SPOR BLMLERNN

TARHSEL TEMELLER DNYADA SPOR

TRKYEDE SPOR

SPOR BLMLERNDEK

TEMEL AKIMLAR

Dnyada Spor

Yaam devam ettirmek

Aral ve arasz Saldr yada savunma

amal Eitim Amal (Antik

a)

Dnyada Spor

Antik a =eitim iindir ve eitimin bir parasdr.

SAVA

Bu olgunun tarih sreci ierisinde en bilinli olann eski Yunan Uygarlnda grmekteyiz. cimnastik kavram ile ifade olunan bedensel etkinlikler bugnk modern kltrn ve sporlarn balangcn oluturur.

19.yy. da Rnesans ile balayan Hmanist Kltr ile Avrupal, insan tanma gayreti iine girmitir. Bu yolda istenen insan tipini yaratmada sporun byk gcn ilk gren ve eyleme geen ngiltere olmutur

Dnyada Spor

Smerler (M.. 5000) yar arabalar ve

kullanclar Ok ve yay Askeri ama

(Dijle kazlar) Asurlular (M.. 1000)

Ok atma atletizm

Dnyada Spor

Persler, Hunlular, inliler (M.. 300) Ok atma Kl kullanma Gre (Msr ve Irak Kazlar)

Dnyada Spor Eski Yunan (M.. 776)

Koma Disk atma Gre Cimnasyumlar

Sparta ehri (en byk cimnasyum) Her halk snfna ayr cimnasyum Her spor iin ayr cimnasyum lyeda-Odessa (Homeros)

Dnyada Spor

Cimnasyumlar Atletizm Boks Mzrak Disk gre

Dnyada Spor

Antik Olimpiyatlar Antikada spor denildii zaman ilk anmsanan M. 776 ve M.S.

393 yllar arasnda yaplan antik olimpiyatlardr. Modern olimpiyatlarn kurucusu olan Pierre de Coubertine gre

antik ada yaplan olimpiyatlar yaratan dnce bugn kabul gren olimpizm deildir.

Antikadaki tm spor merkezli etkinlikler, dinsel bir karaktere sahipti. Dinsel yan, hem sporcu ve izleyenleri aykr tutumlarndan kanmaya ynlendiren, hem yaptrmlar geerli klan, hem de enliklerin srekliliini salayan bir motifti. Her enlik bir tanr, ya da tanra adna yaplrd; olimpiyatlarda buna bir de tanrsal ant eklenmekteydi.

Oyunlar Penelopesde Kronos da eteklerinde Alpheios Irma kysnda kutsal bir alan olan Olimpiada dzenlenirdi (Erdemli,1996). nsann bir yerden tekine giderken yararland tek doal yntem olan yrme, koma ve atlama atletizmin ana dal saylm, yzme, halter gibi branlarda yarmalar yaplmt.

Trkiyede Spor

Cumhuriyet ncesi Tanzimat Dnemi Cumhuriyet Dnemi Trkiyede Spor Eitimi

Trklerde Spor

Cumhuriyet ncesi Sava sporlar

Sava ncesi Savaa giderken Sava sonras Cenaze trenleri len, tay

Kl-kalkan, okuluk,avclk, srgn av, mzrak, kement, binicilik (kz-erkek), at terbiyesi, kzak-kayak, cirit, gre, tepk (M.. 200)

Trkiyede Spor Anadoluda

Gre Okuluk Atlk en (at srtnda top ve sopa) Mzrak Gkbr (at srtnda olak kapma) Seirtme (kral karlama) Pujila (boks) Tomak (sapl aralarla rakibin srtna vurma) Arlk kaldrma Silahl donanml kayak Lazboard

Trkiyede Spor Hititler

Tanrlar iin yaplan trenlerdeki spor gsterileri Antik Olimpiyatlarn ncelidir.

Seluklular At binme ve her tr silah kullanm

Osmanl Ayn anlay devam etmitir Savatan soyutlanm ilk spor rgtlenmesi balamtr

(pehlivan tekkeleri)

Trkiyede Spor Pehlivan tekkeleri

ada bir benzetmeyle kulb andran bu kurumlar, Anadoluda sporun gelimesinde ok nemli rol oynamtr.

