ပေတာကစညသစာေစာင (စာတကလပစာ) Sound of Padauk Drum P.O Box (135) Mae Sot, Tak - 63110, Thailand

ရငးလငးခက

ပေတာကစညသ စာေစာငက ထငးႏင မေလးရားရ ရခငဒကၡသညႏင ေရြ႕ ေျပာငးအလပသမားမား ႏငငေရးအသ ျမငမားလာေစရန၊ အမးသားေရးစတဓာတ ရငသန ႏးၾကားလာေစရန၊ အလပသမားႏင အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ နစနာခကႏင အခြငအေရးမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊ ဆသည ရညရြယခကျဖင တငဆကပသစႏင ျပနလညထတေ၀ပါသည။ မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) အေနျဖင လကရ ရးသးဗမာ/ ျမနမာစာသည ေခတအဆကဆက ဗမာမႈျပခခရသည မရငး

ရခငစာဟ ယဆ၍ လညးေကာငး၊ ဗမာျပညရ အျခားတငးရငးသားမားအပါအ၀င ေဒသယအသထြကႏင အသးအႏႈနး

ကြျပားေသာ ရခငမားအားလး ဖတရႈႏငေစရန ရညရြယ၍လညးေကာငး၊ စနစတက သေတသနျပထားျခငးမရဘ ဆႏၵစြကအေျခခသည အသးအႏႈနးႏင

အေရးအသားမားသည စျပေလာကသည ရခငစာေပသစတရပ ေဖာထတေရးက အေထာကအကမျပဘ ပမေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသညဟ ယဆသျဖငလညးေကာငး

ဤစာေစာငက ဗမာျပညရ အမားသးဘာသာစကားျဖင ထတေ၀ျခငး ျဖစပါသည။ အေျခအေနအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင ေဆာငးပါးတခ႕အား မလ ထတေ၀သ ႏင စာေရးသမားထမ ခြငျပခကမေတာငးျဖစဘ ေဖာျပခရသညက သကဆငရာ ကာယ ကရငမားအေနျဖင နားလညသညးခ ခြငလႊတေပးၾကပါရန ေမတာရပခအပပါသည။ ျပညသလထတရပလး ႏငငေရးအသႏင ခယခက ျမငမားလာမသာ ရခငတမး သားလး အဖႏပခဘ၀မ လြတေျမာကႏငမညျဖစသျဖင ဤစာေစာင ျဖစေျမာကေရး အတြက မမတတႏငသညဘကမ ကညပပးၾကပါရန တကတြနးႏႈးေဆာအပပါသည။

ဆကသြယရန - သာထြနးေအာင (တာ၀နခ) - စညးရးေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာန mr.tharhtunaung@gmail.com, Ph - ၀၈ ၂၄၀ ၅၄၀ ၉၇ မငးသကထြနး (တာ၀နခ) - သေတသနႏင မတတမးဌာန marm.thaik.htwan@gmail.com, Ph - ၀၈ ၅၄၀ ၂၇၀ ၂၃

အပေရ (၅၀၀)

အတြ (၁) အမတ (၅) ေအာကတဘာ၊ ၂၀၁၁။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ထတေ၀သည။

(၂)

ကမၻာႀကး၏အေကြးရင တ႐တႏငငက ကမၻာစးပြါးေရးဒတယေနရာ၊ ဖြ႕ၿဖးဆႏငငေတြက ကမၻာဘဏ ထက ေငြပေခးႏငသည ေကြးရင၊ အေမရကနရ႕ အေရးႀကးသညေကြးရင ျဖစလာသည။ အေမရကနက (၁) ေဒၚလာသးတငး ျပား (၄၀) ေကြးတငေနၿပး အတးေငြအမားစက ေကြး ရငတ႐တအား ေပးေနရသည။ အေမရကန၏ ေငြေခးစာခပ ေဒၚလာ (၁.၃) ထရလယက တ႐တ ၀ယထားသည။ အေမရကနက သ၏ၿမစားေနရာက တ႐တဆ လႊလကရၿပး သ ကေတာ ၿမရငျဖစေနရၿပ။ တ႐တ-အေမရကန ဆကဆေရးတြင ေကြးရငအျဖစႏင တ႐တ ဘကမ ဖအားေပးလာဖြယရာ ရေနသည။ တ႐တသည ႏငငျခားအရေငြ ေဒၚလာဘလယ (၃) သနးေကာ စေဆာငးထားႏငသည။ (၂၀၁၀) မာ တ႐တစးပြါးေရးတးတကမႈက တကမၻာလး၏ ငါးပတပနးပါး ရခေၾကာငး ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႕ (IMF) က ေဖာ ျပခသည။ ႏစစဥစးပြါးေရးဖြ႕ၿဖးမႈ (၈) ရာခငႏႈနး၀နးကင တးတကေနသညမ႔ စးပြါးေရး မဟာအငအားႀကးႏငင ျဖစလာေတာမညဟ ကၽြမးကငသမားက ခန႔မနးထားၾကသည။ ဓန အငအားႀကးထြားမႈႏငအတ ႏငငေရးၾသဇာ ခ႕ထြငရနလညး ႀကးပမးလာသည။ တ႐တျပညေကာငးစားေရး၀ါဒ တ႐တကြနျမနစပါတ အပခပေရးသကတမး အႏစ (၉၀) ျပညၿပ။ ကြနျမနစ အစးရက စးပြါးေရးလြတလပခြငေပးထားၿပး ႏငငက တငးတငးကပကပ ခပကငထား သည။ တ႐တစးပြါးေရးမ၀ါဒသည အေမရကန၊ ဥေရာပ အေနာကအပစတ႔ႏငမတ။ လက ၀လား လကယာလား၊ အာဏာရငလား ဒမကေရစလား၊ လ႔အခြငေရးရမရ၊ အဂတလက စားမႈကငးမကငး၊ အလပသမားဥပေဒေတြ ေကာငးမေကာငး စသညအခကမားက ထညမ တြကပါ။ ျပညတြငးႏငငေရးက ၀ငေရာကစြကဖကျခငးမျပပါ။ တ႐တျပညေကာငးစားေရး ၀ါဒအရ ကယအတြက အျမတအစြနးရလင ဘယသႏငမဆလပမည၊ မရလငလညး ဘာ ကမ ငကြကေနမညမဟတ။ ထ႔ေၾကာင မညသေတြ မညသ႔ေ၀ဖနေနပါေစ ႏငငတကာ မ ျပစဒဏခတထားသည အာဖရကမ ဇငဘာေဘြႏင ဆဒန၊ အာရမ ျမနမာလ ႏငငမးႏင လပသည။ အေမရကန အမေနာကေဖးေစးကြက လကတငအေမရကႏင ကာေရဘယေဒ သထထ စးပြါးေရးခ႕ထြငသည။

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(၃)

စြမးအငအရငးအျမစ ရာပေတာ စးပြါးေရးပညာသအရအရ တ႐တတြင လအငအား၊ ေျမအကယအ၀နး၊ ဓနအင အား၊ နညးပညာေတြ အလအေလာက ရသည။ ကနထတလပေရးယႏရားႀကး ေမာငးႏင ေရးအတြက ပမနလအပေနသညက ေလာငစာစြမးအင လၿခေရးပင။ သယဇာတ ျပငပ ထြကရာေရးဗဟာအရ ေကာကမးေသြး၊ ေရန၊ သဘာ၀ဓာတေငြ႕၊ တြငးထြကဓာတသတ မးစတ႔က ကမၻာပတ၍ ရာသည။ ေရနႏင တြငးထြကကြယ၀သည အာဖရက ေနရာေတာ ေတာမားမားက ေျခဆန႔ထားၿပးၿပ။ ဇငဘာေဘြမ တြငးထြကဓာတသတ၊ ႏစျခမးကြေတာင ပငးဆဒနမ ေရနသက၊ အေမရကနမထရသည အရနမ ေရန၊ သယဇာတ ကြယ၀သည အမနးခငး ျမနမာတ႔သည တ႐တအတြက စြမးအငေထာကပေရး ႏငငမားပငျဖစသည။ စးပြါးေရးတးတကမႈႏငအတ ျပညပမ တငသြငးသညေလာငစာ လကရ (၆၅) ရာခငႏႈနး၊ လာမည (၂၀၁၅) တြင (၇၅) ရာခငႏႈနး မခရန ရေနသည။ ေဖာငစးရငး ေရမငတပါေစႏင ျမနမာတြင ဓာတေငြ႕သက (၂.၅၄) ထရလယ ကဗမတာခန႔ ရႏငသည။ တ႐တ ရ လကကနဓာတေငြ႕သကႏင ပမာဏတနးပါးျဖစေသာေၾကာင မကေလာကစရာ ျဖစေန သည။ လပစစစြမးအငအတြကလညး ဧရာ၀တႏင သလြငျမစေပၚတြင ဆညမားေဆာက ၍ ေရအားလပစစထတယႏငသည။ ေလာငစာစြမးအငသာမက ကၽြနးႏငသစမာ၊ ေကာက မကရတနာ၊ ဓာတသတ၊ ကနၾကမးမးစ ေပါေခာငေကာငးရႏင၍ တ႐တအတြက ရတနာ သက ေတြ႕ထားသလပင။ တ႐တသည ကမၸဏေပါငး (၁၇၀)၊ ေဒၚလာ (၁၂.၃) ဘလယ ျဖင ျမနမာတြင အႀကးမားဆးရငးႏးျမႇပႏသ ျဖစေနသည။ တ႐တထတကနေစးကြက အတြက အေရးပါသညအကယအ၀နးႏင လဥးေရလညး ျမနမာတြင ရေနသည။ သမၼတ ဥးသနးစန၏ေမလခရးစဥတြင တ႐တအစးရထမ ေငြေခးငားျခငးအပါအ၀င စးပြါးေရး သေဘာတညခကမားစြာ လကမတေရးထးခသည။ ျမနမာမရႏငေသာ ေရရညအကး အျမတမားက ရညေမာ၍ ၀နႀကးခပ၀မကားေဘာငက မဟာဗဟာမတေဆြအျဖစ ေျပာ ချခငးျဖစမည။ မဟာဗဟာလမးဆေပၚက ရြာ ကနးေျမႏငပငလယ ပထ၀အားသာမႈက တ႐တက စးပြါးေရးႏင စစေရး ဒတယ ႏငငအျဖစ တြနးပ႔ေပးခသည။ ဗဟအာရတြငတညရၿပး ႀကးမားျပန႔ကားေသာ ကနးပငး ႏင ကမး႐းတနးေရမင (၉၀၀၀) ေကာ အေရ႕တ႐တပငလယ၊ ေတာငတ႐တပငလယက ပငထားသည။ ယနနျပညနယမ ျမနမာကျဖတ၍ အႏၵယသမဒၵရာက စးမးခငသည။ အေမ ရကနလ သမဒၵရာ (၂) ခ ပငဆငခငေနသည။ တ႐တအတြက ျမနမာသည အေရ႕ေတာင အာရ၊ ေတာငအာရ၊ ဥေရာပ၊ အာဖရကတ႔ႏင ဆကသြယေရး လမးဆလမးခြ ျဖစေနသည။

(၄)

ျမနမာကျဖတ၍ ကနစညမား တငပ႔ႏငလင မလကာေရလကၾကားက သးရနမလ၊ ကလ မတာ (၃၀၀၀) ခရးက႕သြားမည။ အာဖရကႏင အေရ႕အလယပငးမ ေရနႏင သဘာ၀ ဓာတေငြ႕က ျမနမာမတဆငသယယႏငမည။ ေမလခရးစဥအတြငး ရခငျပညနယ၊ေကာက ျဖမ ယနနျပညနယ၊ ေရႊလအထ မင (၅၀၀) ေကာ ခရးက (၃) ႏစအၿပး ရထားလမး ေဖာကလပရန သေဘာတထားသည။ ေကာကျဖမ ေရႊလဓာတေငြ႕ပကလငးကလညး (၂၀၁၃) ၿပးစးေအာင သြယတနးမည။ ေကာကျဖေရနကဆပကမးႏင ေကာကျဖ-ေရႊလ ရထားလမးသည တ႐တကနသြယေရးအတြက အျမတအစြနးမားစြာ ရာေပးႏငသည။ တ႐တ၏ေလာငစာေထာကပ႔လမးေၾကာငးအတြက ပါကစၥတနႏင ျမနမာက ေျခကပ စခနးေတြ ျဖစေနသည။ တ႐တ၏ စြမးအငလၿခေရးမ၀ါဒအရ ပါကစၥတနႏင ဆကဆေရး ထက ျမနမာႏင ဆကဆေရးက ပ၍ အေရးပါေနသည။ အာရနဂါး ပလကးဗဟာ အေနာကကမာၻျခမးက အေမရကနႀကးစးခသလ အေရ႕ကမာၻျခမးအမားစက တ႐တက ႀကးစးႏငရန ႀကးပမးေနသည။ ဗဟအာရ၊ အႏၵယပငလယ၊ အေရ႕ေတာငအာရ၊ အေနာကဖကပစဖတတ႔တြင ႏငငေရး၊ စစေရး၊ စးပြါးေရးအရ တ႐တၾသဇာ ခ႕ထြငလာ သည။ (၂၀၁၀) ခႏစ တ႐တစစသးစရတ ေဒၚလာ (၁၅၀) ဘလယအထက ရႏငေၾကာငး စစေရးေလလာသေတြ သးသပသည။ ဂပန၊ ေတာငကရးယား၊ ဗယကနမ၊ မေလးရား၊ စကၤာပ၊ ၾသစေၾတးလတ႔က ေရတပေလတပ ကာကြယေရးတးခ႕မႈ လပခသည။ စစေရး အရ တ႐တႏင အႏၵယ-အေနာကအပစအၾကား အားၿပငမႈတြင ျမနမာသည မဟာဗ ဟာေဒသ ျဖစေနသည။ အကယ၍ မလကာေရလကၾကား ပတဆ႔ခရေသာ ျမနမာေရ ပငနကက ေျခကပယကာ ေနာကေဖးေပါက ျဖတလမးအျဖစ သးႏငသည။ တ႐တ၏ အႏၵယသမဒၵရာထနးခပေရး ပလကးဗဟာ (တ႐တျပညမမ ပါရနးပငလယေကြ႕တ ေလာက ႏငငမားႏင မဟာဗဟာအရပးတြျခငးႏင ဆပကမးတညေဆာကျခငး) တြင ျမနမာသည တစစတတစေဒသျဖစသည။ ကၽြႏစေကာငၾကားက ေျမဇာပငမျဖစေစရ တ႐တလဥးေရ သနးေပါငး (၁၃၀၀) ႏင အႏၵယလဥးေရ သနးေပါငး (၁၂၀၀) အာရ၏ႀကးႏစႀကးၾကားထတြင ျမနမာလဥးေရ သနး (၆၀) ခန႔က ၾကားညႇပေနသည။ျမနမာ က တ႐တတစႏငငတညး မဟာမတမက ႏစေပါငးမားစြာ ကငသးခသည။ သ႔ေသာ ထနးညႇသညသေဘာျဖင ေကာကျဖဆပကမးက တ႐တသ႔ေပးသလ စစေတြဆပကမးက အႏၵယသ႔ ေပးထားသည။ ယခ သမတဥးသနးစနက ေဒၚလာ (၃.၆) ဘလယတန ျမစဆ ဆညစမကနး ရပတလကေသာအခါ ထမငးလတ ပတခခရသလ တ႐တခစားလကရ သည။ သ႔ေသာ မတပကရေလာကေအာငေတာ မျဖစ၊ အစားထးေပးျခငးျဖင ေျဖသမေပး (၅)

ႏငသည။ ျမနမာအတြကလညး တႏငငတညး မဟာမတမမ အေမရကန၊ ဥေရာပ၊ အေနာကအပစတ႔ႏင ရငးရငးႏးႏး ဆကဆႏငေၾကာငး အခကျပလကရာေရာကသည။ အေမရကနႏငငျခားေရးဌာနက ျမနမာအစးရတြင ျပျပငေျပာငးလလသမားပါရေၾကာငး ႏင လကတြလပေဆာငႏငသည အလားအလာျမငေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆလာသည။ ဒမကရကတစကမာၻက ျမနမာအေပၚ အျပသေဘာေဆာငလာျခငး ျဖစသည။ ျပညသ႔ဆႏၵ အား အေလးထားခသည သမၼတဆးျဖတခကအေပၚ ျပညသတ႔ ၀မးေျမာက၀မးသာ ႀက ဆခၾကသည။ ျမစဆေအာငပြသည ဒမကေရစဘကအေရြ႕၏ ေကာငးကးတခဟေျပာလင ရႏငသည။ ၿပငတတြနးလင ေရြ႕ႏငပါသည ကမၻာေကာ တ႐တစစသႀကး ဆြနဇးက စစမတကဘ အႏငရေအာင တက ႏငျခငးဟာ အေကာငးဆးစစဗဟာဟ ေျပာခသည။ အေမရကနပင မကငးႏငေသာ တ႐တက မမတ႔က မကကနးမးခစစတျဖင ယဥ၍မရပါ။ သးတတလငေဆး၊ မသးတတ လငေဘးမ႔ ခစၾကညေရးလညးမပက၊ ႏငငအတြကလညး အကးရေအာင ဥးေႏာကႀကး ႀကးျဖင စဥးစားရပါမည။ ဘအကးစးပြားႏငယဥလင သေဘာထားကြသတ႔အၾကား ႏငင ခစစတအေျခချဖင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငေၾကာငး ျမစဆေအာငပြက သကေသခေန သည။ သ႔ဆလင အစးရႏင အတကအခတ႔အၾကား ႏငငေရးျပနာေျဖရငးရန ဘသ ေဘာတညခက ရႏငသည။ ရနဘကအျမငေဖာက၍ အျပနအလန အသအမတျပသည ၿပငဘကအျဖစ အျမငေျပာငးၾကညႏငလင အမးသားျပနလညသငျမတေရး လမးပြင သြားမည။ ဤအပငးက အတြငးစညးဟ တငစားခငသည။ တ႐တ၏လႊမးမးမႈက ခနခြင လာ ထနးညႇရနအတြက အျပသေဘာေဆာငလာေသာ ဒမကရကတစကမာၻႏငလညး မတဖြ႕ရန လအပသည။ ဤအပငးက အျပငစညးဟ တငစားခငသည။ ဒမကေရစအင ကြနျဖစေသာ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည အတြငးစညး၊ အျပငစညး ႏစခလးတြင အေရး အပါဆးျဖစသညက မေမပါႏင။ အတြငးစညးႏင အျပငစညးခ၍ ႏြထ၌ ကၽြေနေသာ ႏငငက ႏလးသားခငးထပကာ ကၽြႏပတ႔ ၿပငတတြနးရပါမည။ ခပေျပာရလင ဗဟာ ေျမာက လႈပရားသတ႔မညသည သစတပငခငးစက ျမငေအာငၾကညတတသလ သစေတာ တခလးကလညး ၿခငၾကညတတရပါသည။

