

yanı sıra, bilgi derleyicisinin (burada istatistikçi) uzmanlaĢma düzeyi eksikliğinin önemli rolü

vardır.

2008 yılı sonlarına değin, ĠETT içinde istatistik çalıĢmalar AraĢtırma Planlama Koordinasyon Daire

BaĢkanlığı’na bağlı AR-GE ve Ġstatistik ġube Müdürlüğü’nde sınırlı bir kadro tarafından

yürütülürken, kurumsal norm kadro düzenlemeleriyle iĢlevsel açıdan aynı yapı ve kadrolar

21

korunmasına karĢın, birim adları değiĢerek, ilgili müdürlük Strateji GeliĢtirme Daire BaĢkanlığı

Bilgi Yönetim ġube Müdürlüğü’ne dönüĢtürülmüĢtür. Ġstatistiğin yeni bilgi teknolojileriyle

uyumlanması ve çözümleyici-yorumlayıcı istatistik hedefine yönelik arayıĢlarınsa, günümüzde de

sürmekte olduğu söylenebilir.

Bilgi Politikaları ve Sorunlar

Bu kitaptan yararlanmayı uman araĢtırmacının bu bölümün uzunluğuna iliĢkin eleĢtirisini göze

alarak ve bağıĢlayıcılığına sığınarak, bu aĢamada ĠETT istatistik uygulamasında sorunlar yaĢanıp

yaĢanmadığına, bunların ne olduklarına, çözme niyet ve giriĢimlerine değinmek istiyoruz. Çünkü

elinizde tuttuğunuz kitap, araĢtırmacılar için derli toplu bir kaynak olduğu kadar, Ġstanbul

ulaĢımının ve aynı zamanda ĠETT’nin bilgi birikimiyle bir yüzleĢme, bir iç değerlendirme, saptama,

aslında pek çok belirsizlik de içeren geleceğe dönük bir yaklaĢım anlamı da taĢımaktadır.

UlaĢım Terminolojisi

En baĢta kurum içi terminoloji sorunundan söz etmeliyiz. Belki Fransız geleneğinin etkili olduğu

dönem boyunca ulaĢımın bilgi boyutunda terminoloji sorunu yaĢanmamıĢtır. Ama genel olarak

geçmiĢten günümüze baktığımızda; 1. Kavramların oluĢturulması (kavramsal gösterge), 2.

Kavramların içerikleri üzerinde kurum içi uzlaĢma, 3. Kavramların güncellenmesi gibi konularda

dizgeli (sistematik) bir yaklaĢımın ortaya çıkarılamadığını söylemek yanlıĢ olmasa gerek. Konu,

dilsel bir tutumu aĢan yanıyla (bu da önemli olmakla birlikte) ilgimizi çekmektedir. Ġstatistik

göstergeye dönüĢen iĢletme uygulamaları tanımlanabilir ve ayrıştırılmış bir dizi iĢleme ve her iĢlem

dizisi de bir kavrama karĢılık gelir. ĠĢi yürütenle istatistik derleme yapan bireylerin kafalarında

benzer iĢ süreçlerine denk, benzer ya da aynı kavramların ve simgelerin (sembol) bulunması iĢin

sağlığı açısından önemlidir. Bilinen ĠETT tarihi boyunca iĢ süreçleri ve tanımları hakkında bilinçli

bir giriĢim saptanamadığı gibi aynı kavrama farklı içeriklerin yüklendiği (ya da tersi), pek çok

içeriğin adlandırılamadığı için bilgiye dönüĢemediği, bir iĢin birden çok terimle adlandırıldığı

durumlar olmuĢtur. Öte yandan kent içi ulaĢımın bilimsel bir disipline yeni yeni dönüĢmeye

baĢladığı günümüzde terminoloji konusunda duyarlı olma gereği açıktır. 1Bir gözlemimizi dile

getirmeden geçemeyiz. ĠETT iç iĢleyiĢi bakımından, içedönük, kapalı bir kurum oldu. Belki genelde

tüm kamu sistemi için benzeri bir gözlem yapılabilir. Bu dıĢa kapalılık, iĢletmenin temel çalıĢma

konusundaki (toplu ulaĢım) geliĢmelerin, bu geliĢmelerin ifade biçimlerinde zaman içerisinde

kesinleĢen tanımların, kavramların kısır kalmasına, paylaĢılamamasına, dolayısıyla

geliĢtirilememesine doğallıkla yol açmıĢtır. Özellikle Batı ülkelerinde kent içi ulaĢımı denince;

felsefesi, politikaları, kavramları, kuram ve uygulama örnekçeleri (model), stratejileri ile kentsel,

hatta ulusal bağlamın içine yerleĢtirilen, oluĢturulan akademi içi ve dıĢı literatürüyle geniĢ, yerleĢik

bir disiplin anlaĢılır. ĠETT’nin Batıda oluĢturulan ve literatüre giren ölçünlü (standart) terminolojiye

açılması, bunu yerelleĢtirmesi, özellikle de bağlı kalması hem karĢılaĢtırma olanağı sağlayacak, hem

de uluslar arası veri akıĢını kurum üzerinden olanaklı kılacaktır. Her iĢgörenin kendince iĢ tanımına

dayalı bir uygulama, ister istemez yalıtılmaya, dıĢarıda kalmaya yol açar. Bu açıdan uluslar arası

ortak kent içi ulaĢım terminolojisini özümsemek, ülkemizdeki kentiçi ulaĢım ve ĠETT koĢullarına

uyarlamak, tüm bilgi süreçleriyle ilgili anlatılarda bu terminolojiye bağlı kalmak, ödünsüz olmak

gerekir.

1 Bu konuda Türkçemizde bir ilk olan çalıĢmamızı dikkatinize sunuyoruz: Kırmızı/Tunalı ÇalıĢkan; Kentiçi Ulaşım

Terimleri Sözlüğü; 2. Sürüm, 2009, web yayımı: www.zkirmizi.com

http://www.zkirmizi.com/

22

Ġstanbul UlaĢım Veritabanı: Çok Mu Zor?

Bir diğer sorun da, istatistik veri/bilgi için kaynak tutarlılığının sağlanamaması, değiĢik uç birimler

(iĢletim sistemleri) arasında çeliĢkisiz, eĢgüdümlü bir veri aktarımı düzeninin kurulamamasıdır.

Sayısız kurum içi raporla da dile getirilen bu tutarsız yapı, ne yazık ki sorunun varlığına rağmen

çözümünü üretememiĢtir, kimse de, buradan hareketle, acaba soru mu yanlıĢ konuluyor, biçiminde

yeniden değerleme gereği duymamıĢtır bugüne değin. Terminoloji ile yakın bağı olan sorun, ĠETT

ve benzeri kurumlar içinde iĢletmeler (alt birimler) arası bir yarıĢmadan kaynaklanıyor, biçiminde

bir düĢünce ne düzeyde geçerli olabilir bilemiyoruz. Tüm bunların arkasında kurumsal stratejilerin

belirsizliği ve kurum çalıĢanlarının bu stratejilerle bütünleĢememesi yatabilir. Bunun tarihsel

temellendirilmesi için elde yeterli kanıt yoksa da sorunun varlığını sürdürmesi dolaylı yoldan bir

kanıt sayılabilir.

ĠETT’nin en azından tanıklık ettiğimiz 1980’den beri ulaĢım ve özelde kent içi ulaĢımı konusunda

örgütlenmiĢ uluslar arası ve ulusal örgütler, kurumlar, iĢletmeler ve kiĢilerle iliĢkilerinin (üyelik,

iletiĢim, bilgileĢim, vb.) inanılmaz derecede zayıf, yetersiz oluĢu bir yana (bunun nedenlerine ayrıca

burada girmeyeceğiz), güçlükle sürdürülebilen iliĢkilerin getirdiği sınırlı yayın değiĢimi, bunların

dizgeli (sistematik) olarak arĢivlenip kullanıma aktarılması gibi konularda da, varılması gereken

noktanın çok gerisinde kalınmıĢtır.

UlaĢım Kitaplığı: Yeterli mi?

2003 yılında ĠETT Genel Müdürlük Binası Metrohan’da giriĢ katında açılan Ulaşım Kitaplığı

umarız ki yakın gelecekte gerçekten tüm yerli yabancı ulaĢım literatürünün derlendiği, içerikleriyle

arĢivlendiği, günübirlik kullanıma açılabildiği bir üs konumuna gelebilsin ve kent içi ulaĢımla ilgili

yeryüzü deneyimi ĠETT yöneticilerinin ve tüm ulaĢım ilgililerinin, araĢtırmacıların önüne

serilebilsin.

Aranan Ama Bulunamayan

Bu anlatılanlardan; bilgi’ye bütünsel bakıĢın, bilgi’nin stratejik yönetiminin, bilgi ile iĢletim ve

yönetim yapıları arasındaki iliĢkilerin ĠETT içinde eksik ya da sorunlu olduğu kolaylıkla

anlaĢılabilir. Ayrıntıda bir dizi bilgi ve istatistik veri sorunu genel bilgi dizgesi (sistemi)

kavrayıĢıyla yakından ilgilidir. Söylemek istediğimiz, ĠETT içinde kurumsal anlamda bir bilgi

politikası, daha dar anlamda stratejisi oluĢturulamamıĢ, dolayısıyla iĢletme döngüsünün günlük

bilgisi, iĢletme ufkunun (perspektifinin) planlamaya dönük hedefleriyle iliĢkisiz biçimde tekrar

tekrar üretilerek üst üste yığılmıĢ, deyim yerindeyse kullanıĢsız bir bilgi yığınına dönüĢmüĢtür.

Bu aĢamada ĠETT’nin genel bilgi sistemi arayıĢlarına kısaca bakmakta yarar var. Ġlk yaklaĢım

Fransız SOFRETU Firmasının ĠETT için gerçekleĢtirdiği 1976 tarihli İETT Taşıt İşletmelerinin

Mali, İdari ve Organizasyon Etüdü adlı çalıĢmasıyla yapılmıĢtır. Raporda ĠETT’nin kurumsal

yeniden yapılanma önerisinde bilgi sistemi konusu ikincil bir öğe olarak iĢlenmiĢtir. 1989’da Ġsveç

VOLVO Firmasına yaptırılan projenin ikinci bölümü doğrudan ‘Yönetim Enformasyon Kontrol

Sistemi (MICS)’ baĢlığıyla ağ ve bilgisayar tabanlı bir bilgi sistemini, ĠETT yönetiminin projeden

beklentisi olarak önerdi. Buna rağmen o yıllarda ĠETT bünyesinde yeterli bir bilgisayar sistemi ve

ağ altyapısı olmadığından bu proje uygulanamamıĢtır. Ġzleyen yıllarda kurumda teknik altyapının

belli bir düzeye çıkarılması bilgi sistemi kurmanın önüne geçmiĢ, 1996’dan günümüze değin

çalıĢmalar sürdürülmüĢ, 2000’li yıllarda bilgi sistemi kurma giriĢimi, sistem arayıĢları donanım

geliĢtirme çabasına indirgendiğinden somut bir sonuca ulaĢamamıĢtır. Yukarıda bu konuya kısaca

değindik.

Bilginin ĠETT tarihini böylece özetledikten sonra bir diğer soruna değinebiliriz. Genel Müdürlükte

uzmanlaĢmıĢ bir istatistik biriminin varlığı gerçekten iĢlevsel ve uygulamayı yönlendiren bir nitelik

taĢıyamadığından olsa gerek, ĠETT içindeki ana hizmet birimlerinin istatistik biriminde üretilen

23

bilgi ve raporların yanı sıra kendi birim bazlı istatistiklerini ayrıca üretmeyi sürdürmeleri dikkate

değer bir konu ve sorun kaynağı olarak burada belirtilmelidir. KuĢkusuz her alt birim yürüttüğü

iĢlerin gereği ham veri ve bilgi kullanmak zorundadır. Ama üretilen tüm verinin belirlenmiĢ

süreçlerden geçirilip iĢlenerek resmileĢip kullanıma açılması, bilgide en önemli konulardan biri olan

tutarlılığı ve çeliĢkisizliği sağlama bakımından zorunludur. Ne yazık ki ĠETT istatistik

uygulamasında (belki de pek çok kurumda da olan) yönetici bilgi talebi, aynı bilgi için eĢzamanlı

olarak farklı düzeylerdeki altbirimlere yönelebilmekte, doğal olarak çeliĢkili durumlarla sık sık

karĢılaĢılmaktadır. Ġstatistiğin iĢlenmiĢ, belli bir amaç çerçevesinde derlenmiĢ, temel ölçütleri

değerlendiren ve karĢılaĢtırma olanağı sağlayan, yol gösteren bilgi olma niteliği bu nedenle

sakatlanmaktadır.

Kaynak bilginin tanımlanmıĢ bir süreç içerisinde iĢlenerek belirli bir merkeze, sorumlu istatistik

birimine akıĢı ve oradan geri besleme yapılması anlatısının en duyarlı aĢaması ‘sürecin tanımı’ olsa

gerek. Burada doğru kaynağın seçimi, kaynağın aktarılma biçimi (format), kaynağın aĢamalı

denetimi, kaynağın dolaĢımdaki zamanlaması, kaynağın sistematik olarak her an eriĢilebilecek

biçimde arĢivlenmesi, kaynağın yetki tanımlarına göre paylaĢımı gibi bir dizi bileĢen mercek altına

alınabilir. Veri ya da bilgi akıĢ sistemi, sağlıklı istatistikler için can alıcı noktayı oluĢturmaktadır.

Bu sorunların giderilmesi ancak genel bir ĠETT (ulaĢım iĢletmesi) veri tabanı oluĢturulması, uç

birimlerin günlük bilgilerini bu veri tabanına girmeleri, yetki tanımlarına göre bu veri tabanına

doğrudan ağ ve bilgisayar ortamında tam eriĢim, tüm bu iĢlemlerin; rapor, çözümleme (analiz),

eğilim ve olasılıkların belirlenmesi, örnekçe (model) kurabilme gibi nitelikler taĢıyan özel

yazılımlarla desteklenmesine, ĠETT istatistik biriminin (bilgi yönetim birimi) tüm bu süreci bütçe

olarak denetleyebilecek yetkinlikte olmasına bağlıdır. Bu söylediklerimiz yönteme iliĢkin genel

yaklaĢımın da ipuçlarını içermektedir kanısındayız.

Sorun: Bilgi Yönetimi Politikasızlığı mı?

Ġstatistik sonuçların yöneticilere ve iĢletmeyi yürüten birimlere geri dönüĢü bir baĢka sorunu

oluĢturmaktadır. ĠETT’de bu süreç aylık raporlar biçiminde gerçekleĢmesine karĢın, yankısız

kalmakta; bilgilerin kaynağı olan birimler üretilen raporlara bakarak, yürüttükleri iĢin seyri,

sapmalar, çeliĢkiler, eğilimler, vb. konularda herhangi bir sonuç çıkardıklarına ya da itirazlarına

iliĢkin bir iĢaret göndermemekte, dolayısıyla istatistik (bilgi) birimi de yaptığı iĢi

denetleyememektedir. Burada bir noktaya değinmeden geçmek haksızlık olur. Birimler tepkisiz

kalırken, istatistik birimi de tarihi boyunca eleĢtirel bir yaklaĢımı, yorumlu ve uyarıcı rapor yazma

geleneğini, özel olarak istenmesi dıĢında, kurmamıĢ ya da kuramamıĢtır.

ĠETT içi istatistik uygulamasının bir baĢka sorunu da istatistik bilgi üretiminin zamanlamasıdır.

Yönetici kararlarında bilginin payı zaman içerisinde artma eğilimi gösterdikçe raporların güncelliği

ve döngünün sıklığı konusunda titiz davranılması beklenir. 90’lı yılların ortalarına değin aylık

verilerin 3 ay geriden gelen döngüsü tüm teknolojik iyileĢtirmelere ve niyetlere karĢın en çok 2 aya

çekilebilmiĢtir. ĠETT yöneticisi ĠETT’nin genel sayısal görünümüne bakmak istediğinde gördüğü,

2 ay öncesinin fotoğrafıdır. Bu gecikme zaman diliminin daraltılmasının doğal olarak fiziksel bir

sınırı var kuĢkusuz… Yine de sağlıklı iĢleyen bir bilgi akıĢ sisteminde gecikme süresinin bir ay gibi

kabul edilebilir bir zaman dilimine çekilmesi olanaklıdır. Özellikle yolculuk davranıĢlarının

takvime bağlı olarak çok değiĢtiği Ġstanbul’da karĢılaĢtırmalı istatistikler açısından bu, önemli

konulardan birini oluĢturmaktadır.

Ya Nitelikli Bilgi?

Buraya değin, daha çok bilginin ve dayandığı sayısal verinin iĢleyiĢinde nicelik boyutu üzerinde

gözlem ve değerlendirmelerimizi belirttik. Kısaca ĠETT içi dolaĢımdaki bilginin iĢleyiĢinde nitelik

üzerinde de kısaca durmak istiyoruz. Nitelikten amaçlanan doğruluk, işlevsellik, geçerlik,

sınanmışlık, işe yararlık (kullanılabilirlik) vb. özellikler bütünüdür. Bilgi sürecinde, verinin üretim

24

aĢamasından aktarım süreçlerine, istatistik birimlerinde iĢlenmesine, oradan ilgililere sunulmasına

varan yolculuğunda, doğrudan veri yapısını ve biçimlenmiĢ bilgiyi denetleyen, sınayan,

karĢılaĢtırmalı bir ‘yanlışlama’ çabası yürüten uzman bir bakıĢ ya da yaklaĢım söz konusu değildir.

Ġstatistiğin (bilgiden sorumlu birimin) kadro, iĢlev (fonksiyon) tanımı açısından yetersizliği bunu

açıklayabilir. Ama bu önemli sorunun arkasında daha genel, daha kapsayıcı bir zihniyet ve bilgi

politikası oluĢturma çabasının yattığını söylemek doğru ve yerinde olacaktır.

Bu sorunlar zinciri, ĠETT odaklı olarak ve örneği üzerinden daha da uzatılabilir. Ama yukarıda

yazdıklarımızın, sorunun özü ve çözümün nerede yattığına iliĢkin yeterli bir düĢünce uyandırdığı

kanısındayız. Amaç da zaten olumsuz, yıkıcı eleĢtiri yapmak değil, yapıcı bir tutumla ulaĢımla ilgili

kurumların geleceğine ıĢık tutmaktır.

ÇalıĢmanın Yöntemi

Geldiğimiz bu noktada, son olarak genel çizgileriyle bu çalıĢmada uygulanan yöntem üzerinde

kısaca durmak ve kimi açıklamalar yapmak istiyoruz.

Her ne kadar çalıĢmanın çıkıĢ noktasında, ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü’nün geçmiĢten

günümüze tarihsel istatistiklerinin derlenmesi olsa da çalıĢma ilerledikçe kimi değiĢiklikler yapmak

kaçınılmaz oldu.

Bunların baĢında çalıĢmayı tümleyecek önemli bir katkı ve alt baĢlık olarak baĢlangıçta kitaba

yerleĢtirilen ‘Zamandizini’2 sınırları zorladığı, kendi baĢına ayrı bir çalıĢma konusu olacak denli

zenginleĢtiği, farklılaĢtığı için ayrıca kitaplaĢtırılmıĢtır.

Bir ikinci konu, sadece ĠETT içi sayısal bilgiyle yetinilmeyip sınırlı da olsa kent, ülke, dünya

ölçeğinde istatistik ve bilgilere baĢvurulmasıdır. Bu araĢtırmacıyı belki ĢaĢırtabilir. Ama bir resmin

çerçevesi içerisinde daha anlamlı olacağı düĢüncesinden hareketle ĠETT’yi bağlamı içerisinde

tanımlamak, ulaĢıma yakın sınırlı kentsel, ulusal ve uluslar arası veriyi de çerçeve olarak kitaba

koymak, ĠETT’nin belirginleĢmesi, anlaĢılması açısından yararlı olacaktı. Bu çerçeve bilginin

eksiksiz, kapsayıcı olduğunu savlamıyoruz ve çalıĢma açısından birinci derecede önemli olan da bu

değil. Yalnızca bu yayını kullanan araĢtırmacı, ĠETT’yi yalıtık, kendi baĢına bir yapı olarak değil,

bir bütünün parçası olarak, o bütünle etkileĢim içerisinde bir parça olarak görmeli. Bu görüĢ,

yürütülecek çalıĢmalar açısından önemli ve yararlı olabilir kanısındayız. ĠĢte bu çerçeve bilgi

ĠETT’yi belli bir coğrafyaya, tarihin belli bir kesitine yerleĢtirmede yardımcı olacaktır.

Üçüncü olarak, istatistik veriyle (tablo, çizge, vb) yetinmek, konuyu tümleyen pek çok bilginin,

ayrıntının gözden kaçmasına yol açabileceği için istatistik sayılamayacak kimi bilgilerin de ara

metinler içinde ya da listeler, tablolar, metinler biçiminde ayrıca ilgili bölümlerde sunulması

gerekti. Dolayısıyla çalıĢma yalnızca bir istatistik çalıĢma denemeyecek bir boyut kazandı. Bunun

çok yararı olacağı kanısındayız. Çünkü bu bilgilerin çoğu istatistiğin üzerine oturacağı bağlamı,

zemini oluĢturmada, kurum hizmetini etkileyen koĢulların somutlaĢtırılmasında ufuk açacaktır.

Her bölüm ve altbölümle ilgili açıklama, bölümlerin giriĢlerinde yapılmaktadır. O bölüme iliĢkin

gerekli ve üzerinde durulması gereken noktaların altı buralarda tekrar kısaca çizilmektedir.

Kaynak sıkıntısı pek çok veriye ulaĢımı engellemiĢtir. Bunları eğilime göre hesaplayarak doldurmak

yerine boĢ bırakmayı yeğledik. Ayrıca doğrudan bilgiyi dolaylı, türetilmiĢ bilgiye göre öne çıkardık,

çünkü bu çalıĢmayı kaynak olarak kullanacak araĢtırmacının araĢtırma amacına bağlı olarak

türetilmiĢ bilgi gereksinimi değiĢebilir. Yine de yer yer ĠETT’nin temel göstergelerinden bazıları

için üretilmiĢ bilgiye baĢvurmak kaçınılmaz oldu.

Son olarak, çalıĢmanın yapısını; dıĢarıdan araĢtırmacılara, farklı çevrelere dönük olmak kadar,

kurum içi kullanıma açık olması gereğinin de belirlediğine iĢaret etmek isteriz. Daha açığı bu

çalıĢma aynı zamanda ĠETT içi bir kullanım kılavuzu niteliği de taĢır. Bu özelliğinin,

biçimleniĢindeki yadırgatıcı öğeleri bağıĢlatabileceğini umuyoruz.

2 Yine ülkemizde konuyla ilgili ilk çalıĢma sayılabilecek çalıĢma olarak Bkz. Kırmızı/Tunalı ÇalıĢkan; İstanbul ve

Ulaşım Zamandizini, 2009; WEB yayımı: www.zkirmizi.com

http://www.zkirmizi.com/

25

UlaĢımın Yasal Çerçevesi

Legislations of Transport in Turkiye

UlaĢımı düzenleyen yasal çerçeve pek çok katmandan oluĢmaktadır. Kategorik olarak ulusal

yönetimce ‘taraf’ olunmuĢ uluslar arası sözleĢmeler, yasa, kararname, yönetmelik, yönergelerle

tanımlanan ulaĢım etkinliği, kurumsal ve bireysel davranıĢlar tanımlanabilir.

Ġstanbul Kentiçi UlaĢımını saran yasal kabuk, doğrudan ya da dolaylı, sektörle ilgili kurumsal

(iĢletim, yönetim, denetim) yönerge, kararnameler, vb. düzenlemelerden oluĢur. YurttaĢın ulaĢımı

kullanma kuralları ve hakları da ayrıca değiĢik baĢlıklar altında düzenlenmiĢtir.

AĢağıda verilen liste Türkiye’de Cumhuriyetin kuruluĢundan bu yana kent ve kentiçi ulaĢımı

doğrudan ya da dolaylı olarak konu yapan yasal düzenlemeleri ulaĢım odaklı olarak içermektedir.

Tarih sırasına göre verilmiĢtir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Kabul Ettiği Bazı Uluslar Arası Düzenlemeler

International Conventions

KABUL SÖZLEġME TÜRKĠYE ONAY ? Demiryolları Teknik Birliği Hakkında Mukavelename 1935

1923 Boğazlar rejimi hakkında Montreaux’de 20 Temmuz 1936 Tarihinde Ġmza Edilen

Mukavelename 1936

1926 Otomobil Seyriseferine Dair Beynelminel Mukavelename 1933

1931 Yol ĠĢaretlerinin Tevhidi Hakkında Mukavelename 1934

1931 Ecnebi Otomobil Arabalarının Tabi Olacakları Mali Mükellefiyet Hakkında

Mukavele 1934

1933 Demiryolu ile EĢya Nakliyatı Hakkında Mukavelename 1951

1949 Karayolları Trafik SözleĢmesi 1955

1952 Demiryolu ile Milletlerarası Yolcu ve EĢya Nakline Dair (Cim) ve (Civ)

AntlaĢmalarına Yapılan Ekler 1956

x1954 Avrupa Kültür AnlaĢması 1957

1958

Motorlu Kara TaĢıt Araçları Malzeme ve Aksamının Onayı ve Bu Onayın KarĢılıklı

Tanınması Ġçin MüĢterek KoĢulların Kabulüne Dair AndlaĢmaya Ġhtirazı Kaydın

Konulması 1999

1966 Yolcuların Ölmeleri ve Yaralanmaları Halinde Demiryollarının Sorumluluğu

Hakkında AntlaĢma 1969

1967 Tarifeli Hava Seferleri Ġçin Ücret Tarifesi Saptanmasına ĠliĢkin Yöntemler

Hususunda Uluslar arası AntlaĢma 1977

1972 Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Hakkında SözleĢme 1982

1980 Uluslar Arası Demiryolu TaĢımalarına ĠliĢkin SözleĢme 1999

1983 Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirlenmesi SözleĢmesi 1982

1985 Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana SözleĢmesi 1990

1985 Avrupa Mimari mirasının Korunması SözleĢmesi 1989

1985 Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı 1991

1987 Ozon Tabakasını Ġncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü 1990

1990 Uluslar Arası Demiryolu TaĢımalarına ĠliĢkin SözleĢmenin (COTIF) Birinci ve

Ġkinci Ekleri ile COTIF’de DeğiĢiklik Öngören Protokol 1985

1992 BirleĢmiĢ Milletler Ġklim DeğiĢikliği Çerçeve SözleĢmesi 2004

1969 Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile Ġlgili Uluslar arası

SözleĢme 2000

1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini Ġçin Bir Uluslar Arası Fonun Kurulması ile Ġlgili

Uluslar Arası SözleĢmeye 2000

1992 Avrupa Arkeolojik Mirasının Korunması SözleĢmesi (DeğiĢtirilmiĢ ġekli) 1999

1992 Ozon Tabakasını Ġncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü Kopenhag

DeğiĢikliklerinin Onaylanması 1995

1992 Otobüs ve Otokarlarla Uluslar Arası Arazi Yolcu TaĢımacılığı AnlaĢmasının

Onaylanması Hakkında Karar 2004

1996 Avrupa Sosyal ġartı-DeğiĢtirilmiĢ ġekli

1999 Motorlu TaĢıtlar Açısından hukuki Sorumluluğa KarĢı Zorunlu Sigortaya dair

Avrupa SözleĢmesi 2000

2000 Avrupa Peyzaj SözleĢmesi 2003

26

Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasa ve yönetmelikler

Kentsel yerleĢim ve ulaĢımı düzenleyen yasalar

National Contracts

SAYI YASA TARĠH 394 HAFTA TATĠLĠ HAKKINDA KANUN 21 Kânunusani 1340

486 UMURU BELEDĠYEYE MÜTEALLĠK AHKAMI CEZAĠYE HAKKINDA KANUN 17 Mayıs 1340

506 ANADOLU DEMĠRYOLLARININ MÜBAYAASINA VE MÜDĠRĠYETĠ UMUMĠYESĠNĠN

TEġKĠLAT VE VEZAĠFĠSĠNE DAĠR KANUN

24 Mayıs 1340

618 LĠMANLAR KANUNU 20 Nisan 1341

697 GÜNÜN YĠRMĠ DÖRT SAATE TAKSĠMĠNE DAĠR KANUN 2 Kânunusani 1926

698 TAKVĠMDE TARĠH MEBDEĠNĠN TEBDĠLĠ HAKKINDA KANUN 2 Kânunusani 1926

1147 ġĠMENDĠFERLERDE NAKLĠ MEMNU OLAN MEVADDI ĠNFĠLAKĠYENĠN NAKLĠNE

MÜSAADE HAKKINDA KANUN

18 Temmuz 1927

1580 BELEDĠYE KANUNU 14 Nisan 1930

2819 ELEKTRĠK ĠġLERĠ ETÜD ĠDARESĠ TEġKĠLĠNE DAĠR KANUN 24 Haziran 1935

3004 ĠSKELELERĠN NE SURETLE ĠDARE EDĠLECEĞĠNE DAĠR KANUN 13 Haziran 1936

3056 24 TEMMUZ 1923 TARĠHĠNDE LOZAN'DA ĠMZA EDĠLEN BOĞAZLARIN TABĠ OLACAĞI

USULE DAĠR MUKAVELENAME' NĠN YERĠNE KAĠM OLMAK ÜZERE 20 TEMMUZ 1936 TARĠHĠNDE MONTREUX'DE ĠMZA EDĠLMĠġ BULUNAN YENĠ MUKAVELENAMENĠN

TASDĠKINA DAĠR KANUN

5 Ağustos 1936

3201 EMNĠYET TEġKĠLAT KANUNU 12 Haziran 1937

3241 EREĞLĠ ġĠRKETĠNDEN ALINAN, LĠMAN, DEMĠRYOLU VE MADENLERLE KOZLU VE

KĠLĠMLĠ DEMĠRYOLLARININ ĠġLETĠLMESĠ VE HAVZADAKĠ DENĠZ ĠġLERĠNĠN ĠNHĠSAR

ALTINA ALINMASI HAKKINDA KANUN

24 Haziran 1937

3282 DEVLET DEMĠRYOLLARI VE LĠMANLARI UMUMĠ ĠDARESĠNĠN TEġKĠLAT VE

VAZĠFELERĠNE DAĠR OLAN 1042 SAYILI KANUNUN 25 ĠNCĠ MADDESĠNĠN TADĠLĠ

HAKKINDA KANUN

25 Kânunuevvel 1937

3458 MÜHENDĠSLĠK VE MĠMARLIK HAKKINDA KANUN 28 Haziran 1938

3533 UMUMĠ MÜLHAK VE HUSUSĠ BÜTÇELERLE ĠDARE EDĠLEN DAĠRELER VE

BELEDĠYELERLE SERMAYESĠNĠN TAMAMI DEVLETE VEYA BELEDĠYE VEYA HUSUSĠ ĠDARELERE AĠD DAĠRE VE MÜESSESELER ARASINDAKĠ ĠHTĠLAFLARIN TAHKĠM

YOLĠYLE HALLĠ HAKKINDA KANUN

16 Temmuz 1938

3645 ĠSTANBUL ELEKTRĠK, TRAMVAY VE TÜNEL ĠDARELERĠ TEġKĠLAT VE

TESĠSATININ ĠSTANBUL BELEDĠYESĠNE DEVRĠNE DAĠR KANUN

22 Haziran 1939

4325 ANKARA ELEKTRĠK VE HAVAGAZI VE ADANA ELEKTRĠK MÜESSESELERĠNĠN ĠDARE VE ĠġLETMELERĠ HAKKINDA KANUN

26 Kanunuevvel 1942

4483 ĠZMĠR TRAMVAY VE ELEKTRĠK TÜRK ANONĠM ġĠRKETĠ ĠMTĠYAZĠYLE

TESĠSATININ SATIN ALINMASINA DAĠR MUKAVELENĠN TASDĠKĠ VE BU

MÜESSESENĠN ĠġLETĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

24 Temmuz 1943

4759 ĠLLER BANKASI KANUNU 23 Haziran 1945

4762 "ĠSTANBUL HAVAGAZI VE ELEKTRĠK VE TEġEBBÜSATI SINAĠYE TÜRK ANONĠM

ġĠRKETĠ"NĠ SATIN ALMA SÖZLEġMESĠNĠN ONANMASINA VE "ĠSTANBUL

ELEKTRĠK, TRAMVAY VE TÜNEL ĠġLETMELERĠ ĠDARESĠ"NE DEVRĠNE DAĠR

KANUN

28 Haziran 1945

4768 ELEKTRĠK ĠġLETME MÜESSESELERĠ HAKKINDA KANUN 3 Temmuz 1945

4837 Ġġ VE ĠġÇĠ BULMA KURUMU KURULUġ VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN 25 Ocak 1946

5016 MĠLLETLERARASI PARA FONU ĠLE MĠLLETLERARASI ĠMAR VE KALKINMA BANKASINA KATILMAK ĠÇĠN HÜKÜMETE YETKĠ VERĠLMESĠNE DAĠR KANUN

25 Şubat 1947

5123 TÜRKĠYE HÜKÜMETĠ ĠLE AMERĠKA BĠRLEġĠK DEVLETLERĠ HÜKÜMETĠ ARASINDA 12

TEMMUZ 1947 TARĠHĠNDE ANKARA'DA ĠMZALANAN '' TÜRKĠYE 'YE YAPILACAK YARDIM HAKKINDA ANLAġMA'' NIN ONANMASINA DAĠR KANUN

5 Eylül 1947

5434 TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ EMEKLĠ SANDIĞI KANUNU 17 Haziran 1949

5442 ĠL ĠDARESĠ KANUNU 18 Haziran 1949

5521 Ġġ MAHKEMELERĠ KANUNU 4 Şubat 1950

5539 KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURULUġ VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN 16 Şubat 1950

5582 MARSHALL PLANI (AVRUPA KALKINMASI PROGRAMI) ÇERÇEVESĠ DAHĠLĠNDE ELDE EDĠLECEK YARDIMLARIN BÜTÇE VE HAZĠNE HESAPLARINA ĠNTĠKAL ġEKLĠNE ĠLĠġKĠN

KANUN

4 Mart 1950

5775 LĠMANLARIN ĠNġA, TEVSĠ, ISLAH VE TEÇHĠZĠNE DAĠR KANUN 1 Haziran 1951

6224 YABANCI SERMAYEYĠ TEġVĠK KANUNU 23 Ocak 1954

6235 TÜRK MÜHENDĠS VE MĠMAR ODALARI BĠRLĠĞĠ KANUNU 4 Şubat 1954

6237 LĠMANLAR ĠNġAATI HAKKINDA KANUN 4 Şubat 1954

6301 ÖĞLE DĠNLENMESĠ KANUNU 8 Mart 1954

6326 PETROL KANUNU 16 Mart 1954

6349 ĠSTANBUL BĠRLEġĠK ĠDARESĠNĠN AYRILMASI HAKKINDA KANUN 18 Mart 1954

7126 SĠVĠL SAVUNMA KANUNU 13 Haziran 1958

53 DEVLET ĠSTATĠSTĠK ENSTĠTÜSÜNÜN GÖREV; YETKĠ VE KURULUġU HAKKINDA

KANUN

23 Haziran 1962

132 TÜRK STANDARTLARI ENSTĠTÜSÜ KURULUġ KANUNU 22 Kasım 1960

193 GELĠR VERGĠSĠ KANUNU (GVK.) 6 Ocak 1961

197 MOTORLU TAġITLAR VERGĠSĠ KANUNU 23 Şubat 1963

http://www.yetkin.com.tr/Yargi/Yasalar/K__08665.htm

http://www.yetkin.com.tr/Yargi/K__1_618.htm

27

213 VERGĠ USUL KANUNU (VUK.) 10 Ocak 1961

237 TAġIT KANUNU 12 Ocak 1961

277 5237 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLE DĠĞER KANUNLARLA,

BELEDĠYELERE VERĠLEN PAYLARIN BELEDĠYE VERGĠ VE RESĠMLERĠ HÜKMÜNDE

OLDUĞUNA DAĠR KANUN

24 Temmuz 1963

403 TÜRK VATANDAġLIĞI KANUNU 22 Şubat 1964

634 KAT MÜLKĠYETĠ KANUNU 2 Temmuz 1965

657 DEVLET MEMURLARI KANUNU 20 Temmuz 1965

697 ULAġTIRMA VE HABERLEġME HĠZMETLERĠNĠN OLAĞANÜSTÜ HALLERDE VE

SAVAġTA NE SURETLE YÜRÜTÜLECEĞĠNE DAĠR KANUN

26 Temmuz 1965

711 NÖBETÇĠ MEMURLUĞU KURULMASI VE OLAĞANÜSTÜ HALTATBĠKATLARINDA

MESAĠNĠN 24 SAAT DEVAMINI SAĞLAYAN KANUN

29 Ocak 1966

775 GECEKONDU KANUNU 30 Temmuz 1966

832 SAYIġTAY KANUNU 27 Şubat 1967

933 KALKINMA PLANININ UYGULANMASI ESASLARINA DAĠR KANUN 11 Ağustos 1967

1319 EMLAK VERGĠSĠ KANUNU 11 Ağustos 1970

1475 Ġġ KANUNU 1 Eylül 1971

1516 ĠSTANBUL BOĞAZ KÖPRÜSÜ VE ÇEVRE YOLU PROJESĠ SAHASINDAKĠ

GECEKONDULARIN TASFĠYESĠ HAKKINDA KANUN

12 Şubat 1972

1587 NÜFUS KANUNU 16 Mayıs 1972

1593 ERĠġME KONTROLLU KARAYOLLARI KANUNU 11 Haziran 1972

1618 SEYAHAT ACENTALARI VE SEYAHAT ACENTALARI BĠRLĠĞĠ KANUNU 28 Eylül 1972

1738 SEYĠR VE HĠDROGRAFĠ HĠZMETLERĠ KANUNU 7 Haziran 1973

1902 BELEDĠYELERĠN, BELEDĠYELERE BAĞLI MÜESSESE VE ĠġLETMELERĠN, KÖY TÜZEL

KĠġĠLĠKLERĠNĠN, KAMU ĠKTĠSADĠ TEġEBBÜSLERĠNĠN VE TEKEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN BĠR KISMI BORÇLARININ TAHKĠMĠ HAKKINDA KANUN

31 Mayıs 1975

1938 CUMHURĠYETĠN 50 NCĠ YILI NEDENĠYLE ÇIKARILAN 1803 SAYILI AF KANUNUNDAN

KISMEN YARARLANAN SOFÖR VEYA SÜRÜRCÜLERĠN MESLEKLERĠNĠ ĠCRA EDEBĠLECEKLERĠNE DAĠR KANUN

5 Mart 1976

2380 BELEDĠYELERE VE ĠL ÖZEL ĠDARELERĠNE GENEL BÜTÇE VERGĠ GELĠRLERĠNDEN

PAY VERĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

5 Şubat 1981

2429 ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATĠLLER HAKKINDA KANUN 19 Mart 1981

2443 DEVLET DENETLEME KURULU KURULMASI HAKKINDA KANUN 3 Nisan 1981

2464 BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU 29 Mayıs 1981

2531 KAMU GÖREVLERĠNDEN AYRILANLARIN YAPAMAYACAKLARI ĠġLER HAKKINDA

KANUN

6 Ekim 1981

2560 ĠSTANBUL SU VE KANALĠZASYON ĠDARESĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURULUġ VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN

23 Kasım 1981

2576 BÖLGE ĠDARE MAHKEMELERĠ, ĠDARE MAHKEMELERĠ VE VERGĠ MAHKEMELERĠNĠN KURULUġU VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN

