sosyal duygusal Öğrenme becerileri Ölçeği geliştirme...

EğitimveBilim2010,Cilt35,Sayı157

EducationandScience2010,Vol.35,No157

SosyalDuygusalÖğrenmeBecerileriÖlçeğiGeliştirmeÇalışması*

AStudyofDevelopmentofSocialEmotionalLearningSkillsScale

ÖmerFarukKABAKÇI**FidanKORKUTOWEN***MEBEğitimTeknolojileriHacettepeÜniversitesi

ÖzSosyalduygusalöğrenme(SDÖ),tümyaşamboyuncaçocukvegençlerinsosyal,duygusal

veakademikyöndenbütünolarakgelişimineilişkinbeceriveniteliklerikazanmalarısürecidir.AraştırmadailköğretimöğrencilerininSDÖbecerilerinideğerlendirmedekullanılmaküzerebirSDÖbecerileriölçeğininhazırlanmasıamaçlanmıştır.Katılımcılar,9farklıilköğretimokulunun6-8. sınıfındaki 1343 öğrencidir. Katılımcıların 681’i kız, 662’si erkektir. Geçerlik çalışmalarıkapsamında açımlayıcı faktör analizi ile ölçek 4 faktöre indirgenmiştir. Doğrulayıcı faktöranaliziyle4faktörlübiryapısınanmışvesınananmodelinoldukçaiyiuyumindekslerinesahipolduğugörülmüştür.Ölçüt-bağıntılı geçerliktediğer ölçeklerle anlamlı ilişkiler bulunmuştur.Ölçeğingüvenirliğiiçinmaddeanaliziyapılmış,CronbachAlfavetest-tekrartestgüvenilirlikkatsayısı hesaplanmıştır. Güvenilirlik ve geçerlik çalışmalarına göre, ölçek kullanılabilirnitelikleresahiptir.

AnahtarSözcükler:Sosyalduygusalöğrenme, sosyalduygusalöğrenmebecerileriölçeği,önleyicipsikolojikdanışmaverehberlik,ölçekgeliştirme.

AbstractThis study was designed to investigate the psychometric properties of an instrument

developedtoassesssocialandemotionallearning(SEL)skillsamong6thand8thgradeprimaryschoolstudents.TheSocialEmotionalLearningSkillsScale(SELSS)wasdevelopedspecificallyfortheevaluationof6thand8thgradestudents’SELskills.Theparticipantsinthisstudywere1343studentswhoattended9primaryschools.Thesampleconsistedof681 femalesand662males.Explanatory factoranalysisusingvarimaxrotationultimatelyresulted ina four factorstructure. During confirmatory factoranalysis, this four factor structurewas testedand theresultingmodeldemonstratedproduced significantgoodnessoffit statistics.The instrumentdemonstrated adequate criterion validity in that the SELSSproduced significant correlationswithotherscales.Itemanalysis,internalconsistencyandtest-retestreliabilitycoefficientswereestablishedandwerefoundtobemorethanadequateforsubscalesandtotalscores.

Keywords: Social emotional learning, social emotional learning skills scale, preventivecounselingandguidance,scaledevelopment.

SummaryPurposeIndividualswhodemonstrategoodsocial-emotionallearning(SEL)skillsaremoresuccessful

bothacademicallyandsocialemotionallyinlife.Itisimportantthattheseskillsmustbetaughttochildreninearlyagesas12-14(at6-8gradelevel)(Pasi,2001;ZinsandWagner,1997).SELcomprisesfourskillgroups(Korkut,2004):problemsolvingskills (Cohen,2001;Elias,2001),communicationskills(PattiandLantieri,1999;Pasi,2001),self-esteemenhancingskills(Elias,2006;Zinset.al.,2004)andcopingwithstressskills(KuschéandGreenberg,2001;LopesandSalovey,2004)._____________________________* 17–19Ekim2007tarihleriarasındaİzmir’dedüzenlenenIX.UlusalPDRKongresi’ndesunulanbildiriningenişletil-mişbiçimidir.** Prof.Dr.FidanKORKUTOWEN,MEBEĞİTEKÖlçmeveDeğerlendirmeDaireBaşkanlığı,TestGeliştirmeŞubesi,[email protected]*** Uzm.ÖmerFarukKABAKÇI,H.Ü.EğitimFakültesiPsikolojikDanışmaveRehberlikAnabilimDalı,

153SOSYALDUYGUSALÖĞRENMEBECERİLERİÖLÇEĞİGELİŞTİRMEÇALIŞMASI

korkut@hacettepe.edu.trThestudiesonthesocialskillsdidnotparticularlyinvestigatetheSELskills.ThereisaneedforacomprehensivescalefortheevaluationofSELskills.Inresponsetothisneed,theSocialEmotionalLearningSkillsScale(SELSS)wasdevelopedforusewith6thand8th gradeprimaryschoolstudentsanditspsychometricpropertieswereestablished.

ResultsIn order to examine the construct validity, exploratory factor analysis and confirmatory

factoranalyseswererealized.ExtendthevaliditystudiesofSELSS,scalewasreducedto fourfactorsbyusingvarimax rotation. In confirmatory factor analysis, a four factor structurewastestedanditwasdeterminedthatthetestedmodelhadquitewellandsignificantgoodnessoffitstatistics.Accordingtothat,thefirstfactorhas11,thesecondfactor10,thethirdfactor10,andthefourthfactorhas9statements.SELSSisascaleconsistingof40statements.Thefirstfactorofthescalewasdefinedas“problemsolvingskills”,thesecondfactorwas“self–esteemenhancingskills”,thethirdfactorwas“copingwithstressskills”andthefourthfactorwas“communicationskills”.Inthedeterminationofconcurrentvaliditythefollowingcriterionmeasureswereutilized:ConflictResolutionBehaviorScale(ÖnerKoruklu,1998),Self-EsteemScale(Bogenç,1988),SocialSkillsScale(Kocayörük,2000),CopingStrategiesUsedInStressfulExperiencesScale(Aysan,1988).TheresultsofthestudyforthecriterionvalidityrevealedthatSELSShadpositiveandsignificant(p<.01)correlationswithotherscales.AlsoitwasfoundthatsubscalesofSELSShadthesignificant(p<.01)intercorrelationswitheachotherandsumscore.ReliabilitywasestablishedthroughthecomputationofCronbach’sAlpha,test-retestanditemanalysisprocedures.AlphacoefficientofSELSSwasrangedbetween.61-.83forsubscalesandwascalculatedas.88forsumscore.Test-retestreliability,witha3-weekinter-testinterval,rangedbetween.69-.82forsubscalesandwascalculatedas.85forsumscore.AlsoitwasfoundthatitemsofSELSShadsignificantcorrelations(p<.001)withsumscore.

DiscussionThepurposeofthisstudywastodevelopSELSSandtoexamineitspsychometricproperties.

The results of exploratory and confirmatory factor analysis indicate a 4-factor structure,withsubscalesrelatingtocommunication,coping,self-esteemenhancingskills,andproblemsolving.Consistent with the current study, similar results (BarOn and Parker, 2003; Hatipoğlu, 1999;WalkerandMcConnell,1995)werefoundindifferentstudies.Inadditiontoconstructvalidity,criterionvalidity,andsubscaleintercorrelationsofscalewereadequate.Withregardtoreliabilityinternalconsistency(TheCronbach’salpha),stability(test-retest)andresultsofitemanalysiswerefoundtobesatisfactory.OverallfindingssuggestedthatthisscalepossessesadequatevalidityandreliabilityanditmaybeusedtoassessSELskillsofindividuals.