႐း႐းလ (ရးမ - ၃ သတငးဌာန ၀ဘဆကဒတြင ေအာကတဘာလ (၁၀) ရက၊ (၂၀၁၁)

တြင ေဖာျပခေသာေဆာငးပါး ျဖစပါသည။)

(၆)

သမၼတဥးသနးစနရ ႔ အႏၵယခရးစဥအတြငး ထတျပနတ အႏၵယ-ျမနမာ ပးတြ ေၾကညာခကမာ ကလားတနဘကစ သယယပ႔ေဆာငေရး စမကနး အေကာငအထညေဖာ ေနတာက ႏစဘကစလးက ေကနပေၾကာငး ေဖာျပပါတယ။ ကားလမးေဖာကရမယအပငး က အျမနဆး စတငလပေဆာငၿပး အေကာကခြနဂတေတြ ထပၿပးဖြငဖ႔ ဆးျဖတေၾကာငး ေဖာျပထားတာေတြ႔ရပါတယ။ ဝနႀကးအဆင ေတြ႔ဆပြမာလညး နယစပေဒသ တညၿငမေရး န႔ တးတကဖြ႔ၿဖးေရးက ေဆြးေႏြးေၾကာငး သရပါတယ။ ဒေနရာမာ ကလားတန စမကနးဟာ အဓကပါဝငေနပါတယ။ အႏၵယႏငင မဇရမ ျပညနယန႔ စစေတြဆပကမးက ဆကသြယႏငရင နယစပေဒသတးတကလာမယဆတ အယအဆျဖစပါတယ။ ပထမဥးစြာ စစေတြမာ ေရနကဆပကမး တညေဆာကၿပး ကလား တနျမစ ေရစးနကေအာက လပဖ႔လပါတယ။ ေလာေလာဆယ တနခန (၂၀၀၀) သေဘၤာ သာ ဆကကပႏငတ စစေတြဆပကမးက တနခန (၆၀၀၀) အရြယအစားဆကကပႏင ေအာင ျပျပငၿပး တနခန (၂၆၀) ရတ သေဘၤာ (၁၀) စး အႏၵယက တညေဆာကေနပါ တယ။ ဆပကမးေတြန႔ ကလားတနျမစ ျပျပငေရးအတြက ေဒၚလာသနး (၇၀) သတမတ ပါတယ။ စစေတြက စကပစျပင (ေခၚ) ကလကဝအထ ကလမတာ (၂၀၀) ေကာ သေဘၤာ န႔သြားၿပးေတာမ ကလကဝက အႏၵယနယစပအထ ကားန႔ ဆကသြားမယ စမကနးျဖစပါ တယ။ ကလကဝက အႏၵယနယစပအထ ကလမတာ (၆၀) ေကာရတ ကားလမးေဆာက လပဖ႔ ေဒၚလာသနး (၅၀) ရာထားပါတယ။ ကလားတနျမစဟာ ျမနမာႏငင လရႈငးေတာင တနးမာ ျမစဖားခၿပး အႏၵယႏငင မဇရမျပညနယထက စးဆငးသြားပါတယ။ မဇရမျပည နယေတာငပငးမ ခငးျပညနယထက စးဆငးသြားၿပး ပလကဝမ ရခငျပညနယထက ဝင ေရာကကာ စစေတြမ ဘဂၤလားပငလယက ထြကပါတယ။ ကလမတာ (၆၀၀) ေကာ ရည လားၿပး ျမနမာျပညထမာ ကလမတာ သးရာနးပါး ရပါတယ။ ေကာကေဆာငမားတ ျမစျဖစ တာေၾကာင ပလကဝက ကလကဝအထ ေရယာဥအေသးစားသာ တႏစမာ ရစလသြားႏငပါ တယ။ ဒေရေၾကာငးက တႏစလး သေဘၤာသြားလာႏငေအာင ျပျပငထနးသမးဖ႔ ရညရြယပါ တယ။ စစေတြက ပလကဝအထ (၁၆၀) ကလမတာ ေရေၾကာငးခရးမာ ျပနာသပမရ

(၇)

ဘ ပလကဝက ကလကဝ အထျဖစတ ကလမတာ (၇၀) မာသာ ေကာကေဆာငထထပလ႔ ကနသေဘၤာသြားဖ႔ အခကအခရေနတာ ျဖစပါတယ။ စမကနးအေကာငအထညေဖာဖ႔ အႏၵယန႔ ဗမာအစးရတ႔ (၂၀၀၈)ဧၿပလမာ လကမတထးၾကေပမယ ကလားတနျမစေၾကာငး က (၂၀၀၂) ခႏစကတညးက အႏၵယဘကက တငးထြာစစေဆးခတာ အကယဆးန႔ ေရစး အနကဆးျဖစၿပး ေကာကေတာ၊ ပလကဝအပငးမာ ျမစကဥးသြားေပမယ ေရစးက အတ တပ ျဖစပါတယ။ ပလကဝ၊ ကလကဝအပငးမာ ေရစးတမျမစကဥးၿပး ေကာကေဆာငေပါ မားတာေၾကာင ဒအပငးက အမားဆးျပျပငဖ႔ လေၾကာငးသရပါတယ။ ပလကဝက စကပစျပင (ေခၚ) ကလကဝအထ တနခန (၂၆၀) ရတ ကနသေဘၤာ ေတြ သြားႏငဖ႔ ကလားတနျမစေၾကာငးက ျပျပငေျပာငးလရာမာ သဘာဝပတဝနးကင ထခကႏငမႈက ေလလာစရာမလဘးလ႔ စမကနးရညရြယခကမာ ေရးထားပါတယ။ ဒါေပမ ပတဝနးကငက ထခကႏငတယလ႔ ေဒသအာဏာပငက ယဆတကစၥမာ ျမနမာဥပေဒ အတငး ေဆာငရြကသြားမယလ႔ ဆပါတယ။ ဆလတာကေတာ ပတဝနးကငထခကမႈက အႏၵယဘကက ေလလာမာမဟတဘ ျမနမာဘကကေလလာၿပး ျပဌာနးထားတ ဥပေဒ န႔အည အေရးယေဆာငရြကမယဆတ သေဘာျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင ပတဝနးကင ထ ခကမယလပေဆာငခကေတြက ေဒသခအာဏာပငက ဟန႔တားပငခြင ရပါတယ။ အႏၵယအစးရရ ႔ ကလားတနစမကနးေၾကာင ျမစေၾကာငးကအမျပၿပး အသက ေမြးဝမးေကာငးျပေနၾကတ ေဒသခတသနးေလာကရ ႔ စားဝတေနေရး ထခကႏငတယလ႔ ရခငျမစေခာငးမားကြနယက (ARN)က ဆပါတယ။ ဒလ လေနမႈဘဝ ထခကသြားတာ ကေလာေၾကးေပးဖ႔ အစအစဥရပ မရပါဘး။ ကလားတနစမကနးေၾကာင ေဒသခေတြ မခေနတ သဘာဝေဂဟစနစပကစးၿပး ရကၡာရားပါးသြားႏငတယလ႔ ရခငျမစေခာငးမား ကြနယကက ဆပါတယ။ ေလျပငးမနတငးကမႈေၾကာင ရခငျပညနယ ေျမာကပငးန႔ ခငး ျပညနယမာ (၂၀၀၈) ကစၿပး ရကၡာမလေလာကတ ျပနာ ႀကေတြ႔ေနရပါတယ။ စစေတြ၊ ပလကဝ န႔ ကလကဝ မာ ဆပကမးေတြ တးခ ႔ေဆာကလပတအတြက ဖယရားခရမယ အမေထာငစေတြ ေလာေၾကးအလအေလာက ရဖ႔လပါတယ။ ကလားတန န႔ အျခားစမကနးမာ စစေတြက လၿခေရးတာဝန ယထားတာေၾကာင ျဖစေပၚေလရတ ဆးကးေတြက စးရမေနၾကပါတယ။ (၂၀၀၆) မာ ဂတေၾကးစခနး (၄) ခရရာက (၃၀) အထ တးပြါးေနပါတယ။ လ႔အခြငအေရးန႔ ပတဝနးကင ထခကမႈက ကာကြယဖ႔အတြက ကလား တနျမစဝမးေန ေဒသချပညသလထရ ႔ သေဘာထားက စဥးစားဖ႔ လအပေနေၾကာငး ရခင ျမစေခာငးမားကြနယကက တကတြနးထားပါတယ။ (VOA ျမနမာပငးအစအစဥတြင ေအာကတဘာလ (၂၂) ရက၊ (၂၀၁၁) ထတလႊငခေသာ

သတငးေဆာငးပါး ျဖစပါသည။)

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(၉)

၍ ခြျခားထားခၾကသည။ သ႔ေသာ လြတလပစကမၻာတြင မလြတလပေသးေသာ အမးသားမား ေျမာက ျမားစြာ ရေသးသည။ သမငးအရ ကယမငးကယခငးႏင ေနလာေသာ အမးသားမားက ျပညသ႕ဆႏၵမပါဘ ကမၻာနယခ႕မားက ဤတတယကမၻာတြင ထညသြငးထားခ ၾကသည။ သတ႔သည မလြတလပေသးေသာ ကလနမား ျဖစၾကသည။ သ႔ေသာ ကမၻာကလနစနစ ခပၿငမးသြားၿပဟေၾကျငာခနတြင ေဒသႏရကလနနယခ႕မား (regional colonists) ေအာက တြင ၎တ႔ရေနခသည။ ဤလြတလပစကမၻာမားသည ကမၻာနယခ႕မားက ေဒသချပညသမား (၀ါ) လ မးမားဆႏၵကမယဘ သတ႔အပခပေရးအဆငေျပမႈ၊နယခ႕အခငးခငး သေဘာတညမႈမား အေပၚအေျခခၿပး နယေျမမားခြျခားမႈအေပၚ လမးတမးထက ပ၍ေနထငေသာ တငးျပည မား ျဖစၾကသည။ ဤတငးျပညမားတြင တခ႕က လ႔အခြငအေရး၊ ဒမကေရစအေရး၊ ကယ ၾကမၼာကယဆးျဖတပငခြငရရေရးက အာမခခကရၿပး ႏငငေရးအရ တနးတအခြငအေရး မားရေသာ ဖယဒရယႏငငအျဖစလညးေကာငး၊ ကြငဖယဒရယႏငငအျဖစ လညးေကာငး တညေဆာကႏငၾကၿပး၊ ဤအခြငအေရးမား မေပးေသာ ႏငငမားမာ ေဒသႏရ ကလနစနစ (regional colonialism) က ဆကလက ကငသးသြားၾကသည။ သ႔ေသာ ကမၻာက ၎ေဒသႏရကလနနယခ႕မား (regional colonists) က နယ ခ႕မားဟ မသတမတၾကသျဖင သတ႔သည ‘ဖနးကြယခနယခ႕မား (hidden colonists)’ ျဖစ လာခသည။ သတ႔လကေအာက နယခ႕ခအမးသားမားသည ‘ဖနးကြယခ ကြ နပနးကလန (hidden colony)’ ျဖစလာခရသည။ ဤသညက စတတကမၻာ (4th world) ဟ သတမတ ရမည။ ယေန႔ကမၻာတြင ‘ကယစားျပမခရေသာ အမးသားမားႏင ျပညသမားအဖြ႕’ (Unre -presented Nations and Peoples Organization – UNPO) သည စတတကမၻာ (4th world) အဖြ႔၀င ကြ နးပနးကလနမားအသငး ျဖစသည။ တနညးေျပာရလင မလြတလပေသးေသာ ကြ နပနးကလနမား၏ ကမၻာကလသမဂၢ (shadowed UN) ျဖစသည။ ဤအ၀နးအ၀ငးက လြတလပသြားလင ကလသမဂၢအဖြ႕ (UNO) ၏ အဖြ႕၀ငျဖစသြားမည။ (၁၉၉၈) ခတြင UNPO ၏ ေၾကြးေၾကာသသည ‘လြတလပေသာႏငငမား ျပညေထာငစ’ (Federation of Independent States – FIS) ျဖစလာသည။ ငါတ႕ ရခငျပညအမးသား ညညြတေရးပါတ (NUPA) ၏ သဘာပတႀကး ဥးေမာငစနညႊန႕က (၁၉၉၆) ခတြင ‘လြတလပေသာလမးမား ဆႏၵအေလာက ပးေပါငး ေနထငေသာစနစ’ (Voluntary association of Free Nations) က ကငသးသြားမညဟ မဟာမတမားျဖစေသာကရငအမးသားအစညးအရး(KNU)၊ကရငနအမးသားတးတကေရး (KNPP), ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕ (KIO), မြနျပညသစပါတ (MNSP), လ႕ေဘာငသစ ဒမကရကတစပါတ (DPNS) ႏင ျပညသ႕လြတေျမာကေရးတပဥး (PLF) တ႔ႏင ေတြ႕ဆစဥ ေျပာၾကားခဖးသည။ ယေန႔ ဗမာျပညေထာငစေခၚ ႏငငတြင ရမး၊ ခငး၊ ကခင၊ ကရင၊

‘ကလန’ (colony) ဆလင အငအားႀကးႏငငတခက တျခားအငအားငယႏငင တခက (သ႕မဟတ) ႏငငအမားက သေဘာတသညျဖစေစ၊ မတသညျဖစေစ၊ စစေရးအရ ကးေကာ၀ငေရာကသမးပကၿပး အခပအခာက သမးခပကာ လကေအာကခ ႏငငျပ လပသညဟ ေယဘယ နားလညၾကသည။ ‘ကနၾကမးထတ-ကနေခာယ’ ဆသည စးပြါး ေရးအရေသာလညးေကာငး၊ စစေရးအရ ‘အေစာငေရာကခႏငင’ အျဖစ လညးေကာငး သ႔မဟတ ‘ေရ႕တနးစစစခနး’ အျဖစ လညးေကာငး၊ ႏစခစလးအတြကေသာလညးေကာငး ႏငငတကာ နယခ႕မား ကငသးခသည နယေျမျဖစသည။ ယဥေကးေသာနယခ႕မားသည မမတ႔အကးအျမတရရေရးအတြက နယခ႕ခ နယေျမမား တးတကေရးက အာရစကခၾကသည။ လမးပနးဆကသြယေရး၊ ပညာေရး၊ အပခပေရး၊ ကနသြယေရး၊ ယဥေကးမႈအဖကဖကမ ေဒသခမား တးတကေအာင ဖန တးခသည။ ေဒသခအလေတာရမား တးတကေလ နယခ႕မား အကးအျမတရေလ။ တခနတညးတြင အလေတာရမဟတေသာ ေဒသခမား အျမငကယလာေလ လြတလပ ေရးတကပြမား ေပၚထြနးေလျဖစခသည။ သ႕ျဖစ၍ မတးတကေသာေဒသမားတြင ေဒသ ငယမ ေဒသႀကး၊ ၿမ႕ျပႏငငမ အမးသားႏငငအဆင ျမငမားခရသည။ လြတလပေသာ အမးသားမားႏငင၊ ဓနသဟာယႏငင၊ အေစာငအေရာကခႏငငမား ေပၚထြနးလာခၾက သည။ မတကြျပားျခားနားေသာ ယဥေကးမႈ ရးရာဓေလမား၊ လနညးစမား ရငသနတည တေရးက အေလးေပးခသည။ ေကာငးကးမားရခသလ ဆးကးမားလညး အေျမာကအမား ရခသည။ နယခ႕ ခႏငငမား၏ လသားအရငးအျမစမား၊ သဘာ၀အရငးအျမစမားက နယခ႕ႏငငမားက သတ႔အကးအျမတအတြက ဖကစအသးခခၾကသည။ နယေျမမားကမ ေဒသချပညသမား ဆႏၵမပါဘ သတ႔အပခပရလြယေအာင အျခမးျခမး စတျဖာခသည။ စတပငးဆငရာအရ ကလနကြ နစတမား သြငးထားခသည။ နယခ႕မားက အရငသခငးမားဟ အျမငေရာကေစ ခသည။ ေတာလနလစတမား ကငးမေအာင ဖနတးထားခသည။ (၁၉၆၀) ခႏစတြင ကမၻာကလသမဂၢမ ႏငငတကာနယခ႕စနစ (International

Colonialism) ခပၿငမးသြားၿပးဟ ေၾကျငာလကခနတြင မလြတလပေသးေသာ လြတလပ ေရးတကပြ၀င ႏငငမားအတြက အကပရကသြားခရသည။ ယငးအခနတြင ကမၻာႀကး၌ အပစ (၃) စ ခြထားသည။ အရငးရငကမၻာက ပထမကမၻာ (1st World)၊ ဆရယလစ ကမၻာ က ဒတယကမၻာ (2nd World)၊ လြတလပစႏငငမားကမၻာက တတယကမၻာ (3rd World) ဟ

(၈)

အမးသားေရး က႑

(၁၀)

ကရငန၊ မြန၊ ရခငတ႔သည ကြ နပနးကလနမား ျဖစၾကသည။ စစအာဏာရငသည နယ ခ႕ပနး (Hidden Colonist) ျဖစသည။ ဤကြ နပနးကလနစနစ (Hidden Colonialism) တြင နယခ႕စစအာဏာရင နအဖက ဗမာမဟတေသာလမးက ဗမာမႈျပ (Burmanization) ရန ေအာကပါစနစမားက ကငသးေနသည။

(၁) ဗမာရးသးအမးသားေရး၀ါဒ (Burma Official Nationalism) (၂) ဗမာေဒသက စးပြါးေရးအရ ဗဟျပ၀ါဒ (Economic Centralism) (၃) ယဥေကးမႈအရ ၀ါးမမႈ (Cultural Hegemonism) (၄) ကလန ေသြးသားေရာေႏာမႈ (Colonial assimilation) မားက ကငသးေနသည။

အကးဆကအျဖစ နအဖ စစအာဏာရငလကေအာက ကြ နပနးကလနမား သည ေအာကပါစနစဆးေအာကတြင ဗမာမႈျပျခငး (Burmaniztion) ခေနရသည။

(၁) တဆငခလမးငယမား (Sub-nation Status) (၂) ေရြ႕ေျပာငးအလပသမားမား (Migrant Workers)

(၃) ယဥေကးမႈ ဓေလထးစမား ဖကဆးခရျခငး (Cultural Genocide) (၄) လမးေပာကကြယျခငး (National Extinction of Ethnic Cleansing)

