słownik grupy 2
DESCRIPTION
Słownik terminów prepressowych grupy PG02Gr2TRANSCRIPT
D T P
S ł o w n i kp o j ę ć
IMPOZYCJA
KAPITALIK / KAPITAŁKA
OVERPRINTING / KNOCKOUT
PAGINA, PAGINACJA
PARA DRUKARSKA / ROZKŁADÓWKA
PROOF
WKLEJKA, WYKLEJKA, PRZYKLEJKA
260%
4
6
8
10
12
14
16
20
SPIS TREŚCI
Składkowanie, montaż elektroniczny/arkuszowy. Jedna z najważniejszych
czynności w procesie przygotowa-nia publikacji do druku, która polega na rozplanowaniu i ułożeniu obrazu całego arkusza druku (wszystkich stron do wydrukowania). Celem impozycji jest jak najbardziej efek-tywne rozłożenie elementów, a także rozmieszczenie stronic w odpo-wiedniej kolejności i układzie, aby po wydrukowaniu i złożeniu arkusza
stronice następowały według okre-ślonej numeracji. Impozycja oprócz położenia poszczególnych użytków lub stronic opisuje także elementy dodatkowe, np. znaki pasowania (pasery i celowniki), znaczników zła-mywania i cięcia (znaczniki formatu).
W związku z tym, że składkowanie jest procesem żmudnym, wyma- gającym dużego skupienia i – w wypadku ręcznego wykonywania – podatnym na błędy, obecnie do
Schemat impozycji dla zewnętrznej i wewnętrznej strony arkusza publikacji 8-stronicowej.
1
45 63
8 72
IMPOZYCJA
5
montażu wykorzystuje się wiele samodzielnych programów, a także pluginów i skryptów. Pozwalają one na automatyzację impozycji plików zapisanych w wielu różnych forma-tach graficznych.
Programy komputerowe do wyko-nania impozycji wykorzystują sza-blony, które uwzględniają m.in. typ oprawy, ewentualnie sposób kom-pletowania składek, liczbę stronic na arkuszu, sposób drukowania czy cięcia. Tego typu programy przy-spieszają pracę, gdyż automatycz-nie rozstawiają cyfrowe stronice na obie strony poszczególnych arku-szy, wstawiają wakaty, uwzględniają naddatek na obcięcie, itp.. Mogą także odwzorować montaż według szablonu klienta.
O sposobie wykonania impozycji decyduje przyjęta metoda zbierania składek i formowania ich w blok. Do produkcji typowych książek
zazwyczaj stosuje się pełne skład-ki 16-stronicowe (tzw. szesnastki), ewentualnie uzupełnia się składkami półarkuszowymi 8-stronicowymi (tzw. ósemkami), oraz coraz rzadziej składkami 4-stronicowymi (tzw. czwórkami). Publikacja może być w postaci jednej składki, lub w postaci sklejonych (lub zszytych) kilku składek. Okładka i rozkładów-ka (środkowe kartki szytej publikacji) mogą być częścią większej składki, lub też mogą być same w sobie małymi 4-stronicowymi składkami.
Impozycja składek drukarskich wykonywana elektronicznie z plików PDF gwarantuje uzyskanie absolut-nej dokładności pasowania kolo-rów na całym arkuszu drukarskim. Całkowite pominięcie ręcznego montażu sprawia, że skraca się czas przygotowania publikacji do druku. Wykonanie impozycji obniża też koszty, gdyż nie trzeba wykonywać tradycyjnych ozalidów.
Do wykonywania impozycji wykorzystuje się programy
komputerowe, pluginy i skrypty, Przykładowe to:
PitStop, InPosition, SignaStation, PLDA
– plugin do Adobe Acrobat 8-10.
Zeb
rała
: Mag
dale
na W
ojno
wsk
a
Kapitaliki są to litery i cyfry, które wyglądają jak wersaliki, jednak różnią się od nich
wielkością liter. Kapitaliki stosuje się w celu wyróżnienia fragmentu teksu lub gdy chcemy zmniejszyć wrażenie ciężkości tekstu pisanego wersalikami.
Jeżeli dany krój czcionki został odpowiednio zaprojektowany z uwzględnieniem kapitalików
to ich wysokość powinna być równa wysokości minuskuły, czyli wysokości małej litery w danym kroju pisma. Prawdziwe kapitaliki charakteryzują się nie tylko odpowiednim rozmiarem, ale również tym, iż litery są odpowiednio zaprojektowane zachowując odpowiednią grubość oraz światła między poszczególnymi znakami.
