Slide 1

SISTEM ORGANA ZA IZLUIVANJEDEHIDRACIJA, DEMINERALIZACIJAREHIDRACIJA, REMINERALIZACIJAProf. dr Slavica SuziBubreg- glavni regulatorni organFiltracija oko 180 lit/danIzluivanje 1200-1500 ml urina/dan (1g N= 30ml vode)

Regulacija gubitka vode- naini (vidljivi i nevidljivi)

Plua- InsenzibilniPoveava se sa frekvencom i dubinom disanja(oko 400 cc/day)Gastrointestinalni trakt - StolicomDnevno oko 100-200 mlGI poremeaji mogu poveati ili smanjiti gubitakKoa- Regulacija simpatikim nervnim sistemomAktivie znojne lezdeSenzibilni ili insenzibilni (500-600 cc/day)Evaporacijom

FUNKCIJSKA ANATOMIJA BUBREGA

Uzduni presek bubrega

NEFRONUloge bubregaIzluivanje tetnih metabolikih proizvoda (urea, kreatinin, mokrana kiselina) i stranih hemikalija (lekovi, metaboliti hormona, pesticidi, uneti otrovi)Regulacija ravnotee vode i elektrolitaRegulacija osmolalnosti telesnih tenostiRegulacija arterijskog krvnog pritiskaRegulacija acido-bazne ravnoteeSekrecija hormona (hormonogeneza)Glikoneogeneza (20%) FORMIRANJE MOKRAE Tri procesa:FiltracijaSekrecijaReapsorpcija(relativno ne selektivna) B

Procesi koji se odvijaju u pojedinim delovima nefronaNEFRONOsnovna funkcionalna jedinicaGlomerula.afer.a.efer.

VaskularizacijaProtok krvi kroz bubrege- odnos sa srcem20-25% MVS1200 mL/minMVS = 5 - 6 L/min(0.4% TM)VOLUMEN TENOSTI KOJA SVAKOG DANA U GLOMERULU NAPUTA CIRKULACIJU ( prolazi kroz bubrege) IZNOSI PRIBLINO:

4 ZAPREMINE UKUPNE TELESNE VODE 12 ZAPREMINA VANELIJSKE TENOSTI 36 ZAPREMINA KRVI 60 ZAPREMINA PLAZME

Procesi koji se odvijaju u pojedinim delovima nefronaNEFRONOsnovna funkcionalna jedinica-NEFRONGlomerula.afer.a.efer.

Deficit vode

Viak vodeViak soliDeficit soli Mikcija - MokrenjeUrin se stvara u bubrezima a za njegovu periodinu eliminaciju (izluivanje) odgovorni su: ureteri, mokrana beika i uretra. Refleks mokrenja ima vanu ulogu u tome.

Refleks mokrenjaPLASTINOST mokrana beikaPunjenjeVolumenPritisak(kontraktilna tenzija)Glatki mii se vraa na poetni tonus brzo poto se istegne.Mii se izduuje sa sukcesivnim ciklusima poprenih mostova pri emu miozin ske glavice kliu du aktina to omoguava organu da odri pritisak u lumenu Sastav urinaUrin ima svoje fizike i hemijske osobine:Koliina u toku 24 h izlui se od 1 do 2 L urina to zavisi od brojnih faktora (koliina unete vode, alkohola, stepena fizike aktivnosti i dr)Boja svetlo uta/ tamno utaSpecifina teina izmeu 1010 i 1025, to zavisi od koliine rastvorenih materija. pH urina varira od 4,5 do 8,0Hemijski sastav voda ini preko 95% urina. Pored vode, u urinu se nalaze minerali i organski sastojci kao i tetni produkti metabolizma koji u sebi sadre azot (urea, kreatinin, mokrana kiselina i dr).Patoloki sastojci kojih normalno nema u urinu(glukoza, proteini, eritrociti,leukociti, bakterije i dr.). Proteinurija se ponekad via pri tekom fizikom radu, kao i kod sportista posebno trkaa, a nastaje zbog poveane propustljivosti glomerularnih kapilara

