son yasal dÜzenlemelerde kÜltÜr ve tabÝat … · restorasyon, restÝtÜsyon projelerÝ, sokak...

T.C.KÜLTÜR VE TURÝZM

BAKANLIÐI

TMMOB MÝMARLAR ODASIANKARA ÞUBESÝ

SON YASAL DÜZENLEMELERDE

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININ KORUNMASI

VE YEREL YÖNETÝMLER

EL KÝTABI

T.C.KÜLTÜR VE TURÝZM

BAKANLIÐI

TMMOB MÝMARLAR ODASIANKARA ÞUBESÝ

Son Yasal Düzenlemelerde Kültür ve Tabiat Varlýklarýnýn Korunmasý ve Yerel YönetimlerTürkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlýðý Yayýnlarý/3035

ISBN 975-17-3162-3

DerleyenlerEmre Madran - Nimet Özgönül

Yayýma Hazýrlayan

Grafik Tasarým

Baský

0 312 223 62 58

Esin Soydemir

Harman Þaner Çakmak

DÖSÝMM MATBAASI

SUNUÞ

NEYÝ KORUYORUZ?

NEDEN KORUYORUZ?

KORUNACAK TAÞINMAZLARIN DEÐERLERÝ NELERDÝR?

YEREL YÖNETÝMLERÝN KORUMA ALANINDAKÝ GÖREV VEYETKÝLERÝ NELERDÝR?

BELEDÝYELER BÜNYESÝNDE KORUMA, UYGULAMA VE DENETÝMBÜROLARI (KUDEB) NASIL KURULUR?GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

ÝL ÖZEL ÝDARELERÝ BÜNYESÝNDE PROJE BÜROLARI NASILKURULUR? GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

11

15

16

17

21

23

28

Kültür Varlýðý Nedir?I.Grup Yapý Nedir?II.Grup Yapý Nedir?Tabiat Varlýðý Nedir?Sit Alaný Nedir?Koruma Alaný Nedir?

Kültürel DeðerlerÇaðdaþ Sosyo-Ekonomik Deðerler

Büyükþehir BelediyeleriBelediyelerÝl Özel Ýdareleri

Yasal DayanakKUDEB Hangi Organa Baðlý Olarak Çalýþýr?KUDEB Nasýl Kurulur?KUDEB'in Görevleri Nelerdir?KUDEB Nasýl Çalýþýr?

· Tadilat ve Tamirata Ýliþkin Hususlar· Koruma Bölge Kurullarýnca Onaylanmýþ Rölöve-Restorasyon Projelerine Aykýrý Uygulamalara ÝliþkinHususlar· Koruma Amaçlý Ýmar Planlarýnýn Uygulanmasýna ÝliþkinHususlar· Depreme Maruz Kalan Tescilli Taþýnmaz KültürVarlýklarý Ýle Ýlgili Hususlar

KUDEB'de Görev Yapacak Kiþilerin Niteliði Nedir?

Proje Bürolarý Nasýl Kurulur?Proje Bürolarýnýn Görev ve Yetkileri Nelerdir?Proje Bürolarýnda Görev Yapacak Kiþilerin Niteliði Nedir?

ÝÇÝNDEKÝLER

ÝL ÖZEL ÝDARELERÝ BÜNYESÝNDE EÐÝTÝM BÝRÝMLERÝ NASILKURULUR? GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULUÝLE KORUMA BÖLGE KURULLARI

TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ VE SÝT ALANLARININKORUNMASI VE DEÐERLENDÝRÝLMESÝ ÝÇÝN GEREKLÝ PROJELERVE PLANLAR NELERDÝR?

SÝT ALANLARINDA YENÝ YAPILAÞMA VE TESCÝLLÝ KÜLTÜRVARLIKLARININ ONARIMINA ÝLÝÞKÝN ÇEÞÝTLÝ HUSUSLAR

29

30

34

48

Eðitim Birimleri Nasýl Kurulur?Eðitim Birimlerinin Görev ve Yetkileri Nelerdir?Eðitim Birimlerinde Görev Yapacak Kiþilerin Niteliði Nedir?

Bu Kurumlar Ne Amaçla Kurulmuþtur?Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek KuruluKültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Bölge KurullarýKoruma Bölge Kurullarýnýn Çalýþma Düzeni Nedir?Koruma Bölge Kurulu Kararlarýna Nasýl Ýtiraz Edilir?

Rölöve-Restitüsyon-Restorasyon ProjeleriBelgelemeAraþtýrmaDeðerlendirmeKoruma/Onarým Uygulama ProjeleriKoruma Amaçlý Ýmar PlanýKoruma Amaçlý Ýmar Planý Nedir?Koruma Amaçlý Ýmar Planý Hangi Bilgileri Ýçerir?Koruma Amaçlý Ýmar Planýnýn Yapým ve Onarým Süreçleri

Nasýl Çalýþýr?Koruma Amaçlý Ýmar Planý Nasýl Deðiþir?Koruma Amaçlý Ýmar Planýný Kim Yapar?Kentsel Yenileme Projeleri

. Kentsel Koruma ve Yenileme ProgramlarýnýnKapsamý Nedir?

. Ne Amaçlanmaktadýr?

. Hangi Ýdareler Bu Programý Uygulayabilir?

. Yenileme ve Koruma Alanlarý Nasýl Belirlenir?

. Uygulama Esaslarý Nedir?

. Kamulaþtýrma Nasýl Yapýlýr?

. Hazineye Ait Taþýnmazlar Nasýl Devredilir?

. Yenileme Programlarýnda Hangi Parasal KaynaklarKullanýlýr?

. Yenileme Alanlarýndaki Kamu Kurum veKuruluþlarýna Ait Taþýnmazlardan Nasýl Yararlanýlýr?

Projelerde Nasýl Deðiþiklik Yapýlýr?Projelerin Ýnceleme Süreci Nedir?

Parseller Nasýl Ayrýþtýrýlýr ve Birleþtirilir?Yýkýlma Tehlikesi Bulunan Yapýlar Ýçin Hangi Esaslar

Uygulanýr?Yok Olan Tescilli Taþýnmaz Kültür Varlýðý Yapýlar Ýçin Hangi

Esaslar Uygulanýr?Depreme Maruz Kalan Yapýlar Ýçin Hangi Esaslar Uygulanýr?Sit Ýlanýndan Önce Ýnþaatýna Baþlanan Ruhsatlý Yapýlarla Ýlgili

Hangi Ýþlemler Yapýlýr?

Bakým ve Basit Onarým Nedir?Esaslý Onarým Nedir?

GiriþHangi Hizmetler KÝK Dýþýndadýr?Temel Ýlkeler Nelerdir?Þartnameler Nasýl Hazýrlanýr?Ýhaleye Katýlacaklarda Hangi Yeterlik Koþullarý Aranýr?Yaklaþýk Maliyet Nasýl Belirlenir?Yaklaþýk Maliyetin Belirlenememesi Halinde Ne Yapýlýr?Ýhale Komisyonu Kimlerden Oluþur?Ýhale Usulleri Nelerdir?Doðrudan Temin Yöntemi Nedir?Ýþ Miktarýnda Artma ve Eksilme Olursa Hangi Yöntem

Uygulanýr?

Özel Hukuka Tâbi Özel ve Tüzel Kiþilerin MülkiyetindeBulunan Taþýnmaz Kültür Varlýklarý Ýçin Kültür ve TurizmBakanlýðý Tarafýndan Yapýlan Yardým

. Amacý Nedir?

. Kimlere Yardým Yapýlýr?

. Yardýmýn Türleri Nelerdir?

. Katkýnýn Parasal Kaynaðý Nedir?

Belediyelerin Koruma Alanýnda Hizmet Vermesi ÝçinOluþturulan “Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn Korunmasýna KatkýPayý”

. Katký Payýnýn Amacý Nedir?

. Ne Oranda Tahsil Edilir?

. Nasýl Tahsil Edilir?

. Nereye Yatýrýlýr?

ONARIM UYGULAMALARI SÜRECÝ

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININ KORUNMASIHÝZMETLERÝNDE UYGULANACAK ÝHALE USUL VE ESASLARI

PLAN VE PROJE MÜELLÝFLERÝNÝN GÖREV VE YETKÝLERÝ ÝLEYEREL YÖNETÝMLER ÝLE OLAN ÝLÝÞKÝLERÝ NELERDÝR?

ÇEÞÝTLÝ YASAL DÜZENLEMELERLE KÜLTÜR VE TABÝATVARLIKLARININ KORUNMASINA YAPILAN KATKILAR

50

55

61

63

7

. Kullanýmdaki Ölçüt ve Oranlar Nelerdir?

. Ne Zaman ve Kime Baþvurulur?

. Hangi Konularda Katký Payý Ýstenebilir?

. Baþvuruda Hangi Belge ve Bilgiler Gereklidir?

. Hangi Projelere Öncelik Tanýnmaktadýr?

. Baþvurular Ne Zaman ve Nasýl Deðerlendirilir?

. Belediyelere Ödemeler Nasýl Yapýlýr?

. Katký Payýndan Ýkinci Kez Nasýl Yararlanýlýr?

Kesin Ýnþaat Yasaðý Getirilen Korunmasý GerekliTaþýnmaz Kültür ve Tabiat Varlýklarýnýn Bulunduðu SitAlanlarýndaki Taþýnmaz Mallarýn Hazineye Ait Taþýnmaz Mallarile Deðiþtirilmesi

. Takastan Kim Yararlanýr?

. Takasa Konu Olacak Taþýnmazýn Niteliði NeOlmalýdýr?

. Takas Sürecinde Hangi Ýþlemler Yapýlýr?

. Hangi Alanlar Takasa Konu Olamaz?

. Takasa Konu Olacak Alanlar Nasýl Seçilir?

. Süreç Nasýl Tamamlanýr?

Koruma Amaçlý Ýmar Plânlarýyla Kesin Yapýlanma YasaðýGetirilen Sit Alanlarýnda Bulunan Gerçek ve Özel Hukuk TüzelKiþilerinin Mülkiyetindeki Taþýnmazlarýn Belediye ve Ýl ÖzelÝdaresine Ait Taþýnmazlarla Takas Edilmesi (2863/17/C)

. Bu Yöntemden Hangi Taþýnmazlar Yararlanýr?

. Hangi Kurumlar Yetkilidir?

. Yapý Hakkýnýn Ne Kadarý Aktarýlýr?

. Yapý Hakký Kýsýtlanmýþ Mülkiyette MalikinSorumluluklarý Nedir?

. Rayiç Bedel Nasýl Saptanýr?

. Yerel Yönetimlerin Hak Aktarýmýndaki YetkileriNelerdir?

. Ortak Program Yürütülebilir mi?

Kültür Yatýrýmlarý ve Giriþimlerini Teþvik Kanunu. Kanunun Amacý Nedir?. Teþvikler Hangi Konularda Verilir?. Ne Tür Teþvikler Verilir?

Bazý Kanunlarda ve 178 Sayýlý Kanun HükmündeKararnamede Deðiþiklik Yapýlmasý Hakkýnda Kanun

. Kanunun Amacý Nedir?

. Hangi Kurum ve Kuruluþlarýn Yapacaðý EtkinliklereYapýlacak Katkýlarda Vergi Ýndirimi Saðlanýr?

. Hangi Alanlarda Vergi Ýndirimleri Saðlanmaktadýr?

TAKAS VE HAK AKTARIMI

BAÐIÞIKLIKLAR

KÜLTÜREL YATIRIMLARIN TEÞVÝKÝ

76

81

83

Türkiye, dünyanýn en eski yerleþim yerlerinden biri olmasýitibariyle topraklarýnda farklý uygarlýklara ait çok sayýda kültürelvarlýk barýndýrmaktadýr.

Bakanlýðýmýz, bu tarihi ve kültürel eserlerin çaðdaþ örneklerinintopluma sunulmasý ve gelecek kuþaklara taþýnmasý yönündeönemli bir misyona sahiptir.

Ülkemizde kültür varlýklarýnýn korunmasý konusu mevzuataçýsýndan eski tarihlere dayalý olmakla birlikte bu anlayýþýntoplumun geniþ kesimine yayýlmasý noktasýnda öteden beribirtakým zorluklar yaþanmýþtýr. Ancak, geliþen iletiþimteknolojilerinin de olumlu etkileri sonucunda günümüzdekültürel mirasýn korunmasý konusunda halkýn önemli ölçüdebilinçlendiði görülmektedir.

Bakanlýðýmýz, topluma bu konuda yardýmcý olmak amacýyla sonbir yýlda çok önemli mevzuat deðiþiklikleri gerçekleþtirmiþtir. Sözkonusu mevzuat deðiþikliklerinin geniþ kitlelere anlatýlmasýsuretiyle ülkemizin kültürel mirasýnýn korunmasý, kollanmasý,kullanýlmasý ve gelecek kuþaklara taþýnmasý yönünde toplumsalbir seferberlik baþlatmayý amaçlýyor ve 2005 yýlýný bu açýdan birmilat kabul ediyoruz.

Gerek resmi kurumlarýn gerekse halkýn getirilmiþ bulunan yenimevzuat kolaylýklarýndan istifade edebilmelerinin saðlanmasýnýamaçlayan bu el kitabý, Doç. Dr. Emre Madran, Dr. Nimet Özgönülve TMMOB Mimarlar Odasý Ankara Þubesi ile birliktehazýrlanmýþtýr.

Toplumun beklentilerine cevap vermesini umduðumuz bu kitabýnTürkiye'deki tarihi eserlerin çaðdaþ bir anlayýþla korunmasýna vegelecek kuþaklara aktarýlmasýna katkýda bulunmasý temennisiile hazýrlanmasýnda emeði geçenlere teþekkür ediyorum.

Atilla KoçKültür ve Turizm Bakaný

ÖNSÖZ

98

Tarihi, kültürel ve mimari deðerler açýsýndan oldukça zengin bircoðrafya üzerinde bulunan ülkemizde, kültürel deðerlerimizinkorunmasý, geliþtirilmesi, yaþatýlmasý ve gelecek kuþaklaraaktarýlmasý konularýnda giderek yoðunlaþan bir çabagörülmektedir.

Bu çabalarýn artarak devam etmesi, bu coðrafyada yaþayanherkesin ortak sorumluluðudur. Bu sorumluluklarýn yerinegetirilmesinde öncelikle yapýlmasý gereken; koruma veyaþatmaya yönelik kaynaklarýn artýrýlmasý, yeni kaynaklarýnsüratle harekete geçirilmesi ve buna baðlý olarak, ülkemizdekikoruma bilincinin yaygýnlaþtýrýlmasý konusunda toplumun çeþitlikesimlerini kapsayacak, katýlýmcý modellerin, yeni projelerinhayata geçirilmesini zorunlu kýlmaktadýr.

Günümüzde koruma kavramý, artýk pasif bir kavram olmaktançýkmýþ, kullanarak koruma ilkesi ile birlikte ele alýnan aktif birkavram haline gelmiþtir. Yeni çýkan yasalarla da oluþturulmayaçalýþýlan korumadaki dinamik yapýlanma ülkemizde kültürelvarlýklarýn korunmasý konusunda devletin, yerel yönetimlerin vemeslek odalarýnýn, sivil toplum örgütlerinin ve üniversitelerinortak aklý hakim kýlacak, katýlýmcý, çalýþma ortamlarýoluþturmalarý açýsýndan son derece önemlidir.

TMMOB Mimarlar Odasý Ankara Þubesi, gerek kuruluþ amaçlarýgerekse Baþkent Ankara'nýn tarihsel ve mimari kimliðininkorunmasý ve deðerlendirilmesi süreçlerinde duyduðusorumluluk gereði tarihi, kültürel ve mimari deðerlerinkorunmasý, belgelenmesi, arþivlenmesi ve kent kültürüoluþturulmasý konularýnda önemli çalýþmalar yapmaktadýr.

Kültür ve Turizm Bakanlýðý'nýn katkýlarý ile hazýrlanan bu kitap,ülkemizde “Koruma Bilinci”nin geliþtirilmesi yaygýnlaþtýrýlmasýve özellikle 5226 sayýlý yasanýn koruma alanýnda getirdiðideðiþiklikleri, yeni olanaklarý, kurumlarýn rollerini veuygulamanýn nasýl yapýlacaðýný anlatmasý ve özellikle yerelyönetimlere yol göstermesi açýsýndan önemli bir iþlevi yerinegetirecektir.

Bu kitabýn hazýrlanmasýný öneren Kültür ve Turizm BakanlýðýMüsteþarý Sn. Prof. Dr. Mustafa Ýsen'e, kitabýn hazýrlanmasýnýüstlenen ve emek veren Doç.Dr. Emre Madran ve Dr. NimetÖzgönül'e, TMMOB Mimarlar Odasý Ankara Þubesi YönetimKurulu adýna sonsuz teþekkürler.

TMMOB Mimarlar Odasý Ankara ÞubesiYönetim Kurulu Baþkaný

H. Ali Ulusoy

Ülkemizin kültürel ve doðal mirasýn korunmasýna iliþkin oldukçaköklü ve yerleþmiþ bir deneyimi vardýr. Çok deðiþik kültürlerinoluþturduðu zengin bir mirasýn korunmasý, deðerlendirilmesi veçaðdaþ yaþam koþullarýna uyarlanarak korunmalarý her þeydenönce yasal bir alt yapý gerektirir. Kültürel miras ile ilgili ilk yasaldüzenlemeler Osmanlý Ýmparatorluðunun son yüzyýlýndaçýkartýlan “Asar-ý Atika Nizamnameleri (Eski Eserler Tüzükleri)”(AAN) dýr. Ýlki 1869 yýlýnda çýkartýlan AAN, sadece arkeolojikkanýlara iliþkin hükümler içermekteydi. Bu belge daha sonra 1874ve 1884 tarihli nizamnamelerle yenilenmiþ ve geniþletilmiþtir.Ancak, taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý ve onarýlmasýnailiþkin döneminin gerektirdiði ayrýntýlý hükümler içeren ilk belge4. AAN olarak 1906 yýlýnda yürürlüðe girmiþtir.

Bu nizamname 1973 yýlýna deðin 67 yýl eski eserler ve korumakonusunda neredeyse tek belge olarak kullanýlmýþtýr. Her nekadar 1951 yýlýnda çýkan Gayrimenkul Eski Eserler ve AnýtlarKurulunun Kuruluþ Kanunu ile 1956 yýlýnda çýkan Ýmar Yasasýkorumayla ilgili hükümler içermekteyse de, Cumhuriyetin ilkkoruma yasasý 1973 yýlýna çýkan 1710 sayýlý Eski EserlerKanunudur. 1983 yýlýnda 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat VarlýklarýnýKoruma Kanunu çýkmýþ ve 1710 sayýlý kanun tümüyle yürürlüktenkaldýrýlmýþtýr. 2863 sayýlý yasada da 1987 yýlýnda çýkan 3386 ve2004 yýlýnda çýkan 5226 sayýlý kanunlarla önemli deðiþiklikleryapýlmýþtýr.

Özellikle son yýllarda çýkan deðiþik nitelikteki yasaldüzenlemelerle 5226 sayýlý yasanýn getirdiði çok önemliyenilikler, yerel yönetimlere bu konuda yeni sorumluluklarvermekte ve yeni yetkilerle donatmaktadýr. Bu husus korumanýngiderek yerelleþmesini, hizmetlerin daha çabuk ve etkinverilebilmesini ve koruma olgusunun baþta kültür ve tabiat varlýðý

SUNUÞ

1110

malikleri olmak üzere tüm toplum tarafýndan benimsenmesinisaðlamayý öngörür ve doðru bir politikanýn göstergesidir.

Bilindiði gibi, ülkemizdeki kültür varlýklarýný korunmasýndaKültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek Kurulunun ilkekararlarý son derece önemli bir rol oynamaktadýr. Bu nedenlemevcut ilke kararlarýnýn yapýlan son yasal deðiþikliklerle uyumsaðlamasý için ele alýnmasý ve gerekli yeni düzenlemelerinyapýlmasý gerekmektedir.

Mevzuattaki son düzenlemelerin özellikle yerel yönetimlerle ilgilibölümlerinin ayýklanmasý, belli baþlýklar altýnda toplanmasýnýamaçlayan bu derleme Kültür ve Turizm Bakanlýðý Müsteþarý Sn.Prof. Dr. Mustafa Ýsen'in talep ve teþviki ile gerçekleþmiþ,Mimarlar Odasý Ankara Þubesi Yönetim Kurulu Baþkaný Sn. AliUlusoy da gerekli alt yapýyý saðlayarak katkýda bulunmuþtur.Kendilerine teþekkürlerimizi sunuyor, bu yapýtýn yerelyönetimlere bir el kitabý olarak hizmet vereceðini umuyoruz.

Temmuz 2005, AnkaraEmre Madran - Nimet Özgönül

KANUNLAR

· KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMAKANUNU

· BAZI KANUNLARDA DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASIHAKKINDA KANUN

· ÝL ÖZEL ÝDARESÝ KANUNU

· BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYESÝ KANUNU

· ÖZEL GELÝR VE ÖZEL ÖDENEKLERÝN DÜZENLENMESÝÝLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDEKARARNAMELERDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASIHAKKINDA KANUN

· KÜLTÜR YATIRIMLARI VE GÝRÝÞÝMLERÝNÝ TEÞVÝKKANUNU

· KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMAKANUNU ÝLE ÇEÞÝTLÝ KANUNLARDA DEÐÝÞÝKLÝKYAPILMASI HAKKINDA KANUN

· BAZI KANUNLARDA VE 178 SAYILI KANUNHÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASIHAKKINDA KANUN

· BELEDÝYE KANUNU

Kanun No. 2863, Kabul Tarihi: 21/07/198323/07/1983 18113

Kanun No. 5035, Kabul Tarihi: 25.12.200302.01.2004 25334

Kanun No. 5197, Kabul Tarihi: 24.6.200404.03.2005, Gazete

25475







Yayýmlandýðý Resmi Gazete Tarihi: , Sayýsý:


Yayýmlandýðý Resmi Gazete Tarihi: Sayýsý:







ÝLGÝLÝ KANUN VEYÖNETMELÝKLER

1312

YÖNETMELÝKLER

Bu derlemede, bazý yönetmelik metinleri ayrýntýlý olarakkullanýlmýþ ve kendilerine bir çok yerde referans verilmiþtir.Bu yönetmelikler ve kýsaltmalarý aþaðýda verilmektedir:

· KORUNMASI GEREKLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜR VE TABÝATVARLIKLARININ TESPÝT VE TESCÝLÝ HAKKINDAYÖNETMELÝK (TTY)

· KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEKKURULU VE KORUMA BÖLGE KURULLARI ÇALIÞMALARIÝLE KORUMA YÜKSEK KURULUNA YAPILACAKÝTÝRAZLARA DAÝR YÖNETMELÝK (KK)

· TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ KORUNMASINA AÝTKATKI PAYINA DAÝR YÖNETMELÝK

· KORUNMASI GEREKLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜRVARLIKLARININ YAPI ESASLARI VE DENETÝMÝNE DAÝRYÖNETMELÝK (YED)

· KORUMA, UYGULAMA VE DENET M BÜROLARI, PROJEBÜROLARI LE E T M B R MLER N N KURULU , Z N,ÇALI MA USUL VE ESASLARINA DA R YÖNETMEL K

· KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA KANUNUKAPSAMINDAKÝ KÜLTÜR VARLIKLARININ RÖLÖVE,RESTORASYON, RESTÝTÜSYON PROJELERÝ, SOKAKSAÐLIKLAÞTIRMA, ÇEVRE DÜZENLEME PROJELERÝ VEBUNLARIN UYGULAMALARI ÝLE DEÐERLENDÝRME,MUHAFAZA, NAKÝL ÝÞLERÝ VE KAZI ÇALIÞMALARINAÝLÝÞKÝN MAL VE HÝZMET ALIMLARINA DAÝR YÖNETMELÝK(ÝY)

· KESÝN ÝNÞAAT YASAÐI GETÝRÝLEN KORUNMASI GEREKLÝTAÞINMAZ KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININBULUNDUÐU SÝT ALANLARINDAKÝ TAÞINMAZMALLARIN HAZÝNEYE AÝT TAÞINMAZ MALLAR ÝLEDEÐÝÞTÝRÝLMESÝNE ÝLÝÞKÝN YÖNETMELÝK (TY)

· TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ ONARIMINAYARDIM SAÐLANMASINA DAÝR YÖNETMELÝK (YY)

Yayýmlandýðý Resmi Gazete Tarihi: 12.01.2005, Sayýsý: 25698



Yayýmlandýðý Resmi Gazete Tarihi: 11.06.2005, Sayýsý: 25842 (KB)


ÝÝ ÐÝ Ý Ý Ý Ý Ý Þ Ý Ý

Þ Ý Ý


TANIMLAR

Kültür Varlýðý Nedir?

I. Grup Yapý Nedir?

II. Grup Yapý Nedir?

Tabiat Varlýðý Nedir?

Sit Alaný Nedir ?

Koruma Alaný Nedir?

"Kültür varl klar "; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, dinve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihidevirlerde sosyal ya ama konu olmu bilimsel ve kültürel aç danözgün de er ta yan yer üstünde, yer alt nda veya su alt ndaki bütünta n r ve ta nmaz varl klard r.

Toplumun dini, sosyal, ekonomik ve kültürel ortak gereksinimlerinikarþýlayan, yapýldýklarý dönemin mimari ve sanat anlayýþýný yansýtan,simgesel, aný, anýtsal, izlenim gibi deðerleriyle korunmasý gerekenyapýlar, Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek Kurulunun ilkekararý uyarýnca I. Grup yapý sayýlmaktadýr. Bir diðer deyiþle Cami,Han, Hamam, Kilise, Tapýnak vb. anýtsal nitelikli ve tüm toplumtarafýndan kullanýlan yapýlar bu grupta yer almaktadýr.

Kent ve çevre kimliðine katkýda bulunan ve yöresel yaþam biçiminiyansýtan korunmasý gerekli yapýlar yine Yüksek Kurulun ilke kararýuyarýnca II. Grup yapý sayýlýrlar. Bir diðer deyiþle çoðunlukla özelmülkiyette bulunan geleneksel konutlar, dükkanlar vb. küçük ölçekliyapýlar bu grupta yer almaktadýr.

Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn muhafazalarý veya tarihi çevreiçinde korunmalarýnda etkinlik taþýyan korunmasý zorunlu olanalanlardýr. Kimi durumlarda, bir tek yapýnýn ya da doða parçasýnýnkendisinin korunmasý yeterli olmayabilir. Yapýnýn ya da doðaloluþumun çevresindeki eylemler, deðiþimler ve geliþimler o yapý yada doðal oluþumu olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle korunmasýgerekli kültür ve tabiat varlýklarýnýn çevresinde bir tampon bölge yada geçiþ bölgesi olarak tanýmlanabilecek bir alan oluþturulmakta vebu alan içerisindeki inþai ve fizikî müdahaleler denetim altýndatutulmaktadýr.

ý ý

þ þ ýð þý ý ý

þý ý þý ý ý

Jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup enderbulunmalarý veya özellikleri ve güzellikleri bakýmýndan korunmasýgerekli, yer üstünde, yer altýnda veya su altýnda bulunan deðerlerdir.

