Gizarte Zientziak

LEHEN HEZKUNTZA2

I B A I Z A B A L

Egileak

Susana Gonzalo GamoDavid Blanco LasernaRaquel Mancheño González

Lankidetzan ikastea

Pere Pujolàs MasetAna Folch CadenaSabina Calvo Velilla

Ekintzailetza

César García-Rincón de CastroJerónimo García Ugarte

Metakognizio gainbegiraleak

Amparo Moreno HernándezMar Mateos Sanz

Gainbegirale teknikoa

Mercedes Peña Martínez

Liburu honen salmentaren %0,7 honako garapen proiektu honetarako da: SED GGKE (www.sed-ongd.org).

2 LMH

promoZIorAKo

mATErIALA

PROMO_CubSPX_CCSS2doPri_IBAI.indd 1 13/04/15 16:34

Unitatea Edukiak Amaierako ataza Balioak

LEH

EN

HIR

UH

ILEK

OA

0 Zatoz bisitan! 4.-9. OR.

Nork egiten dute lanikastetxean?

Denok berdinak gara

1 Bizitzeko leku bat 10.-25. OR.

Ikusi non bizi naizen! Aspaldidaniko ospakizunak

Zure eskura Denok hartzen dugu parte Segurtasunez zirkulatu Bide honetan barrena Elkarrekin bizitzen ikastea

2 Hamaika lanbide 26.-41. OR.

Profesionalaknaturan

Lehengaia produktu landu bihurtuta

Nork egiten ditu produktuak?

Profesionalakguri laguntzeko

Dena hurbil dago Publizistak egun batez Hautaketa ezin hobea

Hiruhilekoaren amaierakoak42.-47. OR.

Klik batekin PISApolis Ekin eta ikasi Lankidetzan ikasi

BIG

AR

REN

H

IRU

HIL

EKO

A

3 Oinak lurrean 48.-61. OR.

Mendigailurrean

Oporretan kostaldean Aztarnak paisaian Oinen azpian Birziklatu, berrerabili,murriztu...

Zaindu ingurunea

4 Airea eta ura 62.-77. OR.

Planeta urdina Zertarako erabiltzen dugu ura?

Uraren bidaia Aire garbi-garbia Zer gertatzen da atmosferan? Zer eguraldi egingo du? Uraren defendatzaileak

Hiruhilekoaren amaierakoak78.-83. OR.

Klik batekin PISApolis Ekin eta ikasi Lankidetzan ikasi

HIR

UG

AR

REN

H

IRU

HIL

EKO

A

5 Espaziora bidean 84.-97. OR.

Zer dago unibertsoan? Egun on!Gau on!

Urtaroz urtaro Ilargiaren aurpegia Lurrean orientatzen Denok gustura!

6 Denboraren arrastoa 98.-113. OR.

Egutegiaren bidez planifikatzen dugu

Iraganetik etorkizunera Bizimodua iraganean Noiz gertatu da? Gure iraganaren aztarnak Jarri ordenan oroitzapenak

Museo bat ikusten

Hiruhilekoaren amaierakoak 114.-119. OR.

Klik batekin PISApolis Ekin eta ikasi Lankidetzan ikasi

Uraren defendatzaileak

LEH

EN

hogeita zazpi 27

2 Hamaika lanbide

Kamioian, sasoiko zer fruta ekarri dute? Markatu.

Ez dute ekarri. Platanoak Mahatsa

Itsatsi profesional bakoitzari falta zaion jantzia.

Zertan ari da udaltzaina ikastetxe irteeran? Idatzi.

Zer profesionalek egiten dute lan ikastetxean? Inguratu haiek gorriz.

Profesionalak naturan

hogeita bederatzi 2928 hogeita zortzi

Zer elikagai lortzen dira naturatik? Aipatu hiru.1

Bizitzeko beharrezko materialak eta elikagaiak naturatik lortzen dituzten profesionalak lehen sektorekoak dira.

Margotu, bakoitzari dagokion kolorea erabiliz.2

nekazaritza meatzaritza arrantza abeltzaintza

Lotu profesional bakoitza bere lanabesekin. 3

artzaina

nekazaria

arrantzalea

meatzaria

sega, sega makina, traktorea

itsasontzia, arpoia, kanabera

pikotxa, zulagailua

ilea mozteko makina, ontzia

Deskribatu zer lan egiten duten aurreko jarduerako pertsonek.4

Zer gertatuko litzateke lehen sektoreko profesionalik ez balego? Idatzi.5

Nekazariek landareak ereiten eta zaintzen dituzte, elikagaiak eta zenbait produktu lortzeko; esaterako, garia eta kotoia.