ConclusionItissupposedthatthisscalewouldfacilitatethefutureresearchstudiesonassessmentof

individuals’SELskills. Itmayalsobepotentiallyemployedto identifytheSELofhighschoolandprimaryschoolstudents.Itcanbedevelopedofscalecomputer,parentandteacherforms.Additionally, further investigationwith a larger and nationally representative samplewouldpermitthedevelopmentofnationalnorms.ThecontinueddevelopmentofthisinstrumentwasenhancethedevelopmentofSELprogramsforthevariedcategoriesofTurkishstudents.

Giriş

Sosyal ve duygusal yönden yeterli olmak, sağlıklı ve mutlu bir birey olmanın önemliboyutlarındandır. Sosyal ve duygusal yetersizlik ile ilişkili olarak çocuk ve gençlerin şiddet,sigara-alkol-maddebağımlılığı,AIDS,ergengebeliği,düzensizuykuvebeslenmealışkanlıkları

154 ÖMERFARUKKABAKÇIVEFİDANKORKUTOWEN

ve olumsuz çatışma çözme davranışları gibi riskli özellikleri onların gelecekteki sağlıklarıüzerindeolumsuzbiretkiyesahiptir(Burke,2002;ZinsveWagner,1997).Buolumsuzetkenlerekarşı12-14yaşgibierkenbirdönemdekoruyucubiryapınınkurulmasınaihtiyaçvardır.Çocukve gençleri başa çıkma, çatışma çözme gibi becerilerle donatarak eğitimci ve ebeveynler buamaçlarınaulaşabilirler(Pasi2001;ZinsveWagner,1997).Busüreçisesosyalduygusalöğrenme(SDÖ)ileilgilidir.SDÖ,gerekokulyaşamındagerekseokuldışındatümyaşamboyuncakişininsosyal,duygusalveakademikyöndenbütünolarakgelişimineilişkinönemlibeceriveniteliklerinkazanımınaişareteder(Pasi,2001).SDÖkavramıbiyolojinindoğası,duygularvezekânınbaşarıvemutluluklailişkisineilişkinyenianlayıştanortayaçıkmıştır(Stern,1999).Bukavramailişkinçalışmalardaçocukgelişimi,önlemeveduygusalzekâgibikavramlarileCASEL(CollaborativeforAcademic,Social,andEmotionalLearning-AkademikveSosyalDuygusalÖğrenmeİşbirliği),KarakterEğitimiBirliğigibikurumlarınetkisivardır.SDÖ,6temelyaklaşımileyakındanilişkiligörünmektedir. Bunlar; duygusal zekâ (McCombs, 2004) karakter eğitimi (Novick, Kress veElias,2002),çokluzekâkuramı(ZinsveWagner,1997),yaşambecerileriyaklaşımı(Greenberg,2004),sosyalbeceri(McKenzie,2004)vesosyalöğrenme(Frey,Nolen,VanSchoiackEdstromveHirschstein,2005)’dir.

SDÖ becerileri farklı yazarlarca farklı biçimlerde sınıflanmıştır. Korkut’a (2004) göre bubeceriler temelde,problemçözmebecerileri (Cohen,2001;Elias,2001), iletişimbecerileri (PattiveLantieri, 1999;Pasi, 2001) kendilikdeğerini arttıranbeceriler (Cohen, 2001;Elias, 2006)vestreslebaşaçıkmabecerileri (KuschéveGreenberg, 2001;Marlow,BlossveBloss, 2000)olmaküzere4becerialanıbiçimindegruplanabilmektedir.BubecerilerikazandırmayıamaçlayanSDÖprogramlarıiseduygusalanlayış,işbirliği,girişkenlik,özkontrol,engellenmeyitolereetme,etkiliçatışmaçözmestratejilerininkullanımıgibiolumludavranışlarıveplanyapma,zihinselesneklik,genel sağlık durumu, cinsel gelişim, okul başarısı gibi nitelikleri geliştirmektedir (Joseph veStrain,2003;Payton,Wardlaw,Graczyk,Bloodworthvediğ.,2000;SandyveBoardman,2000).PsikolojikbiryapıolarakSDÖ’nündayandığıtemelaçısındanSDÖyaklaşımı(Eliasvediğ.,1997;Pasi,2001)veyukarıdaverilenKorkut’un(2004)ayrımıönemlibulunmaktadır.

SDÖalanındaöğrenciözellikleri,öğrencilerinkendiözellikleriniLikerttipiölçmearaçlarıkullanarakdeğerlendirmeleriyleölçülmektedir(Kam,GreenbergveKusche,2004).LiteratürdeSDÖkapsamındabenzeryapılarıölçenazsayıdaölçeğerastlanılmıştır.Varolanaraçlardahaçoksosyalbecerilerinbelliboyutlarınaodaklanmaktadırvesayıcasınırlıdır.BuölçeklerdenbiriolanBarOnDuygusalZekâEnvanteri:GençlikVersiyonu7-18yaşarasıçocukvegençlerinduygusalzekâlarınıdeğerlendirmeyeyönelikolarakhazırlanmıştır(BarOnveParker,2003).BirdiğerölçekolanSosyalBecerilerDerecelemeAracıise(GreshamveElliott,1990)sosyalbeceriler,problemdavranışlar ve akademik yeterlilikleri ölçmeye yöneliktir. Sosyal Duygusal Öğrenme Ölçeği(Coryn, Spybrook, Evergreen ve Blinkiewicz, 2009), SosyalDuygusal veAkademikÖğrenmeAnketi (Douglass,2006)gibikonuyla ilgilidiğerbazıölçekgeliştirmeçalışmalarında isedahaazsayıdavefarklıbeceriboyutlarınaodaklanıldığı, farklıyaşgruplarınayönelikçalışıldığıveyetersizgeçerlikvegüvenirlikkanıtlarınınolduğudikkatiçekmektedir.

SDÖalanındakiderecelemeölçekleri,uygulanacakprogramlarıseçme,eğitiminetkililiğinibelirleme,hangibecerilerinkazandırılacağınıbelirleme, aynı andabirden fazlabireydenokulortamındabilgialmagibiamaçlarlakullanılır(ElksninveElksnin,2006;Frey,Nolen,VanSchoiackEdstromveHirschstein,2005).Bukapsamda,öğrencilerinSDÖyeterliliklerinideğerlendirmedeve gerek bireysel gerekse de grup düzeyinde önleyici ve koruyucu SDÖ müdahalelerininetkileriniincelemedeetkiliölçmearaçlarınınkullanılmasınaihtiyaçvardır.Budurumözelliklepsikolojikdanışmaverehberlikgibiçocukvegençlereönleyiciruhsağlığıhizmetlerininverildiğiortamvekurumlaraçısındanönemlidir.Ülkemizdedebukonudageliştirilmiş,yeterligeçerliğivegüvenirliğiolandahakapsamlıbirölçeğegerekduyulduğundan,buaraştırmadailköğretim6-7-8. sınıflarındaki öğrencilerin söz konusu becerilerini değerlendirmede kullanılmak üzereSDÖbecerileriölçeğininhazırlanmasıamaçlanmıştır.