"Sit"; tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeþitli medeniyetlerinürünü olup, yaþadýklarý devirlerin sosyal, ekonomik, mimari vebenzeri özelliklerini yansýtan kent ve kent kalýntýlarý, kültürvarlýklarýnýn yoðun olarak bulunduðu sosyal yaþama konu olmuþveya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiði yerler ve tespiti yapýlmýþtabiat özellikleri ile korunmasý gerekli alandýr.

NEYÝ KORUYORUZ?

1514

Bir taþýnmazýn kültür varlýðý niteliði kazanmasý için bazý deðerleresahip olmasý gerekmektedir. Bir diðer deyiþle bazý taþýnmazlarýn2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yasasý ve ilgili diðermevzuat hükümlerine baðlý olarak korunmasý için, diðertaþýnmazlarda olmayan ve bu grup taþýnmazlara özgü bazýnitelikleri olmasý gerekmektedir. Uluslararasý ve ulusal düzeydebu konuda deðiþik deðer gruplamalarý yapýlmýþ, bu gruplardabelirtilen deðerlerden bir ya da bir kaçýna sahip olmak, korunmasýgerekli kültür varlýðý statüsü kazanmanýn koþullarý olarakbelirlenmiþtir.

Yürürlükteki mevzuatýmýzda bir taþýnmazýn hangi deðerleritaþýmasý gerektiði þu þekilde belirlenmiþtir:

· Yapýlacak tespitlerde, kültür ve tabiat varlýklarýnýn tarih,sanat, bölge ve diðer özellikleri dikkate alýnýr. (2863/7)· Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýndan korunmasýgereklilerinin tespitinde ........ taþýnmazýn sanat deðeri,mimari, tarihi, estetik, mahalli, a r k e o l o j i k d e ð e r l e rkapsamý içinde; strüktürel, dekoratif, yapýsal durum,malzeme, yapým teknolojisi, þekil bakýmýndan özellikarzetmesi. (TTY/4)

Ancak bu tanýmlar yeterince ayrýntýlý olmadýðý için, aþaðýdataþýnmaz kültür varlýklarýnýn taþýdýðý deðerlere iliþkin ayrýntýlýaçýklamalar yapýlmýþtýr:

Bu deðer iki deðiþik biçimde tanýmlanabilir. Bunlardan ilki, o yapýya da yapý grubunun o yerleþmenin tarihindeki bir olayla, birdeðiþimle ilgisinden kaynaklanýr. O kentin ya da ülkenin yaþamýndaönemi olan bir olaya ev sahipliði yapmak, geçmiþte kalmýþ vetoplumda iz býrakmýþ bir etkinlikle beraber anýlmak o taþýnmazatarih boyutu güçlü bir deðer katacaktýr.

Tarihi deðerin diðer boyutu “eski” olmakla ilgilidir. Bir diðer deyiþlebir kültür varlýðýnýn yaþý arttýkça deðeri de çoðalmaktadýr. Ülkemiziçinde bulunduðu coðrafi konum nedeniyle bir çok uygarlýðýn ürünverdiði bir yerdir. Tarih öncesi çaðlardan günümüze deðin bir çokuygarlýk kendi yaþam biçimleri, anlayýþlarý ve iliþkileridoðrultusunda mimari ve sanat deðeri üstün yapýtlar üretmiþler,bu yapýtlar ve onlarýn bir araya gelerek oluþturduklarý yerleþmeler,insanlýk tarihinin kesintisiz olarak izlenebildiði bir coðrafyayaratmýþlardýr.

A. KÜLTÜREL DEÐERLER

A.1. TANIM DEÐERÝ

Tarihsel Deðer

Bir taþýnmazýn kültür varlýðý olarak tanýmlanabilmesi vekorumayla ilgili yasal düzenlemeler kapsamýna alýnabilmesi içinbelli deðerler taþýmasý ve bu deðerlerin ona belli niteliklerkazandýrmasý gerekmektedir. Deðiþik kaynaklarda, deðiþiksýnýflamalar altýnda verilen bu deðerler iki ana baþlýktatoparlanabilir. Bunlardan birincisi kültür varlýðýnýn kendiyapýsýndan, özelliklerinden kaynaklanan tasarým, malzemekullanýmý ve iþçilik ve de içinde bulunduðu alan kendideðerlerinin kaynaðýný oluþturur. Geçmiþin dönemseldeðiþimlerini de taþýyan bu kaynaklarýn yaþanmýþlýklarý dageçmiþin sosyal, kültürel yapýsýnýn verileri olduðu için içseldeðerlerin bir bölümünü oluþtururlar. Bugün bu kaynaklaragünün yaklaþýmýyla baþkalarý tarafýndan atfedilen deðerler isedýþsal deðerler olarak tanýmlanabilir. Bu deðerlerin bir ya dabirkaçý bir araya gelerek, o taþýnmazýn korunmasýný veuygulamayý etkilerler.

NEDEN KORUYORUZ? KORUNACAK TAÞINMAZLARINDEÐERLERÝ NELERDÝR?

1716

tasarým ilkelerine baðlý kalýnarak yapýlmýþ yapý grubu olmasýhalinde deðer daha da artacaktýr.

Çevre ölçeðinde bir kavram olan çokluk deðeri, belli bir yapýtürünün tanýmlanmýþ bir alanda, coðrafi bölgede ya da ülkedekisayýsý ile ilgilidir. Bu deðerin teklik ve enderlik deðeri ile çeliþtiðidüþünülebilir. Bir kültür varlýðýnýn sayýca az olmasý ona bir deðerkatmaktadýr ve bu az bulunurluktan kaynaklanmaktadýr. Aynýþekilde çok rastlanan bir kültür varlýðý türü ya da yapým tekniði bukez, o bölgenin ya da tarihsel dönemin tipik ve baþat öðesi olarakayrý bir önem ve deðer kazanmaktadýr. Çokluk deðerinin sayýsalkarþýlýðýnýn tanýmlanamayacaðý düþünülmektedir. Ancak biralanda ya da zaman diliminde, diðer yapý türü ve/veya elemanlarlakarþýlaþtýrýldýðýnda çoðunlukta olan yapý türü ve/ elemanlaraçokluk deðeri verilmesi düþünülebilir.

Avrupa Mimari Mirasýnýn Korunmasý Sözleþmesinde, bir alanýnkorunmasý için gerekli ölçütler arasýnda da yer alan homojen olmakavramý, o alan içerisindeki yapý, parsel, sokak, meydan vb.ölçeklerdeki deðerlerin eþit sayý ve nitelikte daðýlmýþ olmalarýndankaynaklanmaktadýr. Örneðin kentsel sit alanýnda bulunangeleneksel konutlarýn her sokakta, her yapý adasýnda olabildiðinceeþit sayýda ve (eðer süreklilik gösteremiyorsa) eþit aralýklarlakonumlanmýþ olmasý, o kentsel sit alanýnýn homojenliðinin birgöstergesidir.

Yapýyý oluþturan toplumun yerleþmiþ gelenekleri, yaþam biçimlerive inanýþlarý ile ilgili bir deðerdir. Bu gelenekler ve yaþam biçimlerien doðru anlatýmlarýný konut, cami, medrese, han vb yapýlardabulduklarý için, mimarlýk ürünleri geleneðin þahitleri olarak budeðeri taþýrlar. Örneðin birçok eski konutta bulunan seki vesedirler, geleneksel günlük yaþamda kullanýlan elemanlarolmalarý bakýmýndan ve belli bir dönemin yaþam biçiminiyansýttýklarý için deðer taþýrlar. Bu deðer doðal olarak, belge veözgünlük deðerleriyle de yakýndan iliþkilidir.

Bu deðer, diðer tüm deðerlerle iliþkilidir. Çünkü her yapý ya dayapýnýn avlusunda yer alan ocak, tandýr evi, kuyu vb. elemanlar,yapýldýklarý dönemin yapý sanatý, o yapýda yaþayanlarýn niteliklerive yaþam biçimini anlamamýza yarayan en önemli belgelerdir. Buyapýlarýn bir araya gelerek oluþturduklarý kentsel sit alanlarý da,yine oluþtuklarý dönemin þehirleþme anlayýþýný, yürütülen ticarietkinliklerin niteliði ve bunlarýn iþlevsel daðýlýmýný, komþulukiliþkileri gibi birçok bilgiyi bize anlatabilmektedir. Bu belgelerinyitirilmesi, kent kimliðinin yitirilmesi ile eþdeðerdir.

Çokluk Deðeri

Homojenlik Deðeri

A.4. GELENEKSEL DEÐER

A.5. BELGE DEÐERÝ

veya

Aný Deðeri

Mitolojik Deðer

A.2. ARTÝSTÝK VE TEKNÝK DEÐER

Özgünlük Deðeri

A.3. ENDERLÝK DEÐERÝ

Teklik Deðeri

Her toplumun geçmiþteki olaylarla ilgili anýlarý vardýr. Bu anýlar kimihallerde bir yapýyla özdeþleþir. Örneðin, bir kiþinin doðup büyüdüðüyapý o kiþi için önemli bir deðer taþýyabilir. Bazý yapý ya da yapýgruplarý da tarihteki bir olayýn canlý tanýklarý olduðu için o yöre ya datüm ülke halký tarafýndan o olaylarla birlikte anýlýrlar.

Bu deðer, o yörede yaþayanlarýn, bir yapý ya da alaný bir efsaneye, birsöylentiye baðlamalarý ile oluþur. Anadolu'nun birçok noktasýnda birhikayeye bir söylenceye baðlanan alanlar ve yapýlar bulunmaktadýr.

Bu baþlýk, kültür varlýðýnýn tasarýmýndaki anlayýþý, teknik, yapýsal vesüsleme özelliklerini, dönemin ulaþtýðý düzeyi ve o dönem iþçiliðininkalitesini kapsar.

Eðer bir yapý ya da kapý, pencere vb. mimari öðeler, yapýldýðýdönemin mimari anlayýþýný, süsleme anlayýþýný, yapý malzemesininkullaným biçimini, bir diðer deyiþle tüm niteliklerini günümüze deðinbozulmadan ve deðiþmeden sürdürmüþse, özgün bir yapý olaraktanýmlanmaktadýr. Özgünlüðün artmasý halinde, o yapýyý ve temsilettiði dönemi tanýmamýz ve gerekli bilgileri edinmemiz de giderekkolaylaþacaktýr. Bu deðer, bu nedenle, belge ve tarihi deðerle deiliþkilidir.

Özgünlük deðerine iliþkin olarak yapýlan araþtýrma vedeðerlendirmelerde, ilk tasarýmýn günümüze ne ölçüde gelebildiðibelirlenmeye çalýþýlýr. Bir yapý ya da yapý elemaný deðiþik nedenlerebaðlý olarak bazý bölümlerini yitirmiþ ya da bazý niteliksizmüdahaleler ile o bölüm yeterince anlaþýlamýyorsa, “bugüne deðinsürebilme/kalabilme” olarak tanýmlanabilecek bir baþkadeðerlendirmenin yapýlmasý gerekmektedir. Bu araþtýrmadadeðiþik konularý açýklamak amacýyla kullanýlan birçok örneðinbugüne deðin ilk yapýldýðý dönemdeki bütünlüðünü koruduðunusöylemek olasý deðildir.

Az bulunan, örneði az olan hemen her þey daha deðerlidir. Yapýlar vesit alanlarý için de bu böyledir. Örneði azalan ya da döneminde belirliözellikleriyle tek olarak yapýlan yapýlar daha deðerli olmaktadýr.

Bu deðer, yapýnýn türü, mimari üslubu, yapýldýðý dönem, tasarýmcýsýve içinde bulunduðu bölge gibi deðiþik belirleyicilere baðlý olarakoluþur. Bu belirleyicilerden birden fazlasýnýn bir araya gelmesi,örneðin ayný dönemde ayný tasarýmcý tarafýndan inþa edilmiþ ve ayný

1918

B. ÇAÐDAÞ SOSYO-EKONOMÝK DEÐERLER

B.1. ÝÞLEVSEL DEÐER

Süreklilik Deðeri:

B.2. EKONOMÝK DEÐER

B.3. EÐÝTÝM DEÐERÝ

Bu deðer, ekonomik deðerle yakýndan ilgilidir. Yapý ya da alanýnözgün iþlevinin devamý öngörülebildiði gibi, yeni bir kullanýmauyarlanmasý da düþünülebilir. Kimi yapýlar bugün özgün iþlevleriniyitirmiþ olarak görülebilir. Örneðin, ülkemizin yeni eðitimsisteminde, Osmanlý döneminin eðitim kurumlarý olanmedreselerin artýk yeri yoktur. Bu baðlamda iþlevsel deðerleriyoktur. Ancak günümüzde birçok Selçuklu ve Osmanlý dönemimedresesi kamu yararýna kullanýlmak üzere, sosyal ve kültüreliþlevlerle yeniden kullanýlmýþlardýr. Böylece hem toplumun birgereksinmesi karþýlanmakta, hem de bir kültür varlýðý iþlevseldeðeri nedeniyle kullanýlarak korunmaktadýr.

Bu deðer o kültür varlýðýnýn kullanýmýnýn sürmesi ve kendisineçaðdaþ toplumda bir yer bulmasýyla ilgilidir. Böylece yapýnýnkullanýlarak korunmasý temel ilkesinin gereði yerine gelecek, yapýgünümüzün bir etkinliðine hizmet vererek ve böylece “geçmiþimiziçin bir gelecek” olarak tanýmlanan önemli bir koruma söyleminingereði yerine gelmiþ olacaktýr. Özellikle özgün iþlevini günümüzdede sürdürebilen yapýlar “süreklilik” deðerinin önemli temsilcileriolmaktadýr.

Yeryüzündeki her toprak parçasýnýn bir ekonomik deðeri vardýr. Butoprak parçasý insan eliyle düzenlenmiþ, yaþamýn belligereksinmelerini karþýlayacak hale gelmiþse saðladýðý olanaklarçerçevesinde deðeri giderek artar. Bu gereksinmeler, bir tasarýmve yapým süreci sonunda oluþan bir yapý ya da yapý grubu tarafýndankarþýlanýyorsa, o topraðýn deðeri de bu oranda artmaktadýr.Ekonomik deðer sadece parasal karþýlýðý olan, ölçülebilir bir deðerolarak anlaþýlmamalýdýr. Yapýnýn, kültür varlýðý olmasýndan ya dakoruma eylemine konu olmasýndan kaynaklanan deðer de bubaðlamda düþünülmelidir.

Yapýlar ve onlarýn bir araya gelerek oluþturduklarý kentsel, kýrsal vearkeolojik alanlar, yaþamýn mekana yansýmasý olarak kabuledildiðinde, bu yapý ve alanlar, deðiþik dönemlerde yaþayantopluluklar ve onlarýn sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasalyaþamlarýyla ilgili olarak en somut bilgileri veren somut birerkaynak olmaktadýrlar. Bu baðlamda öðretici bir deðerleri vardýr.Günümüzde genel olarak “kültürel turizm” baþlýðý altýnda toplananhareketlerin de kökeninde geçmiþi öðrenme, bilgilenme ve merakgiderme isteði bulunduðu için, kültürel varlýklar bu isteklerikarþýlayan somut odak elemanlarý olmaktadýrlar.

BÜYÜKÞEHÝR BELEDÝYELERÝ

Büyükþehir Belediyeleri Doðal ve Kültürel Deðerlerin Korunmasýve Onarýmýndan Sorumludur.

Büyükþehir Belediyeleri, Bünyelerinde Kültür Varlýklarý ile ÝlgiliÝþlemleri ve Uygulamalarý Yürütmek Üzere Koruma, Uygulama veDenetim Bürolarý Kurarlar.

BELEDÝYELER

Belediyeler Bünyelerinde Kültür Varlýklarý ile Ýlgili Ýþlemleri veUygulamalarý Yürütmek Üzere Koruma, Uygulama ve DenetimBürolarý Kurarlar.

ÝL ÖZEL ÝDARELERÝ

Ýl Özel Ýdareleri Kültür ve Turizme Yönelik Hizmet VermekleSorumludur.

Bu sorumluluk þu hususlarý kapsar:a) Kültür ve tabiat varlýklarý ile tarihî dokunun ve kent tarihibakýmýndan önem taþýyan mekânlarýn ve iþlevlerininkorunmasýný saðlamak,b) Bu amaçla bakým ve onarýmýný yapmak,c) Korunmasý mümkün olmayanlarý aslýna uygun olarakyeniden inþa etmekle yükümlü ve sorumludurlar.(5216/7/o)

Büyükþehir belediyeleri bu görev ve sorumluluklarýný yerinegetirirken

· Ýlçe, ilk kademe belediyeleri ile baðlý kuruluþlarayapacaklarý yardýmlar ve ortak projeler (5216/24/c)· Her türlü alt yapý, yapým, onarým ve bakýmý (5216/24/d)· Kamu yararý görülen konularda yurt içi ve yurt dýþý kamusektörü, özel sektör ve sivil toplum örgütleriyle birlikteyapýlan ortak hizmetler ve diðer projeler (5216/24/n)

için harcamalar yapabilirler. Taþýnmaz kültür ve tabiatvarlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesine iliþkinharcamalar da bu kapsamda yer almaktadýr.

Ýl özel idareleri, kanunlarla baþka bir kamu kurum ve kuruluþunaverilmeyen mahallî müþterek nitelikteki her türlü görev vehizmeti yapar, gerekli kararlarý alýr, uygular ve denetler. (5197/6)Bu görevler arasýnda belediye sýnýrlarý dýþýnda olmak koþulu ilekültür ve turizme yönelik (5197/6/b) hususlar da yer almaktadýr.

(2863/10; ayrýntý için bkz. KUDEB NasýlKurulur? Görev ve Yetkileri Nedir?)

(2863/10; ayrýntý için bkz. KUDEB NasýlKurulur? Görev ve Yetkileri Nedir?)

YEREL YÖNETÝMLERÝN KORUMA ALANINDAKÝTEMEL GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

2120

Ýl Özel Ýdareleri bu görev ve sorumluluklarýný yerine getirirken(5197/43)

· Her türlü alt yapý, yapým, onarým ve bakým,· Yurt içi ve yurt dýþý kamu ve özel kesim ile sivil toplumörgütleriyle birlikte yapýlan ortak hizmetler ve diðerprojeler,· Sosyo-kültürel ve bilimsel etkinlikler

için harcama yapabilirler.

(5197/64)

a) Diðer kamu kurum ve kuruluþlarý ile ortak hizmet projelerigerçekleþtirmek ve bu amaçla gerekli kaynak aktarýmýndabulunmak,

b) Kamu kurumu niteliðindeki meslek kuruluþlarý, dernekler,vakýflar ve 507 sayýlý esnaf ve küçük sanatkârlar kanunukapsamýna giren meslek odalarý ile ortak hizmet projelerigerçekleþtirmek.

Buradan da anlaþýlacaðý gibi, il genel meclis kararý almak koþuluile il özel idareleri il ölçeðindeki kültür ve tabiat varlýklarýnýnkorunmasýna yönelik olarak diðer kurum ve kuruluþlarla ortakproje geliþtirebileceklerdir.

Ýl Özel Ýdareleri Bünyesinde Kültür Varlýklarýnýn KorunmasýnaYönelik Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon ProjeleriniHazýrlayacak ve Uygulayacak Proje Bürolarý Kurulur.

Ýl Özel Ýdareleri Bünyesinde, ve Sertifikalý Yapý UstalarýnýYetiþtirecek Eðitim Birimleri Kurulur.

Ýl Özel Ýdareleri Koruma, Uygulama Ve Denetim Bürolarý Kurarlar.

Ýl Özel Ýdareleri, Korumayla Doðrudan Ýlgili Olmamakla Beraber,Gereken Durumlarda Þu Hizmetleri Yerine GetirmekleYükümlüdürler.

(2863/10;ayrýntý için bkz. KUDEB Nasýl Kurulur? Görev ve Yetkileri Nedir?)

(2863/10; ayrýntýlý bilgi içinbkz: Ýl Özel Ýdareleri Bünyesinde Eðitim Birimleri Nasýl Kurulur?Görev ve Yetkileri Nelerdir? )

(2863/10, ayrýntý için bkz. KUDEB Nasýl Kurulur? Görev ve YetkileriNedir?)

BELEDÝYELER BÜNYESÝNDE KORUMA, UYGULAMAVE DENETÝM BÜROLARI (KUDEB) NASIL KURULUR?

GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

YASAL DAYANAK

KUDEB HANGÝ ORGANA BAÐLI OLARAK ÇALIÞIR?

KUDEB NASIL KURULUR?

KUDEB’ÝN GÖREVLERÝ NELERDÝR?

Ýl Özel Ýdareleri, Büyükþehir Belediyeleri ve Bakanlýkça izinverilen belediyeler bünyesinde, korunmasý gerekli taþýnmazkültür ve tabiat varlýklarýyla ilgili iþlemleri ve uygulamalarýyürütmek, denetimlerini yapmak üzere koruma, uygulama vedenetim bürolarý kurulmasý 2863 sayýlý Kültür ve TabiatVarlýklarýný Koruma Yasasý’nýn 5226 sayýlý yasanýn 13.maddesinde hükme baðlanmýþtýr. Bu konuda 11 Haziran 2005tarihinde bir yönetmelik çýkartýlarak kýsaca KUDEB olarakanýlacak olan bu birimlerin kuruluþ ve iþleyiþ esaslarý ayrýntýyakavuþturulmuþtur.

(KB/5)

KUDEB’ler, Ýl Özel Ýdarelerinde imarla ilgili müdürlük,Büyükþehir Belediyelerinde imar daire baþkanlýðý ve diðerbelediyelerde Ýmar Müdürlüðü bünyesinde görev yapar.

(KB/5)

Büyükþehir belediyeleri ile il özel idareleri herhangi bir baþkaorgandan izin almadan KUDEB kurabilirler. Ýlçe belediyeleri ilediðer belediyeler Kültür ve Turizm Bakanlýðýna baþvuraraktalepte bulunurlar. Bakanlýkça, ilçedeki kültür ve tabiatvarlýklarýnýn yoðunluðu göz önüne alýnarak belediyenin talebideðerlendirilir, uygun bulunursa izin verilir.

KUDEB’in faaliyete geçebilmesi için gerekli mekan ve uzmansaðlandýktan sonra, ilgili idarece Bakanlýða bildirilir.KUDEB’lerde görevlendirilen uzmanlar üç ay süre ile ilgiliKoruma Bölge Kurulu Müdürlüðünde staj yaparlar.

Staj bitiminden sonra KUDEB çalýþmalarýna fiilen baþlanýr.Baþvurular, bu yönetmelik hükümlerine göre KUDEB’e yapýlýr.

KUDEB’lerde hizmetleri yürütmek üzere ilgili idarelerce yeterlipersonel ile gerekli araç ve gereç bulundurulur.

KUDEB uzmanlarýnýn eksilmesi halinde yetki koruma bölgekurullarýna geçer.

(KB/7)

a) Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnda yapýlacak olantadilat ve tamirat uygulamalarý öncesinde yapýyýincelemek ve yapýlacak onarýma iliþkin koþullarýn

2322

uygulamalara iliþkin iþlemleri yürütmek,l) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayýlý kültür ve tabiat varlýklarýný

koruma kanunu ile 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayýlý ÝmarKanununa aykýrý uygulamalarýn tespiti halinde ilgiliidareye ve cumhuriyet savcýlýðýna bildirimde bulunmak.

(KB/8)

1.Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnda tadilat ve tamirat gerek-tiren uygulamalarda, uygulamayý gerçekleþtirecek olan kiþi ya dakuruluþ þu belgeleri KUDEB’e bir baþvuru ekinde verecektir:

· Yapýnýn maliki olduklarýna iliþkin belge,·Yapýnýn mevcut durumunun fotoðraflar. Bu fotoðraflarýnözellikle tamir ve tadilat gerektiren bölümleri ayrýntýlýolarak göstermesi gerekmektedir,

·Baþvuru sahibinin yapacaðý uygulamaya iliþkin açýklayýcýbilgiyi içeren bir rapor,

·Baþvuru verilir. Ýnceleme sonrasýnda tadilat vetamirat öncesi durum fotoðraf gibi belgelerle tespit edilir,yapýlacak uygulamaya iliþkin koþullarýn belirtildiði birizin belgesi düzenlenir.

2. Bu baþvuru KUDEB’in en az iki uzmaný tarafýndan incelenir. Buuzmanlardan birinin mimar olmasý zorunludur.

3. Yapýlacak inceleme sonucunda KUDEB uzmanlarý da fotoðrafve rapor gibi belgelerle durumu tespit eder ve ön izin belgesidüzenleyerek baþvuru sahibine verirler. Yapýlacakmüdahalelerin “Bakým ve Basit Onarým Nedir?” bölümündetanýmlanan ölçütlere uymasý gerekmektedir.

4. Ön izin belgesi verildikten sonra ilgilisi tarafýndan uygulamabaþlatýlacaktýr. KUDEB uzmanlarý, bu uygulamayý izleyecekler veön izin belgesinde yer alan müdahalelerin gerçekleþipgerçekleþmediðini denetleyeceklerdir.

5. Tadilat ve tamirat uygulamasý tamamlandýktan sonra, baþvurusahibi uygulamanýn tamamlandýðýný KUDEB’e bildirecektir.Yapýlan uygulamalar KUDEB uzmanlarýnca incelenecek ve ön izinbelgesinde yer alan hususlar doðrultusunda tamamlanmýþ iseonarým uygunluk belgesi düzenlenecektir.

6. Tadilat ve tamirat kapsamýnda baþlanýlan uygulamalarda esaslýonarým gerektiðinin tespit edilmesi halinde uygulama durdurulurve konu belgeleriyle birlikte Koruma Bölge Kurulu Müdürlüðünebildirilir.

KUDEB NASIL ÇALIÞIR?

A. Tadilat ve Tamirata Ýliþkin Hususlar:

KUDEB’e

belirtildiði onarým ön izin belgesini düzenlemek,b) Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarý, bunlarýn koruma

alanlarý ve sit alanlarýnda, tadilat ve tamiratlarýn; özgünbiçim ve malzemeye uygun olarak gerçekleþtirilmesinidenetlemek, uygun bulunanlara onarým uygunluk belgesidüzenlemek,

c) Tadilat ve tamirat kapsamýnda baþlanýlan onarýmlardaesaslý onarým gereðinin saptanmasý durumunda onarýmýdurdurarak konuyu belgeleriyle koruma bölge kurulumüdürlüðüne iletmek,

d)Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýðý parseline bitiþikparsellerde ve koruma alanlarýnda yer alan veyürürlükteki yasal düzenlemelere göre ruhsatý bulunantesc i ls iz taþ ýnmazlardaki tad i la t ve tamiratuygulamalarýna, varsa koruma amaçlý imar planýkoþullarý da dikkate alýnarak izin vermek ve denetlemek,

e) Koruma bölge kurullarý tarafýndan uygun görülen korumaamaçlý imar planlarýnýn plan hükümleri çerçevesindeuygulanmasýný denetlemek,

f) Koruma bölge kurullarý tarafýndan onaylanmýþ rölöve,restitüsyon ve restorasyon projelerine iliþkin uygu-lamalarý denetlemek, projesine uygun tamamlananuygulamalar için kullanma izin belgesi düzenlemek,

g) Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarý ile bunlarýn korunmaalanlarýnda koruma yüksek kurulunun ilke kararlarý,koruma bölge kurulu kararlarýna aykýrý ve ruhsatsýzolarak yapýlan inþaatlar ile koruma amaçlý imarplanlarýnda, plana; sitlerde, sit þartlarýna aykýrý olarakinþa edilen yapýlar hakkýnda imar mevzuatýna göre gerekliiþlemleri yapmak, uygulamayý durdurarak konuyubelgeleriyle koruma bölge kurulu müdürlüðüne iletmek,

H)Tescilli kültür varlýklarýnýn mail-i inhidam olmalarýhalinde can ve mal güvenliðinin saðlanmasý için gerekliiþlemleri yaparak durumu koruma bölge kurulumüdürlüðüne iletmek,

i) Maliki bulunduðu taþýnmaz kültür varlýðýnýn onarýmýnýgerçekleþtiremeyecek durumda olan maliklere ilgiliidarelerce yapýlacak mali yardýmlar ile ilgil idüzenlemeleri gerçekleþtirmek,

j) Maliki bulunduðu taþýnmaz kültür varlýðýnýn onarýmýnýgerçekleþtiremeyecek durumda olan maliklere ilgiliidarelerce yapýlacak teknik eleman yardýmýnda doðrudangörev almak ya da bu görevi üstlenenleri denetlemek,

k) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayýlý Büyükþehir BelediyesiKanununun 7. maddesi ile 7/12/2004 tarihli ve 5272 sayýlýbelediye kanununun 14. maddesine göre belediyeningörevleri arasýnda yer alan kültür ve tabiat varlýklarý iletarihi dokunun ve kent tarihi bakýmýndan önem taþýyanmekanlarýn ve iþlevlerinin korunmasýna yönelikprogramlarý hazýrlamak, bu amaçla yapýlacak

2524

· Konu koruma bölge kurulunda görüþülüp bir kararalýnmadan uygulama baþlatýlmaz.

