specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
![Page 1: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/1.jpg)
SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI
- DYSKALKULIA
![Page 2: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/2.jpg)
Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki wg. prof. dr hab. Edyty Gruszczyk - Kolczyńskiej to trudności, które dzieci pomimo pewnego wysiłku nie mogą samodzielnie pokonać. Należą do nich m.in. nie rozumienie matematycznego sensu i zależności pomiędzy liczbami w zadaniach, brak odporności emocjonalnej, obniżona sprawność manualna potrzebna przy stosowaniu środków graficznych i zapisie działania.
![Page 3: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/3.jpg)
Jedną z przyczyn nadmiernych trudności w uczeniu się matematyki jest podjęcie nauki w szkole bez potrzebnej dojrzałości do uczenia się matematyki, czyli potrzebnej podatności w zakresie uczenia się matematyki na sposób
szkolny.
![Page 4: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/4.jpg)
Dojrzałość szkolna obejmuje:
1.Dziecięce liczenie:
• Sprawne liczenie i rozróżnianie błędnego liczenia od poprawnego.
• Umiejętności wyznaczania wyniku dodawania i odejmowania w zakresie 10 w pamięci lub na palcach
2.Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym w zakresie:
• Uznawania stałości ilości nieciągłych (zdolność do wnioskowania o równoliczności mimo obserwowanych zmian w układzie elementów porównywanych zbiorów);
• Wyznaczania konsekwentnych serii ( zdolność do ujmowania każdego z porządkowany jako mniejszego od nieuporządkowanych elementów i jednocześnie jako największego w zbiorze już uporządkowanym).
3. Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwanie się reprezentacjami symbolicznymi w zakresie:
• Pojęć liczbowych ( aspekt językowo-symboliczny);
• Działań arytmetycznych ( formuła arytmetyczna i jej przekształcenie);
• Schematu graficznego ( grafy strzałkowe, drzewka, tabele i inne uproszczone rysunki)
![Page 5: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/5.jpg)
4.Dojrzałość emocjonalna wyrażająca się w:
• Pozytywnym nastawieniu do samodzielnego rozwiązywania zadań;
• Odporność emocjonalna na sytuacje trudne intelektualnie (zdolność do kierowania swym zachowaniem w sposób racjonalny mimo przeżywanych napięć).
5.Zdolność do syntetyzowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych, która wyraża się w sprawnym odwzorowywaniu złożonych kształtów, rysowaniu i konturowaniu. (E. Gruszczyk - Kolczyńska 1997)
![Page 6: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/6.jpg)
PRZYCZYNY TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI
Głównym celem nauczania matematyki jest nie tylko przekazanie pewnych treści merytorycznych
wymienionych w programie nauczania, lecz również formułowanie pożądanej postawy intelektualnej ucznia,
w szczególności pobudzanie aktywności umysłowej chęci samodzielnego pokonywania trudności,
kształcenie umiejętności logicznego i krytycznego myślenia, abstrahowania i matematycznego
analizowania zjawisk. Ponadto nauczanie jest prowadzone tak, aby stopniowo tworzyć w umyśle
ucznia całościowy, strukturalny i trwały obraz matematyki.
![Page 7: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/7.jpg)
Matematyka jest przedmiotem sprawiającym trudności bardzo wielu uczniom. Często nie jest przedmiotem lubianym. Do najważniejszych grup trudności należą:
• Trudności wynikające ze specyfiki tego przedmiotu. Język matematyczny jest trudny. Wymagana jest umiejętność syntezy, analizy i abstrahowania. Wiedza matematyczna, szczególnie ta część wiedzy, która jest typu encyklopedycznego, jest szybko zapominana. Dlatego bardzo ważna jest praca na lekcjach za pomocą tak zwanych metod aktywizujących.
• Trudności w uczeniu się matematyki wynikające z braków w wiadomościach. Brak podstaw lub pewnych fragmentów wiedzy uniemożliwia otrzymanie spójnej konstrukcji wiedzy. Uczeń nie dostrzega wówczas powiązań między poszczególnymi elementami, ma trudności z zapamiętaniem materiału. Nie dostrzega też korelacji matematyki z innymi dziedzinami: fizyką, chemią, informatyką, przedmiotami ekonomicznymi i życiem codziennym.