Yöntem

KatılımcılarAraştırmanınkatılımcıları,Ankara’da5farklımerkezilçenin9ilköğretimokulundaki1434

öğrencidir.Eksikveyanlışişaretlenmiş91adetgeçersizcevaplayıcıkâğıdındandolayıanalizler,1343katılımcıüzerindenyürütülmüştür.Katılımcıların681’i(%50,70)kız,662’si(%49.29)erkektir.Katılımcı gruplarından birinci grup (597 kişi), yapı geçerliği çalışmalarında; ikinci grup (315kişi), test-tekrar test (3 hafta arayla) güvenirlik katsayısı hesaplanmasında; üçüncü grup (431kişi),örneklemformülü(Özdamar,2001)vesosyoekonomikdüzeye(DİE,2000)görebelirlenerekSDÖBÖ’nünmaddeanalizi,ölçüt-bağıntılıgeçerliği,altölçekleriarasındakiilişkilerveiçtutarlıkgüvenilirliğihesaplanmasındakullanılmıştır.

VeriToplamaAraçlarıSosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Ölçeği (SDÖBÖ)’nin geliştirilme sürecinde, ölçüt-

bağıntılıgeçerlikkapsamındazamandaşgeçerliğiincelenmiştir.Literatürde(Pasi,2001;PattiveLantieri,1999)SDÖ’nünsıklıklastreslebaşaçıkma,problemçözme-çatışmaçözme,benliksaygısı,sosyalbeceriler,gibibecerilerleilişkisiüzerindedurulmasındandolayıSDÖBÖ’nünherbiraltboyutuile4farklıölçekarasındakorelasyonkatsayılarıhesaplanmıştır.Buaraçlarailişkinbilgileraşağıdaverilmiştir:

ÇatışmaÇözmeDavranışınıBelirlemeÖlçeği(ÇÇDBÖ):ÇÇDBÖ(ÖnerKoruklu,1998),6-7-8.sınıf öğrencilerinin çatışma çözme davranışlarını ölçmeyi amaçlayan 24 maddeli Likert tipibir ölçektir.Araştırmada ölçeğin 12maddelik problem çözme alt ölçeği kullanılmıştır. Faktöranalizisonucundaölçeğinikifaktörlüolduğubelirlenmiştir.Maddeanalizindemadde-toplamkorelasyonlarının .30’un üzerinde olduğu ve maddelerin iyi düzeyde ayırt edici olduklarıbelirlenmiştir.Ölçeğintest-tekrartestkorelasyonkatsayısıları.64-.66,içtutarlılıkkatsayılarıise.85-.83arasındabulunmuştur.

KendineSaygıÖlçeği(KSÖ):12–20yaşlarındakikişilerinkendinesaygıdüzeyinibelirlemeyeyönelik geliştirilen KSÖ (Bogenç, 1998) 20 maddeden oluşmaktadır. Faktör analizine goreölçek tek boyutlu bulunmuştur. KSÖ ölçeğinin madde-test korelasyonlarının bir madde için.28,diğerlerinin .30’danbüyükolduğubelirlenmiştir.ÖlçeğinayırtedicigeçerlikçalışmasındaKSÖ’nündepresifbireylerilenormalözelliklergösterenbireyleri,kendinesaygıdüzeyiaçısındanayırtettiğibulunmuştur.KSÖ’nüniçtutarlılıkkatsayısı.81,test-tekrartestgüvenirlikkatsayısı.84’tür.

Sosyal Beceri Ölçeği (SBÖ): İlköğretim öğrencilerinin sosyal beceriler gelişimini ölçmeyiamaçlayan SBÖ (Kocayörük, 2000) 20 maddelidir. Kapsam geçerliği için uzman görüşlerinebaşvurulmuştur.Ayrıca öğrencilerinmadde puanlarıyla ölçeğin tümünden aldıkları puanlarıarasındaki ilişki madde test korelasyonları ile incelenerek madde analizi yapılmıştır. Ölçekmaddelerininkorelasyonkatsayıları.20-.44,içtutarlılıkkatsayısı.75olarakbulunmuştur.

Stres Yaşantılarında Kullanılan Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği (SYBSÖ): Bireylerin stresyaşantılarında gösterecekleri davranışları ölçmek için hazırlanan SYBSÖ (Aysan, 1988) 45maddedenoluşmaktavebirbirindenbağımsızbeşölçeği(problemçözme,sosyaldestekarama,kendini suçlama, hayal etme ve kaçınma) kapsamaktadır. Bu çalışmada SYBSÖ’nün stresyaşantılarındakullanılanetkindavranışlarıölçmeyiamaçlayanve18maddedenoluşanproblemçözmeve sosyal destek arama alt ölçekleri kullanılmıştır.Ölçeğin geçerliğine yönelik yapılanfaktöranalizisonucunda5faktöryapısıbelirlenmiştir.Maddelerinaltölçektoplampuanlarıilekorelasyonlarıincelenmişvekorelasyonkatsayılarıtatminedicibulunmuştur.Ölçeğiniçtutarlılıkkatsayısı ölçeğin tamamı için .82, alt ölçekler için .62-.81 olarak bulunmuştur.Alt ölçeklerinkorelasyonkatsayılarıdahesaplanmıştır.Bunagörealtölçeklerinkorelasyonkatsayıları.60ile.77arasındadeğişmektedir.


SosyalDuygusalÖğrenmeBecerileriÖlçeği(SDÖBÖ):ÖlçeğingeliştirilmesisürecindeLesterveBishop’un(2000)önerdiğialtıadımlıksüreçdikkatealınmıştır.Önceliklesüreliyayınlar,kitaplarvebenzerölçeklergibi (Cohen,2001;Dora,2003;EliasveTobias,1996;Hatipoğlu,1999;ÖnerKoruklu,1998;Paytonvediğ.2000)SDÖliteratürüyleilgilikaynaklaradayalıolarakvegerekliizinler alınarak madde havuzu oluşturulmuştur. Madde havuzu için ayrıca Ankara Gölbaşıİlçesindeki 6 İÖO’nun 6.-7.-8. sınıflarında derse giren 31 sınıf rehber öğretmeninden görüşalınmıştır.Öğretmenlerinöğrencilerinproblemçözme,iletişim,kendilikdeğeri,streslebaşaçıkmabecerilerini öğrencilerde gözledikleri davranışlar üzerinden açık uçlu olarak belirtmeleriistenmiştir. Öğretmenlerin gözlemleri dört beceri alanına göre değerlendirilmiş ve belirlenenmaddelermaddehavuzunaalınmıştır.İlkmaddehavuzunda256maddeyeralmıştırvebirbirinebenzeyenmaddelerinçıkarılması,ifadelerintekrargözdengeçirilmesigibiçalışmalarıkapsayanilk değerlendirmeylemaddeler 104’e indirilmiştir. Hazırlananmadde havuzundakimaddeleranlaşılabilirliğiaçısından(Barkman,2002)AnkaraGölbaşıAtatürkİÖO6.-7.-8.sınıflarınadevameden48öğrenciyeuygulanmıştır.Öğrencilerdenmaddelerinanlaşılırlığı,uygulamasüresigibiözellikleraçısındangörüşmeyoluyladönütalınmış,önerilendüzeltmeleryapılmıştır.

Hazırlanan104maddelikölçekformuuzmanyargısınadayalıkapsamgeçerliğiiçinHacettepeveDokuzEylülüniversitelerindePsikolojikDanışmaveRehberlikalanındaöğretimüyesiolan10 öğretim elemanının görüşlerine sunulmuştur. Uzmanlar her bir maddenin anlaşılırlığınıdeğerlendirmişler,ardındanbumaddelerinproblemçözme,iletişim,kendilikdeğerivestreslebaşa çıkma alt gruplarından hangisinde yer aldığını belirtmişlerdir.Ayrıca çıkarılması ya daeklenmesi önerilen maddelerle ilgili geribildirim alınmıştır. Öneriler doğrultusunda 1 ölçekmaddesi ölçekten çıkarılmış, 1 yeni madde ölçeğe eklenmiştir. İfadeleri düzeltilmesi istenenmaddelerdüzeltilerekölçeğealınmıştır.Ölçeğinuzmangörüşlerialındıktansonrakigüvenirlikvegeçerlikçalışmalarıiçinkullanılanformundadaböylece104maddeyeralmıştır.