20 Ocak 1982

2577 ĠDARĠ YARGILAMA USULÜ KANUNU 20 Ocak 1982

2581 DENĠZ TĠCARET FĠLOSUNUN GELĠġTĠRĠLMESĠ VE GEMĠ ĠNġA TESĠSLERĠNĠN TEġVĠKĠ HAKKINDA KANUN

21 Ocak 1982

2634 TURĠZMĠ TEġVĠK KANUNU 16 Mart 1982

2674 KARASULARI KANUNU 29 Mayıs 1982

2692 SAHĠL GÜVENLĠK KOMUTANLIĞI KANUNU 13 Temmuz 1982

2709 TÜRKĠYE CUMHURĠYETĠ ANAYASASI (1982) 9 Kasım 1982

2821 SENDĠKALAR KANUNU 7 Mayıs 1983

2822 TOPLU Ġġ SÖZLEġMESĠ GREV VE LOKAVT KANUNU 7 Mayıs 1983

2827 NÜFUS PLANLAMASI HAKKINDA KANUN 27 Mayıs 1983

2863 KÜLTÜR VE TABĠAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNU 23 Temmuz 1983

2872 ÇEVRE KANUNU 11 Ağustos 1983

2873 MĠLLĠ PARKLAR KANUNU 11 Ağustos 1983

2886 DEVLET ĠHALE KANUNU 10 Eylül 1983

2918 KARAYOLLARI TRAFĠK KANUNU 18 Ekim 1983

2920 TÜRK SĠVĠL HAVACILIK KANUNU 19 Ekim 1983

2941 SEFERBERLĠK VE SAVAġ HALĠ KANUNU 8 Kasım 1983

2942 KAMULAġTIRMA KANUNU 8 Kasım 1983

2960 BOĞAZĠÇĠ KANUNU 22 Kasım 1983

2972 MAHALLĠ ĠDARELER ĠLE MAHALLE MUHTARLIKLARI VE ĠHTĠYAR HEYETLERĠ SEÇĠMĠ HAKKINDA KANUN

18 Ocak 1984

2981 ĠMAR VE GECEKONDU MEVZUATINA AYKIRI YAPILARA UYGULANACAK BAZI

ĠġLEMLER VE 6785 SAYILI ĠMAR KANUNUN BĠR MADDESĠNĠN DEĞĠġTĠRĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

8 Mart 1984

2985 TOPLU KONUT KANUNU 17 Mart 1984

3030 BÜYÜK ġEHĠR BELEDĠYELERĠNĠN YÖNETĠMĠ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE

KARARNAMENĠN DEĞĠġTĠRĠLEREK KABULÜ HAKKINDA KANUN

9 Temmuz 1984

3065 KATMA DEĞER VERGĠSĠ KANUNU 2 Kasım 1984

3067 KALKINMA PLANLARININ YÜRÜRLÜĞE KONMASI VE BÜTÜNLÜĞÜN KORUNMASI HAKKINDA KANUN

6 Kasım 1984

3074 AKARYAKIT TÜKETĠM VERGĠSĠ KANUNU 20 Kasım 1984

3082 KAMU YARARININ ZORUNLU KILDIĞI HALLERDE, KAMU HĠZMETĠ NĠTELĠĞĠ USUL VE ESASLARI HAKKINDA KANUN

1 Aralık 1984

3096 TÜRKĠYE ELEKTRĠK KURUMU DIġINDAKĠ KURULUġLARIN ELEKTRĠK ÜRETĠMĠ,

ĠLETĠMĠ, DAĞITIMI VE TĠCARETĠ ĠLE GÖREVLENDĠRĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

19 Aralık 1984

3194 ĠMAR KANUNU 9 Mayıs 1985

http://www.yetkin.com.tr/Yargi/TC626.htm

28

3320 MEMURLAR VE ĠġÇĠLER ĠLE BUNLARIN EMEKLĠLERĠNE KONUT EDĠNDĠRME YARDIMI YAPILMASI HAKKINDA KANUN

22 Kasım 1986

3348 ULAġTIRMA BAKANLIĞININ TEġKĠLAT VE GÖREVLERĠ HAKKINDA KANUN 17 Nisan 1987

3378 DOĞAL GAZIN KULLANIMI HAKKINDA BAZI KANUNLARDA DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR YETKĠ KANUNU

17 Haziran 1987

3417 ÇALIġANLARIN TASARRUFA TEġVĠK EDĠLMESĠ VE BU TASARRUFLARIN

DEĞERLENDĠRĠLMESĠNE DAĠR KANUN

18 Mart 1988

3465 KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DIġINDAKĠ KURULUġLARIN ERĠġME KONTROLLÜ

KARAYOLU (OTOYOL) YAPIMI, BAKIMI VE ĠġLETĠLMESĠ ĠLE GÖREVLENDĠRĠLMESĠ

HAKKINDA KANUN

2 Haziran 1988

3472 DEVLET MEMURLARI ĠLE DĠĞER KAMU GÖREVLĠLERĠNĠN AYLIKLARININ ÖDEME

ZAMANININ DEĞĠġTĠRĠLMESĠNE DAĠR 9.9.1987 TARĠH VE 289 SAYILI KANUN

HÜKMÜNDE KARARNAMENĠN KABULÜNE DAĠR KANUN

4 Ekim 1988

3473 MUHAFAZASINA LÜZUM KALMAYAN EVRAK VE MALZEMENĠN YOK EDĠLMESĠ

HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMENĠN DEĞĠġTĠRĠLEREK KABULÜ

HAKKINDA KANUN

4 Ekim 1988

3497 KARA SINIRLARININ KORUNMASI VE GÜVENLĠĞĠ HAKKINDA KANUN 22 Kasım 1988

3516 ÖLÇÜLER VE AYAR KANUNU 21 Ocak 1989

3796 ĠSTANBUL KENTĠNDE YAPILACAK OLĠMPĠYAT OYUNLARI KANUNU 5 Mayıs 1992

3996 BAZI YATIRIM VE HĠZMETLERĠN YAP-ĠġLET-DEVRET MODELĠ ÇERÇEVESĠNDE

YAPTIRILMASI HAKKINDAN KANUN

13 Haziran 1994

4046 ÖZELLEġTĠRME UYGULAMALARININ DÜZENLENMESĠNE VE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASINA DAĠR KANUN

27 Kasım 1994

4070 HAZĠNEYE AĠT TARIM ARAZĠLERĠNĠN SATIġI HAKKINDA KANUN 19 Şubat 1995

4123 TABĠĠ AFET NEDENĠYLE MEYDANA GELEN HASAR VE TAHRĠBATA ĠLĠġKĠN HĠZMETLERĠN YÜRÜTÜLMESĠNE DAĠR KANUN

25 Temmuz 1995

4182 KAMU KURUM VE KURULUġLARININ TAġINMAZ MALLARININ SATIġI HAKKINDA

KANUN

12 Eylül 1996

4501 KAMU HĠZMETLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ĠMTĠYAZ ġARTLAġMA VE SÖZLEġMELERĠNDEN DOĞAN

UYUġMAZLIKLARDA TAHKĠM YOLUNA BAġVURULMASI HALĠNDE UYULMASI

GEREKEN ĠLKELERE DAĠR KANUN

22 Ocak 2000

4562 ORGANĠZE SANAYĠ BÖLGELERĠ KANUNU 15 Nisan 2000

4588 KAMU KURUM VE KURULUġLARININ TEġKĠLAT, GÖREV VE YETKĠLERĠNE ĠLĠġKĠN

KONULARLA KAMU PERSONELĠ ARASINDAKĠ ÜCRET DENGESĠZLĠKLERĠNĠN

GĠDERĠLMESĠ VE KAMU MALĠ YÖNETĠMĠNDE DĠSĠPLĠNĠN SAĞLANMASI ĠÇĠN

YAPILACAK DÜZENLEMELER HAKKINDA YETKĠ KANUNU

4688 KAMU GÖREVLĠLERĠ SENDĠKALARI KANUNU 12 Temmuz 2001

4734 KAMU ĠHALE KANUNU 22 Ocak 2002

4735 KAMU ĠHALE SÖZLEġMELERĠ KANUNU 22 Şubat 2002

4736 KAMU KURUM VE KURULUġLARININ ÜRETTĠKLERĠ MAL VE HĠZMET TARĠFELERĠ

ĠLE BAZI KANUNLARDA DEĞĠġĠKLĠK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

19.01.2002

4760 ÖZEL TÜKETĠM VERGĠSĠ KANUNU 12 Haziran 2002

4925 KARAYOLU TAġIMA KANUNU 19 Temmuz 2003

4982 BĠLGĠ EDĠNME HAKKI KANUNU 24 Ekim 2003

5015 PETROL PĠYASASI KANUNU 20 Aralık 2003

5018 KAMU MALĠ YÖNETĠMĠ VE KONTROL KANUNU 24 Aralık 2003

5070 ELEKTRONĠK ĠMZA KANUNU 23 Ocak 2004

5216 BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ KANUNU 23 Temmuz 2004

5302 ĠL ÖZEL ĠDARESĠ KANUNU 4 Mart 2005

5346 YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARININ ELEKTRĠK ENERJĠSĠ ÜRETĠMĠ AMAÇLI

KULLANIMINA ĠLĠġKĠN KANUN

18 Mayıs 2005

5355 MAHALLĠ ĠDARE BĠRLĠKLERĠ KANUNU 11.06.2005

5378 ÖZÜRLÜLER VE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE 7 Temmuz 2005

5393 BELEDĠYE KANUNU 13 Temmuz 2005

5429 TÜRKĠYE ĠSTATĠSTĠK KANUNU 18 Kasım 2005

5436 KAMU MALĠ YÖNETĠMĠ VE KONTROL KANUNU ĠLE BAZI KANUN VE KANUN

HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞĠġĠKLĠK YAP...

24 Aralık 2005

5706 ĠSTANBUL 2010 AVRUPA KÜLTÜR BAġKENTĠ HAKKINDA KANUN 14 Ekim 2007

5746 ARAġTIRMA VE GELĠġTĠRME FAALĠYETLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ HAKKINDA KANUN 12 Mart 2008

5779 ĠL ÖZEL ĠDARELERĠNE VE BELEDĠYELERE GENEL BÜTÇE VERGĠ GELĠRLERĠNDEN PAY VERĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

15 Temmuz 2008

29

ĠETT KuruluĢu Öncesinde Ġstanbul UlaĢımı, Havagazı, Elektrikle Ġlgili Belgeler Listesi

Historical Documents

Aşağıda listelenen belgeler tam metin olarak Osman Nuri Ergin‟in Mecelle-i Umur-ı Belediyye adlı

8 ciltlik dev yapıtında (1995, İBB Yayınları, İstanbul) yer almaktadır.

BELGENĠN ADI CĠLT SAYFA TARĠH

Dolmabahçe Gazhanesi’nin Şehremaneti’ne Devri hakkında

Kanun-ı Muvakkat 4 2024

(20 Muharrem

1331/1912 -

17 Kanunievvel 1329)

Dolmabahçe Gazhanesi’nin Şehremaneti’ne Devri Hakkında

Mukavelename 4 2024

(23 Haziran

1329/1913)

Dersaadet’te Tramvay Tesis ve İnşasına Dair Mukavelename 5 2398 (22 Cumadelula 1286

ve 18/30 Ağustos

1285/1869)

Dersaadet’te Tramvay Tesis ve İnşasına Dair Şartname 5 2401 (22 Cumadelula 1286

ve 18/30 Ağustos

1285/1869)

İstanbul Tramvay Şirketi Nizamname-i Esasisi 5 2408 (18 Zilka’de

1286/1870)

Şehremanet-i Behriyyesiyle Tramvay Şirketi Beyninde Ta-ati

Olunan Mukavele-i Munzamma 5 2417

(4 Muharrem 1288 ve

13 Mart 1287/1871)

Dersaadet’te Müceddeden İnşa ve Tesis Olunacak Tramvay

Hatlarına Dair Mukavelename 5 2418

(2 Ramazan 1298 ve

16/28 Temmuz

1297/1881)

Dersaadet’de İnşa Olunacak Tramvay Hatlarına Dair

Şartname 5 2420

(2 Ramazan 1298 ve

16-28 Temmuz

1297/1881)

Dersaadet Tramvay Şirketi Müddet-i İmtiyaziyyesinin Temdidi

ve Bazı Hutut-ı Cedide İnşası Hakkında Mukavelename 5 2425

(17 Zilhicce 1324 ve

18/31 Kanunisani

1322/1907)

Dersaadet Tramvay Şirketi Hututunda Kudret-i Elektrikiyye

İsti-maline Dair Mukavelename 5 2429

(17 Muharrem 1329 ve

5 Kanunisani

1326/1911)

Mukavelenamenin Altıncı Maddesinde Mevzubahis Olan

Cetvel 5 2443


5 Kanunisani

1326/1911)


İsti-maline Dair Şartname 5 2449


5 Kanunisani

1326/1910)


İsti-maline Mütedair 17 Muharrem 1329/1913 Tarihli

Şartnamenin 9’uncu Madde-i Mu’addilesi

5 2457 (28 Zilhicce 1329 ve 7

Kanunievvel 1327)


İsti-maline Mütedair 17 Muharrem 1329/1911 Tarihli

Şartnamenin 12’inci ve Şartnamenin 11’inci Madde-i

Mu’addileleri

5 2458 (10 Safer 1330 ve 17

Kanunisani 1327/1911)

Dersaadet Tramvayları Hutut-i Cedidesi İmtiyazı Hakkında

8/21 Kanunisani 1326/1911 Tarihli Mukavelenameye Müzeyyil

Mukavelename

5 2460 (5 Cemaziyelahir 1330

ve 9 mayıs 1328/1912)

Tramvayların Umur-ı Zabıta Nizamnamesi 5 2466 (26 Rebiülahir 1332 ve

11 Mart 1330/1914)

Üsküdar-Alemdağı Tramvayı 5 2486 (27 Nisan 1329)

Tünel İmtiyazı Hakkında Ferman-ı Ali 5 s.2489 (29 Safer 1286/1870)

Tünel Şirketinin Mukavelenamesi 5 2490 (2 ġaban 1286 ve 25/6

TeĢrinisani 1285/1869)

Tünel Şirketinin Şartnamesi 5 2490 (2 ġaban 1286 ve 25/6

TeĢrinisani 1285/1869)

Tünel Şirketinin Mukavele Senedi 5 2499

Tünel Şirketinin Nizamname-i Dahilisi 5 2500 (25 Muharrem 1289 ve

23 Mart 1288)

Tünel İmtiyazının Elli Sene Müddetle Temdidi Hakkındaki 5 2517 (14 Zilkade 1317 ve 2

30

Ferman-ı Ali mart 1316)

Tünel Şirketi İmtiyazının Yetmiş Beş Sene Müddetle Temdidi

Hakkındaki Ferman-ı Ali 5 2521

(29 Ramazan

1322/1907)

Tünel Şirketi İmtiyazının Yetmiş Beş Sene Müddetle

Temdidine Dair Mukavelename 5 2524

(27 Ramazan

1322/1907 ve 22

TeĢrinisani 1320-5

Kanunievvel 1904)

Karaköy’den Taksim’e ve Oradan Boğaziçi’nin

Rumelifeneri’ne Müntehi Olmak Üzere Elektrikli Bir

Demiryolu İnşa ve İşletilmesi İmtiyazı Hakkında İrade-i

Seniyye

5 2553 (19 Rebiülevvel

1330/1912 ve 25 ġubat

1327)

Dersaadet Otobüs ve Omnibüs Osmanlı Anonim Şirketinin

Suret-i Teşkili Hakkındaki İrade-i Seniyyeyi Mübelliğ Ticaret

ve Nafia Nezareti’nin Tezkiresi

5 2580 (23 ġubat 1325/1909)


Şartnamesi 5 2582


Nizamname-i Dahilisi 5 2585

(20 Safer 1328 ve 18

ġubat 1325/1909)

Dolmabahçe Gazhanesi 5 2593

Dolmabahçe Gazhanesinin Şehremanetine Devri Hakkında

Kanun-i Muvakkat 5 2597


17 Kanunievvel

1328/1912)

Dolmabahçe Gazhanesinin Şehremanetine Devri Hakkında

Mukavelename 5 2597

(23 Haziran

1329/1912)

İstanbul Şehrinin Beyoğlu ve Yeniköy Daire-i Belediyyeleri

Dahilindeki Mahallerine Havagazı Tevzi ve İcrası İmtiyazı

Hakkında İrade-i Seniyye

5 2599 (16 Rebiulevvel 1332

ve 30 Kanunisani

1329/1913)

İstanbul Şehrinin Beyoğlu ve Yeniköy Daire-i Belediyyeleri

Dahilindeki Mahallerine Havagazı Tevzi ve İcrası Hakkında

Mukavelename (ve) Şartname

5 2599 (16 Rebiulevvel 1332

ve 30 Kanunisani

1329/1913)

Yedikule Gazhanesi 5 2633

İstanbul ve Havalisinin Havagazıyla Tenvirine Dair Şartname 5 2636 (6 Zilhicce 1304 ve 13

Ağustos 1303/1887)

Dersaadet ve Havalisinin Havagazıyla Tenvirine Dair

Şartname 5 2640

(6 Zilhicce 1304 ve 13

ağustos 1303/1887)

İstanbul Şirket-i Tenviriyye-i Osmaniyyesi Nizamname-i

Dahilisi 5 2643 (7 Nisan 1304/1888)

Kadıköyü ve Üsküdar ile Boğaziçi’nin Anadolu Cihetinin

Havagazıyla Tenviri İmtiyazına Dair Mukavelename 5 2650


Temmuz 1307/1891)

Kadıköyü ve Üsküdar ile Boğaziçi’nin Anadolu Cihetinin

Havagazıyla Tenviri İmtiyazına Dair Şartname 5 2655


Temmuz 1307/1891)

Üsküdar-Kadıköyü Osmanlı Gaz Şirket-i Tenviriyyesinin

Nizamname-i Dahilisi 5 2659

(25 TeĢrinisani

1307/1891)

Gaz Depoları 5 2668

Gaz Depolarının Tesis ve Küşadı Hakkındaki Mukarrerat 5 2670 (9 Recep 1297/1880)

31

Osmanlı Anonim Elektrik şirketi Nizamname-i Dahilisi 5 2720 (25 Rebiülevvel 1329

ve 12 Mart 1327/1911)

Kudret-i Elekrikiyye Tevziatının Tabi Olacağı Şerait-i

Fenniyyeyi Mübayyin Nizamname 5 2729

Tramvay Hatları Altında İcra kılınacak Hafriyata Şirketin Bir

Guna Muhalefete Hakkı Olamayacağı 7 4062

(15 TeĢrinievvel

1306/1890)

Tramvay Güzergahında Hasbe-l-ameliyyat Bozulacak

Kaldırımların Şirketçe Tamir Edileceği 7 4066

(29 TeĢrinisani

1330/1914)

Tramvay Geçen Caddelerdeki Taşların Cihet-i Aidiyyeti 8 4153 (23 ġubat 1331/1916)

Dolmabahçe Gazhanesi Memurin ve Müstahdeminin Tekaüd

ve Ma’zuliyyet Kanunlarından İstifade Edecekleri 8 4657

(15 TeĢrinievvel

1330/1914)

Dolmabahçe Gazhanesi Memurinine Ale’l-usul Ma’zuliyyet

Maaşı Tahsisi 7 4658

(15 Haziran

1334/1918)

32

Ücretsiz ve Ġndirimli Yolculuk Tarife Uygulamaları

Free and Discounted Travel Desicions

TARĠH SAYI KURUM Ü/Ġ3 KAPSAM

27.09.1932

Ġstanbul Tramvay ġirketi

Ü

Ġstanbul Tramvay ġirketi Tarife Uygulamaları

Nizamnamesi'ne göre, ücretsiz yolcular:(üniformalı

polis, kimlik gösteren sivil polis, kızılay memuru, umumi

paso hamilleri, inzibat zabit ve neferleri, kimlikli ve resmi

giysili şirket memurları, 6 yaşından küçük çocuklar)

27.09.1932

Ġstanbul Tramvay

ġirketi Ġ

Ġstanbul Tramvay ġirketi Tarife Uygulamaları

Nizamnamesi'ne göre, indirimli yolculuklar: (zabitan,

efrad-ı zabıtan, askeri mektep talebeleri, malüller, posta

müvezzileri, posta baş memurları, hilal-i ahmer

memurları, şehremaneti personeli, tecir memurları,

pasolu mektep talebeleri) 16.06.1939 3645 TBMM Yasa Ü ĠETT personeli

21.03.1940 406 TBMM Yasa Ü Telefon müvezzileri, hat çavuĢları, hat amelesi ve fen

memurları

12.10.1948 323-948 Belediye Meclisi Ġ Ġstanbul Üniversite yüksek okul öğrencileri (öğretim

ayları boyunca)

01.04.1949

Belediye Meclisi Ü Harp malülü, gazi

29.12.1949 253-949 Belediye Meclisi Ġ Ġstanbul yüksek okul öğrencileri (öğretim günleri

boyunca) 04.03.1950 5584 TBMM Yasa Ü Postacı ve dağıtıcılar 18.03.1950

Belediye Meclisi Ü Ġstanbul Belediye müfettiĢleri

06.04.1950

Belediye Meclisi Ü Yabancı gazete muhabirleri 13.08.1951

Belediye Meclisi Ü Emniyet mensupları

20.12.1951 8/ 297 Belediye Meclisi Ü Ġstanbul merkez komutanlığı inzibat, subay, astsubay ve

erleri

11.03.1952

Belediye Meclisi Ü Ġstanbul hakimleri, müddeumumileri ve Adalet (adli tıp)

doktorları 20.06.1952 952/ 296 Belediye Meclisi Ġ TaĢralı öğrenciler (yaz tatilinde) 24.07.1953

Belediye Meclisi Ü Türk basın mensupları

10.02.1954 6245 TBMM Yasa Ġ Belediye sınırları içerisinde gezici görev yapan

hizmetliler

22.02.1956

Belediye Meclisi Ü ĠçiĢleri Bakanlığı mülkiye müfettiĢleri, Ġstanbul Emniyet

BaĢmüfettiĢliği mensupları

04.07.1956

Belediye Meclisi Ü Ġstanbul Belediye zabıta memurları 28.12.1956

Belediye Meclisi Ü Askeri hakimler

21.02.1958

Belediye Meclisi Ü Harp malülü, gaziler

28.03.1961 60/ 97 Belediye Meclisi Ü 1. Ordu Komutanlığı trafik taburunun subay, astsubay ve

erleri 23.05.1961 961/ 225 Belediye Meclisi Ü Subay, astsubay ve erler 16.07.1963 963/ 451 Belediye Meclisi Ġ Yabancı ülkedeki orta öğretim öğrencileri 28.02.1964 .6/ 2760 Bakanlar Kurulu Ü Sarı basın kartı ve basın Ģeref kartı sahibi gazeteciler

12.03.1964 964/ 108 Belediye Meclisi Ü

Ġstanbul Belediyesi Hesap ĠĢleri Müdürlüğü Ģefleri,

eğlence yerleri kontrolleri, Ġtfaiye Müdürlüğü personeli,

vazife malülü polis emeklileri

12.01.1965 965/ 3 Belediye Meclisi Ü

Ġstanbul Valisi ve Belediye BaĢkanı, Vilayet Meclisi

umumi azaları, Belediye Meclis azaları, resmi ve sivil

polis 01.07.1967

Belediye Meclisi Ü Ücretsiz yolculuk hakkının iptali

24.02.1968 1005 TBMM Yasa Ü Ġstiklal madalyası sahipleri ve refakatindeki eĢleri 26.02.1970 350-551 BaĢbakanlık Ü Mavi basın kartı sahibi yabancı gazeteciler 13.05.1971 1402 TBMM Yasa Ü Sıkıyönetim görevlileri

28.08.1972 14920 ĠETT paso yönetmeliği

Ġ Orta öğrenim ve yüksek okul öğrencileri

3 Ü/Ġ: Ücretsiz/Ġndirimli

33

27.04.1976 1985 TBMM Yasa Ü Kore gazileri ve refakatindeki eĢleri 09.11.1983 2943 TBMM Yasa Ü Kıbrıs gazileri ve refakatindeki eĢleri

10.07.1985 1985/5-4 UKOME Ü Kamu toplutaĢıma araçlarında ve Özel Halk

Otobüslerinde ücretsiz taĢınacak yolcuların saptanması

10.07.1985 1985/5-5 UKOME Ü Belediye Meclisi üyelerine denetim yetki belgesi

verilmesi

13.11.1985 1985/9-2 UKOME Ü Sarı basın kartlarının Özel Halk Otobüslerinde de geçerli

olması 12.01.1986

UKOME Ġ Öğretmenlerin indirimli ücret kategorisine sokulması

18.06.1986 1986/6-2 UKOME Ü ĠBB TeftiĢ Heyeti MüfettiĢleri 20.02.1986 1986/2.Ek 3 UKOME Ġ Hakim ve savcılar

21.11.1986 1986/11-34 UKOME Ü ĠETT otobüslerinde geçerli olan sarı basın kartlarının

Özel Halk Otobüslerinde de geçerli olması 09.12.1987

ĠETT Ü Hakim ve savcılara ücretsiz servis otobüsü tahsisi

23.03.1989 1989/5-2 UKOME Ġ Emekli öğretmenler 17.04.1989 1989/ 6/ 1 UKOME Ü Görme özürlü 24.04.1989 1989-7-1 UKOME Ü % 40 bedensel özürlü 07.06.1989 1989/ 8/ 3 UKOME Ġ 60 yaĢ üzeri memur emeklileri 24.07.1989 1989/11-6 UKOME Ġ 60 yaĢını dolduran memur emeklileri

28.03.1990 08.07.1990 UKOME Ü ĠBB TeftiĢ Heyeti müfettiĢlerine denetim kartı

26.09.1990 3660 TBMM Yasa Ü Ġstiklal Madalyası sahipleri ve eĢleri

12.04.1991 3713 TBMM Yasa Ü Terörle savaĢanlar ve eĢleri

28.08.1991 3761 TBMM Yasa Ü Ġstiklal Madalyası sahipleri

16.10.1991 1991/16-2 UKOME Ü

BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığında memur statüsündeki

personelin, haftasonu tatili ve dini bayram günlerinde

ĠETT otobüslerinden indirimli yararlanmaları

08.05.1992 02.05.1992 UKOME Ü 75 kiĢilik Ġstiklal Madalyası varisleri

08.05.1992 01.05.1992 UKOME Ü

Emekli ve muvazzaf askeri personeli korumakla görevli

200 özel koruma er ve erbaĢların ĠETT iĢletmesindeki hat

araçlarından ücretsiz yararlanmaları

22.07.1992 30.08.1992 UKOME Ġ

60 yaĢını dolduran SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı

emeklilerine ĠETT iĢletmesince verilen indirimli seyahat

kartının, yanlıĢ anlamaları önlemek açısından kapsamına

açıklık getirilmesi

30.11.1992 1992/14-2 UKOME Ü

Türk Cumhuriyetleri'nden ve Rusya Federasyonu'na bağlı

özerk bölgelerden eğitim amacıyla Türkiye'ye davet

edilen öğrencilere ĠETT araçlarından ücretsiz seyahat

etme olanağının sağlanması

23.12.1992 1992/17-1 UKOME Ü

Öğretmenlerin toplu taĢıma araçlarından ve Ģehir

tiyatrolarında gösterilen oyunlardan 1992 yılı sonuna

kadar ücretsiz olarak yararlanmaları

07.07.1993 01.12.1993 UKOME Ġ Ġndirimli bilet uygulama yetkisinin belirlenmesi

04.08.1993 1993/14 UKOME Ġ 60 yaĢını geçmiĢ tüm vatandaĢların indirimli ĠETT

Seyahat Kartından yararlandırılması

01.10.1993 1993/16-1 UKOME Ü

Bosna-Hersek Cumhuriyeti'nden savaĢ nedeniyle

ülkemize gelen ve herhangi bir iĢte çalıĢmayan

mültecilere ücretsiz paso verilmesi

16.12.1993 1993/19-29 UKOME Ü

ĠETT Genel Müdürlüğünün ulaĢım araçlarında ücretsiz

seyehat eden 75 kiĢilik Ġstiklal Madalyası varislerinin 150

kiĢiye çıkartılması (ĠETT Encümen kararıyla).

11.07.1994 11.10.1994 UKOME Ġ

ĠETT hatlarında kademeli taĢımacılığa geçilmesi

nedeniyle 10 km. den az olan ĠETT hatlarında indirimli

tarife ile yolculuk yapılması. (Ertelendi).

11.07.1994 17.10.1994 UKOME Ġ

ĠETT Genel Müdürlüğü’nün çeĢitli bakanlıklar personeli

için indirimli seyahat olanağının bu bakanlıklarca

sübvanse edilmesi önerisi

34

08.09.1994 1994/14-6 UKOME Ü ĠETT Genel Müdürlüğü’nün 05.00-16.45 saatleri arasında

yaptığı ücretsiz yolcu taĢımacılığının kaldırılması

25.01.1995 1995/3 UKOME Ü

65 yaĢını dolduran ve Ġstanbul'da yaĢayan tüm

vatandaĢların, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığına bağlı din, genel

idare ve eğitim veren hizmetlilerin, kuran kursu

öğrencileri ve Ġstanbul BüyükĢehir Belediyesi ve ilçe

belediyelerde kadrolu olan özel koruma ve güvenlik

görevlilerinin ücretsiz taĢınması 28.02.1995 4082 TBMM Yasa Ü Harp malülü, gaziler ile Ģehit dul ve yetimleri 17.06.1995

UKOME Ü 65 yaĢ üzeri

27.12.1995 1995/18-40 UKOME Ü Hesap iĢleri murakıplarına ĠETT otobüsleri Tünel ve

ÖHO’lerinde denetim görevlisi yetki belgesi verilmesi

02.09.1996 18.12.1996 UKOME

K.K.K.'nda özel koruma hizmeti veren er ve erbaĢlara

92/5-1 sayılı UKOME Kararı ile sağlanan ĠETT

araçlarından faydalanma kontenjanının artırılması

14.11.1996 4404 TBMM Yasa Ü Terörle savaĢanlar ve eĢleri

06.12.1996 1996/16-1 UKOME Ġ Orman muhafaza memurlarının ĠETT araçlarından

indirimli olarak yararlandırılması

30.05.1997 02.04.1997 UKOME Ü Muharip gazi eĢlerinin ĠETT otobüslerinden ücretsiz

olarak yararlanmaları

07.07.1997 03.08.1997 UKOME Ü

Türkiye Muharip Gaziler Derneği'nin Ġstanbul ġubesi'nin,

üyeleri için, ÖZ otobüslerinde de mevcut haklarıyla

yolculuk yapmaları

08.10.1999 1999/14-3 UKOME Ü

ĠETT Genel Müdürlüğü’nün otobüslerinde, Ġstanbul'da

yaĢayan 65 yaĢ üstü vatandaĢların ĠETT ve ÖHO'nde (çift

katlı otobüsler hariç) saat 10:00-16:00 arasında ücretsiz

yolculuk yapmaları

28.07.2000 02.07.2000 UKOME Ü

Ġstanbul Ġl Jandarma Komutanlığı'nın çeĢitli hizmetler

için sivil olarak görevlendirdikleri personele, 120 adet

serbest seyahat kartı verilmesi

29.09.2000 03.10.2000 UKOME Ü ĠBB bünyesinde çalıĢan memur personelin ĠETT

otobüslerinden ücretsiz yararlanmaları

22.12.2000 2000/13-2 UKOME

ĠETT Genel Müdürlüğü'nün 15 günlük Mavi Akbil ve

Haftalık Mavi Akbil sistemi uygulaması

2001

UKOME

Günlük, haftalık, 15 günlük, aylık elektronik bilet (Akbil)

abonman uygulamasının baĢlaması

01.08.2003

UKOME

Bilet ve aktarma entegrasyonunun yerel yönetim ulaĢım

iĢletmelerinin tümüne yaygınlaĢtırılması ve ücretsiz

aktarma süresinin 90 dakikaya çıkarılması

01.08.2003

UKOME

Çift katlı otobüsler ve Özel Halk Otobüsleri (ÖHO) hariç

yerel yönetime bağlı tüm ulaĢım iĢletmelerinde geçerli

olacak bilet ve ücret entegrasyonu uygulamasına

baĢlanması

01.10.2004

UKOME Ü Ġstanbul köy ve mahalle muhtarlarına ‘İETT Denetim

Kartı’ verilmesi

01.06.2006

UKOME Ü Özürlüler ve refakatçileri için 'İETT Beyaz Kart’

uygulamasının baĢlaması

01.07.2006

UKOME

BüyükĢehir Belediyesince, ‘Tek bilet Akbil’

uygulamasına geçilerek ĠETT ve Özel Halk Otobüsleri,

ġehir Hatları Vapurları, Metro, Deniz Motorları ve

Banliyö Trenlerinin entegre edilmesi ve sistemde Mavi

Akbil’in geçerli olması

01.01.2008

UKOME

ĠETT’de kağıt biletin tarihe karıĢarak yerine beĢ biletlik

kart ‘Beşi Biryerde’ nin gelmesi

24.01.2008 14.01.2008 UKOME

ĠETT''nin kağıt bilet uygulamasının kaldırılması ve 5

geçiĢlik kurumsal elektronik bilet uygulamasına geçilmesi

35

UlaĢımla Ġlgili Ölçünler

Transportation Standarts in Türkiye

TÜRKĠYE STANDARTI: SAYI/TARĠH/STANDART ADI

TS 5648 28.03.1988

Benzin veya Dizel Motorlarından Kirletici Gazların Emisyonuna Göre TaĢıtların Tip ve Kabul Deneyleri

TS 4236 28.03.1988

Motorlu Karayolu TaĢıtlarının Gaz Kirleticileri Ġçin Emisyon Sınır Değerleri

TS 10623 12.01.1993

Hava Kalitesi - Dizel Motorlardan Kaynaklanan Kirletici Emisyonu -(Tonajı 3500 kg'dan Büyük Araçlar Ġçin)-Sınır

Değerleri ve Kabul Deneyleri

TS 10779 30.01.2007

Tahribatsız Muayene-Akustik Emisyon-Terimler

TS 11510 01.10.1995

Motorlu TaĢıtlar- Benzin Motorları- Servis Ġstasyonları- Egzos Emisyonu Ölçüm Cihazlarının Özellikleri- YayılmıĢ

Kızılötesi IĢınlı Analizör

TS EN 50121-2 03.9.1996

Elektromanyetik Uyumluluk-Demiryolu Uygulaması-Bölüm 2:Bütün Demiryolu Sisteminin Çevreye Emisyonu

TS ENV 50121-4 21.04.1998

Demiryolu Uygulamaları-Elektromanyetik Uyumluluk Bölüm4: Sinyalizasyon ve HaberleĢme Cihazlarının Emisyon

ve BağıĢıklılığı

TS EN ISO 8178-1 11.04.2000

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonu Ölçümesi -Bölüm 1: Egzoz Emisyonlarındaki Gaz ve

Parçacıkların Motor Dinamometresinde Ölçülmesi

TS EN ISO 8178-2 03.04.2002

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 2: Gaz ve Parçacık Halindeki Egzoz

Emisyonlarını Sahada Ölçme

TS EN ISO 8178-4 03.04.2002

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 4: Farklı Motor Uygulamaları Ġçin Deney

Çevrimleri

TSE ECE R 49:1997 01.01.1997

Motordan Çıkan Kirleticilerin Emisyonu Konusunda SıkıĢtırma AteĢlemeli Motorların (C.I) ve SıkıĢtırma

AteĢlemeli Motorlar (C.I.) ile DonatılmıĢ TaĢıtların Onayı ile Ġlgili Hükümler

TS ISO 8178-7 12.04.1999

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar - Egzoz Emisyonunu Ölçme - Bölüm 7: Motor Ailesinin Belirlenmesi

TS ISO 8178-8 21.03.2000

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar - Egzoz Emisyonunu Ölçme - Bölüm 8: Motor Grubunun Belirlenmesi

TSE- ECE- R 15:2000 01.01.2000

Motorlu TaĢıtlar Pozitif AteĢlemeli veya SıkıĢtırma TutuĢturmalı Motorlu TaĢıtların Motordan Kaynaklanan Gaz

Emisyonlarına ĠliĢkin Onayı Ġçeren Hükümler- Kıvılcım AteĢlemeli Motorların Güç Ölçüm Metodu- TaĢıtların Yakıt

Tüketimlerini Ölçme Metodu

TSE- ECE R 51:1998 01.01.1998

Motorlu TaĢıtlar Gürültü Emisyonları Konusunda En Az Dört Tekerleğe Sahip Motorlu TaĢıtların Onayı Ġle Ġlgili

Hükümler

TSE ECE R 83:1998 01.01.1998

Motorlu TaĢıtlar Motor Yakıt Özelliklerine Göre Kirleticilerin Emisyonları Konusunda TaĢıtların Onayı Ġle Ġlgili

Hükümler

TSE ECE R 96:1998 01.01.1998

Motorlu TaĢıtlar Motordan Kaynaklanan Kirleticilerin Emisyonları Konusunda Tarım ve Orman Traktörlerine

Takılan SıkıĢtırma AteĢlemeli Motorların Onayı Ġle Ġlgili Hükümler

TSE ECE R 101:2000 01.01.2000

Motorlu TaĢıtlar Yakıt Tüketimi ve Karbon Dioksit Emisyonunun Ölçülmesi Konusunda Ġçten Yanmalı Motor Ġle

DonatılmıĢ Binek Otomobillerin Onayı Ġle Ġlgili Hükümler

TSE-EEC 80/1268:2000 01.01.2000

Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtların Karbon Dioksit Emisyonları ve Yakıt Tüketimi Ġle Ġlgili

89/49/AT ve 93/116/AT Sayılı Yönetmelikler Ġle DeğiĢtirilen 16 Aralık 1980 Tarih ve 80/1268/AT Sayılı Yönetmelik

TS ENV 12908 16.01.2001

KurĢun ve KurĢun AlaĢımları-Kıvılcım Uyarmalı-Optik Emisyon Spektrometrisiyle (OES) Analiz

TSE-EEC 88/77 01.01.2001

Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar TaĢıtlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Yayılan Kirletici Gaz ve

Partiküllerinin Emisyonuna KarĢı Alınan Tedbirlerle Ġlgili 3 Aralık 1987 Tarihli ve 88/77/AT Sayılı Yönetmelik

TS EN 50121-4 20.04.2001

Demiryolu Uygulamaları- Elektromanyetik Uyumluluk- Bölüm 4: Sinyalizasyon ve HaberleĢme Cihazlarının

Emisyon ve BağıĢıklılığı

http://www.tse.org.tr/Turkish/Abone/StandardDetay.asp?STDNO=1276&SiraNo=1






















36

Direktif : 96/48/EC

TS EN ISO 8178-5 06.11.2001

Ġçten Yanmalı Motorlar-Egzoz Emisyon Ölçümü Kısım 5 : Deney Yakıtları

TS EN 50121-5 07.03.2002

Demiryolu Uygulamaları - Elektromanyetik Uyumluluk - Bölüm 5: Sabit Güç Besleme Tesislerinin Ve Cihazlarının

Emisyonu Ve BağıĢıklığı

Direktif : 96/48/EC

TS EN ISO 8178-6 03.04.2002

Pistonlu Ġçten Yanmalı Motorlar- Egzoz Emisyonunu Ölçme- Bölüm 6: Ölçme Sonuçları ve Deney Raporu

TS ISO 8178-3 13.03.2007

Pistonlu içten yanmalı motorlar - Egzoz emisyonunun ölçülmesi - Bölüm 3 : Tarifler ve kararlı durumda egzoz gazı

dumanı ölçme metotları

TS ISO 8178-9 17.04.2007

Pistonlu içten yanmalı motorlar-Egzoz emisyonunu ölçme-Bölüm 9: GeçiĢ Ģartları altında çalıĢan sıkıĢtırma

ateĢlemeli motorlardan kaynaklanan egzoz gazı emisyonlarının deney yatağı ölçmeleri için deney çevrimleri ve deney

yöntemleri

ECE R 83:2006 27.01.2006

Motorlu TaĢıtlar-Motor yakıtı özelliklerine göre kirleticilerin emisyonları konusunda taĢıtların onayı ile ilgili

hükümler

TS ISO 10478 13.04.2004

Petrol ürünleri – Yağ yakıtlarda alüminyum ve silisyum tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plâzma emisyonu ve

atomik absorpsiyon spektroskopisi yöntemleri

TS EN 50121-2 10.04.2002

Demiryolu Uygulamaları - Elektromanyetik Uyumluluk - Bölüm 2: Bütün Demiryolu Sisteminden Çevreye Emisyon

Direktif : 96/48/EC

TSE EC 2000/25 01.01.2001

Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Tarım ve Orman Traktörlerini Tahrik Etmek Üzere

Tasarlanan Motorlardan Yayılan Gaz Emisyonları ve Parçacık Kirleticilere KarĢı Alınacak Tedbirlere ĠliĢkin

74/150/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 22 Mayıs 2000 Tarihli ve 2000/25/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve

Konsey Yönetmeliği

TSE EEC/72/306:2001 01.01.2001

Motorlu TaĢıtlar - TaĢıtlarda Kullanılan Dizel Motorlardan Çıkan Kirletici Emisyonlarına KarĢı Alınan Önlemler

Konusunda 72/306/AT Sayılı Yönetmelik

TSE EC/98/69:2001 01.01.2001

Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonların

OluĢturduğu Hava Kirliliğine KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren

1999/102/AT ve 2001/1/AT Sayılı Yönetmelikler Ġle DeğiĢtirilen 13 Ekim 1998 Tarihli ve 98/69/AT Sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği

TSE EC/98/77:2001 01.01.2001

Komisyon Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtların Emisyonlarından Kaynaklanan Hava Kirliliğine KarĢı

Alınacak Tedbirler ile Ġlgili Üye Ülkelerin Yasalarının YakınlaĢtırılmasına Dair 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini

Teknik Ġlerlemelere Uyarlayan 2 Aralık 1998 Tarihli ve 98/77/AT Sayılı Komisyon Yönetmeliği (Metin Avrupa

Ekonomik Alanı (EEA) ile Ġlgilidir)

TSE EC/99/94:2001 01.01.2001

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Yeni Otomobillerin Pazarlanması Konusunda Yakıt

Ekonomisi ve Co2 Emisyonlarına Dair Tüketicilerin Bilgilendirilmesinin Sağlanması Ġle Ġlgili 13 Aralık 1999 Tarih

ve 99/94/AT Sayılı Yönetmelik

TSE EC/1999/96:2001 01.01.2001

Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlarda Kullanılan SıkıĢtırma AteĢlemeli

Motorlardan Çıkan Gaz ve Parçacıkların ve TaĢıtlarda Kullanılan Doğal Gaz veya SıvılaĢtırılmıĢ Petrol Gaz Yakıtlı

Pozitif AteĢlemeli Motorlardan Çıkan Gaz Parçacıkların Emisyonlarına KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili Üye

Ülkelerin Yasaların YakınlaĢtırılmasına Dair 88/77/AT Sayılı Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 13 Aralık 1999/96/AT

Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği

TSE EC/2001-1:2001 01.01.2001

Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonlardan

Kaynaklanan Hava Kirliliğine KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili ve 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini DeğiĢtiren 22

Ocak 2001 Tarihli ve 2001/1/EC Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği

TSE EC/1999/102:2001 01.01.2001

Komisyon Yönetmeliği Motorlu TaĢıtlar Motorlu TaĢıtlardan Yayılan Emisyonlardan Kaynaklanan Hava Kirliliğine

KarĢı Alınacak Tedbirler Ġle Ġlgili ve 70/220/AT Konsey Yönetmeliğini Teknik Ġlerlemelere KarĢı Uyarlayan 15

Aralık 1999 Tarihli ve 1999/102/EC Sayılı Komisyon Yönetmeliği (Metin AEA Ġle Ġlgilidir)

TSE EC/2000/14:2001 01.01.2001

Motorlu TaĢıtlar Açık Alanda Kullanılan Teçhizatın Çevresindeki Gürültü Emisyonu Ġle Ġlgili Üye Ülke Yasalarının

YakınlaĢtırılması Konusunda 8 Mayıs 2000 Tarihli ve 2000/14/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey

Yönetmeliği

TSE ECE R 40:2001 01.01.2001

Motordan Çıkan Gaz Kirleticilerin Emisyonu Konusunda Pozitif AteĢlemeli Motorla Donatılan Motosikletlerin

Onayı Ġle Ġlgili Hükümler Düzeltme 4



















37

TSE ECE R 47:2001 01.01.2001

Motorlu TaĢıtlar - Motordan Kaynaklanan Gaz Kirleticilerin Emisyonu Konusunda Pozitif AteĢlemeli Motorla

Donatılan Mopedlerin Onayı Ġle Ġlgili Hükümler

2002/51/EC 24.11.2005

MOTORLU TAġITLAR - 97/24/EC YÖNETMELĠĞĠNĠ DEĞĠġTĠREN ĠKĠ VEYA ÜÇ TEKERLEKLĠ

MOTOSĠKLETLERDEN KAYNAKLANAN KĠRLETĠCĠ EMĠSYONLARININ SEVĠYESĠNĠ AZALTMA

KONUSUNDA AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEYĠ’NĠN 19 TEMMUZ 2002 TARĠHLĠ VE 2002/51

SAYILI YÖNETMELĠĞĠ (Avrupa serbest alanı ile ilgili metin)

2002/80/EC 14.10.2005

MOTORLU TAġITLAR MOTORLU TAġITLARDAN ÇIKAN EMĠSYONLARDAN KAYNAKLANAN HAVA

KĠRLĠLĠĞĠNE KARġI ALINACAK TEDBĠRLERLE ĠLGĠLĠ 70/220/AT YÖNETMELĠĞĠNĠ TEKNĠK

ĠLERLEMELERE UYARLAYAN 3 EKĠM 2002 TARĠHLĠ VE 2002/80/AT SAYILI KOMĠSYON YÖNETMELĠĞĠ

ECE R 49/A2:2005 9.12.2005

Motorlardan çıkan kirleticilerin emisyonları

ECE R 101:2005 30.9.2005

Motorlu taĢıtlar-Yalnızca içten yanmalı bir motor veya hibrit(melez) elektrik güç dizini ile tahrik edilen

otomobillerin karbondioksit emisyonunun ve yakıt tüketiminin ve/veya elektrik enerjisi tüketimi ve elektrik

aralığının ölçümü konusunda otomobillerin ve sadece elektrik enerjisi tüketimi ve elektrik aralığının ölçümü

bakımından elektrik güç dizini ile tahrik edilen M1 ve N1 kategorisi taĢıtların onayı ile ilgili hükümler

TSE EEC 1999/100 01.01.2001

Motorlu TaĢıtlar - Motorlu TaĢıtların Karbondioksit Emisyonları Ve Yakıt Tüketimi Ġle Ġlgili 80/1268/AT Sayılı

Komisyon Yönetmeliğini Teknik GeliĢmelere Uyarlayan 15 Aralık 1999 Tarih Ve 1999/100/AT Sayılı Komisyon

Yönetmeliği (Metin Avrupa Ekonomik Alanı Ġle Ġlgilidir).