Taþýnmaz kültür varlýklarýndan depreme maruz kalan yapýlar ileilgili uygulamalar Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlarý vekonu ile ilgili diðer mevzuat hükümleri dikkate alýnarak yürütülür.

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yasasýnýdeðiþtiren 5226 sayýlý yasa’nýn 27. maddesi ile 2863 sayýlý yasa’nýn21. maddesinde deðiþiklik yapýlmýþ ve bu Kanun kapsamýndatescil edilen taþýnmaz kültür varlýklarý için 29.6.2001 tarihli ve 4708sayýlý “Yapý Denetimi Hakkýnda Kanun” hükümlerininuygulanmayacaðý hükmü getirilmiþtir.

(KB/6)

Ýl Özel Idareleri, Büyükþehir Belediyeleri ve Bakanlýkça izinverilen belediyeler bünyesinde kurulan KUDEB’lerde mimarlýk,þehir planlama, mühendislik, sanat tarihi meslek alanlarýndan enaz birer uzman; arkeolojik sit alanýnýn bulunmasý halinde alanýnözelliðine göre en az bir arkeologun görev almasý zorunludur.

Uzmanlarýn nitelikleri ve sayýlarý, KUDEB’in görev alanýndakitaþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn niteliði ve yoðunluðu gözönüne alýnarak belirlenir.

Mimarlýk meslek alanýndan gelen uzmanlardan en az birininaþaðýdaki niteliklerden birine sahip olmasý gerekmektedir:

a)Üniversitelerin restorasyon lisansüstü programla-rýndan mezun olmak,b) Üniversitelerin restorasyon lisansüstü programlarýndaen az üç yýl öðretim elemaný olarak görev yapmak,c)Kamu kurum ve kuruluþlarýnda taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn korunmasý alanýnda en az üç yýl çalýþmýþolmak,d)Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn onarýmý konularýndaserbest meslek mensubu olarak en az beþ yýl çalýþmýþolmak.

Þehir planlama meslek alanýndan gelen uzmanýn korunmasýgerekli taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn korunmasýnayönelik planlama çalýþmalarýnda görev almýþ olmasý tercih edilir.

Mühendislik meslek alanlarýndan gelen uzmanýn öncelikli olarakinþaat mühendisi olmasý tercih edilir.

D. Depreme Maruz Kalan Tescilli Taþýnmaz Kültür Varlýklarý ÝleÝlgili Hususlar:

KUDEB’DE GÖREV YAPACAK KÝÞÝLERÝN NÝTELÝÐÝ NEDÝR?

7. Tadilat ve tamiratlar için verilen izinler bir yýl geçerlidir. Bu süreiçinde uygulamanýn yapýlmamasý halinde ilgili kiþi ya da kuruluþKUDEB’e yeniden baþvurmak zorundadýr.

8. KUDEB, tescilli I. grup yapýlarýn tadilat ve tamiratlarýna izinvermeden önce koruma bölge kurulundan bilimsel görüþ alýr. I.grup yapýlar, Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma YüksekKurulu’nun ilke kararýna göre “toplumun dini, sosyal, ekonomikve kültürel ortak gereksinimlerini karþýlayan, yapýldýklarýdönemin mimari ve sanat anlayýþýný yansýtan, simgesel aný,anýtsal, izlenim gibi deðerleriyle korunmasý gereken yapýlar”olarak tanýmlanmýþtýr. Bu yapýlar “anýtsal yapý“ olarak datanýmlanýr. Cami, han, hamam, kilise, sur duvarlarý vb. tümtoplum tarafýndan kullanýlan büyük programlý yapýlar bu grubagirer. II. grup yapýlar ise geleneksel konutlarý kapsar.

9. Bir alanda sadece taþýnmaz kültür varlýðý bulunmaz. Buyapýlarýn yaný sýra, KUDEB’ler Tescilli Kültür Varlýðý niteliðindeolmasa da:

· Taþýnmaz kültür varlýðý parseline bitiþik parsellerde,· Tescilli kültür varlýklarýnýn koruma alanlarýnda,· Sit alanlarýnda yer alan ve yürürlükteki mevzuata göreruhsatý bulunan yapýlarda gerçekleþtirilecek tamirat vetadilatlarla da ilgilenmek durumundadýr. Bu durumda,tescilli yapýlarda izlenen süreç bu yapýlar için deizlenecektir.

Koruma Bölge Kurullarý tarafýndan onaylanmýþ rölöve,restitüsyon ve restorasyon projelerine aykýrý uygulamalar varsabu hususlar KUDEB tarafýndan saptanýr. KUDEB, bu aykýrýuygulamalarý rapor ve fotoðraflarla belgeleyerek koruma bölgekurulu müdürlüðüne bildirilir. Koruma bölge kurulundan karargelinceye kadar onarým uygulamasý KUDEB tarafýndandurdurulur.

Koruma Bölge Kurullarý tarafýndan uygun görülen koruma amaçlýimar planlarýnýn plan hükümleri çerçevesinde uygulanmasýsürecinde, plan hükümlerine aykýrý uygulamalarýn belirlenmesihalinde :

· Aykýrý uygulama KUDEB tarafýndan saptanýr,· Uygulama durdurulur,· Bu konuda rapor ve gereken hallerde fotoðraf ve korumaimar planý örneði de eklenerek bir tutanak hazýrlanýrkoruma bölge kurulu müdürlüðüne gönderilir.

B. Koruma Bölge Kurullarýnca Onaylanmýþ Rölöve-RestorasyonProjelerine Aykýrý Uygulamalara Ýliþkin Hususlar:

C.Koruma Amaçlý Ýmar Planlarýnýn Uygulanmasýna ÝliþkinHususlar:

2726

EÐÝTÝM BÝRÝMLERÝ NASIL KURULUR?

EÐÝTÝM BÝRÝMLERÝNÝN GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

EÐÝTÝM BÝRÝMLERÝNDE GÖREV YAPACAK KÝÞÝLERÝN NÝTELÝÐÝNEDÝR?

(KB/13)

Ýl Özel Ýdareleri bünyesinde sertifikalý yapý ustalarýný yetiþtirecekeðitim birimleri kurulur. Yerel eðitim birimleriyle ilgili çalýþmalaro ildeki milli eðitim müdürlüðü ile koordinasyon saðlanarakgerçekleþtirilir.Eðitim birimlerinin kuruluþunda o ilin özgün yapý sanatlarý gözönünde tutulur.

(KB/14)

a) Yerel yapý ustalarýný yetiþtirmek amacýyla eðitim programlarýdüzenlemek,b) Yerel yapý ustalarýnýn eðitim programlarýna katýlmasýnýsaðlamak,c) Eðitim programýný baþarýyla tamamlayanlarý belirleyerekgerekli sertifikanýn verilmesini saðlamak.

I. grup tescilli taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn esaslýonarýmlarýnda eðitim görmüþ, sertifika sahibi ustalara öncelikverilir.

(KB/14)

Eðitim birimlerinde tam zamanlý olarak çalýþacak bir yöneticikadro bulunur. Deðiþik geleneksel yapý sanatlarý konusundaeðitim verecek olan uzmanlar gerektiðinde yarý zamanlý istihdamedilebilir.

PROJE BÜROLARI NASIL KURULUR?

PROJE BÜROLARININ GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

PROJE BÜROLARINDA GÖREV YAPACAK KÝÞÝLERÝN NÝTELÝÐÝNEDÝR?

(KB/9)

Proje bürolarý Il Özel Idaresi bünyesinde kurulur .Ýl Özel Idareleri bünyesinde kurulan proje bürolarýnýn baðlýolacaðý birim ve birim amirinin niteliði ve sorumluluðu ilgili Valitarafýndan belirlenir.

(KB/11)

a)Ýlgili idare tarafýndan belirlenecek programlarçerçevesinde; Il Özel Idaresi mülkiyet ve denetimindebulunan, maliki bulunduðu taþýnmaz kültür varlýðýnýnonarýmýný gerçekleþtirecek mali yeterliliðe sahip olmayanmaliklerin mülkiyetinde bulunan ve il genel meclisincebelirlenen taþýnmaz kültür varlýklarýnýn rölöve,restitüsyon ve restorasyon projelerini hazýrlamak,b)Bu süreçte özel uzmanlýk gerektiren konulardaüniversite ve araþtýrma kurumlarý ile iþbirliði yapmak,c)Hazýrlanan projelerin, ilgili idarelerdeki izin ve onaysüreçlerine katýlmak ve süreçlerin tamamlanmasýný takipetmek,d)Ýl Özel Idaresi mülkiyet ve denetiminde bulunantaþýnmazlarýn koruma bölge kurullarýnca onaylananprojelerinin uygulanmasýný ve denetlenmesini saðlamak,e)Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý vedeðerlendirilmesi için oluþturulan taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn korunmasýna katký payý kapsamýndabelediyelerce kültür varlýklarýnýn korunmasý vedeðerlendirilmesi amacýyla hazýrlanan projelerideðerlendirerek valiye görüþ vermek.

(KB/10)

Proje bürolarýnda restorasyon uzmaný mimar, mimar ve inþaatmühendisi bulundurulmasý zorunludur.Ýnþaat mühendisinin daha önce benzer iþlerde hizmet vermesitercih nedenidir.Gereksinim duyulmasý halinde diðer meslek gruplarýnýn katýlýmýilgili idare tarafýndan saðlanýr.

ÝL ÖZEL ÝDARELERÝ BÜNYESÝNDE PROJE BÜROLARINASIL KURULUR? GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

ÝL ÖZEL ÝDARELERÝ BÜNYESÝNDE EÐÝTÝM BÝRÝMLERÝNASIL KURULUR? GÖREV VE YETKÝLERÝ NELERDÝR?

2928

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULLARI

Koruma bölge kurullarý, Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlarýçerçevesinde olmak kaydýyla aþaðýdaki iþleri yapmakla görevli veyetkilidir. (2863/57)

· Bakanlýkça tespit edilen veya ettirilen korunmasý gereklikültür ve tabiat varlýklarýnýn tescilini yapmak,· Korunmasý gerekli kültür varlýklarýnýn gruplandýrýlma-sýný yapmak,· Sit alanlarýnýn tescilinden itibaren üç ay içinde geçiþdönemi yapý þartlarýný belirlemek,· Koruma amaçlý imar planlarý ile bunlarýn her türlüdeðiþikliklerini inceleyip karar almak,· Korunmasý gerekli taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýnkoruma alanlarýnýn tespitini yapmak,·Korunmasý gerekli taþýnmaz kültür varlýklarýndanözelliklerini kaybetmiþ olanlarýnýn tescil kaydýnýkaldýrmak,· Uygulamaya yönelik projeler ile deðiþiklikleri hakkýndaen geç üç ay içinde karar almak,·Ören yerlerine iliþkin çevre düzenleme projeleri ilebunlarýn her türlü deðiþikliklerine iliþkin görüþ bildirmek,·Koruma amaçlý imar planý onaylanmýþ sit alanlarýndatescilli taþýnmaz kültür varlýðý parselinde gerçekleþtiri-lecek inþai ve fiziki müdahalelere iliþkin karar almak,·Koruma amaçlý imar planýnýn bulunmadýðý sit alanlarýndatüm parsellerdeki inþai ve fiziki müdahalelere iliþkinkarar almak,·Bünyesinde koruma uygulama ve denetim bürosubulunmayan büyükþehir belediyeleri ve belediye sýnýrlarýiçerinde kalan yerlerde 3194 sayýlý Ýmar Kanununun 21.maddesi uyarýnca ruhsat gerektirmeyen tamirat vetadilatlara iliþkin karar almak,· Sit alaný içinde kalmayan korunmasý gerekli taþýnmazkültür ve tabiat varlýklarý ve bunlarýn koruma alanlarýnailiþkin uygulamaya dönük kararlar almak,· Naklinde zorunluluk bulunan korunmasý gerekli kültürvarlýklarýnýn uygulamaya yönelik iþlemleri hakkýndagörüþ bildirmek,· Korunmasý gerekli taþýnmaz kültür varlýðý parsellerinde,taþýnmaz kültür varlýklarýnýn mahiyetlerini etkilemeyecekþekilde ayrýlma ve birleþtirilmelerine iliþkin karar almak,· Kanunun "Devir yasaðý" ve "Kullanma" baþlýklý 13. ve 14.maddelerinde yer alan konularda talep edilmesi halindeBakanlýða görüþ vermek· Kanunun "Kamulaþtýrma" baþlýklý 15. maddesi uyarýnca,taþýnmaz kültür varlýklarý ve bunlarýn koruma alanlarý,kamu kurum ve kuruluþlarý, belediyeler, il özel idarelerive mahalli idare birliklerince mevcut fonksiyon dýþýnda bir

BU KURUMLAR NE AMAÇLA KURULMUÞTUR?

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEK KURULU

Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek Kurulu ile Kültür veTabiat Varlýklarýný Koruma Bölge Kurullarý, korunmasý gereklitaþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarý ile ilgili hizmetlerin, bilimselesaslara göre yürütülmesini saðlamak üzere kurulur. (2863/51)

Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek Kurulunun görev veyetkileri þunlardýr: (2863/51)

a) Korunmasý gerekli taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýnkorunmasý ve restorasyonuyla ilgili iþlerde uygulanacakilkeleri belirlemek,b) Koruma bölge kurullarý arasýnda gerekli koordinasyonusaðlamak,c) Uygulamada doðan genel sorunlarý deðerlendirerekgörüþ vermek suretiyle, Bakanlýða yardýmcý olmak,d)Koruma yüksek kurulu, plânlama yetkisi bulunan kamukurum ve kuruluþlarý ile valilik ve belediyelerin, korumabölge kurullarýnca alýnmýþ þu konudaki kararlara iliþkinitirazlarý incelemek ve karara baðlamak:

· Sit alaný,· Sit derecelendirilmesi,· Sit geçiþ dönemi koruma esaslarý ve kullanma þartlarý,· Koruma amaçlý imar plânlarý ve revizyonlarýna iliþkin

kararlara karþý altmýþ gün içerisinde yapýlan itirazlarýinceler ve karara baðlar.

Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yüksek Kurulu aþaðýdabelirtilen üyelerden oluþur:

1) Bakanlýk Müsteþarý,2) Baþbakanlýk Müsteþar Yardýmcýsý,3) Bakanlýðýn ilgili Müsteþar Yardýmcýsý,4) Kültür Varlýklarý ve Müzeler Genel Müdürü,5) Yatýrýmlar ve Ýþletmeler Genel Müdürü,6) Bayýndýrlýk ve Ýskân Bakanlýðý’nýn Ýlgili Genel Müdürü veyaYardýmcýsý,7) Orman Genel Müdürü veya Yardýmcýsý,8) Vakýflar Genel Müdürü veya Yardýmcýsý,9)Koruma Bölge Kurullarý Baþkanlarý’ndan Bakanlýktarafýndan seçilecek altý üye.10) Maden Ýþleri Genel Müdürü veya Yardýmcýsý,11)Doða Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürü veyaYardýmcýsý

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMA YÜKSEKKURULU ÝLE KORUMA BÖLGE KURULLARI

3130

KORUMA BÖLGE KURULU KARARLARINA NASIL ÝTÝRAZ EDÝLÝR?(KK/18)

Koruma Bölge Kurulu kararlarý için idari yargýya baþvurulabilir.

Ayrýca, plânlama yetkisi bulunan kamu kurum ve kuruluþlarý ilevalilik ve belediyeler, kurullarca alýnan kültür ve tabiatvarlýklarýnýn koruma alanlarý, sit alaný, derecelendirilmesi; sitgeçiþ dönemi koruma esaslarý ve kullanma þartlarý, korumaamaçlý imar plânlarý ve revizyonlarýna iliþkin kararlara karþýaltmýþ gün içerisinde Koruma Yüksek Kuruluna itiraz edebilir.

Koruma Yüksek Kuruluna yapýlacak itirazlarda kamu kurum vekuruluþlarý ile valilik ve belediyeler plânlama yetkisine sahipolduklarýný ve yasal dayanaklarýný belirterek baþvurularýný GenelMüdürlüðe yaparlar.

Ýtirazlar baþvuru tarihinden itibaren en geç altý ay içinde kararabaðlanýr. Alýnan kararlar Genel Müdürlük tarafýndan ilgili KorumaBölge Kurulu ve itiraz edene bildirilir.

Koruma Yüksek Kuruluna yapýlan itirazlar sonuçlanýncaya kadar,itiraza konu Koruma Bölge Kurulu kararýnýn uygulanmasýnadevam edilir. itiraz sonucu koruma bölge kurulu kararý korumayüksek kurulu tarafýndan kaldýrýlýr ise Koruma Bölge KuruluMüdürlüðünce kararýn daðýtýldýðý yerlere yeniden daðýtýmý yapýlýr.

amaçla kamulaþtýrýlacak ise yeni fonksiyona iliþkin olarakBakanlýða görüþ vermek.

Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Bölge Kurullarý aþaðýdabelirtilen üyelerden oluþur (2863/58):

1) Arkeoloji, sanat tarihi, hukuk, mimari ve þehir plancýlýðýkonularýnda uzmanlaþmýþ kiþiler arasýndan Bakanlýkçaseçilecek beþ temsilci,2)Yükseköðretim Kurulunca, kurumlarýnýn arkeoloji,sanat tarihi, mimarlýk, þehircilik bilim dallarýndan; aynýdaldan olmamak üzere, iki öðretim üyesi,3)Görüþülecek konu, belediye sýnýrlarý içinde ise,Büyükþehirlerde Büyükþehir Belediye Baþkaný veyateknik temsilcisi ile ilgili ilçe veya ilk kademe BelediyesiBaþkaný veya teknik temsilcisi,4) Görüþülecek konu, Bayýndýrlýk ve Ýskân Bakanlýðý ileilgili ise Bayýndýrlýk ve Ýskân Müdürlüðünden bir tekniktemsilci,5) Görüþülecek konu, Vakýflar Genel Müdürlüðü ile ilgiliise Vakýflar Bölge Müdürü veya teknik temsilcisi,6) Görüþülecek konu, Çevre ve Orman Bakanlýðý ile ilgiliise konuyla ilgili teknik temsilci,7) Görüþülecek konunun müze müdürlüðünü ilgilendir-mesi halinde ilgili müze müdürü.

Ýlgili Meslek Odalarý, Koruma Bölge Kurulu toplantýlarýnagözlemci olarak katýlabilirler.

Ayrýca kurula oy hakký olmamak kaydýyla danýþman uzmançaðrýlabilir.

(KK/12)

Koruma Bölge Kurullarýnda deðerlendirilecek konulara dairbaþvurular, ilgili Koruma Bölge Kurulu Müdürlüklerine yapýlýr.

Konularýn, kanunda belirtilen süreler içerisinde kurul gündeminealýnmasýndan, Koruma Bölge Kurulu Müdürü sorumludur.

Koruma Bölge Kurullarýna yapýlan baþvurular üzerine; konununkapsamýna göre en az iki uzman tarafýndan mahallinde incelemeyapýlýr.

Yapýlan bu inceleme sonucu hazýrlanan rapor ve diðer belgeler,deðerlendirilmek üzere Koruma Bölge Kurullarýna sunulur.Yapýlan deðerlendirme sonunda alýnan kararlar, yazýþmausulüne göre Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri tarafýndandaðýtýlýr.

KORUMA BÖLGE KURULLARININ ÇALIÞMA DÜZENÝ NEDÝR?

3332

.Onarým uygulamasýnýn yürütülmesinde kullanýlacakparasal ve örgütsel modellerin araþtýrýlmasý,.Uygulamanýn izlenmesi ve denetlenmesi için gereklikadrolarýn saptanmasý konularýný içeren saðlýklý bir etütbu planlamanýn en önemli girdilerini oluþturmaktadýr.

Tek bir yapýnýn proje süreci aþaðýdaki ana aþamalarda elealýnmalýdýr.

Belgeleme, kültür varlýklarýnýn mevcut durumunun deðiþik ölçekve nitelikte (çizimler yada fotoðraf gibi diðer grafik anlatým,sayýsallaþtýrýlmýþ belgeler vb.) saptanmasý olarak tanýmlanabilir.Yapý ya da alanlarýn incelendiði zamandaki mevcut durumlarýnailiþkin bilgi ve belgenin üretildiði belgeleme aþamasý tüm sürecin(mimari proje ve uygulama) temelini oluþturur. Mimari etütsonucu üretilecek belgelerin içerik, ölçek ve sunum biçimleri,bütünleþmiþ çalýþma sürecinin amacýna ve ne tür bilgigerektirdiðine göre belirlenmelidir. Belgeleme, bir yapý ya daalanla ilgili olarak görülen ve bilinen tüm bilgileri içermeli ve aynýayrýntý ile sunulmalýdýr. Belgeleme deðiþik araçlar kullanýlarak vedeðiþik amaçlara yönelik olarak yapýlmaktadýr:

Deðiþik ölçeklerde kullanýlabilen bir jeodezi/yer yapýsý haritasýbelgelemenin ilk aþamasýný oluþturmalýdýr. Bu belgenin, ülkekoordinatlarýna baðlanmýþ olmasý, ülkenin kültür varlýklarýnailiþkin genel bir arþivin oluþmasýnda önem taþýr. Geliþen çaðdaþteknikler ölçeðin istendiði düzeye getirilmesini saðladýðý için,ölçek sorunu azalmýþtýr. Deneyimler, 1/200 ölçekli vaziyetplanlarýnýn, ayrýntýlý bir etüt için gerekli ve yeterli olduðunugöstermiþtir. Bu planlar, yapýlarýn ve diðer kentsel elemanlarýn(bahçe duvarý, yapý giriþleri; aðaç, bitki örtüsü gibi peyzajelemanlarý; yaya/trafik yolu, elektrik direði gibi altyapý öðeleri)koordinatlarýný, yapý ve çevresinin tüm kotlarýný içermelidir.

Belgelemenin bu bölümü, alanda deðiþik teknikler kullanýlarakyapýlan ölçümlerle yapýlarýn ve alanlarýn mevcut durumlarýnýnçizimlerinin hazýrlanmasýný kapsar. Bu nedenle rölöve, biryapýnýn yada alanýn mevcut durumunun belli ölçeklerdehazýrlanan çizili belgeleri olarak tanýmlanabilir. Bunlardan

, yapýnýn konumlandýðý parsel ve yakýn çevresigösterilmeli, kadastral desenle çakýþtýrýlmýþ olmalýdýr. Ayrýca,kültür varlýðý parselinde yer alan diðer yapýlar, müþtemilatlar,kuyu, aðaç, bahçe duvarý vb. öðeleri de içermelidir. Ölçek olarak,bilginin niteliðine göre 1/200 ya da 1/500 ölçek seçilebilir. Yapýnýn

1. BELGELEME AÞAMASI

1.1. Jeodezi Etüdü:

1.2. Rölöve:

vaziyet planý

Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesiiçin iki deðiþik ölçek ve nitelikte belge hazýrlanýr. Tek yapý ya dayapý grubu ölçeðinde hazýrlanan belgeler rölöve-restitüsyon verestorasyon projeleri ile bunlarý tamamlayýcý nitelikte olan yazýlýve görsel dokümanlar, sit alaný ölçeðinde hazýrlanan belgeler isekoruma amaçlý imar planlarýdýr.

Kültür varl ýklarýnýn koruma/onarýmý çalýþmalarýnýngerçekleþmesi için birbiri ile bütünleþen ve zamanla birbiri içinegiren bir sürece gereksinimi vardýr. Farklý disiplinlerin birlikteliðiile oluþturulan belgeleme, inceleme, araþtýrma sonucundaoluþturulan yapýda yapýlacak müdahaleleri, kullanýmlarý veuygulama detaylarýný içeren mimari proje süreci planlanmasýgereken bir süreçtir. Ayrýca onarýlacak yapýya bir bütün olarakgenelde bakýlmasý, sadece belirli sorunlarýn çözümüne baðlýnoktasal çözümler aramaktan kaçýnýlmasý gerekmektedir. Buhusus, önceden belirlenmiþ bir planlama ile geçerli olabilir. Bubaðlamda:

· Proje sürecinin tanýmlanmasý,· Uygulama sürecinin tanýmlanmasý,· Proje ve uygulama için gerekli parasal kaynaklarýnoluþturulmasý,· Kurum, kuruluþ, özel ve tüzel kiþiler arasý iliþkiler veeþgüdümün saðlanmasý,planlama çalýþmasýnýn önemli girdileridir.

Bu süreçlerde:.Kültür varlýðý yapýnýn, korunma/ onarým mimariprojesinin aþamalarýný tanýmlamaya olanak saðlayacakveri toplama ve inceleme çalýþmasýnýn hangi yöntemlerle,hangi ölçek ve ayrýntýda çalýþýlmasýnýn ve belgelen-mesinin tanýmlanmasý,. Yapýnýn sorunlarýnýn hangi yöntemlerle belirleneceði,.Onarým uygulamasý öncesinde yapý üzerindegerçekleþtirilecek araþtýrmalarýn neler olduðununsaptanmasý,. Koruma ve kullaným müdahaleleri için gerekli belgelerin(proje, rapor vb.) ölçek ve niteliklerinin belirlenmesi,. Projelendirme ve uygulama sürecinde hangi meslekgruplarýnýn yer alacaðýnýn belirlenmesi,.Yapýnýn deðerlendirilebilmesi için gerekli olanaraþtýrmalarýn hangi disiplinlerle, hangi konulardayapýlmasýnýn saptanmasý,

RÖLÖVE-RESTORASYON PROJESÝ NEDÝR? STANDARTLARINELERDÝR?

TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININ VE SÝT ALANLARININKORUNMASI VE DEÐERLENDÝRÝLMESÝ ÝÇÝN GEREKLÝPROJELER VE PLANLAR NELERDÝR?

3534

durumunu incelemek için önem taþýr. Ayný fotoðraflarýn,yerleþme olmayan alanlardaki toprak altý kültürel varlýklarýnizlenmesine de katkýsý vardýr.