• Trudności szkolne – czyli nieodpowiedni dobór metod i środków pracy przez nauczyciela do przekazywania wiedzy matematycznej, ale też i źle dobrane treści matematyczne w stosunku do możliwości ucznia.
![Page 8: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/8.jpg)
Kształtowanie umiejętności matematycznych może przebiegać trzema równoległymi torami poprzez:
• Kształtowanie tresciowej strony umiejętności (dużo informacji, konkretnych umiejętności i pojęć),
• Kształtowanie operacyjnej strony umiejętności (posługiwanie się wiedzą w rozwiązywaniu zadań, głównie problemowych),
• Kształtowanie drogą działań krytycznej oceny rezultatów umiejętności (ocena wiedzy i jej zastosowanie).
![Page 9: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/9.jpg)
PRZYCZYNY DYDAKTYCZNE Trudności i niepowodzenia uczniów w zakresie matematyki wynikają najczęściej z niewłaściwej recepcji treści programowych lub nieodpowiedniego ich przekazu. U wielu dzieci dość istotną trudność w uczeniu się matematyki stanowi abstrakcyjność i symboliczność materiału nauczania oraz to, że za wcześnie żądamy od uczniów stosowania takich operacji, do których nie są przygotowani. Obowiązkiem nauczyciela jest dostosowanie treści, metod, środków dydaktycznych i form organizacyjnych procesu kształcenia do sposobu myślenia dziecka na określonym etapie rozwoju. Uczeń musi opanować podstawy techniki uczenia się matematyki. Ma ona służyć ujmowaniu matematyki z uwzględnieniem nieustannej analizy zmian w nauce, technice, rozwoju społeczeństwa i adoptowaniu nie tylko treści, ale i konstrukcji i języka szkolnej matematyki do tych istotnych zmian. Nauczyciel powinien przestrzegać, aby jego wymagania były dla uczniów jasne i nie przekraczały ich możliwości.
![Page 10: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/10.jpg)
PRZYCZYNY EMOCJONALNE Często przyczyną zaburzeń emocjonalno- uczuciowych u uczniów stają się przykre przeżycia związane z trudnościami i niepowodzeniami w nauce.
• Emocje decydują o nastawieniu dziecka do zadania, o tym czy chce podjąć trud rozwiązywania zadania, czy tez będzie się przed taka koniecznością bronić. O nastawieniu dziecka do rozwiązywania zadań matematycznych i sposobie jego zachowania w trakcie pokonywania trudności decyduje:
• stan motywacji, a więc to czy dziecko chce podjąć trud rozwiązania i czy widzi potrzebę wysiłku dla realizacji tego celu,
• poziom samooceny, wiara we własne siły, możliwości oraz poczucie, że może podołać wymaganiom,
• dojrzałość emocjonalna wyrażająca się w zdolności do kierowania swym zachowaniem mimo doznawanych napięć,
• system nawyków zachowania się w sytuacjach trudnych wymagających wysiłku intelektualnego,
• poziom wiadomości i umiejętności potrzebnych do rozwiązania tego zadania.