2004/3/EC 29.03.2006

Motorlu taĢıtlar-N1 kategorisi taĢıtların karbon dioksit emisyonlarının ve yakıt tüketiminin ölçülmesi ile ilgili

80/1268/EEC ve 70/156/EEC Konsey yönetmeliklerini değiĢtiren 11 ġubat 2004 tarih ve 2004/3/EC sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konseyi yönetmeliği

2005/13/EC 06.03.2006

Motorlu TaĢıtlar - Tarım veya orman traktörlerini tahrik etmek için tasarlanan motorlardan çıkan gaz ve parçacık

hâlindeki kirleticilerin emisyonu ile ilgili 2000/25/EC sayılı Avrupa Parlâmentosu ve Konseyi Yönetmeliğini ve tarım

veya orman traktörlerinin tip onayı ile ilgili 2003/37/EC sayılı Avrupa Parlâmentosu ve Konseyi yönetmeliğinin Ek

I’ini değiĢtiren 21 ġubat 2005 tarih ve 2005/13/EC sayılı Komisyon Yönetmeliği

2005/21/EC 07.03.2006

TAġITLARDA KULLANILAN DĠZEL MOTORLARDAN ÇIKAN KĠRLETĠCĠ EMĠSYONLARINA KARġI

ALINACAK ÖNLEMLERLE ĠLGĠLĠ, ÜYE ÜLKELERĠN KANUNLARININ YAKINLAġTIRILMASINA DAĠR

72/306/EEC SAYILI KONSEY YÖNETMELĠĞĠNĠ TEKNĠK ĠLERLEMELER UYARLAYAN

2005/55/EC 25.05.2007

Motorlu taĢıtlar - TaĢıtlarda kullanılan sıkıĢtırma ateĢlemeli motorlardan yayılan gaz ve parçacık hâlindeki

kirleticilerin emisyonlarına ve taĢıtlarda kullanılan doğalgaz veya sıvılaĢtırılmıĢ petrol gazı ile çalıĢan pozitif

ateĢlemeli motorlardan yayılan gaz hâlindeki kirleticilerin emisyonlarına karĢı alınacak tedbirlerle ilgili üye

ülkelerin yasalarının yakınlaĢtırılması konusunda 28 Eylül 2005 tarih ve 2005/55/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve

Konseyi Yönetmeliği (2006/51/EC, 2005/78/EC ve 2006/81/EC Yönetmelikleri ile değiĢik)

TS 13231 21.12.2006

ĠĢ yerleri - Sabit egzoz emisyonu ölçüm istasyonları için kurallar

TS ISO 14064-1 05.06.2007

Sera gazları - Bölüm 1: Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaĢtırmalarının kuruluĢ seviyesinde hesaplanmasına ve

rapor edilmesine dair kılavuz ve özellikler

TS ISO 14064-2 05.06.2007

Sera gazları - Bölüm 2: Sera gazı emisyon azaltmalarının veya uzaklaĢtırma iyileĢtirmelerinin hesaplanma, izlenme

ve rapor edilme faaliyetleri için kılavuz ve özellikler

TS ISO 14064-1 12.10.2006

Sera gazları – Bölüm 1 : Sera gazlarının emisyon ve tutulma miktarlarının tespiti ve bildirilmesi için kuruluĢ

seviyesinde kılavuz ve özellikler

TS ISO 14064-2 12.10.2006

Sera gazları – Bölüm 2 : Sera gazlarının emisyonlarındaki azaltma miktarının ve tutulmalarındaki iyileĢmenin proje

seviyesinde tespiti, izlenmesi ve bildirilmesi için kılavuz ve özellikler

ECE R 96:2006 10.01.2008

Motorlu taĢıtlar - Motordan kaynaklanan kirleticilerin emisyonları konusunda tarım ve orman traktörleri ile yol dıĢı

hareketli makinalara takılan sıkıĢtırma ateĢlemeli motorların onayı ile ilgili hükümler Revizyon 1

EC /715/2007 29.12.2008

Hafif yolcu ve ticari taĢıtlardan çıkan emisyonlar (Euro 5 ve Euro 6) ve taĢıt tamir ve bakım bilgilerine eriĢim

konusunda motorlu taĢıtların tip onayına iliĢkin 20 Haziran 2007 Tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin (EC)

715/2007 sayılı Regülasyonu

TS 13352 28.02.2008

Petrol ürünleri – Artık fuel oil – Alüminyum, silisyum, vanadyum, nikel, demir, sodyum, kalsiyum, çinko ve fosfor

tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plazmalı atomik emisyon spektrometri (ICP-AES) yöntemi

TS 13351 28.02.2008

Petrol ürünleri – KullanılmıĢ yağlama yağları ve baz yağlar – Katkı elementleri, aĢınma metalleri ve kirleticilerin




















38

tayini – Ġndüktif olarak eĢleĢmiĢ plazmalı atomik emisyon spektrometri (ICP-AES) yöntemi

TS EN 15267-3 9.04.2009

Hava kalitesi - Otomatik ölçme sistemlerinin belgelendirilmesi - Emisyonları izlemede kullanılan otomatik ölçme

sistemleri için performans kriterleri ve deney iĢlemleri

TS EN 15461 9.04.2009

Demiryolu uygulamaları - Gürültü emisyonu - Gürültü ölçme ile geçiĢ için hat bölümlerinin dinamik özelliklerinin

karakterize edilmesi



39

Ġstanbul’u Yönetenler

Managers of İstanbul

Bu bölümde geçmiĢten günümüze kent ve ĠETT yöneticileri dönemlerine göre sıralanmakta, devlet

yönetimiyle kent ve ĠETT yöneticileri iliĢkilendirmektedir.

Osmanlı Dönemi

Ottoman’s Period

ŞEHREMİNİ

Pepe Salih PaĢa (13 Temmuz 1855 - 4 Kasım 1855)

Hacı Hüsam Efendi (3 Kasım 1855 - 23 ġubat 1856)

Osman RaĢid PaĢa (24 ġubat 1856 - 18 Haziran 1858)

Hüseyin Bey (19 Haziran 1958 - 1 Mayıs 1860)

Ahmed ġükrü Bey (12 Mayıs 1860 - 14 Nisan 1862)

Hacı Ahmed Efendi (22 Nisan 1862 - 22 Haziran 1862)

Hüseyin Bey (22 Haziran 1962 - 16 Mart 1868)

Server PaĢa (7 Mart 1868 - 6 Temmuz 1870)

Haydar Efendi (18 Temmuz 1870 - 30 Ağustos 1872)

Ali Rıza Bey (21 Eylül 1872 - 10 Mayıs 1873)

Besim Bey (12 Mayıs 1873 - 23 Ağustos 1873)

Ali PaĢa (23 Ağustos 1873 - 12 Temmuz 1874)

Hekim Ġsmail PaĢa (15 Temmuz 1874 - 1 Ekim 1874)

Feyzi Bey (2 Ekim 1874 - 30 Ekim 1874)

Hekim Ġsmail PaĢa (30 Ekim 1874 - 24 Mart 1875)

ġevket Bey (25 Mart 1875 - 24 Mayıs 1875)

Ali Kabuli PaĢa (30 Mayıs 1875 - 19 Temmuz 1875)

Cenanizade Mehmed Kadri PaĢa (19 Temmuz 1875 - 10 Eylül 1875)

Halet PaĢa (10 Eylül 1875 - 22 Aralık 1875)

Cenanizade Mehmed Kadri PaĢa (24 Aralık 1875 - 28 Kasım 1876)

Refik Bey (28 Kasım 1876 - 14 Kasım 1878)

Galib PaĢa (20 Kasım 1878 - 28 Mart 1879)

Ahmet Rasim PaĢa (30 Mart 1879 - 20 Nisan 1879)

ReĢid PaĢa (20 Nisan 1879 - 5 Ağustos 1879)

Rıza PaĢa (6 Ağustos 1879 - 29 Kasım 1879)

Mehmed Arif PaĢa (30 Kasım 1879 - 2 Mart 1880)

Rıza PaĢa (4 Mart 1880 - 30 Mart 1881)

Mazhar PaĢa (2 Nisan 1881 - 21 Eylül 1890)

Rıdvan PaĢa (22 Eylül 1890 - 10 Haziran 1906)

ReĢid Mümtaz PaĢa (14 Haziran 1906 - 18 Temmuz 1908)

Rauf PaĢa (19 Temmuz 1908 - 27 Temmuz 1908)

Ziver Bey (28 Temmuz 1908 - 16 Mart 1909)

Hazım Bey (17 Mart 1909 - 13 Temmuz 1909)

Halil Bey (20 Temmuz 1909 - 6 Ocak 1910)

Tevfik Bey (8 Ocak 1910 - 19 Mayıs 1910)

Subhi Bey (25 Mayıs 1910 - 26 Temmuz 1911)

Hüseyin Kazım Bey (21 Temmuz 1911 - 27 Ağustos 1911)

http://tr.wikipedia.org/wiki/Pepe_Salih_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/wiki/13_Temmuz

http://tr.wikipedia.org/wiki/1855

http://tr.wikipedia.org/wiki/4_Kas%C4%B1m


http://tr.wikipedia.org/wiki/Hac%C4%B1_H%C3%BCsam_Efendi



http://tr.wikipedia.org/wiki/23_%C5%9Eubat


http://tr.wikipedia.org/wiki/Osman_Ra%C5%9Fid_Pa%C5%9Fa



http://tr.wikipedia.org/wiki/18_Haziran


http://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCseyin_Bey



http://tr.wikipedia.org/wiki/1_May%C4%B1s


http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ahmed_%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC_Bey&action=edit&redlink=1



http://tr.wikipedia.org/wiki/14_Nisan


http://tr.wikipedia.org/wiki/Hac%C4%B1_Ahmed_Efendi





http://tr.wikipedia.org/wiki/H%C3%BCseyin_Bey



http://tr.wikipedia.org/wiki/16_Mart


http://tr.wikipedia.org/wiki/Server_Pa%C5%9Fa





http://tr.wikipedia.org/wiki/Haydar_Efendi



http://tr.wikipedia.org/wiki/30_A%C4%9Fustos


http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_R%C4%B1za_Bey

http://tr.wikipedia.org/wiki/21_Eyl%C3%BCl




http://tr.wikipedia.org/wiki/Besim_Bey





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Pa%C5%9Fa





http://tr.wikipedia.org/wiki/Hekim_%C4%B0smail_Pa%C5%9Fa



http://tr.wikipedia.org/wiki/1_Ekim


http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Feyzi_Bey&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/wiki/Hekim_%C4%B0smail_Pa%C5%9Fa





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eevket_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Kabuli_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/wiki/Cenanizade_Mehmed_Kadri_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/wiki/Halet_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/wiki/Cenanizade_Mehmed_Kadri_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Refik_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Galib_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Rasim_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Re%C5%9Fid_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=R%C4%B1za_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehmed_Arif_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=R%C4%B1za_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mazhar_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/R%C4%B1dvan_Pa%C5%9Fa

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Re%C5%9Fid_M%C3%BCmtaz_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rauf_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ziver_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Haz%C4%B1m_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Halil_Bey

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tevfik_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Subhi_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=H%C3%BCseyin_Kaz%C4%B1m_Bey&action=edit&redlink=1

40

Tevfik Bey (28 Ağustos 1911 - 18 Ağustos 1912)

Cemil Topuzlu (18 Ağustos 1912 - 7 Kasım 1914)

Ġsmet Bey (8 Kasım 1914 - 3 ġubat 1915)

Ġsmail Canbulat (4 ġubat 1915 - 29 Nisan 1915)

Bedri Bey (30 Nisan 1915 - 7 Temmuz 1917)

Sezai Bey (8 Temmuz 1917 - 17 Ağustos 1918)

Cemil Topuzlu (28 Ağustos 1918 - 15 Aralık 1918)

Yusuf Ziya Bey (18 Aralık 1918 - 4 Mayıs 1919)

Cemil Topuzlu (5 Mayıs 1919 - 28 ġubat 1920)

Hayreddin Bey (2 Mart 1920 - 17 Nisan 1920)

Salim PaĢa (18 Nisan 1920 - 2 Aralık 1920)

Yusuf Razi Bey (5 Aralık 1920 - 23 ġubat 1921)

Mehmed Ali Bey (24 ġubat 1921 - 5 Temmuz 1921)

Celal Bey (7 Temmuz 1921 - 4 Mart 1922)

Ziya Bey (5 Mart 1922 - 13 Nisan 1923)

Cumhuriyet Dönemi

Republic’s Period

VALİ VE BELEDİYE BAŞKANLARI

Ali Haydar Yuluğ - (15 Nisan 1923 - 8 Haziran 1924)

Emin Erkul - (8 Haziran 1924 - 12 Ekim 1928)

Muhittin Üstündağ - (14 Ekim 1928 - 4 Aralık 1938)

Lütfi Kırdar - (8 Aralık 1938 - 16 Ekim 1949)

Fahrettin Kerim Gökay - (24 Ekim 1949 - 26 Ekim 1957)

Kemal Hadımlı - (12 Temmuz 1957 - 5 Ekim 1957) *

Mümtaz Tarhan - (29 Kasım 1957 - 11 Mayıs 1958)

Ethem Yetkiner - (14 Mayıs 1958 - 24 Aralık 1958)

Kemal Aygün - (25 Aralık 1958 - 27 Mayıs 1960)

BELEDİYE BAŞKANLARI

Refik Tulga - (27 Mayıs 1960 - 14 Haziran 1960)

ġefik Erensü - (14 Haziran 1960 - 24 Eylül 1960)

Refik Tulga - (24 Eylül 1960 - 26 ġubat 1962)

Turan Ertuğ - (27 ġubat 1962 -16 Mart 1962)

Kadri Ġlkay - (17 Mart 1962 - 30 Ocak 1963, vekaleten)

Kamuran Görgün - (8 Haziran 1962 - 22 Haziran 1962)

Niyazi Akı - (31 Ocak 1963 - 28 ġubat 1963, vekaleten)

Necdet Uğur - (28 ġubat 1963 - 9 Aralık 1963)

HaĢim ĠĢcan - (10 Aralık 1963 - 11 Mart 1968)

Faruk Ilgaz - (12 Mart 1968 - 6 Haziran 1968, vekaleten)

Fahri Atabey - (8 Haziran 1968 - 9 Aralık 1973)

Ahmet Ġsvan - (14 Aralık 1973 - 11 Aralık 1977)

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tevfik_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Cemil_Topuzlu

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0smet_Bey

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0smail_Canbulat

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bedri_Bey&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sezai_Bey&action=edit&redlink=1




http://tr.wikipedia.org/wiki/15_Aral%C4%B1k


http://tr.wikipedia.org/wiki/Yusuf_Ziya_Bey










http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hayreddin_Bey&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Salim_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yusuf_Razi_Bey&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/wiki/Mehmed_Ali_Bey





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Celal_Bey&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ziya_Bey&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Haydar_Yulu%C4%9F





http://tr.wikipedia.org/wiki/Emin_Erkul





http://tr.wikipedia.org/wiki/Muhittin_%C3%9Cst%C3%BCnda%C4%9F





http://tr.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCtfi_K%C4%B1rdar





http://tr.wikipedia.org/wiki/Fahrettin_Kerim_G%C3%B6kay





http://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_Had%C4%B1ml%C4%B1





http://tr.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCmtaz_Tarhan





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ethem_Yetkiner





http://tr.wikipedia.org/wiki/Kemal_Ayg%C3%BCn





http://tr.wikipedia.org/wiki/Refik_Tulga





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eefik_Erens%C3%BC&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/wiki/Refik_Tulga





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Turan_Ertu%C4%9F&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kadri_%C4%B0lkay&action=edit&redlink=1



http://tr.wikipedia.org/wiki/30_Ocak


http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamuran_G%C3%B6rg%C3%BCn&action=edit&redlink=1





http://tr.wikipedia.org/wiki/Niyazi_Ak%C4%B1

http://tr.wikipedia.org/wiki/31_Ocak




http://tr.wikipedia.org/wiki/Necdet_U%C4%9Fur





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%9Fim_%C4%B0%C5%9Fcan





http://tr.wikipedia.org/wiki/Faruk_Ilgaz





http://tr.wikipedia.org/wiki/Fahri_Atabey





http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ahmet_%C4%B0svan&action=edit&redlink=1





41

Aytekin Kotil - (14 Aralık 1977 - 12 Eylül 1980)

Ġsmet Hakkı Akansel - (12 Eylül 1980 - 30 Ağustos 1981, atama)

Ecmel Kutay - (30 Ağustos 1981 - 24 Eylül 1982, atama)

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLARI

Abdullah Tırtıl - (24 Eylül 1982 - 26 Mart 1984, atama)

Bedrettin Dalan - (26 Mart 1984 - 28 Mart 1989)

Nurettin Sözen - (28 Mart 1989 - 27 Mart 1994)

Recep Tayyip Erdoğan - (27 Mart 1994 - 6 Kasım 1998)

Ali Müfit Gürtuna - (12 Kasım 1998 - 1 Nisan 2004)

Kadir TopbaĢ - (1 Nisan 2004 - ...................)

İSTANBUL VALİLERİ

Esat Bey (7 Ekim 1922 – 4 Nisan 1923)

Ali Haydar Bey (1 Haziran 1923 - 3 Haziran 1924)

RaĢit Bey (15 Haziran1924 - 24 Eylül 1924)

Süleyman sami Bey (17 Kasım 1924 - 11 Temmuz 1928)

Mithat Bey (24 Aralık 1927 - 11 Temmuz 1928)

Muhittin Üstündağ (14 Temmuz 1928 - 14 Aralık 1938)

Lütfü Kırdar, Dr. (8 Aralık 1938 - 24 Ekim 1949)

Fahrettin Kerim Gökay, Ord. Prof. Dr. (24 Ekim 1949 - 25 Aralık 1957)

Mümtaz Tarhan (25 Ekim 1957 - 17 Mayıs 1958)

Ethem Yetkiner (17 Mayıs 1958 - 17 mayıs 1960)

Refik Tulga, General (27 Mayıs 1960 - 26 ġubat 1962)

Niyazi Akı (6 Mart 1962 - 20 Ocak 1966)

Vefa Poyraz (18 Ocak 1966 - 20 Haziran 1973)

Namık Kemal ġentürk (26 Haziran 1973 - 25 Ekim 1977)

Ġhsan Tekin (7 ġubat 1978 - 9 Nisan 1979)

Orhan Alaettin Erbuğ (29 Mayıs 1979 - 6 Aralık 1979)

Nevzat Ayaz (7 Aralık 1979 - 18 Ocak 1988)

Cahit Bayar (18 Ocak 1988 - 19 Ağustos 1991)

Hayri Kozakçıoğlu (19 Ağustos 1991 - 1 Aralık 1995)

Rıdvan YeniĢen (4 Kasım 1995 - 24 Temmuz 1997)

Kutlu AktaĢ (24 Temmuz 1997 - 4 Ağustos 1998)

Erol Çakır (4 Ağustos 1997 - 17 ġubat 2003)

Muammer Güler (17 ġubat 2003 -31 Mayıs 2010)

Hüseyin Avni Mutlu (31 Mayıs 2010-)

http://tr.wikipedia.org/wiki/Aytekin_Kotil





http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0smet_Hakk%C4%B1_Akansel





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ecmel_Kutay





http://tr.wikipedia.org/wiki/Abdullah_T%C4%B1rt%C4%B1l





http://tr.wikipedia.org/wiki/Bedrettin_Dalan





http://tr.wikipedia.org/wiki/Nurettin_S%C3%B6zen





http://tr.wikipedia.org/wiki/Recep_Tayyip_Erdo%C4%9Fan





http://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_M%C3%BCfit_G%C3%BCrtuna





http://tr.wikipedia.org/wiki/Kadir_Topba%C5%9F



42

ĠETT’yi Yönetenler

General Managers of IETT

HANSSENS, Tramvay Şirketi‟nin Genel Müdürü (1917 –1938)

GINDORF Tünel Şirketi Genel Müdürü (1917 – 1938)

Kadri MUSLUOĞLU (1938 – 1939)

Nazım TAYFUR, Y. Müh. 1940 – 1940

Prof. Hulki EREN, Prof. (1940 - 1946 )

Ġbrahim Kemal BAYBURA (1946 – 1951) Sürhay CEVANġĠR, Y. Müh. (1951 – 1951)

Kamuran GÖRGÜN, Prof. (1951 - 1959)

Y. Mimar Sedat ERKOĞLU, Y. Mim. (1959 - 1960)

Orhan ĠLTER (1960 - 1966) Mehmet Saffet GÜRTAV (1966 - 1977)

Gültekin TÜRKOĞLU, Y. Müh. (1977 – 1978)

Suat KUMBASAR (1978 - 1980)

A. Suat ARIK (1980 - 1984)

Faruk Bozkurt DOĞAN (1984 - 1988)

Bilgin SOYER (1988 - 1990) Vural AKARÇAY, Prof. (1990 - 1992)

Samim ÖZTEK (1992 - 1994) Muammer KANTARCI, Dr. (1994 – 1997)

Raif YETĠM (1997 - 1999)

Nevzat PAKDĠL (1999 - 2001)

Rıdvan ASLAN (2001 - 2004) Muammer KANTARCI, Dr. (2004 - 2005)

Mehmet ÖZTÜRK (2005 - 2009)

Baraçlı, Hayri, Dr. (2009- )

43

1855’den Günümüze Ġstanbul Yöneticileri Zaman Tablosu

Timetable

YIL

OS

MA

NL

I P

AD

ĠġA

HI

TC

C

UM

HU

RB

AŞ

KA

NI

T.C

B

Aġ

BA

KA

NI

ĠST

AN

BU

L V

AL

ĠSĠ

ġE

HR

EM

AN

ET

Ġ

BE

LE

DİY

E B

AŞ

KA

NI

BÜ

YÜ

Kġ

EH

ĠR

BE

LE

DĠY

E B

Aġ

KA

NI

ĠET

T G

EN

EL

MÜ

DÜ

RÜ

1855

I. Abdülmecit

Pepe Salih PaĢa

Hacı Hüsam

Efendi

1856 Osman RaĢid

PaĢa 1857

1858

Hüseyin Bey 1859

1860

Ahmet ġükrü Bey 1861

I. Abdülaziz

1862

Hacı Ahmet

Efendi

1863

1864

1865

1866

1867

1868

Server PaĢa 1869

1870

Haydar Efendi 1871

1872

Ali Rıza Bey

1873 Besim Bey

Ali PaĢa

1874

Hekim Ġsmail

PaĢa

Fevzi Bey

Hekim Ġsmail

PaĢa 1875

ġevket Bey

44

Ali Kabuli Bey

C.Mehmet Kadri

PaĢa

1876 V. Murat

Refik Bey

II. Abdülhamit

1877

1878

Galib PaĢa

1879

Ahmet Rasim

PaĢa

ReĢid PaĢa

Rıza PaĢa

Mehmet Arif

PaĢa 1880

Rıza PaĢa

1881

Mazhar PaĢa

1882

1883

1884

1885

1886

1887

1888

1889

1890

Rıdvan PaĢa

1891

1892

1893

1894

1895

1896

1897

1898

1899

1900

1901

1902

1903

1904

1905

1906

ReĢid Mümtaz

PaĢa 1907

1908 Rauf PaĢa

Ziver Bey

1909 Hazım Bey

Mehmed V. ReĢat

Halil Bey

1910 Tevfik Bey

Subhi Bey

45

1911

Hüseyin Kazım

Bey

Tevfik Bey

1912

Cemil Topuzlu

1913

1914

Ġsmet Bey

1915 Ġsmail Canbulat

Bedri Bey 1916

1917

Hanssen/Gindorf

Sezai Bey

1918 Cemil Topuzlu

Mehmet VI.

Vahidettin

Yusuf Ziya Bey

1919

Cemil Topuzlu

1920 Hayreddin Bey

Salim PaĢa

Yusuf Razi Bey

1921 Mehmet Ali Bey

Celal Bey

1922

Esat Bey Ziya Bey

1923

Mustafa Kemal

Atatürk

Ġsmet Ġnönü Ali Haydar Yuluğ

1924

Ali Fethi Okyar Emin Erkul

1925

1926

1927

1928

Ġsmet Ġnönü

Muhittin Üstündağ

1929

1930

1931

1932

1933

1934

1935

1936

Celal Bayar 1937

1938

Ġsmet Ġnönü Lütfi Kırdar

Kadri Musluoğlu 1939

Refik Saydam 1940

Nazım Tayfur

Hulki Eren 1941

1942

46

ġükrü Saracoğlu

1943

1944

1945

1946

Recep Peker

Ġbrahim K.

Baybura

1947

1948

Hasan Saka 1949

Fahrettin Kerim Gökay

1950

Celal Bayar Adnan Menderes

1951 Sürhay CevanĢir

Kamuran Görgün

1952

1953

1954

1955

1956

1957 Kemal Hadımlı

Mümtaz Tarhan

1958 Ethem Yetkiner

Kemal Aygün 1959

Sedat Erkoğlu

1960 Refik Tulga

Orhan Ġlter

ġefik Erensü

1961

Cemal Gürsel

Cemal Gürsel Refik Tulga

1962

Ġsmet Ġnönü

Niyazi Akı

Turan Ertuğ

Kadri Ġlkay

Kamuran Görgün

1963

Kadri Ġlkay

Niyazi Akı

Necdet Uğur

1964

HaĢim ĠĢçan

1965

Suat Hayri

Ürgüplü

1966

Vefa Poyraz Cevdet Sunay Mehmet Saffet

Gürtav

1967

1968 Faruk Ilgaz

Fahri Atabey 1969

1970 Süleyman

Demirel 1971

1971 Cevdet Sunay Nihat Erim Fahri Atabey

47

1972

Ferit Melen

1973

Fahri Korütürk

Bülent Ecevit

Namık Kemal

ġentürk

1974

Ahmet Ġsvan

1975

Süleyman

Demirel

1976

1977 Gültekin

Türkoğlu 1978

Aytekin Kotil

Ġhsan Tekin

Suat Kumbasar 1979 Orhan A. Erbuğ

Nevzat Ayaz

1980

Kenan Evren

A. Suat Arık

Ġsmel Hakkı

Akansel 1981

Ecmel Kutay

1982

Abdullah Tırtıl 1983

1984

Turgut Özal

Bedrettin Dalan

F. Bozkurt Doğan

1985

1986

1987

1988

Cahit Bayar Bilgin Soyer 1989

Yıldırım Akbulut

Nurettin Sözen

1990

Turgut Özal Vural Akarçay 1991

Hayri

Kozakçıoğlu

1992 Süleyman

Demirel

Samim Öztek 1993

Süleyman Demirel

Tansu Çiller

1994

Recep Tayyip

Erdoğan

Muammer

Kantarcı

1995

Rıdvan YeniĢen 1996 Necmettin

Erbakan

1997

Mesut Yılmaz

Kutlu AktaĢ

Erol Çakır

Raif Yetim

1998

Ali Müfit

Gürtuna 1999

Bülent Ecevit Nevzat Pakdil

2000

48

Ahmet Necdet

Sezer

2001

Rıdvan Aslan

2002

2003 Abdullah Gül

Recep Tayyip

Erdoğan

Recep Tayyip

Erdoğan

Muammer Güler

2004

Kadir TopbaĢ

Kadir TopbaĢ

Muammer

Kantarcı 2005

Mehmet Öztürk

2006

2007

2008

Abdullah Gül

2009

Hayri Baraçlı

2010 Hüseyin Avni

Mutlu

Merkezi Yönetim Yetkileri

Government Authority

KENTĠÇĠ ULAġIMLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMET KURUMLARININ GÖREV ALANLARI

(Kaynak: VIII.Kalkınma Planı Altkomisyon Raporu, 2001)

Yetki Konusu

DP

T

Ha

zin

e M

üst

eĢarl

ığı

TS

E

Ula

Ģtır

ma

Bak

an

lığı

Ba

yın

dır

lık

ve

Ġsk

an

Bak

an

lığı

ĠçiĢ

leri

Bak

an

lığı

Ma

liy

e B

ak

an

lığı

Çev

re B

ak

an

lığı

Ulusal politika belirlenmesi ve standart saptama X X X X X

Yatırım ve programlama X X X

Ġç/DıĢ finansman X X X

ĠĢletme X

Yapım ve bakım X X

Belediye gelirleri X X X X

Trafik güvenliği X

Denetim X X X X

49

Sayılarla Ġstanbul

Statistics of İstanbul

Bu bölümde, Ġstanbul’la iliĢkilendirilmiĢ olarak Türkiye genelinde ağırlıklı olarak ekomonik

göstergelerin Cumhuriyet dönemine göre dökümleri yapılmıĢtır. Amaç, Ġstanbul ve özellikle ĠETT

ulaĢım istatistiklerine odaklanırken, bu verilerin ulusal ölçekli genel çerçeve içine oturtulması ve

gerçek boyutlarıyla algılanabilmesidir.

Genel Ekonomik Göstergeler

General Economics Indicators

Döviz

Exchange rate

DÖVĠZ KURU ($)

YIL TL YIL TL YIL TL 1923 1,68 1953 2,80 1983 324,00

1924 1,88 1954 2,80 1984 365,00

1925 1,83 1955 2,80 1985 518,00

1926 1,91 1956 2,80 1986 669,00

1927 1,94 1957 2,80 1987 856,00

1928 1,95 1958 2,80 1988 1.417,00

1929 2,07 1959 2,80 1989 2.241,00

1930 2,17 1960 5,06 1990 2.634,00

1931 2,11 1961 9,00 1991 4.166,00

1932 2,11 1962 9,00 1992 6.588,00

1933 1,66 1963 9,00 1993 10.896,00

1934 1,26 1964 9,00 1994 30.000,00

1935 1,26 1965 1.24 1995 45.738,00

1936 1,26 1966 9,00 1996 81.386,00

1937 1,26 1967 9,00 1997 152.071,00

1938 1,28 1968 9,00 1998 261.045,00

1939 1,38 1969 9,00 1999 420.126,00

1940 1,38 1970 11,34 2000 623.704,00

1941 1,32 1971 14,98 2001 1.220.000,00

1942 1,31 1972 14,00 2002 1.409.565,00

1943 1,31 1973 14,00 2003 1.473.600,00

1944 1,31 1974 13,74 20044 1,34

1945 1,31 1975 14,31 2005 1,30

1946 1,81 1976 15,86 2006 1,30

1947 2,80 1977 17,83 2007 1,24

1948 2,80 1978 24,07 2008 1,63

1949 2,80 1979 37,55 2009 1,47

1950 2,80 1980 76,03 2010 1,565

1951 2,80 1981 110,00

1952 2,80 1982 161,00

4 TL’den 6 sıfır atılmıĢtır.

5 14 Haziran 2010 tarihli kur

50

Bütçeler

Budget

Fiyatlar

Prices

yıllar TEFE

Endeks (Ort.) 1923 100

1925 122,8

1930 91,2

1935 67,1

1940 93,7

1945 327,4

1950 97

1955 126,7

1960 254

1965 315

1970 114

1975 268,4

1980 1998

1985 9755

1990 425,6

1995 186

2000 2369

BÜTÇE

YILLAR PARA

BĠRĠMĠ T.C ĠBB ĠETT

1995

TL

1,704,845,122,000,000 37,060,000,000,000 11,995,000,000

2000 46,384,290,612,000,000 750,000,000,000,000 161,289,000,000

2001 80,186,248,000,000,000 1,025,000,000,000,000 364,635,000,000

2002 114,963,019,060,000,000 1,490,000,000,000,000 640,856,000,000

2003 139,488,824,000,000,000 1,900,000,000,000,000 699,594,000,000

2004 139,224,735,000,000,000 2,250,000,000,000,000 840,869,000,000

2005

YTL

158,002,682,000 2,713,000,000 1,055,000

2006 175,084,118,000 3,200,000,000 1,098,000

2007 199,761,881,000 4,850,000,000 2,075,000

2008 225,967,500,000 5,450,000,000 1,560,000

2009 TL

262,100.000.000 6,200,000,000 1,160,000

2010 286,900,000,000 6,300,000,000 1,860,000

51

Ġstanbul tüketici fiyatları endeks sayıları ve değiĢim oranları (1994=100)

Consumer price index numbers and rate of change for İstanbul (1994=100)

Yıl

Year

Genel Endeks

All Items

%

%

UlaĢtırma

Transport

%

%

ĠETT Tam bilet

IETT normal ticket

%

%

ĠETT Ġndirimli bilet

IETT reduced ticket

%

%

1994 100 - 100 100 100

1995 188 87.8 183 83.4 300 200.00 400 300.00

1996 343 82.8 363 97.7 500 66.67 500 25.00

1997 637 85.6 702 93.5 900 80.00 900 80.00

1998 1 191 87 1 228 75 2300 155.56 2400 166.67

1999 1 969 65.3 2 089 55.9 3500 52.17 3500 45.83

2000 3 039 54.4 3 257 55.9 5000 42.86 7000 100.00

2001 4 682 54.1 5 120 57.2 10500 110.00 15000 114.29

2002 6 758 44.3 7 784 52 15000 42.86 20000 33.33

2003 8 530 26.2 9 643 23.9 17500 16.67 23000 15.00

2004 9 543 11.9 10 521 9.1 7 20000 14.29 26000 13.04

2005 24000 20.00 28000 7.69

2006 26000 8.33 36000 28.57

2007 26000 0.00 36000 0.00

2008 27000 3.85 38000 5.56

Ġstanbul ücretliler geçinme endeksi [1963=100]

Cost of living indexes for wage-earners for İstanbul [1963=100]

Yıl

Year

Genel endeks

General index

UlaĢım

Transportation

1953 40 39

1954 45 41

1955 49 43

1956 55 44

1957 60 46

1958 69 58

1959 82 81

1960 87 84

1961 89 93

1962 92 93

52

1963 100 100

1964 102 102

1965 108 101

1966 113 102

1967 120 113

1968 125 119

1969 131 119

1970 143 137

1971 168 160

1972 190 176

1973 217 177

1974 268 211

1975 327 286

1976 382 300

1977 498 328

1978 842 636

1979 1.485 792

1980 2.608 1.791

1981 3.544 2.461

1982 4.767 3.738

1983 6.108 5.264

1984 8.774 7.828

1985 12.568 12.056

1986 17.045 16.420

1987 24.702 24.261

1988 43.733 40.298

1989 74.779 68.460

1990 123.632 144.683

1991 207.545 230.588

1992 360.006 437.972

1993 632.347 700.725

1994 1.392.906 1.578.134

1995 2.706.966 2.599.388

1996 5.001.904 5.056.471

1997 9.593.836 9.892.433

1998 17.973.557 22.255.329

1999 28.397.973 38.011.248

2000 43.927.564 63.901.255

2001 64.073.732 98.777.425

2002 91.605.140 133.367.317

2003 115.185.777 168.016.252

2004 131.890.653 172.826.995

2005 143.088.898 196.089.669

2006 158.665.575 218.260.490

2007 174.016.280 227.915.428

53

Ġstanbul'da seçilmiĢ gıda maddelerinin ortalama parakende fiyatları Average retail prices of selected foodstuffs (İstanbul)

Yıl

Year

Ekmek

Bread

Pirinç

Rice

T.ġeker

Sugar(C)

Tuz

Salt

Yumurta

(Ad.)

Eggs

Süt

Milk

B. Peynir

W.Cheese

Çay

Tea

ĠETT tam bilet

(ort.)

IETT Normal

ticket (Ave.)

ĠETT

Ġndirimli

bilet

(ort.)

IETT

Reduced

ticket

(Ave.)