Yazýlý belgeler, kültür varlýðý yapýnýn konumundan baþlayarak,genel mimari ve yapýsal özellikleri ile sorun ve kaynaklarýnýiçeren çizim ve fotoðraflar ile birlikte yapýnýn mevcut durumunuaktaran ve gelecekte de kullanýlabilir arþiv belgelerinden biridir.Yapýnýn mevcut durumunun yazýlý olarak tanýmlanmasý, dahasonra gerçekleþtirilecek müdahalelerden sonra ilk durumlakarþýlaþtýrma yapýlmasý ve çizimsel belgelerde verilemeyenhususlarýn anlatýlabilmesi için de gereklidir. Yapýnýn niteliðine vebelgeyi hazýrlayan kiþinin mesleki formasyonuna göre içeriði dedeðiþen yazýlý belgelerin mesleki formasyonlar ve bilgininniteliðine göre bütünleþmesi ve planlanmasý gerekmektedir.

Yapýyý tanýmlamaya, çözümlemeye ve deðerlendirmeye yönelikdeðiþik ölçek ve nitelikte bilgilerin derlenmesinden oluþanincelemelerdir. Bu bilgiler alanda yapýnýn incelenmesi vebilgilerin derlenmesini içerdiði gibi, yapýdan alýnan verilerindeðiþik nitelikteki laboratuar ortamlarýnda yapýlan analizlerisonucu elde edilen bilgileri de içermektedir.

Bu analiz sonucu elde edilen bilgilerin bir bölümü yapýyý tanýmayave çözümlemeye yönelik yapý malzemeleri, yapým teknikleri gibikonularý, bir bölümü ise yapýsal özellikler ile yapýnýn sorunlarý veolasý sorun kaynaklarýný içermelidir. Böylece, yapýsal durum(saðlam, harap, bakýmlýlýk vb), malzeme bozulma türleri (sývanýnduvardan ayrýlmasý, renk deðiþtirmesi, taþýn tabaka halindekopmasý vb) ve nedenlerini (aþýrý yükleme nedeniyle yapýsaldeformasyon, temelde oturma, nem yükselmesi, çatý vesaçaklarýn iþlevlerini yitirmesi sonucu bozulmalar vb.) ile yapýsaldeformasyonlar vb. araþtýrma baþlýklarý ortaya çýkacaktýr. Tüm buanalizlerin konunun uzmanlar tarafýndan yapýlmasý vekoruma/restorasyon projesinin bir aþamasý olan müdahaletürlerine veri oluþturmasý gerekmektedir.

Taþýnmaz kültür varlýðý niteliðindeki yapýlarýn mevcut durumu vekorunmasý gerekli dönem özelliklerinin belirlenmesi için ve dahasonraki koruma/onarým aþamalarýn daha saðlýklý bilgileredayandýrýlabilmesi için, bir çok durumda yapýda ön araþtýrmalaryapýlmasý gereklidir. Örneðin yapýldýðý dönemden bugüne deðindeðiþimlere uðramýþ bir geleneksel konuttaki deðiþimlerinanlaþýlabilmesi için bazý bölümlerdeki sývanýn kaldýrýlmasý ya datahrip etmeyen yöntemlerle araþtýrýlmasý, temelden kaynaklananyapýsal sorunu olan yapýnýn çevresinde kazý ve sondaj çalýþmalarý

1.4. Yazýlý Belgeler:

2. ÝNCELEME/ ARAÞTIRMA

2.1. Teknik Analizler:

belgelenmesinde ise (kat planlarý, döþeme planlarý, tavan(üst yapý) planlarý; çatý planý); izlenebilen tüm ; yapýyýtanýtmaya yönelik yeteri kadar (yapýnýn niteliðine göre 1/50ya da 1/20 ölçekte olabilir) temel belgelerdir. Yapýnýn temeldençatýya yapýsal sistem ile malzemeyi tanýmlamayý amaçlayan, enaz iki tipik yerden geçirilen sistem detayý; mimari elemanlar vesüsleme öðelerinden tipik olanlarýn 1/10, 1/5, 1/1 ölçekli belgelerolarak sýralanabilir. Bu belgelerin üretimi için iki deðiþik yöntemönerilebilir. Bunlardan ilkinde, alanda deðiþik araçlarýnkullanýlmasýyla yapýlan ölçümlere göre çizimler alanda anýndahazýrlanýr. Arkeolojik alanlardaki tek yapý ölçeðindeki rölöveçalýþmalarýnda bu yöntem tercih edilmektedir. Diðer yöntem ise,ölçülerin alanda alýnmasý, ancak çizimlerin ofistehazýrlanmasýdýr.

Mevcut durumun çizimsel belgelenmesi sürecinde:· Topoðrafik ölçme teknikleri,· Geleneksel ölçüm teknikleri,·Fotogrametrik ölçüm teknikleri, belgelenecek yapýnýnniteliðine göre tek baþlarýna ya da birlikte kullanýlýrlar.

Yapýnýn ölçümünde kullanýlan yöntemlerden birisi doðrudanölçme yöntemidir. Bu durumda ölçme iþleminin ölçülecek yapý yada yapý kalýntýsý üzerinden doðrudan yapýlmasýdýr. Bu durumdageleneksel ölçme ve topoðrafik ölçme tekniði kullanýlýr. Diðer biryöntem ise dolaylý ölçme yöntemidir. Bunda da ölçme iþlemininyapýnýn ya da yapý kalýntýsýnýn çeþitli biçimlerde oluþturulan birmodeli üzerinden ölçümünün yapýlmasýdýr. Fotogrametrik ölçmetekniði bu yöntemin bir konusudur. Fotogrametri, geleneksel(konvansiyonel) tekniklere oranla, özel araç/gereç ve personelgerektiren ve oldukça pahalý bir tekniktir. Bu nedenle,fotogrametrinin, geleneksel tekniklerin gereksinmeyikarþýlamadýðý konularda (örneðin kent siluetleri, yapýsüslemeleri) kullanýlmasý doðru olacaktýr. Fotogrametrinin yanýsýra bilgisayar yazýlým sistemleri ile iki ve üç boyutlu düzeltilmiþfotoðraf programlarý, coðrafi bilgi sistemleri vb. belgeleme veenvanter yapýmýnda kullanýlan araçlardýr. Alanýn ya da yapýnýnniteliðine göre belgelemenin araçlarý, yöntemi, tekniði ve ölçeðideðiþmektedir.

Bu belgeler yapýnýn tanýmlanmasýna yardýmcý olan, yorumgerektirmeyen görsel belgelerdir. Mimari incelemeyitamamlayýcý niteliktedir. Rölövelerde gösterilmesi mümkünolmayan bilgileri belgelemesi açýsýndan önem taþýmakta verölöveler ile bir bütünlük oluþturduðu taktirde anlamkazanmaktadýr. Fotografik belgelemede fotoðraflarýn çekildiðiyer, nitelik, zaman vb. hususlarda önem kazanmaktadýr.Hava fotoðrafý deðiþik araç kullanýmý ile deðiþik zamanaralýklarýnda çekilmiþ olan, özellikle yapýnýn çevresindekidokunun biçimlenmesi ile, alanýn belli bir zaman dilimi içindeki

planlarcepheler

kesit

1.3. Fotoðraflar ve Hava Fotoðraflarý:

3736

izler, yapý ile ilgili kiþilerden elde edilen sözlü bilgiler, çeþitlikaynaklarda bulunan yapýyla ilgili görsel ya da yazýlý belgeler (eskifotoðraflar, yapýnýn tanýmý, gravürler, eski rölöveler vb.) vekarþýlaþtýrmalý çalýþmadan elde edilen veriler yer alýr.Restitüsyon çalýþmasýna yönelik araþtýrmalar ve sonucundaoluþturulan çizili belgeler koruma/onarým projesi ve biruygulama aracý deðildir. Çünkü bu araþtýrma, deðiþikkaynaklardan elde edilen bilgilerle þekillenir ve bu kaynaklarýnbir bölümü yeterince güvenilir olmayabilir. Yapýnýn türü vetarihsel geliþimine baðlý olarak bu kaynaklar deðiþebilmekte,azalmakta ya da çoðalmaktadýr. Bu durumda yazýlý ve görselkaynak ve yapýnýn sunduðu bilgilerin kýsýtlarý gibi nedenlerdendolayý yapýlan araþtýrmanýn güvenilirliði azalabilmektedir. Birrestorasyon uygulamasýnda ise, bilinmeyen elemanlarla ilgilivarsayýmlarýn uygulamaya aktarýlamayacaðýna iliþkin evrenselilke, restitüsyonun çalýþmasýnýn sadece deðerlendirme sürecininbir belgesi olduðunu göstermektedir.

Yukarýda da deðinildiði gibi, restitüsyon bazý varsayýmlara dayalýdeðerlendirme ve yargýlarý içerebilen bir araþtýrmadýr. Buaraþtýrmanýn daha sonraki kültür varlýðýnýn korunmasýna yönelikprojelendirme sürecinde deðerlendirilebilmesi ve onarýmmüdahalelerinin niteliklerinin belirlenmesinde kullanýlabilmesiiçin, restitüsyon araþtýrmasýnda öngörülen tamamlama, biçimdeðiþtirme vb. deðiþimlerin dayandýðý kaynaklarýn ne derecedegüvenilir olduðunun kesin bilinmesi gerekmektedir. Restitüsyonanalizi gerek kaynaklarýn niteliði ve güvenirliðini gerekserestitüsyon çalýþmasýnýn güvenilirliðini anlatmak amacýylahazýrlanýr. Örneðin yapýnýn bugün olmayan ancak tamamlananbir bölümünde kullanýlan kaynaklarýn yeterince güvenilirolmamasý halinde, restitüsyon çalýþmasýndan gelen bilgileruygulamaya veri oluþturmazlar.

Belgeleme, inceleme, araþtýrma ve deðerlendirme sonucuçözümlenen ya da yorumlanan yapý ya da alanlar için,uygulamaya yönelik çalýþmalarýn baþlangýcý olan kültür varlýðýnýnkorunmasýna yönelik koruma/onarým projelerinin oluþturulmasýgerekmektedir. Bu projeler iki baþlýk altýnda toplanabilir. Bunlaryapýnýn fiziksel, yapýsal ve deðiþmiþliðine yönelik sorunlarýyorumlayarak deðerlendiren ve çözümleri oluþturanmüdahaleleri içeren müdahale projeleri ile önerilen yenikullaným için gerekli mimari proje ve bu projelerin gerektirdiðiuygulama proje ve detaylarýdýr.

Bir kültür varlýðýnýn korunma/onarým yönelik proje hazýrlamaaþamasýnda en önemli konu yapýnýn sürdürülebilirliðini

3.3. Restitüsyon Analizi

4. KORUMA/ONARIM UYGULAMA PROJELERÝ

4.1. Yapýda Gerçekleþtirilecek Müdahaleler:

yapýlmasý gerekebilir. Bu çalýþmalarýn kapsamlý araþtýrmayabaþlamadan önce yapýlamamasý ve uygulama sürecinebýrakýlmasý halinde, restitüsyon ve restorasyon projeleri bazývarsayýmlara dayanacaktýr. Bu varsayýmlarla baþlayan biruygulama sürecinde çýkabilecek yeni izler ve bilgiler bu kezrestitüsyon ve koruma/restorasyon projelerinin revize edilmesigereðini doðuracaktýr.

Birincil tarihsel kaynaklardan elde edilen bilgiler yapýnýn vebulunduðu çevrenin tanýmlanmasý ve deðerlendirilmesi içinönemli veriler sunarlar. Bu kaynaklar kitabe, vakfiye, kadýsicilleri, tapu kayýtlarý olmak üzere yazýlý ve eski harita, gravür,minyatür, resim gibi görsel kaynaklar olabilir.Bu araþtýrmada iki deðiþik veri toplanýr. Bunlardan ilki, yapýnýniçinde yer aldýðý yerleþme ve yakýn çevresiyle ilgili tarihibilgilerdir. Bu bilgiler yapýnýn nasýl bir ortam içerisindeoluþtuðunu ve nasýl bir fiziki ve sosyal çevre içerisinde yer aldýðýnýve deðiþerek günümüze kadar geldiðini belirler. Ýkinci veri grubuise yapý ile ilgili tarihi bilgilerdir ve bunlarda yapým tarihini,yaptýran ve yapan sanatçýlarý ile yapýnýn deðiþik dönemlerdegördüðü müdahaleleri tanýmlamak için gereklidir. Tarihiaraþtýrmalardan elde edilen bilgiler, yapýnýn ve çevresiningeçirmiþ olduðu dönemleri ve bunun etkilerini anlamak içinönem kazanmaktadýr.

Bu aþamayý yapýnýn çözümlenebilmesi için benzer yapýlarlakarþýlaþtýrýlmasý oluþturur. Bu çalýþmanýn birinci amacý, o kültürvarlýðýnýn deðerlendirilmesinde benzer diðer yapýlar arasýndakiyeri ve önem derecesinin belirlenmesi; ikinci amacý ise, sorunlubölümlerinin benzer yapýlarla karþýlaþtýrýlarak çözümle-nebilmesidir. Çünkü hemen hiçbir kültür varlýðý herhangi birdeðiþikliðe uðramadan günümüze kadar özgün özellikleri ilegelememiþtir. Bunun yaný sýra deðiþik nedenlerden dolayý bazýbölümleri bugün kaybolmuþ olabilir. Bu deðiþmiþlik ve yokolmalar sonucu, yapýnýn özgün halinin betimlenebilmesi,deðiþikliklerin yorumlanmasý için benzer diðer yapýlarlakarþýlaþtýrýlarak çözüm aranmasý gerekmektedir.

Restitüsyon bir kültür varlýðýnýn zaman içinde geçirdiðimüdahalelerin dönemlerini saptamak ve ilk yapýldýðý ya da bellibir dönemdeki durumunun belirlenmesi için gerçekleþtirilentamlama olmak üzere iki amaç için yapýlan bir araþtýrmadýr. Buaraþtýrma çeþitli kaynaklara dayanarak hazýrlanýr. Bu kaynaklararasýnda deðiþik dönemlerdeki müdahaleleri ya da yapýnýn bugünmevcut olmayan bölümlerini çözümlemeye yarayan yapýdaki

1.2. Tarihi Araþtýrma:

3. DEÐERLENDÝRME

3.1. Karþýlaþtýrmalý Çalýþma:

3.2. Restitüsyon: Dönemler ve Tamlama Çalýþmasý:

3938

saðlayacak müdahalelerin yapýlmasýna yönelik projelerinoluþturulmasýdýr. Yapýnýn fiziksel ve yapýsal sorunlarýnýnçözümlenmesini gerekli kýlan bu projedeki müdahaleler yapýsalbozulma ve deformasyonlarýn çözümlenmesi, malzemebozulmalarýn iyileþtirilmesi ve yapýlarýn bugün mevcut olmayanbölümlerine yönelik müdahalelerin belirlenmesi gibi çeþitlibaþlýklar altýnda sýralanabilir. Bu müdahaleler, kültür varlýðýnýndevamýný saðlayan ve uygulamayý yönlendiren müdahalelerolduðu için yapýnýn hangi bölümlerinde, ne tür malzemekullanýlarak ve nasýl bir teknikle gerçekleþtirileceðinin ayrýntýlýbir biçimde verilmesi gerekmektedir.

Günümüzde geleneksel konutlar dýþýnda çok az sayýda taþýnmazkültür varlýðý yapý türü özgün iþlevlerini devam ettirmektedir.Bunlar arasýnda dini nitelikli yapýlar (cami, türbe, mescit, kimikiliseler) da bulunmaktadýr. Bu yapýlarýn yapýlýþ amacý,iþlevlerinin deðiþtirilmesini olanaksýz kýlar. Ancak iþlevleriniyitirmiþ ya da farklý sosyo-kültürel bir yaþama göre oluþmuþyapýlarýn, bugün gerek evrensel, gerekse ulusal deðerlendirmeölçütlerine göre, korunmasýnda yapýlarýn yeni ve çaðdaþiþlevlerle kullanýlmasý kaçýnýlmazdýr. Çoðunun özgün iþlevininçaðdaþ yaþamda yeri yoktur. Bu yapýlarý hiçbir müdahaleyapmadan, çaðdaþ yaþam içinde deðerlendirmek olanaksýzdýr.Bu nedenle kültür varlýðý yapýlarýn koruma/onarým projelerindeöneri iþlevin gerektirdiði kullanýmlar ve düzenlemeler ile bunabaðlý müdahaleler yapýnýn mekansal deðerlerini koruyan, yapýnýnfiziksel taþýma kapasitesini zorlamayan ve yeni kullanýmýngerektirdiði malzeme seçiminin özgün malzemenin niteliklerinezarar vermeyen nitelikte olmasý gerekmektedir.

Bu genel yaklaþýmlar çerçevesinde kültür varlýðý yapýlarýnyeniden kullanýmýnda doðru bir iþlev seçimi yapýlabilmesi içinbazý temel ilkelerden hareket edilmesi gerekmektedir. Bunlaraþaðýda sýralanmýþtýr:

· Ýþlev seçiminde, yapýnýn tüm mimari, yapýsal ve süslemeözellikleri korunmalýdýr. Çünkü yapý bulunduðu konum ya dayerleþmede tarihsel, kültürel, sosyal, ekonomik, belgesel, vbdeðerleri açýsýndan zaten bir müze ya da objedir. Bu nedenleöngörülen yeni iþlevin yapýnýn deðerlerinin somut verisinioluþturan mekansal, mimari eleman ve süslemelerini neölçüde etkileyeceði düþünülmelidir. Özellikle sanayi yapýlarýözgün iþlevleriyle ilgili birçok teknik ve mimari ayrýntýiçerdikleri için, öneri iþlevin bu ayrýntýlarla uyumu, çözülmesigereken bir tasarým sorunu olarak görülmelidir.· Kültür varlýðý yapýlarýn, nitelikleri ile uyumlu olmakkoþuluyla belirli iþlevleri üstlenebildiði ve bu iþlevlerinyapýlarýn potansiyelleri ile yakýndan ilgili olduðuunutulmamalýdýr.· Yapýlar, yeni kullanýmýn öngördüðü yeni malzeme ve

4.2. Restorasyon ve Yeni Kullaným Projesi:

bilgilerle kapasitelerinin üzerinde yüklenmemelidirler.Kültür varlýðý yapýnýn da sergilenmesi gereken bir öðe olduðuunutulmamalýdýr.· Öneri iþlev için gereken teknik donanýmýn yapýnýn özgünyapýsýna zarar vermeyecek ölçek ve nitelikte tasarlanmasýnaçalýþýlmalýdýr.

Bu ilkelerden yola çýkarak kültür varlýðý yapýlarýn kullanýmýndaöneri iþlev belirlenmesinde göz önünde tutulacak bazý ölçütleroluþturulabilir.

· Öneri iþlev, kültür varlýðý yapýnýn kitlesel ve mekansalbütünlüðünü bozmamalý, mekansal kaliteleri korumalý vezenginleþtirmelidir.· Öneri iþlevin gerektirdiði fiziksel müdahaleler, kültür varlýðýyapýda bulunan mimari ve bezeme elemanlarýnýn izlenmesinigüçleþtiren ve kimi hallerde olanaksýzlaþtýran nitelikteolmamalý, bu müdahaleler kaldýrýlabilir ve deðiþtirilebilirnitelikte olmalý, gerek yapýlmasý gerekse kaldýrýlmasýsürecinde yapýya zarar vermemelidir.· Yeni müdahalelerin kültür varlýðý yapýnýn özgün yapýsýndanfarklý olmasý ve kendini fark ettirmesi saðlanmalýdýr.

Yapýnýn korunmasý ve kullanýlmasý sürecinde gereken statik,elektrik, sýhhi tesisat vb. etütler sonucunda oluþan teknik raporlarve projelerdir. Bu projelerinde kültür varlýðý yapýnýn özellikleri vedeðerlerinden çýkan özel tasarýmlar olmasý gerekmektedir.

Bunlar aþaðýda sýralanmýþtýr:

4.3. Mühendislik Projeleri:

4140

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANI NEDÝR ?

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANI HANGÝ BÝLGÝLERÝ ÝÇERÝR?

I. Bölgesel, Kentsel ve Planlama Alaný Ölçeðinde Araþtýrmalar

II. Planlama Alaný ve Yapý Parseli Ölçeðinde Analitik Etüdler

Koruma amaçlý imar planý (KÝP) 2863 sayýlý yasanýn 5226 sayýlýyasanýn 3. maddesinin (8) bendinde tanýmlanmaktadýr. Bu tanýmanaliz edildiðinde þu temel yaklaþýmlar görülmektedir:

. KÝP, sit alanlarýnda alanýn etkileþim-geçiþ sahasýný da gözönünde bulundurarak hazýrlanýr. Sit alaný olarak koruma bölgekurullarýnca tescil edilmeyen alanlarda ve koruma alanlarýndaKÝP hazýrlanmaz..KÝP’nýn temel amacý kültür ve tabiat varlýklarýnýnsürdürülebilirlik ilkesi doðrultusunda korunmasýdýr.. KÝP bir alan araþtýrmasýna dayalý olarak hazýrlanmalýdýr. Bualan araþtýrmasýnda arkeolojik, tarihi, doðal, mimarî,demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet veyapýlaþmaya iliþkin veriler toplanmalýdýr.. KÝP hali hazýr haritalar üzerine hazýrlanýr.. KÝP þu hususlarý saðlamalýdýr:

Koruma alaný içinde yaþayan hane halklarý ve faaliyetgösteren iþ yerlerinin sosyal ve ekonomik yapýlarýnýiyileþtirilmesi,Ýstihdam ve katma deðer yaratýlmasý,Koruma esaslarý ve kullanma þartlarý,Saðlýklaþtýrma, yenileme alan ve projeleri,Uygulama etap ve programlarý,Açýk alan sistemi, yaya dolaþýmý ve taþýt ulaþýmý,Alt yapý tesislerinin tasarým esaslarý,Yoðunluklar ve parsel tasarýmlarý,Uygulamanýn finansmaný ilkeleri uyarýnca katýlýmcý alanyönetimi modelleri.

. KÝP plân notlarý ve açýklama raporu ile bir bütün olan nazým veuygulama imar plânlarýnýn gerektirdiði ölçekteki plânlardýr.

Koruma Ýmar Planlarýnýn hazýrlanmasý sürecindeki aþamalar veiçermeleri gereken temel bilgi türleri ana hatlarýyla þunlardýr:

· Genel hususlar· Tarihsel geliþim· Planlama ve koruma çalýþmalarý

· Sosyo-ekonomik durum ve kültürel yapýya iliþkin etüdler· Görsel ve fiziksel özellikler ile kullanýma iliþkin etüdler· Arkeolojik alan ve kalýntýlara iliþkin etüdler

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANIIII. Sentez ve Deðerlendirmeler

IV. Karar ve Öneriler

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANININ YAPIM VE ONAMA SÜREÇLERÝNASIL ÇALIÞIR?

· Tarihsel geliþime iliþkin verilerin deðerlendirilmesi· Bölgesel ve kentsel verilerin deðerlendirilmesi·Planlama alaný ve yapý parseli ölçeðindeki verilerindeðerlendirilmesi

. Arkeolojik alan ve kalýntýlara iliþkin verilerindeðerlendirilmesi. Fiziksel yapý/sosyo-ekonomik durum ve kültürel yapýiliþkisinin deðerlendirilmesi. Sorun, deðer ve potansiyeller açýsýndan alt bölgelerinoluþturulmasý

·Planlama alanýnýn geleceði ile bölgesel/kentsel bütün içindekirolüne iliþkin vizyon tanýmlamasý ve öneriler·Planlama alaný ve yapý parseli ölçeðinde görsel ve fizikselözellikler ile kullanýma iliþkin karar ve öneriler·Planlama alaný ve yapý parseli ölçeðinde sosyo-ekonomikdurum ve kültürel yapýya iliþkin karar ve öneriler· Arkeolojik alan ve kalýntýlara iliþkin karar ve öneriler· Alan ve yapýlarýn yasal statüleri ve sýnýrlarýna iliþkin karar veöneriler·Örgütlenme, Koruma Ýmar Planý yönetimi ve uygulanmasürecine iliþkin karar ve öneriler

Koruma amaçlý imar planýnýn hazýrlanmasý ve onaylanmasýnailiþkin süreç aþaðýdaki þemada verildiði gibi çalýþýr: (2863/17)

Bir alanýn Koruma Bölge Kurulunca sit olarak ilaný, bu alanda herölçekteki plân uygulamasýný durdurur.

Sit alanýnýn etkileþim çevresine iliþkin varsa 1/25.000 ölçekli çevredüzeni plân kararlarý ve notlarý alanýn sit statüsü dikkate alýnarakyeniden gözden geçirilerek ilgili idarelerce onaylanýr.

Koruma amaçlý imar plâný yapýlýncaya kadar, Koruma Bölge Kurulutarafýndan üç ay içinde geçiþ dönemi koruma esaslarý ve kullanmaþartlarý belirlenir.

Belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar söz konusu alanda ilgilimeslek odalarý, sivil toplum kuruluþlarý ve plândan etkilenen

4342

hemþehrilerin katýlýmý ile toplantýlar düzenleyerek koruma amaçlýimar plânýný hazýrlatýp, incelenmek ve sonuçlandýrýlmak üzereKoruma Bölge Kuruluna vermek zorundadýr. (Ýki yýl içinde korumaamaçlý imar plâný yapýlmadýðý takdirde, geçiþ dönemi korumaesaslarý ve kullanma þartlarýnýn uygulanmasý, koruma amaçlý imarplâný yapýlýncaya kadar durdurulur. Bu iki yýllýk süre içinde zorunlunedenlerle plân yapýlamadýðý takdirde Koruma Bölge Kurulunca busüre bir yýl daha uzatýlabilir.)

Koruma Bölge Kurulunda görüþülen ve uygun görülen korumaplânlarý onaylanmak üzere ilgili idarelere gönderilir.

Ýlgili idareler, koruma amaçlý imar plânýný en geç iki ay içinde görüþürve varsa deðiþmesini istediði hususlarý koruma bölge kurulunabildirir.

Koruma Bölge Kurulunda bu hususlar da deðerlendirilir ve kurultarafýndan uygun görülen haliyle plânlar ilgili idarelere onaylanmaküzere gönderilir.

Altmýþ gün içerisinde onaylanmayan plânlar kesinleþerek yürürlüðegirer.

Koruma amaçlý imar plânýnýn yürürlüðe girmesiyle geçiþ dönemikoruma esaslarý ve kullanma þartlarý ayrýca karar almaya gerekkalmadan ortadan kalkar.

Koruma amaçlý imar plânlarý ve çevre düzenleme projelerindeyapýlacak deðiþiklikler yapým ve onama sürecindeki usullere tabidir.

Koruma amaçlý imar plânlarý; müellifi þehir plâncýsý olmak üzere;alanýn konumu, sit statüsü ve özellikleri göz önünde bulundurularakmimar, restoratör mimar, sanat tarihçisi, arkeolog, sosyolog,mühendis, peyzaj mimarý gibi meslek gruplarýndan Bakanlýkçabelirlenecek uzmanlar tarafýndan hazýrlanýr.

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANI NASIL DEÐÝÞTÝRÝLÝR ?

KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANINI KÝM YAPAR?

KENTSEL KORUMA VE YENÝLEME PROGRAMLARININ KAPSAMINEDÝR?