Abeltzainek eta artzainek animaliak zaintzen dituzte, eta haietatik, zenbait produktu (artilea, esaterako) eta elikagai (esnea, besteak beste) lortzen dira.

Meatzariek harriak eta mineralak erauzten dituzte, eta eraikinak, errepideak edo bitxiak egiteko erabiltzen dira.

Arrantzaleek arrainak eta uretako bestelako animaliak harrapatzen dituzte, guztiok jateko. Kostatik hurbil edo itsas zabalean egiten da arrantzan.

Lehengaia produktu landu bihurtuta

30 hogeita hamar

Zer behar da gazta egiteko? Markatu.1

Naturatik lortzen diren produktuak bere horretan erabil daitezke beste produktu batzuk egiteko.

zura marrubiak esnea artilea

Beste produktu batzuk egiteko erabiltzen diren produktuak lehengaiakdira eta haiekin produktu landuak egiten dira.

Lehengaiak

Produktu landuak

Gordinik jan daitezke.

Saltsa egin daiteke.

Tomateak

garia artilea arrosak

ogia galtzerdiak lurrina

Idatzi lehengai bakoitzaren izena dagokion lekuan.2

Bilatu hitzak letra zopan; gero, inguratu urdinez lehengaiak, eta gorriz, produktu landuak.

3

Entsaladan jaten ditugun azenarioak lehengaiak ala produktu landuak dira? Zergatik?

4

harria

flana

arrautza

adreilua

larrua olibak marmola esnea

A R R A U T Z A

M L H A R R I A

A D R E I L U A

R N A P H R U K

I T F L A N A A

hogeita hamaika 31

Gordinik jan daitezke.

Saltsa egin daiteke.

TomateakTomateak

garia

galtzerdiak lurrina

Nork egiten ditu produktuak?

hogeita hamahiru 3332 hogeita hamabi

Aipatu fabriketan egiten den lanen bat.1

Lehengaiak produktu landu bihurtzen dituzten profesionalak bigarren sektorekoak dira.

Fabriketan eta lantegietan eraldatzen dituzte lehengaiak.

Nola egiten da lan toki hauetako bakoitzean? Markatu.2

Erreparatu argazkiei, eta inguratu hitz zuzenak.3

Egongo al litzateke ogia okindegietan, nekazariek lan egingo ez balute? Zergatik?

4

• Leire da. Arraina ontzitan sartzen du batekin.

• Martin da. Landare zurtoinak txirikordatzen ditu .

Lantegia Fabrika

Lehengaiak erabiltzen dira.

Produktu landuak egiten dira.

Ia dena makinekin egiten da.

Ia dena eskuz egiten da.

Auto fabrika

soldagailua

giltzak

muntaketakatea

katu hidraulikoa

mailua

Zurgintza lantegia

zerra

Fabriketan, lan asko makinekinegiten dira.Fabriketan lan egiten duten pertsoneilangile esaten zaie.

Lantegietan, lan asko eskuz egiten dira lanabesen laguntzarekin. Lantegietan lan egiten duten pertsonei artisau esaten zaie. Lantegiak txikiagoak izaten dira fabrikak baino.

mailua zerra

lanabesen laguntzarekin. Lantegietan lan egiten duten pertsonei artisau esaten zaie. Lantegiak txikiagoak izaten dira fabrikak baino.

zulagailua

lixagailua

langilea

artisaua

lanabes

makina

langilea

artisaua

makinekin

eskuekin

Profesionalak guri laguntzeko

hogeita hamabost 3534 hogeita hamalau

Nork egiten dute lan supermerkatuetan? Zer lan egiten dute?1

Guretzat onuragarriak diren zerbitzuak eskaintzen dituzten profesionalak hirugarren sektorekoak dira. Zerbitzu horiek mota askotakoak dira:

Produktuak erosten eta saltzen diren lekuei saltoki esaten zaie. Mota askotakoak dira; besteak beste: dendak, azokak, postuak, supermerkatuak eta merkataritzaguneak.

Zabaldu

Produktuak erosten

ZabalduZabalduZabaldu

Garraiolariek salgaiak batetik bestera eramaten dituzte.

Saltzaileek produktuak jartzen dituzte salgai erosleentzat.

Zer erabiltzen dute honako profesional hauek? Lotu.2

garraiolariak

irakasleak

iturginak eta elektrikariak

liburuak eta arbela

lanabesak

kamioia edo furgoneta

Zer profesionalek egin dute lan honako elikagai hau zure etxean edukitzeko? Idatzi.

3

Ikertu zer egin behar duen zure auzoko dendaren batek salgaiak edukitzeko; gero, azaldu zure ikaskideei.