1933 0.08 0.33 0.38 0.09 0.02 0.18 - -

1934 0.08 0.32 0.38 0.09 0.01 0.16 - -

1935 0.1 0.26 0.32 0.08 0.01 0.15 0.47 -

1936 0.11 0.26 0.26 0.06 0.02 0.14 0.44 3.34

1937 0.11 0.25 0.26 0.06 0.02 0.13 0.44 4

1938 0.1 0.26 0.26 0.06 0.02 0.15 0.48 4.25

19396 0.09 0.3 0.26 0.06 0.02 0.15 0.44 4.61 0.08

1940 0.11 0.35 0.34 0.06 0.02 0.16 0.49 5.91 0.08

1941 0.13 0.46 0.44 0.06 0.02 0.21 0.65 7.62 0.08

1942 0.25 0.94 1.46 0.09 0.05 0.38 1.15 14.25 0.08

1943 0.39 1.7 3.24 0.12 0.08 0.51 1.55 16.23 0.08

1944 0.3 1.53 0.96 0.12 0.08 0.6 1.94 16 0.20

1945 0.33 1.51 1.87 0.12 0.08 0.6 2.16 16 0.20

1946 0.31 1.5 1.65 0.12 0.08 0.59 1.94 16 0.20

1947 0.3 1.47 1.13 0.12 0.1 0.6 2.23 14.5 0.20

1948 0.29 1.38 1.28 0.12 0.1 0.6 2.26 16 0.20 0.10

1949 0.39 1.34 1.74 0.12 0.1 0.6 2.48 16 0.20 0.10

1950 0.36 1.34 1.58 0.12 0.09 0.6 2.2 16 0.20 0.10

1951 0.33 1.38 1.4 0.12 0.09 0.6 2.09 16 0.20 0.10

1952 0.33 1.38 1.4 0.12 0.09 0.6 2.12 16 0.25 0.15

1953 0.33 1.31 1.4 0.12 0.1 0.62 2.3 16 0.25 0.15

1954 0.33 1.22 1.4 0.15 0.11 0.71 2.7 16.33 0.25 0.15

1955 0.33 1.34 1.53 0.16 0.12 0.8 2.84 18 0.25 0.15

1956 0.36 2.16 1.73 0.2 0.15 0.85 2.94 25 0.25 0.15

1957 0.48 2.34 2.13 0.21 0.19 0.89 3.47 25 0.30 0.15

1958 0.53 2.05 2.25 0.26 0.21 0.93 3.7 27.5 0.30 0.15

1959 0.64 2.61 3.23 0.36 0.28 1.14 5.39 40 0.50 0.25

1960 0.71 3.01 3.23 0.57 0.27 1.42 6.36 40 0.50 0.25

1961 0.75 3.91 2.75 0.56 0.27 1.48 6.69 40 0.50 0.25

1962 0.89 3.42 2.75 0.57 0.3 1.59 7.1 40 0.50 0.25

1963 0.97 2.66 2.75 0.47 0.31 1.6 7.32 40 0.50 0.25

1964 1.01 2.69 2.75 0.48 0.32 1.63 7.27 40 0.50 0.25

1965 1.09 4.77 2.75 0.48 0.36 1.58 8.03 40 0.50 0.25

1966 1.13 4.02 2.75 0.41 0.41 1.76 8.09 40 0.50 0.25

1967 1.13 3.42 3.21 0.44 0.44 1.96 10.01 40 0.60 0.40

6 Mesafeye göre aĢamalı ücretlendirme uygulamasında en kısa mesafe ücreti.

54

1968 1.15 3.91 3.25 0.47 0.47 2.2 11.44 40 0.60 0.40

1969 1.2 5.25 3.25 0.47 0.47 2.49 10.89 40 0.60 0.40

1970 1.27 4.9 3.54 0.55 0.53 2.51 11.14 40 0.60 0.40

1971 1.58 5.04 3.95 0.55 0.64 2.81 13.56 40 0.75 0.60

1972 1.64 5.65 3.95 0.6 0.67 3.15 15.64 35 0.75 0.60

1973 2.11 10.74 3.95 0.63 0.8 4.39 19.03 35 0.75 0.60

1974 2.71 12.29 5.49 2.54 1.1 5.24 22.04 35 1.00 1.00

1975 3.86 12.6 7.72 2.69 1.34 7.38 34.47 48.75 1.00 1.00

1976 4.46 13.35 8.15 2.71 1.53 9.41 36.63 65 1.00 1.00

1977 5.19 23.38 8.26 4.4 1.67 11.36 45.24 70 2.00 1.00

1978 6.63 34.01 9.92 5.78 2.5 15.31 69.87 90 2.00 1.00

1979 10.43 39.79 15.74 11.7 3.88 26.53 108 100 5.00 2.50

1980 21.97 79.06 44.03 37.03 6.58 51.58 208.31 200 10.00 5.00

1981 32.92 139.46 77.05 45.18 10.09 88.28 295.62 250 15.00 7.50

1982 46.1 147.37 87.5 49.95 12.49 126.3 391.28 454 22.50 11.50

1983 60.35 154.85 101.15 57.82 14.92 158.27 468.26 638 30.00 15.50

1984 90.01 311.06 130.54 89.9 23.97 225.12 749.01 937 50.00 25.00

1985 130.51 341.25 176.67 147.94 26.88 318 141 1 225.00 80.00 45.00

1986 158.62 433.23 248.58 198.79 34.84 434.94 1 549.75 1 463.00 110.00 60.00

1987 219.61 555.84 307.89 259.77 57.3 576.62 2148 1 875.00 175.00 90.00

1988 427.33 1 252.41 499.84 578.67 87.24 955.63 4 044.53 3 000.00 300.00 137.50

1989 857.08 2 534.91 1 031.09 704.91 157.93 1 504.46 7 197.91 5 129.00 500.00 250.00

1990 1 292.58 2 869.15 1 854.47 1 021.83 239.69 2 627.35 12 825.29 9 300.00 950.00 250.00

1991 2 891.00 3 847.00 3 241.00 1 760.00 350 4 461.00 19 660.00 20 488.00 1500.00 500.00

1992 4 421.00 7 715.00 5 434.00 2 634.00 815 7 220.00 38 099.00 31 662.00 2750.00 850.00

1993 7 748.00 10 743.00 9 075.00 4 324.00 1 023.00 12 035.00 58 857.00 43 602.00 4500.00 2250.00

1994 16 652.00 34 565.00 18 654.00 10 307.00 1 811.00 21 894.00 121 434.00 86 583.00 5000.00 2500.00

1995 24 579.00 51 971.00 33 202.00 14 363.00 3 646.00 35 309.00 242 880.00 127 000.00 15000.00 10000.00

1996 60 779.00 100 241.00 72 683.00 23 011.00 7 377.00 73 598.00 342 260.00 214 860.00 25000.00 12500.00

1997 110 128.00 177 309.00 125 016.00 51 578.00 488 145 861.00 716 178.00 611 279.00 45000.00 22500.00

1998 191 204.00 342 913.00 241 744.00 111 699.00 17 970.00 257 063.00 1 326 407.00 1243579 115000.00 60000.00

1999 337 500.00 582 010.00 351 593.00 148 698.00 27 688.00 367 137.00 1 825 780.00 1 840 057.00 175000.00 87500.00

2000 510 624.42 866 812.33 504 721.83 247 571.33 47 501.00 544 468.58 2 107 149.58 2 912 812.67 250000.00 175000.00

2001 783 901.42 1 432 228.33 852 762.67 325 674.25 75 221.67 777 195.08 2 917 009.92 3 457 781.42 525000.00 375000.00

2002 1 018 560.33 2 033 445.33 1 499 851.83 412 500.58 127 042.83 1 111 036.83 3 906 681.83 4 765 106.83 750000.00 500000.00

2003 1 315 246.00 2 257 719.00 2 001 166.00 489 700.00 131 402.00 1 347 919.00 5 676 586.00 6 470 612.00 875000.00 575000.00

2004 1 379 166.64 2 646 141.42 2 175 723.06 523 552.57 148 161.73 1 513 078.00 6 596 966.46 7 672 539.29 1000000.00 650000.00

20057 1.37 3.2 2.29 0.62 0.14 1.51 5.16 7.86 1.20 0.70

2006 1.55 3.6 2.23 0.66 0.17 1.45 5.27 8.48 1.30 0.90

2007 1.77 3.99 2.23 0.69 0.23 1.65 10.1 9.95 1.30 0.90

2008

1,40 1,00

7 2005,2006 ve 2007 yılı fiyatları YTL'dir.

55

YILLAR MOTORĠN tl/lt

1960 0,50 1965 0,69 1970 0,91 1975 2,29 1980 26,00 1985 165,00 1990 1.455,00 1995 18.817,00 2000 441.500,00 2005 2.150.000,00 2009

8 2,48

1912’den önce, atlı tramvaylarda ikinci mevki 40 para’lık tramvay biletiyle (1

Kuruş=100 para) 2 kg. ekmek, 1,3 kg. zeytin, 6 adet günlük gazete alınabiliyordu.

1912’den sonra, elektrikli tramvaylar döneminde, ikinci mevki 1 kıta bilet bedeli, 10

Para’ydı.

1923-1927 arasında (tramvay ve tünel işletmesi henüz kamulaştırılmamıştır), ikinci

mevki 1 kıta yolculuk bedeli 2,75 kuruş (100 Krş=1 TL) iken; 1 kg. ekmek 10, 1 kg. et 40,

1 kg. fasulye 25, 1 kg. zeytin 30, 1 kg. gazyağı 20, 1 kg. kaşar 100, 1 çift kundura

(ayakkabı) ise ortalama 250 kuruştu. Dolar bu dönemde 200 kuruştur.

1935 yılında ikinci mevki tam (sivil) tramvay bileti 3 kuruşken, 1 kg. ekmek 5, 5 adet

yumurta da 5 kuruştu. Aynı yılda dolar 125 kuruştur.

1945 yılında (tramvayları artık kamu kuruluşu olan İETT işletmektedir), ikinci mevki

tam (sivil) tramvay bileti 10 kuruştu. 1 doların karşılığı ise 130 kuruştur.

1999 yılında İETT’nin indirimli yolculuk bilet bedeli 150.000 TL iken; 1 ekmek 150.000,

4 yumurta 150.000, 1 kg. zeytin 750.000, 1 kg. soğan 600.000, 1 kg. et ortalama

3.000.000 Türk Lirasıdır. Dolar 429.800 TL’dir.

2009 yılında, tam (indirimsiz) İETT yolculuk ücreti 1,3 YTL (130 kuruş) iken; 1 kg.

ekmek ortalama 2,5, 1 kg. beyaz peynir ortalama 10 (Yeni) Türk Lirasıdır.

Gayrısafi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içinde İstanbul payı, 1998’de, 1987 fiyatlarıyla %

22,1, cari fiyatlarla % 21,7’dir.

İstanbul’un ‘ulaşım ve haberleşme’deki payı 1996’da % 24,23 olmuştur.

İstanbul yatırımları içinde ulaştırma ve haberleşme sektörünün payı 1995 yılında %

11,75, 1996 yılında % 14, 1998 yılında ise % 9,84 olarak gerçekleşmiştir.

1998’de Türkiye’nin birinci derecede gelişmiş illeri arasında İstanbul’un sosyoekonomik

gelişmişlik düzeyi 4,88’dir. Gelir eşitsizliği Türkiye sıralamasında ise 2.dir.

2000 yılı itibarıyla İstanbul’da imar affıyla yasalaşan konut sayısı 750.000’dir.

1990 yılında İstanbul doğumluların kent nüfusu içindeki payı % 37,27’dir.

8 YTL

56

Türkiye UlaĢım Bilgileri

Transaport Informations of Turkiye

Bu bölüm, kent ulaĢım istatistiklerine odaklanmadan önce, ulusal ölçekli ulaĢım

göstergelerinin genel çizgileriyle bir dökümünü, Cumhuriyet dönemi açısından yapmaya

çalıĢmaktadır. Ayrıntılar ayıklanmıĢ, en genel, kaba çizgileriyle çerçeve görünür kılınmaya

çalıĢılmıĢtır. Önce genel veriler ve karĢılaĢtırmalar yapılmıĢ, sonra kara, raylı ve deniz ulaĢımı

verilerine göz atılmıĢtır.

Genel

General

Türkiye’de 1975-2000 yılları arasında 1.200 km. otoyol, 0 km. demiryolu yapılmıştır.

1950 yılında Türkiye’de yolların 1950 % 55’i, 2004 yılında ise % 4’ü demiryoludur.

2004 yılında; 10.948 km. demiryolu ağının 2.122 km.si elektrikli, 2.505 km.si sinyallidir

ve kilometrekareye düşen demiryolu uzunluğu 0,0112 km.dir.

2004 yılında; 8.300 km.lik kıyısı olan ülkemizde 149 liman-iskele, 7 TCDD’ce işletilen

liman vardır.

2004 yılında Karayolu yük taşıma payı % 91’dir. Karayolu toplam ağ uzunluğu 63.201

km., otoyol 1.851 km., devlet yolu 31.297 km., asfalt kaplama yol uzunluğu ise 6.067

km.dir.

2001 yılında havayoluyla yapılan yolculuk sayısı 9.900.000, havalimanı ve meydan sayısı

34’tür.

1923-2007 arasında il ve devlet karayolları toplamı % 237, demiryolları ise % 131,5

artmıştır.

1933-2007 yılları arasında Türkiye’de otomobil sayısı % 151.936 (1.519 kat), 1965-2007

arasında minibüs sayısı % 3.314 (33 kat), otobüs sayısı % 793 (8 kat) artmıştır.

1948 YILI ÜRETĠCĠ FĠYATLARIYLA GSYMH

ĠÇĠNDE ULAġIM VE HABERLEġME

(Kaynak: TOBB İstatistik Göstergeler)

YILLAR ULAġIM VE

HABERLEġME TL TOPLAM TL GSYMH %

1923 94,400,000 2,855,800,000 3.31

1924 116,500,000 3,280,900,000 3.55

1925 133,900,000 3,650,600,000 3.67

1926 147,600,000 4,332,900,000 3.41

1927 145,600,000 3,755,700,000 3.88

1928 164,700,000 4,153,900,000 3.96

1929 188,500,000 5,103,400,000 3.69

1930 190,100,000 5,208,600,000 3.65

1931 198,300,000 5,671,500,000 3.50

1932 187,000,000 5,011,300,000 3.73

1933 208,300,000 5,821,700,000 3.58

1934 227,200,000 6,183,700,000 3.67

57

1935 225,500,000 5,989,100,000 3.77

1936 255,700,000 7,424,600,000 3.44

1937 283,000,000 7,515,500,000 3.77

1938 316,900,000 8,246,700,000 3.84

1939 347,900,000 8,920,800,000 3.90

1940 329,500,000 8,581,100,000 3.84

1941 318,400,000 7,692,800,000 4.14

1942 363,200,000 8,132,200,000 4.47

1943 326,600,000 7,330,700,000 4.46

1944 300,300,000 6,994,600,000 4.29

1945 295,800,000 5,910,300,000 5.00

1946 361,700,000 7,802,400,000 4.64

1947 442,200,000 7,873,000,000 5.62

1948 451,600,000 9,263,400,000 4.88

1968 YILI ÜRETĠCĠ FĠYATLARIYLA GSYMH

ĠÇĠNDE ULAġIM VE HABERLEġME (Kaynak: TOBB İstatistik Göstergeler)

YILLAR ULAġIM VE

HABERLEġME TL TOPLAM TL GSYMH %

1948 1,785,700,000 35,722,200,000 5.00

1949 1,744,700,000 33,605,500,000 5.19

1950 1,943,900,000 36,682,400,000 5.30

1951 2,118,600,000 41,145,300,000 5.15

1952 2,481,100,000 45,463,100,000 5.46

1953 2,862,500,000 50,871,500,000 5.63

1954 3,084,000,000 49,548,500,000 6.22

1955 3,442,700,000 53,962,500,000 6.38

1956 3,735,300,000 56,364,100,000 6.63

1957 4,084,700,000 61,118,800,000 6.68

1958 3,989,400,000 64,229,600,000 6.21

1959 4,372,300,000 66,333,900,000 6.59

1960 4,482,600,000 68,366,100,000 6.56

1961 4,606,800,000 69,413,500,000 6.64

1962 5,018,300,000 73,068,800,000 6.87

1963 5,383,000,000 80,149,500,000 6.72

1964 5,672,800,000 83,680,400,000 6.78

1965 6,145,900,000 86,016,900,000 7.14

1966 6,923,600,000 95,985,800,000 7.21

1967 7,385,800,000 100,005,300,000 7.39

1968 8,178,800,000 107,238,200,000 7.63

58

1987 SABĠT FĠYATLARIYLA GSYMH ĠÇĠNDE

ULAġIM VE HABERLEġME (Kaynak: TOBB İstatistik Göstergeler)

YILLAR ULAġIM VE

HABERLEġME TL TOPLAM TL

GSYMH

% 1968 2,451,433.60 29,159,049.00 8.41

1969 2,612,106.60 30,439,915.40 8.58

1970 2,679,704.60 31,721,966.80 8.45

1971 2,909,110.80 33,755,534.90 8.62

1972 3,249,303.50 36,192,374.40 8.98

1973 3,539,034.10 37,429,010.40 9.46

1974 3,952,371.70 39,937,382.50 9.90

1975 4,566,059.80 42,792,899.60 10.67

1976 5,307,914.80 47,090,870.20 11.27

1977 5,878,923.00 48,977,431.60 12.00

1978 6,029,635.80 49,883,190.40 12.09

1979 5,986,327.90 49,409,633.30 12.12

1980 5,907,098.80 49,495,903.30 11.93

1981 6,603,871.50 52,120,825.90 12.67

1982 7,183,119.20 54,357,010.50 13.21

1983 7,643,595.00 56,974,241.70 13.42

1984 8,482,669.10 61,181,514.40 13.86

1985 8,586,389.20 63,673,297.20 13.49

1986 8,943,432.90 67,957,993.10 13.16

1987 10,385,537.90 73,663,878.40 14.10

1988 10,348,012.50 75,619,040.70 13.68

1989 10,572,351.10 75,298,818.60 14.04

1990 11,787,150.40 81,601,141.10 14.44

1991 11,788,586.50 82,271,363.80 14.33

1992 10,898,943.90 85,418,868.70 12.76

1993 11,788,214.10 90,569,034.20 13.02

1994 11,811,000,000.00 87,505,000,000.00 13.50

1995 12,491,000,000.00 93,683,000,000.00 13.33

1996 13,438,000,000.00 99,722,000,000.00 13.48

1997 14,458,000,000.00 106,755,000,000.00 13.54

1998 15,166,000,000.00 110,288,000,000.00 13.75

1999 14,570,000,000.00 104,760,000,000.00 13.91

2000 15,589,000,000.00 112,044,000,000.00 13.91

2001 14,825,000,000.00 104,566,000,000.00 14.18

59

YILLARA GÖRE ULAġIM

SEKTÖRÜ YATIRIM PAYI % (Kaynak; TOBB Ekonomik Göstergeler, 2000)

YILLAR ÖZEL

SEKTÖR

%

KAMU

SEKTÖRÜ

%

1963 1.75 11.7

1964 2.62 10.28

1965 3.45 9.54

1966 4.36 10.62

1967 4 10.26

1968 4.06 9.98

1969 4.62 9.39

1970 4.42 9.31

1971 4.76 9.99

1972 5.34 9.6

1973 5.9 10.51

1974 7 11.46

1975 6.09 11.73

1976 6.38 11.33

1977 6 12.45

1978 5.81 11.63

1979 6.54 10.74

1980 4.84 11.02

1981 6.69 11.47

1982 7.58 11.8

1983 7.81 13.14

1984 8.22 13.53

1985 7.48 16.3

1986 6.15 16.88

1987 5.75 18.22

1988 5.55 14.14

1989 5.22 12.99

1990 5.49 14.08

1991 6.3 17.8

1992 6.69 16.71

1993 10.22 15.8

1994 10.01 15.1

1995 8.22 15

1996 8.7 12.21

1997 10.8 12.43

1998 10.19 17.3

1999 9.95 18.1

2000 11.8 17.6

60

TÜRKĠYEDE KARAYOLU (Ġl+Devlet) ve

DEMĠRYOLLARININ GELĠġĠMĠ TUİK, 2008

yıllar tüm karayolu

km

demiryolu

km

Karayolu

%

Demiryolu

% 1923 18.355 3.756 - -

1930 29.639 5.632 61.48 49.95 1935 39.583 6.669 33.55 18.41 1940 41.582 7.381 5.05 10.68 1945 43.511 7.515 4.64 1.82 1950 47.080 7.671 8.20 2.08 1955 55.008 7.802 16.84 1.71 1960 58.451 7.895 6.26 1.19 1965 58.792 8.008 0.58 1.43 1970 59.453 7.985 1.12 -0.29 1975 59.069 8.138 -0.65 1.92 1980 60.761 8.193 2.86 0.68

1985 59.302 8.400 -2.40 2.53

1990 59.128 8.429 -0.29 0.35

1995 59.999 8.549 1.47 1.42

2000 61.090 8.671 1.82 1.43

2005 61.939 8.697 1.39 0.30

2007 61.912 8.697 -0.04 0.00

KARAYOLLARINDA YAPILAN Milyon km.

Yıllar TaĢıt km Ton km Yolcu km 1950 558 957 2 597

1955 1 204 2 406 10 831

1960 1 563 3 678 10 880

1965 3 394 8 415 24 931

1970 6 477 17 447 41 311

1972 8 113 18 777 50 207

1974 11 515 25 874 61 341

1975 13 432 29 424 68 395

1976 15 127 33 812 74 100

1977 17 610 38 013 85 678

1978 18 416 41 404 88 560

1979 15 878 37 119 75 770

1980 15 343 37 507 73 127

1981 15 957 39 007 76 491

1982 16 595 40 567 80 010

1983 17 260 42 189 83 690

1984 17 949 43 878 87 539

1985 18 667 45 634 91 566

1986 20 849 54 018 93 587

1987 23 016 58 832 112 034

1988 24 553 65 459 128 202

1989 26 613 68 239 133 833

1990 27 041 65 710 134 991

1991 26 056 61 969 131 029

1992 28 514 67 704 142 173

1993 30 807 97 843 146 029

61

1994 31 251 95 020 140 743

1995 34 833 112 515 155 202

1996 41 015 135 781 167 871

1997 46 384 139 789 180 967

1998 49 947 152 210 186 159

1999 49 866 150 974 175 236

2000 56 151 161 552 185 681

2001 52 631 151 421 168 211

2002 51 664 150 912 163 327

2003 52 349 152 163 164 311

2004 57 767 156 853 174 312

2005 61 129 166 831 182 152

2006 64 577 177 399 187 593

2007 69 609 181 330 209 115

2008 69.771 181.935 206.098

2009 72.432 176.455 212.464

DEMĠRYOLU KARAYOLU KARġILAġTIRMASI (1991-1996)

Kaza Sayısı Yaralı Sayısı Ölü Sayısı

demiryolu 8.147 3.101 1.083

karayolu 1.382.161 619.229 36.285

TÜRKĠYE ULAġIM TÜRLERĠ KARġILAġTIRMASI (Oran)

Ula

Ģım

Tü

rü

Ka

za

Ya

rala

nm

a

Ölü

m

Ölü

m R

isk

i (ö

lüm

/ 1

mil

ya

r y

olc

u-k

m)

Yo

l u

zun

luğ

u

19

50-1

99

7 y

ol

art

ıĢ %

Ya

pıl

ma

liy

eti

Öm

ür

(yıl

)

ĠĢle

tme

ma

liy

eti

Ya

kıt

Ma

liy

eti

En

erji

Tü

ket

imi

Ula

Ģım

Ya

tırı

mı

%

Ya

rala

nm

a

Demiryolu 1 1 1 17 1 11 1 30 1 1 1 7 1

Karayolu 22 17,7 8 140 35 80 4 13 7 6 4 72 17,7

TĠCARET PAYLARI % (2006)

YIL DENĠZYOLU DEMĠRYOLU KARAYOLU HAVAYOLU DĠĞER

2000 88,6 0,5 8,6 0,2 2,1

2001 87,0 0,6 10,6 0,2 1,6

2002 87.3 0.7 9.7 0.2 2.1

2003 87.6 0.8 10.5 0.1 1.0

2004 87.4 1.2 10.3 0.1 1.0

2005 86.0 1.2 11.9 0.2 0.7

62

Karayolu

Highway

KARAYOLU

tarih karayolu km cumhuriyet

öncesi 18,335

1950 47,080

2003 63,167

2010 62,219

OTOMATĠV SANAYĠ ÜRETĠMĠ, TOBB 2009

YILLAR Otomobil Minibüs Otobüs Midibüs Toplam

1965 60 1,199 122 0 1,381

1970 366 1,099 806 4 2,275

1975 67,291 5,222 1,284 239 74,036

1980 31,529 213 1,101 491 33,334

1985 60,353 7,397 1,637 2,191 71,578

1990 167,556 7,898 1,689 4,288 181,431

1995 233,412 7,645 1,279 3,537 245,873

2000 297,476 20,597 4,231 11,506 333,810

2006 545,682 20,728 6,019 8,263 580,692

2008 621,567 21,123 7,526 10,660 660,876

TÜRKĠYE-ĠSTANBUL KAZA KARġILAġTIRMASI, 2007 TÜİK

TÜRKĠYE ĠSTANBUL Motorlu Kara TaĢıtı sayısı 13,022,945 2,570,559

Toplam kaza sayısı 749,434 244,588

Ölümlü-yaralanmalı kaza sayısı 86,947 9,972

Ölü sayısı 3,462 264

Yaralı sayısı 149,814 15,199

63

MOTORLU KARA TAġITLARI, TUİK 2008

YIL

LA

R

Oto

mo

bil

Min

ibü

s

Oto

bü

s

To

pla

m

Oto

mo

bil

Art

ıĢ %

Min

ibü

s

art

ıĢ %

Oto

bü

s

art

ıĢ %

To

pla

m

art

ıĢ %

1927

Bu yıllara ilişkin veri kaynakta

otobüs+minibüs+kamyonet

biçiminde olduğundan

kullanılmamıştır.

Bu yıllara ilişkin veri kaynakta

otobüs+minibüs+kamyonet

biçiminde olduğundan

kullanılmamıştır.

1933 4,257

1935 4,349 2,16

1940 4,343 -0,14

1945 3,649 -15,98

1950 13,405 267,36

1955 29,970 123,57

1960 45,767 52,71

1965 87,584 10,913 22,169 120,666 91.37 46.69 -27.92 40.69

1970 137,771 16,008 15,980 169,759 57.30 153.77 48.70 175.64

1975 403,546 40,623 23,763 467,932 192.91 59.29 37.96 79.46

1980 742,252 64,707 32,783 839,742 83.93 35.92 43.73 33.20

1985 983,444 87,951 47,119 1,118,514 32,49 42.58 35.19 64.41

1990 1,649,879 125,399 63,700 1,838,978 67.77 38.00 41.60 80.63

1995 3,058,511 173,051 90,197 3,321,759 85.38 36.31 31.33 43.79

2000 4,422,180 235,885 118,454 4,776,519 44.59 43.52 37.94 31.36

2005 5,772,745 338,539 163,390 6,274,674 30.54 10.06 21.26 12.24

2007 6,472,156 372,601 198,128 7,042,885 12.12 46.69 -27.92 40.69

KARAYOLU KAZALARI, TUİK 2008

YILLAR Araç sayısı9

ArtıĢ

% Kaza

ArtıĢ

% Ölü

ArtıĢ

% Yaralı

ArtıĢ

% 1933 7.575 0.46

1935 7.610 19.58

1940 9.100 21.04

1945 11.015 219.79

1950 35.225 129.26

1955 80.757 53.04 7.493 1.247 8.673

1960 123.588 73.94 8.136 8.58 1.590 27.51 7.729 -10.88

1965 214.968 72.03 14.805 81.97 2.564 61.26 13.654 76.66

1970 369.808 112.52 19.207 29.73 3.978 55.15 16.838 23.32

1975 785.920 71.04 46.643 142.84 6.054 52.19 30.864 83.30

1980 1.344.254 40.51 36.960 -20.76 4.100 -32.28 23.816 -22.84

1985 1.888.767 57.84 63.473 71.73 5.477 33.59 49.058 105.99

1990 2.981.222 67.22 115.295 81.64 6.317 15.34 87.668 78.70

1995 4.985.333 43.65 279.663 142.56 6.004 -4.95 114.319 30.40

2000 7.161.379 38.21 500.664 79.02 5.510 -8.23 136.437 19.35

2005 9.898.059 10.49 620.789 23.99 4.505 -18.24 154.086 12.94

2006 10.936.714 0.46 728.755 17.39 4.633 2.84 169.080 9.73

9 Otomobil+otobüs+minibüs+kamyon+kamyonet+motosiklet+özel amaçlı taĢıtlar+yol ve iĢ makinaları

64

Demiryolu

Railway

“Hükümet-i Seniyye‟nizin vazgeçilmez bir

görev sayması gereken ilk tedbir

demiryollarımızın yapımıdır. Avrupa ülkeleri kadar

demiryollarına sahip olduğumuz gün,

Zat-ı Hümayununuz dünyada en önde gelen

bir devletin başında olmuş olacaksınız”.

Fuad Paşa’nın Padişaha sunduğu vasiyetname’den

Demiryollarının 1995 yılında dış ticaret payı, miktar olarak % 0,76, parasal olarak

% 0,66’dır.

2003 yılında Türkiye ulaşımında demiryolu yolculuk payı % 3, yük taşımacılık payı

% 7’dir.

2009 yılında Türkiye, demiryolları Avrupa’da hat uzunluğu açısından sonuncu,

kaza sayısı açısından birinci sıradadır.

11.004 km toplum demiryolunun (2009), 9.024 km. si 1950 öncesinden kalmadır.

Cumhuriyetin kuruluşundan 1950 yılına değin (27 yıl), yılda 172 km. demiryolu

yapılarak Osmanlı döneminden devir alınan 4.559 km. demiryolu ikiye katlanmıştır.

1950 yılından günümüze (60 yıl) 2.000 km. demiryolu döşenmiştir.

TAġIMA SĠSTEMLERĠNĠN KARġILAġTIRILMASI

Türkiye koşullarında, yolcu-km. başına enerji tüketimi

(tren=100)(DPT, 1982) SĠSTEM ORTALAMA

Otomobil 515

DolmuĢ 241

Minibüs 134

Otobüs 96

Tramvay 112

Metro 97

Tren 100

DEMĠRYOLU HAT UZUNLUĞU KM (TCDD, 2009)

YILLAR ELEKTRĠKLĠ ELEKTRĠKSĠZ TOPLAM 2003 1.752 6.945 8.697

2004 1.920 6.777 8.697

2005 1.920 6.777 8.697

2006 1.920 6.777 8.697

2007 1.920 6.777 8.697

2008 1.928 6.771 8.699

2009 1.919 6.767 8.686

65

TÜRKĠYEDE DEMĠRYOLU ÖDENEKLERĠ

yıllar demiryolu uzunluğu

km

demiryolu/karayolu ödenek

oranı

1923 3.714

1950 7.494 1/3

1976 8.138 1/34

1995 8.600 (+tali 1900) 1/7

ULAġIMDA DEMĠRYOLU PAYI

Yıl Yolculuk Payı

%

Yük payı

% 1950 42 78

1994 4 8

2003 3 7

2004 2 4

DEMĠRYOLU KAZALAR (TUİK 2008)

Yıllar Kaza Ölü Yaralı

1935 38 28 49

1940 67 126 83

1950 61 116 196

1955 145 136 251

1960 110 148 224

1965 36 141 81

1970 196 110 126

1975 407 135 219

1980 895 198 368

1985 1.211 146 408

1990 913 158 402

1995 869 175 476

2000 490 185 430

2005 522 153 273

2007 394 108 204

2008 386 111 247

2009 299 88 303

66

Denizyolu

Seaway

TÜRK DENĠZ TĠCARET FĠLOSU GEMĠ TĠPLERĠ VE

YAġ ORTALAMASI

GEMĠ TĠPĠ ADET

2003

YAġ

ORTALAMASI

ADET

2007 Kuru Yük Gemisi 396 29.1 431

Dökme yük Gemisi 125 20.2 96

Obo Gemisi 2 22 1

Konteyner 37 8.3 32

Kuruyük-Konteyner 6 10.8 11

Petrol tankeri 113 24.9 130

Ürün Tankeri 7 15.1 3

Kimyevi madde tankeri 49 20 49

LPG Tankeri 6 20.3 6

Asfalt Tankeri 2 43 1

Su Gemisi 13 23.8 16

Ro-Ro Gemisi 22 19 20

Ro-Ro Ferri-Yolcu 6 28.5 12

Feribot 16 17.4 35

Tren Ferisi 7 32.6 7

Yolcu/Yük Gemisi 26 27.6 42

Frigofrik 1 0 0

Balıkçı Gemileri 52 11.8 171

Bilimsel AraĢtırma Gemileri 4 40.5 4

ġehir hatları 53 27.2 47

Deniz Otobüsleri 23 11.7 26

ġehir hatları Arabalı 20 23.6 24

Yolcu motorları 4 0 64

Romörkör 125 22.2 110

Hizmet Gemileri 33 19 76

Mavna/ġat 2 5 2

Yüzer Vinç 1 0 5

Diğer 1 0 10

TOPLAM 1.152 23.5 700

67

1988-2003 YILLARINDA DENĠZ (TDĠ) FĠLO KAYIPLARI, 2003

YILLAR TOPLAM TONAJ (1000 DWT) AYRILAN GEMĠ SAYISI

1988 4.911 15

1989 5.123 27

1990 5.639 25

1991 5.968 17

1992 6.503 13

1993 8.255 15

1994 8.545 17

1995 10.310 11

1996 10.893 30

1997 10.563 27

1998 9.760 24

1999 10.322 29

2000 9.489 40

2001 9.307 44

2002 8.665 44

2003 7.626 38

ĠSTANBUL’DA DENĠZ ULAġIMI ġĠRKETLERĠ

VE FĠLO, Murat Koraltürk 2010

ġĠRKETLER BAġLANGIÇ BĠTĠġ FĠLO FĠLOYA

EKLENEN

ġirket-i Hayriye 1851 1945 77

Haliç Vapurları ġirketi 1858 1941 17

Hazine-i Hassa

Vapurları Ġdaresi 1844 1862 2

Fevaid-i Osmaniye 1862 1871 11 9

Ġdare-i Aziziye 1871 1878 12 1

Ġdare-i Mahsusa 1878 1909 26 14

Osmanlı Seyr-i Sefain

Ġdaresi 1910 1933 45 17

Akay ĠĢletmesi 1933 1938 48 3

Denizbank/DDY

ĠĢletmesi 1938 1952 58 10

Denizcilik Bankası 1952 1984 ? 65

Türkiye Denizcilik

ĠĢletmeleri 1984 2005 ? 47

ĠDO Aġ 1988 - 90

68

ĠDO VE ġEHĠR HATLARI YOLCULARI Murat Koraltürk 2010

YILLAR DENĠZOTOBÜSÜ

+ FERĠBOT

ġEHĠR

HATLARI

1988 5105083

1989 585386

1990 6040783

1991 4970609

1992 4541244

1993 4951877

1994 5178688

1995 6391301

1996 6761809

1997 7447364

1998 9719037

1999 8414876

2000 7372545

2001 7000306

2002 7734817

2003 8168167

2004 11076822

2005 13835475 53610004

2006 14580634 76541120

2007 15032535 82599631

2008 15307802 84753392

2009 13559616 87015854

69

Ġstanbul Bilgileri

Informations of Istanbul

“İstanbul: pek soylu biçimlerin tatlı melodisi”

Le Corbusier

Bölüm, Ġstanbul’u bir kent olarak genel çizgileriyle (en temel göstergelerle) tanıtmayı

amaçlamaktadır. UlaĢıma etki edebilecek özellikler üzerinde vurgu yapılmıĢ, bu tür veriler öne

çıkarılmıĢtır.

Coğrafya

Geography

Ġstanbul 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır. Batıda Çatalca Yarımadası, doğuda Kocaeli

Yarımadası'ndan oluĢur. Kuzeyde Karadeniz, güneyde Marmara Denizi ve ortada Ġstanbul

Boğazı'yle çevrili kent; kuzeybatıda Tekirdağ'a bağlı Saray, batıda Tekirdağ'a bağlı Çerkezköy,

Tekirdağ, Çorlu, güneybatıda Tekirdağ'a bağlı Marmara Ereğlisi, kuzeydoğuda Kocaeli'ne bağlı

Kandıra, doğuda Kocaeli'ne bağlı Körfez, güneydoğuda Kocaeli'ne bağlı Gebze ilçeleri ile

komĢudur. Ġstanbul'u oluĢturan yarımadalardan Çatalca Avrupa, Kocaeli ise Asya anakaralarındadır.

Kentin ortasındaki Ġstanbul Boğazı ise bu iki kıtayı buluĢturur. Boğazdaki Fatih Sultan Mehmet ve

Boğaziçi Köprüleri kentin iki yakasını birbirine bağlar. Kent, Ġstanbul Boğazı boyunca ve Haliç'i

kuĢatacak biçimde, Türkiye'nin kuzeybatısında yer alır.

1990 yılında İstanbul’un alanı 5.220 km², 1997 yılında 5.110 km², 2009 yılında 5.460,80

km²’dir.

10 Temmuz 2004 tarihinden önce 1.920 km² olan İBB yetki alanı, 22 Temmuz 2004

tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasası ile

5.343,02 km²’ye çıkarılmıştır.

Son nüfus sayımına göre, İstanbul’un Avrupa yakası nüfusu 8,1 milyon, Anadolu

Yakası nüfusu 4,4 milyondur.

2000 yılında Türkiye nüfusunun % 15’i İstanbul’da yaşamaktadır.

1970-2000 yılları arasında İstanbul toplam nüfusu % 337 artarken, kentsel nüfusu %

400 artmıştır (Türkiye genel artışı % 300).

Türkiye’de tüm çalışanlar içinde (işgücü) İstanbul ili payı % 13, sanayi sektöründe %

33’dür (DİE, 2001).

İstanbul Anadolu Yakası nüfusu 1970-2000 yılları arasında % 23’den % 35’e yükselmiş,

Avrupa yakası nüfusu isi % 77’den % 65’e düşmüştür.

1970 yılında en yüksek nüfuslu iki ilçe Fatih ve Şişli iken, 2000 yılında Gaziosmanpaşa

ve Kadıköy olmuştur. Ümraniye, Küçükçekmece, Bağcılar, Üsküdar, Bahçelievler

azalarak bu ilçeleri izlemektedir.

Nüfusu en hızlı artan İstanbul ilçesi Büyükçekmece’dir. Onu Sultanbeyli, Ümraniye,

Pendik, Gaziosmanpaşa vb. izlemektedir. Nüfusu en çok azalan ilçe ise Eminönü’dür.

Onu Bakırköy, Fatih, Adalar, Beşiktaş izlemektedir.

70

GENELGÖSTERGELER (Kaynak; DİE, Ulusal Hesaplar, 2001)

ĠSTANBUL TÜRKĠYE

Yüzölçümü (km2) 5.400 769.604

Nüfus (kişi) 10.018.735 67.803.927

Kent nüfusu 9.085.599 44.006.274

Çalışan nüfus 3.471.400 25.997.141

İşgücü 3.977.241 28.544.359

GSYİH (milyon TL) 26.278.326 118.789.113

Ġstanbul’un Adları

The Name’s of Istanbul

ĠSTANBUL'UN ADLARI

BYZANTION

Roma imparatoru Septimus

Severus'un oğlu Antonius'un

adı

BYIZANTOUM Latince

VIZANTION Grekçe

SECUNDA ROMA

ISTANBOL-ISTINBOL Ermenice Kaynaklar (2.yy)

NEA ROMA (NOVA ROMA)

KONSTANTĠNOPOLĠS Bizans imparatoru

Konstantin‟in adı

BĠZANSTIUM

KONSTANTĠNĠYYE Hadis-i Şerif

ĠSTANPOLĠS

ASTANBUL İbni batuta (14.yy)

BELDE-Ġ TAYYĠBE Arapça

DARÜL'ĠSLAM

DAR'ÜL'HĠLAFE

DER'SAADET Osmanlı

DER-Ġ DEVLET Osmanlı

DERALĠYE Osmanlı

ASĠTANE Osmanlı

DARÜ'S SALTANA Osmanlı

ĠSTANBUL

71

ĠSTANBUL'U NASIL ADLANDIRIRLARDI? (Kaynak:Evliya Çelebi)

adlandıranlar ad Latinler Makedonya

Süryaniler Yankoviçe, Aleksandra

Yahudiler Vizendovina

Frenkler Yağfuriye, Pozantiyum, Konstantiniye

Avusturyalılar (Nemçe) Konstantinopol

Ruslar Tekfuriye,

Macarlar Vizendovar

Felemenkler (Hollandalılar) İstefaniye

Portekizliler Kostin

Araplar Konstantiniyye-i Kübra

İranlılar Kayser Zemin

Hindliler Tahtı Rum

Moğollar Çakdurkan

Tatarlar Sakalya

Ġstanbul’un Alanı

The fields of Istanbul

ĠSTANBUL’UN ALANI (km²)

(Kaynak: www.ibb.gov.tr)

Alan 2009 ĠBB sınırı 5.343,02

Suriçi bölge 253

Avrupa Yakası kara alanı 3.474,06

Avrupa Yakası göl alanı 88,65

Avrupa Yakası toplam alanı 3.562,71

Anadolu Yakası kara alanı 1.869,13

Anadolu Yakası göl alanı 28,99

Anadolu Yakası toplam alanı 1.898,12

Ġstanbul kara alanı 5.343,19

Ġstanbul göl alanı 117,64

Ġstanbul toplam alanı 5.460,80

ESKĠ ĠSTANBUL TEPELERĠ

1.Tepe Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet cami, Cezaevi ve eski hipodromun bulunduğu yer

2.Tepe Çemberlitaş ve Nuruosmaniye Cami

3.Tepe Beyazıt cami, Üniversite ve bahçesi, Süleymaniye Cami tepesi

4.Tepe Fatih Caminin bulunduğu yer

5.Tepe Çarşamba'da Sultan selim Cami tepesi

6.Tepe Edirnekapı'da Mihrimah Cami ile tekfur Sarayını içine alan tepe

7.Tepe Lycus Vadisi (Aksaray-Topkapı) ni sağlı-sollu çevreleyen tepeler dizisi

72

Belediyeler

Municipalities

ĠSTANBUL'DA 1980 ÖNCESĠ BELEDĠYELER

Yıllar Belediyeler

1923'den önce Merkez (İstanbul), Kartal, Tuzla, Silivri

1923-1930 Çatalca, Maltepe, Pendik, Şile, Yalova

1950-1960 Küçükçekmece, Büyükçekmece

1960 Küçükyalı

1963 Bayrampaşa, Kağıthane, Küçükköy, Ümraniye, Değirmenköy

1966 Avcılar, Güngören, Yakacık

1967 Alibeyköy, Kocasinan, Sefaköy

1969 Hadımköy, Celaliye-Kamiloba, Soğanlık

1970 Esenler

1971 Dolayoba, Selimpaşa

1972 Kemerburgaz, Yenibosna, Çınarcık

1976-1980 Halkalı, Yeşilbağ, Yayalar

Ġlçeler

Districts

ĠSTANBULDA ĠLÇE

SAYILARI

yıllar Ġlçe sayısı 1927 7

1950 16

1965 19

1990 25

1994 33

1995 32

2009 39

73

ĠSTANBULDA ĠLÇELER

ilçe ilçe olma yılı

Adalar 1927 ?