Bu tekkeler imparatorluun yaylma dneminde her aldklar yeni yerde yrenin gl ve kuvvetli genlerini bir araya toplayp yetitirmek amacyla kurulmulardr. En bykleri (300 kii) stanbulda bulunan bu kurumlardan; Konyada greiler mahallesi bile olumutur.

Trkiyede Spor

Osmanl Hami-Mahmi (koruyan-korunan) sistemi Padiahlar, vezirler, paalar ve beyler bata

pehlivanlar olmak zere, sporcular himayelerine alrlar ve onlarn bakmn stlenirlerdi.

II. Abdulhamit e kadar devam eden bu sistem, Abdulhamit tarafndan stanbulda grelerin yasaklanmas ile son buldu.

Trkiyede Spor

Krkpnar Edirne Saray iinde balayan bu organizasyon 650

yllk bir gemie sahiptir. nce tekkeler aras bir nitelikte bir Aa gzetiminde dzenlenirdi.

Cumhuriyet dneminde de devam eden Krkpnar organizasyonunda artk aalk ak artrmayla belirlenmektedir.

Trkiyede Spor

Tanzimat Dnemi Osmanlnn sonlarna doru yava yava

modern sporlara eilim balam 1839 da Tanzimatn ilan ile askeri ve sivil okullara cimnastik dersi girmitir.

ncelikle yabanc beden eitimi retmenleri ile balayan bu srece, asker kkenli Trk retmenler katlmlardr.

Trkiyede Spor

Selim Srr Tarcan (1874-1957)

Trkiyede Spor Selim Srr Tarcan Ayrca olimpiyat oyunlarna Osmanllarn ksmen

katlabilmesi iin almalar balatm ve 1913 ylnda Fenerbahe kulbnde bir toplant dzenlemitir.

Bu toplantda her spor dal iin bir federasyon kurulmas gerektiini anlatm ve her kulpten ikier yenin seilmesini isteyerek, bu oluumu salamtr. Durum, bir yazyla Uluslararas Olimpiyat Komitesi Bakan Baron De Coubertine bildirilmi ve gelen cevapla Selim Srr Tarcan, Uluslararas Olimpiyat Komitesinde Trkiye temsilcisi seilmitir.

II. Merutiyetin ilan ile birlikte 1908 ylnda Tarcann Osmanl Milli Olimpiyat Komitesi ni kurduu ve ilk bakanln stlendii bilinmektedir.

Trkiyede Spor I dnya sava nedeni ile Trkiye,

Almanya, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan Ulaslararas Olimpiyat Komitesi yeliinden kartlmlardr.

1922 de TMOK kurulmu lk bakan da Selim Srr Tarcan olmutur. 1924 ylnda Trkiyenin yelii tekrar onaylanmtr.

Trkiyede Spor lk spor kulpleri

1903 Beikta Jimnastik Kulb, Altnordu 1905 Galata Saray 1907 Fener Bahe, Sleymeniye, Trk Gc,

Vefa, Beykoz, Nianta, Anadolu Hisar gibi semt kulpleri

Trkiyede Spor lk rgtlenmeler

1903 stanbul Futbol Birlii (yabanc Kulpler) 1910 stanbul Futbol Kulpleri Ligi 1914 Cuma Ligi 1914 Osmanl G Dernekleri 1921 Ankara dman Birlii 1913 Anadoluda (Eskiehir, zmit, Konya, Isparta,

zmir) kulpleme

Trkiyede Spor Cumhuriyet Dnemi

TC (1922-1936) Devletten bamsz Gnll birlik Kulplerin katlm

Futbol (Federasyon benzeri yaplanma) Atletizm Gre

1923 de ilk bakan Ali Sami Yen Ankarada yaplan genel kurulla lkeye yaylma Trkiyenin spor ynetiminde ilk ve en geni katlml,

demokratik rgt yaps 1924 Paris Olimpiyat Oyunlarna katlma hazrlklar

(gre, futbol, atletizm ve atclk)