အထ ေရာကသြားရမည။ ဗမာရးသးအမးသားေရး၀ါဒ (Burma Official Nationalism) “ဗမာျပညသည တ႔ျပည၊ ဗမာစကားသည တ႔စကား၊ ဗမာစာသည တ႔စာ၊ ဗမာ ျပညက ခစပါ၊ ဗမာစကားက ေလးစားပါ၊ ဗမာစာက ျမတႏးပါ။” ဟ၍ အပခပသ ဗမာပါလမနအစးရေသာလညးေကာငး၊ စစအာဏာရငအစးရေသာလညးေကာငး၊ ေၾကြး ေၾကာကငသးခၾကသည။ ဗမာျပညလြတလပေရးအတြက တကပြ၀ငေနသညကာလတြင ဗမာလမးတရပလးက အမးသားေရးစတဓာတ တကၾကြေစရနသးခစဥ မနခသေလာက လြတလပေရးရၿပးေနာက ဆကလကကငသးျခငးသည အျခားတငးရငးသားမားအား “၀ါး မေရး” မက ကငသးရာ ေရာကသည။ ယေန႔ဗမာမဟတေသာ တငးရငးသားေဒသမား တြင ဤေၾကြးေၾကာသမားႏငအတ နအဖစစအစးရက “ဗမာမႈ” လပေနသျဖင ဗမာ မဟတေသာ တငးရငးသားေဒသမားတြင ဤေၾကြးေၾကာသမားႏငအတ နအဖစစအစးရ က “ဗမာမႈ” လပေနသျဖင ဗမာမဟတေသာတငးရငးသားမားသည “လမးငယမား” (Sub-nations) အဆငသ႔ ေလာကခရသည။ မမတ႔၏ ယဥေကးမႈဓေလထးစမား၊ စာေပမား၊ အမးသားလကၡဏာမား ၀ါးမခခရသည။ အမးသားေရးစတဓာတမား ေလာရခရသည။ ေနာကဆး မမတ႔အမးသားက ျမတႏးစတ ကနခမးခရသည။ ဤသညမာ မမတ႔လမး ေပာကကြယမညလမးက ေရးရႈေနျခငး ျဖစသည။ (၁၁)

ဗမာေဒသက စးပြါးေရးအရ ဗဟျပ၀ါဒ (Economic Centralism) လမးပနးဆကသြယေရးသည ႏငငတႏငင၏ စးပြါးေရးအသကေသြးေၾကာျဖစ သည။ လမးပနးဆကသြယေရး အျဖတေတာကခရေသာေဒသသည စးပြါးေရးပကၿပရ မညသာျဖစသည။ လမးပနးဆကသြယေရးက အမသဟျပေနရေသာ စးပြါးေရးလပငနး ရငမား စးပြါးပကရသည။ သ႔ျဖစ၍ လမးပနးဆကသြယေရး ေကာငးမြနေသာေဒသသ႔ ေျပာငးေရြ႕သြားရသည။ စကရအလပရမရေသာေဒသသည ကနၾကမးထတ၊ ကနေခာပ႔ခ ရေသာ ကလနေစးကြက ျဖစရသည။ ယငးေဒသမ ပညာတတမားသည အလပလကမ ျဖစၿပး စကရအလပရရရာေဒသသ႔ ေရြ႕လားသြားၾကသည။ ယေန႔ဗမာေဒသက လမးပနး ဆကသြယေရး အေကာငးဆးျဖစေအာငလပထားသည။ ကနေခာထတစကရမား ဗမာေဒ သတြင ဗဟျပတညေဆာကထားသည။ စးပြါးေရးဗဟခကမ ျဖစေအာင ဖနတးထားသည။ ဗမာမဟတေသာ တငးရငးသားမားေဒသမ စးပြါးေရး အဆငမေျပသမား၊ အလပလကမ မား၊ ပညာတတမား ဗမာေဒသသ႔ မလြမေရာငသာ ေရြ႕ေျပာငးလာခရသည။ တငးရငး သားမားေဒသတြင လဥးေရေလာနညးခရသည။ ဥးေႏာကယစးမႈမား ျဖစခရသည။ တငး ရငးသားမားေဒသ၌ အတတပညာရငမား၊ အသပညာရငမား မမေျမက စြန႔ခြါသြားၾကရ သည။ ယဥေကးမႈအရ ၀ါးမမႈ (Cultural Hegemonism) ဗမာစာက ရးသးစာ၊ ဗမာစကားက ရးသးစကား၊ ဗမာယဥေကးမႈက အမးသား ယဥေကးမႈအျဖစ အသအမတျပလကရာမ တျခားဗမာမဟတေသာ တငးရငးမား၏ စကား၊ စာပ၊ ယဥေကးမႈစေသာ အမးသားလကၡဏာမား ေမးမနသြားခရသည။ ယဥေကး မႈ ၀ါးမခလကရသည။ ဤသည လမးတမး၏ အမးသားေရးစတဓာတက ခးႏမခလက ရျခငးျဖစသည။ မးခစစတဓာတ ကဆငးေစသည။ အျခားတဖကတြင ဗမာမႈျပျခငးက အထငးႀကးစတျဖစေပၚေစသည။ မမလမးႏင ယဥေကးမႈက အထငေသးအျမငေသး ျဖစ ေစသည။ ကလနေသြးသားေရာေႏာမႈ (Colonial Assimilation) ဤကသ႔ ဗမာအမးသားေရးက ျပညေထာငစ၏ ရးသးအမးသားေရးအျဖစ ဖန တးထားျခငး၊ ဗမာျပညက စးပြါးေရးဗဟခကမ ဖနတးလကျခငး၊ ဗမာယဥေကးမႈက ႏငငေတာယဥေကးမႈအျဖစ သတမတလကျခငးမားသည ဗမာမဟတေသာ အျခားတငး ရငးသားမား၏ ဘ၀တညၿငမမႈက ပကစးေစသည။ ၎တ႔၏ ယဥေကးမႈမားက ၀ါးမလႊမး မးလကျခငးသည ထလမးမားက ေပာကပကေစသည။ တငးရငးသားလမးမားသည အသတရားအရေသာလညးေကာငး၊ ရပဘ၀အရေသာလညးေကာငး၊ ခစားခက၊ ခယခက မား ေျပာငးလခရသည။ အမးသားဘ၀ ေပာကကြယခရသည။

(၁၂)

သ႔ျဖစ၍ ကြ နပနးကလနဘ၀ ကေရာကေနေသာ အမးသားမား၏ ေနာကဆး ဘ၀မာ ‘လမးဆပသဥးေရး (၀ါ) လမးေပာကကြယေရး’ ျဖစသည။ ငါတ႔သည မမ တ႔လမး ဆတသဥးေပာကကြယေရးလမးေၾကာငးမ ငါတ႔လမးက ကယတငရမည။ ဤ လပငနးသည မးဆကတဆကၿပးတဆက လကဆငကမးေဆာငရြကရသည သမငးေပး တာ၀နျဖစသည။ ငါတ႔သည ေနာငမးဆကမားအား ‘အရႈးေပး၀ါဒ’ (Defeatism) က သမငး ဆးေမြအျဖစ မေပးအပ။ ငါတ႔၏ အဘးအေဘးမားသည ငါတ႔က ဤဆးေမြမား မေပးခ၍ ယေန႔တင အမးသားဘ၀ အာမခခကရမည အမးသားေရးတာ၀နမားက ထမးေဆာငရန တာ၀နေပးခသျဖင ဆကလကထမးေဆာငေနျခငး ျဖစသည။ ေနာငမးဆကမားကလညး ဆကလက လကဆငကမးရဥးမည။ နဂးခပရလင ႏငငတကာကလနစနစတြင လမးမား ရငသနတးတကမႈရခသ ေလာက ေဒသႏရကလနစနစတြင တနညး ကြ နပနးကလနစနစတြင လမး ဆပသဥးေရး က ျဖစေပၚေစသညျဖစ၍ ငါတ႔အမး မေပာကပက၊ မဆပသဥးရေအာင အမးသားတည တ ရငသနေရးအတြက ငါတ႔ႏငတကြ ေနာငမးဆကမားသည အဆေပါငးမားစြာ ဆက လက တကပြ၀ငၾကရဥးမည ျဖစသည။ ငါတ႔၏အမးသားဘ၀ ရငသနေရးအတြက တက ပြ၀ငရာတြင ပထမအဆငအေနျဖင လမး မေပာကပကရေအာင ဘကေပါငးစမ ခခ ကာကြယရမညမာ လကငငးတာ၀နျဖစသည။ “ကယၾကမၼာ ကယဆးျဖတဖနတးခြငမရေသာလမးတမးသည ဂဏကကသေရ လညး မရ၊ တနးတေရးလညး မရ၊ အမးသားဘ၀ လၿခေရးႏင နယေျမတညတ ခငၿမေရး လညး အာမခခကမရ။” (မတခက။ စတပငးဆငရာ၊ ရပပငးဆငရာ “ဗမာမႈ” ျပခရေသာ ရခငလ႔အဖြ႕ အစညး၏ ျဖစရပမား။) (၁) ယခငကာလက ရခငလ႔အဖြ႕အစညးမ ရခငတ႔သည ရခငျပညတြင အလပလကမ ဘ၀က ေျဖရငးႏငရနအတြက ရြငကာ (Migrants) ဘ၀ျဖင စးပြါးေရး ဗဟခကမအျဖစ ဖနတးထားေသာ ဗမာေဒသသ႔ မလႊမေရာငသာ ေရြ႕လားသြားၾကသည။ သတ႔သည မညသညေနရာသ႔ပင ေရာကေရာက အမေထာငျပခနေရာကလင မမတ႔ေဆြမးသားခငး ေသာလညးေကာငး၊ မမရပရြာမေသာလညးေကာငး လာေရာကအမေထာငျပေလ ရၾက သည။ လမးျခား၊ ဘာသာျခားမားက အမေထာငျပေလ မရ။ ရားရားပါးပါး ျပခမလင လညး ၎မသားစသည ရခငမသားစသာျဖစခရသည။ ယခကာလတြင လး၀ေျပာငးလ ခၿပ။ ရခင-ရမး၊ ခငး-ရခင၊ မြန-ရခင၊ ကရင-ရခင စသညျဖင အမေထာငျပမခလငေသာမ ရလာေသာ သား၊ သမးမား ဗမာျဖစသြားရသည။ ယငးထကဆး၀ါးသညမာ အမရခင၊ အဖ ရခငျဖစလကႏင “ကြ နေတာ ဗမာ” ျဖစေနၾကၿပ။ မဖမား ထနးသမးမႈ အေရးႀကးလာ သည။ (၁၃)

(၂) ယခငက ရခငတ႔သည မမဘာသာစကားက အျမတတႏး တနဖးထား ေျပာၾကသည။ သား၊ သမးမားက အျပငတြင ဗမာစကား (သ႔မဟတ)တျခားဘာသာစကား ေျပာခင သေလာကေျပာ ျပနာမရေသာလညး အမကေရာကလင ရခငစကား (မခငစကား) ကသာ ေျပာေစသည။ ယခမ သား၊ သမးမား ဗမာစကား (၀ါ) ဘာသာျခားစကား အမ တြငေျပာေနသညအခါ နားေထာငေကာငးသလ မဘမားက လကေျပာၾကသည။ မဘမား ကယတင ဘာသာျခားစကားက လလခငခင ေျပာေနၾကၿပ။ တခ႕ဆလင ရခငျပညမ ဗမာျပညဖကကးသညႏင ရခငစကား မေျပာေတာေပ။ ယငးထကဆးသညမာ ရခငအသ ႏငထနး၍ မရ။ ဗမာအသျဖင ထနးမရသည အဆငျဖစေနသည။ (၃) စာေပႏင ပတသကလာလင ယေန႔ဗမာစာသညပငလင ရခငစာျဖစေနသည။ ဗမာစာ မလသည ရခငစာျဖစသည။ ျမေစတေကာကစာက သကေသျပေနသည။ ယခင ရခငျပညတြင ဗမာစာကျပလင ရခငတ႔ ရခငအသႏင ဖတၾကသည။ ဗမာဆရာ၊ ဆရာမ မား ရခငျပညသ႔ ေရာကလင (၂) လ (၃) လ အၾကာတြင ရခငဆရာ၊ ဆရာမမား ျဖစသြား ၾကသည။ ယခမ ရခငျပညတြင ဗမာစာက “ဗမာအသ” ျဖင ဖတရမညဟ အတငးအဓမၼ ခငးေစလာသည။ ဤလပရပအားလးသည “ဗမာမႈ”ျပ ခေနရေသာ ရခငတ႔၏ ဘ၀မနျဖစ သည။ ကြ နပနးကလနဘ၀ ေနာကဆးလားရာလမးသည “ရခငလမးဘ၀” ေပာကကြယ ေရးျဖစသည။ အသငနာဂႏၵက ရခငတ႔အား “အမးသလ၊ ႏစဌာနက၊ ျပည၀မ႑င၊ ေစာငစြမးႏင၍၊ ရကၡငနာမ၊ ဘြ႔မညလျဖင၊ အႏြတသညာ၊ ေခၚအပစြာတညး။” ဟ မာၾကားခသည။

ေဒါကတာခငေမာင

(Arakan Review ၀ဘဆကဒတြင ေမလ (၁၀) ရက၊ (၂၀၁၀) တြင ေဖာျပခေသာ ေဆာငးပါး ျဖစပါသည။)

(၁၄)

ႏငငေရး၏ ဘ၀အမနကေျပာရလင ရခငႏငငႏငဗမာႏငငသည သးျခားလြတ လပေသာအခပအျခာအာဏာပင ေခတၿပငအမးသားဘရငႏငငမား ျဖစၾကသည။ (၁၇၈၄) ခႏစတြင ဗမာပေဒသရာဇနယခ ႔မားက ရခငႏငငက ၀ငေရာကကးေကာ အပ ခပထားရာမစ၍ ငါတ႔ ရခငအမးသားႏင ဗမာအမးသားမားအၾကား ပဋပကၡသည နယခ ႔ ႏင နယခ ႔ခအမးသားမားအၾကား အမးသားေရးပဋပကၡ (National Contradiction) နယခ ႔ ခရခငႏငငႏင နယခ ႔ ဗမာႏငငအၾကား ႏငငတကာပဋပကၡ (International Contradiction)

သာျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ငါတ႔၏ ဘးေဘးမားႏင ငါတ႔သည ႏငငေရးအရ လြတလပေရး က မဟာဗဟာခမတကာ တကပြ၀ငခၾကျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာ (၁၉၆၀) ခႏစမစ၍ ကမၻာႀကးက ကလနစနစခပၿငမးသြားၿပး (Decolon -

ization) ျဖစေၾကာငး ကမၻာကလသမဂၢမ ေၾကျငာလကၿပးေနာကပငး လြတလပေရးတကပြ မားက အားေပးမႈ ေလာဆငးလာခရသည။ အမနက ႏငငတကာကလနစနစ (International

Colonialism) ခပၿငမးသြားၿပဟ ဆသညတင ေဒသႏရကလနစနစ (Regional Colonialism)

က ရေနေသးသညကမ ႏငငတကာက အသအမတမျပႏငခေခ။ သ႔ျဖစ၍ ဤကလနစနစ က ‘ကြ နပနးကလန’ (Hidden Colony) ဟ သတမတချခငးျဖစသည။ လြတလပစႏငငမား သည မမတ႔ႏငငတြငးရ ကြ နပနးကလနမားအေရးက ႏငငတကာ၀ငေရာကစြကဖကမႈမ ကာကြယရနအတြက ‘တႏငင၏ျပညတြငးေရးက တႏငငက ၀ငမစြကရ’ စညးကမးက ေရး ဆြခၾကသည။ ကြ နပနးကလနတ႔၏တကပြသည ၎လြတလပစႏငငမား၏ ‘ျပညတြငးေရး’ ျပနာ(Internal Contradiction) ကသ႔ ျဖစလာခရသည။ သ႔ေသာလညး ကမၻာႀကးတြင အငအားႀကးအပစႏစချဖစေသာ အရငးရငကမၻာ (1st World) ဆရယလစကမၻာ (2nd world) တ႔၏ စစေအးေခတ (Cold War) ကာလ ၿငမးခမး စြာ အတယဥတြေနထငေရးမ (Peaceful Co-existence) က အေျခခၿပး ထပတကပဋပကၡက ေရာငရားခၾကသည။ သ႔ေသာ တတယကမၻာမားက အၿပငအဆင မမဘကပါေအာင စညး ရးခၾကသည။ မမဘကပါမလာေသာႏငငမား၏ ျပညတြငးေရးက အေၾကာငးအမးမးျပၿပး ၀ငစြကခၾကသည။ မမဘကကပါလာေသာ လြတလပေရးတကပြ၀င အငအားစမားက ေထာကခခၾကသည။ ဤအခနထ လြတလပေရးတကပြအသ ထငရားခေသးသည။ ယငး အခနတြင ဗမာအပါအ၀င ႏငငတခ ႔က ‘ဘကမလကႏငငမားအဖြ႔ (Non-alignment)’ က ဖြ႔ စညးခၾကသည။ မမတ႔ ျပညတြငးေရး၌ ၀ငမစြကႏငရနျဖစသည။ (၁၅)

(၁၉၈၅) ခေရာကေသာအခါ မခလဂဗာေခာဗတကလာၿပး ဆဗယကရရားတြင ႀကးမားေသာအေျပာငးအလမား ျဖစခသည။ ‘စးပြါးေရးႏင ႏငငေရးစနစ ျပျပငေျပာငးလ ေရး’ ‘ပရစႀထကကာ’ (Perestroika) ႏင ‘ပမပြငလငးသညအစးရႏင လမႈေရးရာသတငး ပမကယျပန႔ေရး’ ‘ဂလဆေနာဗ’ (Glasnost) ဆသည ‘မ’ မားက ခမတလကရာက အစပး ခေသာအကးဆကအျဖစ ဆရယလစအငပါယာ (2nd World) ၿပလခရၿပး ဆဗယကရရား ျပညေထာငစမ ေဘာလတတႏငင (၃)ႏငင (အစတနးယား၊ လသြယနးယား၊ လတဗးယား) လြတလပေရးရခသည။ (၁၉၉၀) ေနာကပငး အာရအလယပငးႏငငမားျဖစေသာ (အာဇာ ဘာဂန၊ တာဂကစၥတန၊ ကာဂစၥတန.. စသညတ႔) လြတလပသြားၾကသည။ ၎ႏငငမား ဆဗယာကယနယမ လြတေျမာကလာၿပး ‘လြတလပေသာႏငငမား ဓနသဟာယအဖြ႔ (Commonwealth of Independent States - CIS) က ဖြ႔စညးကာ ရပတညေနခၾကသည။ လြတလပေရးတကပြ၀ငအငအားစမား အားတကခရသည။ တတယကမၻာအဖြ႔၀ငျဖစေသာ ပါကစၥတနမ ဘဂၤလားေဒရႏငင (၁၉၇၀) ႏင အငဒနးရားႏငငမ အေရ ႔တေမာ (၂၀၀၂) တ႔ လြတလပလာခသည။ ဤႏငငမားသည စတတကမၻာ (ကြ နပနးကလန) အဖြ႔၀ငမား ျဖစခ ၾကသည။ CIS ႏငငမားသည ဆဗယာကျပညေထာငစစနစ ပကၿပသညႏင တၿပငနက ကယပငဖြ႔စညးပႏင အပခပေရးရေနသျဖင လြတလပေသာႏငငမားျဖစရန လြယကသြား သေလာက ဘဂၤလားေဒရႏင အေရ ႔တေမာတ႔ကား အသက၊ ေသြး ေျမာကျမားစြာ ေပးဆပ ခရသည။