Bakırköy 1926

Beyoğlu 1924

Çatalca 1926

Üsküdar 1926

Ġstanbul (Merkez) 1927 ?

Eminönü 1928

Fatih 1928

BeĢiktaĢ 1930

Sarıyer 1930

Yalova 1930

Beykoz 1930-1950

Eyüp 1930-1950

Kadıköy 1930-1950

Kartal 1930-1950

Silivri 1930-1950

ġile 1930-1950

GaziosmanpaĢa 1965

ġiĢli 1965

Zeytinburnu 1965

BayrampaĢa 1990

Kağıthane 1990

Küçükçekmece 1990

Pendik 1990

Ümraniye 1990

Büyükçekmece 1990

Avcılar 1992

Bağcılar 1992

Bahçelievler 1992

Güngören 1992

Maltepe 1992

Sultanbeyli 1992

Tuzla 1992

Esenler 1993

Yalova (Ġl olması) 1995

74

ĠSTANBUL ĠLÇELERĠ, 2007

ilçe yüzölçümü

(km2)

nüfus Hanehalkı (2001)

Avrupa Yakası Toplam 3474,06 8156,969

ARNAVUTKÖY 506,48 148,419

AVCILAR 41,92 322,190 59.766

BAĞCILAR 22,40 719,267 126.610

BAHÇELĠEVLER 16,57 571,711 122.415

BAKIRKÖY 29,65 214,821 61.342

BAġAKġEHĠR 104,48 193,750

BAYRAMPAġA 9,54 272,196 61.358

BEġĠKTAġ 18,04 191,513 62.476

BEYLĠKDÜZÜ 37,74 186,847

BEYOĞLU 8,96 247,256 60.431

BÜYÜKÇEKMECE 157,68 151,954 92.564

ÇATALCA 1040,42 61,566 19.638

ESENLER 18,51 468,448 86.553

ESENYURT 43,12 335,316

EYÜP 228,14 317,695 64.311

FATĠH 15,93 455,498 112.426

GAZĠOSMANPAġA 11,67 464,109 174.112

GÜNGÖREN 7,17 318,545 70.794

KAĞITHANE 14,83 418,229 88.014

KÜÇÜKÇEKMECE 37,51 662,566 145.521

SARIYER 151,26 276,407 63.580

SĠLĠVRĠ 869,51 118,304 27.909

SULTANGAZĠ 36,24 436,935

ġĠġLĠ 34,98 314,684 79.138

ZEYTĠNBURNU 11,31 288,743 61.813

Anadolu Yakası Toplam 1.869,13 4.416,867

ADALAR 11,05 10,460 4.259

ATAġEHĠR 25,87 345,588

BEYKOZ 310,36 241,833 52.636

75

ÇEKMEKÖY 148,02 135,603

KADIKÖY 25,07 550,801 206.211

KARTAL 38,54 427,156 102.500

MALTEPE 53,06 415,117 95.632

PENDĠK 180,20 520,486 94.149

SANCAKTEPE 61,87 223,755

ġĠLE 781,73 25,169 7.942

ÜMRANĠYE 45,30 553,352 143.265

ÜSKÜDAR 35,34 529,550 134.142

TUZLA 123,86 165,239 28.627

SULTANBEYLĠ 28,86 272,758 34.436

76

Nüfus

Population

Türkiye’nin nüfusu 1927-2009 arasında % 416, İstanbul’un nüfusu ise % 1.325

artmıştır.

ĠSTANBUL’UN NÜFUSU

Yıllar Türkiye

Nüfusu

Ġstanbul

Nüfusu

Ġstanbul

Payı %

1453 50.000

1477 70.000

1550 550.000

1780 873.000

1850 370.000

1872 550.000

1885 627.000

1908 1.080.000

1923 12.475.000

1927 13.648.270 806.863 5,91

1935 16.158.018 883.599 5,46

1940 17.820.950 991.237 5,56

1945 18.790.174 1.078.399 5,74

1950 20.947.188 1.166.477 5,57

1955 24.064.763 1.533.822 6,37

1960 27.754.820 1.882.092 6,78

1965 31.391.421 2.293.823 7,3

1970 35.605.176 3.019.032 8,48

1975 40.347.719 3.904.588 9,68

1980 44.736.957 4.741.890 10,6

1985 50.664.458 5.842.985 11,5

1990 62.866.000 7.309.190 11,6

1997 62.866.000 9.198.809 14,63

2000 65.200.000 10.018.735 15,36

2008 71.517.100 12.697.164 17,75

77

ĠSTANBUL-TÜRKĠYE NÜFUS GELĠġĠM TABLOSU 1970-2000

(Kaynak: DIE-TUİK Genel Nüfus Sayımları, 2000)

Yılllar 1970 1975 1980 1985 1990 2000 Ġstanbul Kentsel Nüfus 100 120 133 254 308 416

Türkiye Kentsel Nüfus 100 123 143 196 243 321

Ġstanbul Kırsal Nüfus 100 155 232 36 70 118

Türkiye Kırsal Nüfus 100 107 115 109 106 109

Ġstanbul Toplam 100 129 159 196 246 337

Türkiye Toplam 100 113 126 246 159 190

2000 YILINDA BĠR KARġILAġTIRMA, (Kaynak: İMP, 2006) Nüfus % Türkiye 68.000.000 100

Marmara 17.000.000 25

Ġstanbul 10.018.735 14,7

ĠSTANBUL KENT NÜFUSUNUN TOPLAM

NÜFUSA (KENT+KÖY) ORANI %

1975 67.82

1980 61.36

1985 95.17

1990 92.40

1997 92.50

ĠSTANBUL ĠKĠ YAKA NÜFUS GELĠġĠMĠ

Yıllar Avrupa Yakası

Nüfus İstanbul Avrupa

Yakası % Anadolu

Yakası Nüfus İstanbul Anadolu

Yakası %

1950 80 20

1955 77 23

1965 77 23

1970 2.281.249 73 695.094 27

1973 77 23

1975 2.820.388 72 1.029.164 28

1980 3.264.393 69 1.477.497 31

1985 3.942.005 67 1.900,980 33

1990 4.734.857 65 2.574.333 35

2000 6.541.593 65 3.477.142 35

2003 60 40

2010 (Ana Plan Tahmini)

63 37

78

ĠSTANBUL ĠLÇELERĠNĠN NÜFUSA GÖRE SIRALANMASI 1970 1975 1980 1985 1990 2000 Fatih Fatih Bakırköy Bakırköy Bakırköy GaziosmanpaĢa

ġiĢli ġiĢli Fatih Kadıköy Kadıköy Kadıköy

Bakırköy Kadıköy Kadıköy Kartal Kartal Ümraniye

Kadıköy Bakırköy ġiĢli ġiĢli ġiĢli Küçükçekmece

Eyüp Eyüp Kartal Fatih Fatih Bağcılar

Beyoğlu Kartal Üsküdar Üsküdar Üsküdar Üsküdar

Üsküdar Üsküdar Eyüp Eyüp Eyüp Bahçelievler

Kartal Beyoğlu Beyoğlu GaziosmanpaĢa GaziosmanpaĢa Kartal

Eminönü BeĢiktaĢ GaziosmanpaĢa Beyoğlu Beyoğlu Fatih

BeĢiktaĢ GaziosmanpaĢa BeĢiktaĢ BeĢiktaĢ BeĢiktaĢ Pendik

GaziosmanpaĢa Zeytinburnu Zeytinburnu Zeytinburnu Zeytinburnu Büyükçekmece

Zeytinburnu Eminönü Sarıyer Sarıyer Sarıyer Esenler

Beykoz Beykoz Beykoz Beykoz Beykoz Maltepe

Çatalca Sarıyer Eminönü Çatalca Çatalca Kağıthane

Sarıyer Çatalca Çatalca Eminönü Eminönü Güngören

Yalova Yalova Yalova Yalova Yalova ġiĢli

Silivri Silivri Silivri Silivri Silivri Eyüp

ġile ġile ġile ġile ġile Zeytinburnu

Adalar Adalar Adalar Adalar Adalar BayrampaĢa

Ümraniye Ümraniye Ümraniye Küçükçekmece Ümraniye Sarıyer

Küçükçekmece Küçükçekmece Küçükçekmece Ümraniye Küçükçekmece Avcılar

Bağcılar Bağcılar Bağcılar Pendik Bağcılar Beyoğlu

Bahçelievler Bahçelievler Bahçelievler Kağıthane Bahçelievler Beykoz

Pendik Pendik Pendik BayrampaĢa Pendik Bakırköy

Büyükçekmece Büyükçekmece Büyükçekmece Büyükçekmece Büyükçekmece BeĢiktaĢ

Esenler Esenler Esenler Sultanbeyli Esenler Sultanbeyli

Maltepe Maltepe Maltepe Tuzla Maltepe Tuzla

Kağıthane Kağıthane Kağıthane Maltepe Kağıthane Silivri

Güngören Güngören Güngören Güngören Güngören Çatalca

BayrampaĢa BayrampaĢa BayrampaĢa Esenler BayrampaĢa Eminönü

Avcılar Avcılar Avcılar Bahçelievler Avcılar ġile

Sultanbeyli Sultanbeyli Sultanbeyli Bağcılar Sultanbeyli Adalar

Tuzla Tuzla Tuzla Avcılar Tuzla Yalova

79

ĠSTANBUL ĠLÇELERĠ

Nüfus Büyüklüğüne Göre

(2000)

Nüfus ArtıĢ Hızına Göre

(1990-2000) GaziosmanpaĢa Büyükçekmece

Kadıköy Sultanbeyli

Ümraniye Ümraniye

Küçükçekmece Pendik

Bağcılar GaziosmanpaĢa

Üsküdar Bağcılar

Bahçelievler Avcılar

Kartal Esenler

Fatih Küçükçekmece

Pendik Bahçelievler

Büyükçekmece Zeytinburnu

Esenler Kartal

Maltepe Sarıyer

Kağıthane Maltepe

Güngören Silivri

ġiĢli Beykoz

Eyüp Kağıthane

Zeytinburnu Tuzla

BayrampaĢa Güngören

Sarıyer ġile

Avcılar Çatalca

Beyoğlu Üsküdar

Beykoz Eyüp

Bakırköy BayrampaĢa

BeĢiktaĢ ġiĢli

Sultanbeyli Kadıköy

Tuzla Beyoğlu

Silivri BeĢiktaĢ

Çatalca Adalar

Eminönü Fatih

ġile Bakırköy

Adalar Eminönü

Bir Örnek: ĠSTANBUL SULTANBEYLĠ

ĠLÇESĠNĠN NÜFUS GELĠġĠMĠ (1992’’de ilçe olmuştur)

1957 3.500

1980 2.431

1985 3.741

1990 82.298

1997 145.000

1998 210.000

80

Ġmar ve Konut

Constructions and housing

İstanbul’daki yapılaşmanın % 7’si imara uygun (yasal), % 93’ü imar yasa

düzenlemelerine uygun değildir.

ĠSTANBUL’DA KONUT

SAYISI Yıllar Konut Sayısı 1970 643.343

1975 799.619

1980 1.063.886

1996 2.500.000

2000 3.391.752

ĠSTANBULDA KONUTLARIN

YASAL DURUMU,2004 Ruhsatlı 300.000

Ruhsatlı-iskansız 500.000

Ruhsatsız 500.000

Bir Örnek: BAKIRKÖY ĠLÇESĠNDE ĠMAR UYGULAMASI

Tarih Yetkili Uygulama

1988 Bedrettin Dalan

(İBB Başkanı)

Bakırköy'de hazine arazisinin 1/5.000'lik planla

yeĢil alan olmaktan çıkarılması ve 1000 konutluk

siteye imar olanağı.

1988

Naci Ekşi

(Bakırköy Belediye

Başkanı)

Dalan'ın 1/5.000'lik planının 1/1000'lik uygulama

planının yürürlüğe sokulması ve arazinin Ġhlas

Aġ'ye verilmesinden sonra imar durumu verilmesi.

1989 Yıldırım Aktuna (Bakırköy

Belediye Başkanı)

Ġmara açılan 100 dönüm arazinin yeniden yeĢil alan

yapılması ve Bakanlığın iptali üzerine Ġhlas Aġ'ye

ruhsat verilmesi.

1989 Turgut Özal

(Başbakan)

YeĢil alan kararı alan Bakırköy Belediyesi kararının

BaĢbakanlık talimatıyla Bayındırlık bakanlığınca

iptal edilmesi.

1992

Ali Talip Özdemir

(Bakırköy Belediye

Başkanı)

100 dönümlük yeĢil alanı yok eden Ġhlas Aġ'ce

yapılan sitenin anahtarlarının konut sahiplerine

dağıtılması.

81

ĠSTANBUL ĠMAR PLANLARI

Plan Adı Tarih Ölçek Not Von Molkte 1836-1837 1/25.000 Plan kayıptır.

Yangın Yeri Planı (Pangaltı) 1855

Yangın Yeri Planı (Aksaray) 1856

Luigi Starori.

Yangın Yeri Planı (Salmatomruk) 1857

Luigi Starori.

Islah-ı Turuk Komisyonu 1863

Yol, kanalizason,kagir bina.

Galata Surlarının yıkılması 1864

Galata 6.Daire-i Belediye,

Müh.Marie de Launay

Joseph Antoine Bouvard çizimleri 1902

Paris başmimarının meydan

tasarımları.

Ġstanbul'un Fransız Topografya

Cemiyeti'nce Haritalanması 1910-1911

Koordinat sisteminin merkezi: Galata Kulesi

Auric (Fransa) Planı

Lyon belediyesi başmühendisi İstanbul Şehremaneti Fen Heyeti

Müdürlüğüne atanmıştır. Plan kayıptır.

Ġstanbul'un Alman Firması'nca

Haritalanması 1914-1919

1/500,

1/1.000,

1/2.000

27.000 hektar.

Carl Ch. Lörcher Beyoğlu Nazım

Planı ÇalıĢması (ĠnĢaat ve KeĢfiyat

Aġ adına)

1922 1/2.000

ĠnĢaat ve KeĢfiyat Aġ (1928)den

sonra Rahmi Arı Firması

Haritalama ÇalıĢması

1922-1940

Bau Rathree Cibali-Fatih Planı 1922

Yangın alanının düzenlenmesi. Fatih-Edirnekapı tramvay hattının

yerleşmeyi geliştirmek amaçlı

önerilmesi.

Carl Ch. Lörcher Üsküdar-

Kadıköy Nazım Planı ÇalıĢması

(ĠnĢaat ve KeĢfiyat Aġ adına)

1926-1928 1/10.000 Yapı, yeşil alan, yol planları ayrı.

Elgötz Planı 1933

Uluslar arası yarışma seçimi. Anlaşma sağlanamamıştır.

Martin Wagner ÇalıĢması 1934?

İstanbul analizleri.

Prost (Tarihi Ġstanbul+Beyoğlu)

Planı 1936-1937 1/5.000

Wagner planı eleştirmiş, gerçekci bulmamıştır.

Prost (Tarihi Ġstanbul+Beyoğlu)

Uygulama Planları (15 yıllık) 1939-1951

6.000 hektar nazım, 3.000 hektar

imar, 650 hektar detay.

Prost Planı Revizyon Komisyonu 1951

Bölge Planlama için öneri paketi.

MüĢavirler Heyeti Planlama

Beyoğlu Ciheti Nazım ve Sanayi

Bölgeleri Planı ÇalıĢmaları

1952-1956 1/5.000,

1/10.000

Kemal Ahmet Aru+Mukbil Gökdoğan+Cevat Erbel+Emin

Onat.

Boğaziçi Köy YerleĢmeleri Ġmar

Planları

1941, 1950,

1954 1/2.000

1970'li yıllara kadar bu planlar kullanıldı.

Ġstanbul Ġmar Operasyonu 1956

Dönem içinde 7.289 bina yıkıldı.

Högg Planlama ÇalıĢmaları 1957

Sonuçsuz kaldı.

Luigi Piccinato ÇalıĢmaları ve

Ġmar ve Planlama Müdürlüğü'nun

kurulması

1958

İller Bankasınca kurulan Müdürlüğün başına Cevat Erbel

getirildi, çalışma 27 Mayıs 1960'la

kesildi.

Luigi Piccinato Geçit Devri Nazım

Planı 1960 1/10.000

2.5 milyon nüfus 30,000 hektar

alana

Ġmar ve Ġskan Bakanlığı Bölge

Planlama Bürosu 1960

Tuğrul Akçura

Ġstanbul Belediyesi bünyesinde

Ġmar Planlama Müdürlüğünün

kurulması

1960

Turgut Cansever

82

Ġstanbul Ġmar Planlaması Geçit

Devresi ġurası 1961

İmar Müdürlüğü Arşivi:360 onanmış plan (Belediye 133+Özel

227) ÖNERİ: İmar Durumu Planı.

Ġmar Durumu (Zoning) Planı

önerisi 1961

Hazırlanamadı.

Doğu Marmara Planı 1962

İstanbul, İzmit Adapazarı gelişme

sorunu.

Suriçi Nazım Planı 1964 1/5.000

Ġstanbul Kat Nizamları Planı 1964

İstanbul'da imarlı kesimin kat

yüksekliklerinin arttırılması.

Doğu Marmara Nazım Planının

gözden geçirilmesi 1964

Tek doğrusal gelişme ekseni yerine İstanbul Kuzeyine derinlik

verilmesi.

Bölge Planlama Bürosu Ġstanbul

Sanayı Nazım Planı 1964

MGK önerisi ve Belediye Meclisi onayıyla yürürlüğe girdi. Avrupa:

792 hektar, Anadolu : 348 hektar.

Doğu Marmara Bölge GeiĢtirme

Planı 1965

OECD+BM desteği ve yabancı

uzmanlar.

Gecekondu Bölgelerinin, Ġslah ve

Tasfiye Bölgelerinin Saptanması 1966-1970

Gecekondu önleme bölgesi: 35

(1970)-53(1982), Islah:127, tasfiye:20.

Gecekondu Bölgelerinde

Belediyelerin oluĢturulması 1966-1980

34 yeni belediye.

Ġstanbul Nazım Plan Bürosu (Luigi

Piccinato'nun desteğiyle) 1966-1968

Başkan: Mithat Yenen

Belediyelerden yetki alınması.

Çevre Yolları Mevzii Planı 1968

İstanbul Belediyesince hazırlanan

çevre yolları ve köprü planının İmar ve İskan Bakanlığı'nın Çevre

Yolları Mevzi Planı olarak onaması.

Nazım Plan Bürosu Protokollleri 1966-1969

Sorumlu kuruluşlarla yapılan 115 protokol (40 önemli acil karar

üzerinde uzlaşma).

Nazım Plan Bürosu Ġstanbul Kenti

GeliĢme ġeması seçimi 1969

Şemanın araştırmalarla sınanması

Ġstanbul Nazım Planı 1971 1/25.000 Araşırmalar sonuçlanmadan çizildi

(Dünya Bankasına bağlı olarak aceleye getirildi).

Ġstanbul Nazım Planınının

Kurulca incelenmesi 1971

Yetersiz bulundu.

Ġller Bankası Ġstanbul Mücavir

Belediyeler Ġmar Planlama Bürosu 1971

Başkan: Cevat Erbel, daha sonra:

Turgut Cansever, Hande Süher,

Kutlu Güzelsu.

Boğaziçi Sahil ġeridi Koruma

Planı 1971 1/5.000 Sahil şeridi ve yalıların korunması.

Ġstanbul ġehirsel GeliĢme Projesi

Finansmanı 1972

Dünya Bankasıyla anlaşma.

Eski Eserler Yasasına Bağlı olarak

Gayrimenkul Eski Eserler ve

Anıtlar Yüksek Kurulu

(GEEAYK) nin oluĢturulması ve

Boğaziçi Koru ve Ormanların

korunması kararı

1974

Ġstanbul Metropol Alanı Planlama

ve GeliĢme Sorunları 1974

Türk Hükümeti Dünya Bankası

anşaması sonucu İnstitue of Public

Administration+Buchanan grubu Konsorsiyumu danışmanlığı.

Yapılan Plan ÇalıĢmaların Genel

Değerlendirmesi 1976

Yeni bir strateji.

Boğaziçi Nazım Ġmar Planı ve

Uygulama Yönetmeliği 1977 1/5.000 1978 ve 1979'da revize edildi

Ġstanbul Metropoliten Alan Nazım

Planı 1980 1/50.000 Bayındırlık Bakanlığınca onaylı

Alt Ġmar Planları 1980 sonrası 1/25.000,

1/5.000

Boğaziçi Nazım Ġmar Planı 1982 1/5.000

83

Boğaziçi Nazım Planı ve Boğaziçi

Sahil ġeridi ve Öngörünüm

Bölgesinin içeren Koruma

GeliĢtirme Planı

1983 1/5.000,

1/1.000 İstanbul Belediyesi+Büyük İstanbul Nazım Plan Bürosu+İller Bankası.

Essen Planı 1984 Kentiçi yol

projesi Essen Üniversitesi plancıları.

Ġstanbul Kentsel UlaĢım Etüdü 1987 ulaĢım Uluuslararası konsorsiyum (IRTC)

ĠBB UlaĢım Nazım Planı raporları 1988

Temel Mühendislik Firması.

Ġstanbul UlaĢım Master Planı 1988

Halkow Fox Grubu.

Boğaziçi Geri Görünüm ve

Ektilenme bölgeleri Revizyon

Nazım Ġmar Planı ve buna bağlı

Boğaziçi Geri Görünüm ve

Etkilenme Bölgelerine ait

uygulama planları

1988 1/5.000,

1/1.000 İBB

Master ulaĢım etüdlerinin

incelenmesi ve önemli

uygulamaların değerlendirilmesi

1990

İBB tarafından Metroplan

Firmasına yaptırıldı.

Ġstanbul Tarihi Yarımada Koruma

Nazım Ġmar Planı 1990 1/5.000 İBB

Ġstanbul ÇED Planı 2007 1/100.000 İBB

İstanbul’da ilk ilan edilen sit alanı 1974 yılında ‘Boğaziçi Doğal ve tarihi Sit Alanı’dır.

1993 yılında Beyoğlu, 1995 yılında tarihi yarımada, 1974 Kuzey Kesimi Karadeniz Kuşağı

doğal ve kentsel sit alanı ilan edilmiştir.

1983 yılında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu yürürlüğe girmiştir.

İstanbul’da 1974-2005 yılları arasında toplam 77 adet Sit kararı alınmıştır. Bu kararlar

55.940 hektarlık toplam 204 adet alanı kapsar. İstanbul yüzölçümünün % 10.3’ünü oluşturur.

İstanbul’daki Arkeolojik Sit Alanları, Türkiye’deki Arkeolojik Sit Alanlarının % 0,4’ü

kadardır.

SĠT ALANLARI (İstanbul Çevre Düzeni Planı, IMP, 2006)

Türkiye

(2008)

Ġstanbul

Sayı

Sayısal

dağılım(%)

Ġstanbul

Alan(ha)

Alan Dağılım

(%) Toplam Sit Alanları 9.161 204 100 55.906 100

Arkeolojik Sit Alanları 7.272 27 13,1 1.930 3,5

Doğal Sit Alanları 1.122 131 64,2 39.497 70,6

Kentsel Sit Alanları 210 20 10,4 898 1,6

Karma Sit Alanları 557 26 12,3 13.581 24,3

ĠSTANBUL ĠLĠ SĠT ALANLARI (Kaynak: IMP, 2005)

Sit Alanı Türü Sayı % Doğal Sit alanı 131 64,2

Arkeolojik Sit alanı 27 13,2

Kentsel Sit alanı 20 9,8

Tarihi Sit alanı 1 0,5

Karma Sit alanı 25 12,3

TOPLAM 204 100

84

ĠSTANBUL SĠT ALANLARI (1995 Nazım Planı)

1 Boğaziçi (Anadolu ve rumeli) Kentsel-Doğal SİT (Ayrıca özel yasası ve yönetimi var).

2 Beyoğlu (Pera ve Galata) Kentsel SİT (Değişik kültürlerin zengin mozayiği).

3 Eyüp (Kosmidion) Kentsel SİT (Surdışı en eski Osmanlı yerleşmesi).

4 Kadıköy (RasimpaĢa) Kentsel SİT (Tarihi Halkedon, ilk yerleşim bölgesi).

5 Kadıköy (ÇarĢı Bölgesi) Kentsel SİT (Tarihsel, ticari ve kültürel çekirdek).

6 Küçük Çekmece (Göl batısı) Arkeolojik SİT (Yarımburgaz Mağarası-tarih öncesi yerleşme).

7 Küçük Çekmece (Ġç DıĢ Kumsal) Doğal SİT ("Ponte Piccolo" köprüsü-göl/deniz kumsalları).

8 Küçük Çekmece (Soğuksu Çiftliği) Doğal SİT (Göl kenarı plaj ve mesire alanı).

9 Küçük Çekmece (Reqion) Arkeolojik SİT (Bizans Saray bölgesi-Via Eqnatia yolu geçidi).

10 Silivri (Suriçi) Kentsel SİT (Tarihi Fatih Mahallesi ve çevresi).

11 Çamlıcı Tepeleri Doğal SİT (Küçük ve büyük Çamlıca ile etekleri).

12 BeĢiktaĢ (Ortaköy) Kentsel SİT ( Boğaziçi ile bütünleşik).

13 ġile (Merkez) Doğal-Kentsel SİT (Sivil mimari-kıyı kuşağı).

14 Pendik (Altkaynarca) Arkeolojik SİT (İÖ.5.000'lere ait höyük alanı).

15 Tuzla (Liman) Kentsel-Doğal-Arkeolojik SİT (Bizans yerleşimi-manastır alanı)

16 Tuzla (Kamil Reis Gölü) Kentsel-Doğal-Arkeolojik SİT (Mesire yeri-Lagüner alan).

17 Maltepe (Balıkçı Köyü) Kentsel-Arkeolojik SİT (Antik Bryas yerleşimi-tarihi doku).

18 Selim PaĢa Kentsel Arkeolojik SİT.

19 Yedikule Kentsel SİT (Suriçi'nde mevzi koruma politikaları).

20 Küçük M.PaĢa Kentsel SİT (Suriçi'nde mevzi koruma politikaları).

21 Zeyrek Kentsel SİT (Sivil mimari-eski mahalleler).

22 Sultanahmet Arkeolojik SİT (Byzantion-Osmanlı anıtsal yapılar).

85

23 Süleymaniye Kentsel SİT (Sivil mimari-eski mahalleler).

24 Cankurtaran Kentsel SİT (Suriçi- eski yerleşmeler).

25 KapalıçarĢı Kentsel SİT (Ticari çekirdek-hanlar).

26 Çatalca (Merkez) Kentsel SİT (Eski Yerleşme merkezi).

27 Üsküdar (Merkez) Kentsel SİT (Krisopolis/Biezans-Osmanlı Kent dokusu).

28 Üsküdar (Karacaahmet) Kentsel SİT (Tarihi mezarlıklar ve çevresi).

29 Adalar (Prens Adaları) Kentsel-Doğal SİT (Marmara takım Adaları).

30 Ihlamur Vadisi Kentsel-Doğal SİT (Beşiktaş-Ihlamur Kasrı ve çevresi).

31 Yıldız Sarayı ve Parkı Kentsel-Tarihsel Doğal SİT (Saray kompleksi ve çevresi).

32 Tarihsel Yarımada Kentsel-Tarihsel-Arkeolojik SİT (Suriçi bölgesi bütünü).

33 Beykoz / Kuzey Ġstanbul 1 Doğal SİT (Karadeniz kuşağı, ormanlar, Elmalı Su Havzası).

34 Sarıyer/Kuzey Ġstanbul 2 Doğal SİT (Karadeniz kuşağı, ormanlar, tarımsal yerleşmeler).

İSTANBUL 1923-1948: YEŞİL ALAN, PARK,

BAHÇE DÜZENLEMELERİ

Kadıköy Yoğurtçu Parkı

1923-1

93

8

Bakırköy Parkı

Anadoluhisarı Parkı

Kadıköy İskelesi Parkı

Üsküdar Atpazarı Bahçesi

Üsküdar yeniçeşme Bahçesi

Ayasofya Parkı

1939

-194

8

Vişnezade Parkı

Abbasağa Parkı

Taksim (İnönü) Gezisi

Tarabya Parkı

Barbaros Parkı

Üsküdar Bahçesi

Yeniköy Parkı

Heybeliada Parkı

Dolmabahçe-Maçka 2 no.lı park düzenlemesi

Tepebaşı Bahçesi

86

ĠSTANBUL 1923-1948: BĠNALAR,

HĠZMET VE DĠNLENME ALANLARI Florya Plajı-Gazinosu

Taksim belediyesi Gazinosu

Dağcılık Kulübü

Mısır Çarşısı restorasyonu

Cerrahpaşa polikilinik Binası

Haseki çocuk Pavyonu

Taksim Opera binası

Fenerbahçe Stadı Yenilemesi

Şeref Stadı yenilemesi

Yıldız Parkı ve köşkleri

17 halkevi binası

Açıkhava Binası

Spor ve sergi sarayı

Taşlık Kahvesi

Dolmabahçe Meydanı

Sebze hali tesisi

Süleymaniye Doğumevi

440 yeni okul binası

Vefa Stadı

İnönü Stadyumu

Emirgan korusu ve köşkleri

İstanbul Konservatuvarı

Konut Gecekondu

İllegal housing

İstanbul’da 1945-2003 yılları arasında 17 imar affı uygulaması olmuştur.

1951’de 8.500 olan gecekondu sayısı 21 kat artarak günümüzde 183.000’e ulaştı.

İstanbul’da Milli Eğitim bakanlığı’na bağlı 1.850 okuldan 1.665’i kaçak. (2009).

İstanbul’da 1.650.000 binanın % 70’i kaçak (2009).

İstanbul’un Sultanbeyli, Samandra yerleşmeleri bütünüyle (kamu binaları, hastaneler,

konutlar) kaçak (2009).

2009 yılında İstanbul’da konut stoğu 3.820.000, Türkiye içindeki payı % 22,7’dir (Kaynak, GYODER,

2010)

ĠSTANBULDA KONUT VE GECEKONDU

Yıllar 1951 1960 1982 1990 1995 2005 2009

Nüfus Yoğunluğu (sa/km2) 868 1.070 1.339 1.685 1.835 2.410

Konut (sa.)

869.444 1.500.000

Gecekondu (sa.) 8.500 100.000 182.000 >200.000 278.462

87

TOPLAM KONUT SAYISI, (Kaynak: DİE, 2000)

Sayı % Anadolu Yakası 1.210.845 35,69

Avrupa Yakası 2.180.907 64,30

TOPLAM 3.391.752 100

BĠNA YAPIMI (Kaynak: DIE, 2000)

Yıllar Sayı % 1950 öncesi 38.556 4,49

1950-1980 245.218 28,56

1980-1990 247.385 28,81

1990-2000 327.740 38,17

TOPLAM 858.714 100

ĠSTANBULDA GECEKONDU (1982)

Bakırköy 809

Eminönü 551

Zeytinburnu 12.084

Eyüp 10.517

Güngören 1.031

Kartal 1.226

Ümraniye 8.070

BeĢiktaĢ 2.158

Sarıyer 6.403

Adalar 189

BayrampaĢa 1.644

Üsküdar 1.647

Küçükçekmece 4.940

Beyoğlu 4.289

Maltepe 5.216

Fatih 1.254

ġiĢli 18.876

Pendik 3.505

Beykoz 4.610

GaziosmanpaĢa 15.828

Kağıthane 22.457

Kocasinan 38

Kadıköy 10.840

TOPLAM 138.182

88

ĠSTANBUL'DA GECEKONDU (1995)

Bölge Gecekondu

sayısı

Gecekondu

nüfusu

Zeytinburnu-Kazlıçeşme 19.000 95.000

Bayrampaşa-Taşlıtarla 18.000 90.000

Alibeyköy 12.000 65.000

Şişli-Mecidiyeköy 8.200 41.000

Beykoz-Paşabahçe 7.500 37.000

Üsküdar 4.000 20.500

İstanbul’un Tepeleri

Istanbul’s Hills

TARĠHĠ ĠSTANBUL’UN 7 TEPESĠ

Topkapı Sarayı Tepesi

ÇemberlitaĢ Tepesi

BeyazıtTepesi

Fatih Tepesi

Yavuzselim Tepesi

Edirnekapı Tepesi

KocamustafapaĢa Tepesi

ĠĢ Merkezleri

Business Centers

ĠSTANBUL Ġġ MERKEZLERĠ (1989)

Adı Yapım Alanı (m²) Yer BaĢlangıç-BitiĢ

PERPA 700.000 Okmeydanı 1986-1989

ġĠġLĠ KÜLTÜR VE TĠCARET MERKEZĠ 600.000 Mecidiyeköy 1989-1992

ATAKÖY TURĠZM MERKEZĠ 48.000 Ataköy 1988-1990

DÜNYA TĠCARET MERKEZĠ 500.000 Atatöy havalimanı 1986-1990

TAKSĠM TURĠZM VE Ġġ MERKEZĠ 110.000 Dolmabahçe 1988-1990

ZĠNCĠRLĠKUYU Ġġ MERKEZĠ 54.381 Zincirlikuyu 1988-1991

PLAZA Ġġ MERKEZĠ 63.000 4.Levent 1986-1989

TĠM (TOPKAPI Ġġ MERKEZĠ) 60.000 Topkapı 1983-1990

BELPRĠ HYPERMARKET 10.000 Merter E-5 Karayolu 1989-1989

SARKUSYAN Ġġ MERKEZĠ 3.670 ġiĢhane 1987-1989

89

Ġstanbul AlıĢveriĢ Merkezleri

Shopping Centers

ALIġVERĠġ MERKEZLERĠ

AKMERKEZ Etiler

ADDRESĠSTANBUL ġiĢli

ALKENT Etiler

ASTORIA ġiĢli

ASYAPARK Ümraniye

ATĠRUS Büyük Çekmece

ATRIUM Ataköy

BAUHAUS Ġçerenköy

BEYLICIUM

CAPITOL Altunizade

CAROUSEL Bakırköy

CARREFOUR Büyük Çekmece

CARREFOUR Ġçerenköy

CARREFOUR Ümraniye

CEVAHĠR ġiĢli

CITY’S NiĢantaĢı

COLONY OUTLET VE YAġAM MERKEZĠ

ÇARġI MAĞAZALARI Bakırköy

ÇARġI MAĞAZALARI Beylikdüzü

ÇARġI MAĞAZALARI Maslak

ÇARġI MAĞAZALARI ġaĢkınbakkal

DEPOSĠTE OUTLET CENTER Ġkitelli

DOĞUġ OTOMOTION Maslak

DOĞUġ POWER CENTER Maslak

ENDER

FLYINN Florya

GALLERĠA Ataköy

GĠMA

GÖTZEN Merter

GRUPP GROSSMARKET

HAYATPARK GüneĢli

HOME STORE

ĠSTANBUL OUTLET PARK Beylikdüzü

ĠSTĠNYEPARK Ġstinye

ĠZMĠT OUTLET PARK Ġzmit

KADĠR HAS Bahçelievler

KALE CENTER Güngören

KANYON Levent

90

KAYA MILLENIUM Büyük Çekmece

KAPALIÇARġI Eminönü

KULE ÇARġI 4. Levent

MARKA CITY Beylikdüzü

MASS GaziosmanpaĢa

MAXI Ġstinye

MAXI SHOPPING Güngören

MAXI SHOPPING Topkapı

MAXI SHOPPING Silivri

METRO GüneĢli

METROCITY 1.Levent

METROPORT Bahçelievler

MEYDAN Ümraniye

MFI HOME WORKS

MIGROS Beylikdüzü

MISIR ÇARġISI Eminönü

MOZAĠK ÇARġI AtaĢehir

MR. BRICOLAGE Bağcılar

MR. BRICOLAGE Küçükyalı

OPTIMUM OUTLET VE EĞLENCE MERKEZĠ Kadıköy

PABETLAND

PABETLAND Maslak

POLCENTER 4. Levent

PRAKTĠKER Kartal

PRESTIGE MALL BahçeĢehir

PRINTEMPS

PROFĠLO Mecidiyeköy

SHOP IN SHOP

SĠNANPAġA BeĢiktaĢ

SĠNASOS Kemerburgaz

SPECTRUM BÜRO SĠSTEMLERĠ Halkalı Yolu

TATĠLYA Beylikdüzü

TEPE NAUTILUS Zeytinburnu

TEPE NAUTĠLUS Kadıköy

TOWN CENTER Bakırköy

UPTOWN ETĠLER Etiler

YKM Büyük Çekmece

YKM Suadiye

YKM Sultanhamam

YKM ġiĢli

ZEYTĠNBURNU OLIVIUM OUTLET CENTER Zeytinburnu

91

Ġstanbul’da Büyük (BeĢ Yıldızlı) Oteller

Five-stars hotels

ĠSTANBUL’DA BEġ YILDIZLI OTELLER

OTEL ADI YER YIL

AKGÜN ĠSTANBUL HOTEL Avrupa Yakası Topkapı

BARCELO PREMIUM ERESĠN TOPKAPI HOTEL Avrupa Yakası Topkapı

BY OTELL BY O MED Anadolu Yakası Kadıköy

CEYLAN INTERCONTINENTAL Avrupa Yakası Taksim

CONRAD INTERNATIONAL Avrupa Yakası BeĢiktaĢ

CROWNE PLAZA ĠSTANBUL OLD CITY HOTEL Avrupa Yakası Sirkeci

ÇINAR HOTEL Avrupa Yakası YeĢilköy

ÇIRAĞAN PALACE KEMPINSKI Avrupa Yakası Ortaköy

DEDEMAN ĠSTANBUL Avrupa Yakası Gayrettepe

DĠVAN HOTEL Avrupa Yakası Taksim

ELITE WORLD HOTEL Avrupa Yakası Taksim

ESER PREMIUM HOTEL & SPA BÜYÜKÇEKMECE Avrupa Yakası Büyükçekmece

FOUR SEASONS AT HE BOSPHORUS Avrupa Yakası BeĢiktaĢ

GRAND CEVAHĠR HOTEL Avrupa Yakası ġiĢli

GRAND HYATT ĠSTANBUL Avrupa Yakası Taksim

GRAND YÜKSELĠġ HOTEL Marmara Ġzmit

GÜRAL SAPANCA WELLNESS PARK Marmara Sapanca

HOLIDAY INN ĠSTANBUL AIRPORT ĠAvrupa Yakası Bağcılar

HOLIDAY INN ĠSTANBUL CITY Avrupa Yakası Topkapı

ĠSTANBUL HĠLTON Avrupa Yakası Harbiye

ĠSTANBUL MARRIOTT HOTEL ASIA Anadolu Yakası Kadıköy

KAYA RAMADA PLAZA HOTEL Avrupa Yakası Beylikdüzü

KLASSIS RESORT HOTEL Avrupa Yakası Silivri

LEGACY OTTOMAN HOTEL Avrupa Yakası Sultanahmet

MÖVENPICK HOTEL ĠST. Avrupa Yakası 4 Levent

ORTAKÖY PRINCESS Avrupa Yakası Ortaköy

PAPILLON AYSCHA HOTEL Akdeniz Serik

POINT HOTEL BARBAROS Avrupa Yakası ġiĢli

POLAT RENAISSANCE Avrupa Yakası YeĢilyurt

POLAT RENAISSANCE ERZURUM HOTEL Doğu Anadolu Merkez

RADISSON SAS BOSPHORUS HOTEL Avrupa Yakası Ortaköy

RADISSON SAS CONFERENCE & AIRPORT HOTEL Avrupa Yakası Sefaköy

RAMADA PLAZA ĠSTANBUL Avrupa Yakası ġiĢli

RICHMOND NUA WELLNESS-SPA Marmara Sapanca

SARIKAMIġ TOPRAK HOTEL Doğu Anadolu SarıkamıĢ

SHERATON ĠSTANBUL MASLAK Avrupa Yakası Maslak

SUNSET BEACH HOTEL Akdeniz Alanya

SÜRMELĠ ĠSTANBUL HOTEL Avrupa Yakası Gayrettepe

http://www.turob.org/HotelDetail.aspx?hotelId=21






































92

SWISSOTEL ANKARA Ġç Anadolu Çankaya

SWISSOTEL-THE BOSPHORUS Avrupa Yakası BeĢiktaĢ

TAKSĠM INT. ABANT PALACE ve KÖġK EVLERĠ Karadeniz Abant

THE GREEN PARK Anadolu Yakası Bostancı

THE GREEN PARK Avrupa Yakası Merter

THE MARMARA ĠSTANBUL Avrupa Yakası Taksim

THE PLAZA HOTEL Avrupa Yakası Gayrettepe

THE RITZ CARLTON ĠSTANBUL Avrupa Yakası ġiĢli

ZORLU GRAND HOTEL Karadeniz Merkez








93

Ġstanbul’da Deprem

The earthquakes in Istanbul

ĠSTANBUL’DA BÜYÜK DEPREMLER

7 Richter 8 Richter 9 Richter 10 Richter

1507 1489 427 555

1532 1556 478 1894

1571 1557 865

1592 1642 986

1646 1648 1344

1690 1718 1462

1766 1737 1509

1768 1763 1659

1829 1766

1841

1999

ĠSTANBUL 1999 DEPREMĠ ETKĠLERĠ

Ölüm 454

Oturulamaz hale gelen konut 18,162

Hasarlı daire 112,544

Hasarlı okul 141

Hasarlı yurt 42

Hasarlı hastane 14

Hasarlı dükkan 8,100

Hasarlı büro 149

94

Ġstanbul’da Yangınlar

Istanbul’s fires

ĠSTANBUL’DA YANGIN ZAMANDĠZĠNĠ

1515 İstanbul Bedesten‟inin çıkan yangında yokolması

1569 Bir hafta süren büyük yangın

1586 Yeniçeri ayaklanmasını izleyen büyük yangın

1592 Ayasofya'da büyük yangın

1633 Kentin beşti birini yok eden Cibali yangını

1645 Kentin büyük bölümünü kül eden Beyazıt yangını

1652 Kentin önemli bir bölümünü yok eden Esir Hanı yangını

1660 Büyük yangın ve onu izleyen kıtlık, salgın

1665 Topkapı Sarayı'nın büyük bölümünün yanması

1688 Büyük yangın ve deprem

1690 Eyüp ve Mısır Çarşısı yangını

1693 Kentin önemli bir bölümünü yok eden Ayazma yangını

1696 Yangınlarla baş edemeyen İstanbul Kaymakamının ahşap bina yapımını yasaklaması

1698 Şehremini Baruthanesinin havaya uçmasıyla çıkan yangında 425 evin yanması

1701 Büyük Bedesten yangını

1716 20.000 evin yandığı söylenen Cibali yangını

1720 Yeniçerilerle ilk yangın söndürme örgütü (itfaiye) Tulumbacılar Ocağı'nın kurulması

1727 Balat Kapısı'nda başlayan ve kentin sekizde birini kül eden yangın

1745 Fener'de çoğu Hiristiyanlara ait 700 evin yanması

1759 Küçükpazar'da çıkan yangının hızla yayılması.

1750 Mercan'ın yangında kül olması

1808 Yeniçeri ayaklanması sırasında büyük yangın

1817 Mahallelerde yangın nöbetleri tutulması ve Galata (İsveç Elçiliği) yangını

1826 36 saat süren ve kentin yarısını kül eden Hocapaşa yangını

1833 Kente büyük zarar veren Cibali yangını

1839 Babıali'nin yangında kül olması

1855 Büyük yangın

1864 Büyük Hoca Paşa (Sirkeci'den Kumkapı'ya 3.500 yapı kül olmuştur) yangını

1866 Sirkeci'den Kumkapı'ya kadar olan sahayı yok eden büyük yangını Kumkapı ve Kadırga

yangınlarının izlemesi (3.551 bina yanmıştır)

1870 İstanbul Valideçeşme'de çıkan yangında Beyoğlu ve Taksim'de 5.000 evin yanması

1872 İstanbul Kuzguncuk'ta çıkan yangında Boğazdaki 600 evin yanması

1910 İstanbul-Beşiktaş Sahili'ndeki Çırağan Sarayı'nın bir elektrik kontağı sonucu yanması.