NE AMAÇLANMAKTADIR?

HANGÝ ÝDARELER BU PROGRAMI UYGULAYABÝLÝR?

YENÝLEME VE KORUMA ALANLARI NASIL BELÝRLENÝR?

Yoðun olarak kültür varlýðý içeren ve bu niteliði ile kentsel sit alanýolarak tanýmlanan kent bölgelerindeki geleneksel yapýlar ve onlarýnoluþturduðu geleneksel dokular deðiþik nedenlerle özgünniteliklerini giderek yitirebilmektedir. Bu nedenle yýpranan veözelliðini kaybetmeye yüz tutmuþ; kültür ve tabiat varlýklarýný korumabölge kurullarýnca sit alaný olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bubölgelere ait koruma alanlarýnda onarým ve yeniden yapýlaþmaprogramlarý uygulanmasý öngörülmüþ ve bu amaçla bölgeningeliþimine uygun olarak yeniden inþa ve restore edilerek, 5366 sayýlý“Yýpranan Tarihi ve Kültürel Taþýnmaz Varlýklarýn YenilenerekKorunmasý ve Yaþatýlarak Kullanýlmasý Hakkýnda Kanun” yürürlüðegirmiþtir.

Yukarýda tanýmlanan alanlarda konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyaldonatý alanlarý oluþturulmasý, tabiî afet risklerine karþý tedbirleralýnmasý, tarihi ve kültürel taþýnmaz varlýklarýn yenilenerekkorunmasý ve yaþatýlarak kullanýlmasý amaçlanmaktadýr. (5366/1)

Bu konudaki proje ve uygulamalar büyükþehir belediyeleri,büyükþehir belediyeleri sýnýrlarý içindeki ilçe ve ilk kademebelediyeleri, il, ilçe belediyeleri ve nüfusu 50.000'in üzerindekibelediyelerce ve bu belediyelerin yetki alaný dýþýnda il özelidarelerince uygulanabilir. (5366/1)

Yenileme alanlarý, il özel idarelerinde il genel meclisi, belediyelerdebelediye meclisi üye tam sayýsýnýn salt çoðunluðunun kararý ilebelirlenir. Bunlardan:

a) Ýl özel idaresinde il genel meclisince,b) Büyükþehirler dýþýndaki belediyelerde belediye meclisince,c) Büyükþehirlerde ise, ilçe ve ilk kademe belediye meclislerincealýnan bu kararlar, büyükþehir belediye meclisince onaylanmasýhalinde,

Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar Kurulu projenin uygulanýpuygulanmamasýna üç ay içinde karar verir.

KENTSEL YENÝLEME PROJELERÝ

4544

UYGULAMA ESASLARI NEDÝR?

UYGULANACAK KISITLAMALAR NELERDÝR?

. Belirlenen alan sýnýrlarý içindeki tüm taþýnmazlar, belediyece ve ilözel idaresince hazýrlanacak yenileme projelerinin Kültür veTabiat Varlýklarýný Koruma Kurulunca karara baðlanmasýnýmüteakip bu Kanuna göre yapýlacak yenileme projesihükümlerine tâbi olurlar. (5366/2). Yenileme alanlarý olarak belirlenen bölgelerde il özel idaresi vebelediye tarafýndan hazýrlanan veya hazýrlatýlan yenileme projelerive uygulamalarý ilgili il özel idareleri ve belediyeler eliyle yapýlýrveya kamu kurum ve kuruluþlarý veya gerçek ve özel hukuk tüzelkiþilerine yaptýrýlarak uygulanýr. (5366/3).Bu alanlarda Toplu Konut Ýdaresi ile ortak uygulamayapýlabileceði gibi, Toplu Konut Ýdaresine de uygulamayaptýrýlabilir.. Yenileme alaný içinde yapý parsellerindeki uygulamalarda kendiparseli ve yapýsý aynen korunarak yenilenecek yapýlar, projeninbütünlüðünü bozmamak þartýyla belediyece kabul edilen projeyebaðlý kalmak ve il özel idaresi ve belediyenin belirleyeceði amaçtakullanýlmak kaydýyla parsel sahibince yapýlabilir. Bu durumlardauygulamanýn projeyle eþ zamanlý olarak baþlatýlmasý vetamamlanmasý esastýr. Aksi takdirde il özel idaresi ve belediyecebu kanun hükümleri uygulanýr.. Uygulama esnasýnda her türlü kontrol, denetim ve takipiþlemleri, ilgili il özel idaresi ve belediyece yapýlýr veya yaptýrýlaraksonuçlandýrýlýr. Bu iþlemler, projenin özelliðine göre, konuyla ilgiliuzman kiþi, kurum ve ekiplere yaptýrýlýr.. Yenileme alanlarýndaki uygulamalar her türlü vergi, resim, harçve ücretlerden muaftýr.. Yenileme projelerini onaylamak üzere 2863 sayýlý Kültür ve TabiatVarlýklarýný Koruma Kanununun 51. maddesine göre gerektiðikadar Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Bölge Kuruluoluþturulur. Kurulca onaylanan projeler, il özel idaresi veyabelediyece uygulanýr.. Yenileme alanlarýnda yapýlacak uygulamalarda her türlü mal vehizmet alýmlarý ile yapým iþleri, ceza ve ihalelerden yasaklamahükümleri hariç olmak üzere 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunuhükümlerinden muaftýr.. Yenileme projeleri, uygulama alaný içerisinde bulunan taþýnmazkültür ve tabiat varlýklarýnýn rölöve, restitüsyon, restorasyonprojeleri ile onarýlacak veya yeniden inþa edilecek yapýlarýn imarmevzuatýnda öngörülen projelerinden oluþur.

Ýl özel idaresi ve belediye, yenileme alaný ilan edilen yerlerdekitaþýnmazlar üzerinde, her türlü yapýlaþma, kullaným ve iþletmekonularýnda proje tamamlanýncaya kadar geçici kýsýtlamalaruygulayabilir. (5366/4)

KAMULAÞTIRMA NASIL YAPILIR?

HAZÝNEYE AÝT TAÞINMAZLAR NASIL DEVREDÝLÝR?

YENÝLEME PROGRAMLARINDA HANGÝ PARASAL KAYNAKLARKULLANILIR?

YENÝLEME ALANLARINDAKÝ KAMU KURUM VE KURULUÞLARINA AÝTTAÞINMAZLARDAN NASIL YARARLANILIR?

a) Eðitim, Saðlýk, Kültür ve Sosyal Amaçlý Kullanýlmak Üzere :

b) Ticarî Faaliyetlerde Kullanýlmak Üzere:

Yenileme alanlarýnda bulunan yapýlarýn boþaltýlmasý, yýkýmý vekamulaþtýrýlmasýnda anlaþma yolu esastýr. Anlaþma saðlanamayanhallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kiþilerinin mülkiyetinde bulunantaþýnmazlar ilgili il özel idaresi ve belediye tarafýndan kamulaþtýrýlabilir.Bu Kanun uyarýnca yapýlacak kamulaþtýrmalar 2942 sayýlýKamulaþtýrma Kanununun 3. maddesinin ikinci fýkrasýndaki iskânprojelerinin gerçekleþtirilmesi amaçlý kamulaþtýrma sayýlýr.

Kamulaþtýrma iþlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri vebelediyeler veraset ilamý çýkarttýrmaya, kayyým tayin ettirmeye veyatapuda kayýtlý son malike göre iþlem yapmaya yetkilidir. (5366/4)

Yenileme alanlarýnda uygulanacak projelerin kamulaþtýrma, plân,proje ve yapým iþlerinde kullanýlmak üzere, 2863 sayýlý Kültür ve TabiatVarlýklarýný Koruma Kanununun 12. maddesine göre oluþturulantaþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasýna katký payý hesabýndanbelediyelere aktarma yapýlýr.

Bu taþýnmazlar iki deðiþik amaçla sýnýrlý ayni hak tesis edilerek tahsisedilir. (5366/5)

kamu yararýna çalýþan dernekler, vakýflar, kamu kurumuniteliðindeki meslek kuruluþlarý ve diðer kamu kurum vekuruluþlarý ile üniversitelere;

gerçek ve özel hukuk tüzel kiþilerine.

Her iki halde de þu koþullarýn yerine getirilmesi gerekmektedir:. tarihi özelliklerine uygun olarak restore ettirilmek ve veya tarihiözellikleri korunmak,. mülkiyeti ilgili kamu kurum ve kuruluþunda kalmak üzere.

Yenileme alaný içerisinde kalan Hazineye ait taþýnmazlar, baþka biriþleme gerek kalmaksýzýn projeyi yürüten il özel idaresine ve belediyeyebedelsiz devredilir. Satýþ ve gelir getirici bir iþe dönüþtürüldüðünde,proje ve uygulama giderleri çýktýktan sonraki gelirin %25’i Hazineyeverilir. Devre ait iþlemler il özel idaresi ve belediyenin talebi üzerineilgili tapu sicil müdürlüðünce resen yapýlýr. Bu iþlemler her türlü vergi,resim ve harçtan muaftýr. Yenileme alaný ilan edilen yerlerde, yenilemeprojesi kapsamýnda kalan taþýnmazlar Hazinece satýlamaz, kirayaverilemez, tahsis edilemez. (5366/4)

4746

PROJELERDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASI

PROJE ÝNCELEME SÜRECÝ

PARSELLERÝN AYRIÞTIRILMASI VE BÝRLEÞTÝRÝLMESÝ

YIKILMA TEHLÝKESÝ BULUNAN YAPILAR

YOK OLAN TESCÝLLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIÐI YAPILAR

(YED/10)

Ýlgili idareler koruma bölge kurulu tarafýndan onaylanmýþ olan þuprojelerde deðiþiklik yapamazlar:

· Taþýnmaz kültür varlýðý parselinde ek veya eklentisuretiyle yapýlacak yapýlara iliþkin projeler,· Sit alaný veya koruma alaný içinde yeni inþa edilecekyapýlara iliþkin projeler,· Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn rölöve-restitüsyon verestorasyon projeleri.

Ancak, inþa edilecek yapýnýn fen ve saðlýk þartlarýnýn mevzuatauygunluðunu kontrol ederler.

(YED/10)

Koruma Bölge Kurulu tarafýndan deðerlendirilmesi gerekliprojeler, öncelikle ilgili imar yönetmeliðine uygunluðu açýsýndanilgili idarece incelenerek görüþleriyle birlikte Koruma BölgeKurulu Müdürlüðüne gönderilir.

(YED/11)Koruma Bölge Kurulu, taþýnmaz kültür varlýðý parsellerinde,taþýnmaz kültür varlýklarýnýn mahiyetlerini etkilemeyecek þekildeayrýlma ve birleþtirilmelerine izin vermeye yetkilidir.

(YED/7)

Yýkýlacak þekilde tehlike yaratan korunmasý gerekli taþýnmazkültür varlýklarý belediyeler veya il özel idaresinin talebi üzerinevalilikler tarafýndan boþaltýlýr. Gerekli güvenlik önlemlerialýndýktan sonra konu koruma bölge kuruluna iletilerek alýnacakkarara göre iþlem yapýlýr.

(YED/12)

Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnýn herhangi bir þekilde yokolmalarý halinde, bulunabilen yapýnýn kalýntýlarý, daha öncehazýrlanmýþ rölöve, restitüsyon, restorasyon projesi, her türlüarþiv belgesi, diðer yazýlý, görsel ve sözlü bilgiler gibikaynaklardan yararlanarak kendi parsellerinde, daha öncebulunduðu oturum alanýnda, belgelerin elverdiði oranda kitle,yükseklik ve özgün mimari özelliklerinde yeniden yapýlýr. Yeni

SÝT ALANLARINDA YENÝ YAPILAÞMA VETESCÝLLÝ KÜLTÜR VARLIKLARININ ONARIMINAÝLÝÞKÝN ÇEÞÝTLÝ HUSUSLAR

yapým sürecinde, yukarýda sýralanan belgelere dayalý birrestitüsyon ve restorasyon etüdü ile Koruma Bölge Kurulundanizin alýnmasý gerekmektedir.

(YED/13)

Taþýnmaz kültür varlýklarýndan depreme maruz kalan yapýlarlailgili uygulamalar Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararlarý ilekonuya iliþkin diðer mevzuat hükümleri dikkate alýnarak yerinegetirilir.

(2863/17)

Koruma Bölge Kurulunca sit alaný olarak ilan edilen yerlerde; bukararýn ilanýndan önce imar mevzuatýna ve onaylý imar plânlarýnauygun olarak alýnmýþ yapý ruhsatý ve eklerine göre subasmanseviyesi tamamlanmýþ yapýlarýn inþasýna devam edilebilir.

Subasman seviyesi tamamlanmamýþ yapýlarýn yapý ruhsatlarýiptal edilir.

Kesin yapýlanma yasaðý bulunan sit alanlarýnda (1. ve 2. derecearkeolojik ve 1. derece doðal sit alanlarý) bu maddehükümlerinden faydalanýlamaz.

DEPREME MARUZ KALAN YAPILAR

SÝT ÝLANINDAN ÖNCE ÝNÞAATINA BAÞLANAN RUHSATLIYAPILAR

4948

KAÇ TÜR ONARIM UYGULAMASI VARDIR?

Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn onarýmlarý, yapýnýn gerektirdiðimüdahale biçimlerine göre sýnýflandýrýlýr. Ülkemizde mevcutuygulamada üç deðiþik tür müdahale öngörülmektedir. Bumüdahalelerin tanýmlarý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný KorumaYüksek Kurulu tarafýndan aþaðýdaki þekilde yapýlmýþtýr:

1. Bakým: Sadece yapýnýn yaþamýný sürdürmeyiamaçlayan, tasarýmda, malzemede, yapýsal öðelerde vemimaride deðiþiklik gerektirmeyen müdahalelerdir.Görüldüðü gibi bakým en az müdahale gerektiren, yerelolanaklarla gerçekleþebilecek bir dizi uygulamayý içerir.

2. Basit Onarým: Yapýnýn bozulan ya da eksilenbölümlerinin ayný malzeme ve biçimle deðiþtirilmesineolanak saðlayan bir müdahale türüdür.

3. Esaslý Onarým: Yapýda ciddi önlemler alýnmasýnýgerektiren, rölöve-restitüsyon-restorasyon projelerinedayalý bir uygulamadýr.

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yasasýnýn bazýmaddelerini deðiþtiren 5226 sayýlý yasa , 57. Maddede yapýlan birdeðiþiklikle, daha önce yasada olmayan “3194 sayýlý ÝmarKanununun 21. maddesi kapsamýna giren ruhsata tabiî olmayantadilat ve tamiratlar” tanýmýný getirmiþ ve bu tür müdahaleleri“derz, iç ve dýþ sýva, boya, badana, oluk, dere, doðrama, döþemeve tavan kaplamalarý, elektrik ve sýhhi tesisat tamirleri ile çatýonarýmý ve kiremit aktarýlmasý ve imar yönetmeliðe uygun olarakmahallin hususiyetine göre belediyelerce hazýrlanacak imaryönetmeliklerinde belirtilecek taþýyýcý unsuru etkilemeyenmüdahaleler” olarak tanýmlamýþtýr.

Görüldüðü gibi Yüksek Kurulunun ilke kararýnda yer alan bakýmve basit onarým müdahaleleri ile imar yasasýnda yer alan tamiratve tadilat müdahaleleri arasýnda özde bir fark bulunmamaktadýr.Kültür varlýðý yapýda tadilat ve tamiratlar bünyesinde KUDEBkurulmuþ idarelerin izin ve denetiminde gerçekleþtirileceði için,bu müdahalelerin neler olduðunun ayrýntýya kavuþturulmasýgerekmektedir. Konunun daha iyi anlaþýlabilmesi için tamirat vetadilat genel baþlýðý altýndaki müdahaleler yine de bakým ve basitonarým baþlýklarý altýnda ayrýntýlandýrýlacaktýr.

ONARIM UYGULAMALARI SÜRECÝBAKIM KAPSAMINA GÝREN VE GÝRMEYEN MÜDAHALELERNELERDÝR?

Bakým Kapsamýna Girmeyen Müdahaleler

1. Kültür varlýðý yapýnýn mimari özelliklerinden plan þemasý vecephelerinde deðiþiklik yapýlmayacak, herhangi yeni bir öðe yaniduvar, pencere ya da kapý gibi eklenmeyecek ya da yapýda var olanbu tür mimari öðeler çýkartýlmayacaktýr.

bakým

Kültür varlýðý yapýlarda bakým uygulamasý kapsamýnda hangimüdahalelerin yapýlamayacaðý, hangi müdahalelerinyapýlabileceðine iliþkin bazý bilgiler Yüksek Kurulun ilkekararýndaki anlatýmlar da göz önünde tutularak aþaðýdaaçýklanmaya çalýþýlacaktýr.

Burada amaçlanan husus, yapýyý kültür varlýðý yapan deðerlerinbozulmamasýdýr. Bu deðerlerin arasýnda en önemlilerinden birtanesi “özgün” olmaktýr. Bir baþka deyiþle, yapýnýn yapýldýðýdönemdeki ya da deðiþik dönemlerde yapýlan müdahalelerleoluþan dönemin özgün özellikleridir. Bu özellikler arasýnda ise,yapýnýn planý ve cephe görünümleri en önemli iki mimari özellikolarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bu nedenle yapýda sadece basitbozulmalarýn düzeltilmesini hedef alan bakým uygulamasýnda birpencerenin kapatýlmasý ya da zemin katta yeni bir kapý açýlmasý,yapýnýn mimari özelliði ile ilgili olduðu için bir araþtýrma ve deproje çalýþmasý gerektirecektir.

Burada bir baþka hususun da deðerlendirilmesi gerekmektedir.Geleneksel yapýlar, yapýmýndan itibaren deðiþik tarihlerde,kullanýcýnýn deðiþmesi, yapýya baþka bir fonksiyon verilmesi,çeþitli onarýmlar geçirmesi vb. nedenlerle deðiþikliklere uðramýþolabilirler. Örneðin, eskiden banyo olarak kullanýlan ve“gusulhane” olarak adlandýrýlan dolapçýk öðesi, yýkanma eylemiayrý bir banyoda tasarlandýðý dönemde kullanýlmaz hale gelipdolaba çevrilmiþ olabilir. Ya da Anadolu’nun birçokyerleþmesinde görüldüðü gibi geleneksel yapýlardaki dar veyüksek olan pencere boyutlarý, yaþam biçiminin deðiþmesi,ýsýnma araçlarýnýn geliþmesi, daha çok ýþýk almak vb. amaçlarlageniþletilmiþ olabilir. Ya da yapý yapýldýktan belli bir süre sonrasahibi ya da kullanýcýsý, odalardan bir tanesini bölüp yeni bir kapýtakarak iki ayrý oda elde edebilir. Bu tür deðiþikliklerin biçimleri,malzemeleri ve yapým teknikleri müdahalenin yapýldýðý döneminanlayýþýný, o dönemde kullanýlan malzeme ve inþaat tekniðinianlattýðý ve o dönemin anlayýþýný ve gereksinmelerini yansýtan vebunlarý öðrenmemiz için önemli birer tarihi belge sayýlýrlar veayrýntýlý araþtýrmalar yapýlýncaya kadar saklanmalarý gerekir. Bunedenle sýrasýnda, bu tür eklemeleri de korumak ancakaþaðýda örnekleri verilecek küçük müdahalelerle yetinmekgerekmektedir.

5150

2. Kullanýlan özgün malzemeler (ahþap, kerpiç, taþ vb.)deðiþtirilmeyecektir.

esaslýonarým

3. Yapýnýn taþýyýcý elemanlarýnda (dikmeler, kiriþler vb.) deðiþiklikyapýlmayacaktýr.

4. Kapý, pencere, dolap, saçak, gusulhane vb. mimari öðelerdeðiþtirilmeyecektir.

Bakým Kapsamýna Giren Müdahaleler

1. Yapýnýn Nem Almamasýný Saðlayan Önlemler

2. Boya ve Badanalarýn Yenilenmesi

Bakým iþlemi yapýnýn malzeme ve strüktürünün saðlam olasýhalinde gerçekleþtirilen bir uygulamadýr. Aksi takdirde

müdahalesinin yapýlmasý gerekecektir. Bu nedenlebakým gerektiren yerlerde yeni bir malzemenin kullanýlmasý sözkonusu deðildir. Burada amaç, mevcut yapý malzemelerinin dahafazla yýpranmasýný önleyecek önlemlerin alýnmasýdýr.

Yukarýda yapýlan açýklamalar bu bölüm için de geçerlidir. Çünkü,bakým çok ayrýntýlý bir iþlem olmadýðý için yapýnýn saðlamlýðýnýsaðlayan ana duvarlarý, dikmeleri, tavan ve döþeme kiriþleri vb.taþýyýcý ögelerin deðiþtirilmesi bu kapsamda ele alýnamaz.

Yapýnýn orijinal parçalarý olan bu tür öðelerin deðiþmesi bakýmkapsamý dýþýndadýr. Ancak bu öðelerdeki bazý elemanlarýnbozulmasý yada daha fazla yýpranmasýný önleyecek önlemlerbakým kapsamýnda ele alýnabilir.

Bakýmýn herhangi bir kapsamlý müdahaleyi gerektirmeyen,herhangi bir yapý malzemesinin ya da elemanýnýn deðiþmesiyerine, yerinde yapýlacak basit müdahalelerle yapýnýnsorunlarýnýn çözülebileceði düþünüldüðünde þu müdahalelerinyapýlabileceði görülmektedir.

Baþta geleneksel konutlar olmak üzere, tüm eskiyapýlarýn en büyük sorunlarý arasýnda, zeminden ve üstörtüden gelen suyun akýþýnýn düzenlenememesibulunmaktadýr. Zeminden gelen su, duvarlarýnýn rutubetalmasýna ve giderek sýva ve badanalarýn bozulmalarýna;üstten gelen su ise, çatýnýn tavanlarýnýn ve hattadöþemelerin bozulmasýna yol açmaktadýr. Bu sorununkaynaðýnýn ortadan kaldýrýlmamasý ise kimi hallerde ciddiyapýsal sorunlara neden olabilmektedir. Bu durumdayapýnýn mimari özelliklerinde deðiþiklik yaratmayacak butür sorunlar için müdahaleler gerekmektedir.

Bakým ve basit onarým uygulamalarýnda, herhangi birelemanýn yenilenmesi halinde ayný malzemeninkullanýlmasý ilke olarak benimsenmiþ bulunmaktadýr.Bunun iki nedeni bulunmaktadýr. Bunlardan ilki eski veyeni malzemenin niteliklerinin çok farklý olmasý halindebirbirleriyle uyuþmamalarý ve daha sonra özgünmalzemede çatlak ve deformasyonlara neden

olmalarýdýr. Bu durumda boya ve badanalarýnyenilenmesinde olabildiðince bu ilkeye uyulmasýndayarar vardýr.

Bu taným, deforme olmuþ çerçevelerin düzeltilmesine,sarkmýþ kapý ve pencerelerin düzeltilerek kullanýlýrduruma getirilmesine, birbirinden ayrýlmýþ öðelerin çivi,tutkal vb. araçlarla saðlamlaþtýrýlmasýna olanaksaðlamaktadýr.

Bu tanýmda geçen sözcükler ayrýntýlandýrýldýðýnda þumüdahalelerin yapýlamayacaðý görülmektedir:

1. Yapýnýn plan þemasýnda ve cephelerinde deðiþiklikyapýlmayacaktýr, herhangi bir yeni duvar, pencere ya dak a p ý g i b i e l e m a n l a r e k l e n m e y e c e k y a d açýkartýlmayacaktýr. “ ” bölümünde bu baþlýk altýndaaçýklanan hususlar basit onarým için de geçerlidir.

2. Kullanýlan özgün malzemeler (ahþap, kerpiç, taþ vb.)Deðiþtirilmeyecektir.

Geleneksel konutlarda hangi malzemeden yapýlmýþ olursa olsun,çeþitli nedenlere dayalý olarak duvarlarda bozulmalar vedeformasyonlar görülmektedir. Bu bozulmalarýn bir bölümüivedilikle onarýlmadýðý takdirde daha ciddi sorunlara yol açacaðýiçin gerekli müdahalelerin yapýlmasýnda yarar vardýr.

3. Niteliðini Yitirmiþ Kapý ve Pencere Gibi ElemanlarýnSaðlamlaþtýrýlmasý

BASÝT ONARIM KAPSAMINA GÝREN VE GÝRMEYENMÜDAHALELER NELERDÝR?

Basit Onarým Kapsamýna Girmeyen Müdahaleler

Bakým

Basit Onarým Kapsamýna Giren Müdahaleler

1. Duvarlarýn bozulmuþ bölümleri ayný malzeme ve teknikkullanýlarak yenilenebilir.

2. Kapý, pencere, döþeme, tavan ve çatýlarýn niteliðini ve taþýmagücünü yitirmiþ olan bölümleri yine ayný boyut ve biçimde ahþapkullanýlarak yenilenebilir.

3. Ýç ve dýþ sývalarýn ve badanalarýn bozulmuþ olan bölümleri aynýrenk ve malzeme kullanýlarak yenilenebilir.

4. Sýhhi tesisat ve elektrik tesisatý çaðdaþ gereçler kullanýlarakdeðiþtirilebilir.

“ ” bölümünde bu baþlýk altýnda açýklanan hususlarbasit onarým için de geçerlidir.Bakým

5352

ESASLI ONARIM NEDÝR?

Esaslý onarýmlarda, kültür varlýðý yapý için hazýrlanacakkoruma/onarým projeleri (rölöve, restitüsyon, restorasyonprojeleri) ve diðer belgeler, Koruma Bölge Kuruluna sunulur.Koruma Bölge Kurulunun onayladýðý proje ve koþullardauygulama gerçekleþtirilir. Uygulamalara iliþkin denetleme;Koruma, Uygulama ve Denetim Bürolarý, Proje Bürolarý ile EðitimBirimlerinin Kuruluþ, Ýzin, Çalýþma Usul ve Esaslarýna DairYönetmeliðe göre yapýlýr.

GÝRÝÞ

HANGÝ HÝZMETLER KÝK DIÞINDADIR ?

· Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn Rölöve, Restitüsyon,Restorasyon Projelerinin Hazýrlanmasý

· Sokak Saðlýklaþtýrma Projelerinin Hazýrlanmasý

4/1/2002 tarihli ve 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanununa (KÝK)14/7/2004 tarihli ve 5226 sayýlý kanunla eklenen 3. maddesinin (i)bendi ile Geçici 4. maddesi Kültür ve Tabiat Varlýklarýný KorumaKanununun kapsamýndaki bir çok hizmetin Kamu Ýhale Kanununhükümlerine baðlý kalýnmaksýzýn yapýlacaðýný öngörmüþtür.

Bu deðiþiklikle amaçlanan, kültür ve tabiat varlýklarýna iliþkinproje ve uygulamalarýn kendine özgü nitelikler taþýmasý, bundandolayý yapýlacak hizmetlerin de bu nitelikler göz önünde tutularakgerçekleþtirilmesidir.