Trkiyede Spor

Trk Spor Kurumu (TSK 1936-1938) Tamamen devlete bal Siyaset likili (CHP) Parti yelikleri

Trkiyede Spor

Atatrk Cumhuriyetin ilanndan itibaren ok

yakndan ilgi TCye himaye Sporu tm lkeye yaygnlatrma

almalar Yurt dndan eleman, yurt dna

eleman Aratrma Almanya Modeli 3530 BTUM kanunu (1938)

Trkiyede Spor 3530 BTGM (1938)

Babakanla bal lk Federasyonlar

Atletizm Futbol Gre Su Sporlar Bisiklet Atclk Daclk ve K Sporlar Eskrim ve Jimnastik Spor Oyunlar

Trkiyede Spor 3530 BTGM

1942 Milli Eitim Bakanl 1960 Babakanlk Devlet Bakanl 1970 Genlik ve Spor Bakanl 1983 Milli Eitim Genlik ve Spor Bakanl 1989 Babakanlk Devlet Bakanl 2003 Babakanlk Devlet Bakanl

1972 Uluslar aras Okul Sporlar Federasyonu 1981 Anayasas 1986 3289 Beden Terbiyesi ve Spor Genel Mdrl 1989 Genlik ve Spor Genel Mdrl

Trkiyede Spor Trkiyede Spor Eitimi

Selim Srr Tarcan ile balayan almalar 1926apa Kz retmen Okulunda Kurs (148erkek-63 bayan) 1932 Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye Ens. Beden Terbiyesi b. 1967 stanbul Atatrk Eitim Ens. 1975 zmir 1978 Diyarbakr 1974-1976 Ankara 19 Mays, stanbul Anadolu Hisar, Manisa Genlik ve

Spor Akademileri 1976 Ege niversitesi BESYO 1978 Enstitler Yksek retmen Okulu 1979 ODT Beden Eitimi, Spor ve Rekreasyon 1982 YK ve Eitim Faklteleri 1992 Yeni niversiteler ve BESYOlar

Trkiyede Spor Yksek retim Kurumu

Beden Eitimi ve Spor retmenlii

Antrenr Eitimi

Spor Yneticilii

Rekre.

Spor Bilimleri

T

Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu

35

19

13

6

73

Spor Bilimleri Ve Teknolojisi Yksekokulu

1

-

-

1

1

3

Eitim Fakltesi

13

-

-

-

-

13

Fen Edebiyat Fakltesi

1

-

-

-

-

1

Salk Bilimleri Fakltesi

-

-

-

-

1

1

TOPLAM

50

19

13

7

2

91

Kaynak; SYM 2002 Yksekretim Programlar ve Kontenjanlar Klavuzu

Trkiyede Spor

Spor Eitimine Emei Geenler Cumhuriyet ncesinden balayarak

gnmze kadar emei geen kiiler arasnda; Selim Sabit Efendi, Faik stnidman, Sat Bey, Aye Sdka Hanm, Aristokli Efendi, Vantura Hanm, Tevfik Fikret, Selim Srr Tarcan, , Saniye Hanm, Ethem Nejat, Emrullah Efendi, Faik Bey smail Hakk Baltacolu, Nizamettin Kran, Vildan Air Savar, Suat Bey, Ali Sami Yen, Cemal Alpman, Ruhi Saralp, Adnan Orhun, Cevdet Arun saylabilir.

Temel Akmlar

Beden Kltr ve Hareket

Beden Eitimi

Hareket Eitimi

Spor Eitimi

Temel Akmlar Beden Kltr ve Hareket

Beden Kltr, insanln maddi ve manevi kltrnn bir paras olarak, tarih sreci ierisinde insann alma, yerleme, beslenme, giyim-kuam, vcut bakm ve dinlenme etkinliklerinden balayarak; insann zgr istencesiyle yapt serbest oyun eylemleriyle, planl programl yapt her trl vcut egzersizleri ile, dans ve ifade biimlerini kapsar (Orhun,1999,s.4).