![Page 11: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/11.jpg)
PRZYCZYNY SPOŁECZNO- ŚRODOWISKOWE
Sytuacja rodzinna stanowi zespół czynników wywierających bardzo silny wpływ na powodzenie dziecka w pracy szkolnej. Sytuacja rodzinna dziecka, które nie potrafi sprostać wymaganiom w zakresie matematyki jest bardzo często niekorzystna- odrzucenie dziecka przez matkę czy ojca, alkoholizm rodziców i wynikająca z tego derywacja potrzeb, stan stałego zagrożenia, obarczanie pracą ponad jego siły. Zarówno zdecydowanie złe warunki i negatywne oddziaływanie wychowawcze, jak i zbytni komfort i nadmierna opiekuńczość są niekorzystne. Gdy chronimy dziecko przed trudnościami i rozwiązujemy za nie wszystkie problemy, nie dajemy mu szansy na kształtowanie odporności emocjonalnej i ograniczamy zakres doświadczeń, narzucamy dorosły sposób rozumowania wyjaśniając problemy za pomocą słów i zwrotów które dzieci nie rozumieją. Dzieci zazwyczaj robią wszystko, żeby odwlec moment, kiedy muszą usiąść do odrabiania zadań. Jednak pewna grupa rodziców przestaje dbać o zakres doświadczeń matematycznych z chwila gdy dziecko podjęło naukę w szkole. Zdają się zupełnie na nauczycieli i ilość powtórzeń przerobionego materiału w szkole. Jednak jedno dziecko potrzebuje zaledwie kilku powtórzeń, podczas gdy inne, potrzebuje tych powtórzeń kilkunastu. Aby przyswoić sobie pojęcia matematyczne muszą więcej pracować w domu pod kierunkiem dorosłych.
![Page 12: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/12.jpg)
ZABURZENIA ZDOLNOSCI MATEMATYCZNYCH
Zdolności matematyczne są jedynie fragmentem ogólnego systemu zdolności czlowieka, zdolności psychicznych oraz zdolności umysłowych. Oznacza to, że ma on swoja własną strukturę. Struktura ta składa się z elementów niemal całkowicie podobnych do tych, które wchodzą w skład struktury inteligencji. Dlatego można i należy wyróżnić różnorodne zaburzenia zdolności matematycznych poprzez zbadanie, który z czynników składowych tej struktury jest niewłaściwie rozwinięty lub nieprawidłowo funkcjonuje. W związku z tym możemy mówić o dyskalkulii:
• werbalnej (zaburzenia słownego wyrażania pojęć i zależności matematycznych), • wykonawczej - polega na zaburzeniu manipulowania realnymi lub obrazkowymi
obiektami w celach matematycznych - obliczania liczebności zbioru, porównywanie ilości i wielkości, trudnościach z uszeregowaniem obiektów wg kolejności rosnącej lub malejącej, problemach z wskazywaniem, który z porównywanych obiektów jest mniejszy, większy, które obiekty sa tej samej wielkości.
• leksykalnej (trudności w czytaniu znaków ideograficznych), • graficznej (trudności w zapisywaniu znaków ideograficznych), • pojęciowo - poznawczej - to zaburzenie rozumienia idei matematycznych, relacji
niezbędnych do dokonywania obliczeń pamięciowych, dziecko wykazuje trudności w dostrzeganiu zależności liczbowych (np. 6 to połowa 12).
• operacyjnej (trudności w wykonywaniu operacji matematycznych).
![Page 13: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/13.jpg)
Dyskalkulia to specyficzne zaburzenia zdolności matematycznych, manifestujące się kłopotami w wykonywaniu prostych działań, tworzeniu mniej lub bardziej złożonych układów przestrzennych, czy zrozumieniu poleceń w zadaniach napisanych jak i przeczytanych przez nauczyciela w trakcie lekcji czy sprawdzianu.
W przypadku zupełnego braku możliwości matematycznych dziecka (pełna utrata zdolności liczenia) mówi się o akalkulii.
Niewielki brak zdolności matematycznych określamy jako oligokalkulię.
Obniżanie lub zanik zdolności matematycznych w wyniku
choroby psychicznej nazywa się parakalkulią.
![Page 14: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/14.jpg)
Bardzo ważne jest aby trudności (symptomy trudności)
w uczeniu się matematyki były zauważone już w wieku przedszkolnym. Objawy tych trudności u przedszkolaków to słaba koordynacja wzrokowo – ruchowa, trudności w budowaniu z klocków, prymitywne rysowanie.
Trzylatek powinien radzić sobie z narysowaniem koła, czterolatek – kwadratu, pięciolatek – trójkąta.
W zerówce można wychwycić opóźnienia orientacji w schemacie całego ciała i przestrzeni. Dziecko ma wówczas problemy z terminami prawa – lewa (część ciała), nie umie
odtworzyć złożonej figury geometrycznej.