VODENI BALANS UNOS VODE =GUBITAK VODEUneta tenost Metaboliki ProcesiUrin Feces Respiracija ZnojOrganizam kao otvoren sistemKolike su dnevne potrebe za vodom?Zavise od uzrastafizike aktivnostiishranespoljanje temperaturevlanosti vazduhanaina odevanjaOd 100-150ml/kg TM (u 1.god) do 25ml/kg TM (posle 65.god) Classified - Internal useKada se pije voda?Voda se, po pravilu, pije:

izmeu obroka (pre jela ili 1h posle jela)Pre spavanjaUjutru nate (2 cae vode!)Svaki put kada se oseti umorPre, za vreme i posle rekreacijeVoda se nosi sa sobom!

Velika pakovanja vode obavezno drati u friideru!Classified - Internal useSlaganje vode i hrane U restoranima: water list slino wine listWater sommelier osoba koja preporuuje vrstu vode uz odreenu hranuUz gaziranu vodu: sir , crveno meso, dezertUz negaziranu - oligomineralnu: piletina, riba, krem...Vana je temperatura vode, vrsta aa .....Classified - Internal useKoja je optimalna temperatura vode?Hladne vode (ispod 8C) i tople vode (iznad 12C) ispoljavaju sasvim drugaije efekte na motornu i sekretornu funkciju GITa

Nadoknadi ono to si izgubio!Dnevno unesi bar 8 aa vode ili broj aa = TM kg : 8Visok unos tenosti je povezan sa niim rizikom kalkuloze bubrega, karcinoma debelog creva i mokrane beike.Da li ste znali: Dehidracija je GLAVNI uzrok dnevnog umora!

Thousands have lived without love, not one without water.W.H. Auden26

Birati sokove sa 100% prirodne vone kae u kojoj su sauvani svi minerali i vitamini iz voaBez dodatog eeraBez konzervanasa, vetakih boja i aromaPrednost sokovima u kojima su dodati suplementi (vitamini, minerali)Saveti u odabiru vonog sokaClassified - Internal use

Pravila u konzumiranju vonih sokovaVone sokove bi trebalo piti:

Iskljuivo na prazan stomak, pola sata pre obroka ili 4 sata posle masnog (proteinskog obroka)Polako, u pojedinanim gutljajima sa duim zadravanjem u ustimaNajbolje za uinu, same ili zajedno sa nekim dezertom (biskvit, kaa od cerealija, frape)

Classified - Internal useWHO- Svetska zdravstvena organizacija- 5 na dan5 porcija voa i povra dnevnoaa prirodnog vonog soka moe zameniti jednu porciju voaVano za stare, bolesne osobe, decu, sportiste

Classified - Internal useDEHIDRACIJA

Neadekvatan bilans vode- dehidracija i hiperhidracijaDehidracija- laka, srednje teka, teka (5%, 5-10%, 10% TM)Nadoknada tenosti- oralnim i intravenskim putemPorast TT za svaki stepen, zahteva dodatni unos vode za 12-13% u odnosu na osnovne potrebe ( 1 lit na 1,3 lit)Gubitak TT (dehidracija) koja sadri vodu i elektrolite uglavnom zbog poveanog znojenjaDolazi i do poveanja telesne temperature i smanjenja volumena krvi (smanjuje se udarni volumen) kao i do smanjenja miine snage i izdrljivosti odn. celokupne fizike efikasnosti.

Q = SV x HR (Cardiac Output) (Stoke Volume) (Heart Rate) ml / min ml / beat beats / min

DEHIDRACIJA: Q = SV x HR

Fizika aktivnost i dehidracijaDehidracija: ta se dogadja za vreme vebanja?