SDÖBÖ, SDÖ yaklaşımı (Elias ve diğ., 1997; Pasi, 2001) ve Korkut’un ayrımına (2004)dayalıolarakilköğretim6-7-8.sınıföğrencilerininSDÖbecerileriniölçmekamacıylageliştirilen40maddelikLikerttipibirölçektir.Öğrencilerdenölçekteyeralanherbirdurumunkendisinenekadaruyduğunu1-4arasındadereceleyerekgöstermeleri istenmektedir.Maddelereverilentepkiler,4=BanaTamamenUygun,3=BanaOldukçaUygun,2=BanaPekUygunDeğil,1=BanaHiçUygunDeğilşeklindederecelendirilmektedir.Ölçeğin4altboyutuvardır.Herbiraltboyuttanproblemçözmebecerilerialtboyutuiçin“karşılaştığımproblemlereuygunçözümyollarıbulabilirim”ve“Problemçözerkenbütünseçenekleridikkatealırım”;iletişimbecerilerialtboyutuiçin“İnsanlarayaklaşıpbirsohbetbaşlatabilirim”ve“Duygularımıkelimeleredökebilirim”;kendilikdeğeriniarttıranbeceriler alt boyutu için “Kendi özelliklerimle gurur duyarım” ve “İsteklerimi ve ihtiyaçlarımırahatça ifade edebilirim”; streslebaşaçıkmabecerilerialtboyutu için“Gerginolduğumdakendimisakinleştirebilirim”ve“Sakinleşmekiçinderinnefesalırım”maddeleriörnekolarakverilebilir.Ölçektoplampuan ve 4 alt puan vermektedir.Ölçekten alınabilecek en düşük toplampuan 40, enyüksektoplampuan160’tır.Ölçektendüşükpuanalınması,SDÖbecerileriyönündenyetersizliği,yüksekpuanalınmasıSDÖbecerileriaçısındanyeterliliğiifadeetmektedir.Ölçekhembireyselhemgrupolarakuygulanabilmekteolupcevaplamasüresiyaklaşık15dakikadır.

VeriAnalizi

AnalizlerLisrel8.54veSPSS11.0paketprogramlarıylayapılmıştır.Hatapayıüstsınırı.05kabuledilmiştir.Açımlayıcıfaktöranaliziyle(AFA)belirlenen4faktörlüyapı,doğrulayıcıfaktöranaliziyle(DFA)incelenmiştir.SDÖBÖ’nüngüvenilirliğikapsamındaiçtutarlılıkgüvenirliğiiçinCronbachAlpha;test-tekrartestgüvenirliği,madde-toplam/madde-kalankorelasyonları,ölçüt-bağıntılıgeçerlikvealtölçeklerarasındakiilişkilerihesaplamakiçinPearsonÇarpımMomentlerKorelasyonKatsayısıkullanılmıştır.


Bulgular

Bu bölümde bulgulara yer verilmiştir. Bulgular başlığı altında ölçeğin geçerlik vegüvenirliğineilişkineldeedilenkanıtlarsunulmuştur.

SDÖBÖ’nünMaddeAnaliziÖlçeğinmaddeanalizikapsamındaortalamavestandartsapmayanındamadde-toplamve

madde-kalankorelasyonlarıincelenmiştir.SonuçlarTablo1’deverilmiştir.

Tablo1.SDÖBÖ’nünMaddeAnalizi

Madde Ort. Ss Madde-Toplam

Madde-Kalan Madde Ort. Ss Madde-

ToplamMadde-Kalan

1 2.930 .889 .414 .363 21 1.800 1.046 .291 .2262 2.828 1.057 .419 .359 22 2.494 1.095 .232 .1623 2.422 1.158 .316 .245 23 3.204 .821 .443 .3984 3.239 .993 .382 .324 24 3.343 .782 .495 .4545 1.955 1.139 .280 .208 25 3.032 1.015 .383 .3246 3.301 .863 .383 .333 26 2.900 .989 .340 .2817 3.065 .957 .420 .365 27 2.243 1.096 .401 .3378 3.547 .719 .434 .394 28 3.062 .951 .488 .4379 2.670 1.077 .420 .358 29 3.065 .798 .488 .446

10 3.278 .838 .458 .412 30 3.355 .757 .447 .40611 3.287 .920 .413 .361 31 3.385 .786 .376 .33112 3.361 .779 .402 .357 32 2.872 .952 .452 .40013 2.710 .950 .420 .366 33 3.478 .767 .398 .35414 3.234 .941 .373 .318 34 2.805 1.033 .423 .36415 3.475 .791 .471 .429 35 3.371 .855 .476 .43116 3.044 .843 .462 .417 36 3.018 .944 .481 .43117 3.095 .960 .420 .366 37 2.893 1.028 .496 .44218 2.700 1.131 .263 .191 38 3.529 .773 .496 .45619 2.914 .997 .421 .365 39 3.297 .780 .491 .45120 3.327 .842 .448 .402 40 3.322 .789 .508 .467

Tablo 1’de öğrencilerin SDÖ becerileri puanlarının aritmetik ortalama, standart sapma,madde-toplamvemadde-kalan istatistikleri sunulmuştur.Ölçekpuanlarınınortalaması 3,021;standartsapmalarınınortalamasıise0.923olarakbelirlenmiştir.Madde-kalanvemadde-toplamanalizleri için gerçekleştirilenPearsonÇarpımMomentlerKorelasyonKatsayısı hesaplanmasısonucunda ölçekte yer alan tüm maddelerin, toplam puanla .001 düzeyinde anlamlı ilişkisergilediğisaptanmıştır.

AçımlayıcıFaktörAnaliziSonuçlarıYapıgeçerliğiçalışmasındafaktöranaliziuygulanmadanönceverilerinbuanalizeuygun

olupolmadığı test edilmiştir.BuamaçlauygulananKaiser-Meyer-Olkinörneklemuygunluğu.89veBarlettTestimanidarbulunmuştur.Verilerinfaktöranalizineuygunolduğubelirlendiktensonra öncelikle 5’i ters puanlanan olmak üzere 104 madde ile boyut tanımlamadan temelbileşenleranaliziyapılmışvedöndürülmemişfaktörçözümlemesiincelenmiştir.Özdeğeri1’inüzerinde12boyutolduğugözlenmiştir.Faktöryüklerininenaz.30(Merenda,1997),ikifaktöregirenmadde faktöryükleriarasındaki farkında .10olması (Tavşancıl, 2002)kriterleridikkatealınaraktekrarfaktöranaliziyapılmıştır.HemkavramsalanlamlılıksağlanmasıhemdeboyutindirgenmesiamacıylayapılanvarimaxdikdöndürmetekniğiileverilerKorkut’unsınıflaması(2004) ve SDÖ yaklaşımına ilişkin kuramsal açıklamalar doğrultusunda beklenen 4 faktörlüçözümlesınırlandırılmıştır.Birdenfazlafaktördeyaklaşıkdeğerlerverenmaddeler,hiçbirfaktöregirmeyenve faktöryükü .30’unaltındakimaddelerden ilketapta17madde, ikinciadımda20


madde ölçekten çıkarılmıştır. Yapılan üçüncü analizde ölçekteki madde sayısı 54’ e inmiştir.Düşükfaktöryükünesahip13maddenindahaatılmasıileölçeğin41maddelik4faktörlühalineulaşılmıştır.