![Page 15: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/15.jpg)
Wraz z wiekiem trudności nawarstwiają się. Rodzice, nauczyciele powinni zwracać uwagę na takie trudności jak:
a) a) w uczeniu się arytmetyki• trudności z nauką tabliczki mnożenia,• brak zdolności do układania cyfr w odpowiednim porządku,• brak zdolności do rozróżniania cyfr (dziecko pisze na przykład 8 ale nie zdaje sobie sprawy
że jest to cyfra występująca przed 9),• przy zapisywaniu i odczytywaniu liczb dziecko zamienia cyfry miejscami, na przykład 13
czyta (pisze) jako 31; odwraca cyfry, np 6 (9)• trudności w wykonywaniu prostych operacji arytmetycznych (dziecko wykonuje obliczenia
na palcach)• trudności z problemami wymagającymi liczenia w życiu codziennym – zakupy, zegarek.
waga,• trudności z wyobrażeniem sobie zadań tekstowych• trudności z zapamiętaniem reguł, zasad, definicji,• mylenie wyrazów podobnych fonetycznie (iloczyn – iloraz),• dziecko nie rozumie, że wartość liczby zależy od miejsca jakie zajmuje dana cyfra, nie
widzi różnicy pomiędzy, np. 0,70 i 0,07;• uczeń myli lub opuszcza znaki matematyczne oraz cyfry.b) w nauce geometrii:• mylenie stron i kierunków• błędy lokalizacyjne,• trudności z zadaniami geometrycznymi• trudności z wykonaniem rysunków wspomagających rozwiązanie zadań• pomijanie drobnych elementów graficznych figur.
![Page 16: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/16.jpg)
Bezspornym faktem jest to, że diagnoza nauczyciela musi być poparta badaniami w poradniach pedagogiczno – psychologicznych. Jeśli jednak okaże się, że w klasie są osoby, u których stwierdzono wyżej opisywane zaburzenia, to możemy być pewni, że każda z nich będzie sobie z nimi radzić na swój sposób. Nauczyciele muszą też pamiętać, że trudności dla takich osób powstają tam gdzie inni ich w ogóle nie widzą – często nauczyciel też nie (ale powinien sobie to uzmysłowić).
![Page 17: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/17.jpg)
Oto najważniejsze wskazania i zalecenia do pracy z uczniem z dyskalkulią:
• nie traktuj ucznia jak chorego, kalekiego, niezdolnego lub leniwego; • nie karz, nie wyśmiewaj w nadziei, że zmobilizujesz go do pracy; • nie łudź się, że sam z tego wyrośnie, weźmie się w garść lub, że ktoś go z tego
wyleczy; • nie ograniczaj uczniowi zajęć pozalekcyjnych, aby miał więcej czasu na
naukę, lecz mobilizuj go do systematycznych ćwiczeń i pracy nad sobą; • staraj się zrozumieć swojego ucznia, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia; • zaobserwuj podczas lekcji co najskuteczniej pomaga uczniowi; • nagradzaj za wysiłek i pracę a nie za jej efekty; • opracuj program indywidualnych wymagań wobec ucznia dostosowany do
jego możliwości i wkładu pracy; • zapewnij pomoc dydaktyczno – wyrównawczą; • ćwicz arytmetykę w codziennych sytuacjach życiowych (liczenie zakupów,
łyżek...);• nie zabraniaj uczniowi korzystania z dodatkowych pomocy ( palce,
patyczki...); • daj dziecku więcej czasu na rozwiązanie zadań; • nie wymagaj od ucznia metody przyjętej przez nauczyciela, ale pozwól mu
przyjąć własną strategię rozwiązywania zadań.
![Page 18: Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki dyskalkulia](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022061203/547d97acb47959ca508b4998/html5/thumbnails/18.jpg)
„Matematyka to nie tylko prawda, Matematyka to nie tylko prawda, ale i nadrzędne piękno.”ale i nadrzędne piękno.”
/Bertrand Russell/