VebanjeMiina kontrakcijaProdukcija toploteTelesna TemperaturaStepen znojenjaSnienje telesne temp.Telesne tenostiAko nema rehidracijeVolumen krvi33Picutres - Thermometer for core tempsweat rate - picture of someone sweating 2% KONTROLA TEMP. HR; snaan oseaj ei 3% 20% MIINA EFIKASNOST 4-6% SNAGA MIIA KOORDINACIJA

+ 6% VOLUMEN KRVI FREKVENCA DISANJA NAUZEA & KONFUZIJA / prestanak znojenja! + 10% TOPLOTNI UDAR & NESVESTICA MALAKSALOST % GUBITKA TM ZNACIAdapted from Sport Nutrition Advisory Council of CanadaDehidracija: Znaci34At 6-10% - an individual can also be stop sweating - and actually become cold & clammy

for 150lb individual : each % is about 1.5 lb2% = 3lb3% = 4.5lb4-6% = 6-9lbs10% = 15lbs

Dehydration and Performance

Dehidracija & Sportska PerformansaGUBITAK SAMO 2% TM U OBLIKU TENOSTI

JEDNAK JE10% SNIENJA U EFIKASNOSTI

Faktori koji utiu na hidriranost tokom fizike aktivnosti Produkcija toploteza vremekontrakcije miiaOdavanje toplote znojenjem

Temperatura VlanostIzloenost suncuVetarOdea Intenzitet & trajanje vebanjaPoveani gubitak TT37

Model razmene toplotne energije izmeu tela i okolineBalans vodeDehidracija smanjuje sportsku efikasnost Minimalni efekat na snagu i brzinu volumena krvi e protok kroz kou i odavanje toploteMehanizam ei ne prati dehidracijuPotreba za unosom ( nadoknadom ) vode > od nadoknade elektrolitaMEHANIZAM EIe nije adekvatni indikator dehidracije!!Mehanizam ei se aktivira tek kad se izgubi 2-3%TMJedan gutljaj moe ugasiti e ali to ne moe biti indikator stepena hidracije Kada osetimo tenost u ustima, mozak alje impulse za prestanak pijenja mada je organizam jo dehidriran!!

Zona komforaZona iscrpljivanjaRonald J. Maughan and Robert Murray.Sports Drinks, CRC Press, 2000.The volume of fluid that most athletes choose to drink voluntarily during exercise replaces less than one-half of their body fluid losses! (Noakes et al., Exercise Sports Science Review, 1993)Dehidracija: Temperatura & intenzitet znojenjaRest60Vreme tranja (min)Vodeni BalansVoda ad libitumBez rehidracije 100.5101.0101.5102.5102.0103.0Rectal Temperature (F)41Effect of Dehydration on HR

Zakljuak

PRE VEBANJA ( prehidratacija)- 2-3 ae (do 750mL) ~2-3 h pre napora + 1-2 ae na 15 min pre 2. ZA VREME VEBANJA ( simultana hidracija)-1 aa sportskog napitka ( vode)svakih 10-15 min - ~60g CHO/h3. POSLE VEBANJA ( posttrenana rehidracija) 1. voda ( unos zavisi od gubitka TM) + 2. 140-160 grama CHO unutar 2 h nakon prestanka fizike aktivnosti a zatim prelaz na norm. balansiranu ishranu

Vano! Prisustvo minerala u napitcima (> 0,2%) i UH (>2%) usporava proces resorpcije vodeTrea faza rehidracije moe se podeliti na osnovu fiziolokog uticaja na: posttrenanu rehidraciju (neposredno posle treninga u prvih 60 min) i produenu posttrenanu rehidraciju (24 48 sati nakon treninga). Funkcija posttrenane rehidracije je veoma znaajna zbog razliitih anabolikih procesa koji se u to vreme deavaju u miiima a posebno resinteze glikogena. Stepen sinteze glikogena se postepeno smanjuje nakon treninga (7% u prvom satu, 6% u drugom i tako sve manje, da bi se zavrila za 18 do 26 sati). Treba posebno istai da resinteza glikogena nije adekvatna bez dobre rehidracije, poto je za sintezu 1 gr glikogena neophodno oko 3g vode.

