SOYADI KANUNU

NEDEN SOYADI KANUNU

Osmanlı Devleti zamanında kişilerin soyadları yoktu. Kişinin adının yanına baba adı, doğum yeri veya bağlı bulunduğu boy yazılırdı. Bu durum çeşitli karışıklıklara sebep oluyordu. Askere alma, okul, tapu ve miras işlerinde büyük zorluklar çıkıyordu. Kişilerin kimliği tam olarak belirlenemediğinden birtakım haksızlıklar olabiliyordu. Toplumsal ilişkilerdeki bu eksikliğin giderilmesi gerekiyordu. Hiçbir bölünmenin olmadığı bir toplumun meydana getirilmesini amaçlayan Mustafa Kemal Paşa bu konu ile de ilgilendi.

Soyadı Kanunu, her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getiren 2525 sayılı kanundur. İsviçre'den alınarak düzenlenen kanun, 21 Haziran 1934 tarihinde kabul edilmiş, 2 Temmuz 1934 günü resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

KANUNUN MADDELERİ

Madde 1-Her Türk öz adından başka soyadını da taşımaya mecburdur.

Madde 2-Söyleyişte, yazışta, imzada öz ad önde, soyadı sonda kullanılır.

Madde 3-Rütbe ve memuriyet, aşiret ve yabancı ırk ve millet isimleriyle umumi edeplere uygun olmayan veya iğrenç ve gülünç olan soyadları kullanılamaz.

Madde 4 – Soy adı seçme vazifesi ve hakkı evlilik birliğinin reisi olan kocaya aittir.

Madde 5-Mümeyyiz olan reşit soyadını seçmekte serbesttir. Akıl hastalığı ve akıl zayıflığı dolayısıyla vesayet altına alınmış olan reşidin adını babası, yok ise anası, buda yok ise vasisi seçer.

Madde 6- Bu kanunun neşri tarihinden itibaren iki yıl içinde gerek soyadı olmayanlar ve gerekse soyadlarını değiştirmek isteyenler taşıyacakları adı hükümetin tayin edeceği şekilde nüfus kütüklerine geçirilmek üzere bildirirler. Bu iş için verilecek her nevi evrak pul resminden muaftır.

Madde 7- Soyadı seçme işlerinde çıkacak ihtilafları halletmek ve kendiliklerinden soyadı seçmeyenlerle anası babası belli olmayan çocuklara ad takmak ve bir adın kanunun istediği şekle uygun olup olmadığı hakkında karar vermek salahiyeti ana kütüğün bulunduğu yerin en büyük mülkiye memuruna aittir.

Madde 8- Valiler ve kaymakamlar soyadlarının nüfus kütüklerine ve doğum kağıtlarına doldurulması işinde diğer devlet dairelerinde münasip gördükleri memurları iş bitinceye kadar yardımcı olarak nüfus dairelerinde çalıştırmaya salahiyetlidirler.

Madde 9-Bu kanunun tayin ettiği müddet geçtikten sonra soyadlarını değiştirmek isteyenler kanunu medenisinin bu baptaki hükümlerine tabi olurlar.

Madde 10- Soyadlarını nüfus kütüğüne ve doğum kağıtlarına yazma işinde ihmali görülen memurlar hakkında kaymakamlar bir haftalığa, valiler on beş günlüğe kadar maaş kesme cezası verebilirler. Bu kararlar kati olup ilk ödenecek maaştan kesilir.

Madde 11- Kanunun tayin eylediği zaman içinde soyadını memurlara bildirmeyenlerden beş liradan on beş liraya kadar ve bu iş için hükümetçe verilecek vazifede ihmali görülen muhtarlar ve ihtiyar heyetleri azasının her birinden ve belediyelerce memur edilenlerden on liradan elli liraya kadar hafif para cezası alınır. Bu cezalar mahalli idare heyetleri kararıyla verilir ve vali veya kaymakamların tasdiki ile katileşir

Madde 12- Bu kanunun tatbik yollarını gösterir bir Nizamname yapılacaktır.