ကမၻာႀကးသည အငအားလြနႏစခ (Two Super-powers or Bipolar System) အၾကား စနစအမးမးေျပာငးေနသည။ ယခအငအားလြနတချဖစေသာ ဆရယလစက (Socialist

Bloc) (2nd World) ၿပလၿပးေနာက အရငးရငကမၻာ (Capitalist Bloc) (1st World) တခတညး သာ ရငသနေနခသျဖင ကမၻာႀကးသည အရငးရငစနစ၏ ႏငငေရး၊ စးပြါးေရးစနစမား လႊမး မးျခငးက ရငဆငလာရသည။ အရငးရငစနစ ရငသနေရးအတြက စးပြါးေရးအရ ‘ပြငလငး ေသာ ေစးကြကစနစ’ (Open-market Economy) အတြက ‘ကမၻာႏငအ၀မး လႊမးၾကကမႈ’ (Globalization) စနစက ကငသးလာသည။ ႏငငေရးအရ ဒမကေရစစနစ၏အေျခခသေဘာ တရားျဖစေသာ ‘လ႔အခြငအေရး၊ ဒမကေရစေရး၊ ျပညသတ႔၏ ကယကၾကမၼာကယဖနတး ေရး’ မက ခမတလာသည။ ဤစနစမားက ခြထြကေရး (သ႔မဟတ) လြတလပေရးတ႔က ျပညသ႔ဆႏၵအရသာ အေကာငအထညေဖာႏငမညျဖစၿပး အသငးအဖြ႔မား၏ မလမးစဥမားက အသအမတမျပ သညက ေဖာညႊနးေနသည။ သ႔ျဖစ၍ ကြ နပနးကလနဘ၀က ေရာကရေနေသာ လမးမား၊ အမးသားမားသည ျပညသတ႔၏ ‘မမကၾကမၼာက မမကယပငဆးျဖတဖနတးခြငရရေရး’ အတြက တကပြ၀ငၾကရမညျဖစသည။ ဤသ႔ စနစေျပာငးလလာမႈအေပၚ အေၾကာငးျပၿပး ငါတ႔၏ မဟာဗဟာက ခမတၾကရမညျဖစသည။ ငါတ႔၏ဆႏၵအရ တညေဆာကျခငးမး

အမးသားေရး က႑

(၁၇)

ထမးေဆာငႏငစြမးရရမည။ အမးသားလၿခေရးမရဘ မညသညႏငငမ တးတကေအာင မလပေဆာငႏင။ ယေန႔မစ၍ အမးသားလၿခေရးက မညသ႔တညေဆာကမညက ထည သြငးစဥးစားရမည။ ရခငျပညသတရပလး ေသြးစညးညညြတေရးသည အဓကျဖစသညက မေမအပေပ။ ကမၻာႀကးက ကမၻာႏငငမား စးပြါးေရး၊ ႏငငေရး၊ စစေရးအရစစညးမႈ (Integrity)

က သြားေနသညကတေၾကာငး၊ စးပြါးေရးအရ ကမၻာႏငအ၀မးျဖန႔ၾကကမႈ (Globalization)

က တညေဆာကေနသညကတေၾကာငး၊ ကြ နပနးကလနမားအတြက လ႔အခြငအေရး၊ ဒမကေရစေရးႏင ကယပငဆးျဖတဖနတးခြငအျပည၀ရရေရး၊ တနးတေရးႏင စစမနေသာ ဖယဒရယတညေဆာကေရးတ႔သည အေျခအေနႏင ကကညၿပး အမးသားဘ၀ အာမခ ခကရမညလမးစဥမားျဖစလာသျဖင ႏငငတကာႏငငေရးလမးစဥလညးျဖစ၊ မမတ႔ဘ၀ႏင ကကညေသာ လမးစဥလညး ျဖစသည။ ဤေနရာ၌ ‘ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြင’ ဆသညမာ ပါတအဖြ႔အစညး တ႔၏ ‘ကယၾကမၼာကယဖနတးပငခြင’ ကဆလျခငးမဟတဘ ျပညသလထ၏ ‘ကယၾကမၼာ ကယဆးျဖတပငခြင’ ကဆလျခငးျဖစသည။ ယေန႔ႏငငတကာအသအမတျပမႈသည ျပည သတ႔၏ အဆးအျဖတက အသအမတျပျခငးသာျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ ငါတ႔၏တာ၀နမာ ျပည သလထ၏ ‘ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြင’ ရရေရးက တကပြ၀ငၾကရမညျဖစ သည။ ငါတ႔ျပညသမားအေနျဖင မမတငးျပညက မမတ႔ႏငငေရး၊ စစေရး၊ စးပြါးေရး၊ ဘာသာေရးဘကစ မညသညစနစျဖင အလၿခဆးထနးသမးႏငမညနညး၊ တးတကရင သနႀကးပြါးေအာင မညသညစနစက ဖနတးႏငမညနညး၊ အရညသျဖင ၿငမးခမးသာယာ ေသာလ႔အဖြ႔အစညးျဖစေအာင မညသညစနစျဖင တညေဆာကႏငမညနညးဆသညမား က ရပကက ဘကစစဥးစားႏငသညေန႔တြင မမတ႔ ဆးျဖတလာႏငမညျဖစ သည။ ငါတ႔ကြ နပနးကလနမားအတြက လ႔အခြငအေရး၊ ဒမကေရစအေရး၊ ကယၾကမၼာ ကယဆးျဖတဖနတးခြငအျပညအ၀ရရေရးသည ငါတ႔၏ ႏငငေရးမဟာဗဟာ ျဖစသည။ ငါတ႔သည လမးေပါငးစေနထငေသာ ယေန႔ဗမာစစအငပါယာတြင ႏငငေရးအရတနးတ ေရးက အာမခေသာ စစမနေသာဖယဒရယတညေဆာကေရးက တကပြ၀ငေနသမားျဖစ သည။ ယငးသ႔တကပြ၀ငရာ၌ျဖစေစ၊ ႏငငတညေဆာကရာတြငျဖစေစ အခနအခါ၊ အေျခ အေန၊ မမပတ၀နးကငမားကပါ ထညတြကရန လအပသည။ ယေန႔တညေဆာကေနေသာ ဖယဒရယသည ယခငကတညေဆာကခသည ‘ျပညေထာငစ’ စနစႏင လး၀ေျပာငးျပနျဖစသည။ ယခငက ျပညနယမားတြင ‘ျပညနယဖြ႔ စညးပအေျခခဥပေဒ’ မရခ။ ဗဟကခမတေပးခကမားကသာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငေသာ “တျပညေထာငစနစ’ ျဖစသည။ တနညးေျပာရလင တညေဆာကမႈသည

မျဖစေစရ။ ႏငငေရးဆသညမာ ျပညသ႔ဆႏၵႏင ကကညရနလသည။ ဤသ႔ျပညသမား အမးသားေရးအသ၊ ႏငငတကာအသ ျမငမားလာေအာင ဖနတးၾကရမညျဖစသည။ လြတလပေရးလား၊ ဖယဒရယလားဆသညမာ ျပညသတ႔၏ အဆးအျဖတသာ ျဖစေစရမည။ အမနက ျပညသအား မနကနေသာအဆးအျဖတေပးႏငရန မနကနခငမာ ေသာ တငးျပညခစစတ၊ အမးသားက ခစျမတႏးစတမားက ပထမဆး အတျမစခ တညေဆာကေပးရမည။ တခနတညးတြင ပညာေရးအဆငအတနးျမငမားေအာင အမး သားႏငငေရးအသျမငမားေအာင ဖနတးေပးရမည။ ဖယဒရယ၏အကးအျပစ၊ လြတလပ ေရး၏အကးအျပစမားက ခငခနတတေသာ လ႔အဖြ႔အစညးမားျဖစေအာင ဖနတးႏငဖ႔ အတြက ပထမဥးဆး ျပညသလထ၏ မမကၾကမၼာ မမဆးျဖတဖနတးခြငရရရန အထး အေရးႀကးသည။ ကြ ႏပတ႔၏ တကပြသ႑နသည ကမၻာႏငငေရးေရစးေၾကာငးထတြင အကး၀ငေစရန ျပညသလထ၏ မမကၾကမၼာမမဆးျဖတဖနတးခြငရရေရးက ပထမဆး တကပြ၀ငၾကရမည။ လြတလပေရးလား၊ ဖယဒရယလား - ယငးေၾကာင ငါတ႔ကြ နပနးကလနမားသည တကပြသ႑နေျပာငးလခရသည။ လြတလပေရးမ ႏငငေရးအရ တနးတေရးသ႔ ေျပာငးလ ခရသည။ မမတ႔၏ အမးသားဘ၀ အာမခခကရရေရးအတြက ဘရနသက တကပြ၀ငရာ၌ လကတြတကပြ၀ငၾကရမညျဖစသည။ လကရအေျခအေနတြင အဖႏပခဗမာျပညသမား အပါအ၀င စစမနေသာဖယဒရယတညေဆာကေရးက တကပြ၀င ရမညျဖစသည။ တခ ႔ က လြတလပေရးတကပြႏင ဖယဒရယသည တေယာကတလမးထငၾကသည။ အမနက တလမးတညးသြားခရးသညမား ျဖစၾကသည။ ယခငေခတမားက လြတလပေရးက ေၾကြး ေၾကာၿပး တက၍ရခေသာလညး ယခေခတမာ ဖယဒရယမတဆင ျပညသမားဆႏၵအရ ခရးဆကရမညျဖစသည။ သ႔ေသာ ျပညသက လြတလပေရးႏင ထကတနေသာ၊ လြတလပေရးက ထနး သမးေစာငေရာကႏငစြမးရေသာ လ႔အဖြ႔အစညးျဖစေအာင ဖနတးရဥးမညျဖစသည။ မန ကနေသာတငးျပညခစစတ၊ အမးသားကခစစတ ခငမာေစရမည။ စာရတေကာငးမြန ေသာ၊ ဇြလ႔လ၀ရယရေသာ၊ စညးကမးေသ၀ပေသာ၊ ပညာအေျမာအျမငရေသာ၊ ေသြး စညးညညြတေသာ လ႔အဖြ႔အစညးျဖစေအာင တညေဆာကရဥးမည။ ယငးအျပင မမတငး ျပည၏ ပထ၀ႏငငေရး (Geo-politics) ၊ သဘာ၀စြမးအင (Natural Energy) ၊ လသားစြမးအင (Human Energy)၊ သဘာ၀ထြကကန (Natural Resources)၊ မားက တြကခကအသးခႏင ေသာ ပညာအေျမာအျမငရသည လ႔အဖြ႔အစညး ျဖစရမည။ အမးသားတညေဆာကေရး (Nation Building) တြင မမတ႔မညသည အခနးက႑ကပါ၀ငမညက နားလညႏငစြမး ရရမည။ အဓကအခကျပနာျဖစေသာ အမးသားလၿခေရး (National Security) က အဓ ကထညသြငး စဥးစားႏငစြမးရရမည။ အမးသားလၿခေရးအတြက တမးသားလး တာ၀န

(၁၆)

(၁၈)

‘အထကမေအာကသ႔’ (top-down) စနစျဖစသည။ ယေန႔ကြ ႏပတ႔တညေဆာကေနသည ‘ဖယဒရယ’ သည ၎ႏငဆန႔ကငဘကျဖစသည။ ျပညနယတငးတြင မမတ႔ ‘ျပညနယ ဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒ’ ရရမည။ ျပညနယတငးမ ဗဟသ႔လအပေသာအာဏာက ခြေ၀ေပး ရမည။ ‘ၾကြငးကနအာဏာ’ (Residuary Power) က ျပညနယတြင ထားရရမည။ တနညးေျပာ ရလင ဤတညေဆာကမႈ ‘ေအာကမအထကသ႔’ (bottom-up) စနစျဖစသည။ ဤေနရာ၌ ‘ ကယၾကမၼာကယဖနတးပငခြင’ဆရာ၌ ‘ျပညပဆငရာ’ ဆရာ၌ ‘ျပည ပဆငရာ’ ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြင (External Self-determination) ႏင ‘ျပည တြငးဆငရာ’ ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြင (Internal Self-determination) ဟ၍ ႏစမးရရာ လြတလပေရးရရေသာ ႏငငမားတြင ဤ ‘ျပညပ/ျပညတြငး’ ကယၾကမၼာကယ ဆးျဖတဖနတးပငခြင ႏစမးစလးပငဆငၿပး၊ ဖယဒရယေဘာငတြင ရပတညေသာႏငငမား တြင ‘ျပညပဆငရာ-ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြင’ က ဖယဒရယအစးရလကသ႔ လြႊအပလကရၿပး ‘ျပညတြငးဆငရာ - ကယၾကမၼာကယဆးျဖတ ဖနတးပငခြင’ ကသာ မမျပညနယ၌ အျပညအ၀အေကာငအထညေဖာေဆာငရသည။ ယငးအျပင ျပညေထာငစ အစးရသ႔ ေပးအပထားသည လပပငခြငမားတြင မပါေသာ ‘ၾကြငးကနအာဏာ’ (Residuary

Power) က ျပညနယမားတြင ထားရရမညျဖစသည။ တခနက ကြ ႏပတ႔သည ‘ခြထြကခြင’ပါမ ျပညေထာငစစစမနသညဟ ထငခ သည။ ပငလစာခပခပစဥတနးက တဥးကတဥးယၾကညမႈရေစရနအတြက ယငးသ႔ခြထြက ခြငက အာမခခကယခၾကရသည။ အမနက ‘ျပညေထာငစဖြ႔စညးအပခပပဥပေဒ’သည မမ တ႔ကယတငေရးဆြရမည ဖြ႔စညးပဥပေဒျဖစသည။ သ႔ေသာ ဖ၊ ဆ၊ ပ၊ လ တြင ပအပခ ၾကသည။ ဖ၊ ဆ၊ ပ၊ လ သည သတ႔စတႀကက ‘တျပညေထာငစနစ’ က ေရးဆြခၾကၿပး ‘ျပညေထာငစ’ ဟ လမခၾကသည။ (၁၉၄၈ - ၁၉၅၈) ႏစမားအတြငး ျပညေထာငစ တပ မေတာက ဗမာတပမေတာျဖစေအာင ဖနတးခသည။ တငးရငးသားတပမေတာမားတြင ဗမာတပမးမားျဖင အစားထးကာ ‘ျပညေထာငစ’ ဆေသာ နာမညေလာကသာ ခနထားခ သည။ အမညချပညေထာငစတပက ျပညေထာငစတ၀မး ျဖန႔ၾကကႏငေအာင တးခ ႔ တည ေဆာကခသည။ ဤစစအငအားျဖင လကဥးမႈယထားေသာ (ဖ၊ ဆ၊ ပ၊ လ) က ခြထြကခြင မေပးေသာအခါမ ကြ ႏပတ႔ေခါငးေဆာငမား‘ ဖယဒရယစစစစ’မက စတငတကပြ၀ငခၾက သည။ (၁၉၆၁) ခ ေဖေဖာ၀ါရလ (၂၅) ရကေန႔တြင သမးျပညနယ၊ ေတာငႀကးၿမ ႔၌ သမး၊ ခငး၊ ကခင၊ ကရင၊ ကရငန၊ မြန၊ ရခငကယစားလယမားစညစြာ တကေရာကခၾကသည။ ‘ဒတယပငလ’ ဟ အသအမတျပထကသည။ သ႔ေသာ ‘ဗမာျပညနယ’ ေဖာထတေရးက လကမခေသာ ဗမာမားမ ကယစားလယ မတကေရာကခ။ သ႔ေသာ ယေန႔ ‘ျပညနယေပါငးစဖယဒရယျပညေထာငစ’ က ကြ ႏပတ႔ ကယ တင (တနညး) ျပညနယမား (၀ါ) ကြ နပနးကလနမားကယတင တညေဆာကေနျခငးျဖစ

(၁၉)

သည။ အကယ၍ ဖယဒရယလကၡဏာ တစတခခ ႔ယြငးသညႏင တၿပငနက အဖြ႔၀ငျပည နယမားသည မမတ႔ျပညနယဖြ႔စညးပမတဆင မမတ႔ျပညနယအစးရမားက လြတလပ ေသာတငးျပညမားအသြငသ႔ သ႔အလအေလာက ကးေျပာငးသြားမညျဖစသည။ သ႔ျဖစ၍ ငါတ႔ ‘ရခငျပညအမးသားညညြတေရးပါတ’ (NUPA) သည ေအာကပါ သေဘာတရားလကနကက အခငအမာ ကငစြထားသည။ ‘ကယၾကမၼာကယဖနတးပငခြငမရေသာလမးမားတြင ဂဏကကသေရ မဂၤလာလညး

မရ၊ တနးတမႈလညးမရ၊ အမးသားဘ၀ရငသနေရးႏင နယေျမတညတခငၿမေရး လညး အာမခခကမရ။’

သ႔ျဖစ၍ ‘ျပညသလထတရပလး၏ကယၾကမၼာကယဆးျဖတဖနတးပငခြငရရေရးသည ပထမ၊ ျပညသလထတရပလး၏ ကယၾကမၼာကယဆးျဖတပငခြငရရေရးသည ဒတယ ျပညသလထတရပလး၏ ကယၾကမၼာကယဆးျဖတပငခြငရရေရးသည တတယ’ ျဖစသည

‘ဆႏၵအေလာက ပးေပါငးေနထငေသာ ဖယဒရယတညေဆာကေရးသည ငါတ႔၏ အနာဂါတႏငငေရးေမာမနးခကျဖစသည။’

မတခက။ ။ ငါတ႔ NUPA တြင (၁၉၉၄-၉၅) မစ၍ ‘လြတလပေရး - ပထမ၊ လြတလပေရး - ဒတယ၊ လြတလပေရး - တတယ’ ဟ ေၾကြးေၾကာခေသာလညး အထကပါ ႏငငတကာ ႏငငေရးအေျခအေနေျပာငးလမႈအရ (၂၀၀၃) ခ၊ ေမလ (၂၄) ရက ဗဟေကာမတႏင တပ မးႀကးမား အစညးအေ၀း ဆးျဖတခကအရ ‘ျပညသလထတရပလး၏ ကယၾကမၼာကယ ဆးျဖတဖနတးပငခြငအျပညအ၀ရရေရးသ႔’ ဟ၍လညးေကာငး၊ ‘ပးေပါငးေနထငေသာ စနစ’ ဆရာ၌ ‘ဖယဒရယ’ ဟ၍လညးေကာငး ေျပာငးလခသည။