Herbirfaktöreyüklenenmaddeler içerikaçısındanincelenmiştir.Bunagöre4alt faktöreproblemçözmebecerileri(PÇB),kendilikdeğeriniarttıranbeceriler(KDAB),streslebaşaçıkmabecerileri(SBB)veiletişimbecerileri(İB)isimleriverilmiştir.Sözkonusu4boyutaait1’denbüyükdeğeresahipözdeğerlervebuözdeğerlerekarşılıkgelenvaryansaçıklamaoranlarıileboyutlaragöremaddelervefaktöryükleriTablo2’deverilmektedir.

Tablo2. AFA’yaGöreSDÖBÖ’nünFaktörYapısı

PÇB KDAB SBB İBMadde FaktörYükü Madde FaktörYükü Madde FaktörYükü Madde FaktörYükü

34 .59 45 .72 52 .53 26 .5529 .55 95 .67 62 .51 75 .5276 .52 59 .62 36 .51 3 .4717 .52 68 .61 72 .50 87 .4547 .52 11 .54 8 .49 38 .4370 .52 22 .50 74 .46 65 .4266 .50 88 .47 5 .39 49 .3919 .50 102 .45 89 .36 94 .3579 .50 104 .42 51 .35 84 .3691 .46 92 .38 16 .3333 .43 20 -.38

Özdeğer 9.08 3.04 2.24 1.71Açıklananvaryans% 18.16 6.08 4.49 3.42

SDÖBÖ’nünGeçerlilikÇalışmalarınaİlişkinBulgularKuramsaltemeldeoluşturulan41maddedenoluşan4faktörlüyapıeldeedildiktensonra

AFA sonuçları temel alınarak (Byrne, 1998) ölçeğin 4 boyutlu yapıya aitmodeli DFA ile testedilmiştir.Model tanımlamasındamaddelerindört faktör ile temsil edileceğive11maddeninPÇB,11maddeninKDAB,10maddeninSBBve9maddeninİBfaktörününaltındayeralacağıdenencesi sınanmıştır. 41 madde üzerinden yürütülen DFA’da tersine olan bir madde (m20)modeleuymadığıiçinatılarakanalizdışıbırakılmıştır.Ayrıca7maddeçiftininhatavaryanslarıarasındakiilişki(Şekil1),bumaddelereilişkinyollar(paths)kurularakmodeleeklenmiştir.Böylece40maddedenoluşandörtgizildeğişkenlimodelinsınanması içinuygulananDFAsonucundaelde edilenuyum indeksleri [Uyum İyiliği (Goodness of Fit Index =GFI),DüzeltilmişUyumİndeksi (AdjustedGoodness of Fit Index=AGFI), KarşılaştırmalıUyum İndeksi (ComparativeFit Index=CFI), Normlaştırılmış Uyum İndeksi (Normed Fit Index=NFI), NormlaştırılmamışUyum İndeksi (Non-normed Fit Index=NNFI), YaklaşıkHatalarınOrtalamaKarekökü (Root-Mean-Square Error of Approximation=RMSEA) ve Standardize Edilmiş Hataların OrtalamaKarekökü(StandardizedRootMeanSquareResidual=S-RMR)]incelenmişveKi-karedeğerinin(

2χ =1282.02, N=597, sd=727,2χ :df=1.76, p=0.00) anlamlı olduğu görülmüştür. Uyum indeksi

değerleri iseRMSEA=.036,GFI=.90,CFI=.96,AGFI=.89,NFI=.92,NNFI=.96, SRMR=.049 olarakbulunmuştur. Uyum indekslerinde GFI, CFI,AGFI, NFI, NNFI için >.90; RMSEA ve SRMRiçin<.05ölçüt(HuveBentler,1999;Sümer,2000)olarakalınmıştır.Buuyumindeksideğerleriaçısındanmodelvegözlenenveriarasındauyumolduğuveönerilenmodeliniyidüzeydeuyumgösterdiğianlaşılmaktadır.YapılanDFAsonucu40maddelikölçeğinuyumindeksleriyanındamaddefaktöryükleri(λ )veaçıklananvaryanslar( 2R )daincelenmiştir.BunailişkinverilerEk1’deveTablo3’teverilmiştir.


Tablo3.DFAileEldeEdilenMaddeFaktörYükleriveAçıklananVaryanslar

PÇB KDAB SBB İBMadde λ 2R Madde λ 2R Madde λ 2R Madde λ 2R

17 .40 .24 102 .41 .25 5 .41 .13 75 .48 .2719 .43 .19 11 .45 .23 72 .60 .31 38 .38 .1829 .51 .35 45 .46 .34 89 .47 .23 94 .52 .2733 .39 .20 59 .49 .36 8 .38 .11 26 .54 .2334 .48 .35 68 .52 .35 51 .41 .13 84 .47 .2947 .55 .35 88 .43 .26 52 .52 .25 87 .54 .2870 .44 .21 92 .42 .21 16 .38 .12 65 .33 .09276 .54 .37 22 .34 .26 36 .52 .25 49 .44 .2479 .41 .26 95 .50 .35 74 .52 .20 3 .35 .1291 .38 .19 104 .36 .23 62 .42 .1666 .46 .28

Tablo3’teDFAsonucunagöremaddefaktöryüklerinin.33-.60arasındadeğiştiğigözlenmiştir.Tablodagörüldüğügibimaddelerin 2R (açıklananvaryans)değerlerioldukçayüksektir.YapılanDFAile40maddeve4altboyuttanoluşanölçeğinsonhalineulaşılmıştır.Modelegirenbütünmaddelermodelle uyum vermektedir. Bu ilk DFA analizi yanında ölçeğin farklı bir veri setiüzerinde(431kişilik3.araştırmagrubu)faktöryapısınınortayakonmasıamacıylaikincidefaDFAyapılmıştır.IkincidefayapılanDFAsonucundadaKi-karedeğeri( 2χ =2264.09,N=431,sd=723,

2χ

:df=3.13,p=0.00)veuyumindeksideğerleri(RMSEA=.049,GFI=.94,CFI=.95,AGFI=.93,NFI=.91,NNFI=.95,SRMR=.053)açısındanilkinebenzersonuçlareldeedilmiştir(Ek2).

Ölçüt-bağıntılı (Tavşancıl, 2002) geçerliğe ilişkin kanıtlar elde edilirken Tekindal’a göre(2002)ölçektentoplampuanınyanındaaltölçekleriçindeayrıayrıpuanalınacaksaölçeğinbualtölçeklerininpuanlarıilebenzerölçeklerinpuanlarıarasındakiilişkiyedebakılır.SDÖBÖ’nünölçüt-bağıntılıgeçerliği(zamandaş)içinÇÇDBÖ,SBÖ,KSÖveSYBSÖolmaküzeredörtfarklıölçek kullanılmıştır. Bu ölçeklerden elde edilen puanlarla SDÖBÖ’nün alt ölçek puanları vetoplampuanıarasındakiilişkilerincelenmiştir.Tablo4’tegörüldüğügibiSDÖBÖ’nünaltölçekvetoplampuanıilebenzerölçekpuanlarıarasındakiilişkikatsayılarıanlamlıdüzeydedir.