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanununun bazýmaddelerini deðiþtiren 5226 sayýlý kanunun 21. maddesi ile 4734sayýlý Kamu Ýhale Kanununun istisnalarý tanýmlayan 3. maddesineeklenen (i) bendi ile 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat VarlýklarýnýKoruma Kanunu kapsamýndaki kültür varlýklarýnýn rölöve,restorasyon, restitüsyon projeleri, sokak saðlýklaþtýrma, çevredüzenleme projeleri ve bunlarýn uygulamalarý ile deðerlendirme,muhafaza, nakil iþleri ve kazý çalýþmalarýna iliþkin mal ve hizmetalýmlarý 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunun kapsamý dýþýnaçýkartýlmýþtýr.

Bu durumda þu hizmetler Kamu Ýhale Kanununun hükümleridýþýnda gerçekleþtirilebilecektir:

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanunukapsamýnda belirlenen kentsel sit alanlarýnda ve korumaalanlarýnda, Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma YüksekKurulu Ýlke Kararlarý, Koruma Bölge Kurulu kararlarý vekoruma amaçlý imar planlarý veya imar planlarýdoðrultusunda, tescilli ve tescilsiz taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn sokaða baký veren cepheleri ile birlikte avluduvarlarý, müþtemilat, çeþme ve benzeri mimari elemanlarýnözgün sokak dokusu ve kentsel mobilya ile birlikte korunmasý,saðlýklaþtýrýlarak yaþatýlmasý ve çaðdaþ yaþama katýlmasýnýnsaðlanmasýnýn yaný sýra sokak dokusunu tanýmlayan tümöðelerin korunmasý ve belgelenmesine yönelik rölöve,

KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININ KORUNMASIHÝZMETLERÝNDE UYGULANACAK ÝHALE USUL

VE ESASLARI

5554

restitüsyon, restorasyon, kentsel tasarým projeleri ilemühendislik dallarýnda yapýlmasý gereken her türlü proje.

Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak þekilde,denetimli olarak ziyarete açmak, tanýtýmýný saðlamak, mevcutkullaným ve dolaþýmdan kaynaklanan sorunlarýný çözmek,alanýn ihtiyaçlarýný çaðdaþ, teknolojik geliþmeleringerektirdiði donatýlarla gidermek amacýyla her ören yerininkendi özellikleri göz önüne alýnarak hazýrlanacak 1/500, 1/200ve 1/100 ölçekli düzenleme projeleri.

Kültür varlýklarýnýn teþhiri, tanzimi, kullanýlmasý ve bilimselyöntemlerle tanýtýlmasý,

Kültür varlýklarýnýn bulunduðu veya nakledileceði yerdekorunmasý.

Bakým, makine ve ekipmanýn bakým ve onarýmý, taþýma,haberleþme, sigorta, araþtýrma ve geliþtirme, muhasebe,piyasa araþtýrmasý ve anket, danýþmanlýk, kontrollük,mimarlýk ve mühendislik, etüt ve proje, tanýtým, basým veyayým, toplantý, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik,temizlik, meslekî eðitim, fotoðraf, film, fikrî ve güzel sanat vebenzeri diðer hizmetler.

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanununun 10,12 ve 18. maddelerinde tarif edildiði üzere Kültür VarlýklarýnýKoruma Bölge Kurullarýnca onaylanmýþ rölöve, restitüsyon,restorasyon, sokak saðlýklaþtýrma, çevre düzenleme projeleridoðrultusundaki her türlü inþaat iþleri ve bu iþler ile ilgilitesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, onarým,restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yýkma, güçlendirmeve montaj iþleri ile benzer iþleri uygulama iþleri sayýlýr.

Ýdare, bu Yönetmeliðe göre yapýlacak ihalelerde; saydamlýðý,rekabeti, eþit muameleyi, güvenilirliði, gizliliði, kamuoyudenetimini, ihtiyaçlarýn uygun þartlarla ve zamanýndakarþýlanmasýný ve kaynaklarýn verimli kullanýlmasýný saðlamaklasorumludur.

· Çevre Düzenleme Projelerinin Hazýrlanmasý

· Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn Nakil Ýþleri

· Deðerlendirme Hizmetleri

· Muhafaza Hizmetleri

· Kazý Çalýþmalarýna Ýliþkin Mal ve Hizmet Alýmlarý

· Rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri, sokaksaðlýklaþtýrma projeleri ile çevre düzenleme projelerine iliþkinuygulamalarýn yapýlmasý

TEMEL ÝLKELER

Aralarýnda kabul edilebilir doðal bir baðlantý olmadýðý sürece malalýmý, hizmet alýmý ve uygulama iþleri birarada ihale edilemez.

Bu Yönetmeliðe göre yapýlacak ihalelerde açýk ihale usulü ve belliistekliler arasýnda ihale usulü temel usullerdir. Pazarlýk usulü,belirtilen özel hallerde kullanýlabilir. (ÝY/5)

Ýhale konusu mal veya hizmet alýmlarý ile uygulama iþlerinin hertürlü özelliðini belirten idari ve teknik þartnamelerin idarelercehazýrlanmasý esastýr. Ancak, mal veya hizmet alýmlarý ileuygulama iþlerinin özelliði nedeniyle idarelerce hazýrlanmasýnýnmümkün olmadýðýnýn ihale yetkilisi tarafýndan onaylanmasýkaydýyla, teknik þartnameler bu Yönetmelik hükümlerine görehazýrlattýrýlabilir.

Ýhale konusu mal veya hizmet alýmlarý ile uygulama iþlerininteknik kriterlerine ihale dokümanýnýn bir parçasý olan teknikþartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliðive fonksiyonelliði saðlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyicihususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fýrsat eþitliðisaðlayacaktýr.

(ÝY/8)

Ýhaleye katýlacak isteklilerden, ekonomik ve mali yeterlik ilemesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine iliþkin olarakaþaðýda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir:

a) Ekonomik ve mali yeterliðin belirlenmesi için;1) Bankalardan veya özel finans kurumlarýndan temin edilecekisteklinin mali durumu ile ilgili belgeler,2) Ýsteklinin, ilgili mevzuatý uyarýnca yayýmlanmasý zorunluolan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri,yoksa bunlara eþdeðer belgeleri,3) Ýsteklinin iþ hacmini gösteren toplam cirosu veya ihalekonusu iþ ile ilgili taahhüdü altýndaki ve bitirdiði iþ miktarýnýgösteren belgeler.

b) Mesleki ve teknik yeterliðin belirlenmesi için;1) Ýsteklinin, mevzuatý gereði ilgili odaya kayýtlý olarakfaaliyette bulunduðunu ve teklif vermeye yasal olarak yetkiliolduðunu kanýtlayan belgeler,2) Ýsteklinin ihale konusu iþ veya benzer iþlerde, mal ve hizmetalýmlarý için son beþ yýl içinde, uygulama iþleri için ise son onbeþ yýl içinde kamu veya özel sektörde o iþe ait sözleþmebedelinin en az %70’i oranýnda gerçekleþtirdiði veya %50’sioranýnda denetlediði veyahut yönettiði idarece kusursuz kabul

ÞARTNAMELER NASIL HAZIRLANIR?

ÝHALEYE KATILACAKLARDA HANGÝ YETERLÝK KOÞULLARIARANIR?

5756

edilen benzeri iþlerle ilgili deneyimini gösteren belgeler,3) Ýsteklinin üretim veya imalat kapasitesine, araþtýrma-geliþtirme faaliyetlerine ve kaliteyi saðlamasýna yönelikbelgeler,4) Ýsteklinin organizasyon yapýsýna ve ihale konusu iþi yerinegetirmek için yeterli sayýda ve nitelikte personel çalýþtýrdýðýnaveya çalýþtýracaðýna iliþkin bilgi veya belgeler,5) Ýhale konusu hizmet veya uygulama iþlerinde isteklininyönetici kadrosu ile iþi yürütecek teknik personelinin eðitimive mesleki niteliklerini gösteren belgeler,6) Ýhale konusu iþin yerine getirilebilmesi için gerekli görülentesis, makine, teçhizat ve diðer ekipmana iliþkin belgeler,7) Ýstekliye doðrudan baðlý olsun veya olmasýn, kalitekontrolden sorumlu olan ilgili teknik personel veya teknikkuruluþlara iliþkin belgeler,8) Ýhale konusu iþin ihale dokümanýnda belirtilen standartlarauygunluðunu gösteren, uluslararasý kurallara uygun þekildeakredite edilmiþ kalite kontrol kuruluþlarý tarafýndan verilensertifikalar,9) Ýdarenin talebi halinde doðruluðu teyit edilmek üzere,tedarik edilecek mallarýn numuneleri, kataloglarý veyafotoðraflarý.

Ýhale konusu iþin niteliðine göre yukarýda belirtilen bilgi veyabelgelerden hangilerinin yeterlik deðerlendirmesindekullanýlacaðý, ihale dokümanýnda ve ihale veya ön yeterliðe iliþkinilan veya davet belgelerinde belirtilir.

Bu Yönetmelik kapsamýnda yapýlan iþler nedeniyle verilecek iþdeneyim belgeleri 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanununun 10.maddesinin üçüncü fýkrasý hükmüne tâbidir.

(ÝY/9)

Mal veya hizmet alýmlarý ile uygulama iþlerinin ihalesi yapýlmadanönce idarece, her türlü fiyat araþtýrmasý yapýlarak katma deðervergisi hariç olmak üzere yaklaþýk maliyet belirlenir. Bubelirlemede, kanunlarýn verdiði yetkiye dayanýlarak ilgilidairelerce tespit edilmiþ birim fiyatlar, rayiçler ve genel tarifler dekullanýlabilir.

(ÝY/10)

Ýhale konusu iþin özgün nitelikte ve karmaþýk olmasý nedeniyleteknik ve mali özellikleri ile yaklaþýk maliyetinin gerekli olannetlikte belirlenememesi durumunda, bu durumu gerektirensebepler bir tutanakla tespit edilir ve ihaleyi yapan idarenin üstyöneticisinin onayý alýnmak suretiyle bu Yönetmeliðin 25.maddesinin birinci fýkrasýnýn (c) bendine göre ihale yapýlabilir.

YAKLAÞIK MALÝYET NASIL BELÝRLENÝR?

YAKLAÞIK MALÝYETÝN BELÝRLENEMEMESÝ HALÝNDE NEYAPILIR?

ÝHALE KOMÝSYONU KÝMLERDEN OLUÞUR?

ÝHALE USULLERÝ NELERDÝR?

a) Açýk Ýhale Usulü:

b) Belli Ýstekliler Arasýnda Ýhale Usulü:

c) Pazarlýk Usulü:

(ÝY/12)

Ýhale yetkilisi, biri baþkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu iþinuzmaný olmasý þartýyla, ilgili idare personelinden en az dört kiþininve muhasebe veya malî iþlerden sorumlu bir personelinkatýlýmýyla kurulacak en az beþ ve tek sayýda kiþiden oluþan ihalekomisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir.

Ýhaleyi yapan idarede yeterli sayý veya nitelikte personelbulunmamasý halinde, 4734 sayýlý Kamu Ýhale Kanunukapsamýndaki idarelerden komisyona üye alýnabilir.

(ÝY/22)

Hizmetin yerine getirilmesi için 3 tür ihale yapýlabilir:

Bütün isteklilerin teklif verebildiði usuldür.(ÝY/23)

Belli istekliler arasýndaihale usulü, yapýlacak ön yeterlik deðerlendirilmesisonucunda idarece davet edilen isteklilerin teklif verebildiðiusuldür. (ÝY/24)Koruma Bölge Kurullarý tarafýndan I. Grup Yapý olarak tesciledilmiþ kültür varlýklarý ile I. ve II. Derece Arkeolojik Sitalanlarýndaki kültür varlýklarýnýn rölöve, restitüsyon,restorasyon projeleri ve bunlarýn uygulamalarý iledeðerlendirme, muhafaza ve nakil iþleri ile kazý çalýþmalarýnailiþkin mal ve hizmet alýmlarý ihaleleri, en üst ihale yetkilisionayý alýnmak suretiyle bu usule göre yaptýrýlabilir.

Aþaðýda belirtilen hallerde pazarlýk usulü ileihale yapýlabilir: (ÝY/25)a) Açýk ihale usulü veya belli istekliler arasýnda ihale usulü ileyapýlan ihale sonucunda teklif çýkmamasý,b) Doðal afetler, salgýn hastalýklar, can veya mal kaybý tehlikesigibi ani ve beklenmeyen olaylarýn ortaya çýkmasý üzerineihalenin ivedi olarak yapýlmasýnýn zorunlu olmasý,c) Ýhale konusu mal veya hizmet alýmlarý ile uygulama iþlerininözgün nitelikte ve karmaþýk olmasý nedeniyle teknik ve maliözelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi,d) Yaklaþýk maliyeti 100.000.- (yüz bin) Yeni Türk Lirasýnakadar olan uygulama, hizmet, malzeme, mamul mal alýmýveya uzman ya da sanatkârlara yaptýrýlmasý gerekli olan iþler.Bu iþlerin, uzman ya da sanatkarlar tarafýndan yapýlmasýgereken hallerde, iþ deneyim belgesi, ticaret veya sanayi odasýbelgesi, diðer meslek odalarý belgeleri aranmayabilir.

Ýþin özelliðine ve niteliðine göre, ihalede yukarýdaki usullerdenhangisinin uygulanacaðý bu Yönetmelik hükümlerine uyularakidarece tespit edilir.

5958

d) Doðrudan Temin Yöntemi:

ÝÞ MÝKTARINDA ARTMA VE EKSÝLME OLURSA HANGÝ YÖNTEMUYGULANIR?

(ÝY/27)

Aþaðýda belirtilen hallerde ihtiyaçlarýn ilan yapýlmaksýzýn veteminat alýnmaksýzýn doðrudan temini usulüne baþvurulabilir:

a) Ýhtiyacýn sadece gerçek veya tüzel tek kiþi tarafýndankarþýlanabileceðinin tespit edilmesi.b) Sadece gerçek veya tüzel tek kiþinin ihtiyaç ile ilgili özelbir hakka sahip olmasý,c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerleuyumun ve standardizasyonun saðlanmasý için zorunluolan mal ve hizmetlerin, asýl sözleþmeye dayalý olarakdüzenlenecek ve toplam süreleri üç yýlý geçmeyeceksözleþmelerle ilk alým yapýlan gerçek veya tüzel kiþidenalýnmasý,d) Büyükþehir belediye sýnýrlarý dahilinde bulunanidarelerin 24.759 (yirmidört bin yediyüz ellidokuz) YTL,diðer idarelerin 8.252 (sekizbin ikiyüzelliiki) YTL’yiaþmayan ihtiyaçlarý.

Bu maddeye göre yapýlacak alýmlarda, ihale komisyonukurma yönetmeliðin 8. maddesinde sayýlan yeterlik kurallarýnýarama ve sözleþme düzenleme zorunluluðu bulunmaksýzýn,ihale yetkilisince görevlendirilecek kiþi veya kiþiler tarafýndanpiyasada fiyat araþtýrmasý yapýlarak ihtiyaçlar temin edilir.

Sözleþmenin uygulanmasý sýrasýnda taahhüt edilen iþte; projede,malzemede, detayda, imalat veya imalat miktarlarýndaöngörülemeyen durumlar nedeniyle zorunlu olarak revizyonyapýlmasý halinde bu deðiþikliklerle ilgili iþin bedelinde artma veyaeksilme meydana geldiði takdirde, artýþa konu olan iþin,sözleþmeye esas proje içinde kalmasý ve idareyi külfetesokmaksýzýn asýl iþten ayrýlmasýnýn teknik veya ekonomik olarakmümkün olmamasý halinde yüklenici sözleþme bedelinin %50’si(yüzde ellisi) içinde kalan fazlasýný veya eksiðini ayný sözleþmehükümleri çerçevesinde yapmaya mecburdur. Deðiþtirilen veyailave edilen iþ oranýnda ek teminat almak kaydýyla arttýrýlacak iþegerekli süre verilir.

PLAN VE PROJE MÜELLÝFLERÝNÝN GÖREV VEYETKÝLERÝ VE YEREL YÖNETÝMLER ÝLE OLAN

ÝLÝÞKÝLERÝ NELERDÝR?

Plan ve projeleri hazýrlayan mimar, mühendis ve þehirplancýlarýnýn sorumluluklarý sadece plan ya da projeyihazýrlamakla bitmemekte, plan ya da projenin doðruuygulanmasýný denetlemekle yükümlü olmaktadýrlar. Bunun yanýsýra plan ya da projelerde gerçekleþtirilecek deðiþiklikler için demüelliflerin görüþlerinin alýnmasý esastýr.

Bu temel yaklaþým ýþýðýnda, müelliflerin ve yerel yönetimin ayrýayrý görevleri ile iliþkileri aþaðýdaki maddelerde özetlenebilir:

1. Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnýn rölöve,restitüsyon, restorasyon projelerinin hazýrlanmasýnda vebunlarýn uygulanmasýnda restoratör mimar veyamimarýn bulunmasý zorunludur. (YED/14)

2. Koruma Bölge Kurulunca onaylanan her ölçek venitelikteki plan ve proje uygulamalarýnýn uygulamasorumluluðu, serbest meslek hizmet yetki ve koþullarýnýtaþýdýðý ilgili meslek odasý tarafýndan belirlenen kiþilertarafýndan üstlenilir. (YED/15)

3. Proje uygulamasý safhasýnda herhangi bir nedenleuygulama sorumlusunun ayrýlmasý halinde bu hususBakanlýða bildirilir. Yenisi tayin edilmedikçe uygulamayadevam edilmez. (YED/15)

4. Serbest meslek mensubu uygulama sorumlularýnýndenetimi, ilgili il özel idaresi ve belediyelerce yapýlýr.(YED/15)

5. Ýlgili idareler (valilikler ve belediyeler), yapýlarýn fen vesaðlýk þartlarýna uygun tasarlanmadýðýný ya da hazýrlananrestorasyon projelerinde saðlýk þartlarýna uygun olmayanhususlar bulunduðunu belirlediðinde:

· gerekli düzeltmelerin yapýlmasý için gerekçelikararýný proje müellifine bildirir ve gereklidüzeltmeleri yapmasý istenir.· is tenen deðiþ ikl ik ler taþýnmaz kül türvarlýklarýnýn koruma bölge kurullarýnca onaylýr e s t o r a s y o n p r o j e l e r i n d e d e ð i þ i k l i kgerektiriyorsa, proje müellifince gereklidüzeltmeler yapýldýktan sonra tekrar korumabölge kurulu onayý alýnýr (YED/ 10)· fen ve saðlýk þartlarý arasýnda sit alanlarýndakiyeni yapýlaþma için, aydýnlýk bacasý, merdivenkovasý, yangýn merdiveni, statik ve mühendislik

.

6160

projeleri, atýk baðlantýlarý vb. sayýlabilir. Tescillitaþýnmaz kültür varlýklarý için fen ve saðlýk þartlarýdaha çok elektrik tesisatý, sýhhi tesisat ve atýkbaðlantýlarý ile sýnýrlý kalmaktadýr.

6. Sit alanlarý, taþýnmaz kültür varlýðý parseli ve bunlarýnkoruma alanlarýnda onaylý plan ve proje dýþý uygulamayapan ve yapýlmasýna yol açan sorumlularýnýn, KorumaBölge Kurullarý ile ilgili konularda plan ve projedüzenlemesi, uygulama sorumluluðu yapmasý beþ yýlsüre ile yasaklanýr. Bu husus, Koruma Bölge KuruluMüdürlükleri ve ilgili idareler tarafýndan Bakanlýða veilgili meslek odasýna bildirilir. (YED/15)

7. Sit alanlarý, taþýnmaz kültür varlýklarý ve bunlarýnkorunma alanlarýnda plan ve proje yapan serbest meslekihizmet yetkisi olan müelliflerin sicilleri ilgili meslek odasýve Bakanlýkça tutulur. (YED/15)

8. Bakanlýk, kamu kurum ve kuruluþlarý ile il özel idarelerive belediyeler tarafýndan yapýlan uygulamalarda, bukuruluþlar tarafýndan görevlendirilen uygulamasorumlularý da yukarýdaki hükümlere tabidir. (YED/15)

NEDEN KATKI GEREKMEKTEDÝR?

KATKILAR KÝMLER ÝÇÝN ÖNGÖRÜLMÜÞTÜR?

1. Özel ve Tüzel Kiþilere Yapýlacak Katkýlar

Çeþitli yasal düzenlemeler, taþýnmaz kültür varlýðý maliklerinebazý katkýlarda bululmasýný öngörmüþtür. Bu katkýlarýn nedenleriþöyle sýralanabilir:

1) Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn maliklerininarazi ve/veya yapýlarý bazý kýsýtlara baðlýdýr. Örneðin bumalikler yapýlarýný yýkamazlar, daha büyük yapýyapamazlar, arazilerini diledikleri iþleve uygun olarakkullanamazlar vb. Bu durum bu maliklerin belli orandamaðdur olmalarý sonucunu getirmektedir. Bumaðduriyetin bir bölümünün olsa giderilebilmesi için bazýkatkýlar öngörülmüþtür.

2) Yapýlan araþtýrmalar göstermiþtir ki, kent vekasabalarýmýzýn geleneksel konut ve ticaret bölgelerininbulunduðu alanlarda yaþayanlar çoðunlukla orta ya daalt/orta gelir grubundadýrlar. Bir diðer deyiþle, malikiolduklarý ya da içinde yaþadýklarý kültür varlýðýniteliðindeki yapýda gerekli onarým ve yenilemeiþlemlerini karþýlayacak parasal güçleri yoktur. Budurumda korumanýn gerçekleþebilmesi için bir katkýsaðlanmasý gerektiði açýktýr.

3) Yerel yönetimlerin de bulunduklarý bölge ya dayerleþmede bulunan taþýnmaz kültür ve tabiatvarlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesi için yeterlikaynak ayýrdýklarý söylenemez. Son yýllara deðin izlenenpolitika daha çok merkezi yönetimden kaynak istemebiçiminde geliþmiþtir. Son yasal düzenlemeler demerkezi kaynaklarýn katký olarak kullanýlmasýnýöngörmüþtür.

Mevcut yasal düzenlemelerde öngörülen katkýlar þu iki anabaþlýkta ele alýnabilir:

. Özel hukuka tabi özel ve tüzel kiþilerin mülkiyetindebulunan taþýnmaz kültür varlýklarý için Kültür ve TurizmBakanlýðý tarafýndan yapýlan yardým. Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnýn restorasyonuamacýyla verilen Toplu Konut kredileri

ÇEÞÝTLÝ YASAL DÜZENLEMELERLEKÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININKORUNMASINA YAPILAN KATKILAR

6362

2. Yerel Yönetimlere Yapýlacak Katkýlar

KATKILARIN NÝTELÝKLERÝ NEDÝR?

1.ÖZEL HUKUKA TABÝ ÖZEL VE TÜZEL KÝÞÝLERÝN MÜLKÝYETÝNDEBULUNAN TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI ÝÇÝN KÜLTÜR VETURÝZM BAKANLIÐI TARAFINDAN YAPILAN YARDIM

Amacý Nedir?

Kimlere Yardým Yapýlýr?

Yardýmýn Türleri Nelerdir?

Nakdi Yardým:

Teknik Yardým:

Ayni Yardým:

. Belediyelerin koruma alanýnda hizmet vermesi içinoluþturulan “Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn KorunmasýnaKatký Payý”. Koruma Amaçlý Ýmar Planlarýnýn Yapýmý Ýçin ÖngörülenÖdenekler

Bu yardýmýn uygulanmasý ile ilgili ayrýntýlar, 2863 sayýlý Kültür veTabiat Varlýklarýný Koruma Kanununun 12. maddesi uyarýncahazýrlanan “Taþýnmaz Kültür ve Tabiat Varlýklarýnýn OnarýmýnaYardým Saðlanmasý”na dair Yönetmelikte verilmiþtir.

Bu katký payýnýn amacý, maliki bulunduðu taþýnmaz kültürvarlýðýný onaracak mali güce sahip olmayan özel hukuka tabigerçek ve tüzel kiþilere deðiþik nitelikte yardýmlardabulunmaktýr.

Özel hukuka tabi gerçek ve tüzel kiþilere yapýlýr. (YY/2)

Yardým 3 türlü yapýlabilir. Bunlar ayni (malzeme), nakdi (parasal)ve teknik yardým biçiminde olmaktadýr. (YY/4)

Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýnbakým ve onarýmýyla ilgili proje hazýrlanmasý veuygulamalar için Kültür ve Turizm Bakanlýðýnca yapýlacakparasal yardýmý kapsar.

Kültür ve Turizm Bakanlýðý gerek rölöve-restitüsyon-restorasyon projeleri ile bunlara iliþkinmühendislik projelerininin hazýrlanmasý sürecinde belge,bilgi ve personel desteði saðlayacaktýr.

Kültür ve Turizm Bakanlýðý tarafýndanonarým sürecinde deðerlendilmek üzere mal, eþya vemalzeme olarak saðlanacak her tür yardýmý yapacaktýr.

Yardým Almak Ýçin Baþvuru Nasýl Yapýlýr ?

a) Proje Hazýrlanmasý Ýçin Ýstenen Belgeler:

b) Proje Uygulamasý Ýçin Ýstenen Belgeler:

Baþvurular Nasýl Ýncelenir ?

Uygulamalara Ýliþkin Deðerlendirme Ölçütleri Nelerdir?

Taþýnmaz kültür ve tabiat varlýðý malikleri aþaðýda sýralananbelgeleri hazýrlayarak Ýl Kültür ve Turizm Müdürlüklerinebaþvururlar:

(YY/6)· Taþýnmazýn kültür varlýðý olarak tescil edildiðineiliþkin kültür ve tbaiat varlýklarýný koruma bölgekurulu kararý,·Yardým istenen projenin kapsamý, süresi vetahmini bedeline iliþkin rapor,· Yapýnýn iç ve dýþ görünümlerini veren fotoðraflar,· Tapu örneði ya da çaplý tasarruf belgesi· Fotoðraflý nüfus cüzdaný örneði· Kanuni tebligat adresi

(YY/7)·Proje uygulamasýnýn kapsamý, iþin bitirilmesüresi, uygulama aþamalarý ve tahmini bedeleiliþkin rapor,· Yapýnýn iç ve dýþ görünümlerini veren fotoðraflar,· Tapu örneði ya da çaplý tasarruf belgesi,· Belediye ve ilgili koruma bölge kurulu tarafýndanonaylanmýþ arsanýn ve yapýnýn durumunugösteren 1/500 ölçekli vaziyet planý,·Yardým istenen taþýnmazýn koruma bölgekurulunca onaylanmýþ rölöve, restorasyon vegerekiyorsa restitüsyon projeleri,· Fotoðraflý nüfus cüzdaný örneði,· Kanuni tebligat adresi.

Baþvuru yýlý içinde tamamlanamayacak büyük uygulamaprojeleri için, istenen yardým bölümlere ayrýlarak sonraki yýllariçin de talepte bulunulabilir.

Ýl Kültür ve Turizm Müdürlükleri yukarýda sýralanan belgeleriiçeren baþvuru dosyalarýný Kültür Varlýklarý ve Müzeler GenelMüdürlüðüne iletir. Genel Müdürlük baþvurularý kendipersoneline inceletir.

Ýnceleme sonuçlarý her yýl mart ayý baþýnda toplanan Bakanlýkbünyesindeki bir komisyonda incelenir.

