Hidayet TERECİ–Eğitimci www.fencebilim.com

ÖRNEK ETKİNLİKLER

1- Durgun Elektrik

Düşünce Soruları: * Televizyon ekranına kolumuzu yaklaştırdığımızda ne olur? * Vander graft jeneratörü nedir? Gerekli Malzemeler: Balon, karabiber, ince yemeklik tuz, ince ip, A-4 kağıt

1- AN ve EŞEK SESİ

Düşünce Soruları: * Bir ipten nasıl ses çıkar?

2- Yönümüzü bulalım

Düşünce Soruları: * Gündüz kapalı bir havada odamızda yönümüzü pusulasız nasıl bulabiliriz? Gerekli Malzemeler: Köreltilmiş jilet, 3 köpük yemek kabı, kuvvetli mıknatıs, su, peçete, iğne, pusula, ataş

Değerlendirme: Mıknatıs dünyanın manyetik etkisinden faydalanarak yön bulmada kullanılır. Pusula mıknatıstan yapılmıştır. Pusula olmadan yönümüzü farklı yollardan bulabiliriz.

Deneyin yapılışı:

Balon şişirilerek ip ile ağzı bağlanır. 2 adet

A-4 kâğıdı alınır. Birsine karabiber, diğerine

yemek tuzu serpiştirilir. Balon cam yüzeye

kuvvetlice tek çok kez yönde dürülür. Balon

sırayla tuza ve karabibere yaklaştırılarak

gözlem yapılır.

Deneyin yapılışı:

Bu deneyde köreltilmiş jilet kullanımı

tehlikeli olabilir. Jilet yerine iğne, ataş veya

toplu iğne kullanılabilir.

Ataş mıknatısa aynı yönde bir süre sürülerek

mıknatıslanır. Kabın içine girebilecek peçete

üzerine konur. Peçete su yüzeyine yavaşça

bırakılır. Peçetenin suyu emerek batması

beklenir. Ataşın uçlarının yönü ile pusulanın

yönleri karşılaştırılır.

Hidayet TERECİ–Eğitimci www.fencebilim.com

3- Su Basınç Ölçer

Düşünce Soruları: * Denizlerde derinlere inildikçe neden basınç artar? Gerekli Malzemeler: Plastik bardak veya teneke kutu, çivi, 2 metre boyunda ince şeffaf hortum. Kırmızı mürekkep, şırınga, silikon tabancası ve silikonu, 5 lt lik plastik ayçiçeği yağ kabı

Değerlendirme: Sıvılarda derinlik arttıkça basınç artar. Bu sebeple kap aşağıya doğru hareket ettirildiğinde renkli su yukarı yükselir. Denizlerde dalgıçlar yüksek basınçtan dolayı dalgıçlar belirli derinliklere kadar dalabilir.

4- Dans Eden Üzümler

Düşünce Soruları: * Suyun altından yüzebilmek için ne yapmak gereklidir? * Bayat yumurta neden suda yüzer? * Soyulmamış portakal suda yüzerken, soyulmuş portakal neden suda batar? * Can simitleri neden yapılmaktadır? * Neden sodanın soğuk içilmesi tavsiye edilir? * Sodanın ağzı açıldığında neden hava kabarcıkları çıkmaya başlar. Gerekli Malzemeler: 5 adet sade soda, 1 poşet kuru üzüm, 2 adet renksiz su bardağı, soda açacağı, 1 adet uzun renksiz bardak.

Deneyin yapılışı: Soda açacağı ile soda açılır. Bir su bardağına soda doldurulur. 6 veya 7 tane kuru

üzüm sodanın içerisine atılır. Üzümler gözlenir. Üzüm tanelerinin üzerinde hava kabarcıkları oluşur.

Üzüm tanelerinin bir aşağı bir yukarı hareket ettiği gözlenir. Yukarıya çıktıklarında üzerlerinde

bulunan hava kabarcıklarının bir kısmı patlar. Hava kabarcığı azalan tekrar aşağıya iner. Sodanın

içerisindeki gazlar dışarıya çıkıncaya kadar bu durum devam eder.