5

Adierazi zenbakien bidez ordena zuzena, eta markatu zer behar duen neskatoak liburua erosteko.

4

Ez du ezer behar.

Beste produktu bat behar du liburuarekin trukatzeko.

Dirua behar du.

Medikuek gu sendatzen gaituzte.

Albaitariek animalien osasuna zaintzen dute.

Tabernariek edariak eta jakiak saltzen dituzte.

Irakasleek irakatsi egiten digute.

Dena hurbil dago

hogeita hamazazpi 3736 hogeita hamasei

Adierazi zer komunikabide dauden zure etxean. 1

Garraiobideetan eta komunikabideetan lan egiten duten profesionalak ere hirugarren sektorekoak dira.

Garraiobideetan, gidariek, bidaietako laguntzaileek, zamaketariek eta begiratzaileek egiten dute lan. Hona hemen zenbait gidari mota:

Komunikabideetan ere profesional askok egiten dute lan:

Banakako komunikabideak bi lagunek beren artean hitz egin behar dutenean erabiltzen dira. Komunikabide kolektiboak pertsona asko aldi berean entretenitzeko eta informatzeko erabiltzen dira.

Internet banaka zein taldean erabil daitekeen komunikabidea da.

Kazetariek edo albistariek albisteak ematen dituzte.

Esatariek eta aurkezleek saioak aurkezten dituzte.

Argazkilariek eta kamerariek irudiak hartzen dituzte.

Aipatu garraiobideetako eta komunikabideetako bina profesional. Deskribatu zer lan egiten duten eta zer lanabes behar dituzten.

2

Aztertu irudia, eta azpimarratu hitz zuzena.3

kamioilariak tren gidariak hegazkin pilotuak autobus gidariak

• Kameraria

Aurkezlea da.

• Informatzeko

Entretenitzeko saio bat da.

• Bihurkina

Ordenagailua behar du lan egiteko.

Erreparatu irudiari, eta idatzi zer aldatu den denboraren joanean komunikatzeko eta ondo pasatzeko moduan.

4

begiratzaileek egiten dute lan. Hona hemen zenbait gidari mota:

kamioilariak

begiratzaileek egiten dute lan. Hona hemen zenbait gidari mota:

tren gidariak

begiratzaileek egiten dute lan. Hona hemen zenbait gidari mota:

tren gidariak

begiratzaileek egiten dute lan. Hona hemen zenbait gidari mota:

hegazkin pilotuakhegazkin pilotuak autobus gidariak

Publizistak egun batez Hautaketa ezin hobea

hogeita hemeretzi 3938 hogeita hemezortzi

Hautaketa ezin hobea

Produktu bat saltzeko, publizitate iragarki deigarria egitea bainohoberik ez dago. Garrantzitsua da beti egia esatea, erosleei iruzur ez egiteko.

Aurkeztu iragarkia ikaskideei, eta adierazi zer komunikabide aukeratu duzun zure produktuaren iragarkia egiteko.

1

Zer produktuk lortu ditu boto gehien? Zergatik? Idatzi.2

Zerbait erosi aurretik, zer hartzen duzu kontuan? Markatu.2

Ezer berezirik ez; gehien gustatzen zaidana erosten dut.

Benetan behar dudan pentsatzen dut.

Prezioari begiratzen diot.

Iragarkietako produktua bezalakoa den erreparatzen diot.

Zer produktu hautatu du Brunok? Markatu.1

Zer behar dugu? Margoak Kartoi mehea Internet

Ikertu antzeko zer produktu dauden merkatuan eta nolakoak diren

haien iragarkiak.

3

1

Pentsatu zer produkturen iragarkia egin nahi duzun.

2

Idatzi zer ezaugarri dituen aukeratu duzun produktu horrek.

4

Aukeratu komunikabide bat, eta asmatu eslogan bat. Nahi baduzu,

adierazi ezaugarriak eta prezioa ere.

Produktu bat saltzeko, publizitate iragarki deigarria egitea baino

berrogeita bat 41

Adi, galderak!Adi, galderak!

40 berrogei

Osatu honako eskema hau.1

Gogoan al duzu zertan diren desberdinak lehengaia eta produktu landua? Demagun ikaskide bati azaldu behar diozula zertan diren desberdinak, zeri erreparatzeko esango diozu ondo uler dezan?