Tablo4.SDÖBÖileBenzerÖlçeklerArasındakiİlişkiler

SDÖBÖ ÇÇDBÖ KSÖ SYBSÖ SBÖToplamÖlçekPuanı .56 .57 .67 .67ProblemÇözmeBecerileri .48KendilikDeğeriniArttıranBeceriler .56StresleBaşaçıkmaBecerileri .45İletişimBecerileri .57p<.01

AyrıcaSDÖBÖ’nünaltölçeklerivealtölçekleriletoplampuanıarasındakiilişkilerPearsonÇarpımMomentlerKorelasyonKatsayısıhesaplanarakincelenmiştir.Tablo5’tegörüldüğügibiSDÖBÖ’nün alt ölçekleri arasındaki ve alt ölçeklerin toplampuan ile ilişkileri .01 düzeyindeanlamlıdır.

Tablo5.SDÖBÖ’nünÖlçekleriArasındakiİlişkiler

SDÖBÖ ToplamPuan PÇB KDAB SBBPÇB .77 1.00KDAB .74 .42 1.00SBB .76 .47 .37 1.00İB .77 .49 .42 .47


SDÖBÖ’nünGüvenilirlikÇalışmalarınaİlişkinBulgularSDÖBÖ’nüngüvenilirlikçalışmalarıkapsamındatest-tekrartestgüvenilirliğiveCronbach

Alfaiçtutarlılıkkatsayısıhesaplanmıştır.Test-tekrartestçalışmasıiçin315kişilikikinciaraştırmagrubundanüçhaftaaraylaeldeedilenverilerkullanılmıştır.Ölçeğintest-tekrartestgüvenilirliğihem genel toplam için hem de faktör toplam puanları üzerinden hesaplanmıştır. Diğer birgüvenilirlik çalışması içinCronbachAlpha iç tutarlılıkkatsayısıüçüncüaraştırmagrubundaneldeedilen431kişininverileriveilkaraştırmagrubundan(597)eldeedilenverilerüzerindenikikezhesaplanmıştır.GüvenirlikkatsayılarıileilgilideğerlerTablo6’dasunulmuştur.

Tablo6.SDÖBÖİçTutarlılıkveTest-TekrarTestGüvenilirlikKatsayıları

SDÖBÖİçTutarlılık İçTutarlılık Test-Tekrar-Test(N=431) (N=597) (N=315)

PÇB .75* .80* .69**KDAB .83* .79* .82**SBB .61* .69* .70**İB .68* .70* .74**

ToplamPuan .88* .88* .85***p<.01**p<.001

Tablo3’tegörüldüğügibi SDÖBÖ’nün toplampuanıve faktör toplampuanları için eldeedileniçtutarlılıkvetest-tekrar-testgüvenilirlikkatsayılarıanlamlıdır.Herikiaraştırmagrubununverilerinden elde edilen iç tutarlık katsayılarının benzer olduğu görülmektedir. Test-tekrartestgüvenirliğindeölçeğin toplampuanı için .85, alt ölçekler için ise .69-.82 arasındadeğişenilişkikatsayılarınasahipolmasıölçeğingüvenilirliğininkanıtıolarakyorumlanmıştır.Ayrıcaiçtutarlılıkkatsayılarınınaltölçeklervetoplampuanaçısındanyüksekolması,SDÖBÖ’nünbenzerbiryapıyıölçtüğünügöstermektedirvegüvenirliğinindiğerbirkanıtıolarakyorumlanmıştır.

Tartışma

Hemaçımlayıcı(Pohlmann,2004)hemdedoğrulayıcı(Sümer,2000)faktöranalizindedoğrubirölçümüneldeedilebilmesiörneklemgenişliğininbüyükolmasınabağlıdır.Herikianalizintercih edildiği çalışmalarda örneklem boyutunun 500’ün üzerinde olması tercih edilmelidir(Noar, 2003).Bunun içinher ikianaliz sürecindebirinciaraştırmagrubundaneldeedilen597kişilikverisetikullanılmıştır.Ayrıca431kişilikfarklıbirverisetiüzerindeDFAtekrarlanmıştır.LesterveBishop’agöre(2000)yapıgeçerliğineilişkinyapılansonçözümleme,ilkbaştabelirlenenkavramsalçerçeveyitemsiletmelidir.SDÖBÖ’nünDFAanalizlerisonucundaeldeedilenfaktöryapısının SDÖ becerilerinin dört alt beceri alanından oluştuğuna ilişkin öngörülen kuramsalçerçeve veAFA sonuçlarıyla örtüştüğü gözlenmiştir. Buna göre SDÖBÖ’nün problem çözmebecerileri,kendilikdeğeriniarttıranbeceriler,streslebaşaçıkmabecerileriveiletişimbecerileriolmaküzere4altboyutuolduğu,ancaktekboyutlubirpuandaverebileceğisaptanmıştır.

SDÖBÖ’nünyapıgeçerliğisağlandıktansonraölçüt-bağıntılıgeçerlik(zamandaş)çalışmasıyapılmıştır.BudoğrultudaölçeğindörtaltboyutunayönelikdörtfarklıölçekpuanıiçinÇÇDBÖ,KSÖ,SYBSÖ,SBÖkullanılmıştır.AyrıcabuölçeklerinSDÖBÖ’nüntoplampuanıylaolanilişkisinede bakılmıştır. Sonuçlar, beklendiği gibi SDÖBÖ ile benzer ölçekler arasında .01 düzeyindeanlamlı ilişkilerolduğunugöstermiştir.Bulunan ilişkikatsayıları .45-.57arasındaolduğundanSDÖBÖ’nün benzer ölçeklerle yüksek düzeyde ilişki gösterdiği (Kaplan ve Saccuzzo, 2005)şeklindedeğerlendirilmiştir.

SDÖBÖ’nünkendialtölçeklerivealtölçeklerintoplampuanlailişkilerideincelenmiştir.Elde


edilenbulgularagöre.01düzeyindeilişkikatsayılarıanlamlıdüzeydedir.Altölçeklerintoplampuan ile ilişkileri alt ölçeklerinbirbirleriyleolan ilişkilerinegöregöreceyüksekbulunmuştur.BunadayanarakölçeğinöğrencilerinSDÖbecerileriileilgilibenzeryapılarıölçtüğü;başkabirdeyişleölçeğinbellibiraltölçeğindenyüksekpuanalanbiröğrencinindiğeraltölçeklerveölçeğintoplampuanındandayüksekpuanalmaeğilimindeolduğu(UzBaş,2003)ifadeedilebilir.

Ölçeğingüvenilirliğiisetest-tekrartestveiçtutarlılık(McIntireveMiller,2000)olmaküzereiki yolla ve madde analiziyle hesaplanmıştır. Ölçeğin farklı veri setleri üzerinde hesaplananCronbachAlfa katsayılarının benzer ve yeterli düzeyde (Kaplan ve Saccuzzo, 2005; Lester veBishop,2000)olduğubulunmuşturvegüvenilirliğininbirkanıtıolarakyorumlanmıştır.Ölçeğinmaddeleriarasındakikorelasyonunyüksekolması,dahayüksekalfakatsayılarınıneldeedilmesineyol açmaktadır (Noar, 2003).BunagöreSDÖBÖ’nünalfakatsayılarındanyola çıkılarak,ölçekmaddeleri arasındaki korelasyonun iyi düzeyde olduğu söylenebilir. Ölçeğin üç hafta ara ileyapılantest-tekrartestuygulamalarınailişkinbulgular,ölçeğintoplampuanıiçin.85,altölçekleriçin ise .69-.82arasındadeğişen ilişkikatsayılarınasahipolduğunuortayakoymuştur.Maddeanaliziiçinmadde-toplamvemadde-kalankorelasyonlarıayrıayrıincelenmiştir.Gerçekleştirilenanalizlersonucundaölçekteyeralantümmaddelerinmadde-toplamvemadde-kalandeğerleriaçısındanyeterlidüzeyde(Büyüköztürk,2003;Tavşancıl,2002)olduğubulunmuştur.