Kapitaliki to litery i cyfry, które wygladają jak wersaliki zachowując wysokość minuskuły.
KAPITALIK,KAPITAŁKA
7
Jeżeli dany krój pisma nie ma zaprojektowanych kapitalików, można je wymusić w programach graficznych. W efekcie otrzymujemy tzw. pseudokapitaliki. Program skaluje odpowiednio wersaliki w celu osiągnięcia efektu zbliżonego do kapitalików. Niestety podczas tego zabiegu zmianie często ulegają grubości liter a światła pomiędzy poszególnymi znakami tracą swoje pierwotne proporcje.
Kapitałka jest to ozdobna tasiemka, którą przykleja się na obu końcach grzbietu
książki w twardej oprawie. Kapitałka pełni rolę zarówno dekoracyjną jak i praktyczną, ponieważ wzmacnia grzbiet książki oraz przytrzymuje przyklejone lub zszyte kartki.
Kapitałka najczęściej wytwarzana jest z jedwabiu, półjedwabiu lub bawełny.
Kapitałka pełni rolę deokracyjną oraz
praktyczną, wzmaniając grzebiet książki.
Na zdjęciu widać wymuszone kapitaliki w programie graficznym,
prawdziwe kapitaliki oraz kapitaliki uzyskane
poprzez zestawienie różnych rozmiarów
czcionek.
zeb
rał:
Mic
hał S
umka
Nadrukowanie, z języka an-gielskiego overprint, jest atrybutem nadawanym
elementom graficznym (a kon-kretnie barwie tych elementów). Stosuje się go w celu wyelimi-nowania prześwitów podłoża w przypadku niezbyt dokładnego spasowania matryc drukarskich.Kolor opisany tym atrybutem będzie nadrukowany na każdym
innym kolorze (bez stosownego wybrania).
Niewłaściwe wykorzystanie atrybutu nadrukowania może doprowadzić do niepożądanych efektów ubocznych w produkcji poligraficznej, dlatego należy pamiętać, że nadrukowany po-winien być tylko kolor czarny w polach 100% krycia (aplach) tylko
Przykład atrybutu nadrukowanie (overprint).
OVERPRINTING /KNOCKOUT
9
i tylko wtedy, kiedy znajduje się na jakimś tle. Pod tym czarnym elementem będzie oczywiście war-stwa farby w innym kolorze, ale w tej sytuacji będzie ona niewidoczna, a tak naprawdę nawet pogłębi od-cień czarnego koloru. Nie ma nato-miast potrzeby stosowania atrybutu overprint dla elemntu znajdującego się na białym tle.
Podczas przygotowywania projektu dla celów drukarskich zalecane jest włączenie opcji nadruku
T erminem odwrotnym jest knockout nazywany także wybraniem. Jest on równo-
znaczny z wyłączeniem opcji over-print. Innymi słowy, tło pod wybra-nym elementem graficznym musi zostać wycięte („wyczyszczone”).
Przykład atrybutu konockout z wyłączoną
opcją nadrukowania.
zeb
rała
: Olg
a D
rons
zcz
Przykład pokazuje wyłączenie oraz włączenie opcji overprint dla wydruku cyjanowego koła na żółtym tle. Po użyciu knockoutu tło żółte będzie miało w miejscu cyjanu puste miejsce. Bez zastosowania knockoutu, cyjanowe koło nadrukowane na żółte tło zmie-niłoby swój kolor, ponieważ widzielibyśmy obie warstwy farby.drukarskiej.
Słowo pagina pochodzi z łaciny i znaczy dosłow-nie „stronica”. Paginacja
to numerowanie stron dzieła, tzw. paginy zwykłe, które obej-mują wszystkie kolumny książki, lecz nie na wszystkich stronicach się znajdują. Z bieżącej pagina-cji wyłączone są m.in. stronice: stronica ze spisem treści, strona tytułowa, strona redakcyj-
na, wakaty, stronice wypełnione całkowicie ilustracjami, wkładki.W każdej książce numery pa-rzyste znajdują się na stronach verso, a nieparzyste na stronach recto. Paginacja powinna być konsekwentna, łatwa do odna-lezienia i nie zakłócać odbioru tekstu.