Temel Akmlar Merkezinde insann hareket ve davranlar

vardr. nsan hareketi kltrel ve toplumsal bir

olgudur. nsan bedeni ve hareketleri yoluyla

evresini tanr, iletiim kurar, biimlendirir.

nsan davran toplumsal ve kltrel deerlere bal olarak gelitirilir.

Bedenin gelitirilmesi dncesi n plandadr.

Rnesans (1789) ile birlikte bedensel egzersizlerle insann eitilmesi n plana kmtr

Eitim ve okul kavram ortaya kmtr.

Temel Akmlar Aydnlanma dneminin dnr ve

eitimcilerinden J.J. Rousseau, F. Schiller ve H. Pestalozzi nin bedensel eitim zerine gelitirdikleri dnceler, Almanyada Bernard Basedowun nclnde kurulan Philantropizm, yani insan severler akm ierisinde C.F. Guts Muths tarafndan pedagojik bir sistem olarak snrl da olsa okul ve eitim yaantsna sokulmutur. Bu akmn eski Yunanllardan esinlenerek jimnastik adn verdikleri beden egzersizlerinden bekledikleri ama; salkl, retken, mutlu, yaama dayankl, dier insanlarla iyi ilikiler kurabilen insanlar yetitirmekti. Bunlara gre iyi bir dnya vatanda olabilmek iin el becerisi eitimi ve jimnastik nemli bir eitim aracyd. Philantroplarn jimnastik sistemi Ortaa ovalye egzersizlerini, Eski Yunan jimnastik formlarn ve trlerini kapsyordu. deolojik ve ovenist bir boyutu yoktu. Kozmopolit bir insan yetitirmenin kaygsn tayordu (Orhun 1999, Gl 2001) .

Temel Akmlar 1. Beden Kltr ve Hareket

Alman Turn Sanat sve Cimnastii ngiliz Sporu

Temel Akmlar Alman Turn Sanat

Temsilcisi Fiedrich Ludvig Jahn lk jimnastik okulu kurulmutur Jimnastik;

salkl ve gl bir ulus olmann temel ta,

Ulusal kimlii glendirmenin temel unsuru Sadece sportif aktivite deil; zgr, yurt

sever insanlar yetitirme arac nsann kuvvet ve dayanklln

gelitirerek eviklii ve beceriyi ngrr deolojik ve ovenist bir anlay 1809 da orta dereceli okullarda ak havada

uygulanacak bir program ve Aletler (paralel, barfiks, halka, kulplu beygir ve denge) gelitirdi.

Temel Akmlar Danimarka

Temsilcisi Franz Nachtegall 1799 lk cimnasyum Jimnastik;

Zindelik, g, askeri beceri deolojik amal Beden eitimi retmenlerinin Kraliyet

Askeri Jimnastik enstitsnde eitimi 1828 de Manual of Jimnastik adl eseri

ve okul mfredat olarak kabul Nasyonalizmin etkisi ile kat disiplin ve

askeri bir nitelik.

Temel Akmlar sve Cimnastii

Temsilcisi Per Henrik Ling Danimarkada eitim ald Tedavi amal almalar yapt (kirelenmi bir

kolun eskrim ile iyiletirilmesi v.b.) 1814 de Kraliyet Cimnastik Merkezi

Enstitsn kurdu Sava yenii olan svede yurt severlik akm

etkili oldu nsan vcudunun her yesinin, kendi ilev ve

grevlerine gre glendirilmesi, insan organizmasn yetkinletirip gelitirir.

Batda bir ok lkede ( talya, Fransa, Portekiz, spanya, Kanada, v.b.) yaylm ve uzun sre etkisini devam etmitir.

Trkiyedeki sistemde bu temele dayanmaktadr.