ေဒါကတာခငေမာင (ဤစာတမးက (၂၀၀၃) ခ၊ ဇလငလတြင မမတ႔ပါတ (NUPA) ၏ ေပၚလစစာတမး (Policy

Paper) အျဖစ ေရးသားခၿပး (၂၀၀၇) ခ၊ ဇလငလတြင တႀကမ၊ (၂၀၀၉) ခ ေအာကတဘာလ (၂) ရကေန႔တြင တႀကမ ထပမတးခ ႔ျဖညစြကခသည။) အထးမတခက။ ။ ရခငျပည၊ ရခငအမးသားမားအကးစးပြါးအတြက ေစတနာမနျဖင

ေ၀ဖနေထာကျပ အႀကျပမႈမားက ေလးစားစြာ ႀကဆပါသည။

(၂၀)

စာေရးသ ေဒါကတာခငေမာင၏ ကယေရးအကဥး

အမညရငး။ ။ ေမာငဥးခငေမာင ဖခငအမည။ ။ ဥးေမာငသာထြနး (ကြယလြန)မခငအမည။ ။ ေဒၚေစာညႊန႔ဥး (ကြယလြန) ေမြးရပ။ ။ တရားသစရပကြက၊ စစေတြၿမ႕ ေမြးရက။ ။ (၁၉၄၇) ခ၊ ဇလငလ (၁၂) ရက ပညာအရညအခငး။ ။ ရနကနေဆးတကသလ (၁) တတယႏစေဆးေကာငးသားဘ၀ (၁၉၆၉-၇၀) ၿပးဆးခသည။

ေတာလနေသာ ႏငငေရးသမားဘ၀ (၁၉၆၈-၆၉) ခတြင ရနကနတကသလတြင ဆရာစေကာထြနးဥးေဆာငေသာ “ရခငျပညေတာလနရးအငအားစ” (Arakan Revolutionary Force – ARF) က ဖြ႔စညးရာ တြင စတငပါ၀ငခသည။ ပသမေကာလပႏင မႏေလးတကသလမားတြင ေျမေအာကစညး ရးေရးမား လပေဆာငခသည။ (၁၉၇၀) ခ ေဖေဖာ၀ါရလ (၂၈) ရကေန႔တြင ရနကနတကသလမ ကခငလြတ လပေရးအဖြ႔ (KIO) နယေျမသ႔ ေတာခခသည။ မတလ (၃) ရကေန႔တြင (ARF) က “ရခငေျပလြတလပရးအေဖြ႕” (Arakan Independence Organisation - AIO) အျဖစ ေျပာငး လဖြ႔စညးခၿပး ယငးႏစ ေမလ (၂၀) ရက (ကဆနလျပည ဗဒၶဟးေန႔) တြင KIA ေတာင ပငးတငး တငးမးဗလမးႀကးေဇာဒန၊ ဒ-တငးမးဗလမးေဇာမငတ႔ အကအညျဖင ‘ရခငေျပ လြတလပရးတပမေတာ’ (Arakan Independence Army - AIA) က တညေဆာကခ ၾက သည။ AIO တြင တြဖကအတြငးေရးမး (၂)၊ AIA တြင ဇႏၶတ (ဗလ) အဆင တာ၀န ယခသည။ (၁၉၇၁) ခ ႏ၀ငဘာလတြင AIO ဥက႒ ဥးထြနးေရႊေမာင ဥးေဆာငေသာ AIA

ပထမစစေၾကာငး ရခငျပညကဆငးစဥ ဒ-စစေၾကာငးမးတာ၀န ယခသည။ (၁၉၇၃) ခ ဇနန၀ါရလတြင ပါတမတာ၀နေပးခကအရ ႏငငျခားဆကသြယေရးတာ၀နျဖင ဘဂၤလား ေဒရႏငသ႔ ထြကခရသည။ (၁၉၈၀-၉၄) ႏစမားတြင ေတာလနေသာျပညသအျဖစ အမးသားညညြတေရး အတြက တတႏငသညဖကမ ၀နးရေပးခသည။ ‘ရခငျပညအမးသား ညညြတေရးတပ ေပါငးစ’ (National United Front of Arakan - NUFA) ျဖစေပၚလာေရးအတြက တာ၀န ယေနေသာ ေခါငးေဆာငမားအား အားျဖညကညေပးခသည။ ‘တပဥးမတပါတသ႔’ ေၾကြး ေၾကာသျဖငရပတညခေသာ NUFA ေခါငးေဆာငမားသည ရခငတပမေတာ (Arakan

Army - AA) က ဥးေဆာငလာေသာ ဗလရာဇာ၏ ၀နးရပပးေပးမႈျဖင (၁၉၉၄) ခ၊ ဇနန၀ါရ လ (၅) ရကေန႔တြင ‘ရခငျပညအမးသားညညြတေရးပါတ’ National United Party of Ara-

(၂၁)

kan - NUPA) က (၉) ရကေန႔တြင ‘ရခငျပညတပမေတာ’ (Arakan Army - AA) က ဖြ႔ စညးခၾကသည။ ယငးႏစ မတလတြင NUPA တညေဆာကသ ဥက႒ ဥးေမာငစနညႊန႔ ႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးကာ NUPA တြင ႏငငျခားေရး႒ာနက တာ၀နယခရသည။ (၁၉၉၅) ခ NUPA ပထမဥက႒မာ ဥးေရႊသာျဖစၿပး ယငးေနာက (၂၀၀၀-၀၅) ထ ဥက႒၊ (၂၀၀၅-၀၉) အထ ဒ-ဥက႒၊ (၂၀၀၉) မ ယေန႔ထ ဥက႒အျဖစ ေဒါကတာခငေမာငက တာ၀နယေန သည။ ဤသ႔ေရြးခယတငေျမႇာကခရာတြင အျခားေခါငးေဆာငတဥးဥးအား ေရြးခယ တငေျမႇာကရန အႀကျပေတာငးဆခေသာလညး ရေဘာထတရပလး၏ တာ၀နေပးခက အရ ျပနလညတာ၀နယခရသည။ (၂၀၀၁) ခမစ၍ ရခငျပညအမးသားႏငငေရးက ကယစားျပနငမည “ရခငျပည အမးသားေကာငစ” (Arakan National Council - ANC) က ဖြ႔စညးရန စတငညႇနႈငး ခစဥကပင ရခငအမးသားအငအားစမားျဖစၾကေသာ ရခငဒမကေရစအဖြ႔ခပ (Arakan League for Democracy - Exile - ALD-E)၊ ရခငျပညလြတေျမာကေရးပါတ (Arakan Libera-tion Party - ALP), NUPA ျဖစၿပးမ ခြထြကသြားေသာ ရခငျပညဒမကေရစပါတ (Democra -

tic Party of Arakan - DPA) တ႔ႏငအတ ရခငျပညအမးသားညၫြတေရးပါတ (NUPA) အေနျဖင မားမားမတမတရပတညေပးခသည။ (၂၀၀၉) ခ ANC တတယညလာခမ ဒ-ဥက႒(၁) အျဖစ ေရြးခယတာ၀နေပးျခငးခခရသည။ (၂၀၀၄-၂၀၀၅) ႏစမားတြင NUPA အေနျဖင ‘တငးရငးသားလမးမားေကာင စ’ (Ethnic National Council - ENC) တြင ပါ၀ငခသည။ (၂၀၀၅) ခ ENC က ျပညနယ အေျချပဖြ႔စညးစဥ ANC ပါ၀ငခသည။ ယငးအခနတြင ANC ကယစားလယမဟတေသာ ကၽြနေတာအေနျဖင ENC တြင မ၀ါဒေရးရာႏငသေတသနဌာန အဖြ႔၀ငအျဖစ ဆကလက ပါ၀ငခသည။ (၂၀၀၇-၂၀၁၀) ႏစမားအတြင ‘ရခငျပညအမးသားေကာငစ’(ANC)ကယစား လယအေနျဖင “တငးရငးသားလမးမားေကာငစ” (ENC) သဘာပတအဖြ႔၀ငအျဖစ တာ၀နသခသည။ (၂၀၁၁) ခ၊ ေဖေၚဝါရလတြင တငးရငးသားလမးမားညလာခကကငးပၿပးေနာက NUPA အေနျဖင ‘ညညြတေသာတငးရငးသားလမးမား ဖယဒရယေကာငစ’ (United Nationalities Federal Council - UNFC)တြင စတငပါ၀ငခသည။ သ႔ေသာ ဖယဒရယေကာင စနာမညႏငအည အမးသားျပညနယက ကယစားျပအငအားစျဖစေသာ ‘ရခငျပညအမး သားေကာငစ’ (ANC) က (၂၀၁၁) ခ ေမလ (UNFC) အမႈေဆာငအစညးအေဝးတြင အဖြ႔ ၀ငအျဖစပါ၀ငေအာင ေဆာငရြကခသည။ ယေန႔ ANC ကယစား UNFC တြငပါဝငခၿပး UNFC ၏ ဒ-ႏငငျခားေရးဌာနတာ၀နခအျဖစ တာ၀နေပးခရသည။ ယခ ဤတာဝနက ဆကလကတာဝနယ ထမးေဆာငလကရေနသည။ ။

Ð Ð Ð

(၂၂)

ဆရာႀကးဥးေရႊဇ ကယေရးအကဥး

ဆရာႀကးဥးေရႊဇက အဖ စကရငတရားသႀကး ဥးသာဇဥးႏင အမ ေဒၚမဘတ႔မ (၁၉၂၈) ေဖေဖာ၀ါရလ (၂၉) ရကေန႔တြင ေမြးဖြားခၿပး (၁၃) ေယာကေျမာကသားျဖစသည။ သမငးသေတသ၊ ရပေဗဒပညာရင ဥးစသာေအာင၏ ညအငယဆးလညးျဖစသည။ ဆရာႀကးဥးေရႊဇသည စစေတြၿမ ႕ အစးရအထကတနးေကာငးတြင ပညာသင ၾကားခၿပး (၁၉၄၆) ခႏစတြင တကသလ၀ငစာေမးပြ ေအာငျမငခကာ၊ (၁၉၅၂) ခႏစတြင (B.Sc) ဘြ႔ရရခသည။ ထ႔ေနာက ရနကနတကသလတြင ရပေဗဒနညးျပအျဖစ ေခတ ထမး ေဆာငခၿပး သနးေခါငစာရငးအရာရအျဖစ (၂) ႏစအမႈထမးခကာ (၁၉၅၄) ခႏစတြင ျမနမာ ႏငင၀နထမး (အႀကးတနး) အျဖစ ခန႔ထားခရသည။ ၿမ ႔ပင၊ နယပင၊ ၿမ ႔ မ၀နေထာကႀကး အျဖစ (၁၉၆၁) ခႏစတြင ေဖေဖာ၀ါရလအထ ထမးေဆာငခသည။ (၁၉၆၁) ခႏစ မတလမ (၁၉၆၇) ခႏစ စကတငဘာလအထ ဘ႑ာေရးႏင အခြနေတာ၀နႀကးဌာနတြင အတြငး၀န ကေလးႏင ဒတယအတြငး၀နအျဖစလညးေကာငး၊ (၁၉၆၇) ခႏစ ေအာကတဘာလမ (၁၉၆၈) ခႏစ စကတငဘာလအထ ဘ႑ာေရးႏငအခြန၀နႀကးဌာနလကေအာကရ ေအာင ဘာေလသနးဆဌာနတြင လကေထာကအပခပေရးမးအျဖစလညးေကာငး ေဆာငရြကခ သည။ (၁၉၆၈) ခႏစ ေအာကတဘာလမ (၁၉၇၀) ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလအထ ကရငျပညနယ ဘားအခရင တြဘကခရင၀န၊ (၁၉၇၀) ခႏစမ (၁၉၇၂) ခႏစ ၾသဂတလအထ သတြခရင၀န တာ၀နမားက ထမးေဆာငခသည။ (၁၉၇၈) ခႏစတြင ရခငျပညနယ ျပညသ႔ေကာငစ၀ငအျဖစ အေရြးခယခရၿပး၊ (၁၉၇၈) မ (၁၉၈၄) ခႏစအထ ရခငျပညနယ ျပညသ႔ေကာငစအတြငးေရးမးတာ၀နက လညးေကာငး၊ (၁၉၈၅) ခႏစမ (၁၉၈၈) ခႏစအထ ရခငျပညနယတရားသႀကးအဖြ႔ဥက႒ တာ၀နကလညးေကာငး ထမးေဆာငခသည။ ျပညသ႔ေကာငစတာ၀နထမးေဆာငယငး (၁၉၇၈) ခႏစတြင ျပညနယအေထြေထြ အပခပေရးဥးစးဌာနမး ရာထးတးျမႇငခရသည။ ရခငျပညနယ ျပညသ႔ေကာငစအတြငးေရးမးႏင ျပညနယတရားသႀကးအဖြ႕ ဥက႒တာ၀နမားက ထမးေဆာငေနစဥ ရခငျပညနယ အာဏာပငအဖြ႕အစညးသးရပ၏ တာ၀နေပးအပခကအရ ရခငျပညနယျဖစစဥသမငး (သမငးႏင ပထ၀အေနအထားက႑)၊ ႏငငေရးက႑၊ လမႈေရးက႑၊ စးပြါးေရးက႑၊ ယဥေကးမႈက႑ျပစေရးအဖြ႔ေခါငးေဆာင တာ၀နခ၊ ရခငျပညနယမဂၢဇငးအယဒတာႏင ထတေ၀သ၊ ေျမာကဥးလမးညႊနစာအပ ထတေ၀ေရး ေကာမတဥက႒ႏင ထတေ၀သ တာ၀နမားက ထမးေဆာငခသည။ ဆရာႀကးသည ရခငသမငး၊ ရခငစာေပက႑တးတကေရး၊ လမးျခားမား၏ ရခင

(၂၃)

ရခငသမငးသေတသ စာေရးဆရာႀကး ဥးေရႊဇသည ေအာကတဘာလ (၂၀) ရက၊ နနက (၄) နာရအခန၊ ရနကနၿမ ႔ ၊ အာရေတာ၀ငေဆးရႀကး၌ ကြယလြနအနစၥေရာက သြားရသညအတြက မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာေကာငးသားႏငလငယမားအစညးအရး (AASYC) မ ကနရစသဆရာႀကးမသားစႏင ထပတထပမ ၀မးနညးေၾကြကြရပါေၾကာငး မတတမးတငအပပါသည။

ဆရာႀကးေကာငးရာသဂတေရာကပါေစ။

အမးသားေရး က႑

(၂၅) (၂၄)

အမးသားေရးတာ၀နမားက ဘ၀တေလာကလး ႀကးပမးထမးေဆာငခသည။ (၁၉၈၈) ခႏစတြင အစးရ၀နထမးဘ၀မ အနားယၿပးေနာက ရခငသဟာယ မဂၢဇငး - ရနကန၊ ရခငမဂၢဇငး - စစေတြၿမ ႔၊ ျမတပနးသဇငရခငအမးသမးမဂၢဇငး - ရနကန ၿမ ႔၊ မဇၥမအလငးေရာငမဂၢဇငး - အႏၵယ စသည မဂၢဇငး၊ စာေစာငမားတြင ေဆာငးပါး မားေရးသားခသည။ ဘဂၤလားေဒရႏငငမ တရားမ၀င ၀ငေရာကလာသည ဘဂၤလမဆလင မားႏင ပတသက၍ (၁၉၅၂-၅၃) တြင ရခငျပညနယ၌ သနးေခါငစာရငးအရာရတာ၀န ထမးေဆာငစဥ ကယေတြ႔အႀကမားက အေျခခ၍ ရခငျပညသ႔ မဆလငမား ၀ငေရာကလာ မႈအားေလလာျခငး (Study of Muslim Infiltration into Rakhine State) စာတမးက အဂၤ လပ၊ ျမနမာႏစဘာသာျဖင ေရးသားထားေသာစာတမးက သမငးပါေမာကၡေဒါကတာေအး ခမးႏင ပးတြထတေ၀ခသည။ ဓည၀တေခတႏငပတသက၍ ရခငလႀကးအခ ႔က အမနတ ကယမရေသာ ဓည၀တေခတက မညသညအတြကေဖာထတရန ႀကးစားေနပါသလ ဟ ေသာ သေရာေတာေတာေမးခြနးမားက ေမးျမနးခရေသာေၾကာင 'ဓည၀တေခတသည ဒ႑ာရမဟတပါ' ဆသညေဆာငးပါးမား ေရးသားၿပး ေပာကကြယေနသည ဓည၀တေရးဥး ေခတက ေဖာထတမတတမးတငခသည။ (၁၉၉၆) ခႏစတြင ဥးဘစ (ဓညစ) (ဆရာႀကး အစက) ေရးသားသည အဂၤလပႏင ဖကဆစေတာလနေရးမတတမး 'ရခငတငးရငးသား မားႏင ျမနမာႏငင၏ လြတလပေရးႀကးပမးမႈ' စာက စစဥထတေ၀ခသည။ ဆရာႀကး သေတသနျပေရးသားခေသာ ေဆာငးပါးအေျမာကအျမားရၿပး 'ရခင တ႔၏ဗဒၶဘာသာေရႊေရာငလႊမးမးခသညအခန'၊ 'ရခင၀ါးေတာႏင ေရ ႔အလားအလာ' ေခါငး စဥျဖင ေဆာငးပါးမား၊ အဂၤလပဘာသာျဖင ေဆာငးပါးမားမာ ထငရားသည။ စာအပအေျမာကအျမားက ေရးသားခၿပး 'THE GOLDEN MRAUK-U, AN

ANCIENT CAPITAL OF RAKHINE' ေျမာကဥးလမးညႊနစာအပမာ ထငရားသည။ ထ႔အျပင WETHALI: THE LAND OF HISTORIC FINDS ေ၀သာလ၏ တးေဖာ ရာ ေတြ႔ရခကမားစာအပ တ႔မာ ဆရာႀကးစနစတကသေတသနျပတငျပထားေသာ စာအပ မားျဖစေသာေၾကာင ရခငသမငး၊ သမငးအေမြအနစက ပမခငမာ ေတာကေျပာငသစလြင ေစခသည။ ဆရာႀကးကြယလြနခနတြင အသက (၈၃) ႏစ ရၿပး ဇနးေဒၚခငလႏင သား၊ သမး (၆) ဥးကနရစခသည။ ဆရာႀကးကြယလြနအနစၥေရာကျခငးသည ရခငလမးႏင ရခငသမငးတြင တနဖး မျဖတႏငေသာဆးရႈးမႈတရပျဖစေပသည။