Sposoby rozmieszczenia paginacji na stronach verso i recto
PAGINA, PAGINACJA
11
Paginy oznaczamy cyframi arab-skimi, wyjątkiem jest rzymska pagi-nacja materiałów wydawniczych poprzedzających tekst główny, np. przedmowy, wstępu krytyczne-go. Składamy je pismem prostym lub pochyłym o tym samym lub dwa punkty mniejszym stopniem niż stopień tekstu głównego.Paginy umieszczamy w odległości półtora wiersza światła od margi-nesu dolnego stronicy. Jeśli stosu-jemy paginację dolną, to należy nią objąć również stronę szpicową, jeśli zaś górną – to na kolumnie z roz-działem pomijamy paginę.Pagina może stanowić element dekoracyjny, można ją ująć w znaki specjalne, ornamenty lub na tle.
Żywa pagina to wiersz nad lub pod kolumną druku zawiera-jący numer strony, tytuł dzieła
lub rozdziału, a w encyklopediach i słownikach pierwsze i ostatnie ha-sło strony. Wyróżniamy trzy rodzaje żywych pagin:1. Otwartą – sam tekst bez
żadnych ograniczeń liniowych z paginacją.
2. Podkreśloną – tekst z paginacją umieszczony nad linią.
3. Zamkniętą – tekst z paginacją umieszczony między dwoma liniami.
Żywych pagin nie umieszcza się m.in. na stronie tytułowej, redakcyj-nej, pierwszej stronie spisu treści, wewnętrznych stronach tytułowych, wakatach.
Składane są zazwyczaj pismem o mniejszym stopniu niż tekst główny dzieła, można użyć również kapitalików czy kursywy. Odstęp między żywą paginą a tekstem powinien być nieco większy niż in-terlinia tekstu głównego. Na końcu żywej paginy nie stawa się kropki. W paginach zamkniętych odle-głość tekstu od obu linii musi być jednakowa. Jeśli treść żywej paginy jest za długa można uciąć wiersz, a na końcu postawić wielokropek.
Żywe paginy umieszcza się czę-ściej w publikacjach naukowych, zawodowych, w słownikach i encyklopediach.
Rodzaje żywych pagin
zeb
rał:
Paw
eł S
iern
y
Para drukarska to dwie strony publikacji poligraficznej le-żące w gotowym wyrobie na
wspólnym arkuszu papieru, stykają-ce się wewnętrznym marginesem.
Inaczej mówiąc to dwie strony, leżą-ce obok siebie na jednym papierze np. strony pierwsza i ostatnia, druga i przedostatnia.
Wyraz „para drukarska” jest zwią-zany z redakcją techniczną i DTP
– przygotowaniem materiałów do druku.
Przykłady zastosowania pary drukarskiej: umieszczenie w cza-sopiśmie plakatów, zdjęć, planów, rysunków itp. nie mieszczących się na jednej kolumnie, mini-impozycja czyli ułatwienie pracy dla montaży-sty w drukarni.
Para drukarska wyjątkowo może być rozkładówką.
Przykład pary dru-karskiej. Pierwsza i ostatnia strona dziennika.
PARA DRUKARSKA ROZKŁADÓWKA
13
Rozkładówka to dwie strony widziące w całości w publi-kacji poligraficznej. To też
środkowe strony takie publikacji w oprawie szytej przez środek grzbie-tu – bez strat na klej i bez utrudnień widoczności wynikających z ugię-cia kart w okolicy grzbietu, co jest wadą oprawy klejonej.
Rozkładówka środkowa to jedyne strony widzące, które są jednocze-śnie parą drukarską.
W rozkładówce jest widoczny do-kładny zadruk obu stron, bez strat, które towarzyszą falcowaniu innych stron.
Jest możliwość wyjęcia rozkładów-ki środkowej z publikacji po od-gięciu zszywek. Stąd rozkładówki wykorzystuje się zwykle do prezen-tacji najatrakcyjniejszych materia-łów ilustracyjnych.
Rozkładówki służą często również do publikowania plansz rysunków technicznych, plakatów, itd., które zainteresowany czytelnik może łatwo wyjąć z wkładu stron.
Rozkładówka jest idealnym miej-scem na publikację materiału ilustracyjnego niemieszczącego się na pojedynczej stronie.