1911 İstanbul Mercan-Aksaray'da büyük yangın

95

1916 İstanbul Fatih-Cibali-Altımermer'de yıkıcı yangın

1917 İstanbul Haydarpaşa Garında büyük bir yangın olması.

1925 İstanbul Heybeliada'da çıkan yangında 60 ev, 30 dükkanın yanması

1926 İstanbul kartal Maltepe'de çıkan yangında 110 ev ve dükkânın yanması

1927 İstanbul Küçükpazar'da 90 ev ve dükkanın yanması

1929 İstanbul Tatavla'da çıkan yangında 500 dolayında evin yanması

1933 İstanbul Sultanahmet'de Abdülmecit zamanında Mimar Fosseti'ye yaptırılan Adliye Sarayının

yanması

1942 İstanbul'un Fen ve Edebiyat Fakülteleri'nin bulunduğu Laleli'deki binanın yanması

1948 İstanbul Fındıklı'daki Güzel Sanatlar Akademi'sinin yanması

1954 İstanbul Kapalıçarşı yangınında 1.500 dükkanın yanması

1964 İstanbul Kuledibi'ndeki yangında 167 dükkan, 25 apartmanın yanması

1970 İstanbul Tepebaşı Şehir Tiyatrosu'nun bir bölümü ve Taksim'deki Kültür Sarayı'nın (Atatürk

Kültür Merkezi) yanması

1975 İstanbul Aksaray Yer altı Çarşısı'nın yanması

1980 İstanbul Fener Plastik Fabrikası'nda çıkan yangında 50'den fazla ev ve işyerinin yanması

1987 İstanbul Şan Tiyatrosu'nun yanması

1992 Sütlüce Vapur İskelesi'nin yanması

1992 İstanbul'da Eminönü-Karaköy'ü birleştiren tarihi Galata Köprüsü'nün yanması

2003 İstanbul Burgazada'da çıkan yangında ormanlık alanın yok olması

96

Çevre Değerleri: Ses Kirliliği

Environmental Values: Noise pollution

ĠSTANBUL'DA GÜRÜLTÜ (2003)

Yer Desibel (dB)

Barbaros Bulvarı 92

Elmadağ 89-90

Mecidiyeköy 85-90

Şişli 80-85

Millet Caddesi 78-80

Londra Asfaltı 85

Bağdat Caddesi 75-85

Ataköy 80

Haseki 70-80

ĠSTANBUL’DA GÜRÜLTÜ dB

(Kaynak, Çevre Durum Raporu, 2006)

Yer Leq(8h) L(8h) Rahatsız Meydan hoĢnutsuz Londra asfaltı (E-5) 67,70 69,10 88,90 5,10

Mecidiyeköy 80,00 81,60 100,00 5,00

Barbaros Bulvarı 76,20 78,90 84,70 4,50

Bağdat caddesi 69,80 73,00 64,00 3,60

Millet caddesi 71,50 77,50 78,80 4,10

Atatürk Bulvarı 73,20 75,30 65,20 4,30

Halaskargazi Caddesi 75,40 76,90 51,40 2,80

Ataköy Caddesi 63,00 65,40 61,50 3,50

Haseki Caddesi 68,00 71,30 70,00 3,20

İncirli caddesi 73,80 76,40 72,00 4,60

Ankara asfaltı 1 71,60 74,60 64,20 3,50

Ankara asfaltı 2 61,50 63,90 48,60 3,40

Ankara asfaltı 3 56,50 57,40 27,40 2,60

97

Çevre değerleri: Emisyon Kirliliği

Enviornmental Values: pollution emissions

2006 yılında Türkiye‟de karayolu kökenli CO2 emisyonunun % 22‟si (En yüksek Türkiye

değeri. İkinci sırada % 10‟la Ankara bulunmaktadır) İstanbul‟da gerçekleşmiştir.

2006 yılında İstanbul‟da 140 istasyonda egzoz emisyonu ölçümü yapılmaktadır.

İstanbul‟da hava kirliliğinin % 40‟ı ulaşım kökenlidir (CO kirlenmesinin % 70-90‟ı, NOx

kirlenmesinin % 40-70‟i, Hidrokarbon kirlenmesinin % 50‟si ve Pb kirlenmesinin % 100‟ü).

1990 YILINDA GENEL EMĠSYON DAĞILIMI

YÜZDELERĠ (Kaynak: Ertürk, F. 1995)

Kirleticiler Toplam

emisyon

Sabit

kaynaklar taĢıtlar

PM 48,1 47,5 0,65

SO2 29,4 29,1 0,26

CO 16,3 9,9 6,64

NOX 3,1 1,6 1,44

HC 3 1,6 1,4

TOPLAM 100 90 10

ĠSTANBUL’DA ULAġIM KAYNAKLI

EMĠSYON (CO2) DEĞERLERĠ (VII. Ulusal Temiz Enerji Sempozyumu, 2008)

Yıl Milyon Ton 2000 5,238

2001 4,789

2002 4,477

2003 4,424

2004 7,451

2005 7,682

2006 8,203

98

ĠSTANBUL ĠLÇELERĠNDE EMĠSYON DEĞERLERĠ Kg/Saat

(Kaynak: Çevre Durumu Raporu, 2005) ĠLÇELER CO NOX SO2 PM

Avcılar 9,1 40 89 6,3

Bağcılar 2 9,8 516 0,7

Bahçelievler 2,5 21,9 41,9 0,8

BayrampaĢa 0,2 2,2 15,4 0,7

BeĢiktaĢ 0,1 0,3 1,7 0

Beyoğlu 0,1 6,7 12,4 0,2

Esenler 0,5 1 3 0

Eyüp 0,1 0,3 0,5 0

GaziosmanpaĢa 7,8 19,4 26,2 0,1

Kağıthane 2,5 9,1 19,8 0,3

Kartal 1,5 31,5 39,7 0,2

K. Çekmece 9 24,7 21,2 0,4

Pendik 1,3 7,2 16 0,2

ġiĢli 2,9 24,4 28,4 0,3

Tuzla 0 0,3 0 0

Ümraniye 2,7 6 9,3 0

Zeytinburnu 9,8 46,9 40,2 2,5

99

Bütçeler

Budgets

yıl

lar

Pa

ra

bri

mi ĠBB BÜTÇESĠ

ĠBB

BÜTÇESĠ

ĠETT

BÜTÇESĠ

ĠETT

BÜTÇESĠ

$ $

1994

TL

18,270,000,000,000.00 609,000,000.00 5,370,000,000.00 179,000.00

1995 37,060,000,000,000.00 810,267,173.90 11,995,000,000.00 262,254.58

1996 60,000,000,000,000.00 737,227,532.99 16,901,000,000.00 207,664.71

1997 144,687,000,000,000.00 951,443,733.52 27,601,000,000.00 181,500.75

1998 289,000,000,000,000.00 1,107,088,816.10 45,674,000,000.00 174,966.00

1999 553,500,000,000,000.00 1,317,461,904.29 100,500,000,000.00 239,213.95

2000 750,000,000,000,000.00 1,202,493,490.50 161,289,000,000.00 258,598.63

2001 1,025,000,000,000,000.00 840,163,934.43 364,635,000,000.00 298,881.15

2002 1,490,000,000,000,000.00 1,057,063,704.05 640,856,000,000.00 454,648.07

2003 1,900,000,000,000,000.00 1,289,359,391.97 699,594,000,000.00 474,751.63

2004 2,250,000,000,000,000.00 2,250,000,000.00 840,869,000,000.00 840,869.00

2005

YT

L

2,713,000,000.00 2,086,923,076.92 1,055,000.00 811,538.46

2006 3,200,000,000.00 2,461,538,461.54 1,098,000.00 844,615.38

2007 4,850,000,000.00 3,911,290,322.58 2,075,000.00 1,673,387.10

2008 5,450,000,000.00 3,343,558,282.21 1,560,000.00 957,055.21

2009

TL

6,200,000,000.00 4,217,687,074.83 1,160,000.00 789,115.65

2010 6,300,000,000.00 4,200,000,000.00 1,860,000.00 1,240,000.00

100

ĠBB BĠT’leri

Metropolitan Municipality of enterprises

ĠBB BĠT'LERĠ (2010; ibb.gov.tr)

Kısaltma Adı ĠĢlevi KuruluĢ

Yılı

AĞAÇ Aġ İstanbul Ağaç ve Peyzaj AŞ Ağaçlandırma, çiçeklendirme,

yeĢil alan 1998

BELBĠM Aġ İstanbul Belediyeler Bilgi İşlem Sanayi ve

Ticaret AŞ

Bilgi iĢlem, elektronik,

elektromekanik hizmet üretimi

ve satıĢı

1987

BELTUR Aġ Büyük İstanbul Turizm ve Sağlık Yatırımları

İşletme ve Ticaret AŞ

Turizm ve sağlık yapıları ve

hizmetleri satın alma, iĢletme 1997

BĠMTAġ Boğaziçi İnşaat Müşavirlik AŞ Alt ve üstyapı yatırımları 1997

HAMĠDĠYE

Aġ

Hamidiye Kaynak Suları Sanayi, Turizm ve

Ticaret AŞ Ġçme suyu hizmetleri 1979

ĠDO Aġ İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayi ve Ticaret

AŞ Deniz ulaĢımı 1987

ĠDTM Aġ İstanbul Dünya Ticaret Merkezi AŞ ġirketler ve iĢadamları arasında

iliĢkileri geliĢtirme 1982

ĠGDAġ Aġ İstanbul Gaz Dağıtım AŞ Doğalgaz alım ve dağıtımı 1986

ĠHE Aġ İstanbul Halk Ekmek AŞ Ekmek üretimi 1978

ĠSBAK Aġ İstanbul Ulaşım Haberleşme ve Güvenlik

Teknolojileri Sanayi ve Ticaret AŞ Trafik sinyalizasyon 1986

ĠSFALT Aġ İstanbul Asfalt Fabrikaları AŞ Asfalt üretimi, yol yapımı,

onarımı 1986

ĠSPARK Aġ İstanbul Otopark İşletmeleri Ticaret AŞ Otopark hizmetleri 2005

ĠSTAÇ Aġ İstanbul Çevre koruma ve Atık Maddeleri

Değerlendirme Sanayi ve Ticaret AŞ Atık hizmetleri 1994

ĠSTANBUL

ENERJĠ Aġ İstanbul Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ

Yenilenebilir kaynakların

değerlendirilmesi-Çevre dostu

teknolojilerin kullanımı

2006

ĠSTANBUL

ĠMAR Aġ İstanbul İmar İnşaat AŞ

Yapım, yenileme (restorasyon)

hizmetleri 2005

ĠSTANBUL

OTOBÜS Aġ İstanbul Otobüs AŞ Otobüs iĢletmeciliği 2009

ĠSTANBUL

ULAġIM Aġ İstanbul Ulaşım Sanayi ve ticaret AŞ Raylı ulaĢım 1988

ĠSTON Aġ İstanbul Beton Elemanları ve Hazır Beton

Fabrikaları Sanayi ve Ticaret AŞ Beton üretimi 1986

KĠPTAġ İstanbul Konut İmar Sanayii ve Ticaret AŞ TaĢınmaz yapım, alım satım,

arsa

KÜLTÜR

Aġ İstanbul Kültür ve Sanat Ürünleri İicaret AŞ Basın yayın kültür etkinlikleri 1989

SAĞLIK Aġ Sağlık AŞ Sağlık ve sosyal hizmetlerle

ilgili altyapı ve düzenlemeler 1998

SPOR Aġ İstanbul Spor Etkinlikleri ve İşletmeciliği AŞ Spor etkinlikleri 1989

ŞİŞLİ

KÜLTÜR AŞ

Şişli Kültür ve Ticaret Merkezi İşletme Ticaret

AŞ

ĠĢ merkezi yapım, ticaret ve

hizmetleri 1999

UGETAM

AŞ

Uluslararası Gaz Eğitim, Teknoloji ve

Araştırma Merkezi Doğalgaz hizmetleri 1996

101

UlaĢımın Kaynakları

Referances of Transport İstanbul kentiçi ulaşımı için kaynaklar

Kaynakçamız, eksiksiz değildir. UlaĢıma odaklanmıĢtır. Ġstanbul kentiçi ulaĢımı konusunda bile tüm kaynakları

kapsadığı savlanamaz.

UlaĢımla doğrudan ilgili kitaplar ayrı verilmiĢ, Ġstanbul’la ilgili bir kitap seçkisi de yanı sıra listelenmiĢtir.

Kaynakların ulaĢımla doğrudan ilgili ve eriĢilebilen küçük bir bölümü , bu çalıĢmada kullanılabilmiĢtir. Tersi birçok

nedenle olanaksızdır. Burada sunulma nedenleri araĢtırmacıyı kaynaklar hakkında elden geldiğince

bilgilendirmektir.

Kaynaklar türlerine göre öbeklendirilmiĢtir.

Zaman içerisinde çalıĢma güncellenecektir.

TARĠHSEL-KURUMSAL BELGELER

HISTORICAL-INSTITUTIONAL DOCUMENTS

YAYIN ADI YAZAR YIL YAYINCI TÜRÜ

Ġstanbul Metro-Fünikülerinin Elektrifikasyonu Alperöz, Nusret 1970 ĠETT Proje

1989-2001 ĠETT Ġstatistikleri APK,İstatistik Şb

Md 1989-2001 ĠETT Ġstatistik

Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin de

fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de Constantinople Gavand, E.Henri 1876

Typographie

Lahure, Paris, 42 s,

25 plan

Proje

Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents divers Gavand, E.Henri 1876 Kessinger Publishing (2010)

Proje

Sayılarla Ġstanbul/Statistics of Istanbul

İBB APK

Araştırma

Müdürlüğü

2000 ĠBB Ġstatistik

ĠETT ĠĢletmelerinin Tarihçesi ve ĠnkiĢafı İETT 1971 ĠETT Monografi

Tünel 100 YaĢında İETT 1975 ĠETT Monografi

Dünyada Otobüsün Tarihsel GeliĢimiyle Ġstanbul'da Otobüs

ĠĢletmesinin KuruluĢu ve GeliĢimi 1926-1988 İETT 1988 ĠETT Monografi

ĠETT ve Çevre Uygulamaları İETT 1995 ĠETT (Kırmızı,

Zikrullah) Rapor

ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü-KuruluĢ Kanunu, Ġlgili

Yönetmelik ve Yönergeler İETT 2004 ĠETT Mevzuat

Özel Halk Otobüsü ÇalıĢma Yönergesi İETT 2004 ĠETT Mevzuat

ĠETT Genel Müdürlüğü ile Doğrudan Dğruya ve Dolayısıyla

Ġlgili Mevzuat İETT Bilinmiyor ĠETT Mevzuat

ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü Tarihçesi İETT 1995 ĠETT Monografi

ĠETT ĠĢletmeleri Umum Müdürlüğü Tarihçesi, TeĢkilatı,

Mevzuatı ve Faaliyeti İETT 1956 ĠETT Monografi

ĠETT Umum Müdürlüğü' ne Umumi BakıĢ İETT 1968 ĠETT Monografi

Ġstanbul Elektrik ġirketi Tesisatı Satın Alma Mukavelenamesi İETT 1938 Cumhuriyet

Matbaası SözleĢme

102

Ġstanbul Tramvay ġirketi Esas Mukavelename İETT 1934 Ġstanbul Matbaacılık

ve NeĢriyat Türk Aġ SözleĢme

Ġstanbul Tramvay ġirketi Tesisatını Satın Alma

Mukavelenamesi İETT 1939 ĠETT SözleĢme

Ġstanbul ve Civarında Yolcu TaĢıma Ġhtiyacı ve Metro Konusu İETT 1973 ĠETT Rapor

Ġstanbul Tramvay ġirketi Tesisatını Satın Alma

Mukavelenamesi İETT 1939 ĠETT SözleĢme

Ġstanbul Tramvay ġirketi Esas Mukavelename İETT 1939 ĠETT SözleĢme

Ġstanbul Elektrik ġirketi Tesisatı Satın Alma Mukavelenamesi İETT 1939 ĠETT SözleĢme

Ġstanbul Kentiçi UlaĢımında ĠETT ve ÖHO İETT, APK 2001

Rapor

1994-1995 ĠETT Faaliyet Raporu İETT, APK 1995 ĠETT Rapor

1995 ĠETT Faaliyet Raporu İETT, APK 1996 ĠETT Rapor















Ġstanbul'da Toplu UlaĢım ve ĠETT Kızıltuğ, Celal

(İETT) 1989 ĠETT Ġstatistik

Seramik Kaplamalı Otobüs Motoru Projesi, 'Rapor' Korhan Binark,

A, vd. 1998 MÜTEF Proje

Kentiçi UlaĢımının Yeniden Düzenlenmesi Lowe, Marcia D 1991 ? Rapor

The Istanbul Tunnel (Archivum Ottomanicum) Oberling, P. 1972 Osmanlı ArĢivleri tarihsel belge

Ġstanbul Nazım Plan Ġçin Ana Hatlar Piccinato, Luigi 1962 Ġstanbul Belediyesi plan

ĠETT Ġstanbul Funikülerinin ModernleĢtirilmesi

SOFRETU+EE+

FLC+CIMT+

OFEE

1970 ĠETT Proje

Gazete haberleri (Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay II) Kayserilioğlu, R.

Sertaç 1999

ĠETT (Sertvet-i

Fünun) Gazete yazısı

Tramvay sözleĢmeleri (Tramvay Ġstanbul'da) Gülersoy, Çelik 1989 Ġstanbul Kitaplığı sözleĢme

103

Türkiye Ġstatistik Yıllığı TÜİK 2008 TÜĠK Ġstatistik

Galata'dan Beyoğlu'naTünel Yapma Ġmtiyazının Henri

Gavand'a verilmesi ile ilgili ferman-ı ali (Tünel) Engin, Vahdettin 2000 Simurg ferman

Tünel Mukavelesi (Tünel) Engin, Vahdettin 2000 Simurg sözleĢme

tünel yapımında hizmeti geçenlere madalya verilmesi (Tünel) Engin, Vahdettin 2000 Simurg belge

Tünel ġirketinin dahili nizamnamesi (Tünel) Engin, Vahdettin 2000 Simurg yönerge

Ġstanbul ġehri Dahilinde Dersaadet Mülhakatından Galata ile

Beyoğlu Beyninde Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim ġirketi

Nizamname-i Dahilisidir

Türk Anonim

Şirketi 1924

Ahmed Ġhsan ve

ġürekası

Ģartname,

sözleĢme

Ġstanbul ve Civarı ġehir Demiryolu Mukavelename, ġartname

ve Nizamname-i Dahili

Türk Anonim

Şirketi 1913

Ahmed Ġhsan ve

ġürekası

Ģartname,

sözleĢme

Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz Demiryolu

Ġmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile Mukavelet ve ġartname ve

Nizamname-i Dahilisi

Türk Anonim

Şirketi 1906

Fidel Lofler

Matbaası

Ģartname,

sözleĢme

Mecelle-i Umurı Belediyye (8 cilt) Osman Nuri

Ergin 1995 ĠBB SözleĢme

RAPORLAR, TEZLER

REPORTS, THESIS

YAYIN ADI YAZAR YIL YAYINEVĠ

Ġstanbul’da Atmosfer Kirlenmesi Ayalp, A. 1975 Ġstanbul Tıp Fakültesi

Demiryolu Raporu ATO 2004 www.atonet.org.tr

UlaĢımda Demiryolu Gerçeği Çakar, Ali Ekber 2009 www.mmo.org.tr

Kamyon Talebi ile Ġlgili Ġnceleme; Karayolu UlaĢtırma

Araçlarının Yerli Ġmalatı ile Ġlgili ÇalıĢmalar hakkında Ön

Etüd

DPT 1961 DPT yayınları

Sanayi Bakanlığı Otomobil Endüstrisi Tetkik Komitesi Raporu

Üzerine DüĢünceler; Karayolu UlaĢtırma Araçlarının Yerli

Ġmalatı ile Ġlgili ÇalıĢmalar Hakkında Ön Etüd

DPT 1961 DPT yayınları

Tavsiyeler; Karayolu UlaĢtırma Araçlarının Yerli Ġmalatı ile

Ġlgili ÇalıĢmalar hakkında Ön Etüd DPT 1961 DPT yayınları

VII.BeĢ yıllık Kalkınma Planı UlaĢtırma Sektörü Özel Ġhtisas

komisyonu Raporu ve Ekleri DPT 1994

DPT yayınları

(Fotokopi)

Ġstanbul Belediyesi Otobüs Ġhtiyacı Etüdü DPT-TÜMAŞ 1984 Fotokopi

Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin de

fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de Constantinople Gavand, E.Henri 1876

Typographie Lahure, Paris, 42 s, 25 plan

Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents divers Gavand, E.Henri 1876 Kessinger Publishing

(2010)

Ġstanbul Metropoliten TaĢıma ve UlaĢım Ücretleri AraĢtırması Güçlük, G./Beşiroğlu, Z. 1973 Karayolları Genel

Müdürlüğü

ÇevreKoruma Raporu İBB 2005 ĠBB yayınları

Ġstanbul UlaĢım Ana Planı Hanehalkı AraĢtırması İBB 2006 ĠBB yayınları

Ġstanbul Ġl Bütünü Çevre düzenleme Planı IMP 2006 ĠMP yayınları

Boğaz Demiryolu Tüneli GeçiĢi ve Ġstanbul Metrosu Fizibilite

Etüdleri ve Avan Projeleri. Kentsel UlaĢım Etüdü

Alternatiflerinin Değerlendirilmesi. Nihai Rapor

IRTC Konsorsiyumu 1987 IRTC rapor

Boğaz Tüp Demiryolu GeçiĢi ve Ġstanbul Metrosu IRTC Konsorsiyumu 1988 IRTC rapor

Ġstanbul Deniz UlaĢımı (Rapor) Kaya, H. 1987 Gemi Müh.Odası

Ġstanbul ġehri Metro Ġhtiyacı Keskin, Ahmet 1962 ĠTÜ yayınları

104

Farkındalık ve Fark Yaratmak:Türkiye’nin Karbondioksit

Salımları

Kubbaroğlu,Gürkan/ Arıkan,

Yıldız 2009

Boğaziçi+Sabancı Üniv.

Ġstanbul ġehri Otobüs Ġhtiyacı ve tedariki Hakkında Fizibilite

Raporu Kutlu, Kemal 1974 ĠETT yayınları

Ġstanbul ĠETT Yolcu Nakliyat ĠĢletmeleri Hakkında Rapor Lagarrigue,

Louis/Haton,Gaston 1958 ĠETT yayınları

Ġstanbul Yolcu Nakliyat ĠĢleri Etüdü Langevin,Mark/Meizonnet,

Louis 1953 ĠETT yayınları

ĠETT TaĢıtlar Dairesi ĠĢ Değerlendirme, Liyakat Takdiri ve

Prim Sistemleri Projesi Raporu

Odabaş, Mehmet, Prodüktivite

Kurumu 1967 Prodüktivite Kurumu

Otobüs UlaĢım Sistemi OTOMARSAN 1977 Otomarsan

Ġstanbul'un Surlar Ġçindeki kısmınının Jeolojisi Sayar,M/C. 1962 ĠTÜ Maden Fak.

Ankara ġehri UlaĢım Etüdü SOFRETU 1971 EGO Genel

Müdürlüğü

ĠETT ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü TaĢıt Servislerinin Mali,

Ġdari ve Organizasyonu ile Ġlgili Etüdüne Ait Nihai Rapor,

2.kitap: Ekler

SOFRETU 1976 ĠETT yayınları

Ġstanbul ġehri Kamu TaĢıma Etüdü Umar,F/Kutlu, K. 1971 ĠTÜ yayınları

Tünel Projeleri YAPI MERKEZİ 2000 Yapı Merkezi

ĠETT Hatlarının Etüdü ve Rehabilitasyon Projesi Sonuç raporu Yıldız Teknik Üniversitesi 2002 Yıldız Teknik

Üniversitesi

GÜNCEL KAYNAKLAR

CURRENT RESOURCES

Ansiklopedi

Encyclopedia

YAYIN ADI HAZIRLAYAN YIL YAYINEVĠ

Ġstanbul Ansiklopedisi, 11 Cilt Koçu, Reşat Ekrem 1944-1971 Tan Matbaası yayınları

Yurt Ansiklopedisi, 11 Cilt Yayın Kurulu 1982 Adam yayınları

Dünden Bugüne Ġstanbul Ansiklopedisi, 8 Cilt Ortak 1995 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Kentiçi UlaĢımla Ġlgili Kitaplar

Book About Urban Transport

YAZAR YAYIN ADI YIL YAYINEVĠ

Akkal, lale B./Dökmeci,

Vedia/Dülgeroğlu, Yurdanur Ġstanbul ġehir Merkezi Transformasyonu ve Büro Binaları 1994 Literatür yayınları

Alpöge, Atila Ġstanbul UlaĢımı ve Metro 1977 Ġstanbul Belediyesi

yayınları

Arıkboğa, Erbay/Yılmaz,

Nail/Oktay, Tarkan Belediye Meclisleri: Ġstanbul Örneği 2007

Beta Basım Yayım

Dağıtım

Aytar, Dündar Çekilin Yoldan Geliyor Vatman: Çocukluğumun Ġstanbul'u 2006 Babıali Kültür yayıncılığı

Bal, Mehmet Ali Kent Yönetiminde Raylı Sistem Güvenliği 2004 IQ yayınları

Beyaz,Metin/Koçak,Hüseyin Ġmar Uygulamaları 2004 Kendi yayınları

Bildiriler Türkiye Birinci ġehircilik Kongresi 1982 ODTÜ

Bookchin, Murray Kentsiz KentleĢme 1999 Ayrıntı yayınları

105

Çetin, Ece Ġstanbul Deniz Müzesi 2009 Deniz Kuvvetleri

Komutanlığı yayınları

Çubuk, Mehmet Boğaziçi Mekanının Düzenlenmesinde Bazı Ġlkeler 1977 ĠTÜ Mimarlık Fak

DİE DĠE UlaĢtırma Ġstatistikleri 1970 DĠE yayınları

DİE DĠE UlaĢtırma Ġstatistikleri Özeti 1997 DĠE yayınları

DİE DĠE UlaĢtırma ve Trafik kazaları Ġstatistikleri 1980 DĠE yayınları

Dündar, Can/Özgentürk, Nebil Ġlk Durak Ġstanbul'un Entelektüel Tarihinden Tanıklıklar 2005 Alfa Basım Yayım

Dağıtım yayınları

EGO Genel Müdürü Cumhuriyetin 50.Yılında EGO 1973 EGO Genel Müdürlüğü

Elker, C. UlaĢım Sistemleri 1977 ADMMA

Engin, Vahdettin Tünel 2000 Simurg Yayınları

Ergin, Osman Nuri Ġstanbul ġehreminleri 1996 Haz.Ahmet Nezih

Galitekin

Ergin, Osman Nuri Mecelle-i Umur-ı Belediyye (8 cilt) 1995 ĠBB yayınları

Ergin, Vahidettin Rumeli Demiryolları 1993 Eren Yayıncılık

Erol, Peter Gürültü Üzerine Bir Ġnceleme 1978 Karayolları Genel Müdürlüğü

Ertan, Ünal Tramvaylar Tarihe KarıĢtı 1964 Radyo kültür yayınları

Ertürk, F. Hava Kirliliğinin Çevre Üzerindeki Etkileri, Hava Kirliliği

ve kontrolü 1993 Yıldız Teknik Üniversitesi

Evren, Burçak Galata Köprüleri Tarihi 1994 Milliyet Yayınları

Fox, Halcrow and Associates Istanbul Master Plan Transport Study. Model Calibration

Report 1988 ĠTÜ UY-GAR yayınları

Freund,P/Martin, G. Otomobilin Ekolojisi 1993 Ayrıntı yayınları

Gavand, E.Henri

Chemin de fer metropolitain de Constantinople ou chemin

de fer souterrain de Galata a Pera dit Tunnel de

Constantinople

1876 Typographie Lahure, Paris,

42 s, 25 plan

Gavand, E.Henri Chemin de fer souterrain de Galata a Pera-Documents

divers 1876

Kessinger Publishing

(2010)

Gencer, Ali İhsan Türk Denizcilik Tarihi AraĢtırmaları 1986 Kıral Basımevi yayınları

Göksel, Ali Akif Ġstanbul'un Yolları ve Ģehir Yollarının Tarihçesi 1955 ĠTÜ yayınları

Güçlük, G./Beşiroğlu, Z. Ġstanbul Metropoliten TaĢıma ve UlaĢım Ücretleri

AraĢtırması 1973

Karayolları Genel

Müdürlüğü

Gülersoy, Çelik Eski Ġstanbul Arabaları 1981 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik Kayıklar 1983 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik Tramvay Ġstanbul'da 1989 Ġstanbul Kitaplığı

Güleryüz, Ahmet Ġstanbul Vapurları 2006 Denizler Kitabevi yayınları

Güleryüz, Ahmet Yandan Çarklıdan Günümüze Ġstanbul Vapurları 2005 Denizler Kitabevi yayınları

Karayolları Genel Müd Ġstanbul Trafik Etüdü 1961 Karayolları Genel Müdürlüğü

106

Karayolları Genel Müd Trafik ve UlaĢım bilgileri 1975 Karayolları Genel Müdürlüğü

Karpuzcu, M. Çevre kirlenmesi ve Kontrolü 1991 Boğaziçi Üniv, yayınları

Kayserilioğlu, R. Sertaç ĠETT Tarihçesi: Otobüsün Tarihçesi 1994 ĠETT yayınları

Kayserilioğlu, R.Sertaç Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay I 1998 ĠETT yayınları

Kayserilioğlu, R.Sertaç Dersaadet'ten Ġstanbul'a Tramvay II 1999 ĠETT yayınları

Kayserilioğlu, R.Sertaç/Mazak,

Mehmet/Ton, Kadir Osmanlıdan Günümüze Havagazının Tarihçesi, (3 cilt) 1999 ĠGDAġ yayınları

Keleş, Ruşen 100 Soruda Türkiyede ġehirleĢme, Konut ve Gecekondu 1983 Gerçek Yayınları

Keleş, Ruşen Kentbilim Terimleri Sözlüğü 1998 Ġmge Yayınları

Keleş, Ruşen KentleĢme Politikası 2002 Ġmge Yayınları

Keskin, Ahmet Ġstanbul ġehri Metro Ġhtiyacı 1962 ĠTÜ yayınları

Kızıltuğ, Celal (İETT) Ġstanbul'da Toplu UlaĢım ve ĠETT 1989 ĠETT yayınları

Murat Koraltürk Ġstanbul'da Deniz UlaĢımı 2010 Varlık yayınları

Oberling, P. The Istanbul Tunnel (Archivum Ottomanicum) 1972 Osmanlı ArĢivleri

Onur, Ahmet Türkiye Demiryolları tarihi 1860-1953 1953 Genel Kurmay BaĢkanlığı

Orhon, D. Ġstanbul’un çevre sorunları ve Çözüm Yolları 1991 ĠTO yayınları

Orhon, Onun Ġstanbul ToplutaĢın Tarihi 1980 YayınlanmamıĢ

Orhonlu, Cengiz Osmanlı Ġmparatorluğunda ġehircilik ve UlaĢım Üzerine

AraĢtırmalar 1984 Ege Üniv. Yayınları

Ortak Cumhuriyet Dönemi Ġstanbul Planlama Raporları 1934-

1995 2007 Mimarlar Odası yayınları

OTOMARSAN Otobüs UlaĢım Sistemi 1977 Otomarsan

Piccinato, Luigi Ġstanbul Nazım Plan Ġçin Ana Hatlar 1962 Ġstanbul Belediyesi yayınları

Prost, Henri Anadolu ve Rumeli Sahili Planını Ġzah Eden Rapor,

'Ġstanbul AraĢtırmaları 5' 1998 ĠBB yayınları

Prost, Henri Eminönü,Balıkhane ve hal, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 6' 1998 ĠBB yayınları

Prost, Henri Sirkeci-Ayasofya Mıntakası Ġmar ve Islah ġekli, 'Ġstanbul

AraĢtırmaları 6' 1998 ĠBB yayınları

Sahır Sılan, Necmettin Üsküdar-Kadıköy ve Havalisi halk Tramvayları 1932 Ġstanbul Belediyesi

yayınları

Sarıarslan, Ümit Demir Ağlardan Örümcek Ağlarına-Cumhuriyet

demiryolculuğu ve Ötesi 2004 Otopsi Yayınları

Sayar,M/C. Ġstanbul'un Surlar Ġçindeki kısmınının Jeolojisi 1962 ĠTÜ Maden Fak.