(YY/10)

Baþvurularýn önceliklerinin belirlenmesindeki aþaðýdaki ölçütlerdikkate alýnýr:

· Mevcut durumlarý ivedilikle ele alýnmalarý gerekenyapýlar,

6564

· Mimari ve kültürel açýdan dönemsel ve bölgesel özellikgösteren yapýlar,·Niteliði bozulmamýþ sit alanlarý, korunmasý gereklisokak veya meydanlarda yer alan yapýlar,· Baþvurulduðu yýl içinde tamamlanabilecek projeler,· Mülkiyeti gerçek kiþilere ait taþýnmaz kültür varlýklarý,·Mülkiyeti Bakanlar kurulunca vergi baðýþýklýðý tanýnanvakýflar ile kamuya yararlý derneklere ait taþýnmazlar,·Bunlar dýþýnda kalan ve mülkiyeti tüzel kiþilere aittaþýnmazlar.

(YY/11)

Kültür ve Turizm Bakanlýðýnca yapýlacak parasal yardým tutarý:Proje hazýrlanmasý için ellibin (50.000) YTL’yi,Uygulamalar için tahmini uygulama bedelinin % 70’ini ,Tahmini uygulama bedeli ne olursa olsun 200.000.- YTL’yigeçemez.

Uygulamanýn tahmini bedeli 50.000.-YTL’yi geçmiyorsa bubedelin %100’üne kadar parasal yardým yapýlabilir.

Kültür ve Turizm Bakanýnýn onayý ile kesinleþen komisyonkararlarý, Ýl Kültür ve Turizm Müdürlükleri ile baþvuru sahibinebildirilir. Ýl Kültür ve Turizm Müdürlükleri baþvuru sahibi ilesözleþme imzalar.

(YY/13)

Sözleþme imzalandýktan sonra komisyonca belirlenecek önödeme hak sahibine ödenir. Diðer ödemelerde þu süreç izlenir:

Kültür varlýklarý ve Müzeler genel Müdürlüðünceyapýlacak denetim raporlarýna göre uygulamanýn %50’yigeçtiði saptandýðýnda komisyonca uygun görülen toplamyardýmýn %30’u ödenir.Son ödeme uygulama tamamlandýðýnda yapýlýr.

(YY/15)

Þu konularýn Kültür Varlýklarý ve Müzeler Genel Müdürlüðüncesaptanmasý halinde sözleþme feshedilir:

Yardýmýn amacýna uygun þekilde kullanýlmamasý,Yanlýþ bilgi ve belge verilmesi,Yanýltýcý beyanda bulunulmasý,Koruma Bölge Kurullarýnca onaylý rölöve-restitüsyon-restorasyon projelerin aykýrý uygulama yapýlmasý.

Bu durumda yardýmýn tamamý, yardým miktarýnýn ödendiðitarihten tahsil edileceði tarihe kadar geçen süre içinhesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesi ilgiliden istenir.

Yardým Tutarý Nedir?

Sözleþme Nasýl Yapýlýr?

Ödeme Nasýl Yapýlýr?

Sözleþmenin Feshini Gerektiren Nedenler Nelerdir?

Sözleþmesi feshedilen ilgililer bir daha yardýmdanyararlandýrýlmaz.

Sözleþmenin feshi mücbir sebeplere ya da kiþinin kusurudýþýndaki nedenlere dayanýyorsa komisyon geri ödemeyapýlmamasýna ya da ilgiliye süre verilmesine karar verebilir.

2985 sayýlý Toplu Konut Kanunu uyarýnca verilecek kredilerin enaz %10'u tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnýn bakýmý, onarýmý verestorasyonu iþlemlerine iliþkin baþvurularda kullandýrýlýr. Bukapsamdaki öncelikli projeler Bakanlýk ile Toplu Konut ÝdaresiBaþkanlýðýnca müþtereken belirlenir.

Krediden yararlanarak mülkiyetindeki tescilli taþýnmaz kültürvarlýðýnýn bakým, onarým ve restorasyonunu yaptýrmak isteyengayrimenkul sahibi Toplu Konut Ýdaresine yazýlý olarak baþvurudabulunur. Baþvuru sýrasýnda aþaðýdaki doküman ve bilgilerinbulunmasý zorunludur.

Baþvuruda þu belgeler istenir:

· Dilekçe,·Onarýlacak eserin Taþýnmaz Kültür ve Tabiat VarlýklarýBölge Kurulu tarafýndan onaylanmýþ rölöve verestorasyon projeleri ile restorasyon raporu,· Onaylý projeye göre düzenlenmiþ keþif raporu,· Ýþ programý,· Yapýnýn dýþýný, içini ve çevresini detaylý biçimde gösterentanýtýcý nitelikteki fotoðraflar (en az 9x12 cm.boyutlarýnda),· Arsanýn ve binanýn durumunu gösteren, belediyesindenonaylý vaziyet planý (1/200 veya 1/500 ölçekli),· Tapu örneði, çaplý tasarruf vesikasý,· Nüfus cüzdaný örneði ve ikametgah belgesi.

Kredi kullanýlacak olan yapýnýn mülkiyeti hisseli ise,hissedarlarýn her birinin ayrý ayrý dilekçe, nüfus cüzdaný örneði,ikametgah belgesi ve muvafakatname vermesi veyahissedarlardan birine vekaletname vermesi gereklidir.

Kredi verilecek projelerin belirlenmesinde aþaðýdaki kriterlerdikkate alýnýr:

· Tarihi kent dokularýnýn saðlýklaþtýrýlmasýna yönelik olanve yerel yönetimler vb. kurumlarýn öncülüðü ve

2.TESCÝLLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININRESTORASYONU AMACIYLA VERÝLEN TOPLU KONUTKREDÝLERÝ

Baþvurular Nasýl Yapýlýr?

Deðerlendirmede Hangi Ölçütler Kullanýlýr?

6766

koordinasyonu ile gerçekleþtirilecek projelere öncelikverilir.· Kullandýrýlacak kredilerde, bakým, onarým verestorasyon iþlemleri yapýlacak taþýnmaz kültürvarlýðýnýn; mimari ve kültürel deðeri, fiziki durumu,bulunduðu çevrenin özellikleri, kullaným amacý gözönünde bulundurulur.· Taþýnmaz kültür varlýðýnýn bakýmý, onarýmý verestorasyonu için yapýlacak iþlemlerin; yapýnýn kültürvarlýðý niteliðinin devamýný saðlamasý, gerekirsesaðlýklaþtýrýlmasý ve iþlev kazandýrýlmasý amacýna yönelikolmasý zorunludur.

Ýdare tarafýndan kullandýrýlacak kredinin miktarý, projenin keþifbedelinin en fazla %70’i oranýnda olup, 2005 yýlý için bu miktar75.000.-YTL’yi geçemez. Her yýl kullandýrýlacak kredi üst limitifinansman imkanlarý dikkate alýnarak Ýdarece yeniden belirlenir.

Taþýnmaz kültür varlýðý için verilecek kredi miktarýnýn %15’ibankaca gerekli teminatlar alýndýktan sonra avans olarak ödenir.

Kredinin kullandýrýlmasý kararý verildikten sonra:· Toplu Konut Ýdaresi tarafýndan, kredi açýlan proje içinilgili Bankaya gerekli talimatlar verilir.· Banka ile kredi kullanýcýsý arasýnda sözleþme imzalanýrve söz konusu taþýnmaz kültür varlýðý üzerine tahsisedilen kredinin %100 fazlasý üzerinden bankaca ipotektesis edilir.

Teminat olarak gösterilecek gayri menkullerin tasarrufa veipoteðe mani herhangi bir engeli bulunmamalýdýr.

Hisseli gayrimenkula, bütün hissedarlarýn borca ve ipoteðeiþtirakleri halinde kredi açýlabilir.

Kredi ödemeleri, yapýlmýþ iþleri belgeleyen ve usulüne uygunþekilde düzenlenmiþ hak ediþ raporlarýna göre yapýlýr.

Verilen avans, son hak ediþle tamamlanmak üzerehakkediþlerden eþit oranlarda kesilir.

Hakkediþ raporlarý, taþýnmaz kültür varlýðýnýn yer aldýðý bölgedebulunun Kültür ve Turizm Bakanlýðý Rölöve ve Anýtlar Müdürlüðüile TOKÝ tarafýndan onaylandýktan sonra geçerlilik kazanýr veödemesi yapýlýr.

Kredi Miktarý Nedir?

Kredi Kullanýlmaya Nasýl Baþlanýr?

Kredi Ödemeleri Nasýl Yapýlýr?

Banka; hak sahiplerine yapacaðý hakkediþ ödemelerini, ÝdareceBanka hesaplarýna yapýlacak aktarýmdan itibaren en geç üç (3)iþgünü içinde gerçekleþtirir. Banka tarafýndan üç (3) iþgünüiçerisinde aktarýlmayan hakkediþler Ýdareye gerekli açýklamalaryapýlarak ivedilikle iade edilir.Son hakkediþ geçici kabul iþlemi yapýldýktan sonra ödenir.

Kredi verilen projelerin uygulama aþamasýndaki denetimi TOKÝtarafýndan görevlendirilen uzmanlar ile Bakanlýk tarafýndangörevlendirilecek ilgili Rölöve ve Anýtlar Müdürlüðü uzmanlarýtarafýndan müþtereken yapýlýr.

Kullandýrýlan kredinin faizi yýllýk %4, vadesi ise 10 yýl olup geriödemeler aylýk sabit taksitler halinde tahsil edilecektir.

Kredi kullanan gerçek ve tüzel kiþilerin geri ödemeleri, sonhakkediþin ödenmesinden sonra, bankanýn kredi kullanýcýsýnavereceði 10 yýllýk geri ödeme tablosundaki tarihte baþlar. Ancak;geri ödemenin baþlangýç tarihi ile son hakkediþin ödendiði tariharasýndaki süre 3 ayý geçemez.

Vadesinde ödenmeyen borca gecikilen günler için, 6183 sayýlýAmme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanununun 51.maddesinin 1. fýkrasýnda yer alan gecikme zammý uygulanýr.Vadenin bitiminden sonraki üç aylýk dönem içinde de taksitmiktarýnýn cezasý ile birlikte ödenmemesi halinde borç muaccelkýlýnýr ve banka tarafýndan Ýdare-Banka Protokolü çerçevesindetahsil edilir.Kredinin maksada uygun olarak kullanýlmamasý halinde borçmuaccel hale gelir.Borcun muaccel hale gelmesinden sonra yapýlan bütün giderlerile gayrimenkulun paraya çevrilmesi için yapýlan her türlü giderborca eklenir.

Banka; kredi taksitleriyle, faizlerinin tahsili için, bankacýlýk usul veteamülleri içerisinde, gerekli her türlü iþlemleri ve yasal takipleriyapacak, tahsil ettiði taksit, faiz ve cezai faizleri Ýdare hesabýnaalacak kaydedecektir.

Kredi Verilen Projeler Nasýl Denetlenir?

Kredilerin Faizi ve Geri Ödeme Süresi Nedir?

Kredilerin Geri Ödemesi Ne Zaman Baþlar?

Vadesinde Ödenmeyen Borçlar Hakkýnda Ne Uygulanýr?

6968

3. BELEDÝYELERÝN KORUMA ALANINDA HÝZMET VERMESÝ ÝÇÝNOLUÞTURULAN “TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARININKORUNMASINA KATKI PAYI”

Amaç:

Ne Oranda Tahsil Edilir?

Nasýl Tahsil Edilir?

Nereye Yatýrýlýr?

Kullanýmdaki Ölçüt ve Oranlar Nelerdir?

1319 sayýlý Emlak Vergisi Kanununun 8. ve 18. maddeleri uyarýncamükellef hakkýnda tahakkuk eden emlak vergisinin %10'u“Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn Korunmasýna Katký Payý" olarakayrýlmýþ ve bu payýn Belediyelerin görev alanlarýnda kalan kültürvarlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesi amacýylakullanýlmasý öngörülmüþtür. (2863/12)

Katký payý, bina, arsa ve araziler için, mükellefiyetin baþlangýçyýlýnda tespit edilen vergi deðeri üzerinden; mükellefiyetinbaþlangýç yýlýný takip eden yýldan itibaren ise, her yýl, bir önceki yýlaait vergi deðerinin 213 sayýlý Vergi Usul Kanunu hükümleriuyarýnca ayný yýl için tespit edilen yeniden deðerleme oranýnýnyarýsý nispetinde artýrýlmasý suretiyle tespit olunacak deðerüzerinden, yýllýk olarak tarh, tahakkuk ve tahsil edilen emlakvergisinin ( ) oranýnda, emlak vergisiyle birliktetarh, tahakkuk ve tahsil edilir. (KAP/5)

Katký payýnýn tarh, tahakkuk ve tahsilinde, 29/7/1970 tarihli ve1319 sayýlý Emlak Vergisi Kanunu, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayýlýVergi Usul Kanunu ile 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayýlý AmmeAlacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uygulanýr.

Belediyelerce tahsil edilen katký paylarý özel bir hesapta izlenir veen geç tahsilatý takip eden ay sonuna kadar doðrudan il özelidarelerince bu amaçla açýlan Taþýnmaz Kültür VarlýklarýnýnKorunmasýna Katký Payý hesabýna yatýrýlýr. Tahsil edilen katkýpayýnýn süresi içinde Taþýnmaz Kültür Varlýklarýnýn KorunmasýnaKatký Payý hesabýna aktarýlmasýndan belediye baþkaný ve hesapiþleri müdürü birlikte sorumludur. Tahsil edilen katký payýnýnsüresi içinde il özel idarelerince açýlan hesaba aktarýlmamasýveya katký payýnýn baþka amaçla kullanýlmasý halinde sorumlularhakkýnda yasal iþlem yapýlýr.

Katký payýnýn kullandýrýlmasýnda þu ölçütler göz önündetutulmaktadýr: (KAP/7)

· Katký, taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý vedeðerlendirilmesi amacýyla hazýrlanan projelerinmaliyetinin veya kamulaþtýrma bedelinin (

) aþamaz,· Belediyelerin sýnýrlarý içindeki mevcut taþýnmaz kültürvarlýðý oraný, mevcut durumu, önerilen projenin ilinkültürel deðerlerine katkýsý göz önüne alýnacaktýr,

%10’u yüzde onu

%49’unu yüzdekýrk dokuzunu

· Ancak, planlama, projelendirme ve bunlarýnuygulamalarý ile sýnýrlý kalmak koþuluyla bu oran:

- Büyükþehir belediyeleri için () ,

- Büyükþehir belediyesi sýnýrlarý içindeki ilçebelediyeleri ile ilk kademe belediyeleri için

( ) ,- Büyükþehir belediyeleri dýþýndaki il belediyeleri

için ( ) ve diðer bele-diyeler için ( ) kadararttýrýlabilir.

Bu konudaki yetki Ýl Valisi’ndedir.

Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesiamacýyla hazýrlanan projeler için katký payýndan yararlanmakamacýyla belediyelerce yapýlacak baþvurular, iki dönem halindeOcak ve Haziran ayý sonuna kadar il özel idaresi müdürlüðüneyapýlýr. Valilerce gerek görülmesi halinde baþvuru dönemlerindedeðiþiklik yapýlarak il sýnýrý içindeki belediyelere duyurulur.(KAP/8)

Katký payý üç ana alanda istenebilir. (KAP/10)

2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma yasasýnýn 15.maddesine göre belediyeler iki konuda kamulaþtýrmayapmak yetkisine sahiptir: (KAP/10)

a) Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýný, koruma bölgekurullarýnýn belirlediði fonksiyonda kullanýlmak kaydýylakamulaþtýrabilirler,b) Korunmasý gerekli taþýnmaz kültür ve tabiatvarlýklarýnýn korunma alanlarý, imar planýnda yola,otoparka, yeþil sahaya rastlýyorsa belediyelercekamulaþtýrabilirlerc) Koruma amaçlý imar planlarýnýn uygulanmasý içinkamulaþtýrma yapabilirler,

Belediyeler bu baþlýk altýnda þu konularda hazýrlanacak planve projeler için katký payýndan ödenek isteyebilirler:

· Koruma amaçlý imar planlarýnýn yapýmý,· Koruma amaçlý imar planlarýnda tespit edilmiþ ve planölçeðinden daha alt ölçeklerde ve ayrýntýda çalýþýlmasýgereken özel proje alanlarýna iliþkin planlarýn yapýmý,· Sokak saðlýklaþtýrma projelerinin yapýmý,·Korunmasý gerekli bir yapý ya da yapý grubununçevresinin düzenlenmesine iliþkin plan ve projelerin

%60’a yüzdealtmýþa

%80’e yüzde seksene

%85’e yüzde seksen beþe%95’e yüzde doksan beþe

Ne Zaman ve Kime Baþvurulur?

Hangi Konularda Katký Payý Kullanýlabilir?

1. Kamulaþtýrma Alanýnda:

2. Projelendirme ve Planlama Alanýnda:

7170

yapýmý,· Tescilli taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý, onarýmýve yeniden kullanýmý için gerekli rölöve, restitüsyon verestorasyon projelerinin yapýmý.

Yukarýda sýrlanan plan ve projelerin uygulanmasý sürecindede katký payý istenebilmektedir.

Taþýnmaz kültür varlýklarýnýn korunmasý ve deðerlendirilmesiamacýyla hazýrlanan projeler kapsamýnda kamulaþtýrma,projelendirme, planlama ve uygulama konularýnda belediyelercevaliliðe yapýlacak baþvurularda aþaðýda belirtilen belgeler istenir:

· Planlama alanýnýn kentsel sit sýnýrlarýný gösterenKoruma Kurulu kararý ve onaylý pafta,

· Teknik rapor: Bu rapor yapýlmak istenen korumaamaçlý imar planýnýn ana stratejisini, kapsadýðý alanýve bu alan içinde yer alan kültür ve tabiat varlýklarýnýnniteliðini belirtmelidir.

· Belediye meclis kararý,· Tahmini proje maliyeti:

Bu maliyetin hesaplanmasýnda Kültür ve TurizmBakanlýðý “Kültür Varlýklarý ve Müzeler GenelMüdürlülüðü”, “Ýller bankasý” ve “Þehir PlanlamaMimar ve Mühendisleri Odasý” ndan gerekli bilgileralýnabilir.

· Proje alanýnýn sýnýrlarýný ve alandaki korunmasýgerekli öðeleri gösteren koruma kurulu kararý veonaylý pafta,· Proje alanýný, çevresini ve önemli yapýlarý gösterenpanaromikler ve minimum 9x13 ebadýnda çekilmiþfotoðraflarý,· Gerekçeli rapor,· Tahmini proje maliyeti.

· Yapýnýn tesciline iliþkin koruma kurulu kararý,·Yapýnýn konumunu, çevresini ve yerini gösterenölçekli harita ve pafta,· Yapýnýn iç, dýþ ve çevresini gösteren fotoðraflar,· Yapýda iþlev deðiþikliði öngörülüyorsa buna iliþkingerekçeli rapor,· Tahmini proje maliyeti.

3. Uygulama Alanýnda:

Baþvuruda Hangi Belge ve Bilgiler Gereklidir?

1) Koruma Amaçlý Ýmar Planý Yaptýrýlmasý Ýçin;

2) Kentsel Tasarým ve Sokak Saðlýklaþtýrma ProjeleriYaptýrýlmasý Ýçin;

3) Tek Yapý Ölçeðindeki Rölöve-Restitüsyon-RestorasyonProjeleri Yaptýrýlmasý Ýçin;

4) Kentsel Tasarým ve Sokak Saðlýklaþtýrma ProjeleriUygulamalarý Ýçin;

5) Tek Yapý Ölçeðindeki Uygulamalar Ýçin:

6) Kamulaþtýrma Konusunda;

7) Diðer Belgeler:

Hangi Projelere Öncelik Tanýnmaktadýr?

· Koruma Kurulunca onaylý uygulama projesi,· Alanýn panaromikleri ve 9x13 ebadýnda fotoðraflarý,· Ýþ programý,· Tahmini proje maliyeti:

· Koruma kurulu onaylý uygulama projesi,·Yapýda gerçekleþtirilecek ana müdahaleleri vegerektiðinde alacaðý yeni iþlevin gerektirdiðimüdahalelerin tanýmlandýðý restorasyon raporu,· Ýþ programý,· Yapýnýn iç, dýþ ve çevresini gösteren fotoðraflar,· Tahmini proje maliyeti.

· Kamulaþtýrýlacak taþýnmazýn tescil kararý,· Kesinleþmiþ kamulaþtýrma kararý,· Kamulaþtýrma bedeli.

· Valilikçe o baþvuru için gerek görülen bilgi vebelgeler,

· Baþvuruyu yapan belediyece ödenecek miktarýgösteren taahhütname.

Kamulaþtýrma, projelendirme, planlama ve uygulamataleplerinin valilik tarafýndan deðerlendirilmesinde aþaðýdakiöncelik sýrasý dikkate alýnýr. (KAP/11)

a) Mevcut durumu nedeniyle öncelikle ele alýnmasý gerekentek yapýlar ya da yapý gruplarý

1) Onarýmý devam edenler,2) Malzeme, taþýyýcý sistem ve zemin saðlamlaþtýrýlmasýgerekenler,3) Nakil gerektirenler.

b) Koruma amaçlý imar planlarý,

c) Koruma amaçlý imar planlarýnda özel proje uygulama alanýolarak ayrýlmýþ yerlerdeki proje ve uygulamalar,

d) Sokak saðlýklaþtýrma ile çevre düzenleme proje veuygulamalarý,

e) Kentsel sit alanlarýndaki kamuya ait taþýnmaz kültürvarlýklarý ve anýt yapýlar ile koruma alanlarýna iliþkin proje veuygulamalar,

7372

f) Diðer taþýnmaz kültür varlýklarýna iliþkin proje veuygulamalar,

g) Kamulaþtýrmalar.

Deðerlendirmede öncelik sýrasýnýn belirlenmesindebelediyelerin maliyete katýlma oraný da dikkate alýnýr.

Katký payý aktarýlacak projeler, baþvuru dönemini takip eden aysonuna kadar valilerce deðerlendirilir. Gerekli görülmesi halindebaþvurularýn deðerlendirilmesi ve projelerin öncelik sýrasýnýnbelirlenmesi amacýyla vali baþkanlýðýnda istiþari nitelikte birkomisyon oluþturulur. Bu komisyon, Il Kültür ve Turizm Müdürü,Ýl Özel Ýdare Müdürü ve proje gönderen belediyelerin baþkanlarýile Ýl Genel Meclisinden bir üyenin katýlýmýyla oluþur. (KAP/11)Yýllara sari projeler kapsamýnda yapýlacak iþler bölünerek yýliçinde bitirilecek her kýsým için ayrýca keþif özeti hazýrlanýr. Budurumda keþif özeti bazýnda deðerlendirme yapýlýr. Takip edenyýllarda iþin devamý niteliðindeki keþif özetleri öncelikledeðerlendirilir.Keþif artýþlarý deðerlendirmeye alýnmaz.

Katký payý aktarýlmasýna karar verilen kamulaþtýrma,projelendirme, planlama veya uygulama projelerinin maliyetveya kamulaþtýrma bedelinin, bu Yönetmeliðin 7. maddesindebelirlenen oranlarda ödeneceði valilikçe yazýlý olarak ilgilibelediyelere bildirilir. Valilikçe uygun görülen proje vekamulaþtýrmalarýn tahmini maliyet bedellerine göre belirlenentutar, katký payý hesabýnda bloke edilir.Ödemeler, kamulaþtýrmada anlaþma tutanaðý veya asliye hukukmahkemelerince yaptýrýlan tespite göre, diðer iþlerde ise faturaveya hak ediþlere göre belediyelerce ödenir. Bloke edilen tutar,proje maliyeti veya kamulaþtýrma bedelinden fazla ise aradakifark ilgili belediyeye ödenmez ve katký payý hesabýna aktarýlýr.Katký payý hesabýndan yapýlacak ödemelerde mali yýl esastýr.Uygun görülen kamulaþtýrma ve projeler için Katký Payýhesabýnda bloke edilen tutarlar yýlý içinde harcanýr. Bloke edilentutarlarýn yýlý içinde harcanmayan miktarýn ödemesi iptal edilerekbir sonraki yýlda deðerlendirilecek projelerde kullanýlýr.

Projenin uygulanmasý kapsamýnda katký payý aktarýlan vetamamlanan bir iþ için ikinci defa katký payý talep edilebilmesi için,bir önceki iþe iliþkin geçici kabulün yapýldýðý yýlý takip eden yýldanitibaren en az on yýl geçmesi gerekir.

Bu nedenle ayný iþ yerine, deðiþik iþlere baþvurulmasýyeðlenmelidir.

Baþvurular Ne Zaman ve Nasýl Deðerlendirilir?

Belediyelere Ödemeler Nasýl Yapýlýr?

Katký Payýndan Ýkinci Kez Nasýl Yararlanýlýr?

4. KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLANLARININ YAPIMI ÝÇÝNÖNGÖRÜLEN ÖDENEKLER

Koruma amaçlý imar plânlarýnýn yapýmý için belediyelereaktarýlmak üzere Ýller Bankasý Genel Müdürlüðü Bütçesine yeterikadar ödenek konur. Ýl Özel Ýdareleri ise bütçelerinde korumaamaçlý imar plânlarýnýn yapýmý için ödenek ayýrýrlar. (2863/17)

7574

Bazý sit alanlarýnda, içerdikleri deðerler nedeniyle bir çok inþai vefiziki müdahaleye izin verilmemektedir. Bunlar arasýnda enönemlisi kesin yapýlaþma yasaðý olmasýdýr. Bunlar 1. ve 2. derecearkeolojik sit alanlarý ile 1. derece doðal sit alanlarýdýr. Bualanlarda yaþayan parsel malikleri, kesin inþaat yasaðý nedeniyleyaþamlarýný sürdürmekte zorluk çekmekte, özellikle 1. ve 2.derece arkeolojik sit alanlarýnda geleneksel tarýma dahi izinverilmeyebilmektedir.

Bu soruna çözüm getirmek için 5226 sayýlý yasa ile deðiþik 2863sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Yasasýnýn iki ayrýmaddesine hüküm konmuþtur. Bunlardan ilki, kesin inþaatyasaðý getirilen korunmasý gerekli taþýnmaz kültür ve tabiatvarlýklarýnýn bulunduðu sit alanlarýndaki taþýnmaz mallarýnhazineye ait taþýnmaz mallar ile deðiþtirilmesini öngörmekte,diðer ise koruma amaçlý imar plânlarýyla kesin yapýlanma yasaðýgetirilen sit alanlarýnda bulunan gerçek ve özel hukuk tüzelkiþilerinin mülkiyetindeki taþýnmazlar malikin baþvurusuüzerine, belediye ve il özel idaresine ait taþýnmazlarla takasedebilmelerine olanak saðlamaktadýr.

Bu konu 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný KorumaKanununa 3386 sayýlý Kanunla eklenen 15/f maddesinde yeralmaktadýr. Deðiþime iliþkin usul ve esaslar ise 8.12.1990 tarih ve20427 sayýlý Resmi Gazetede ayný baþlýk altýnda çýkan biryönetmelikte tanýmlanmýþ daha sonra bu yönetmeliðin bazýmaddeleri 26.07.1994 Tarih ve 22002 sayýlý Resmi Gazetedeyayýmlanan yönetmelik ile deðiþtirilmiþtir. Deðiþim iþlemi kýsaca“ ” olarak anýlacaktýr.

Gerçek kiþilerle, özel hukuk tüzel kiþilerinin mülkiyetindebulunan, içinde korunmasý gerekli taþýnmaz kültür ve tabiatvarlýklarýnýn bulunmasý nedeniyle sit alaný ilan edilen ve kesininþaat yasaðý getirilen taþýnmaz mallarýn malikleri baþvuruyapmalarý halinde takas iþlemlerinden yararlanabilirler.