Przykładowa rozkładówka, a jednocześnie para drukarska.
Zeb
rała
: Ang
ela
Gre
niuk
Proof (próba kolorów) - ko-lorowa, specjalnie wykonana odbitka (lub specjalistyczny
wydruk) będąca dla drukarza mak-symalnie zbliżonym obrazem tego, co powinien osiągnąć na maszynie drukarskiej pod względem wierno-ści barw. Proofy robi się z najważ-niejszych stron czasopisma, np. z okładki, reklamy całostronicowej, lub z najbardziej reprezentatywnej strony artykułu lub działu publikacji.
Powinno się wykonywać co naj-mniej jednego proofa na każdą stronę arkusza drukarskiego (w praktyce robi się mniej z powodu wysokich kosztów). Można również zrobić jedną zbiorczą próbę kolo-ru zawierająca na jednym arkuszu zestaw najważniejszych, lub najbar-dziej charakterystycznych zdjęć lub innych elementów graficznych.
Rys. 1. Odbitka oryginału z wydrukowanym paskiem kontrolnym proofa.
PROOF
15
Proof dzieli się ze względu na spo-sób wykonania na dwa rodzaje:1. Proof analogowy (próba analo-
gowa)- odbitka wykonana z fil-mów/klisz przygotowanych dla drukarni. Do najważniejszych prób analogowych należą sys-temy: Cromalin, Matchprint.
2. Proof cyfrowy (próba cyfrowa) - wydruk na specjalnej drukar-ce (atramentowej, laserowej, sublimacyjnej, termotransfero-wej, itp.), z użyciem specjalnych materiałów eksploatacyjnych i z użyciem specjalistyczne-go oprogramowania typu RIP (ang. Raster Image Proces-sor). Do najważniejszych prób cyfrowych należą systemy: Iris, Rainbow.
Oba rodzaje wymagają dużej staranności przy ich wykonywaniu, jak również wiedzy - chodzi m.in.
o prawidłową kalibrację urządzeń i przestrzeganie reżimów technolo-gicznych.
Aby można było ocenić kolory na proofie pod pracą dodatkowo drukuje się specjalny pasek kon-trolny zawierający kratkę pewnych konkretnych kolorów, które następ-nie zostaną zmierzone spektrofo-tometrem. Pomiar pokaże czy są one zgodne ze standardem i jak dokładnie kolory zostały odwzoro-wane na wydruku.
Rys.2. Pasek kontrolny proofa z certyfikacją.
Zawiera informacje o dokładności kolorów oraz dopuszczalnych odchyleniach danego
parametru.
zeb
rała
: Ale
ksan
ra Z
ygad
ło
Wyklejka - część wkładu znajdująca się na jego początku i końcu. Jest to
arkusz papieru o gramaturze zwykle trochę większej od arkuszy wkładu, złożony na pół, który jest przyklejo-ny, całą powierzchnią styku, zarów-no do wewnętrznej strony okładzi-ny okładki jak i do pierwszej (lub ostatniej) kartki wkładu. Głównym zadaniem wyklejki jest właśnie po-łączenie okładki z wkładem czasem
jednak jest ona dodana także w celu zdobniczym. Wyklejki w składzie są oczywiście dwie - każda dla jednej z okładzin okładki. Wyklejki stosuje się przy sztywnych okładzi-nach. Wyklejki są niezadrukowane lub zadrukowane tłem lub wzorem, natomiast informacje treściowe umieszcza się tam bardzo rzadko. Wyklejka nie jest numerowana,
Wyklejka
WKLEJKA, WYKLEJKAPRZYKLEJKA
17
Przyklejka – jest dodatkowym elementem składki skom-pletowanej, połączonym
ze składką podstawową przez przyklejenie do dowolnej stronicy wewnętrznej składki podstawowej. Jest to dodatek wklejany w blok książkowy, ale w przeciwieństwie do wklejki nie musi być kartką oraz nie musi być dołączany do składu w miejscu grzbietu. Mogą być to materiały promocyjne dołączane do magazynu, próbki produktów czy zapachów, gratisowe płyty itp.