Ð Ð Ð

ဒမကေရစလႈပရားမႈေတာလနေရး ကာလထမာ အမးသမးေတြရ အခနးက႑ က ဘယေလာက ပါ၀ငေနသလဆတာက စတငၿပး ေတြးေတြးမခငး အေတြးထမာ ပထမ ဥးဆး ေပၚလာတေမးခြနးကေတာ ဒလႈပရားမႈႀကးထမာ အမးသမးေတြဟာ အမးသားေတြ န႔ (ေနရာတငးမာ) တနးတလပကငေနသလား ဆတေမးခြနးပ ျဖစပါတယ။ ေနာကဆက တြေတြအေနန႔ ထပေပၚလာတာေတြကေတာ ဒလလႈပရားမႈထမာ ဘာေၾကာင အမးသမး ေတြက ေခါငးေဆာငမႈအခနးက မရၾကတာလ။ သတ႔ေတြဟာ အမးသားေတြန႔ တနးတ အနာဂတျမနမာျပညရအေရးက ေဆြးေႏြးတေနရာေတြမာ၊ လႈပရားမႈအတြငးမာ ဆးျဖတ ခက ခမတတအခါ တကယတမးပါ၀ငေနၾကၿပလား ဆတေမးခြနးေတြပ ျဖစပါတယ။ ေယဘယေျပာရစတမးဆရငေတာ လႈပရားမႈထမာ အမးသားေတြက ေတာလန ေရး ဗဟာေတြခၾက၊ ဆးျဖတခကေတြ လပၾကၿပဆရင အမးသမးေတြက ေဘးထြက ထငၾကၿပး သာမန ေထာကခအားေပးတ အေနအထားမးက ေရာကကနၾကပါတယ။ အမးသမးန႔ကေလးငယေတြရ လဥးေရအခးအစားဟာ လဥးေရအားလးရ ထက၀ကေကာ ရေနတအတြက အမးသားေတြ ဒလခမတတေတာလနေရးဗဟာေတြ၊ ဆးျဖတခကေတြ ရ ေကာငးကးဆးကး အကးဆကေတြက အမားဆးခစားၾကရမာက အမးသမးေတြ သာ ျဖစပါတယ။ ဒါေတာငမ အမးသမးေတြက ဘာေၾကာင ဒလက႑ေတြမာ မပါ ၀ငၾကရတာလ။ ဒကစၥေတြဟာ ႏငငေရးေတြသာ ျဖစတယ။ အမးသမးေတြန႔ ႏငငေရးဟာ လး၀ မသကဆငဘး။ အမးသမးဆတာ ယဥေကးမႈထနးသမးေရး၊ အမေထာငေရးရာေတြ အေပၚသာ အာရစကဖ႔လတယလ႔ ယဆထားၾကလ႔လား၊ ဒါဆရင ႏငငေရးဆတာက ဘာလ။ ႏငငေရးဆတာဟာ လေတြရအနာဂတ၊ တငးျပညတျပညရ အနာဂတက အဆး အျဖတေပးမယ အဆးအျဖတေတြ ခမတေဆာငရြကရာမာ ပါ၀ငေဆာငရြကႏငခြငပ ျဖစ ပါတယ။ အမးသမးေတြ ဒလပါ၀ငေဆာငရြကႏငခြင နညးေသးတာ၊ မရေသးတာဟာ ဒလ ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြေတြဆ အမးသမးေတြ ၀ငေရာကဖ႔အတြက အမးသားေတြက ရပပငး ဆငရာအေနန႔ ပတဆ႔ထားလ႔ မဟတပါဘး။ ဒါေပမ အမးသမးေတြ ဒလမး ပါ၀ငခြင မရေအာင အျခားေသာအေၾကာငးအခကမားစြာက ဟန႔တားေနတာကေတာ အေသအခာ ပါပ။ ဘာအေၾကာငးအရာေတြက အဓက ဟန႔တားေနတာလ။ ပထမဥးဆးကေတာ

အမးသမးေရးရာ က႑

(၂၇)

အမးသမးေတြဟာ အမတြငးမႈ လပငနးေတြန႔ မအားလပႏငတာေတြပါပ။ အမေထာငက လ႔ အမေထာငတခက စတငလကတာန႔ အမေထာငတာ၀နေတြအားလးက အမးသမးေတြ အေပၚ စၿပကလာေတာတာပါပ။ အမေထာငေရးတာ၀နေတြန႔ ရငေသြးတာ၀နေတြက အမးသမးေတြက အမရျပငပက တျခားအလပေတြမာ ပါ၀ငလပကငဖ႔ အခကအခေတြျဖစ လာရေတာတယ။ ဒါေတြက ေကာလႊားႏငဖ႔ကေတာ အမေထာငတာ၀နေတြက စတခ လကခန႔ ခြေ၀လပကငႏငဖ႔ ျဖစပါတယ။ အမေထာငဖကေတြက အမေထာငတာ၀နေတြ က အမးသမးတေယာကတညးရ တာ၀နေတြသာျဖစတယလ႔ မမတဘန႔ ခြေ၀လပကငမ သာ အမးသမးေတြဟာ သတ႔အတြက အကးရမယ အမေထာငျပငပတာ၀နေတြ၊ အသကေမြး၀မးေကာငးပညာေတြ၊ အျခားပညာေတြက သငယေလလာဖ႔ အခနရလာ မာ ျဖစပါတယ။ ျမနမာျပညက တခ႕အစဥအလာေတြ၊ မသားစေတြရ သာမနေတြးေတာတ အေတြးေတြကလညး အမးသမးေတြအေနန႔ ပညာေရးအခြငအေရးေတြက အမးသားေတြ န႔ တနးတမရႏငေအာင ဟန႔တားေနတတပါတယ။ စးပြါးေရးအဆငမေျပလ႔ ရငေသြးေတြ က ေကာငးကထတရေတာမယဆရင မနးကေလးက ေကာငးကထတပစဖ႔ အရငဆး စဥး စားမတတၾကတယ။ မနးခေလးဆရင ေသစာရငစာတတရင ရၿပဆတအေတြး၊ အမေထာင ကရင သ႔ေယာကားက တာ၀နယေကၽြးေမြးလမမယဆတ အေတြးေတြက အမးသမးေတြ အထကတနး အဆငျမငပညာေတြ သငယမႈက အေႏာကအယကျပေစတာ အမနပါပ။ ဒလမး အေတြးမးန႔ ဒလ ပတ၀နးကငမးၾကားမာ ရငသနလာခရတ အမးသမးေတြဟာ အမးသားေတြန႔ တနးတရညတပညာေရးအခြငအေရးမး သငၾကားခတယလ႔ ဆႏငပါ မလား။ သတ႔တေတြ အမေထာငျပငပက ထြကၿပးေတာ အလပလပၿပဆေတာေရာ အမး သားေတြန႔ တနးတ တညတအခြငအေရးရၿပး တညတအျမငမးက ႀကေတြ႔ရႏငပါမလား။ ျမနမာျပညလ ကနးမာေရးအေျခအေန အဆငအတနး အလြနက နမကေနတ ႏငငမးမာ အမးသမးေတြအဖ႔ ပမၿပးေတာ ဒကၡေရာကပါတယ။ ဘာလ႔လဆေတာ ေျပာခ တအတငး မသားစ၀ငေတြရ တာ၀နေတြက အမးသမးေတြရ တာ၀နေတြလးလး ျဖစတယ လ႔ ယဆထားတအတြက မသားစ၀ငတေယာက ကနးမာေရးခ႕တတာန႔ အဓကတာ၀န ယရမယသက အမးသမးေတြ ျဖစေနပါတယ။ လေလာကတ ကနးမာေရး အသပညာေပး မႈေတြ မရတအခါမာေတာ အမးသမးေတြဟာ မလလားအပတ ကယ၀နပကကမႈ၊ အမး သမးေရာဂါ ထေျပာမႈဒဏက အမားဆး ခစားရတာပါပ။ သားသမးေမြးဖြားဖ႔ မသားစ စမကနးေတြ ေရးဆြရာမာလညး အမးသမးေတြရ ဆႏၵေတြဟာ သတ႔ေယာကားေတြရ အလရမၼက၊ ဆႏၵေတြေအာကမာ ေပာကပကခရတတပါတယ။ သတ႔ ကယခႏၶာက သတ႔ ပငဆငခြငမရဘ အမးသားေတြအလဆႏၵအရ သားသမးေတြ တေယာကၿပး တေယာက ေမြးေနရငး သားသမးန႔ အမေထာငေရးတာ၀နေတြၾကားမာပ ဘ၀ရအခန ေတာေတာမား မားက ကနဆးခရပါေတာတယ။ ဒလန႔ပ အမေထာငစအတြငးမာ ကယကကယ ယၾကည

(၂၆)

မႈေတြ တျဖညးျဖညး ေလာနညးလာရငးန႔ ျပငပပတ၀နးကငမာ ပါ၀ငပတသကဖ႔အတြက က မ၀မရေတြျဖစလာၿပး လမႈအသငးအ၀ငးန႔ ကငးကြာသြားတတပါတယ။ ဒလအတားအဆးေတြက ေကာလႊားဖ႔အတြက အမးသမးေတြက ပြငပြငလငး လငး ေျပာဆလာႏငဖ႔အတြက အမားရၾကားမာ သတ႔ေတြရအေတြးအေခၚ အယအဆေတြ က ယယၾကညၾကည ရရ၀၀န႔ ေျပာဆႏငဖ႔အတြက ၀ငး၀နးအားေပးၾကရပါမယ။ အမး သမးလႈပရားမႈေတြ၊ ႏငငေရးလႈပရားမႈေတြအေၾကာငး ပညာေပးရငး သတ႔ေတြ ရငဆငေန ရတ အေျခအေနေတြန႔ ဆကစပၿပး အသးခလာတတေအာင ၀ငး၀နးလပေဆာငေပးရပါ မယ။ ဒါအျပင ႏငငေရးဗဟသတေတြ၊ အသဥာဏေတြ ရငကကၾကြယ၀လာဖ႔အတြက ယေန႔အမးသမးေတြက အခြငအေရးေပးၾကရပါမယ။ လႈပရားမႈအတြငးက ေခါငးေဆာငမႈ အခနးက႑ေတြမာ၊ ဆးျဖတခကခမတတေနရာေတြမာ အမးသမးေတြကယတင ပါ၀င လာေစရငးန႔ အမးသမးေတြရ အခနးက႑ေတြ တးတကလာေအာင၊ အမးသမးေတြရ အရညအခငးေတြ တးတကျမငမားလာေအာင လပေဆာငေပးရပါမယ။ ဒါမသာ ဒမကေရ စ လႈပရားမႈ ၿပးဆးသြားလ႔ ေနာငအနာဂတ လမႈဘ၀သစတခက တညေဆာကတအခါမာ ဒအေလအကငေတြက ဆကလကၿပး လပေဆာငသြားႏငမာ ျဖစပါတယ။ ဒေနရာမာ အမားဆးၾကားရတ အမးသားေတြရ ေျပာၾကားခကကေတာ လ႔ အခြငအေရးဆတ လအမားစန႔ သကဆငတ လ႔အခြငအေရးက ပထမဥးစားေပး ေဆာင ရြကၿပးေတာမ အမးသမးအခြငအေရးက ဒတယေဆာငရြကၾကစ႔ ဆတအေျပာ ျဖစပါ တယ။ ႏငငတကာအမးသမးလႈပရားမႈမားရ အေတြ႔အႀကအရဆရငေတာ အမးသမး အခြငအေရးက ေနာကမေတာငးဆတကပြ၀ငပါဆတ အခနဆြတလပရပမးဟာ အမး သမးအခြငအေရး ျပညျပည၀၀ရရေရးေတြက ဘယေတာမ ဥးတညမာမဟတဘန႔ အမး သမးအခြငအေရးဆတာ ဒတယတနးစားအခြငအေရးမးသာ ျဖစတယဆတ အျမငမးန႔ပ ဆကလကအသအမတျပခသြားရမာ ျဖစပါတယ။ အမးသမးေတြဟာ လႈပရားမႈကာလ အတြငးမာ ေခါငးေဆာငျဖစခြင၊ ဆးျဖတခကေတြခမတရာမာ ပါ၀ငခြငေတြစတ အခြင အေရးေတြမရရခတအတြက လႈပရားမႈႀကး ၿပးဆးသြားခလ႔ တငးျပညမာ စစအစးရ ျပတ ကသြားတေနာကပငးမာလညး အမးသမးေတြဟာ အခလမးပ အမးသားေတြ လပသမ ကသာ ေထာကခအားေပးတအဆငမာပ ရေနမာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင အခအခနမာ အမးသမးေတြက ေခါငးေဆာငမႈေနရာေတြ၊ ဆးျဖတခကေတြ ခမတတေနရာေတြမာ ပါ၀ငႏငခြငေတြ ဖနတးေပးရပါမယ၊ ဒါမမဟတရငေတာ စစအစးရ ျပတကသြားရငေတာင ဒက႑မးေတြမာ အမးသမးေတြ ပါ၀ငလာဖ႔ အဆငသငမျဖစေသးတ အျဖစမးန႔ ႀကၾက ရပါမယ။ လကရလႈပရားမႈေတြမာ တာ၀နယထားၾကတ ေခါငးေဆာငေတြအေနန႔လညး အမးသမးေတြအေပၚ ေနရာေပးမႈ လအပတယဆတ အသေတြ တးတကလာေစဖ႔ လအပ

(၂၈) (၂၉)

ပါတယ။ သတ႔ေတြကတဆင တျခားသေတြက ဒလအသမး ျပန႔ပြားဖ႔အတြက လပေဆာင ႏငပါတယ။ ဒလမးလပေဆာငမသာ အရညအခငးရတ အမးသမးေတြအေနန႔ ျမနမာ ႏငင ဒမကေရစရရေရးတကပြရ ေခါငးေဆာငမႈေနရာေတြမာ၊ ဆးျဖတခကခမတတ ေနရာ ေတြမာ အမးသားေတြန႔ တနးတတကပြ၀ငႏငမယ အေျခအေနက ေရာကရႏငမာ ျဖစပါ တယ။ (၁၉၉၅) ခႏစ တရတႏငင ဘဂငးၿမ႕မာ ကငးပခတ စတတအႀကမေျမာက ကလသမဂၢ အမးသမးညလာခမာ ခမတခတ ေရ႕လပငနးစဥေတြထမာ အမးသမးေတြ ဆးျဖတခက ခမတတေနရာမာ ပါ၀ငလာေစႏငဖ႔အတြက အစးရေတြက ပနၾကားထားတ အခကေတြရပါတယ။ ဒအခကေတြကေတာ ဆးျဖတခကခမတတေနရာမာ အမးသမး ေတြ အငတကအားတက ပါ၀ငလာဖ႔အတြကန႔ ညမတအခြငအလမးမား ရရေစေရး အတြက တာ၀နယေဆာငရြကေပးဖ႔ အေရးပါတဆးျဖတခကေတြ ခမတတအခါမာ အမး သမးေတြ ပါ၀ငလာႏငဖ႔အတြက သတ႔ေတြကလအပတ ဗဟသတေတြ တးပြါးေအာင ေလ ကငပးေထာငမႈေတြ လပေဆာငေပးဖ႔န႔ အမးသမးေတြရ လပကငႏငမႈစြမးရညေတြက တးပြားေအာငလပေဆာငေပးဖ႔ စတအခကေတြပ ျဖစပါတယ။ ဒါေတြဟာ အစးရေတြ အေပၚ ေတာငးဆထားတအခကေတြ ျဖစေပမယ လကရေတာလနေရးအတြငးက ဆးျဖတ ခက ခမတတေနရာေတြမာ ေနရာယထားၾကတ အမးသားေတြအေနန႔လညး သတမေလ လာစရာအခကေတြလညး ျဖစပါတယ။ ဒါမသာ ေနာငအနာဂတျမနမာႏငငမာ အမးသမး မားရ အခနးက႑ တးတကျမငမားလာႏငမာ ျဖစပါတယ။

ေမယြနးအမ (ခလငးျပာ အမးသမးစာေစာင ၀ဘဆကဒမ ကးယေဖာျပပါသည။)

ကေနာတ႔တေတြ ေကာငးသားဘ၀က ဖတ႐ႈခဖးတ စာအပတအပထမာ ‘အလပသမားဆတာ အရငးရငစနစရ႕ ၀မးေၾကာတကက ေဖာကထြက ေမြဖြားလာသမား ျဖစသည’ တ။ အရငးရငစးပြားေရးစနစက ရငးျပသ ျမနမာႏငငေရးေဘာဂေဗဒပညာ ရငမားကလညး ‘ေျမြေပြးမားဟာ သားေပါကရင မခငရ႕၀မးဗကက ေဖာကခြ ေမြးဖြားလာ ၾကသလ အလပသမားေတြဟာ အရငးရငစနစ မခငရ႕ ၀မးေၾကာတကက ေဖာကထြက လာၾကသည’ လ႔လညး ဥပမာေပးၿပး ရငးျပခၾကပါတယ။ တကယေတာ အရငးရငန႔ အလပ သမားတ႔ဟာ စနစတခတညးမာ အမႊာ ေမြးလာၾကတာပါပ။ တဥးန႔တဥး မခေနရတ ‘မရ မျဖစရနသ’ မားလညး ျဖစၾကပါ တယ။ အရငးရငက ေငြရငးစကထတတယ။ အလပသမားက လပအား စကထတ တယ။ တကယေတာ အလပသမားကလညး အရငးအႏး စကထတရတာပါပ။ သ ရငးႏး ရတာက ‘လပအား’ န႔ ‘အခန’ ျဖစပါတယ။ ဒအတြက အျမတအခြနက ခြေ၀ရာမာ အရငး ရငက သစကထတရတာကပျမငၿပး သကပ ေကးဇးရငလ႔ မတယတာမ႔ အလပသမားက လပခေ၀စနညးနညးပ ေပးပါတယ။ အျမတက ရႏငသမရေအာင လက.. ႏႈက ယပါတယ။ အခန တေန႔ (၈) နာရခငးရမယဆရင (၁၀) နာရခငးပါတယ။ (၄) ရကၾကာရင (၄x၂) နာရ၊ တနညးေျပာရင (၈) နာရ အျမတ ထြကသြားပါတယ။ အလပသမားတေယာက အတြက လပခက ေခါငးပ ျဖတလကတာပါပ။ ဒါက အခနအေပၚက ေခါငးပျဖတတာပါ။ လပအားအေပၚကလညး ေခါငးပျဖတ ပါေသးတယ။ တနာရ (၈) ကပေပးရမာက (၄) ကပ ပေပးတယ။ (၂) ရကလပရင (၄x၂) ကပ၊ တနညး ေျပာရင (၈) ကပဆတ အလပသမား တဥးရ႕ လပခက ေခါငးပျဖတယလကတာပါပ။ အလပ႐က ကနေခာပစၥညးက ေရာငးခ တအခါ လပအားခကပါ အရငးအႏးအျဖစ ထညၿပး အျမတ တြကယပါတယ။ ကနၾကမးက ကနေခာျဖစသြားလ႔ တနဖးတကလာတအတြက ေစးျမႇင ယျပနပါေသးတယ။ ဒါဟာ အလပသမားေၾကာင ရတာျဖစေပမယ အလပရငကခညး အျမတယလကပါတယ။ အရငးရငေတြဟာ တေန႔တျခား ခမးသာလာေပမယ အလပသမားေတြက တေန႔ တျခား ခၽြတၿခက လာခပါတယ။ ဒါေၾကာင လပအားခ ပေတာငးပါတယ။ မေပးရင သပတ ေမာက ဆႏၵျပပါတယ။ ဒလန႔ အလပရငန႔ အလပသမားတ႔ဟာ ကမၻာရနျဖစၿပး တၿခမးၿခမး န႔ ျဖစၾကရတ ပဋပကၡေတြဟာ မဆးႏငေတာပါဘး။ ဒါက ဘ၀ကေပးတ ႏငငေရးပါ။