ACSM Fluid Replacement RecommendationsPre vebanja, tenost: ~500 ml 2 h preZa vreme vebanja, tenost:Rano i u regularnim intervalimaZamena izgubljene tenosti (ako se tolerie)Oprez! Prekomerna hidracija moe dovesti do hiponatremijeNakon vebanja, tenost:Viak se izgubi tokom vebanjaIzabrati optimalnu tenost za hidraciju!Hladna vodaAbsorbuje se bre Boljeg ukusaSniava TT u toplo vreme ekonominaSportski napitci, sokoviobezbedjuju energijuukusnijiODRAVANJE balansa tenostiUnos tenosti tokom FA e:minimizirati dehidracijuMinimizirati porast TTSmanjiti stres KVS[CHO] > 6-8% usporava apsorpciju tenosti iz creva Sportski napitciUgljeni hidrati[CHO] utiu na stepen apsorpcije u crevimaGatorade 6%Exceed 7.2%Coca-Cola ~11%Sprite 10.2%cranberry juice 15%orange juice 11.8%REMINERALIZACIJADrugi zadatak posle sportskog naporaObavlja se nakon zavrene rehidracije Vanost: odranje fizike radne sposobnostiZnaci: bol u stomaku, gr miia (potkolenice)Treba nadoknaditi izgubljeno ( Na, K, Mg, Ca...)Napitci za oporavak: vetaki i prirodniUnos: 250 ml prirodnog soka( paradajz, pomoranda...) i/ili 250 g kotunjavog voa (lenici, orasi, bademi) ili 1 banana (pare bundeve) ili olja suvog voa (kajsije, ljive, smokve,groe)Znaaj: ovim se unose ne samo minerali (posebno K) ve i vitamini, ugljeni hidrati, dijetna vlakna i dr.

Fiziologija hidracije:Vanost elektrolita U elektrolite ubrajamo: natrijum (Na+), kalijum (K+) i hlor (Cl-)..... Svi elektroliti nose naelektrisanje koje ih ini vitalnim za propagiranje nervnih impulsa & membranskog potencijala. Bubrezi su primarni regulatori koncentracije Na2+, K+, i Cl- u organizmu. Znaajnu ulogu imaju i znojne lezde.Preporueni unos: NaCl = ~1.5 g/dayK+ = ~2-3g/day50Optimalan unos elektrolitaStimulie absorpciju vodeUskladjuje vodeni balansOdrava elju za pijenjemPomae organizmu da uva voduStimulie ukusSpreava hiponatremijuSpreavanje dehidracije & Sportska Performansa

51

Vanost hidracije Telesne tenosti se sastoje primarno od vode & elektrolita kao to su soli Na i mala koliina K+ Voda & elektroliti su vani za obavljanje fizike aktivnosti jer:1. Odravaju volumen krvi & osmolarnost za efikasan transport O2 i regulaciju TA4. Reguliu TT mehanizmom znojenja77. Brojna absorbciona & lubrikantna svojstva6. Homeostaza metabolikih & enzim. funkcija3. Omoguavaju nervnu kondukciju za funkciju miia2. Uklanjaju toksine i produkte razgradnje5. Vani za obnavljanje energetskih depoa (npr. miini glikogen) tokom oporavka52Of theabundance of nutrients that we require daily - water is often the most importantFantastini napitci za fantastinu fiziku formuVoda je jedan od najvanijih nutrijenta u sportskoj dijeti.

Pitanja

EUROPEAN HUSBAND OF THE YEAR AWARDS

3rd Place goes to: Greece

2nd Place goes to: Serbia and the winner of the husband of the year is:Ireland...........

And now a contest:Why women live longer than men?

Pitanja