Przyklejką jest np. Kieszeń książki - w oprawie twardej trójkątny lub prostokątny kawałek płótna, papieru lub elastycznego tworzywa sztucznego (najczęściej przeźroczystego) przyklejony do wewnętrznej okładziny okład-ki w dolnym zewnętrznym rogu lub wzdłuż zewnętrznej krawędzi, tworzący w ten sposób kieszeń,
w której można umieszczać inte-gralne rzeczy należące do danego wydania książki, albumu, atlasu itp. jak np. mapy, plansze, wzorni-ki, karty perforowane ułatwiające czytanie tabel, wykazy skrótów, specjalne papierowe okulary z różnokolorową folią, płyty CD i inne pomocnicze materiały.W oprawach bibliotecznych kie-szenie są specjalnie przyklejane na miejscu w bibliotekach w celu umieszczania w nich kart biblio-tecznych
Przyklejka
Wyklejka
Wklejka – jest dodatkowym elementy składki już skompletowanej, połą-
czona ze składką podstawową przez przyklejenie do dowolnej stronicy wewnętrznej składki podstawowej. Jest to dodatkowa kartka wklejaną w blok książkowy. Wklejka może być 2- lub 4- stronicowa z zadruko-wanymi wszystkimi lub niektórymi stronami. Jest ona wklejana swoją ostatnią stroną w blok. Należy pamiętać, żeby przy pro-jekcie uwzględnić miejsce na klej
– 5-10 mm od grzbietu. Jest ona przydatna w przypadku gdy np. for-mat składu jest mniejszy niż strona, którą należy dodać.
Wklejkami są np:Przedłużka — wklejka o formacie większym od kart książki, zamiesz-czona zwykle na części uzupełniają-cej, widoczna dla czytelnika w czasie czytania innych stronic książki (najczęściej mapy, plany, rysunki).
Wyklejka - przedłużka
Frontyspis — strona poprzedzająca kartę tytułową książki, zawierająca niekiedy spis dzieła, portret autora, ilustrację lub tytuł ogólny wydania; ilustracja całostronicowa (najczęściej
jako wklejka) umieszczona obok karty tytułowej; W starych drukach — karta tytułowa wykonana techniką miedziorytniczą.
19
Errata - wykaz błędów dostrzeżo-nych w publikacji po jej wydruko-waniu, wraz z ich sprostowaniem, dołączony do każdego egzem-plarza nakładu, zwykle w postaci oddzielnej kartki, jako wkładka lub
wklejka. W oprawach bibliotecz-nych kieszenie są specjalnie przy-klejane na miejscu w bibliotekach w celu umieszczania w nich kart bibliotecznych
Wyklejka - frontyspis
Wyklejka - errata
Zeb
rała
: Ane
ta W
netr
zak
Jednym z istotnych elemen-tów potrzebnych do przygo-towania do druku jest wiedza,
jaką maksymalną ilość farby można użyć w jednym punkcie wydruku, żeby farba się nie ‚roz-lała’. Ilość farby użytą do druku w jednym punkcie nazywamy
wysyceniem. Na każdy z kolo-rów CMYK przypada po 100%, a więc teoretyczna, maksymalna ilość farby przy użyciu tej palety kolorów to 400%. W rzeczy-wistości, ilość farby jaka może zostać użyta, zależy od użytego papieru / podłoża. W przypad-
Różne rodzaje czerni.
260%
21
ku przekroczenia maksymalnej ilości farby możliwe jest: rozlanie (wąskie elementy grafiki mogą zostać zamazane), sklejanie akruszy, plamienie / brudzenie, fałdowanie podłoża. Problem zbyt dużego wysycenia dotyka przede wszystkim koloru czarnego (K). W przypadku użycia K=100%, beż użycia pozostałych kolorów, w wydruku otrzymamy kolor grafitowy. Aby otrzymać głęboką czerń w wydruku, stosuje
się dopełnienia innych kolorów razem z czernią, np: K=100%, C=70%, M=70%, Y=70%.
W standardowym druku CMYK, maksymalne pokrycie farbą wynosi: od 160% do 260% dla papieru gazetowego, do 280% dla papieru offsetowego, do 280% do 340% dla papieru powlekanego.
Projekt i efekt uzyskany
w druku - wąskie elementy druku
mogą ulec rozlaniu, przy zastosowaniu
maksymalnego nasycenia koloru
Zeb
rał:
Mac
iej K
owal
ski
Podziękowania dla cioci Wikipedii i wujka Google’a za udostępnienie
materiałów.
Podziękowania dla cioci Wikipedii i wujka Google’a za udostępnienie
materiałów.