Deneyin yapılışı:

Bir kâğıt üzerine şeffaf boru şekildeki gibi

sabitlenir. Şeffaf borunun içine

renklendirilmiş su konulur. Bardağın

(teneke kapta olur) ortasına delik açılır.

Şeffaf borunun diğer ucu bardağın ortasına

silikonlar sabitlenir.

5 lt kaba su doldurulur. Kap içinde bardak

veya teneke kutu aşağı-yukarı ve sağ-sol

şeklinde hareket ettirilir. Mürekkebin

hareketi gözlemlenir.

Hidayet TERECİ–Eğitimci www.fencebilim.com

5- Dalgıç Yapalım

Düşünce Soruları: * Denizaltılar nasıl aşağı yukarı çıkar? * Gazlarda hacim ile basınç arasında nasıl bir orantı vardır? Gerekli Malzemeler: 2 adet 1,5 litrelik pet şişe, 2 adet 0,5 litrelik pet şişe, 2 adet pilot kalem kapağı, 40 adet ataç, yeterince ince ip, cam bant, makas

Deneyin Yapılışı: Kalem kapağı alınarak kenarındaki metal bölüm çıkarılır. Bir miktar ip kesilir. İpin uçları kapağın kenarlarına sarkacak şekilde bantlanır. Sarkan ipucuna yeterince ataç asılır. Pet şişeye su doldurulur. Hazırlanan düzenek şişe içine dik olarak bırakılır. Pet şişenin ağzı kapatılır. Şişenin ortası sıkılır ve serbest bırakılır.

Değerlendirme: Gazların sıvılarda çözünürlüğü basınçla doğru orantılı, sıcaklıkla ters orantılıdır. Kuru üzümlerin üzerinde biriken gaz kabarcıkları üzüme aynı bir can simidi olur.

Değerlendirme: Sıvılar uygulanan basıncı her yöne her doğrultuda iletir. Kapak basınç uygulanınca kapak içindeki hava sıkışır. Yoğunluk azalır ve kapak aşağıya hareket etmeye başlar.

Hidayet TERECİ–Eğitimci www.fencebilim.com

6- Hortum Oluşturalım

Düşünce Soruları: * Barajlarda yüzmek neden tehlikelidir? * Hortum sadece havada mı oluşur? Gerekli Malzemeler: 4 adet 2,5 litrelik aynı özellikte pet kola şişesi, elektrikli silikon tabancası ve silikonu, su, koli bandı.

Deneyin Yapılışı: Kola şişesinin kapağı açılarak ağzına kadar su ile doldurulur. Diğer şişe ağzı açık olarak birincinin üzerine ağızları karşılıklı gelecek şekilde konulur. Silikon ile ağız bölümleri birebirine yapıştırılır. Bir süre sonra koli bandı ile ağızlar sıkıca sarılır. Dolu olan şişe ters çevirtilerek dairesel hareket ettirilir.

7- Patlamayan Balon

Düşünce Soruları: * Bir balonu ne kadar şişirdiğimizde patlar? * Balon çok şişirildiğinde içindeki hava basıncı nasıl değişir? * Balon şişirildiğinde hangi özellikleri balonun neleri değişir? * Bir uçan balon serbest bırakıldığında uzaya çıkabilir mi? Gerekli Malzemeler: 20 adet balon, 20 adet çöp şiş, ip, makas, koli bandı, 20 toplu adet iğne

Değerlendirme: Akışkanlar dairesel hareket yaptırılarak hortum oluşturulabilir.

Hidayet TERECİ–Eğitimci www.fencebilim.com

Yapılışı: Bir balon yeterince şişirilir ve ağzı bağlanır. Çöp şiş alınarak balonun ağız bölümüne batırılır. Çöp şiş karşı bölümünden çıkarılır. Balonun yan bölümlerine koli bandı yapıştırılarak bu bölümlere iğne veya çöp şiş batırılır. Her seferinde balonun patlamadığı görülecektir.

Değerlendirme: Esnek cisimler gerildikçe molekülleri arasındaki bağların kopması kolaylaşır. Balonların gerilmesi ağız ve alt bölümünde en azdır.

Gürkan ÇAKIR – Amasya