Temel Akmlar

sve Cimnastii Olu Hjalmar Ling

Sistematik gnlk alma plan ve vcudun batan ayaa geliimini salamak amal almalar yapt

Dersleri ya, yetenek ve cinsiyete gre uyarlad ve ocuklar iin imal edilmi jimnastik aletleri kulland

Temel Akmlar ngiliz Sporu

Temsilcisi Dr.Thomas Arnold Beden Eitimi daha ok spor ve oyun

olarak geliti Snfsal farkllklara gre farkl spor

uygulamalar alan snfta dv sporlar, futbol Varlkl st snflarda kriket, binicilik, tenis,

golf ve rugby Okul programlarna girdi Spora katlm yolu ile iyi bir vatanda

olabilmek iin ahlaki erdem, i birlii, insiyatif kullanma, liderlik, sadakat, z disiplin ve sportmenlik n plana kt

Temel Akmlar ngiliz Sporu

Oyun, performans ve rekabeti ngren bu sistemde; takm ve grup ierisinde drste ve erdemlice oynama ilkesi vardr.

ocuk ve gencin bireysel ve toplumsal geliimi ancak byle bir ortamda mmkn olur.

nsann fiziksel adan kuvvetli olmas temel ama deildir.

Tp otoriteleri ve askeri evrenin katk ve etkileri ile isve cimnastii ile de btnleerekgelimitir.

Temel Akmlar 2. Beden eitimi

Byk Eitim Reformu etkisi ile 1940larda ortaya kmtr. Ancak bu reformun ilkelerine uygun gelime gsterememitir. Byk eitim reformu ilkeleri:

Eitim ve retimin odak noktasnda birey bulunmaktadr.

renmenin temelini yaparak ve yaayarak renmeilkesi oluturmaldr.

Bireye kazandrlacak bilgi ve beceriler kendisi, evresi ve toplumla ilgili olmaldr.

Bireylerin zihinsel eitimi yannda, onlarn yaratc ve sanatsal yeti ve yeteneklerini ortaya karacak sanat ve duygu eitimine de ayn nem verilmelidir.

Bilisel geliim gibi, bireyin fiziksel geliimi de nemlidir. Birey her alanda rendiklerini gelecek yaamna transfer edebilmelidir.

Temel Akmlar Beden eitimi

Beden Eitimi lkeleri Beden Eitimi beden yoluyla yaplan bir eitimdir. Beden,

eitimsel eylemin balang ve k noktasdr. Ama insann tm kiilii ve btnsel eitimidir.

nsann doasna, kiiliinin gelimesine uygun olmayan hareket ve egzersiz trlerinin hibir eitimsel deeri yoktur. Bu nedenle kalpsal, yapay, insann organsal btnln bozan hareketlerden ve altrmalardan kanmak gerekir.

Bedensel hareketler ve altrmalar insann doallna dayanmal ve bir etlem biimine dnk olmaldr.Bu nedenle ocuk ve genleri tek bir biim ve kalba sokan dzen altrmalar, toplu talim, estetik rtim geleri tamayan biimsel hareketler ocuk ve genlerin hareket dnyasna aykrdr.

Egzersiz trleri ve sportif etkinlikler evrenin koullar ile yakn balantl olmaldr.

retme ve renme srecinde yaparak, snayarak renme ilkesine uyularak ocua nasl yapaca deil, ne yapaca grev ve devleri verilerek giderek gelien bir retim srecinin yntemleri kullanlmaldr. Bu balamda retim yntemi btnsel-bireimci, snamac, buldurucu yani herustik tir.

Temel Akmlar Beden eitimi

lkemiz ilk ve ortaretim programlarna ancak 1960lar da girmitir.

Aadaki nedenlerle eletirilmitir. Beden kavram sadece fiziksel bir olguyu artr-

makta; bedensel, geleneksel beden eitimi modelin-de etkinlikler yaantyla ilikilendirilememektedir

Beden eitimi etkinliklerinden toplumun farkl kesimlerinin beklentileri birbirinden ok farkldr ve geleneksel beden eitimi etkinlikleri ocuk ve genlerin sosyallemelerine katk yapmamaktadr.

Bu etkinlikler ocuun bireyselliine dnktr ve serbest zamanlarn olumlu deerlendirmeye ynelik gdlemeden yoksundur.