. I. ve II. derece arkeolojik sit alaný ile I. derece tabii sit alanýolarak tescil ve kesin inþaat yasaðý getirilen korunmasý

1. KESÝN ÝNÞAAT YASAÐI GETÝRÝLEN KORUNMASI GEREKLÝTAÞINMAZ KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARININ BULUNDUÐUSÝT ALANLARINDAKÝ TAÞINMAZ MALLARIN HAZÝNEYE AÝTTAÞINMAZ MALLAR ÝLE DEÐÝÞTÝRÝLMESÝ

takas

Takastan Kim Yararlanýr?

Takasa Konu Olacak Taþýnmazýn Niteliði Ne Olmalýdýr? (TY/4)

TAKAS VE HAK AKTARIMIgerekli taþýnmaz kültür ve tabiat varlýklarýnýn bulunduðuyerlerde olmasý,. kadastro görmüþ yerlerde bulunmasý,.mallarla deðiþtirilecek özel mülkiyetteki taþýnmazmallarýn ayrýca ve üzerinde mülkiyet uyuþmazlýðýolmamasý ,. koruma amaçlý imar planý kapsamýnda kalmasý (4706/6)gerekmektedir.

. Kültür ve Turizm Bakanlýðýnca, yapýlan baþvurular gözönünde tutularak hangi sit alanlarýnda trampa iþlemininprograma alýnacaðý belirlenir. (TY/5).Programa alýnan sit alaný Büyükþehir Belediyelerisýnýrlarý içindeki ilçelerde veya diðer illerin merkezilçelerinde kalýyorsa Valilikçe, diðer ilçelerin sýnýrlarýiçinde kalýyorsa Kaymakamlýkça ilan edilir. (TY/5). Ýlk ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde, o yýl ki trampaprogramýndan yararlanmak isteyen malikler, Kültür veTurizm Bakanlýðýna iletilmek üzere gerekli belgeler ilebirlikte Ýl Kültür ve Turizm Müdürlüklerine veya doðrudanKültür ve Turizm Bakanlýðýna baþvuruda bulunurlar.. K ü l t ü r B a k a n l ý ð ý n c a , y a p ý l a n b a þ v u r u l a r ý ndeðerlendirilmesi sonucunda, I. ve II. derece arkeolojik sitalanlarý ile, I. derece tabii (doðal) sit alanlarýnda kalan,gerçek ve özel hukuk tüzel kiþilerin mülkiyetinde bulunanve trampaya konu edilebilecek taþýnmaz mallarýn hepsibir liste halinde Maliye Bakanlýðýna gönderilir.. Taþýnmaz malýn maliki ya da maliklerin hepsi taþýnmazmalýn, Hazineye ait taþýnmaz mal ile deðiþtirilmesi içinaþaðýdaki belgelerle birlikte bir dilekçe ile Ýl KültürMüdürlüklerine veya Kültür Bakanlýðýna baþvurudabulunurlar.

a) Taþýnmaz malýn çaplý tasarruf vesikasý veya ölçeklikrokisi ile birlikte tapu senedi örneði,b) 9x12 cm. boyutlarýndan küçük olmamak üzeretaþýnmaz malý gösteren ve tanýtýcý nitelikte ve netçekilmiþ fotoðraflarý,c) Üzerinde Taþýnmaz malýn konumunun gösterildiðitemin edilebilecek mevcut ölçekli haritasý,d) Üzerinde ortak mülkiyet olan taþýnmazlarýn tapusenedinden veya çaplý tasarruf vesikasýndanhissedarlýk ve hisse oraný durumu anlaþýlmýyorsaveraset senedi.

. Taþýnmaz mala iliþkin inceleme raporu ve taþýnmaz malbilgi formu açýk ve tereddüt doðurmayacak þekildekomisyonca düzenlenerek Kültür Bakanlýðýna iletilir.. Listede yer alan taþýnmazlara bulunduklarý yer ve diðertüm özellikleri göz önüne alýnarak, deðer takdir edilir.

Takas Sürecinde Hangi Ýþlemler Yapýlýr?

7776

. Taþýnmaz malýn üzerinde sökülüp götürülebilecek sabitolmayan tesis ve yapýlara, aðaçlardaki meyvelere,tarladaki ürüne deðer takdir edilmez. Trampa yapýlsadahi, Maliye Bakanlýðýnca verilen süre içinde sabitolmayan tesis ve yapýlarýn kaldýrýlmasýna, mevsimindemeyvelerin toplanmasýna, ürünün hasadýna bir defayamahsus olmak üzere izin verilir.. 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanunuuyarýnca, sit alaný ilan edilmiþ ve onanlý koruma amaçlýimar planýnda kesin inþaat yasaðý getirilmiþ arsa vearazilerin, Hazineye ait taþýnmazlarla deðiþtirilmesiiþlemlerinde, taþýnmaz maliklerinin kabul etmesi halindeHazineye ait taþýnmazlarýn satýþ iþlemlerinde ödemearacý olarak kabul edilmek üzere, taþýnmazýn bedelinigösteren bir belge verilir. Belgenin iþleme tabi tutulacaðýtarihteki bedeli, belgede yazýlý bedele kýymet takdirtarihinden itibaren kanuni faiz uygulanmak suretiyletespit edilir. (4706/6)

Þu alanlar takasa konu olamaz:. Bir kamu hizmetine tahsisli veya gerekli olan,. Ýmar planlarýnda bir kamu hizmetine ayrýlan,.2634 sayýlý Turizmi Teþvik Kanunu uyarýnca ilanaçýkarýlan Turizm alan ve merkezleri içinde bulunan,. Milli Savunma Bakanlýðýnca sakýncalý görülen alanlar.

Hazinenin özel mülkiyetindeki hisseli veya hissesiz yerler,taþýnmazlarýn bulunduðu ilin sýnýrý dýþýna taþmamak koþuluyla vemümkün olduðunca ayný mahalle, köyden veya ilçeden olmaküzere önceden Maliye Bakanlýðýnca saptanýr ve deðerleri takdiredilir.

Trampaya konu edilecek Hazineye ait saptanan yerler, oyerlerdeki I. ve II. derece arkeolojik sit alaný veya I. Derece tabii(doðal) sit alaný içinde taþýnmazý kalan malik veya maliklerdenadresi saptanabilenlere yazýlý olarak duyurulur ve maliklertaþýnmazýn bulunduðu yerdeki Maliye Ýdaresine baþvurudabulunurlar.

Her isteklinin bir kere talepte bulunmaya hakký vardýr.

Trampa yapmaya yetkili mahalli komisyon huzurunda çaðrýüzerine gelenlerin arasýnda yapýlacak açýk artýrmada an fazla farkbedeli vermeyi önerenin önerisi kabul edilir.

Ayný taþýnmaza bir tek istekli çýktýðýnda fark bedeli almak veyavermek yoluyla trampa onunla yapýlabilir.

Hangi Alanlar Takasa Konu Olamaz?

Takasa Konu Olacak Alanlar Nasýl Seçilir?

Süreç Nasýl Tamamlanýr?

Ancak, baþvurunun deðerlendirilebilmesi için trampaya konutaþýnmaz mallarýn tahmin edilen bedelleri arasýnda %20’(yüzde yirmiden) fazla bir fark olmamasý gerekir.

(2863/17/c)

Kültür ve tabiat varlýðý maliklerinin maðduriyetlerini gidermeyiamaçlayan ikinci düzenleme takas iþleminin Belediye ve il özelidarelerine ait taþýnmazlarla takas edilmesi ilkesini getirmiþtir.

·Yapýlanma haklarý kýsýtlanmýþ tescilli taþýnmaz kültürvarlýklarý· Bunlarýn koruma alanlarýnda bulunan diðer taþýnmazlar·Koruma amaçlý imar plânlarýyla yapýlanma haklarýkýsýtlanan taþýnmazlar

Yukarýda sýralanan nitelikteki taþýnmazlarýn mülkiyet veyayapýlanma haklarýnýn kýsýtlanmýþ bölümünü, imar plânlarýylayap ý lanmaya aç ýk aktar ým alan ý o larak ayr ý lmýþ ,mülkiyetlerindeki veya üçüncü þahýslara ait alanlara, aktarýmdanyararlanacak öncelikli haklarý belirleyerek bir program dahilindeaktarmaya, belediye sýnýrlarý ve mücavir alanlar içindebelediyeler, bunlarýn dýþýnda valilikler yetkilidir.

Bu alanlarda kesin yapýlanma yasaðý gelmesi nedeniyleyapýlanma hakkýnýn tamamen aktarýlmasý halinde, yapýlanmahakký kýsýtlanan taþýnmaz, mütemmimi ile birlikte ilgili idaremülkiyetine geçer ve parseller ilgili idare adýna tescil edilir vehiçbir koþulda satýþa konu edilemez.

Aktarýma konu parselde malikin korunabilir yapýlanma hakkýkalmasý halinde ise yapýlanma hakký kýsmen aktarýlýr. Budurumda, malikin yapýlanma hakký kýsýtlanmýþ alandakimülkiyeti devam eder.

den

2. KORUMA AMAÇLI ÝMAR PLÂNLARIYLA KESÝN YAPILANMAYASAÐI GETÝRÝLEN SÝT ALANLARINDA BULUNAN GERÇEK VEÖZEL HUKUK TÜZEL KÝÞÝLERÝNÝN MÜLKÝYETÝNDEKÝTAÞINMAZLARIN BELEDÝYE VE ÝL ÖZEL ÝDARESÝNE AÝTTAÞINMAZLARLA TAKAS EDÝLMESÝ

Bu Yöntemden Hangi Taþýnmazlar Yararlanýr?

Hangi Kurumlar Yetkilidir?

Yapý Hakkýnýn Ne Kadarý Aktarýlýr?

7978

Yapý Hakký Kýsýtlanmýþ Mülkiyette Malikin Sorumluluklarý Nedir?

Rayiç Bedel Nasýl Saptanýr?

Yerel Yönetimlerin Hak Aktarýmýndaki Yetkileri Nelerdir?

Ortak Program Yürütülebilir mi?

Ancak, aktarýma konu hak, tescilli taþýnmaz kültür varlýðýüzerinde ise, malikin bu varlýðýn korunmasý ve yaþatýlmasý içingerekli bakým, onarým ve restorasyon çalýþmasýný, ilgili idare ileimzalanacak protokole uygun olarak menkul kýymetleri teslimalmasýný müteakip baþlatarak tamamlamasý zorunludur. Aksihalde, ilgili idare teslim edilen menkul kýymet bedelini faiziylebirlikte malikten tahsile yetkilidir. Bu hususlar ve protokolmenkul kýymet tesliminden önce ilgili idarece tapuya her türlüharçtan ve damga vergisinden muaf olarak þerh edilir.

Aktarým iþleminde Sermaye Piyasasý Kurulunca onaylýgayrimenkul deðerleme þirketlerince yapýlacak rayiç deðerdenkleþtirmesi esastýr. Ancak aktarýma konu hak tescillitaþýnmaz kültür varlýðýna iliþkin ise yapý deðeri dikkate alýnmaz.

·Kýsýtlanmýþ yapýlanma haklarýnýn, imar plânlarýylaaktarým alaný olarak ayrýlmýþ yapýlanmaya açýk diðeralanlarda kullanýlmasýný saðlayacak ve bu hakkýhamiline yazýlý menkul kýymete dönüþtürecek belgelerdüzenlerler.·Bu belgeleri yapýlanma haklarý kýsýtlanmýþ alan olarakgösterilen ve tapuda bu konuda þerh düþülen alanlardakitaþýnmaz sahiplerinden hak sahibi olanlara verirler.· Ýmar plânýnda aktarým alaný olarak ayrýlmýþ ve tapuda bukonuda þerh düþülen alanlarda ise ruhsat vermek içintoplama yaparlar.·Menkul kýymetlerin basýlmasý, saklanmasý, el deðiþtirmeiþlemlerinin onaylanmasý ve veri tabanýnýn oluþturulmasýve denetlenmesi Ýller Bankasýnca yapýlýr.

Kýsýtlanmýþ haklarýn bulunduðu belediye sýnýrlarý içerisinde,aktarým alaný tespit edilmesinin mümkün olamamasý halinde,Belediye ve Ýl Özel Ýdareleri ilgili idareler ortak programyürütmeye yetkilidir.

Kültür ve tabiat varlýðý malikleri bazý resim, harç ve vergilerdenbaðýþýk tutulmuþtur. Aþaðýda bu baðýþýklýklarýn açýklamalarýverilmektedir:

5226 sayýlý yasanýn 18. maddesi ile, 8.6.1959 tarihli ve7338 sayýlý Veraset ve Ýntikal Vergisi Kanununun 4.maddesinin birinci fýkrasýna (Aþaðýda gösterilenintikaller Veraset ve Ýntikal Vergisinden müstesnadýr)aþaðýdaki (m) bendi eklenmiþtir:

m) 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný KorumaKanunu kapsamýndaki tescilli taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn veraset ve intikal yoluyla devir ve iktisabýnailiþkin iþlemler.

5226 sayýlý yasanýn 19. maddesi ile 25.10.1984 tarihli ve3065 sayýlý Katma Deðer Vergisi Kanununun 17.maddesinin (2) numaralý (Sosyal Amaçlý Ýstisnalar)fýkrasýna eklenen (d) bendi ile saðlanmýþtýr.

5226 sayýlý yasanýn 20. Maddesi ile 2.7.1964 tarihli ve 492sayýlý Harçlar Kanununun 59. maddesinin birincifýkrasýna eklenen aþaðýdaki bentle saðlanmýþtýr.m) 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma

Kanunu kapsamýndaki tescilli taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn devir ve iktisabýna iliþkin iþlemler.

TAÞINMAZ KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIÐI MALÝKLERÝ VERASET VEÝNTÝKAL VERGÝSÝ ÖDEMEZLER.

2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMAKANUNU KAPSAMINDAKÝ TESCÝLLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜRVARLIKLARININ RÖLÖVE, RESTORASYON VE RESTÝTÜSYONP R O J E L E R Ý N E M Ü N H A S I R O L M A K Ü Z E R E , B UPROJELENDÝRMELERDEN YARARLANANLARA VERÝLENMÝMARLIK HÝZMETLERÝ ÝLE PROJELERÝN UYGULANMASIKAPSAMINDA YAPILACAK TESLÝMLER KATMA DEÐERVERGÝSÝNDEN MUAFTIR.

2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABÝAT VARLIKLARINI KORUMAKANUNU KAPSAMINDAKÝ TESCÝLLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜRVARLIKLARININ DEVÝR VE ÝKTÝSABINDA YARGI HARÇLARI,NOTER HARÇLARI, VERGÝ YARGISI HARÇLARI, TAPU VEKADASTRO HARÇLARI , KONSOLOSLUK HARÇLARI ,ÝMTÝYAZNAME RUHSATNAME VE DÝPLOMA HARÇLARIÖDENMEZ.

BAÐIÞIKLIKLAR

8180

Kültür alanýnda yapýlacak yatýrýmlarý için çeþitli önlemleralýnmaktadýr. Böylece kültür alanýnda yatýrým yapmak isteyenözel ve tüzel kiþilerin özendirilmesi, katýlýmýn üst düzeydesaðlanmasý amaçlanmýþtýr.

Bu teþviklere iliþkin deðiþik yasal düzenlemeler oluþturulmuþtur.Aþaðýda bu düzenlemelerden bazý bölümler verilerek, bu konudayatýrým yapmak isteyenlere ya da kent ve kasabasýnda kültüreyönelik yatýrým isteyen yerel yönetimlere temel bilgileraktarýlmaktadýr. Bu bilgiler korunmasý gerekli taþýnmaz kültür vetabiat varlýklarý ile ilgili yasa hükümleri deðerlendirilerekverilecektir.

(5225/11)

Bu Kanunun amacý;. Kültür varlýklarý ile somut olmayan kültürel mirasýnkorunmasýný ve sürdürülebilir kültürün birer öðesi halinegetirilmesi;· Ülkemizin kültür varlýklarýnýn yaþatýlmasý ve ülkeekonomisine katký yaratan bir unsur olarakdeðerlendirilmesi, kullanýlmasý amacýyla kültür yatýrýmýve kültür giriþimlerinin teþvik edilmesini saðlamaktýr.

(5225/4)

Kültür yatýrýmý veya giriþimi kapsamýndaki teþvik veya indirimekonu olacak faaliyetler þunlardýr:

. Kütüphane, arþiv, müze, sanat galerisi, sanat atölyesi,film platosu, sanatsal tasarým ünitesi, sanat stüdyosu ilesinema, tiyatro, opera, bale, konser ve benzeri kültürel vesanatsal etkinliklerin ya da ürünlerin yapýldýðý, üretildiðiveya sergilendiði mekânlar ile kültürel ve sanatsalalanlara yönelik özel araþtýrma, eðitim veya uygulamamerkezlerinin yapýmý, onarýmý veya iþletilmesi,. 2863 sayýlý Kanun kapsamýndaki taþýnmaz kültürvarlýklarýnýn, bu Kanunun amacý doðrultusundakullanýlmasý,. Kültür varlýklarý ile somut olmayan kültürel mirasýnaraþt ýr ý lmasý , derlenmesi , belgelendir i lmesi ,arþivlenmesi, yayýnlanmasý, eðitimi, öðretimi vetanýtýlmasý faaliyetleri.

1. KÜLTÜR YATIRIMLARI VE GÝRÝÞÝMLERÝNÝ TEÞVÝK KANUNU / 5225

Kanunun Amacý Nedir?

Teþvikler Hangi Konularda Verilir?

KÜLTÜREL YATIRIMLARIN TEÞVÝKÝ

TAPU KÜTÜÐÜNE “KORUNMASI GEREKLÝ TAÞINMAZ KÜLTÜRVARLIÐIDIR” KAYDI KONULMUÞ OLAN VE I. VE II. GRUP OLARAKGRUPLANDIRILMIÞ BULUNAN TAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARIILE 1. VE 2. DERECE ARKEOLOJÝK SÝT ALANI VE 1. DERECEDOÐAL SÝT ALANI OLMALARI NEDENÝYLE ÜZERLERÝNE KESÝNYAPILANMA YASAÐI GETÝRÝLMÝÞ TAÞINMAZ KÜLTÜR VE TABÝATVARLIKLARI OLAN PARSELLER HER TÜRLÜ VERGÝ, RESÝM VEHARÇTAN MUAFTIR.

KÜLTÜR VARLIKLARININ KORUNMASI MAKSADIYLA TESPÝT,PROJE, BAKIM, ONARIM, RESTORASYON VE KAZI ÝLEMÜZELERÝN GÜVENLÝÐÝ ÝÇÝN KULLANILMAK ÞARTIYLA,TÜRKÝYE BÜYÜK MÝLLET MECLÝSÝ, MÝLLÝ SAVUNMA BAKANLIÐI,BAKANLIKÇA VE VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜÐÜNCEDIÞARDAN GETÝRÝLECEK HER TÜRLÜ ARAÇ, GEREÇ, MAKÝNE,TEKNÝK MALZEME VE KÝMYEVÝ MADDELER ÝLE ALTIN VE GÜMÜÞVARAK, HER TÜRLÜ VERGÝ, RESÝM VE HARÇTAN MUAFTIR.

KORUMA BÖLGE KURULLARI KARARINA UYGUN OLARAKTAÞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARINDA YAPILAN ONARIM VEÝNÞAAT ÝÞLERÝ BELEDÝYE GELÝRLERÝ KANUNU GEREÐÝNCEALINACAK VERGÝ, HARÇ VE HARCAMALARA KATILMAPAYLARINDAN MÜSTESNADIR.

2863 sayýlý kanunun 5226 sayýlý kanunla deðiþik 21.maddesi uyarýnca saðlanmýþtýr.



8382

2. BAZI KANUNLARDA VE 178 SAYILI KANUN HÜKMÜNDEKARARNAMEDE DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASI HAKKINDA KANUN


Hangi Kurum ve Kuruluþlarýn Yapacaðý Etkinliklere YapýlacakKatkýlarda Vergi Ýndirimi Saðlanýr?

Hangi Alanlarda Vergi Ýndirimleri Saðlanmaktadýr?

/5228

Bu kanunun 28. maddesi 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinde yer alan ve “Diðer Ýndirimler” baþlýðýný taþýyanbölümünde deðiþiklikler yapmýþ , ve 7. bendinde “Genel ve özelbütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamuyararýna çalýþan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyetitanýnan vakýflar ve bilimsel araþtýrma faaliyetinde bulunan kurumve kuruluþlar tarafýndan yapýlan ya da Kültür ve TurizmBakanlýðýnca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen”etkinliklerde vergi indirimi yapýlmasý hükme baðlanmýþtýr.

Bu katkýlar iki ana grupta toplanmaktadýr. Bunlardan ilki ilgilikurum ve kuruluþlarýn doðrudan gerçekleþtirdiði etkinliklerdir.Ýlgili kurum ve kuruluþlar genel ve özel bütçeli kamu idareleri, ilözel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararýna çalýþandernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanýnan vakýflar vebilimsel araþtýrma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluþlardýr.Ýkinci grupta ise Kültür ve Turizm Bakanlýðýnca desteklenen veyadesteklenmesi uygun görülen etkinlikler yer almaktadýr.

Yasada birçok konuda vergi indirimi saðlanacaðý öngörülmüþtür.Aþaðýda bu konulardan taþýnmaz kültür varlýklarýnýilgilendirenler sýralanmýþtýr:

· Kültür ve sanat faaliyetlerine iliþkin ticari olmayan ulusalveya uluslararasý organizasyonlarýn gerçekleþtirilmesi,·Ülkemizin uygarlýk birikiminin kültürü, sanatý, tarihi,edebiyatý, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirasý ileilgili veya ülke tanýtýmýna yönelik kitap, katalog, broþür,film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve biliþimteknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel,iþitsel veya basýlý materyallerin hazýrlanmasý, bunlarlailgili derleme ve araþtýrmalarýn yayýnlanmasý, yurt içindeve yurt dýþýnda daðýtýmý ve tanýtýmýnýn saðlanmasý,· 2863 sayýlý Kültür ve Tabiat Varlýklarýný Koruma Kanunukapsamýndaki taþýnmaz kültür varlýklarýnýn bakýmý,onarýmý, yaþatýlmasý, rölöve, restorasyon, restitüsyonprojeleri yapýlmasý ve nakil iþleri,· Kurtarma kazýlarý, bilimsel kazý çalýþmalarý ve yüzeyaraþtýrmalarý,· Yurt dýþýndaki taþýnmaz Türk kültür varlýklarýnýn yerindekorunmasý veya ülkemize ait kültür varlýklarýnýnTürkiye’ye getirtilmesi çalýþmalarý.

Ne Tür Teþvikler Verilir?

Taþýnmaz mal tahsisi:

Gelir vergisi stopajý indirimi:

Sigorta primi iþveren paylarýnda indirim:

Su bedeli indirimi ve enerji desteði:

Bu Kanun kapsamýndaki kültür yatýrýmý ve giriþimleri içinuygulanacak teþvik unsurlarý þunlardýr: (5225/5)

a) Bakanlýk, bu Kanun kapsamýndakültür yatýrýmý ve giriþimleri için taþýnmaz mal tahsisetmeye yetkilidir. Ýl özel idareleri ile belediyeler,mülkiyetlerinde olan taþýnmaz mallarý, Bakanlýðýn uygungörüþü üzerine bu Kanun hükümlerine göre tahsisedebilirler.b) bu Kanun uyarýnca belgealmýþ kurumlar vergisi mükellefi yatýrýmcý veyagiriþimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylýk sigorta primbordrolarýnda bildirdikleri, münhasýran belgeli yatýrýmveya giriþimde çalýþtýracaklarý iþçilerin ücretleriüzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatýrýmaþamasýnda üç yýlý aþmamak kaydýyla %50'si, iþletmeaþamasýnda ise yedi yýlý aþmamak kaydýyla %25'i,verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk edenvergiden terkin edilir.c) bu Kanunuyarýnca belgelendirilmiþ kurumlar vergisi mükellefiyatýrýmcý veya giriþimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylýksigorta prim bordrolarýnda bildirdikleri, münhasýranbelgeli yatýrým veya giriþimde çalýþtýracaklarý iþçilerin, 506sayýlý Sosyal Sigortalar Kanununun 72. ve 73. maddeleriuyarýnca prime esas kazançlarý üzerinden hesaplanansigorta primlerinin iþveren hissesinin, yatýrýmaþamasýnda üç yýlý aþmamak þartýyla %50'si, iþletmeaþamasýnda ise yedi yýlý aþmamak þartýyla % 25'i, Hazinecekarþýlanýr.d) kültür yatýrýmý vegiriþimleri; su ücretlerini yatýrým veya giriþiminbulunduðu yörede uygulanan tarifelerden en düþüðüüzerinden öderler. Bu yatýrým veya giriþimin elektrikenerjisi ve doðal gaz giderlerinin %20'si beþ yýl süreyleHazinece karþýlanýr.

Bu maddenin (b), (c) ve (d) bentlerinin uygulanmasýnda yöreselgeliþim farklýlýklarý, proje türleri ile faaliyetin yapýldýðý yerintescilli taþýnmaz kültür varlýðý olmasý dikkate alýnarak, bubentlerde belirtilen oranlarý yarýsýna kadar indirmeye veya kanunîoranlarýna çýkarmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

8584

3. BAZI KANUNLARDA DEÐÝÞÝKLÝK YAPILMASI HAKKINDAKANUN


/ 5035

Bu kanun, Vakýflar Genel Müdürlüðünün idaresinde vedenetiminde bulunan mazbut vakýflar ile belediyeler dahil diðerkamu kurum ve kuruluþlarý adýna kayýtlý olan, Kültür ve TabiatVarlýklarýný Koruma Kurulu nezdinde eski eser tescilli abideeserlerin; bakýmý, onarýmý, restore edilmesi ve yaþatýlmasýamacýyla abide eserin kayýtlý olduðu kurum ve kuruluþlarayapýlan baðýþ ve yardýmlarýn tamamý yýllýk beyanname ilebildirilen gelirden indirilmesini öngörür. (5035/14)

Bu amaçla 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanunun 89. maddesinin birincifýkrasýnýn (2) numaralý bendinin ikinci alt bendine eklemeleryapýlmýþtýr.

Kurumlarýn katký yapmasý halinde ise 5422 sayýlý KurumlarVergisi Kanununun 14. maddesinin birinci fýkrasýnýn (6) numaralýbendine “Vakýflar Genel Müdürlüðünün idaresinde vedenetiminde bulunan mazbut vakýflar ile belediyeler dahil diðerkamu kurum ve kuruluþlarý adýna kayýtlý olan, Kültür ve TabiatVarlýklarýný Koruma Kurulu nezdinde eski eser tescilli abideeserlerin; bakýmý, onarýmý, restore edilmesi ve yaþatýlmasýamacýyla abide eserin kayýtlý olduðu kurum ve kuruluþlarayapýlan baðýþ ve yardýmlarýn tamamý kurum kazancýnýn tespitindegider kaydedilir hükmü eklenmiþtir. (5035/16).”

86

son yasal dÜzenlemelerde kÜltÜr ve tabÝat … · restorasyon, restÝtÜsyon projelerÝ, sokak...

Documents