Sektoreka, profesionalek hau egiten dute:

Idatzi bakoitza dagokion laukitxoan.

nekazaria, langilea, aitzurra, arbela, makinak, artisaua, fabrikan, lanabesak, irakaslea, ikastetxean, lantegian, naturan

2

Erreparatu irudiari, eta markatu profesional honekin zerikusia duten hitzak.4

Lotu.5

masa komunikazioa

idatzi

irratia telebista

prentsa

grabatu banakako komunikazioa

Zein profesionalek ez dute garraioetan lan egiten? Inguratu.

bidaietako laguntzailea saltzailea zamaketaria iturgina

taxi gidaria begiratzailea kazetaria txartel saltzailea

3

bigarrena

materialaketa

lehengaiakproduktu

guri

erauzi eman

Profesionala Zer erabiltzen du? Non egiten du lan?Sektorea

Lehena

Bigarrena

Hirugarrena

eroslea saltzailea

azoka postua denda

bihurtu

Klik batekin

Pentsatu zer gairi buruz jakin nahi duzun gehiago. Zer hitz gako idatzi beharko dituzu bilatzailean, informazioa aurkitzeko?

Zer hitz idatziko zenituzke Gizarte Zientzietako edukiak aurkitzeko?

Saiatu beste bilaketa batzuk egiten. Egin gauza bera, baina idatzi zure biztanlegunearen izena bilatzailean.

1

2

3

Irakaslearen edo heldu baten laguntzarekin, egin klik Interneteko nabigatzailearen ikonoaren gainean. Hona hemen zenbait nabigatzaile:

1

Interneten, eskolako lanak egiteko informazioa daukazu eskuragarri eta, beraz, gauza asko ikasteko aukera ere bai. Hona hemen jarraibideak:

Nabigatzailearen helbide barran, idatzi gustukoen duzun bilatzailearen helbidea.

2

Bilatzailearen barran, idatzi aurkitu beharreko edukiarekin zerikusia duten gako hitzak.

3

berrogeita hiru 4342 berrogeita bi

Ekin eta ikasi

PISApolis

Zer auzo mota da? Zertan antzeman diozu?1

Erreparatu irudiari; eta idatzi Z, esaldia zuzena bada, eta O, okerra bada.2

Garraiobide publiko bat dago.

Hiru garraiobide pribatu daude.

Banakako komunikabide bat dago.

Ez dago komunikabide kolektiborik.

Aukeratu erakusleihoko produktu bat, eta osatu fitxa. Idatzi produktuaren izena eta zer lehengai behar diren hura egiteko.

3

Inguratu irudian honako sektore hauetako pertsona bana.4

bigarrena hirugarrena

Erreparatu irudiari. Nork ez ditu bete zirkulazio arauak? Idatzi.5

Orain, azaldu ikaskideei zergatik iruditu zaizun egokiena hala egitea.7

Zer egin behar dugu eskolako lan bat ondo egiten ez dugunean?6

Bere horretan aurkeztu, nahiz eta txukun ez egon.

Gaizki zer egin dudan pentsatu eta zuzendu.

Produktu landua Lehengaiak

berrogeita bost 4544 berrogeita lau

Zer behar dugu?

Lankidetzan ikasi

Ziur ospakizunak gustukoak dituzuela, ezta? Bada, orain, festa bat prestatuko dugu, denon artean.

Zer informazio ematen da programa horietan? Markatu.

2

Erreparatu honako festa programa hauei.1

Aurkeztu horma irudia gainerako ikaskideei.9

Bilatu Interneten ikastetxeko edo biztanleguneko festaren bati buruzko informazioa. Idatzi haren izena.

4

Zer da festa programa bat? Idatzi.3

festaren izena sinadurak

aholkuak ospakizun lekua

jarduerak txisteak

irudiak egunak

Itxaropena IkastetxeaArrantzaleen festa

Osteguna, urtarrilak 9

Goizean:

10:00etan: Gymkhana kalean

12:00etan: Filma ikus-entzunezkoen gelan

13:30ean: Hainbat kulturatako plater tipikoak jangelan

Arratsaldean:

15:30ean: Dantzaldia atarian

16:00etan: Puzgarriak kiroldegian

Arralde GoikoaFesta programa - 2015

Igandea, ekainak 1

Kiroldegia10:00etan: Herri kirolak16:00etan: Ipuin kontalaria19:00etan: Dantzaldia

Astelehena, ekainak 2

Auzo Etxea9:00etan: Mus

txapelketa14:00etan: Herri bazkaria20:00etan: Erraldoiak

eta txaranga

Jarri taldetan, bildu programa guztiak, eta diseinatu programa ideala.6

Prestatu zuen taldeko programa kartoi mehe batean informazio guztiarekin.8

Egin zuk bakarrik festa horren programa bat.5

Internet Kartoi mehea Errotuladoreak

Erabili hainbat baliabide teknologiko, programari buruzko horma irudia egiteko.

• Zer baliabide teknologiko erabiliko zenituzte? Zertarako? Idatzi.

7

berrogeita zazpi 4746 berrogeita sei