Temel Akmlar 3. Hareket Eitimi

nsan bir eylem varldr ve hareket etmek zere programlanmtr.

ocuun serven, gerilim, ifade-temsil ve yaratclk yetileri ancak kendisine sunulacak geni hareket olanaklar ierisinde gerekleebilir.

Hareket Eitiminin Boyutlar; Oyun kltr ve eitimi Temsil ve ifade kltr ve eitimi Spor ve performans kltr ve eitimi Salk kltr ve eitimi

Temel Akmlar Hareket Eitimi

Bir yandan ocuk ve genlere ok boyutlu hareket etme, oynama, performans gsterme, ve kendini ifade etme olanaklar verirken; bir yandan da onlar youn sanayileme ve kentlemenin olumsuz basklarndan kurtararak daha salkl yaama alkanlklar kazandrmaktadr. Onun amac sadece spor yapmak deil, bir hareket kltr vermektir. Hareket eitiminin amac, insann eitiminin btnldr. Hareket ve salk birbirlerini tamamlayan iki edir. Hareket eitimi kuram, ocuu bo bir kp olarak kabul etmez. ocuk yeteneklerle doludur. Eitim, spor eylem yetisi de dahil olmak zere bu yetenekleri dar karmaktr (Turgut,1993).

Temel Akmlar Hareket Eitiminin zellikleri:

Hareket eitimi bireysel keiftir. Hareket eitimi renci merkezlidir. Temelinde problem zme vardr. Geleneksel beden eitiminden daha az formal

yapdadr. Motor becerilerin renilmesini kolaylatrr. Hareket eitimi hareketlerin yapl srasnda

tatmin duygusunun yaanmasn salar. Hareket eitimi hareket analizini destekler. Hareket eitimi uygun malzeme ve ara-gere

gerektirir. Hareket eitimindeki gelimeler, belirli aralklarla

llmelidir.

Temel Akmlar

4. Spor Eitimi 1970li ylardan itibaren;

J.Huizinga nn nl Homo Ludens (oynayan varlk olarak insan) tanmlamas yerine artk Homo Sportivus (spor yapan insan) tanmlamas kullanlmaya balamtr (Orhun,1999, s.15).

Sporla eitim Spor iin eitim

Temel Akmlar Spor Eitimi lkeleri;

Spor, Uluslar aras deerleri ieren kltrel bir olgu ve toplumsal bir eylemdir.

Spor, insann kltrel performansnn bir ifadesidir. Sporun zn yarma, rekabet ve performans oluturur.

nsan performans gsteren, eylemde bulunan bir varlktr.

Spor eylemi dinamik, dier insanlarla iletiim kurmaya ak bir alandr. nsann gelecekteki yaam iin rgtsel bir deere sahiptir.

Sporla insan bireysel ve toplumsal deneyim kazanr, toplumsal renme ve birlikteliin yan sra insann seme zgrlne, bamszlk kazanmasna ortam hazrlar.

Spor, ocuun kendi eylemini ve renmesini bir dntle kontrol etmesine olanak salar. Bylelikle bedensel duyumsama ile saln kontrol altnda tutabilir.

Temel Akmlar Spor Eitimi

Aadaki nedenlerle eletirilmitir. Sporun yeniden oluumu ile insann kendini

ifade etmesi ve zgrce oyun oynamas kstlanmaktadr.

Bugnk spor kalpsal yaps ve kurallar ile baskc ve zorlaycdr. Performans sporlar sekinlemeyi ngrmekte ve zayf, elimsiz, engelli v.b. gibi ocuklar gz ard etmektedir.

Bugnk spor iddet, hile, doping ve rvetle i iedir.

Spor salk ilikisi tartma konusudur, ocuk ve genler antrenman ieriine ve amalarna zorlanmaktadr.

Sporda beden ara durumuna getirilmitir.

Sporun etik deerlerinden sapmalar olmutur.

SPOR BLMLERNN TARHSEL TEMELLERDnyada SporDnyada SporSlide Number 4Dnyada SporDnyada Spor Dnyada Spor Dnyada SporDnyada SporTrkiyede SporTrklerde SporTrkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede SporTrkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede Spor Trkiyede SporTemel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar Temel Akmlar