အလပသမားေရးရာ က႑

(၃၁) (၃၀)

ကေနာတ႔ ႏငငက လယယာႏငငပါ။ လယယာကလညး စကမႈလယယာစနစ မဟတေသးပါဘး။ ရသမ စက႐ေတြဆတာကလညး စကမႈႏငငႀကးေတြက ၀ယယသးစြရ တ စက႐အငယစားေတြပါပ။ ဒါေပမယ စက႐မရတ ကနတငကနခဆပကမး လပသား မားလညး ဗမာျပညမာ အငးအားေကာငးလပါတယ။ ၀နခစကေတြ လေလာကေအာင မသးႏငေသးလ႔ပါ။ ေရနေျမအလပသမား၊ မးရထားစက႐အလပသမားေတြန႔ သေဘၤာ ကငး အလပသမားေတြလညး နာမညႀကးတ အလပသမားထေတြပါ။ ဒစက႐ေတြဟာ ဒေန႔ေခတမာ အစးရ၀နထမး အလပသမားေတြ ျဖစေနၾကပါတယ။ စက႐ အလပ႐ေတြက အစးရပင ျဖစေနၾကလ႔ပါ။ စစအစးရဟာ ပဂၢလက အရငးရငထက ဆး၀ါးပါတယ။ အစးရ ကယတငက ေခါငးပျဖတတာက လပေနေတာ အလပသမားေတြ ဆႏၵျပရင အစးရအာဏာန႔ ႏမနငး ေလ ရပါတယ။ အလပသမားေတြကလညး သတ႔ရ႕အာဏာက လယမယ သပနေတြလ႔ သေဘာထားၿပး စစတပကပါ ၀ငေရာကႏမနငးေလ ရပါတယ။ ေသနတန႔ ပစခတတာ ဟာလညး ၿခမးေျခာက႐မဟတဘ ဗလေန၀ငးျပခသလ စစတပဆတာ မးေပၚေထာင မပစပါဘး။ ထေအာင မနေအာငပ ပစၾကပါတယ။ ဒအစးရက အလပသမားေတြက အၾကမးဖကႏမနငးေလရတာဟာ အစးရက အလပသမားက ေၾကာကရြြ႕လ႔ပါပ။ မတရားတာကလပတ လေတြက ေၾကာကတတပါ တယ။ သတ႔ကယတင သတ႔ဟာ မတရားတာေတြက လပေနတယဆတာ သေနလ႔ ပၿပး ေၾကာကတတတာပါ။ အလပသမားေတြမာ ႏငငေရးအသတးမာ အလြနေၾကာကပါတယ။ သဘာ၀အရ စစသားဆတာ လသတဖ႔ေလကငထားရတဟာေတြ။ အလပသ မားဆတာ ကနထတလပဖ႔ ေလကငထားသေတြ။ ဘာပျဖစျဖစ အလပ၀ငဖ႔ရာအတြက ပညာအေျခခရဖ႔န႔ သငတနးတကဖ႔ လတာခညးပ။ ေခတသစစစသားဟာ ေခတမလက နကေတြ အသးျပဖ႔ ပညာအေျခခလအပသလ ေခတသစအလပသမား (စက႐လပသား) ေတြကလညး စကေတြ ေမာငးႏငဖ႔ ပညာအေျခခလတယ။ ဒါေတြဟာ ေခတသစစက မႈေခတ ျဖစလာလ႔ပါ။ ေရးေခတကေတာ စစသားဟာ ျမငးစးျခငး၊ ဓားခတ လထးျခငးတ႔က ေလကင သငယရတယ။ ေရးေခတ အလပသမားကေတာ ကာယလပအား အသးျပဖ႔ သငယရပါ တယ။ ခေခတေလာက စာေတြေပေတြ တတဖ႔ မလပါဘး။ ေရးက ေခါမ၊ ဥေရာပစတ ေနရာေတြမာ ကၽြနလပသားေတြ ရခတယ။ အေမရ ကားမာ လမေတြက ကၽြနအျဖစ ေရာငး၀ယတာေတြ၊ ၀ါခငး၊ ေဆးခငးေတြမာ အစလက ခငးေစတာေတြ ရခပါတယ။ ဗမာျပညမာကေတာ အမကၽြန၊ ေကာငးကၽြနေလာကပ ရခၿပး ‘ေရ႕ဂႏ၀င ကၽြနစနစ’မး ရခပ မရပါဘး။ လယကၽြန ယာကၽြန ဆတာမးကလညး လယ ကြကယာကြက အကယႀကးေတြ စကခၾကတာမဟတလ႔ ကၽြနေတြ အမားႀကးန႔ မစကပး ခရပါဘး။ ေကာကစာေတြထမာ ကၽြနေတြစာရငးန႔ ပါရေပမယ မမားလပါဘး။ ကၽြနဆတာ

အလပသမားကပ ေျပာတာပါ။ (ကေနာတ႔ ဘရငေတြကလညး အာေသာကတ႔၊ ရဟြနတ တ႔ ေလာက မႀကးကယခပါဘး။) ဗမာျပညမာ ကလနေခတကမ ေရနေျမအလပသမား ဆပကမး ကနတငကနခ အလပသမား၊ ဆနစက၊ ဆစက အလပသမား စသျဖင ေပၚလာခရာမ ေရနခကစက႐ အလပသမားေတြကေတာ ပညာအေျခချမငဖ႔ လပါတယ။ ဒါေၾကာငလ သနလငေရနခက စက႐ဘကက သခငစး၊ ဗလရနေအာင၊ သခငဘေမာင တ႔လ ႏငငေရးသမားေတြ ထြက ေပၚလာခတာ ျဖစပါတယ။ အလပသမားဆတာ ႐ပေဗဒ၊ ဓာတေဗဒ စတ သပၸပညာအေျခခရရပါတယ။ လပငနးခြငမာ အစလက တေနရာတညးလပၾကရၿပး တေယာကန႔ တေယာက ေခြးသြား ဘးေတြ ခတဆကသလ၊ အခနကက ဆကစပလပေဆာင ေနၾကရပါတယ။ အလပသ မားေတြကယတင စကရ႕အစတအပငးေတြ ျဖစေနၾကပါတယ။ အလပသမားေတြဟာ ယႏရားသေဘာအရ လခငးလညး ခတဆက ကၽြမး၀ငေနၾကရပါတယ။ လယသမားေတြန႔ မတတာက အဒါပါပ။ တစတေ၀းတညး အစလက ဆကစပရငးႏး ကၽြမး၀ငေနၾကလ႔ အရငးရငေတြက ေၾကာကေနရပါတယ။ အလပသမားေတြဆႏၵျပရင အစလကျဖစလ႔ စက ႐လညပတမႈ ရပဆငးသြားရၿပး ကနထတလပမႈလညး တပါတညး ရပဆငးသြားပါလမ မယ။ အလပသမားေတြက သမဂၢဆၿပး ဖြ႔စညးထေထာင လကၾကတအခါ ပၿပး ေၾကာကစ ရာ ေကာငးေလာကေအာင အငအားႀကးမား လာခပါတယ။ အလပရငက အလပသမားေတြရ႕ ေကးဇးရင အလပသမားေတြဟာ အလပရင ေတြရ႕ ေကးဇးကၽြနလ႔ ေရးအစဥအလာ မတယစြလမးလာခတာ ရပါတယ။ အလပသမား တခ႕ကလညး အလပရငက ေကးဇးရငလ႔ ထငေယာငထငမား ျဖစေနၾကတာမ း ျမနမာ လမးေတြမာ ရေနပါတယ။ ေကးဇးရငက ေကးမစြပေကာငးဘးလ႔ စြမတေနၾကပါတယ။ ဒါဟာ မဟတဘး။ အျပနအလန အေရာငးအ၀ယ သေဘာပါပ။ ‘ဆေပးလ႔ ဆနရ’ ဆတ သေဘာတရားပါပ။ ဗမာအစးရ ကယတငက ၀နထမးေတြက သတ႔က ေကးဇးျပထားတာ၊ သတ႔က လခေပးထားတာ၊ သတ႔က ေကးဇးတငရမာလ႔ ထငမတေနၾကသလ ၀နထမး ေတြက သတ႔ရ႕ ေကးဇးကၽြနေတြလ ဆကဆေလ ရပါတယ။ ဒအစြေတြ ေဖာကရပါမယ။ ဒါဟာ ႏငငေရးရ႕ အေျခခသေဘာတရား တခပါပ။ အလပသမားဟာ အလပရငရ႕ေကးဇးရင၊ အစးရရ႕ေကးဇးရငလ႔လညး မတယ ၿပး အျပနအလန ၿငမးခမးမတေအာင ဆကဆႏငေရးက ေရး႐ႈရမာပ ျဖစပါတယ။ အလပရငဟာ ေလာဘသမားျဖစလ႔ အေလာေပး႐း မရပါဘး။ အသာတၾကည ေျပာလ႔ လညး မရပါဘး။ သ႔ဘကက အပခပေရးယႏရားပငးျဖစတ အစးရကလညး ဘက လကေလရေတာ ပၿပး ကမးတကပါတယ။ စစအစးရ ကယတင အလပရငျဖစရငေတာ ပၿပးေတာ ဆးသညထက ဆးပါမယ။ စစအစးရဆရငေတာ ဥပေဒမရဘ၊ ေသနတရေနလ႔ ကမးကနေအာင မက႐ငးပါလမမယ။ ဘာသာေရးန႔ ငရႀကးမယဆတာလညး မရလ႔ ဘနး

(၃၂) (၃၃)

အစညးအရး၏ ေအာကတဘာလအတြငး လႈပရားမႈမား ႀကးေတြကေတာင သတရသေတြ ျဖစေနၿပဆရင အလပသမားကလညး ညႇာမာမဟတပါ ဘး၊ အလပသမားကလညး ျပနမညႇာဖ႔ပ လပါတယ။ ကမာၻ႔သမငးအစဥအလာအရ အလပသမားေတြဟာ သဘာ၀အရ တစတညးရ႐ သာမက စနစတက ဖြ႔စညးထားၾကတ ‘အလပသမား သမဂၢ’ ဆတာေတြလညးရခလ႔ ခေခတမာ အလပခနသတမတမႈ၊ အခနပလပအားခ၊ လမႈ ဖလေရးစတာေတြ ရလာခ ပါတယ။ စစအစးရလကထကမာ မဆလလကထကကလ ဟနေဆာငပနေဆာင အစညး အ႐း ေလးေတာင မရေတာပါဘး၊ ခြငလမေပးေတာဘးဆေတာ လ႕၀ကဖြ႔စညးထားရ မာပါ။ ကစလစသပသညးစြာ လပေဆာငရမာပါ။ ေလာကေကာင ႀက႕ဖြ႔ေတြကလညး သတထားရမာပါ။ ေခတသစဆ႐းရပါတယ။ “အလပသမားေတြမာ ေႏာငႀကးကလြၿပး ဘာမ ဆး႐ႈး စရာ မရ” ဆတာပါပ။ အလပသမားရ႕ ဘ၀အသ၊ ႏငငေရးအသ မရရငေတာ အလပကၽြန ဘ၀က တကမာ မဟတပါဘး။

ေမာငစြမးရည (ေမာငစြမးရည၏ ‘လထႏင ႏငငေရး’ စာအပမ ကးယေဖာပါသည။)

မေဆာကေရာက ရခငသ၊ ရခငသားမား စေပါငးဘကထနျပလပ သတငးကၽြတလျပညေန႔တြင မေဆာကေရာက ရခငသ၊ ရခငသားမား စေပါငး ၿပး စေပါငးဘကထနသကၤနးကပလပြက ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (ရ၊ က၊ လ၊ စ) မ ကမကထျပ ကငးပခပါသည။ အဆပါစေပါငး ဘကထနပြသ႔ ရခငသ၊ ရခငသား အေယာက (၂၀၀) ေကာ တကေရာကခၿပး တကေရာကလာသမားက သဃာေတာမားက ဆရာေတာအရငသျမတမားအား ကထနသကၤနးႏင လဖြယပစၥညးမားက ဆကကပ လဒါနးခၾကပါသည။

အမႈမနႏင အမနတရား ေဖာထတျခငးသငတနးျပလပ ေအာကတဘာလ ဒတယအပတမ စတငၿပး (၁၄) ရကၾကာ အမႈမနႏင အမနတရား ေဖာထတျခငးသငတနးက ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအ႐း (ရကလစ) ဗဟတြင ျပလပကငးပခသည။ အဆပါသငတနးသ႕ သငတနး သား၊ သငတနးသ (၁၀) ဥးတကေရာကခၿပး အမႈမန၊ အမနတရား ေဖာထတႏငရနႏင တရားမတမႈေဖာထတေရးအတြက လ႔အခြငအေရးဆငရာ အခကအလကမားေကာက ယျခငးႏင မတတမးျပစျခငး နညးနာမားက သငၾကားပ႕ခေပးခသည။

ေစစပေဆြးေႏြးျခငးဆငရာ သငတနးျပလပ ေအာကတဘာလ (၂၅) ရကေန႔မ စတငၿပး (၅) ရကၾကာ ေစစပေဆြးေႏြးျခငး နညးနာမားသငတနးက ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမားအစညးအ႐း (ရကလစ) ဗဟတြင သငတနးဆရာ (၃) ဥးမ ပ႔ခေပးခၿပး ရခငသဃာသမဂၢ (RSU)၊ ရခငဒမကေရစအဖြ႔ခပ (ALD)၊ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမားအစညး အ႐း (AASYC) ႏင ရခငအလပသမားမားသမဂၢ (AWU) စသည အဖြ႔အစညးမားမ သငတနးသ၊ သငတနးသား (၁၅) ဥး တကေရာကခပါသည။

(၃၄)

ျပညသ႔လႊတေတာ ကယစားလယအျဖစမ ပယဖကျခငးခရသ ဥးေအာငေကာဇႏင ပတသက၍ ကန႔ကြကရႈတခေၾကာငး ၎တ႔ထတျပနသည႔ ေၾကညာခကအား မငးမ စ႐ကလပရပျဖစေၾကာငး အစးရထတသတငးစာမားက ေရးသားျခငးအေပၚ ရခင တငးရငးသားမားတးတကေရးပါတ (RNDP) မ လႊတေတာကယစားလယမားက ျပန လညေခပသြားမညဟ သရသည။ (Irrawaddy 111011)

ရခငျပညနယမထြကရေသာဆနမားက တရားမ၀ငလမးေၾကာငးျဖင တဖကႏငငသ႔ သယယတငပ႔ျခငးက တားျမစထားၿပး ျပညနယအတြငးမညသညေနရာမဆ လြတ လပစြာ သယယေရာငးခခြငျပထားေၾကာငး သရရသည။ (Weekly Eleven Vol.7 Vo.3)

သမၼတဥးသနးစန၏ လြတၿငမးခမးခြငအမန႕ျဖင လြတေပးလကေသာ ႏငငေရး အကဥးသား (၃၀၀) နးပါးထတြင ရခငမ ႏငငေရးအကဥးသား (၇) ဥးခန႕သာ ပါ ၀ငေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 131011)

ရခငျပညမထြကေသာ ဂတစျဖင ရခငျပညတ၀နးလး လပစစမးရရေရးလႈပရားမႈ တရပက ရခငျပညရ လငယတစက စတငလႈပရားေနၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 141011)

စစေတြၿမ႕ပငလယကမးေျခတြင သတးျခငးက ယခငကရပစထားေသာလညး ယခ အခါ ျပနလညျပလပျခငးမားက လပကငလာခၾကၿပျဖစေၾကာငးႏင ကမးေျခအလ မပကစးရန ထနးသမးမႈမား ျပလပသငေၾကာငး ေဒသခမားက ေမာလငလကရ ၾကသညဟ သရရသည။ (Weekly Eleven Vol.7 Vo.3)

စာေရးဆရာ သနးေဆြတင ေရးသားေသာ ရခငသမငးေနာကခအေျချပ “ ဘငါး ရာေတာငေပၚက ရတနာသက” ၀တစာအပက မးေကာစာေပက ထတေ၀ျဖန႕ခ လကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 141011)

ရခငျပညနယတြင အေကာငအထညေဖာေနေသာ ေရႊဂတစသဘာ၀ဓာတေငြ႕ စမ ကနးက ရပတန႕ရန ျမနမာႏငငသား (၂၅၀) ခန႕ မေလးရားရ ျမနမာသရးေရ႕တြင သြားေရာက ဆႏၵျပခၾကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 151011)

(၁၉၉၀) ေရြးေကာကပြတြင တတယ အမတေနရာ အမားစအႏငရရခေသာ ရခင ဒမကေရစအဖြ႕ခပ၏ ဗဟေခါငးေဆာငမား မကနာစညအစညးအေ၀းႏင (၂၃) ႏစ ေျမာကပါတႏစပတလညေန႕က ရနကနျမ႕တြင ကငးပခေၾကာငး သတငး ရရသည။ (Narinjara 151011)

ေမာငေတာၿမ႕နယ ေမယေတာငတြင ေနာကထပ ဆငျဖေတာ တေကာငက ေတြ႕ ရေၾကာငး သရသည။ (Narinjara 171011)

ရခငျပညနယအစးရမ "ရခငျပညနယဂာနယ"အမညရေသာ ၀ါဒျဖန႕သတငးဂာနယ တေစာငက ယခလအတြငး စတငထတေ၀ျဖန႕ခလကၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 201011)