Madde 13- Bu kanun neşri tarihinden altı ay sonra meriyete girecektir.

Madde 14- Bu kanunun hükümlerini yerine getirmeye Dahiliye Vekili memurdur.

Bu yasayı takiben 26 Kasım’da çıkarılan 2590 sayılı kanunla "ağa", "hacı", "hafız", "hoca", "efendi", "bey", "beyefendi", "hanım", "hanımefendi", "paşa", "hazret" gibi unvan ve lakapların kullanılması yasaklandı.

Soyadı Kanunu’nun çıkmasından 5 ay sonra 24 Kasım 1934 tarihinde TBMM tarafından oybirliği ile kabul edilen 2587 sayılı kanunla cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadı verildi. 17 Aralık 1934’te çıkarılan yasa ile bu soyadının diğer kişiler tarafından kullanılması yasaklandı. Kız kardeşi Makbule Hanım dahi Atatürk değil, “Atadan” soyadını almıştır.

ATATÜRK ADININ KORUNMASI HAKKINDAKİ KANUN

Madde 1 – Kemal Öz adlı Türkiye Cumhur Reisine 24/11/1934 tarih ve 2587 sayılı kanunlaverilmiş olan ATATÜRK soy adı yalnız tek şahsına mahsustur, hiç kimse tarafından öz ve soy adı olarak alınamaz kullanılamaz ve kimse tarafından hiç bir suretle bir kimseye verilemez.

Madde 2 – "ATATÜRK" adının başına ve sonuna başka söz konarak öz ve soy adı alınamazve kullanılamaz.

Madde 3 – Bu kanun hükmü 24/11/1934 tarihinden başlar.

Madde 4 – Bu Kanunun hükmünü yerine getirmeğe Dahiliye Vekili memurdur

1Kemal Etel-Etil (Attila'nın adının orijinal söylenişidir. Büyük nehir, ırmak demektir)

2- Kemal Etelalp (Altay dilinde büyük kahraman anlamına geliyor)

3- Kemal Korkut (Korkusuz, yavuz, heybetli) 4- Kemal Arız (Türk kahramanlarından Alp Arız'dan

esinlenerek önerilmiş) 5- Kemal Ulaş (Bir Türk kahramanı Ulaş oğlu Salur

Kazan'ın ismi) 6- Kemal Yazır (Türk kahramanı Yağlıkçı oğlu Yazır'ın ismi) 7- Kemal Emen (Türk kahramanı Ucen oğlu Emen Beg'in

ismi) 8- Kemal Çoğaş (Güneş, ışık anlamına geliyor) 9- Kemal Salır (Türk kahramanlarından birinin adı) 10- Kemal Begit (Sağlam, kavi anlamına geliyor) 11- Kemal Ergin (İrfan sahibi, mütekamil demektir) 12- Kemal Tokuş (Türk kahramanı adı: Ertokuş Cengaver) 13- Kemal Beşe (Mümtaz, seçkin anlamına geliyor)

www.sunumerkezi.com

İSMET PAŞA’YA İNÖNÜ’DE ALDIĞI ZAFERLERDEN DOLAYI “İNÖNÜ” SOYADI

VERİLDİ.

ATATÜRK’ÜN VERDİĞİ SOYADLARI

İlk kadın hava pilotu Sabiha Hanım’a 19 Aralık 1934 tarihinde Atatürk “Gökçen” Soyadını vermiştir. Sabiha Gökçen şöyle anlatmaktadır. Henüz Türk kuşu kurulmadan, henüz ben havacı olmayı aklımdan bile geçirmezken, soyadı yasası çıktığı günlerden birinde akşam yemeğinde, önündeki kâğıda Sabiha Gökçen yazdı. Sonra yüzüme gülerek baktı ve

-“Tamam mı çocuğum” der. -“Bundan böyle seni Sabiha Gökçen diye

çağıracağız. Soyadın kutlu olsun” der sonra kâğıda diğer cümleleri yazıp imzalar

HAZIRLAYAN

Sefer kayalar