Seyitdanlıoğlu, Mehmet Tanzimat Döneminde Modern Belediyelerin DoğuĢu 2010 Türkiye ĠĢ Bankası yayınları

Sharp, C. UlaĢtırma Ġktisadı 1965 Ak Yayınları

Sönmez, Mustafa Grafiklerle 1990'larda Ġstanbul/Statistical Guide to Istanbul

in the 1990's 1994 ĠBB yayınları

107

Şirket-i Hayriyye Harb-i Umumi ve ġirket-i Hayriye 1330-1334 1921 Bahriye matbaası

TC Karayolları Ġstanbul UlaĢımında 50 Yıl 1973 TC Karayolları

TC Marmara ve boğazlar

Belediyesi Birliği Sayısal Bilgilerle Ġstanbul Belediyesi 1983 ĠBB yayınları

Tekeli, İlhan Ġstanbul ve Ankara Ġçin Kent Ġçi UlaĢım Tarihi Yazıları 2010 Tarih Vakfı Yayınları

Tekeli, İlhan Modernite AĢılırken Kent Planlaması 2001 Ġmge Yayınları

Tekeli,İ/Okyay,T. DolmuĢun Öyküsü 1981 Çevre ve mimarlık

Bilimleri Derneği

TMMOB Mimarlar Odası Boğaz Köprüsü Üzerine Mimarlar Odası GörüĢü 1970 TMMOB yayınları

Tunalı Çalışkan,

Fehime/Kırmızı, Zikrullah Ġstanbul UlaĢım Zamandizini 2009 YayınlanmamıĢ


Fehime/Kırmızı, Zikrullah Ġstanbul'da Tramvay. Tramvayların Tarihi 1998 YayınlanmamıĢ


Fehime/Kırmızı, Zikrullah Kentiçi UlaĢım Terimleri Sözlüğü 2008 YayınlanmamıĢ

Tunç, Argun Yol Güvenlik Mühendisliği ve Uygulamaları 2004 Asil yayınları

Turgut, Sırma

Ramazanoğulları

Ġstanbul'un Yönetimi: Bir Kent Planlama Yönetimi

Denemesi 2004 Anahtar kitaplar yayınevi

Tutel, Eser Ġstanbul'un Unutulmayan Gemileri 2006 Kitabevi yayınları

Tutel, Eser ġirket-i Hayriye 1994 ĠletiĢim yayınları

Türk Anonim Şirketi

Ġstanbul ġehri Dahilinde Dersaadet Mülhakatından Galata

ile Beyoğlu Beyninde Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim

ġirketi Nizamname-i Dahilisidir

1924 Ahmed Ġhsan ve ġürekası,

Ġstanbul

Türk Anonim Şirketi Ġstanbul ve Civarı ġehir Demiryolu Mukavelename,

ġartname ve Nizamname-i Dahili 1913

Ahmed Ġhsan ve ġürekası,

Ġstanbul


Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz Demiryolu

Ġmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile Mukavelet ve ġartname ve

Nizamname-i Dahilisi

1906 Fidel Lofler Matbaası,

Ġstanbul

YAPI MERKEZİ Tünel Projeleri 2000 Yapı Merkezi

Yazılar Ġstanbul Kentiçi Asya-Avrupa Yolcu UlaĢımının ve Deniz

TaĢımacılığı Olanaklarının AraĢtırılması 1993 YTÜ yayınları

Yılmaz, Ömer tarık Sultan Ġkinci Abdülhamit Han'ın Tüp Geçit-Tünel-i Bahri

Projeleri 2010 Çamlıca Basım Yayın

108

Ġstanbul’la Ġlgili Kitaplar

Book About İstanbul

YAZAR YAYIN ADI YIL YAYINEVĠ

Abasıyanık, Sait Faik Tüneldeki Çocuk 1955 Varlık yayınları

Acar, M. Şinasi İstanbul'un Son Nişan Taşları 2007 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Acarer, Erk % 100 İstanbul 2009 İnkilap Yayınları

Adahl, Karin Alay-ı Hümayun İsveç Elçisi Ralamb'ın İstanbul Ziyareti ve Resimleri 1657-1658

2007 Kitap yayınları

Ahunbay, Zeynap Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon 1998 Yapı Endüstri Yayınları

Akay, Hasan Fatih'ten Günümüze Şairlerin Gözüyle İstanbul 1997 İşaret yayınları

Akgül, Özgür Roman İstanbul 2009 Punto yayınları

Akkanat, Cevat Çanakkale Savaşları ve İstanbul 2008 Yarımada yayınları

Aksoy, Yaşar Paris İstanbul 2008 Etki yayınları

Ali Rıza Bey Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı 2001 Kitabevi yayınları

Alpgüvenç, Can Abideleriyle Osmanlı İstanbul'u 2008 Nesil yayınları

Altınay, Ahmet Refik Kafes ve Ferace Devrinde İstanbul 1998 Kitabevi yayınları

Alus, Sermet Muhtar 30 Sene Evvel İstanbul: 1900'lü Yılların Başlarında Şehir Hayatı

2005 İletişim yayınları

Alus, Sermet Muhtar İstanbul Yazıları 1994 İBB yayınları

Amicis, Edmondo de İstanbul 2009 Pegasus yayınları

Armağan, Mustafa Osmanlıyı İmparatorluk Yapan Şehir: İstanbul 2007 Timaş yayınları

Arpad, Burhan Bir İstanbul Var İdi 2001 Remzi yayınları

Arseven, Celal Esat Eski İstanbul 2002 Türing Kurumu yayınları

Aşçı, Arif İstanbul Panorama 2009 İlke Basın yayın

Aşçı, Arif İstanbul'da Sokak Kedileri 2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Aşçı, Arif İstanbul'un Kuşları 2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Aşçı, Arif İstanbul'un Sokak Köpekleri 2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Avşar, Y./Gönüllü, M.T. Mecidiyeköy Bölgesi Gürültü Düzeyi ve Gürültü Haritasının Çıkarılması

1999 ‘Sempozyum’ Kitabı

Ayaşlı, Münevver Rumeli ve Muhteşem İstanbul 2003 Timaş yayınları

Aynural, Salih İstanbul Değirmenleri ve Fırınları Zahire Ticareti 1740-1840

2002 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Ayverdi, Semiha İstanbul Geceleri 2003 Kubbealtı Neşriyat yayınları

Balcıoğlu, Semih Güle Güle İstanbul 2004 Can yayınları

Balel, Mustafa İstanbul Mektupları: Avrupa Yakası 2009 Kavis Kitap yayınları

Banarlı,Nihat Sami İstanbul'a Dair 1986 Kubbealtı Neşriyat yayınları

Banoğlu, Niyazi Ahmet İstanbul cehennemi: Tarihte Büyük Yangınlar 2008 Kapı yayınları

Banoğlu, Niyazi Ahmet İstanbul: Semtleri Tarihi ve Efsaneleriyle 2007 Selis Kitapları

Bareilles, Bertrand İstanbul'un Frenk ve Levanten Mahalleleri 2003 Güncel yayıncılık

Baring, Maurice İstanbul'dan Mektuplar 1909-1912 2008 Dergâh yayınları

Basiretçi Ali Efendi Bir Zamanlar İstanbul 2008 İTO yayınları

Başaran, Murat Tezgahın Üstünde İstanbul 2005 Timaş yayınları

Batur, Afife, Ed. Dünya Kenti İstanbul Sergisi 1996 Yapı Kredi Yayınları

109

Bayladı, Derman İstanbul'un Yüreğinde Tarihe Yolculuk: Anıtlar-Olaylar-Efsaneler

1997 Say yayınları

Bayrak, M. Orhan İstanbul'da Gömülü Meşhur Adamlar 2002 Milenyum yayınları

Bayrak, M. Orhan İstanbul'un Tarihi 2003 İnkilap Yayınları

Bayrak, M.Orhan İstanbul Tarihi 1996 İnkilap Yayınları

Baysaling, Özer Yaşadığım İstanbul 2004 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Baytop, Turhan İstanbul Florası Araştırmaları 2002 Eren Yayıncılık

Belge, Murat İstanbul Gezi Rehberi 1993 Tarih Vakfı Yayınları

Belge, Murat İstanbul'un Sayfaları 2009 Doğan yayınları

Beyatlı, Lyahya Kemal Aziz İstanbul 2005 Yapı Kredi Yayınları

Beyaz,Metin/Koçak,Hüseyin İmar Uygulamaları 2004 Kendi yayınları

Bildiriler İstanbul Boğazı ve Çevresi Sempozyumu 1976 Kutulmuş Matbaası

Bildiriler Türkiye Birinci Şehircilik Kongresi 1982 ODTÜ

Birsel, Salah Salah Bey tarihi 5. İstanbul-Paris 2004 Sel yayınları

Bookchin, Murray Kentsiz Kentleşme 1999 Ayrıntı yayınları

Boratav, Korkut İstanbul ve Anadolu'da Sınıf Profilleri 1995 İmge kitabevi yayınları

Boysan, Aydın İstanbul'un Kuytu Köşeleri 2003 Yapı Kredi Yayınları

Boysan, Aydın Nereye Gitti İstanbul? 2004 Yapı Kredi Yayınları

Büyükkal, Banu/ Pardoe, Julia

Sultanlar Şehri İstanbul 2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Büyükünal, Feriha Manastır İstanbul 2009 Avcıol yayınları

Can, Kadir Yaşayıp Unuttuğumuz İstanbul 2009 İTO yayınları

Canberk, Eray/Özkök, Rüknü

Ömür Biter İstanbul Bitmez 2005 Heyamola yayınları

Cansever, Turgut İstanbul'u Anlamak 2008 Timaş yayınları

Carbognano, Cosimo Comidas de

18.Yüzyılın Sonunda İstanbul 1993 Eren Yayıncılık

Casa, Jean Michel İstanbul'da Bir Fransız Sarayı 1995 Yapı Kredi Yayınları

Celal, Fahri Avur Zavur kahvesi 1948 öykü

Cenap Şehabettin İstanbul'da Bir Ramazan 2006 Kitap yayınları

Cezar, Mustafa Osmanlı Başkenti İstanbul 2002 Ekav Vakfı yayınları

Cox, Samuel Sullivan Bir Amerikan Diplomatının İstanbul Anıları 1885-1887

2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Crawford, Fgrancis Marion 1890'larda İstanbul 2007 Türkiye İş Bankası yayınları

Criss, Bilge İşgal Altında İstanbul 1918-1923 1993 İletişim yayınları

Çeçen,Kazım/Kutlu, Kemal Çağını Yakalayan Osmanlı 1995 Sanat ve Kültür Ar. Mrk. Yayınları

Çetin, Ece İstanbul Deniz Müzesi 2009 Deniz Kuvvetleri Komutanlığı yayınları

Çizgen, Gültekin İyi Günler İstanbul 2008 Say yayınları

Çokum, Sevinç Hevenk-Kayıp İstanbul 2003 Ötüken yayınları

Çorbacıoğlu, Ayhan Atlantis'ten İstanbul'a 2009 Galata yayınları

Çubuk, Mehmet Boğaziçi Mekanının Düzenlenmesinde Bazı İlkeler

1977 İTÜ Mimarlık Fak

Çulhadar, N. Özlem İstanbul'a Adanmış Bir Hayat: Çelik Gülersoy 2007 İlgi Kültür Sanat yayınları

Daver, Abidin Dünkü Bugünkü Yarınki İstanbul 1944 Belediye Matbaası

Daver, Abidin Yenileşen İstanbul 1947 Belediye Matbaası

De Carbonnano, Cobimo Comidas

18.yüzyıl Sonunda İstanbul 1993 Eren Yayıncılık

De Nerval, Gerard İstanbul Yolunda 2009 Parşömen yayınları

110

Deleon, Jak 100 İstanbul 2000 Remzi yayınları

Deleon, Jak Anıtsal İstanbul 2004 Remzi yayınları

Deleon, Jak Beyoğlu'nda Beyaz Ruslar 1996 Remzi yayınları

Deleon, Jak Eski İstanbul'un Yaşayan Tadı 1989 Türing Kurumu yayınları

Deleon, Jak İstanbul Işıkları 1999 Sesli kitaplar yayıncılık

Demiryürek, Meral Bir İstanbul Bilgesi Sermet Muhtar Alus 2007 Kitap yayınları

Dethier, Philipp Anton Boğaziçi ve İstanbul 1993 Eren Yayıncılık

Develi, Hayati 18,yy İstanbul'a Dair Risale-i Garibe 1998 Kitabevi yayınları

Dölen, Emre/Koçer, Mustüafa

Türk Teknoloji Tarihi 2001 Türk bilim Tarihi Kurumu+İSKİ yayınları

Dölen, Emre/Sandalcı, Mert;Haz.

Kağıthane-Kemerburgaz-Ağaclı-Çiftalan Demiryolu (1914-1916)

1999 Kağıthane Belediyesi Yayınları

DPT Yönetim Bilgi Sistemi Çalışmaları 1971 DPT yayınları

Duman, Mustafa İstanbul Efsaneleri 2010 Heyamola yayınları

Dumont, Paul Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri 1996 Tarih Vakfı Yayınları

Durbaş, Refik Gözbebeğim İstanbul 2005 Boyut Publishing yayınları

Dursun, Haluk İstanbul'da Yaşama Sanatı 2009 Timaş yayınları

Düzgüner, Fırat Iustinianus Döneminde İstanbul'da Yapılar: Procopius'un Birinci Kitabının Analizi

2004 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Ekdal, Müfid Kadıköy Konakları 2008 Yapı Kredi Yayınları

Ekinci, Oktay Dünden Bugüne İstanbul Dosyaları 1995 Anahtar kitaplar yayınevi

Ekinci, Oktay İstanbul'u Sarsan 10 Yıl (1983-1993) 1994 Anahtar kitaplar yayınevi

Ekinci, Oktay İstanbul'un 'İslambol' On Yılı Mart 1994-Mart 2004

2004 Anahtar kitaplar yayınevi

Eksen, İlhan Dünkü İstanbul 2007 Everest yayınları

Engin, Vahdettin Sultan 2. Abdülhamit ve İstanbul'u 2008 Yeditepe yayınları

Er, Ali/Barka, Aykut Depremini Bekleyen Şehir: İstanbul 2006 Epsilon yayınları

Erdenen, Orhan Boğaziçi Sahilhaneleri (4 cilt) 1993 İBB Kültür AŞ yayınları

Erder, Sema Ümraniye. İstanbul'a Bir Kent Kondu 1996 İletişim yayınları

Erder, Sema Ümraniye: İstanbul'da Bir kent Kondu 1996 İletişim yayınları

Erişçi, Lütfü Türkiyede İşçi Sınıfının Tarihi 1951 Kutulmuş Basımevi yayınları

Erkök, Fatma/Yürekli, Hülya/Dökmeci, Vedia

İstanbul'da Konut Girişleri ve Kapılar 1996 Literatür yayınları

Erol, Ahmet Yıkıldık Ey İstanbul 2001 P Kitaplığı yayınları

Erol, Kaya Kentleşme ve kentlileşme 2003 İlke yayınları

Ertuğ, Necdet Osmanlı Döneminde İstanbul Hammalları 2008 Timaş yayınları

Evren, Burçak İstanbul'daki İtalyan İzi 2008 İlke Basın yayın

Eyice, Semavi Eski İstanbul'dan Notlar 2006 Küre yayınları

Eyice, Semavi Tarih Boyunca İstanbul 2006 Etkileşim yayınları

Faroqhi, Suraiya Osmanlıda Kentler ve kentliler 1993 Tarih Vakfı Yayınları

Felek, Burhan Eski İstanbul Hikayeleri 1971 Aka Yayınları

Fidan, Mehmet Sadettin Geçmişten Günümüze İstanbul Hanları 2009 İTO yayınları

Fontmagne, Baron Durand de

Kırım Savaşı Sonrasında İstanbul Günleri 2007 İstiklâl Kitabevi yayınları

Freely, John Saltanat Şehri İstanbul 1999 İletişim yayınları

Gautier, Teophile İstanbul Dünyanın En Güzel Şehri 2007 Profil yayıncılık

Genç, Nurullah Yürüyelim Seninle İstanbul'da 2007 Timaş yayınları

111

Germaner, Zeynep/İnankur, Zeynep

Oryantalistlerin İstanbul'u 2002 Türkiye İş Bankası yayınları

Gisele İstanbul'dan Pencereler: İstanbul Üçlemesi 1 2006 Gita yayınları

Goytisolo, Juan Osmanlı'nın İstanbul'u 2002 Yapı Kredi Yayınları

Gökdağ, Remzi Park Otel "Olayı" 1992 Anahtar Yayınları

Gökmen, Mustafa Eski İstanbul Sinemaları 1991 Türing Kurumu yayınları

Gökmen, Mustafa Eski Bir Vatmandan Tramvay yazısı, 'İstanbul Armağanı 3'

1997 İBB yayınları

Göknel, Ergun Başarısız Başarı: Bir İstanbul Macerası 2000 Truva yayınları

Göksü, Süleyman İstanbul 1769-1774 2007 Çamlıca Basım Yayın

Göncüoğlu, S.Faruk İstanbul'un 'İlk'leri, 'En'leri 2003 İBB yayınları

Göymen, Koral Türkiye'de Kent Yönetimi 1997 Boyut Publishing yayınları

Gravina, Federico İstanbul'un Anlatımı 2008 Yapı Kredi Yayınları

Gülersoy, Çelik Eski İstanbul Arabaları 1981 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik İstanbul Estetiği 2003 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik İstanbul Kitaplığı Kataloğu 2006 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik İstanbul Maceramız (2 cilt) 1995-96 Remzi yayınları

Gülersoy, Çelik İstanbul Rehberi 2003 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik İstanbul Şarkısı 1987 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik Kayıklar 1983 Türing Kurumu yayınları

Gülersoy, Çelik Nasıl Bir İstanbul? 2009 Büyülü Fener yayınları

Günay, Reha Sinan'ın İstanbul'u 2006 Yapı Endüstri Merkezi Yayınları

Gür, Nahit İstanbul'un İçinde Bir Boğaziçi 2008 Kapı yayınları

Gürçağlar, Aykut Hayali İstanbul Manzaraları 2005 Yapı Kredi Yayınları

Gürpınar, Hüseyin Rahmi Ben Deli miyim? 1972 roman

Gürpınar, Hüseyin Rahmi Şıpsevdi 1999 Özgür yayınları

Haker, Erol İstanbul'dan Küdüs'e Bir Kimlik Arayışı 2004 Kitap yayınları

Hamsun, Knut/Andersen, Hans Ch.

İstanbul'da İki İskandinav Seyyah 1993 Yapı Kredi Yayınları

Haskan, M. Nermi İstanbul Hamamları 1995 Türing Kurumu yayınları

Hebovan, Esther İstanbul Yolcuları 2007 Aras yayınları

Hovhannesyan, Sarkis Sarraf

Payitaht İstanbul'un Tarihçesi 1996 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Hürel, Haldun Anlat İstanbul 2009 Kapı yayınları

Hürel, Haldun Burası İstanbul 2007 Dharma yayınları

Hürel, Haldun Çocukların İstanbul'u 2009 Büyülü Fener yayınları

Hürel, Haldun Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u 2009 Büyülü Fener yayınları

Hürel, Haldun İstanbul'un Alfabetik Öyküsü 2008 İkaros yayınları

Hürel, Haldun Mimar Sinan'ın İstanbul'u 2009 Büyülü Fener yayınları

Irmak, Hüseyin Yaşadığım Kurtuluş. İstanbul'da Bir kadim Semt

2003 Aras yayınları

Işın, Ekrem İstanbul'da Gündelik Hayat 1999 Yapı Kredi Yayınları

İleri, Selim İstanbul Lale ile Sümbül 2007 Doğan yayınları

İleri, Selim İstanbul'un Tramvayları Dan Dan… 2008 Doğan yayınları

İleri, Selim Yıldızlar Altında İstanbul 2003 Oğlak yayınları

112

İlter, İsmet Boğaz ve Haliç Geçişlerinin Tarihçesi 1973 Karayolları Genel Müdürlüğü

İMO 8. Ulaştırma Knogresi 2009 TMMOB İMO yayınları

İstanbul Belediyesi Cumhuriyet Devrinde İstanbul: Otobüs 1948 İstanbul Belediyesi

İstanbul Belediyesi Güzelleşen İstanbul 1943 İstanbul Belediyesi

İstanbul Valiliği İstanbul'un Kitabı, Kitab 1 1958 İstanbul Valiliği

İşli, Necdet İstanbul'un Ortası Aksaray 2008 İBB Kültür AŞ yayınları

İTÜ Cumhuriyetin 50.yılı Kitabı 1976 İTÜ yayınları

İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz.Bil.Fak.

İstanbul Boğazı ve marmara Bölgesi Deniz Ulaşım Etüdü

1991 İTÜ yayınları

İTÜ+İstanbul Belediyesi Genel Ulaşım Etüdü 1985 İTÜ yayınları

İzberk, Mustafa Dünya Mirası İstanbul: Bir Uygarlık Soykırımı 1998 Anahtar kitaplar yayınevi

Johnson, Clarence Richard İstanbul 1920 1995 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Kabacalı, Alpay Geçmişten Günümüze İstanbul 2008 Denizbank yayınları

Kal'a, Ahmet; Pr.Koord. İstanbul Külliyatı Cumhuriyet Dönemi İstanbul İstatistikleri 1.Nüfus ve Demografi 1927-1990


Kal'a, Ahmet; Pr.Koord. İstanbul Külliyatı Cumhuriyet Dönemi İstanbul İstatistikleri 10.Ulaştırma 1933-1996


Kal'a, Ahmet; Pr.Koord. İstanbul Külliyatı Cumhuriyet Dönemi İstanbul İstatistikleri 3.Nüfus ve Demografi 1935-1995


Kal'a,Doç.Dr.Ahmet, vd. Cumhuriyet Dönemi İstanbul İstatistikleri 10. ulaştırma 1933-1996


Kalfagil, Sabit İstanbul 2008 Fotoğrafevi yayınları

Kandemir, Hüseyin Rus Edebiyatında İstanbul 2009 Çizgi Kitabevi yayınları

Kantarcı, Muammer İstanbul kentiçi Ulaşımı İçin Görüşler ve Öneriler, 'Habitat II Kent Zirvesi'


Kaplan, Sefa Batılı Gezginlerin Gözüyle İstanbul 2006 İBB Kültür AŞ yayınları

Karaca, Zafer İstanbul'da Tanzimat Öncesi Rum Ortodoks Kiliseleri

2008 Yapı Kredi Yayınları

Karay, Refik Halit Bugünün Saraylısı 1965 roman

Karay, Refik Halit İstanbul'un Bir Yüzü 1997 İnkilap Yayınları

Karay, Refik Halit Kirpinin Dedikleri 1940 deneme-yergi

Kaygılı, Osman Cemal İstanbul'da Semai Kahveleri ve Meydan Şairleri 2007 Turkuvaz yayınları

Kaygılı, Osman Cemal Köşe Bucak İstanbul 2003 Selis Yayınları

Kayra, Cahit Eski İstanbul Haritaları 1990 Sinai kalkınma bankası yayınları

Kayra, Cahit İstanbul'un Yokuş ve Merdivenleri 2009 Sel yayınları

Kayra, Cahit/Üyepazarcı, Erol

İkinci Mahmut'un İstanbul'u 1992 İBB Kültür İşleri D.Bşk

Kayserilioğlu, R.Sertaç/Mazak, Mehmet/Ton, Kadir

Osmanlıdan Günümüze Havagazının Tarihçesi, (3 cilt)

1999 İGDAŞ yayınları

Keleş, Ruşen 100 Soruda Türkiyede Şehirleşme, Konut ve Gecekondu

1983 Gerçek Yayınları

Keleş, Ruşen Kentbilim Terimleri Sözlüğü 1998 İmge Yayınları

Keleş, Ruşen Kentleşme Politikası 2002 İmge Yayınları

Kemal, Orhan İstanbul'dan Çizgiler 2008 Everest yayınları

Kılıçbay, Mehmet Ali Şehirler ve Kentler 1993 Gece Yayınları

Kıray, Mübeccel B. Örgütleşemeyen Kent: İzmir 1998 Bağlam Yayınları

113

Koçu, Reşat Ekrem İstanbul Tulumbacıları 2005 Doğan yayınları

Kortan, Enis Kaybolan İstanbulum: Bir Mimarın Anıları 1947-1957

2006 Boyut Yayın Grubu yayınları

Kos, Karoly Bizans'tan Osmanlı'ya İstanbul Mimarisinin Doğu Kökenleri

2008 Kaynak yayınları

Kökden, Uğur İstanbul: Zamana Açılan Kapı 2005 Yapı Kredi Yayınları

Köprülü, Tunca İstanbul'daki Yabancı Saraylar 2007 İBB Kültür AŞ yayınları

Kritovulos İstanbul'un Fethi 2005 Kaknüs yayınları

Kuban, Doğan İstanbul Bir Kent Tarihi Bizantion 2000 Tarif Vakfı Yurt yayınları

Kuban, Doğan İstanbul, Bir kent Tarihi 1996 Tarih Vakfı Yayınları

Kubilay, Ayşe Yetişkin İstanbul Haritaları 1422-1922 2010 Denizler Kitabevi yayınları

Kumbaracılar, İzzet Eczacılık Tarihi ve İstanbul Eczahaneleri 2003 Türing Kurumu yayınları

Kumbaracılar, İzzet İstanbul Sebilleri 2008 Kapı yayınları

Kutlu, Şemsettin Bu Şehr-i İstanbul Ki 1972 Milliyet Yayınları

Laborit, Henri İnsan ve Kent

Payel Yayınları

Lady Hornby Kırım Savaşı Sırasında İstanbul 2007 Kitap yayınları

Lanqueur, Hans-Peter Hüve'l-Baki İstanbul'da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları

1997 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Latif, Hüseyin İstanbul Düşerken 2009 Bizim Avrupa yayınları

Le Corbusier Şark Seyahati-İstanbul 1911 2009 Türkiye İş Bankası yayınları

Lewis, Bernard İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu Medeniyeti 2006 Bilge kültür Sanat yayınları

Living, Puka İstanbul Keşif Rotaları 2010 2010 Bilsar yayınları

Loti, Pierre İstanbul 1890 1999 Çizgi Kitabevi yayınları

Macar, Elçin Cumhuriyet Döneminde İstanbul Rum Patrikhaneleri


Mansel, Philip Konstantiniyye: Dünyanın Arzuladığı Şehir 1453-1924

2007 Everest yayınları

Mantran, Robert 16. ve 17.yüzyılda İstanbul'da Gündelik Hayat 1991 Eren Yayıncılık

Mantran, Robert 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul 1990 TTK basımevi

Mantran, Robert İstanbul Tarihi 2001 İletişim yayınları

Margosyan, Mıgırdıç Biletimiz İstanbul'a Kesildi 1998 Aras yayınları

Marmara, Rinaldo İstanbul Deniz Zindanı 1740 2005 Denizler Kitabevi yayınları

Marmara, Rinaldo İstanbul Latin Cemaati ve Kilisesi: Bizans İmparatorluğundan Günümüze


Martin, Guillaume İstanbul'a Seyahat 2007 İstiklâl Kitabevi yayınları

Mazak, Mehmet Gündelik Hayattan Renklerle Eski İstanbul 2009 Kitabevi yayınları

Mehmet Raif Mir'at-ı İstanbul 1996 Türing Kurumu yayınları

Mengi, Ayşegül İmar Hukukuna Giriş 2003 İmge Yayınları

Mengüşoğlu, Metin Önal İstanbul Hikayeleri 2010 İlke yayıncılık

Milli Eğitim Bakanlığı İstanbul Albümü 1950-1953 1954 MEB

Mintzuri, Hagop İstanbul Anıları 1897-1940 1993 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Miss Pardoe Şehirlerin Ecesi İstanbul. Bir Leydinin Gözüyle 19.yüzyılda Osmanlı Yaşamı


Mortan, Kenan, Ed. İstanbul: Bir Sosyo Ekonomik Değerlendirme 2000 TC İstanbul Valiliği

Müftüoğlu, Mustafa İstanbul'a Yürüyen Ordu 2005 Başak yayınları

Müller-Wiener, Wolfgang Bizans'tan Osmanlı'ya İstanbul Limanları 2008 Tarih Vakfı Yurt yayınları

114

Müller-Wiener, Wolfgang İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası. 17. yüzyıl Başına Kadar Byzantion-Konstantinopolis-İstanbul

2001 Yapı Kredi Yayınları

Nesin, Aziz Böyle Gelmiş Böyle Gitmez:Yol 2006 Nesin yayınları

Okan, Aysel İstanbul Evliyaları 2008 Kapı yayınları

Okyay, İsmet Fransa'da Kentsel Sit Alanlarının Korunması: Malraux Yasası

2001 Yapı Endüstri Yayınları

Ortak 9/11 New york-İstanbul 2003 Homer Kitabevi yayınları

Ortak Avrupa Kültür Başkenti İstanbul 2010 Boyut Publishing yayınları

Ortak Bir Albüm İstanbul Constantinople 2000 Oğlak yayınları

Ortak Bir Zamanlar İstanbul'da 2008 Kapı yayınları

Ortak Cumhuriyet Dönemi İstanbul Planlama Raporları 1934-1995

2007 Mimarlar Odası yayınları

Ortak Doğulu Yazarlar Gözüyle İstanbul 2009 İBB Kültür AŞ yayınları

Ortak Düşlerin Kenti İstanbul 2008 Suna ve İnan Kıraç Vakfı yayınları

Ortak Efsanelerden Günümüze İstanbul 2002 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Ortak İstanbul 1991 İTO yayınları

Ortak İstanbul 2008 İBB Kültür AŞ yayınları

Ortak İstanbul 1900-1950 2004 Boyut Publishing yayınları

Ortak İstanbul 1950-2003 2004 Boyut Publishing yayınları

Ortak İstanbul Dün Bugün 2008 Dünya yayınları

Ortak İstanbul Hikayeleri 2008 Kapı yayınları

Ortak İstanbul Sokakları: 101 Yazar 100 Sokak 2008 Yapı Kredi Yayınları

Ortak İstanbul Tarihi ve Turistik Noktalar Rehberi 2009 Arkadaş yayınları

Ortak İstanbul. Küresel ile Yerel Arasında 2000 Metis yayınları

Ortak İstanbul'da Kentsel Ayrışma 2005 Bağlam Yayınları

Ortak İstanbul'da Yaşam Kültürü 2007 İKSV yayınları

Ortak İstanbul'dan Asya-yı Vusta'ya Seyahat: Seyyah Mehmed Emin Efendi'nin Seyahatnamesi

2007 Everest yayınları

Ortak İstanbul'un 100 Fotoğrafçısı 2009 İBB Kültür AŞ yayınları

Ortak İstanbul'un 100 Ressamı 2009 İBB Kültür AŞ yayınları

Ortak İstanbul'un Meşhur Edebiyatçıları 2009 İBB Kültür AŞ yayınları

Ortak Konstantiniyye'den İstanbul'a 2006 Pera Müzesi yayınları

Ortak Pera İstanbul'un Kalbi 2001 Boyut Yayın Grubu yayınları

Ortak Selim Seval: 'Upuzun Bir Düş…İstanbul' 2005 Denizbank yayınları

Ortak Türk Edebiyatında İstanbul'un Fethi ve Fatih 2005 Kitabevi yayınları

Ortak Türkler hakkında. Osmanlı Aristokratının Mütareke Dönemi İstanbul'u ve Türkiye'sine Dair İzlenimleri

2004 Nobel Yayın Dağıtım yayınları

Ortaylı, İlber İstanbul'dan Sayfalar 1999 İletişim yayınları

Ozansoy, Halit Fahri Eski İstanbul Ramazanları 1968 Elips Kitap yayınları

Öğüt, Hande Kadın Öykülerinde İstanbul 2008 Sel yayınları

Özdem, Filiz İstanbul (2 cilt) 2010 Yapı Kredi Yayınları

Özer, Kemal Şiirlerle İstanbul: İstanbul Şiirleri Antolojisi 1993 Toroslu Kitaplığı yayınları

115

Özkan, Akdoğan İstanbul'da Ölmeden Önce Görülmesi Gereken 101 Şey

2008 İnkilap Yayınları

Özkök, Rüknü İstanbul Yeditepe'de On Yedi Gezi 2010 Doğan yayınları

Öztürk, Ömer İstanbul 1973 2007 Lamure yayınları

Özyalçıner, Adnan/Sezer, Sennur

Bir Zamanların İstanbul'u: Eski İstanbul Yaşayışı ve Folkloru

2005 İnkilap Yayınları

Pardoe, Julia 18.yüzyılda İstanbul 2007 İnkilap Yayınları

Parquet, Rene Du İstanbul'da Bir Yıl 2008 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Paşalı, İbrahim İstanbul Kriterleri 2006 Profil yayıncılık

Patrick, Mary Mills Son Sultanların İstanbul'unda 2009 Dergâh yayınları

Piccinato, Luigi İstanbul Nazım Plan İçin Ana Hatlar 1962 İstanbul Belediyesi yayınları

Pinguet, Catherine İstanbul'un Köpekleri 2009 Yapı Kredi Yayınları

Pr.Koord. Çelebi,Funda/Aksal,Bahri/ Öğretmen, Filiz

Kent Araştırmaları Bibliyografyası 2001 Tarih Vakfı

Prokopius İstanbul'da Justinianus Döneminde Yapılar 1994 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Prost, Henri Anadolu ve Rumeli Sahili Planını İzah Eden Rapor, 'İstanbul Araştırmaları 5'


Prost, Henri Eminönü,Balıkhane ve hal, 'İstanbul Araştırmaları 6'


Prost, Henri Sirkeci-Ayasofya Mıntakası İmar ve Islah Şekli, 'İstanbul Araştırmaları 6'


Ralamb, Claes İstanbul'a Bir Yolculuk 1657-1658 2008 Kitap yayınları

Ramazanoğulları Turgut, Sırma

İstanbul'un Yönetimi 2004 Anahtar kitaplar yayınevi

Rasim, Ahmet Şehir Mektupları 2005 Üç harf yayınları

Rilke, Anna Grosser İstanbul'da Bir Hoş Sada 2009 Türkiye İş Bankası yayınları

Saba, Ziya Osman Bıraktığım İstanbul 2003 Alkım

Saba, Ziya Osman Değişen İstanbul 1959 Varlık yayınları

Saba, Ziya Osman Bıraktığım İstanbul 2003 Alkım yayınları

Sadri Sema Eski İstanbul Hatıraları 2002 Kitabevi yayınları

Safa, Peyami Fatih-Harbiye 2005 Alkım yayınları

Saka, Füsun Depremi Beklerken…İstanbul depremleri 2003 Altın yayınları

Sakaoğlu, Necdet/Akbayar, Nuri

Binbir Gün Binbir Gece: Osmanlıdan Günümüze İstanbul'da Gece Yaşamı

2008 Denizbank yayınları

Sakin, Orhan Tarihsel Kaynaklarıyla İstanbul Depremleri 2001 Kitabevi yayınları

Sanayi Bakanalığı Türk Sanayiinde 50 Yıl 1973 Sanayi Bakanlığı

Sancak, Jale İstanbul Öyküleri Antolojisi 2009 İkaros yayınları

Sancak, Jale Kenti Dinlemek: Büyülü kent İstanbul'dan Öyküler

2004 Doğan yayınları

Sayar,M/C. İstanbul'un Surlar İçindeki kısmınının Jeolojisi 1962 İTÜ Maden Fak.

Schefer, Charles Antoine Galland, İstanbul'a Ait Günlük Hatıralar (2 cilt)

1987 TTK basımevi

Schlumberger, Gustave İstanbul Düştü Ben Hala Ayakta mıyım? 2005 Kaknüs yayınları

Scognamillo, Giovanni İstanbul Gizemleri 2006 Bilge Karınca yayınları

Serçe, Erkan İzmir'de Belediye: Tanzimattan Cumhuriyete (1868-1945)

1998 Dokuz Eylül yayınları

Sertelli, İskender Fahrettin İstanbul'da Neler Gördüm? 2005 Şehir yayınları

Seval, Selim İstanbul Surları 2009 Türkiye İş Bankası yayınları

Seval, Selim Upuzun Bir Düş…İstanbul 2005 Denizbank yayınları

116

Seyitdanlıoğlu, Mehmet Tanzimat Döneminde Modern Belediyelerin Doğuşu

2010 Türkiye İş Bankası yayınları

Sezer, S./Özyalçınar, A. İstanbul'un Taşı Toprağı Altın 1995 Altın Kitabevi

Sofuoğlu, Adnan/Yıldırım, Seyfi

Siyasi Faaliyetleriyle Osmanlıdan Cumhuriyete İstanbul Rum Ortodokms Patrikhanesi

2010 Köksav yayınları

Som, Deniz Hey İstanbul 1,2 2007-08 Cumhuriyet Yayınları

Som, Deniz Tepe tepe İstanbul Herhangi bir Yerde 2001 Günizi yayınları

Soysal, Mine İstanbul Masalı 2003 Günışığı Kitaplığı yayınları

Sönmez, Mustafa Grafiklerle 1990'larda İstanbul/Statistical Guide to Istanbul in the 1990's


Sönmez, Mustafa İstanbul'un İki Yüzü 1980'den 2000'e Değişim 1996 Arkadaş yayınları

Spataris, Haris Biz İstanbullular Böyleyiz. Fener'den Anılar 1906-1922


Susoğlu, Önder Sarı Duman: İstanbul'u Sarsan İki Gün 2004 Alfa Basım Yayım Dağıtım yayınları

Şen, Mustafa/Kara, Ayşe Uzsayılır, Ed.

İstanbul Kültür Atlası (Cultural Atlas of Istanbul)


Şengör, Oya/Barka, Sheree İstanbul'un Balkonları 2004 Çitlenbik yayınları

Şeni, Nora Seni Unutursam İstanbul… 2008 Kitap yayınları

Şentürk, Nazır İstanbul Valileri 2008 Doğan yayınları

Şentürk, Nazır İstanbul'dan İnsan Öyküleri 2003 Tekin yayınları

Şenyapılı, Önder İsim İsim İstanbul 2008 Boyut Publishing yayınları

Şenyapılı, Önder Ne Demek İstanbul: Bebek, Niye Bebek? 2002 ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık

Tamer, Cahide İstanbul Bizans Anıtları ve Onarımları 2003 Türing Kurumu yayınları

Taner, Haldun Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu 2001 Bilgi yayınevi

Tapan, Mete/Kuruyazıcı, Hasan

Bulgar Kilisesi 2009 Yapı Kredi Yayınları

TC Marmara ve boğazlar Belediyesi Birliği

Sayısal Bilgilerle İstanbul Belediyesi 1983 İBB yayınları

Tekeli, İlhan İstanbul ve Ankara İçin Kent İçi Ulaşım Tarihi Yazıları

2010 Tarih Vakfı Yayınları

Tekeli, İlhan Modernite Aşılırken Kent Planlaması 2001 İmge Yayınları

Tekeli,İ/Okyay,T. Dolmuşun Öyküsü 1981 Çevre ve mimarlık Bilimleri Derneği

Theotokas, Yordas Leonis İstanbul Hatırası 1914-1922 2008 Can yayınları

TMMOB Mimarlar Odası Boğaz Köprüsü Üzerine Mimarlar Odası Görüşü

1970 TMMOB yayınları

Toker, Yalçın Atatürk İstanbul'da 2003 Toker yayınları

Turgut, Sırma Ramazanoğulları

İstanbul'un Yönetimi: Bir Kent Planlama Yönetimi Denemesi

2004 Anahtar kitaplar yayınevi

Tutel, Eser İstanbul İstanbul İken 1999 Oğlak yayınları

Tutel, Eser İstanbul'u Yel Üfürdü…Su Götürdü 2000 Oğlak yayınları

Tülbentçi, Feridun Fazıl Geçmişte Bugün (4 kitap) 1945-49 Akba yayınları

Tümertekin, Erol İstanbul, İnsan ve Mekan 2007 Tarih Vakfı Yurt yayınları

TÜRİNG İstanbul Kitaplığı Katalogu 1988 TÜRİNG Kurumu


İstanbul Şehri Dahilinde Dersaadet Mülhakatından Galata ile Beyoğlu Beyninde Tahtel-Arz Demiryolu Türk Anonim Şirketi Nizamname-i Dahilisidir

1924 Ahmed İhsan ve Şürekası, İstanbul

117

Türk Anonim Şirketi İstanbul ve Civarı Şehir Demiryolu Mukavelename, Şartname ve Nizamname-i Dahili

1913 Ahmed İhsan ve Şürekası, İstanbul


Galata ve Bayoğlu Beyninde Tahtel'Arz Demiryolu İmtiyazı'nın Ferman-ı Alisi ile Mukavelet ve Şartname ve Nizamname-i Dahilisi

1906 Fidel Lofler Matbaası, İstanbul

Türkdoğan, Orhan İstanbul Gecekondu Kimliği 2006 IQ Kültür Sanat yayınları

Türker, Orhan Halkidona'dan Kadıköy'e 2008 Sel yayınları

Türker, Orhan Osmanlı İstanbul'undan Bir Köşe: Tatavla 1998 Sel yayınları

Uslu, İbrahim/Büyükyılmaz,Altan, Ed.

İstanbul Rehberi 2002 İBB yayınları

Uşaklıgil, Halit Ziya Bir Yazın Tarihi 1899 öykü

Uzuner, Buket İstanbullular 2007 Everest yayınları

Üanabolu, Mükerrem Usman

İstanbul ve Anadolu'da Roma İmparatorluk Dönemi Mimarlık Yapıtları

2001 Arkeoloji ve Sanat yayınları

Ümit, Ahmet İstanbul Hatırası 2010 Everest yayınları

Üşümezsoy, Şener İstanbul Depremi 2007 İleri yayınları

Vada, A.C. Boğaziçi Konuşuyor 1942 Yedigün Matbaası

Vartanyan, Aret Bir Nefes İstanbul

Goa Basımevi yayınları

Yale, Pat/Tonguç, Saffet Emre

İstanbul Hakkında Herşey 2010 Boyut Yayın Grubu yayınları

Yardımcı, Sibel Küreselleşen İstanbul'da Bienal Kentsel Değişim ve Festivalizm


Yazıcıoğlu, Lütfü/Urfalıoğlu, Nur/Pilehvarian, Nuran Kara

Osmanlı Başkenti İstanbul'da Çeşmeler 2000 Yapı Endüstri Merkezi Yayınları

Yerasimos, Stefanos İstanbul İmparatorluklar Başkenti 2000 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Yıldırım, Sercan Özgencil Gravürlerde İstanbul 2008 Kitabıistanbul yayınları

Yıldırım, Sercan Özgencil Kentin Anlam Haritaları: Gravürlerde İstanbul 2008 İTO yayınları

Yıldız, Musa/Tatcı, Mustafa İstanbul Velileri ve Delileri 2007 MVT yayıncılık

Yücekök, Ahmet N./Turan, İlter/Alkan, Mehmet Ö.

Tanzimattan Günümüze İstanbul'da STK'lar 1998 Tarih Vakfı Yurt yayınları

Zarifi, Yorgo L. Hatıralarım Kaybolan Bir Dünya İstanbul 1800-1920

2005 Literatür yayınları

Zat, Vefa Eski İstanbul Barları 1999 İletişim yayınları

Makaleler

Articles

YAZAR YAZI ADI YIL YAYIN

Ahunbay, Zeynap 2003 Yılında hazırlanan Tarihi yarımadayı Koruma Ġmar

Planı Üzerine notlar, "Ġstanbul" 2004

Ġstanbul Dergisi 48, Ocak 2004

AKCAN, Behçet "Ġstanbul UlaĢımında Raylı Sistemler",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Akkayan, Taylan Mahallesiyle Muhtarıyla Ġstanbul 1989 Cumhuriyet, 15-18 Mart

1989

Akyılmaz, Özdemir ToplutaĢım Sistemlerinin ve Otobüs Özel Yollarının

Maliyetleri Açısından Ġncelenmesi 1978 Ankara Belediyesi

Albayrak, Barış, vd. "Tayyare'den Uçak'a Bir Montajın Öyküsü",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Alpöge, Atila UlaĢım Etüdleri ve Ġstanbul, 'Mimarlık dergisi' 1972 Mimarlık Dergisi, No 2

Alpöge, Atila ToplutaĢımcı Politika, 'ġehircilik Enstitüsü Dergisi' 1977 ġehircilik Enstitüsü

Dergisi, No.13

118

Alpöge, Atila Tünel-Zincirlikuyu Otobüs yolu Projesi 1978 Ankara Belediyesi

Alpöge, Atila oplutaĢımcı politika Açısından UlaĢım Plancılığı 1978 Ankara Belediyesi

Alpöge, Atila Tercihler Ummanında Tercihli Yol, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, 1992

Alpöge, Atila Tercihler Ummanında Tercihli Yol, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Altınoğlu, İlker Sosyal Yarar-Maliyet Analizi Tekniğinin Kentiçi ToplutaĢım

Yatırım Projelerine Uygulanması 1979 Ankara Belediyesi

Arpaçay, Ergün Tramvaylı Ġstanbul", Milliyet Gazetesi 1992 Milliyet Gazetesi, 4.5.1992

Avlamaz, Taner Ġstanbul Metropoliten Alanında Nazım Plan Olgusu ve Yetki

KarmaĢası, "Ölçü" 2003

Ölçü TMMOB Ġstanbul,

Aralık 2005

Ayral, Naci Tramvay ġirketinin Son On Senelik Faaliyeti, 'Ġstanbul

Belediye Mecmuası' 1938-39

Ġstanbul Belediye

Mecmuası, Yıl 14,

S.172-173

Balta, İlkin UlaĢtırma Ana Planı 1983-93 EleĢtiriler, Öneriler 1984 ĠTÜ yayınları

BaĢkan, Özgür, vd. Kentiçi Yollarda Faktör Analizlerinden Yararlanarak Gürültü

Modellemesi 2009

TMMOB ĠMO

yayınları

Baykal, Reşat Ġstanbul'da Denizyolu UlaĢımı, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Bıçakcı, Osman Trafik Kazalarında Sürücü ve Yaya DavranıĢları ? TÜBĠTAK

Bilinmiyor Tünel, 'Ġstanbul Belediyesi Dergisi' 1969 Ġstanbul Belediyesi

yayınları

Bilinmiyor 15.Yıl Özel Sayı, 'Bayındırlık ĠĢleri Dergisi' 1938 Bayındırlık ĠĢleri

Cansever, Turgut Ülke Ölçeğinde Ġstanbul'u Planlamak, 'Ġstanbul' 1994 Ġstanbul Dergisi, S4

Cansever, Turgut Ġstanbul'un Planlaması ve Boğaz GeçiĢleri, 'Ġstanbul' 1995 Ġstanbul Dergisi, S.14

Coşkun, Erdal Enerji Tüketimi Açısından Kentiçi UlaĢımı 1977 ĠnĢaat Mühendisleri

Odası

Cumhuriyet Gazetesi UlaĢım, "dizi yazı" 2003 Cumhuriyet, Ocak 2003

Çavdar, Tevfik Kentiçi UlaĢımın Tarihsel GeliĢimi 1982 ODTÜ

Çelik, Murat Ġstanbul 2007 UlaĢım ana Planı ÇalıĢma süreci ve Edinilen

Deneyimler 2009

TMMOB ĠMO

yayınları

Çubuk, Mehmet Geleceğini Arayan Metropol, 'Ġstanbul' 1994 Ġstanbul Dergisi, S.4

Çubuk, Mehmet 3. Köprü Mutlak Çözüm mü?, 'Ġstanbul' 1995 Ġstanbul Dergisi, S.14

Dağlı, Faruk Dünyada ve Türkiye'de demiryolu Meselesi 1984 ĠTÜ yayınları

Deleon, Jak Ġstanbul'da Ġlk Yer altı tüneli: Tünel 1992 Milliyet Gazetesi, 15-17 Temmuz 1992

Deleon, Jak Bir Tuhaf Asansör,"Ġstanbul" 1993 Ġstanbul 7

Demirekler, Yüksel Hava Kirliliğu sorunu Açısından ToplutaĢımın Önemi 1978 Ankara Belediyesi

Demirekler, Yüksel Trafik Kazaları ve toplutaĢım 1979 Ankara Belediyesi

Dinç, S/Güllüoğlu,

A/Borat, O

Dizel Motor Performansı ve Emisyonunun ĠyileĢtirilmesinde

Kullanılan Seramik Kaplama ve ĠETT Otobüslerine

Uygulanabilirliği

1996 ĠTÜ Uçak ve Uzay

Bilimleri Fak.