(၃၅)

စစေတြၿမ႕တြင စကတငဘာလ (၂၆) ရကေန႕က ျပစမတစတရာမရဘ ဖမးဆး ခခ ရေသာ ေမာငထြနးတင (ခ) ၀ငးေခအား ယခအခါ စစေတြေထာငသ႕ ေျပာငးေရႊ႕ ခပေႏာငထားေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 031011)

ထငးႏငင စမြတစာခြနခရင မဟာခ ငေစးပြေတာတြင ရခငယဥေကးမႈ အဆအကႏင ကငပညာသရပေဖာျပပြက ရခငအမးသားမားက တငဆကျပသခေၾကာငး သရရ သည။ (Narinjara 031011)

ေကာကျဖၿမ႕နယတြင ႏငငျခားမ တညေဆာကမညစမကနးအတြက လေနအမမား က ေလာေၾကးေငြ အနညးငယေပးၿပး အတငးေျပာငးေရြ႕ခငးေနသညဟ သရရသည။ (Narinjara 041011)

ယခငစစအစးရလကထကက စစတပက မတရားသမးယသြားခေသာ လယေျမမား ႏင ပတသကၿပး ပထမဆးအႀကမ စစေဆးမႈတခက မငးျပားၿမ႕နယတြင ျပညနယ အစးရမ ျပလပခေၾကာငးသရရသည။ (Narinjara 051011)

ရခငျပညနယအတြငးရ ေနရာေဒသအေတာမားမားတြင သစေတာမား ျပနးတးလာ ျခငးေၾကာင ေတာငၿပကျခငးမား ျဖစလကရေၾကာငး သရရသည။ (Weekly Eleven Vol.7 Vo.1)

ျမစဆစမကနး ဆငးငထားၿပးေနာက တရတႏငငက ပါ၀ငပတသကေနသည ေကာကျဖၿမ႕ရ စမကနးႀကးမားက ေ၀ဖနမႈမား ပမ ထြကေပၚေနၿပး ရခငဒမကေရစ အဖြ႔ခပ အတြငးေရးမး ဥးေအးသာေအာငကလညး ေဒသခမားအတြက အကးမရ သျဖင ကန႕ကြကေၾကာငးေျပာဆလကသည။ (Irrawaddy 051011)

ေမာငေတာၿမ႕နယ ေျမာကပငး ဖက၀ပေခာငး ေအာကကလားေကးရြာ အပခပေရး မး ဟာဆနးအား မဆလငဓားျပမားက လကေကာက၀တမေနၿပး ဓားျဖင ျဖတခတ ခမႈ ျဖစပြါးခသညဟ သရရသည။ (Narinjara 0651011)

ဧရာဝတျမစဆစမကနးရပတန႔ထားမညဟ သမၼတႀကး၏ ေၾကညာခက ထြကေပၚလာ ၿပးေနာက ေရႊဂကစေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႔ပကလငး စမကနးကလညး ရပတန႔ေပး ရန ေရႊဂတ(စ)လႈပရားမႈအဖြ႔က ေတာငးဆလကသည။ (KIC 081011)

ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႔တြငပါ၀ငေသာ ရခငတငးရငးသားေရးရာ၀နႀကး ဥးေဇာေအးေမာငက သ႔အေနျဖင ယခအခနအထ လပပငခြငလး၀မရရေသာေၾကာင ေနာကထပ (၆) လေစာငၿပး ထးျခားမႈမရလင ၀နႀကးအျဖစမ ႏတထြကမညဟ ေျပာ ဆလကေၾကာငး သရရသည။ (RFA 081011)

ဂရမနတငး တကခတခသညမာ တႏစျပညေျမာကေတာမညျဖစေသာလညး သက ဆငရာအစးရ၏ လစလရႈ႕မႈက မနတငးသင ရခငျပညသမား ခေနၾကရဆ ျဖစ ေၾကာငးသရရသည။ (Narinjara 081011)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(၃၆)

တတယဓည၀တၿမ႕ေဟာငးသည သမငးဆငရာအေထာကအထားမားအရ အေရးပါ ေသာေၾကာင ယဥေကးမႈအေမြအႏစဇနအျဖစသတမတရန စစဥေဆာငရြကမႈမား ျပ လပသြားမညျဖစေၾကာငး ေရးေဟာငးသေတသနႏင အမးသားစာၾကညတက ဥးစး ဌာနမ တာ၀နရသတဥးက ေျပာၾကားေၾကာငး သရရသည။ (7 Day News Vol.10 Vo.31)

ေကာကျဖ-ကမငးရထားလမးေဖာကလပရန ျဖစႏငေျခမားအား တရတမ ဆက တကေလလာမႈျပလပလကရေၾကာငး ေနျပညေတာရ ရထားပ႔ေဆာငေရး၀နႀကးဌာမ တာ၀နရသမားထမ သတငးရရသည။ (Weekly Eleven Vol.7 Vo.4)

ဂရ (၁) ႏစျပည ၀မးနညးေအာကေမဖြယအခမးအနားက ရခငျပညနယ၊ ေကာကျဖ၊ သတြ၊ ေတာငကတႏင ထငးႏငင၊ မေဆာက၊ ဖးကဒၿမ႕မားတြင ကငးပခၾကေၾကာငး သရရသည။ (BBC 231011)

ရခငျပညအတြငး ေအာကတဘာလ (၁၉) ရကေန႔တြင တကခတခေသာမနတငး ေၾကာင မးႀကးၿပး ေရလသျဖင ေထာငခေသာစပါးစကခငးမား ပကစးကာ လအေသ အေပာကမားလညး ရေၾကာငးသရရသည။ (Narinjara 251011)

ေကာကျဖၿမ႕နယအတြငး ဒေရေတာပငမားႏစစဥပကစးဆးရႈးလကရေၾကာငးႏင ဒေရေတာပငမား တးခ႕စကပးရန လအပေၾကာငး ေဒသခမားထမ သရရသည။ (Weekly Eleven Vol.7 Vo.4)

ဆငးရမြတညမ ေလာခမညဟ ေၾကြးေၾကာေနေသာ ဥးသနးစန အစးရသစ လက ထကတြင စညပငသာယာေရးမ စညပငဥပေဒက လမလညအေၾကာငးျပၿပး လခြန၊ ႏြားခြနမားက အတငးေကာကခေနသျဖင ရခငျပညသမား အထးဒကၡေရာကေန ၾကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 241011)

ရခငျပညနယ ရေသေတာငျမ႕နယတြင အေျခစကေသာ နစက ကငးစခနး တခမ ကပ သနး (၈၀၀) ခန႕ တနဖးရေသာ ႏြားမားႏင ႏြားတငဘတက သမးယၿပး မည သ႕ကမ မတငၾကားရ ကတခ၀နခကျဖင ႏြားပငရငမားက ျပနလည လႊတေပးလက ေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 241011)

ရမၼာ၀တအရငပညာစာရ ဖမးဆးခရၿပးေနာက ရခငျပညနယမ နယေ၀းေဒသသ႕ ယေဆာငသြားျခငးခရသ ကေလးငယမားက ရခငသ႕ ျပနလညေခၚယရန အစအစဥ မာ မေရမရာျဖစေနေၾကာငး ABC မဘမကေလးေဂဟာမ တာ၀နရသတဥးက ေျပာ သည။ (Narinjara 251011)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(၃၇)

ၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငႏင ခတကဆႏၵျပခြငဆငရာ ဥပေဒၾကမးက ျပညသ႔ လႊတေတာက အတညျပေပးလကၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (VOA 051011)

ေလးလၾကာတကပြမားျဖစပြားေနစဥ ကာလအတြငး ကခငအမးသမး (၃၇) ဥး အဓမၼ ျပကငခရၿပး (၁၅) ဥး သတျဖတခရေၾကာငး ထငးႏငငအေျခစက ကခငအမးသမး အစညးအ႐း KWAT က စြပစြလကသည။ (Mizzima 071011)

ျပညတြငးၿငမးခမးေရးကစၥႏင ပတသက၍ ဗဟအစးရႏင တငးရငးသားလမး ဖကဒ ရယေကာငစ UNFC အၾကား တ႐တအေနျဖင ၾကားဝငေစစပေပးပါက ပမေအာငျမင ႏငဖြယ ရေၾကာငး UNFC က ေျပာၾကားလကသည။ (Mizzima 081011)

တငးရငးသားေဒသမားမ ျဖစပကေနသည သတငးမားက အဓကဥးစားေပး ေရးသား တငျပမည အပတစဥထတဂာနယက ထတေဝရန ျပညတြငး၌ စစဥေနသညဟ ဂာနယအယဒတာ ကၿဖးေဝလငးက ေျပာသည။ (Mizzima 101011)

ျမနမာအစးရတပႏင တငးရငးသားလကနကကငမား တကပြမားျဖစေနသည တ႐တ ျမနမာနယစပတေလာကတြင တ႐တအာဏာပငမားက လကနကကငတပဖြ႔မား တး ျမႇငခထားေၾကာငး သရသည။ (Mizzima 181011)

ပခကတြင ေအာကတဘာလ (၂၀) ရကေန႔မစ၍ ေခာငးေရတကစားမႈေၾကာင ေရ ထေမာပါေသဆးသ စစေပါငး (၁၀၀) ေကာသြားၿပျဖစေၾကာငး အာဏာပငမားက ေျပာၾကားသည။ (BBC 231011)

ျမ၀တၿမ႕ အမတ (၄) ရပကြကအတြငးရ ျပညေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရး႐းေရ႕ တြင နနက (၈) နာရေကာ၌ ဗးေပါကကြမႈျဖစပြားရာ သဃာေတာတပါး ဒဏရာရရခ သညဟ ျမ၀တၿမ႕ခမားက ေျပာသည။ (KIC 241011)

ျပညနယတငးအသးသးက လယသမားအေရးေဆာငရြကေနသေတြ ဥးေဆာငၿပး ျမနမာႏငငလးဆငရာ ေတာငသလယသမားႏင စကပးေရး အလပသမားမားအဖြ႔က စတငဖြ႔စညး ထေထာငလကၿပး မတပတငရရေရးအတြက အလပသမား၀နႀကးထ ေလာကထားလကၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (RFA 251011)

အေမရကနႏငငအပါအဝင အေနာကႏငငမား၏ ဒါဏခတပတဆ႔မႈမား မရပသမးမ ျမနမာအစးရအေနျဖင အေျပာငးအလ မားစြာလပရနလေသးေၾကာငး ျမနမာဒမကေရ စေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက The Wall Street Journal သတငးစာႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခနးတြင ေျပာဆလကသည။ (Irrawaddy 251011)

ကခငလြတလပေရးတပမေတာ (KIA) က တပသားသစမား အတငးအဓမၼ စေဆာငး ေနေၾကာငး အစးရ၏စြပစြခကႏငပတသက၍ အေျခအျမစမရဟသည KIA က ျငငး

တလအတြငး ထးျခား ျမနမာသတငးစဥ

(၃၈)

မေလးရားတြင ဒကၡသညအျဖစ ေလာကထားသ အမားစမာ ျမနမာျပညသားမားျဖစ ေၾကာငး မေလးရား၀နႀကးခပရး၀နႀကးက ေျပာဆလကသည။ (Bernama 111011)

ကမာၻ႔လမႈကညေရး အဓကအဖြ႔အစညးႀကးတချဖစေသာ နယစညးမျခား ဆရာဝနမား အဖြ႔ (MSF) သည ထငးႏငငမ ထြကခြာေတာမညျဖစေသာေၾကာင ထငးတြင တရား မဝင ေနထငေနသည ျမနမာေထာငေပါငးမားစြာ ကနးမာေရးဆငရာ အကအညမား ဆကလကရရႏငေတာမည မဟတေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 071011)

ဘနေကာကၿမ႕၊ စႏၵမလေစာင၊ ထ၀၀တဌနာ (၁၉/၁)၊ မဘနးခြနထ၀အလပရ အမ အမတ (၁၆) ရ ဥဒဆတ အထညခပ စကခပရမ အလပသမား (၁၂၇) ဥး ရရနရေသာ စကတငဘာလလပအားခမားအနကမ ထက၀ကတတ ဘတေငြ ႏစ ဆယကးသနးေကာ ရရၿပျဖစေၾကာငးသရရသည။ (GHRE 151011)

ထငးႏငငတြင လာေရာကအလပလပကငေနေသာ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး အလပသမား မားအတြက တရား၀ငအလပလပခြင မတပတငျပလပေရး၊ အလပသမားမား၏အခြင အေရးကာကြယေပးႏငေရးႏငပတသက၍ ထငး-ျမနမာ ႏစႏငငအလပသမား၀နႀကး ႏစဥး ထငးႏငငတြင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခေၾကာငး သရသည။ (VOA 171011)

ျမနမာႏင မေလးရားႏငငတ႔ အထနးသမးခမား လလယေရး အစအစဥတြင ႏငငေရး ေၾကာင ထြကေျပးတမးေရာငလာခေသာဒကၡသညမား မပါဝငေၾကာငး မေလးရား ဝနႀကးက ေျပာလကေၾကာငးသရရသည။ (Mizzima 191011)

ထငးႏငငအတြငး ေရႀကးမႈေၾကာင စက႐အလပ႐မား ပတလက၍ ေနရပျပနလာၾက သည ျမနမာအလပသမားမားက ျမ၀တၿမ႕တြင လပြစားမားက နယျခားေစာင တပဖြ႔ ၀ငမားႏငေပါငး၍ အဓမၼေငြေၾကးေကာကခမႈမားျပလပေနေသာေၾကာင အခကအခ ျဖစၾကရသညဟ အလပသမားမားက ေျပာဆၾကသည။ (Irrawaddy 211011)

ထငးႏငငေရာက ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး အလပသမားမား၏ ယာယပတစပ႔စသကတမး တးခေငြက ေလာခလကၿပး ယခင ဘတ (၄၅၀) မ ယခ ဘတ (၁၅၀) သ႔ သတမတ လကသညဟ ဘနေကာကရ ျမနမာသရးက ေျပာေၾကာငး သရသည။ (RFA 181011)

ဘနေကာက ျမနမာသရးက ျမနမာျပညျပနခငေသာ ေရေဘးသငဒကၡသည (၄၀) ခန႔က စရတအကနအကခၿပး ျပနပ႔ေပးခေၾကာငး သရရသည။ (DVB 241011)

ထငးႏငငတြင ေရႀကးမႈေၾကာင ျမနမာအလပသမားမား ရပတညရန အခကအခႏင ရငဆငေနရၿပး ျမနမာအလပသမား (၂၀၀၀၀) ခန႔ ေနရပသ႔ ျပနသြားၾကၿပျဖစ ေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 251011)

တလအတြငး ထးျခား ေရြ႕ေျပာငးအလပသမား သတငးစဥ

(၃၉)

ဆႏၵျပျပညသမားအား ဆးရးယားအစးရက ရကရကစကစက သတျဖတႏမနငးေနမႈ

အေပၚ ျပစတငေ၀ဖနထားေသာ ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစ ဆးျဖတခကက တ႐တႏင ရရားက ဗတသးၿပး ပယခလကေၾကာငး သရရသည။ (AP 151011)

Occupy Wall Street ဟေခၚေသာ အေမရကန၊ နယးေယာကၿမ႕ကေန စတငခေသာ စးပြါးေရး မညမမႈက ေတာငးဆေသာ ဆႏၵျပမႈမားသည ႏငငတကာအထပါ ပ႕ႏ႕ျဖစ ေပၚခၿပး ဂယကရကခတမႈရခေၾကာငး သရသည။ (VOA 151011)

အေမရကနျပညေထာငစ၏ (၂၀၁၃) ခႏစ ဘ႑ာေရးႏစမာ အၿမတမး အေျခခေန ထငခြင ရရမညသေပါငး (၅) ေသာငးက ကမၻာႏငငစကေန ကစမးမေဖာက ေရြးခယ ေသာ (၂၀၁၃) Diversity Visa ကစမးမက စတငေလာကႏငၿပေၾကာငး သရရသည။ (VOA 171011)

တရတႏငငတြင ကားတကခထားရေသာ ႏစႏစအရြယကေလးငယတဥးက အက အညမေပးဘ လစလရႈခၾကေသာ ျဖစရပေၾကာင လထအၾကားတြင ေ၀ဖနေျပာဆမႈ မား ထြကေပၚေနၿပး တရတ၏လ႔ကင၀တပငးဆငရာ ပကစးယယြငးသြားၿပျဖစ ေၾကာငး ႏငငတကာျပညသမားက ေ၀ဖနေနၾကသည။ (BBC 171011)

တ႐တအစးရက တဘကေဒသတြင ခမတထားေသာမ၀ါဒမားက မေကနပေသာ ေၾကာင တဘက မယသလရင တဥးက ကယကယက မး႐ႈ႕ဆႏၵျပမႈတခ တ႐တႏငင အေနာကေတာငပငးတြင ျဖစပြါးခေၾကာငး သရသည။ (VOA 171011)

(၁၉၄၉) ခႏႇစကတညးက ၿပးဆးခၿပျဖစေသာ ျပညတြငးစစပြက ပစတက အဆး သတေရးအတြက ထင၀မအေနျဖင တ႐တျပညမႀကးႏႇင လာမညဆယစႏႇစအတြငး ၿငမးခမးေရးစာခပခပဆရန စဥးစားသငေၾကာငး ထင၀မသမၼတ မာယငကး က အႀကျပ ေျပာၾကားခသည။ (AFP 171011)

အေမရကနသမၼတေဟာငး ေဂာဘြတရသည ၎အာဏာရေနစဥအတြငး အၾကမး ဖကသမားဟ ယဆရသည အကဥးသားမားက ႏပစကညႇဥးပနး စစေၾကာခသည အတြက ႐းတငတရားစြဆႏငရန ကေနဒါသ႔လာေရာကစဥ ကေနဒါအစးရက ဖမးဆး ေပးဖ႔ ႏငငတကာလြတၿငမးခမးသာခြငအဖြ႔ Amnesty International က ေတာငးဆ လကသည။ (AP 191011)

လစဗားႏငငတြင ယာယအစးရတပမားက ေခါငးေဆာငေဟာငး မမာကဒါဖက သတ သငခတယလ႔ ယာယအစးရ ထပတနးတာဝနရသေတြက ေျပာဆလကသည။ (VOA 201011)

ေအာကတဘာလ (၃၁) ရကေန႕တြင ကမၻာလဥးေရသည (၇) ဘလအထ ရလာ လမမညဟ ကလသမဂၢ လဥးေရဆငရာအဖြ႔က ထတျပနေသာအစရငခစာတြင ေဖာ ျပထားသည။ (VOA 261011)

တလအတြငး ထးျခား ႏငငတကာသတငးစဥ