Birinci ve üçüncü araştırma grubunun verileri üzerinden hesaplanan iç tutarlılıkkatsayılarının alt ölçekler ve toplam puan açısından yüksek olması SDÖBÖ’nün benzer biryapıyı ölçtüğünü göstermektedir. Bununla birlikte toplam için hesaplanan alfa değerinin herfaktöriçinhesaplananalfadeğerindenbüyükbulunması,ölçeğinhemtekboyutluhemdeçokboyutlukullanılabileceği(Bozanoğlu,2004)şeklindedeğerlendirilmiştir.SDÖBÖ’nünaltölçekleriarasındakiilişkilerinortaveortanınüstündeolması,bununyanındaaltölçeklerinSDÖBÖ’nüntoplampuanıylailişkilerinindahayüksekolmasındanhareketle,SDÖBÖ’nünhemtoplampuanahemdealtölçekpuanınayönelikdeğerlendirmeyapabileceğidüşünülmüştür.Budurum,SDÖliteratüründededikkatiçekenbirnoktadır.SDÖbecerileritekbirbecerialanıolarakdeğil;birçokbecerininbirleşimindenoluşanvearaştırmadabelirlenendörtbecerialanıetrafındaşekillenen,dahaüstdüzeydebirbecerialanı(ElksninveElksnin,2006;EliasveTobias,1996;Korkut,2004;Marlow,BlossveBloss,2000)olarakelealınmaktadır.Benzerşekildeölçmearaçlarınayönelikyapılançalışmalarda(GreshamveElliott,1990;Hatipoğlu,1999)sosyalbecerilertekbirbeceriolarakdeğil,birdençokbecerininbirliktedeğerlendirilmesibiçimindeelealınmaktadır.

İlgiliyurtiçivedışıaraştırmalardahemsosyalbeceri (Erdoğan,2002;GreshamveElliott,1990;Hatipoğlu,1999;WalkerveMcConnell,1995)hemdeduygusalzekâ(BarOnveParker,2003)ölçeklerininhedeflediğibecerilerleSDÖbecerileriarasındaörtüşmelerdikkatiçekmektedir.HerikikavramayönelikölçmearaçlarıSDÖbecerilerinebenzerşekildetekbirbeceriyerinebirdençokbeceriyikapsamaktadır.Bununyanındaaraştırmadageliştirilenölçeğinbuikikavramdanfarklıolarakdahakapsamlıbecerialanlarınıhedeflediğisöylenebilir.

Sonuç

GerekgeçerlikgereksedegüvenilirliğeilişkinkanıtlaragöreSDÖBÖ,geçerliğivegüvenilirliğiolanbiraraçtır.SDÖbecerilerinintümeğitimkademelerindekazanılmasıvedeğerlendirilmesigerektiğinden(Weissberg,2000)bundansonrakiaraştırmalardaSDÖBÖ’nünilköğretimbirincikademeye ve liseye yönelik uyarlaması yapılabilir. SDÖ programlarının etkililiği ile ilgilidaha ayrıntılı veri toplamak için SDÖBÖ’nün öğretmen ve ebeveyn formları geliştirilebilir.SDÖBÖ’nünnormçalışmalarınınyapılmasınındayararlıolabileceğidüşünülmektedir.ZamanaçısındanveekonomikaçıdantasarrufedilebilmesiamacıylaSDÖBÖ,bilgisayardabireyselvegrupolarakuygulanabilirvedeğerlendirilebilirhalegetirilebilir.


Kaynakça

Aysan, F. (1988).Lise öğrencilerinin stres yaşantılarında kullandıkları başa çıkma stratejilerinin bazıdeğişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi,Ankara.

Barkman,S.J.(2002).Afieldguidetodesigningquantitativeinstrumentstomeasureprogramimpact,PurdueUniversity,WestLafayette.

BarOn,R.&Parker,J.(2003).EQI:YVBarOnemotionalquotientinventory:youthversion.Toronto,Multi-HealthSystemsInc.

Bogenç, A. (1998). Grupla psikolojik danışmanın suçlu gençlerin kendine saygı düzeylerine etkisi.Yayımlanmamışdoktoratezi,AnkaraÜniversitesi,Ankara.

Bozanoğlu,İ.(2004).Akademikgüdülenmeölçeği:geliştirmesi,geçerliği,güvenirliği.AÜEğitimBilimleriFakültesiDergisi,37(2),83-98.

Burke,R.W.(2002).Socialandemotionaleducationintheclassroom.KapaDeltaPiRecord,38(3),108-111.

Büyüköztürk,Ş.(2003).Sosyalbilimleriçinverianalizielkitabı.Ankara:PegemAYayıncılık.Byrne,B.M.(1998).StructuralequationmodelingwithLISREL,PRELIS,andSIMPLIS:Basicconcepts,

applications,andprogramming.London:LawrenceErlbaumAssociates.Coryn, C.L.S., Spybrook, J.K., Evergreen, S.D.H. & Blinkiewicz,M. (2009). Development and

evaluationofthesocial-emotionallearningscale.JournalofPsychoeducationalAssessmentOnlineFirst,January28,1-13.

CASEL.(2005).CASEL:Thefirsttenyears1994-2004buildingafoundationforthefuture,Chicago:UniversityofIllinois.

Cohen,J.(2001).Socialandemotionaleducation:Coreconceptsandpractices.InJ.Cohen(Ed.),Caringclassroomsintelligentschoolsthesocialemotionaleducationofyoungchildren(pp.3-29).NewYork:TeacherCollegePress.

DİE.(2000).Formnüfus12000yılıbinalarcetveligüncellemeformları.Ankara:DİE. Dora,S.(2003).SosyalProblemÇözmeEnvanteri (RevizeEdilmişFormu)’ninTürkçeyeUyarlanması:

Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışmaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, HacettepeÜniversitesi,Ankara.

Douglass,J.P.(2006).Psychometricpropertiesofthesocial,emotional,andacademiclearningsurveyversion1.0 (SEALS V1.0). Unpublished doctoral thesis, University of Virginia. Charlottesville,VA.

Elias,M.J.(2001).Preparechildrenforthetestsoflife,notalifeoftests.EducationWeek,21(4),40.

Elias,M.J.(2006).Theconnectionbetweenacademicandsocial-emotionallearning. InM.J.Elias&H.Arnold(Eds.),Theeducator’sguidetoemotionalintelligenceandacademicachievement.ThousandOaks:CorwinPress.

Elias,M. J., Zins, J. E.,Weissberg, R. P.,Kress,K. S.,&Diğ. (1997).Promoting social emotionallearningguidelinesforeducators.ASCD.

Elias,M.J.,&Tobias,S.E.(1996).Socialproblemsolvinginterventionsintheschools.NewYork:TheGuilfordPress.

Erdoğan,F.(2002).İlköğretim 2.kademeöğrencilerindesosyalbecerilerininsed,cinsiyetveyaşileilişkisi.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,GaziÜniversitesi,Ankara.