Dökmeci,V./Berköz, L. Ġstanbul'un Tekmerkezliden Çokmerkezli Bir Kente

DönüĢümü, 'Ġstanbul' 2000 Ġstanbul Dergisi, S.35

EGO Genel Müdürü Ankara'da Toplu taĢımın Tarihsel GeliĢmesi 1978 Ankara Belediyesi

EGO Genel Müdürü ĠĢletme Yöntemlerinde Yeniliklerden Kumbaralı (Biletçisiz)

Sistem 1978 Ankara Belediyesi

Ekinci, Oktay Ġstanbul'u Sarsan 10 Yıl.1983-1993 1994 Cumhuriyet, 11-20 Ocak

1994

Ekinci, Oktay ġehremanetinden BüyükĢehir Belediyelerine (1854-1994): 140

yıllık Emanet 1994

Cumhuriyet Gazetesi, 2-

9 Nisan 1994

Ekinci, Oktay Belediyelerde KarĢı devrim 1998 Cumhuriyet Gazetesi, 6-

9 Nisan 1998

Elker, C. UlaĢımda yeni YaklaĢımlar 1978 Ġmar ve Ġskan Bakanlığı

Elker, Cüneyt Kentsel UlaĢım Sistemlerinin Özellikleri Bir KarĢılaĢtırma 1978 Ankara Belediyesi

Elker, Cüneyt ToplutaĢımcı Politikanın Tamamlayıcısı Olarak Kentlerde

Özel Otomobil Kullanımının Sınırlandırılması 1979 Ankara Belediyesi

Elker,C./Öncü,E. Bogaz GeçiĢlerinde Az Yatırımla Çözüm Seçenekleri 1978 Karayolları Genel

Müdürlüğü

Elker,C/Menteş,G./Öncü

,E/Türkkan,R. Kentsel UlaĢım: Ankara 1977 Mimarlar Odası

Elmberg, Curt M. Yollarda Otobüsler Ġçin Öncelikler 1979 Ankara Belediyesi

Engin, Vahdettin Ġstanbulda Atlı Tramvay Günleri (Populer Tarih) 2000 Popüler Tarih, S.6

119

Erdem,Demet/Özden,

Pınar "AlıĢveriĢ Merkezleri veUlaĢım Sorunları",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Erdinç, Ferda KuĢbakıĢı DolmuĢ, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Ergeneman,M/Aslan,E/

Soruşbay,C/Safgönül,B

ġehiriçi UlaĢımda Kullanılan Otobüslere Doğal Gaz

Uygulanması 1992

Ergin, Osman Nuri Ġstanbul'da Vesait-i Nakliye ġirket ve Ġdareleri Tarifeleri ve

TaĢıdıkları Yolcu Adedi, "Ġstanbul ġehremaneti Mecmuası" 1341

Ġstanbul ġehremaneti

Mecmuası, S.10

Ergin, Osman Nuri Ġstanbul'da Türklerin BeĢ Asırlık Ġmar ve Ġskan Hareketleri,

'Ġstanbul Belediye Mecmuası' 1937

Ġstanbul Belediye

Mecmuası, Yıl 14, S.820

Ertürk, F. Hava kirliliği Ölçümleri ile Ġlgili Değerlendirme 1995 Yıldız Üniv.

Es, Hikmet Feridun Eski Vapurlar Eski Tramvaylar", Hayat Mecmuası 1932 Hayat mecmuası, Ekim

1965

Eşber, Halide "UlaĢım Müzesiyle GeçmiĢe Sahip Çıkmak", Ulusoy magazin

Dergisi 1998

Ulusoy Magazin Dergisi,

1998

Evren, Güngör Kentsel Ulamında Raylı sistemler 1978 Ankara Belediyesi

Evren, Güngör Raylı Sistem Ağı Olmadan Ġstanbul Soluk Alamaz, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Evren, Güngör "Ġstanbul UlaĢtırması",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Eyice, Semavi Ġstanbul'un Seyyah Rehber Kitapları, 'Ġstanbul' 2000 Ġstanbul Dergisi, S.35

Geçer, Dinçer/ġahin,

Ġsmail Besleyici Otobüs Hatları ve Metrobüs Sistemi 2009 TMMOB ĠMO yayınları

Gedizoğlu, Ergun Traffic Flow Bosphorus Bridge usd Approaches 1988 ĠTÜ yayınları

Gedizoğlu, Ergun UlaĢtırmacı Gözüyle 3.Köprü, 'Ġstanbul' 1995 Ġstanbul Dergisi, S.14

Gedizoğlu, Ergun "Trafikte Karabasan",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Gerçek, Haluk Kent UlaĢımında raylı Sistemler: Uygulamalar, Sorunlar ve

GeliĢmeler 1979 Ankara Belediyesi

Gerçek, Haluk Arazi Kullanımı-UlaĢım ĠliĢkisi Çerçevesinde Ġstanbul Ana

UlaĢım Planı 1996

1.Uluslararası UlaĢım

Sempozyumu Bildiriler

Kitabı

Gerçek, Haluk "Ġstanbul UlaĢtırma Anaplanı ve Mevcut Uygulamalar",Ölçü

Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Göçer, Orhan ToplutaĢımacılık Genel sorunları ve EriĢme Alanları ile

kapasite Hesap Ġlkeleri 1979 Ankara Belediyesi

Gökmen, Mustafa Eski Bir Vatmandan Tramvay yazısı, 'Ġstanbul Armağanı 3' 1997 ĠBB yayınları

Gurbetçi, Kadir/

Ġskender, Elyase

Ġstanbul Kentsel DönüĢümünde OtomobilsizleĢtirme

Uygulamaları 2009 TMMOB ĠMO yayınları

Gülersoy, Çelik Trafik KarmaĢası 1989 Cumhuriyet, 4.1-

10.4.1989

Gülersoy, Nuran Zeren Boğaziçi'nde Arazi Kullanımı ve UlaĢım, 'Ġstanbul' 1995 Ġstanbul Dergisi, S.14

Gülgeç, İlhan UlaĢımdaü Trafik Gürültüsü ve Önlemleri 1979 Ankara Belediyesi

Gümüş, Korhan Tarihi Yarımadayı Koruma Planı, "Ġstanbul" 2004 Ġstanbul Dergisi 48,

Ocak 2004

Gürbüz, Halim "Ġstanbul Kentiçi UlaĢım Hakkında BirzDeneme",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Gürbüz, Halim "Osmanlıdan Günümüze Demiryolları",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Gürbüz, Halim ĠSULAY (Ġstanbul UlaĢım Yönetimi), "Ölçü" 2003 Ölçü TMMOB Ġstanbul,

Aralık 2006

Güven, Gözde/ġahin,

Ġsmail

Metrobüs Sistemlerinin Planlama, Tasarım ve ĠĢletim

Özellikleri 2009

TMMOB ĠMO

yayınları

Hasdemir, Ali Tramvaylı Günler, "Cumhuriyet Pazar dergi" 1987 Cumhuriyet, 1987

Işın, Ekrem "Bir Boğaziçi Tanzimatçısı: ġirket-i Hayriye", ġehir Dergisi 1987 ġehir Dergisi, s.10

İETT "ĠETT Tarihi/Tramvay", ĠETT Dergisi, C.1, S.2 1956 ĠETT, Kasım 1956

İETT ĠETT Tarihi: Tramvay, "ĠETT Dergisi" 1956 Kas.56

İETT Ġstanbul Kentiçi UlaĢım Sorunları ve çözüm Yolları 1978 Ankara Belediyesi

İMO Ġstanbul Tarihi yarımada (Suriçi) Koruma Amaçlı Ġmar Planı

Üzerine GörüĢler, "Ġstanbul" 2004

Ġstanbul Dergisi 48, Ocak 2004

İSO ĠETT'nin Dünü Bugünü Yarını, "ĠSO Dergisi" 1988 Mar.88

Kara, Fetiye "Raylı Sistemler Tarihçesi",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Kaynak, Muhteşem Osmanlı Demiryollarına Bir BakıĢ, 'Yapıt' 1984 Yapıt, s.59

Kayserilioğlu, R.Sertaç Ġstanbul Ansiklopedisi, 'Tunel' 1994 Tarih Vakfı Yurt

yayınları

Kayserilioğlu; R. Sertaç "Tramvay Biletleri", Tombak Dergisi 1996 Tombak Dergisi, 1996/8

120

Kazgan, Haydar "Örnek Bir Anonim ĠĢletme Ġstanbul Tramvay ġirketi", ? 1982 ?

Kazgan, Haydar "Galata Bankerleri", ? 1991 ?

Keskin, Ahmet Planlama ÇalıĢmalarının Sorunları, 'Ġstanbul' 1993 Ġstanbul Dergisi, S.4

Keskin, Ahmet Ġstanbul'da UlaĢım 1992 Ġstanbul Dergisi, S.8

Kılınçaslan, Tülay Deniz Kenti Ġstanbul, "Ġstanbul" 1996 Ġstanbul Dergisi, S.19

Koncavar, Metin "Boğazlar Nasıl korunur?",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Koraltürk, Murat ġirket-i Hayriye'nin Kentiçi UlaĢımdaki Yeri, "Ġstanbul" 1996 Ġstanbul Dergisi, S.19

Köksal, Aykut "Moda Sahilinde Otoyol ĠnĢaatı",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Köktürk, Erdal Yerel Yönetimler ve Kaçak YapılaĢma, "Ölçü" 2003 Ölçü TMMOB Ġstanbul,

Aralık 2003

Kuban, Doğan Koloni ġehrinden Ġmparatorluk BaĢkentine, "Ġstanbul" 1993 Ġstanbul Dergisi, S.4

Kutlu, Kemal Ġstanbul Metrosu, "ĠETT Dergisi" 1958 ĠETT Dergisi 23

Kutlu, Kemal Karayolu UlaĢımında Genel sorunlar ? TÜBĠTAK

Leuthardt, Helmut ġehiriçi Toplu TaĢımacılıkta Otobüslerin Ġdeal Kullanım

Süresi 1991

ġehiriçi ve ġehirlerarası

UlaĢım Dergisi, S.3

Leuthardt, Helmut Araç Kalitesinin Tasarruf Üzerindeki Etkileri 1995 Mercedes Benz

Menteş, Gökhan Kentsel UlaĢımda Çevre Sorunları-Özellikle Hava kirlenmesi

ve Gürültü 1977 Ġmar ve Ġskan Bakanlığı

Menteş, Gökhan Kentsel UlaĢım Açısından KarĢılaĢtırmalar, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Nurhan, Ali Rıza "III:Boğaz GeçiĢi Üzerine",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Orhonlu, Cengiz Osmanlı Türkleri Devrinde Kayıkçılık ve Kayık ĠĢletmeciliği,

'Tarih Dergisi' 1960 Tarih Dergisi, S.21

Ortak Yeni Söylemler-Ġstanbul Bienali Dosyası

Toplumbilim, S.8

Öncü, Erhan Kentsel UlaĢımda raylı sistemler 1978 Ankara Belediyesi

Öncü, Erhan ToplutaĢım Sistemlerinin Tamamlayıcısı Olarak DolmuĢ 1978 Ankara Belediyesi

Öncü, Erhan Kentiçi UlaĢım yatırımlarında Karar Süreçleri ve Türkiye Ġçin

Bir model Önerisi 1990

3.ToplutaĢım Kongresi

Bildiriler Kitabı

Öncü, Erhan 2500 Yıllık Boğaz GeçiĢi, 'Ġstanbul' 1995 Ġstanbul Dergisi, S.14

Önder, İzzettin/Otman,

Güven/Kılıç,

Zeynel/Gürbüz, Halim

ĠETT'nin ÖzelleĢtirilmesinde ÇalıĢanlarının ve Ġstanbul

Halkının YaĢayacağı Sorunlar, Çözüm Önerileri, "TMMOB

MMO Bülten"

2003 TMMOB MMO Bülten,

Ağustos 2003, s.72

Öngün, Korkut Türkiyede binek Otomobillerin Durumu,'Mühendis ve

makine' 1967

Mühendis ve Makine, C.10, S.115

Özbeyoğlu, Erendiz 1990 Ġmar Planı, 'Ġstanbul' 1994 Ġstanbul Dergisi, S.4

Özbilgen, Füsun Büyük Kentler Büyük Dertler 1986 Cumhuriyet, 20-26

Nisan 1986

Özdeş, Gündüz Planın Ömrü Sınırlıdır, 'Ġstanbul' 1994 Ġstanbul Dergisi, S.4

Özdirim, Muhittin Büyük Ģehirlerin Trafik sorunu,'Türkiye mühendislik

Haberleri' 1970

Türkiye Mühendislik

Haberleri, S.185

Özdirim, Muhittin ġehiriçi UlaĢımında Trafik sorunları 1973 Ankara Mimarlar Odası

Özdirim, Muhittin Otobüs Öncelikli Sistemlerin Dünyadaki Uygulaması 1978 Ankara Belediyesi

Özdirim, Muhittin Otobüs Öncelikli Kentiçi UlaĢım Sisteminin Ankara'da

Uygulanması 1978 Ankara Belediyesi

Özdirim, Muhittin Büyük Kentlerin UlaĢım Sorunları 1984 ĠTÜ yayınları

Özdoğan, Aslı Erim Tarihi Yarımadada Metero, 'Ġstanbul' 2000 Ġstanbul Dergisi, S.35

Özsoy, A./ Zeren, N. Planning and Conservation in Istanbul Bosphorus Area:

Opportunities and Challanges 1990

30.RSA Avrupa

Kongresi

Öztürk, M. ġehir içi Bölgelerde Hava Kalitesinin Belirlenmesi 2000 ĠBB yayınları

Prost, Henri Anadolu ve Rumeli Sahili Planını Ġzah Eden Rapor, 'Ġstanbul


Prost, Henri Eminönü,Balıkhane ve hal, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 6' 1998 ĠBB yayınları

Prost, Henri Sirkeci-Ayasofya Mıntakası Ġmar ve Islah ġekli, 'Ġstanbul


Safa, Peyami Tramvayda kadınlar 1933 7.Gün, Mayıs 1933

Sertoğlu, Mithat Ġstanbul'da Ġlk Tramvay", Tarih Dünyası 1951 Tarih Dünyası,s.25

SKY LIFE "Toplu TaĢımacılığın Atası, Tramvay", Sky Life 1990 Kasım

121

Skylife "Toplu TaĢımacılğın Atası: Tramvay", Skylife 1990 Kasım 1990, s.2

Soruşbay,Cem/Soyhan,

Hasan S. Doğal Gaz motorlarında Egzos Gazları Emisyonu 1994

Söğüt, Mine Bir Ġstanbul Yolculuğu 1995 Cumhuriyet, 15-21.10.1995

ġahin, Ġbrahim 1/100.000 Ölçekli Ġstanbul Ġl Çevre düzeni Planı ve UlaĢtırma

Ana Planı ĠliĢkisinin değerlendirilmesi 2009

TMMOB ĠMO

yayınları

Tahsin, Orhan Elveda Sevgili yolcularım", Hayat Mecmuası 1962 Ağu.62

Talu, Ercüment Ekrem "Atlı Tramvay Devrinde Nasıl Yolculuk Edilirdi?", Hayat

Tarih Dergisi 1978

Hayat Tarih Dergisi,

Aralık 1978

Tansel, A. Factors Affecting Traffic Accidents in Turkey 1988 ĠTÜ yayınları

Tarım, Güzin ToplutaĢım Sistemlerinin Genel KarĢılaĢtırılması ve Otobüs

TaĢımacılığının ĠyileĢtirilmesi 1978 Ankara Belediyesi

Tekeli, İlhan Yüzelli Yılda Toplu UlaĢım, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Tekeli, İlhan 1839-1980 Arasında Ġstanbul'un Planlama Deneyimleri,

"Ġstanbul" 1993 Ġstanbul, 1993

Tekeli, İlhan Ġcabında Plan…,"Ġstanbul" 1993 Ġstanbul Dergisi, S.4

Tufan, Aslan Prost'la SöyleĢi, 'Ġstanbul AraĢtırmaları S. 6 1998 ĠBB yayınları

Turgut, Sırma

Ramazanoğulları

Ġstanbul Metropoliten Alanında "Planlamanın Yönetimi" ve

Yerel Yönetim ĠliĢkileri, "Ölçü" 2003

Ölçü TMMOB Ġstanbul,

Aralık 2004

Tutel, Eser Her Vapurun Bir KiĢiliği Var, "Ġstanbul' 1996 Ġstanbul Dergisi, S.19

Ural, Atıf "2000'li Yılların Türkiye'sinin UlaĢım Projeleri",Ölçü Dergisi 2003 Ölçü,Temmuz 2003

Uyar, Tanay Sıtkı UlaĢım Sektöründen Kaynaklanan Seragazı Emisyonlarının

Azaltılması Ġçin Teknolojik Seçenekler 1995

Ünal, Ertan "Ġlk Tramvay Son Tramvay", Hayat Tarih Dergisi 1968 Ekim, s.10

Ünal, Ertan Tramvayları BoĢuna mı Ġdam Ettik?", Yıllarboyu tarih

Dergisi 1979

Yıllarboyu Tarih

Dergisi, 1979/2

Ürekli, Fatma 1894 Ġstanbul Depremi, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 5' 1998 ĠBB yayınları

Üstündağ, Kevser Ġstanbul ToplutaĢım Sisteminde Metro, 'Ġstanbul' 2000 Ġstanbul Dergisi, S.35

Wagner, Martin Ġstanbulun Seyrüsefer meselesi, 'Arkitekt' 1936 Arkitekt, S.9

Wagner, Martin Ġstanbul Havalisinin Planı, 'Ġstanbul AraĢtırmaları 7' 1998 ĠBB yayınları

Yayla, Nadir UlaĢtırma Anüa Planı Üzerinde Genel DüĢünceler 1984 ĠTÜ yayınları

Yayla, Nadir Kertlerimizin UlaĢım Altyapısı, Trafik ve UlaĢım Planlaması

Bakımından Durumları-Öneriler 1985 ĠTÜ

Yayla, Nadir The Transportation Problems of Istanbul-Suggestions 1988 ĠTÜ yayınları

Yayla, Nadir DolaĢmak ama DolaĢamamak, 'Ġstanbul' 1992 Ġstanbul Dergisi, S.2

Yayla, Nadir Ġstanbul'da Taksi TaĢımacılığı- ġirketleĢmeden Beklenen

Yararlar 2009

TMMOB ĠMO

yayınları

Yesari, Mahmut Parmakkapı-BeĢiktaĢ, "Ġkdam" 1941

Yıldırım, Ayşe Ġstanbul Göç Göç Bitmez 1995 Cumhuriyet, 14-20

Mayıs 1995

Yum,Argun/Entür,

Gürkan Ġstanbul Ġçin Deprem Master Planı 2, "Ġstanbul" 2004

Ġstanbul Dergisi 48,

Ocak 2004

Haritalar

Maps

YAYIN ADI TARĠH YAYINLAYAN

Ġstanbul ve Civarı haritası 1916 Erkan-i Harbiye Umumiye

Ġstanbul Harita Rehber 2007 Dost kitabevi

Ġstanbul Kent Planı ve Bölge Haritası 2006 Ġki nokta Coğrafya ve ġehir Kültürü yayınları

Ġstanbul'un Anadolu Yakası ġehir Planı 2006 Ġki nokta Coğrafya ve ġehir Kültürü yayınları

Ġstanbul ġehir Planı 2005 ArkadaĢ yayınları

Ġstanbul'un Avrupa Yakası ġehir Planı 2006 Ġki nokta Coğrafya ve ġehir Kültürü yayınları

122

WEB

WEB

WEB ADRESĠ KONU

www.bld.gov.tr istanbul ulaşım

www.iett.gov.tr iett ulaşım

www.atonet.org.tr demiryolu ulaşım

www.mmo.org.tr demiryolu ulaşım

www.zkirmizi.com istanbul ve kentiçi ulaşım

www.wowturkey.com ulaşım arşiv

www.cevko.org.tr Çevre sorunları

www.tuik.gov.tr Ulusal istatistikler

123

Küçük Sözlük

Little Dictionary

Akbil İstanbul'de kentiçi toplu ulaşım işletmelerinde kullanılan,

içindeki çipe bilgilerin yüklendiği elektronik bilet türü.

Akıllı Bilet kısaltması.

Akıllı ulaĢım teknolojisi Anayollarda trafik yönetim ve denetimi için geliştirilmiş

teknoloji. Geliştirilmiş Toplu Ulaşım Dizgesi (GTUD),

Otomatik Araçyeri Tanı Dizgesi (OATD) ve sürücülere

yardımcı olan tasarım (planlama), algılama, çözümleme ve

karar süreçlerinden oluşan „çekici (cazip) ulaşım‟, vb. yi

kapsar.

Ale’l-usul Kurallarına, yöntemine uygun

Amele İşçi, emeğiyle geçinen

Behriyye Denizle ilgili, denizcilik, denizciliğe ilişkin

Beyn İki ya da daha çok şeyin arası

Bi(r) guna Herhangi bir

Cemaziyelahir Hicri takvimde ayların altıncısı

Cihet Yön, taraf

Cihet-i Aidiyyet İlgili yan

Cumadelula Hicri takvimde ayların beşincisi. Bkz. Cemaziyelevvel

Denetim Kartı Kullanıcısına denetim yetkisi veren kentiçi ulaşım kartı

Dersaadet Sözcük anlamı: Mutluluk Kapısı, İstanbul adlarından biri

Doğrudan bilgi Yorumlanmamış, elde edildiği biçimiyle bilgi

Emisyon Değişik kaynaklardan (ısınma, ulaşım, vb.) üreyen atık

kimyasal madde ya da parçacıkların atmosfere karışımı, salım

Feribot Daha çok araç taşımacılığı amacıyla tasarımlanmış ve

değişmez bir su kesitinde (hat) işletilen deniz ulaşım aracı

Ferman-ı Ali Osmanlı döneminde hükümet (Bab-ı Ali) izni

Ferri Araç taşımacılığı için deniz, nehir ulaşımı türü

Frigofirik Soğutma özelliği olan, soğutucu(lu)

Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen

tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeridir

Gaz ġirketi tenviriyyesi Havagazı şirketi aydınlatması

Gazhane Kömürden gaz üretilen işyeri

Güzergah Yolboyu

Hafriyat Kazı

Hâkim Yargıç

Hamil Taşıyıcı, taşıyan kişi

Hasbe-l-ameliyyat İşletme, işletim gereği

Hatağı Bir ulaşım işletmesinde araçların kullandığı yol ağı

Hektar 10.000 m2,

100 Ar, 10 Dönüm (Ha.)

Hilal-i Ahmer Osmanlı döneminde Kızılay işlevi gören kurum

Hutut-i Cedide Yeni hat, çizgi, yol

Ġcra Yürütme, yapma, iş

Ġmar Planı Kentsel yerleşimi ve yapımını düzenleyen yasal plan

Ġnzibat Askeri güvenlik, askeri polis

Ġrade-i Seniyye Padişah buyruğu

Ġskânlı/iskânsız Oturma izni alınmış/alınmamış yapı

124

Ġstatistik İşlerin sayısal tanımlanması

Ġstifade Yarar

Ġsti-mal Kullanmak, kullanım

ĠĢletim dizgesi İşin günlük işlemlerinin tümü

Kanunievvel Eski dilde Aralık ayı

Kanunisani Eski dilde Ocak ayı

Kentiçi ulaĢım Kentlilerin kentiçi ulaşım gereksinimlerinin karşılandığı

etkinlik

Kudret-i Elektrikiyye Elektrik gücü

KüĢad Açma. Açılış, açılma.

Malül Sakat, sakatlanmış

Mavi Akbil İstanbul İETT‟de geçmişte kullanılan bir ay boyunca sınırsız

biniş hakkı sağlayan, yolcunun peşin ödediği bilet türü

Ma’zuliyyet Açığa alınmışlık, açıkta kalma durumu

Mensup Üye

Muaddile Eşdeğer, karşılık gelen

Muhabir Haberci

Muharrem Hicri takvime göre yılın birinci ayı

Mukarrerat Alınan kararlar, kararlaştırılmış şeyler

Mukavelename Sözleşme

Munzamma Düzenli

Murakıp Denetçi

Muvakkat Geçici

Muvazzaf Görevde, görev yapan

Mübelliğ Bildiren, duyuran

Mücedded Kullanılmamış. Yeni, Yenilenen

Müddeiumumi Savcı

Müddet-i Ġmtiyazziye Ayrıcalık Süresi

Mülteci Sığınmacı, sığınık

Müvezzi Dağıtıcı

Müntehi Olmak Sona ermek, son bulmak

Müstahdem Hizmetli (çalışan)

Mütedair İlişkin

Müzeyyil Ek, ekli

Nafia Bayındırlık

Nazım Planı Bkz. İmar planı

Nefer Er

Nezaret Bakanlık. Gözetme, gözetim

Nizamname Tüzük

Nizamname-i Dahili İç tüzük

Nizamname-i Esasi Ana tüzük

Omnibüs Ray üzerinde atla çekilen otobüs

Osmanlı Ġmparatorluğu Başkenti İstanbul olan ve 6 yüzyıl boyunca Ortadoğu ve

Balkanlarda etkili olmuş, 1923‟de yerini Türkiye Cumhuriyeti

Devleti‟ne bırakmış yönetim

Otobüs zaman çizelgesi (ORER) Otobüs hareketlerini gösteren zaman planı

Ramazan Hicri takvime göre yılın dokuzuncu ayı

Rebiülahir Hicri takvime göre yılın dördüncü ayı

Rebiülevvel Hicri takvime göre yılın üçüncü ayı

Richter Deprembiliminde (sismoloji) kullanılan, dünya genelinde

meydana gelen depremlerin aletsel büyüklüklerini ve sarsıntı

125

oranını gösteren ölçek

Ro-ro Konteyner taşımacılığı için özel olarak yapılan gemi

Ruhsatlı/ruhsatsız Yasa ve yönetmeliklere uygun/uygunsuz

Safer Hicri takvime göre yılın ikinci ayı

Sit alanı Tarih öncesinden günümüze kadar gelen uygarlıkların

toplumsal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan

kent ve kent kalıntıları, önemli tarihi olayların geçtiği yerler

ve saptanmış doğa (tabiat) özellikleri ile korunması gerekli

alanlar

Suret-i TeĢkil Yapılanma biçimi

ġaban Hicri takvime göre yılın sekizinci ayı

ġehir Hatları İstanbul‟da kent içi deniz toplu taşımacılığı yapan işletmenin

eski adı

ġehremaneti Belediye, yerel yönetim

ġerait-i Fenniyyeyi Mübayyin Teknik Şartname

Tabi Olmak Bağımlı, ilgili olmak

Talebe Öğrenci

Tecir(l) Pazar yeri, alışveriş yapılan yer (eski dilde)

TEFE Toptan eşya fiyat endeksi kısaltması

Tekaüd Emekli

Temdid Uzatma (süre)

Tenvir Aydınlatma

TeĢrinisani Eski dilde Kasım ayı

Tevzi Dağıtım, dağıtma

Tezkire Adı geçen, anılan. Yaşamöyküsü

Toplu ulaĢım Kitlesel yolcu taşımacılığı türü

Tramvay Raylı kentiçi ulaşım aracı

Tünel Raylı, elektrikle çalışan kentiçi ulaşım aracı

TüretilmiĢ bilgi Dolaylı, işlenmiş bilgi

UlaĢım (Ana) Planı Kent planına uygun gelecek öngörüleri yapan kentsel ölçekli

ulaşım planı

Umur Aldırma, önemseme

YanlıĢlama Bir yargıyı, sonucu geçersiz kılacak sınama

Yönetim bilgi dizgesi Yöneticilerin stratejik kararlarını destekleyecek özgün bilgi

(MIS; Management Information System)

Zabit, Zabitan, Efrad-ı Zabitan Subay, Deniz subayı, Subay yakınları

Zilhicce Hicri takvime göre onikinci ay

Zilka’de Hicri takvime göre yılın onbirinci ayı

126

EKLER

1

TÜNEL FERMANI

Galata’dan Beyoğlu’na yeraltından tünel açılarak bir demiryolu inĢaası hususuna müsaade edilmesi,

Fransız tabaasından Mösyö Gavand tarafından istida olunmuĢ ve mesele Nafia Nezaretine havale

edilerek Galata tarafı Ġstanbul’un ticari muamelelerine mahsus bir yer olduğundan çevresindeki

mevkiler arasında mevcut yol ve sokakların sayemde tanzim edilip geniĢletilmesi ve nakaliyat ile

geliĢ gidiĢin kolaylaĢtırılıp çabuklaĢtırılması için Galata’dan Beyoğlu’na öyle bir yer altı yolunun

inĢaası halkça ve ticaretce istenen kolaylığı vücuda getireceği cihetle ve imtiyaz müddeti bu

fermanımdan itibaren ancak kırkiki yıl olmak üzere bu tünelin açılmasıyla demiryolunun yapılması

ve bunun hasılatından devlet hazinesine yüzde birbuçuk resim verilmesi ve müteahhidinin

devletimden hiçbir suretle hiçbir türlü zarar ve ziyan iddiasına selahiyeti olamaması esas Ģartlarını

ve teferruatını anlatacak Ģekilde tanzim olunan mukavele ve Ģartname Devlet ġurası umumi

heyetinde de okunup incelenerek mucibince istenilen ruhsatın verilmesi münasip ve doğru

görüldüğünden mesele tarafıma arz edilerek izin istendikte yazılı olduğu Ģekilde yapılması irademe

uyduğundan Ģahane emrim çıkmıĢ ve iktiza ettiği gibi adı geçen mukavele ve Ģartnamenin ikiĢer

nüsha halinde yazılmıĢ ve adı geçen Nezaret ile bahsi geçen Gavand arasında imza edilip

mühürlenerek teati edilmiĢ olduğundan evvelce anılan Ģartlar ve tayin edilen imtiyaz müddeti ile adı

geçen tünelin kazılmasına ve yolun inĢaasına ait ruhsatı ihtiva eden Divan-ı Hümayun’umdan bu

emrin çıkıp ve hükmü belirtilen mukavele ve Ģartnamenin eksiksiz yerine getirilmesine bağlı olmak

üzere adı geçene verildi.

Binikiyüz senenin altı yılı Safer ayının yirmi dokuzuncu günü yazıldı.

Sultan Abdülaziz mührü

127

2

AVRUPA KENTLĠ HAKLARI BĠLDĠRGESĠ

AĢağıda belirtilen hakların gerçekleĢmesi fertlerin, dayanıĢma ve sorumlu

hemĢehriliğe iliĢkin eĢit yükümlülükleri kabul etmesine bağlıdır. Avrupa

yerleĢimlerinde yaĢayan kent sakinleri Ģu haklara sahiptir:

GÜVENLĠK: Mamkan olduğunca suç, Ģiddet ve yasa dıĢı olaylardan arındırılmıĢ

emin ve güvenli bir kent.

KĠRLETĠLMEMĠġ, SAĞLIKLI BĠR ÇEVRE: Hava, gürültü, su ve toprak kirliliği

olmayan, doğası ve doğal kaynakların korunan bir çevre.

ĠSTĠHDAM: Yeterli istihdam olanaklarının yaratılarak; ekonomik kalkınmadan pay

alabilme Ģansının ve kiĢisel ekonomik özgürlüklerin sağlanması.

KONUT: Mahremiyet ve dokunulmazlığının garanti edildiği, sağlıklı, satınalınabilir,

yeterli konut stokunun sağlanması.

DOLAġIM: Toplu taĢım, özel arabalar, yayalar ve biesikletliler gibi tüm yol

kullanıcıları arasında, birbirinin hareket kabiliyetini ve dolaĢım özgürlüğünü

kısıtlamayan uyumlu bir düzenin sağlanması.

SAĞLIK: Beden ve ruh sağlığının korunmasına yardımcı çevrenin ve koĢulların

sağlanması.

SPOR VE DĠNLENCE: YaĢ, yetenek ve gelir durumu ne olursa olsun, her birey için

spor ve boĢ vakitlerini değerlendirebileceği olanakların sağlanması.

KÜLTÜR: ÇeĢitli kültürel faaliyetlerin, yaratıcı aktivitelerin ve benzeri olanakların

sunulması ve katılımın sağlanması.

KÜLTÜRLERARASI KAYNAġMA: GeçmiĢten günümüze, farklı kültürel ve etnik

yapıları barındıran toplulukların barıĢ içinde yaĢamalarının sağlanması.

KALĠTELĠ BĠR MĠMARĠ VE FĠZĠKSEL ÇEVRE: Tarihi yapı mirasının duyarlı bir

biçimde restorasyonu ve nitelikli mimarinin uygulanmasıyla, uyumlu ve güzel

fiziksel mekanların yaratılması.

ĠġLEVLERĠN UYUMU: YaĢama, çalıĢma, seyahat iĢlevleri ve sosyal aktivitelerin

olabildiğince birbiriyle ilintili olmasının sağlanması.

KATILIM: Çoğulcu demokrasilerde; kurum ve kuruluĢlar arasındaki dayanıĢmanın

esas olduğu kent yönetimlerinde; gereksiz bürokrasiden arındırma, yardımlaĢma ve

bilgilendirme ilkelerinin sağlanması.

EKOINOMĠK KALKINMA: Kararlı ve aydın yapıdaki tüm yerel yönetimlerin,

doğrudan ve dolaylı olarak ekonomik kalkınmaya katkı konusunda sorumluluk sahibi

olması.

SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA: Yerel yönetimlerce ekonomik kalkınma ve

çevrenin korunması ilkeleri arasında uzlaĢmanın sağlanması.

MAL VE HĠZMETLER: EriĢilebilir, kapsamlı, kaliteli mal ve hizmet sunumunun

yerel yönetimi, özel sektör ya da her ikisinin ortaklığıyla sağlanması.

128

DOĞAL ZENGĠNLĠKLER VE KAYNAKLAR: Yerel doğal kaynak ve değerlerin,

yerel yönetimlerce, akılcı, dikkatli, verimli ve adil bir biçimde, beldede yaĢayanların

yararı gözetilerek, korunması ve idaresi.

KĠġĠSEL BÜTÜNLÜK: Bireyin sosyal, kültürel, ahlaki ve ruhsal geliĢimine, kiĢisel

refahına yönelik kentsel koĢulların oluĢturulması.

BELEDĠYELERARASI ĠġBĠRLĠĞĠ: KiĢilerin yaĢadıkları beldenin, beldelerarası ya

da uluslar arası iliĢkilerine doğrudan katılma konusunda yerel yönetimlerin yetkili

kılınması.

FĠNANSAL YAPI VE MEKANĠZMALAR: Bu deklarasyonda tanımlanan hakların

sağlanması için, gerekli mali kaynakları bulma konusunda yerel yönetimlerin yetkili

kılınması.

EġĠTLĠK: Yerel yönetimlerin; tüm bu hakları bütün bireylere cinsiyet, yaĢ, köken,

inanç, sosyal, ekonomik ve politik ayrım gözetmeden, fiziksel ve zihinsel özürlerine

bakılmadan; eĢit olarak sunulmasını sağlamakta yükümlü olması.

129

3

AVRUPA MĠMARLAR KONSEYĠ 21.YÜZYIL

MESAJLARI’ndan

4.Genel olarak, toplum ve özel olarak vatandaĢlar mimarlık hizmetleri için

hem iĢveren, hem de sonuç ürününün kullanıcısı durumundadırlar.

Kamusal politikaların her düzeyde toplum içinde yapıların ve kamusal

mekanların kalitesine değer veren bir kültürel yapı oluĢturmaya çalıĢması

gereklidir. Bunun ötesinde mimarı değerleri anlamaya yönelik

farkındalığın ve yeteneğin eğitim sürecinde mümkün olduğunca erken

aĢılanması, ana okulundan baĢlayıp formel eğitimin tüm aĢamalarında

sürdürülmesi önemlidir.

5. Gelecekteki AB araĢtırma programlarının yaĢam kalitesi, kentsel çevre,

yapılı miras, mevcut yapılar ve inĢaat için yenilikçi yaklaĢımlar gibi

önemli konuları, yani kısaca mimarlığı kapsayacak biçimde uygun bir

Ģekilde oluĢturulmasını sağlamak gereklidir. Daha da fazlası, ancak

Avrupa Komisyonu yaĢam çevrelerini etkileyecek tüm politika

önerilerinde bu araĢtırmaların sonuçlarının gereğince hesaba katılmasını

sağlamaya çağırmaktadır.

8. Yapıların çevre üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi için kullanılan

temel metodolojilerin benimsenmesi ve kullanılması gelecekteki yaĢam

kalitesi için temel bir öneme sahiptir. Ancak bu hedeflere ulaĢmak için

yaĢam döngüsü maliyeti ve yaĢam döngüsü analizinin tanıtılması ve

kullanılmasının gerekli olduğuna inanılmaktadır. Bu nedenle Avrupa

mimarlık Konseyi (ACE) tüm toplum açısından paranın gerçek değerinin

görülebilmesi için çevre kalite ve yaĢam döngüsü etkenlerini dikkate alan

ülkelerin tüm kamu ihalesi kontratlarına bir değerlendirme kriteri olarak

dahil edilmesinin desteklemektedir.

14. Kaliteli mimarlık tüm sürdürülebilirlik ilkeleriyle bir araya geldiğinde

vatandaĢlarımızın asli ihtiyaçları ve yasal isteklerini karĢılayacak güzel ve

varlığını sürdürebilir bir yapılı çevre için ön Ģarttır. Bu konu sadece

göstermelik bir eklenti olarak değerlendirilmemeli, iyi planlanmıĢ kent

politikalarının önemli bir bileĢeni olarak ele alınmalıdır.

130

15. Kentsel planlama politikaları çok derin etkilere sahip olduklarından

AB bünyesi içinde kentsel planlama tasarım ve yönetim politikalarına

iliĢkin yürütülmekte olan katılımcı prosedürler tüm ilgili grupları içermeli,

böylece sağlam temellere dayanan yönetim ilkelerine uygun bir Ģekilde,

kentsel çevrenin kalitesi için ortak sorumluluk anlayıĢı oluĢturulmalıdır.

16. ĠĢverenin yapılı çevrede bir projenin gerçekleĢtirilmesi için gerekli

entelektüel hizmetlerin çeĢidi ve maliyeti konusunda yeterince

bilgilendirilmesini sağlamak için gerekli bilgi sistemleri kurulmalı ve bu

sistemlerin yasal çerçevesi toplum yasasında çizilmelidir. Tarihsel bilgiye

dayalı alanları da kapsayacak bu sistemler iç pazardaki rekabetin düzgün

bir Ģekilde sürdürülmesini sağlamak için iĢverenin farklı üreticiler

tarafından sunulan hizmetlerin kaliteleri arasında karĢılaĢtırmalı

değerlendirme yapabilmesine olanak verecektir.

20. Mimarlık ülkelerimizden her birinin tarihi, kültürü ve yaĢam

dokusunun temel bir özelliğidir. VatandaĢların gündelik yaĢamında baĢlıca

sanatsal ifade unsuru olarak geleceğin mirasını da oluĢturmaktadır. Aidiyet

ve kimlik duyguları insan toplumunun ve kültürünün önemli bir

özelliğidir. Mimarı ifadenin çoğunlukla bu kültürel ve toplumsal

ihtiyaçların taĢıyıcısı olması nedeniyle bu etkilerin tasarımda yeterince yer

alması önem kazanmaktadır.

1.Cildin Sonu