Elksnin,L.K.,&Elksnin,N. (2006).TeachingSocial-emotionalSkillsatSchoolandHome.Denver:LovePublishingCompany.


Frey,K.S.,Nolen,S.B.,VanSchoiackEdstrom,L.,&Hirschstein,M.K.(2005).Effectsofaschool-basedsocial-emotionalcompetenceprogram:Linkingchildren’sgoals,attributions,andbehavior.AppliedDevelopmentalPsychology, 26,171-200.

Greenberg,M.(2004).Schoolingforthegoodheartpresenter:MarkGreenberg.InD.Goleman,(Ed.),Destructive emotions:Howcanweovercome them?a scientificdialoguewith theDalaiLama(pp.256-280).NewYork:BantamDell.

Gresham, F.M., & Elliott, S.N. (1990). Social Skills Rating System-Secondary. Circle Pines, MN:AmericanGuidanceService.

Hatipoğlu,Z.S.(1999).Theeffectofsocialskillstrainingonperceiveddimensionsofsocialskillsandsociometricstatusofprimaryschoolstudents.Yayınlanmamışdoktoratezi,ODTÜ,Ankara.

Hu, L. ve Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis:conventionalcriteriaversusnewalternatives.StructuralEquationModeling,6,1-55.

Joseph,G.E.,&Strain,P.S. (2003).Comprehensiveevidende-basedsocial-emotionalcurriculaforyoungchildren:ananalysisofefficaciousadoptionpotential.TopicsInEarlyChildhoodSpecialEducation, 23(2),65-76.

Kaplan, R.M., & Saccuzzo, D.P. (2005). Psychological testing: Principles, applications and issues.ThomsonWadsworth.

Kam,C., Greenberg,M.T.,&Kusche,C.A. (2004).Sustainedeffectsof thepathscurriculumon the social andpsychological adjustmentof children in special education. Journal ofEmotionalandBehavioralDisorders,12(2),66-78.

Kocayörük, A. (2000). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Becerilerini Geliştirmede Dramanın Etkisi.Yayımlanmamışyükseklisanstezi,AnkaraÜniversitesi,Ankara.

Korkut,F.(2004).Okultemelliönleyicirehberlikvepsikolojikdanışma.Ankara:AnıYayıncılık.Kusché,C.A.,&Greenberg,M.T.(2001).PATHSinyourclassroom:Promotingemotionalliteracy

andalleviatingemotionaldistress.InJ.Cohen(Ed.),Caringclassroomsintelligentschoolsthesocialemotionaleducationofyoungchildren(pp.140-161).NewYork:TeacherCollegePress.

Lester,P.E.,&Bishop,L.K. (2000).HandbookOf testsandmeasurement ineducationand the socialsciences.Maryland:ScarecrowPress.

Marlow,L.,BlossK.,&Bloss,D. (2000).Promotingsocialandemotionalcompetency throughteacher/counselorcollaboration.Education.

Mccombs,B.L.(2004).Thelearner-centeredpsychologicalprinciples:Aframeworkforbalancingacademicachievementandsocial-emotionallearningoutcomes.InJ.E.ZinsR.P.Weissberg,M.C.Wang,veH.J.Walberg(Eds.),Buildingacademicsuccessonsocialandemotionallearningwhatdoestheresearchsay?(pp.23-29).NewYork:TeacherCollegePress.

Mcıntire,S.A.,&Miller,L.A.(2000).Foundationsofpsychologicaltesting.Boston:McGraw-Hill.Mckenzie,M.(2004).Seeingthespectrum:Northamericanapproachestoemotional,social,and

moraleducation.TheEducationalForum,69(1),79-90.Merenda,P.F.(1997).Aguidetotheproperuseoffactoranalysisintheconductandreportingof

research:Pitfallstoavoid.Measurement&EvaluationinCounseling&Development,30(3),156-164.

Noar, S.M. (2003). The role of structural equationmodeling in scale development. StructuralEquationModeling,10(4),622–647.

Novick,B.,Kress, J.S.,&Elias,M.J. (2002).Building learning communitieswith character: how tointegrate academic, social and emotional learning. Alexandria, VA, USA: Association forSupervision&CurriculumDevelopment.

ÖnerKoruklu,N.(1998).Arabuluculukeğitimininilköğretimdüzeyindekibirgrupöğrencininçatışma


çözme davranışlarına etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, AnkaraÜniversitesi,Ankara.

Özdamar,K.(2001).SPSSilebiyoistatistik.Eskişehir:KaanKitabevi.Pasi,R.J.(2001).Higherexpectationspromotingsocialemotionallearningandacademicachievementin

yourschool.NewYork: TeacherCollegePress.Patti,J.,&Lantieri,L.(1999).Wagingpeaceinourschoolssocialandemotionallearningthrough

conflictresolution.InJ.Cohen(Ed.),Educatingmindsandheartssocialemotionallearningandthepassageintoadolescence(pp.126-136).NewYork:TeachersCollegePress.

Payton,W.J.,Wardlaw,D.M.,Graczyk,P.A.,Bloodworth,M.R.,&Diğ.(2000).Socialandemotionallearning: A framework for promoting mental health and reducing risk behaviors inchildrenandyouth.JournalOfSchoolHealth,70(5),179-185.

Pohlmann, J.T. (2004). Use and interpretation of factor analysis in the journal of educationalresearch:1992-2002.TheJournalOfEducaitonalResearch,98(1),14-23.

Sandy, S.V., & Boardman, S.K. (2000). The peaceful kids conflict resolution program. The InternationalJournalofConflictManagement,11(4),337-357.

Stern,R. (1999).Hormone-drivenkids:A call for social andemotional learning in themiddleschoolyears.VoicesFromtheMiddle, 7(1),3-8.

Sümer,N.(2000).Yapısaleşitlikmodelleri:Temelkavramlarveörnekuygulamalar.TürkPsikolojiYazıları,3(6),49-74.

Tavşancıl,E.(2002).Tutumlarınölçülmesivespssileverianalizi.Ankara:NobelYayınları.Tekindal,S.(2002).Duyuşsalözelliklerinölçülmesiiçinaraçoluşturma.Kocaeli:KocaeliKitapKulübü

Yayınları.UzBaş,A. (2003). İlköğretim,4.ve5. sınıflardaokuyanöğrencilerin sosyal becerilerive okuluyumu

iledepresyondüzeyleriarasındakiilişkininincelenmesi.Yayımlanmamışdoktoratezi,DokuzEylülÜniversitesi,İzmir.

Walker,H.M.,&Mcconnell,S.R.(1995).Thewalker-mcconnellscaleofsocialcompetenceandschooladjustment(SSCSA).Florence,KY:ThomsonLearning.

Weissberg,R.P.(2000).Improvingthelivesofmillionsofschoolchildren.AmericanPsychologist,55(11),1360-1373.

Zins,J.E.,&Wagner,D.I.(1997).Educatingchildrenandyouthforpsychologicalcompetence. InR.J.IllbackveC.T.Cobb(Eds.),Integratedservicesforchildrenandfamilies:Opportunitiesforpsychologicalpractice(pp.137-156).Washington,DC:AmericanPsychologicalAssociation.


EK.1

Şekil1.SDÖBÖ’nünFaktörYapısı(N=597)


EK.2

Şekil2.SDÖBÖ’nünFaktörYapısı(N=431)

sosyal duygusal Öğrenme becerileri Ölçeği geliştirme...

Documents